Cryptocarya

*Cryptocarya*
	; Cryptocarya obovata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	wawrzynowce
Rodzina	wawrzynowate
Rodzaj	Cryptocarya
	Nazwa systematyczna
	Cryptocarya R.Br.; Prodr. Fl. Nov. Holland.: 402 (1810)
	Typ nomenklatoryczny
	C. glaucescens R. Brown
Synonimy
	Agathophyllum Juss.; Caryodaphne Blume ex Nees; Dahlgrenodendron J.J.M.van der Merwe & A.E.van Wyk; Evodia Gaertn.; Icosandra Phil.; Kerrdora Gagnep.; Massoia Becc.; Pseudocryptocarya Teschner; Ravensara Sonn.; Salgada Blanco;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cryptocarya – rodzaj drzew i krzewów z rodziny wawrzynowatych (Lauraceae). Obejmuje co najmniej 359 gatunków^[3]. W większości występują one w Azji Południowo-Wschodniej i Australazji (47 gatunków w Australii)^[5], z centrum zróżnicowania w Malezji^[6]. Poza tym obecne w południowej Afryce, na Madagaskarze, w tropikach Ameryki Południowej oraz w Chile^[3].

Liczne gatunki wykorzystywane są jako źródło drewna, przy czym C. pleurosperma z północno-wschodniej Australii ma tak silnie parzący sok, że drzewo omijane jest podczas wycinki. Do gatunków dostarczających szczególnie cenionego drewna należą C. glaucescens i C. hornei. Owoce i nasiona niektórych gatunków wykorzystywane są jako aromatyczne przyprawy (C. agathophylla, C. moschata). Z owoców południowoafrykańskiego C. latifolia wyrabia się aromatyczny olej. Z kolei z C. massoy aromatyczny olejek wyrabia się z kory^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Drzewa i krzewy^[6].
Liście: Skrętoległe, rzadko naprzeciwległe, pojedyncze, całobrzegie^[7]^[6].
Kwiaty: Obupłciowe, drobne, trzykrotne, zebrane w zwykle dość krótkie, wiechowate kwiatostany. Okwiat złożony jest z równych listków. Pręcików jest 9, o pylnikach dłuższych od nitek, często ze strzałkowatą nasadą, jeden okółek wykształcony jest jako prątniczki. Zalążnia siedząca, zamknięta jest w rurce okwiatu, zwieńczona równowąską szyjką i drobnym znamieniem, rzadko podzielonym^[6]^[7].
Owoce: Kulistawy lub eliptyczny pestkowiec zamknięty w całości w zmięśniałym lub drewniejącym dnie kwiatowym i rurce kwiatowej^[6]^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów rodziny wawrzynowatych (Lauraceae), wchodzącej w skład rzędu wawrzynowców (Laurales)^[2]^[8]. Zaliczane są tutaj gatunki (wszystkie z Madagaskaru) z dawniej wyodrębnianego rodzaju Ravensara Sonn.^[7]

Wykaz gatunków^[3]

Cryptocarya acuminata Merr.
Cryptocarya acutifolia H.W.Li
Cryptocarya adpressa Munzinger & McPherson
Cryptocarya agathophylla van der Werff
Cryptocarya ainikinii Kosterm.
Cryptocarya alba (Molina) Looser
Cryptocarya albifrons Kosterm.
Cryptocarya alleniana C.T.White
Cryptocarya alseodaphnifolia Kosterm.
Cryptocarya alticola Kosterm.
Cryptocarya ambrensis van der Werff
Cryptocarya ampla Merr.
Cryptocarya amygdalina Nees
Cryptocarya anamalayana Gamble
Cryptocarya andamanica Hook.f.
Cryptocarya angica Kaneh. & Hatus.
Cryptocarya angulata C.T.White
Cryptocarya angustifolia E.Mey. ex Meisn.
Cryptocarya apamifolia Gamble
Cryptocarya archboldiana C.K.Allen
Cryptocarya arfakensis Kaneh. & Hatus.
Cryptocarya argyrophylla C.K.Allen
Cryptocarya aristata Kosterm.
Cryptocarya aschersoniana Mez
Cryptocarya atra Kosterm.
Cryptocarya aurea (Kosterm.) Kosterm.
