Kısaşalvarlı Mantar (Leucocoprinus cepistipes)

Leucocoprinus cepistipes – Kısaşalvarlı Mantar

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Agaricaceae

Cins: Leucocoprinus

Tür: Leucocoprinus cepistipes

Leucocoprinus cepistipes (bazen cepaestipes olarak ta yazılır), Agaricaceae familyasından beyaz etli , küçük, görseli hoş, yenilebilir bir mantar türüdür. Tipik olarak talaş gibi ağaç döküntülerinde bulunur. Ancak, saksı bitkilerinde veya seralarda da büyüyebilir. Tipik özellikleri arasında ince ölçekli çan şeklinde bir şapkasının olması, kısmi bir örtü ve tutulduğunda, berelendiğinde sarıdan kahverengiye kadar olabilen renk değişimi gösterilebilir.

İlk olarak 1796’da İngiliz doğa bilimci James Sowerby tarafından Agaricus cepistipes veya ‘cepaestipes’ olarak sınıflandırılmıştır. Bu mantar yüzyıllar boyunca birçok kez sınıflandırıldı veya aynı tür olduğu tespit edilen diğer sınıflandırılmış gözlemlerle birleştirildi, bu nedenle bu mantarın birçok eşanlamlısı vardır (bir sonraki parağrafa bak ), ancak bugün bu isimlerden çok azı kullanılmaktadır. 1889’da Fransız mikolog Narcisse Théophile Patouillard tarafından Leucocoprinus cepistipes olarak yeniden sınıflandırılmıştır. İncelenen örnekler Mart ve Nisan 1889’da Karayipler’deki Martinik adasından eski, çürümüş bir hindistancevizi ağacı gövdesinde bulunmuştur.

Birçok sinonim ismi olan bir mantardır. Bunlar; Agaricus cepistipes (1796), Coprinus cepistipes (1821), Lepiota cepistipes (1871), Mastocephalus cepistipes (1891), Hiatula cepistipes (1934), Leucoagaricus cepistipes(2016), Agaricus praealtus (1792), Lepiota cepistipes var. praealta (1910), Agaricus luteus(1796), Agaricus cepistipes var. luteus (1801), Lepiota cepistipes var. lutea (1886), Sclerotium mycetospora (1822), Agaricus rorulentus (1862), Lepiota rorulenta (1887), Mastocephalus rorulentus (1891), Lepiota cepistipes var. rorulenta (1961), Leucocoprinus cepistipes var. rorulentus (1980), Agaricus sordescens (1868), Lepiota sordescens (1887), Mastocephalus sordescens (1891), Lepiota cepistipes var. sordescens (1961), Agaricus cheimonoceps (1868), Lepiota cheimonoceps (1887), Mastocephalus cheimonoceps (1891), Lepiota cepistipes var. cheimonoceps (1961), Leucocoprinus cheimonoceps (1986), Agaricus cepistipes var. nigrescens (1886), Lepiota cepistipes var. hiatuloides (1961), Leucocoprinus cepistipes var. hiatuloides (1987), Leucocoprinus cepistipes f. macrosporus (1986), Leucocoprinus cepistipes var. pseudofarinosus (2004) olarak sıralanabilir.

Spesifik sıfat cepistipes (veya cepaestipes), soğan anlamına gelen Latince cepae’den türetilirken, stipes sap anlamına gelir, yani ‘”soğan sapı” demektir. Bu, Leucocoprinus türlerinin küçük bir soğanı andıran soğanlı tabanına bir göndermedir.

Şapka: L.cepistipes şapkası 3–9 cm genişliğinde olup, beyaz renklidir. Ancak, merkezde bir umbo çevresinde yoğunlaşmış daha koyu olabilen bir bölge bulunur. Mantarın şapkası önce dar oval, sonra konik çan şeklinde ve son olarak geniş dışbükey ila düz dışbükey veya nadiren de düz olur. Şapka merkezindeki küt umbo olgunlaştığında belirginleşir. Şapka yüzeyi rengi saf beyazdan grimsi beyaza kadar olabilir. Merkezde daha koyu, toz halinde, yumuşak, beyazımsı pullar ve granüller bulunur. Şapka kenarları biraz içe doğru kıvrılmış, çizgili ve yarıklı, genellikle dağınık örtü parçaları asılmış gibi görüntü verir..

Eti ince, yumuşak ve şapkası gibi beyaz renklidir.

Lameller: Genellikle beyaz renkli lameller olgunlaşma ile pembemsi kahverengiye dönüşebilir. Sık ve saptan bağımsızdırlar.

Gövde-Sap: 6-9 cm boyunda ve 4-10 mm kalınlıkta olan sap, silindirik, düz ila kıvrımlı, içi boş, tepeye doğru incelen, üst kısımda beyaz zarsı bir yüzük bulundurur. Bu yüzük çok kısa bir zaman sonra düşüp kaybolur. Biraz soğanımsı bir tabanı ve bazen dağınık yumuşak toz kalıntıları vardır. Sap rengi beyaz (Hafif sarı veya pembemsi kahverengi renk değiştirebilir), yüzeyi ise pürüzsüz ila nadiren budaksı görünümlüdür.

Koku: Koku belirsiz ve ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Sporlar 8.5-11 × 5.5-6.8 μm boyutlarında, elipsoid, hiyalin ve pürüzsüzdür. Basidia 25-30 × 9-13 μm boyutlarda klavat, dört sterigmatalı, Cheilocystidia ise 35-60 × 12-18 μm boyutlarında klavat ila mukronat, uzun, esnek boyunlu, ince cidarlı ve pürüzsüzdür.

Habitat: Bu tür özellikle ağaç kabuğu yataklarında yetişmesiyle dikkat çekmektedir. Doğal ormanlık alanlardaki yaprak veya odunsu döküntüler arasında, ekili topraklarda, golf alanlarında, parklarda, bahçelerde, saksılarda ve seralarda dağınık ila kümelenmiş halde büyürler.

Türün Türkiye kaydı, ilk kez 2017 yılında, Prof Dr Abdullah Kaya ve Dr Yasin Uzun hocalarımız tarafından, Rize – Ardeşen ilçesinden toplanan örnekler kullanılarak yapılmıştır. Bu çalışma ile Turkiye’de bu cinsin mevcut takson sayısı yediye çıkarılmış, tür Türkiye mikobiyotasına yeni kayıt olarak eklenmiştir. Kendilerine teşekkür ediyor, başarılarının daim olmasını diliyoruz.(https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/475612).

Mevsim: Yaz – Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Tür yenilebilir bir mantardır, ancak toplamaya değecek kadar lezzetli değildir.

Ek bilgiler: Leucocoprinus cepistipes diğer bazı agaricoid, lepiotoid ve koprinoid taksonlarla bazı benzerlikler göstermiştir. Örneğin Leucocoprinus brebissonii, L. birnbaumii, L.cretatus ve L. lilacinogranulosus türleri ile karıştırılması olasıdır. Bunların arasında, L. brebissoni doğada serbestçe yetişir, genellikle sert ağaç ormanlarında yaprak çöplerinde bulunur ve koyu kahverengi diskleri ve skuamülleri vardır. L. cretatus, kar beyazı ve güçlü bir şekilde flokoz şapka ve sap ile farklılık gösterir.L. lilacinogranulosus, pembe ila leylak pulları ve konrenkli bir disk ile farklılık gösterir. Aynı şekilde, L. birnbaumii parlak sarı, ince pullu, çan şeklinde, çizgili şapka, ince, yüzük benzeri bir oluşum ve serbest, sarımsı lamelleri ile kolayca ayırt edilir. 

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.