Cryptocarya aureobrunnea C.K.Allen
Cryptocarya aureosericea Kosterm.
Cryptocarya austrokweichouensis X.H.Song
Cryptocarya balakrishnanii M.Gangop. & Chakrab.
Cryptocarya bamagana B.Hyland
Cryptocarya barbellata A.C.Sm.
Cryptocarya barrabeae Munzinger & McPherson
Cryptocarya beddomei Gamble
Cryptocarya beilschmiediifolia Kosterm.
Cryptocarya bellendenkerana B.Hyland
Cryptocarya bernhardiensis C.K.Allen
Cryptocarya bhutanica D.G.Long
Cryptocarya bidwillii Meisn.
Cryptocarya biswasii M.Gangop.
Cryptocarya bitriplinervia Kosterm.
Cryptocarya boemiensis Kaneh. & Hatus.
Cryptocarya botelhensis P.L.R.Moraes
Cryptocarya brachythyrsa H.W.Li
Cryptocarya bracteolata Gamble
Cryptocarya brassii C.K.Allen
Cryptocarya brevipes C.K.Allen
Cryptocarya bullata Kosterm.
Cryptocarya burckeana Warb.
Cryptocarya caesia Blume
Cryptocarya cagayanensis Merr.
Cryptocarya calandoi Kosterm.
Cryptocarya calcicola H.W.Li
Cryptocarya calderi M.Gangop.
Cryptocarya calelanensis Elmer
Cryptocarya caloneura (Scherff.) Kosterm.
Cryptocarya canaliculata van der Werff
Cryptocarya capuronii Kosterm.
Cryptocarya carrii Kosterm.
Cryptocarya caryoptera Kosterm.
Cryptocarya cavei M.Gangop. & Chakrab.
Cryptocarya celebica (Koord.) Kosterm.
Cryptocarya ceramica Kosterm.
Cryptocarya cercophylla W.E.Cooper
Cryptocarya chanthaburiensis Kosterm.
Cryptocarya chartacea Kosterm.
Cryptocarya chinensis (Hance) Hemsl.
Cryptocarya chingii W.C.Cheng
Cryptocarya chrysea Munzinger & McPherson
Cryptocarya citriformis (Vell.) P.L.R.Moraes
Cryptocarya clarksoniana B.Hyland
Cryptocarya claudiana B.Hyland
Cryptocarya cocosoides B.Hyland
Cryptocarya concinna Hance
Cryptocarya constricta C.K.Allen
Cryptocarya cordata C.K.Allen
Cryptocarya cordifolia Kosterm.
Cryptocarya coriacea (Kosterm.) van der Werff
Cryptocarya corrugata C.T.White & W.D.Francis
Cryptocarya costata Blume
Cryptocarya crassifolia Baker
Cryptocarya crassinerviopsis Kosterm.
Cryptocarya cunninghamii Meisn.
Cryptocarya cuprea Kosterm.
Cryptocarya darusensis Kosterm.
Cryptocarya dealbata Baker
Cryptocarya dekae M.Gangop.
Cryptocarya densiflora Blume
Cryptocarya depauperata H.W.Li
Cryptocarya depressa Warb.
Cryptocarya dipterocarpifolia Kosterm.
Cryptocarya diversifolia Blume
Cryptocarya dorrigoensis Frodin ex B.Hyland & Floyd
Cryptocarya durifolia Kosterm.
Cryptocarya edanoii Merr.
Cryptocarya elegans (Reinecke) A.C.Sm.
Cryptocarya elliptica Schltr.
Cryptocarya elliptifolia Merr.
Cryptocarya elongata Kosterm.
Cryptocarya endiandrifolia Kosterm.
Cryptocarya enervis Hook.f.
Cryptocarya engleriana Teschner
Cryptocarya erythroxylon Maiden & Betche
Cryptocarya euphlebia Merr.
Cryptocarya everettii Merr.
Cryptocarya exfoliata C.K.Allen
Cryptocarya fagifolia Gamble
Cryptocarya ferrarsi King ex Hook.f.
Cryptocarya ferrea Blume
Cryptocarya filicifolia (Kosterm.) Kosterm.
Cryptocarya flavescens (Kosterm.) van der Werff
Cryptocarya flavisperma Kosterm.
Cryptocarya floydii Kosterm.
Cryptocarya fluminensis Kosterm.
Cryptocarya foetida R.T.Baker
Cryptocarya forbesii Gamble
Cryptocarya foveolata C.T.White & W.D.Francis
Cryptocarya foxworthyi Elmer
Cryptocarya fulva Kosterm.
Cryptocarya fusca Gillespie
Cryptocarya fuscopilosa Teschner
Cryptocarya gigantocarpa Kosterm.
Cryptocarya glabriflora van der Werff
Cryptocarya glauca Merr.
Cryptocarya glaucescens R.Br.
Cryptocarya glauciphylla Elmer
Cryptocarya glaucocarpa B.Hyland
Cryptocarya globosa C.K.Allen
Cryptocarya globularia Kosterm. ex de Kok
Cryptocarya gonioclada Kaneh. & Hatus.
Cryptocarya gracilis Schltr.
Cryptocarya graehneriana Teschner
Cryptocarya grandis B.Hyland
Cryptocarya gregsonii Maiden
Cryptocarya griffithiana Wight
Cryptocarya guianensis Meisn.
Cryptocarya guillauminii Kosterm.
Cryptocarya hainanensis Merr.
Cryptocarya hartleyi Kosterm.
Cryptocarya helicina Kosterm.
Cryptocarya hornei Gillespie
Cryptocarya hypospodia F.Muell.
Cryptocarya idenburgensis C.K.Allen
Cryptocarya ilocana S.Vidal
Cryptocarya impressa Miq.
Cryptocarya impressivena Kaneh. & Hatus.
Cryptocarya insularis Vasudeva Rao & Chakrab.
Cryptocarya intermedia Elmer
Cryptocarya invasiorum Kosterm.
Cryptocarya iridescens Kosterm.
Cryptocarya jacarepaguensis Vattimo-Gil
Cryptocarya kaengkrachanensis M.Z.Zhang, Yahara & Tagane
Cryptocarya kajewskii C.K.Allen
Cryptocarya kamahar Teschner
Cryptocarya krameri van der Werff
Cryptocarya kurzii Hook.f.
Cryptocarya kwangtungensis H.T.Chang
Cryptocarya laevigata Blume
Cryptocarya lanceolata Merr.
Cryptocarya lancifolia A.C.Sm.
Cryptocarya lancilimba Kosterm.
Cryptocarya lanuginosa (Teschner) Kosterm.
Cryptocarya laotica (Gagnep.) Kosterm.
Cryptocarya latifolia Sond.
Cryptocarya lauriflora (Blanco) Merr.
Cryptocarya lawsonii Gamble
Cryptocarya ledermannii Teschner
Cryptocarya leiana C.K.Allen
Cryptocarya leptospermoides Kosterm.
Cryptocarya leucophylla B.Hyland
Cryptocarya liebertiana Engl.
Cryptocarya lifuensis Guillaumin
Cryptocarya litoralis van der Werff
Cryptocarya lividula B.Hyland
Cryptocarya loheri Merr.
Cryptocarya longepetiolata Kosterm.
Cryptocarya longifolia Kosterm.
Cryptocarya loureirii Nees
Cryptocarya louvelii Danguy
Cryptocarya lucida Blume
Cryptocarya lyoniifolia S.Lee & F.N.Wei
Cryptocarya macdonaldii B.Hyland
Cryptocarya mackeei Kosterm.
Cryptocarya mackinnoniana F.Muell.
Cryptocarya maclurei Merr.
Cryptocarya macrocarpa Guillaumin
Cryptocarya macrodesme Schltr.
Cryptocarya macrophylla Gamble
Cryptocarya maculata H.W.Li
Cryptocarya magnifolia Teschner
Cryptocarya malayana de Kok
Cryptocarya mandioccana Meisn.
Cryptocarya mannii Hillebr.
Cryptocarya massoy (Oken) Kosterm.
Cryptocarya medicinalis C.T.White
Cryptocarya megaphylla Kosterm.
Cryptocarya meisneriana Frodin
Cryptocarya melanocarpa B.Hyland
Cryptocarya membranacea Thwaites
Cryptocarya metcalfiana C.K.Allen
Cryptocarya micrantha Meisn.
Cryptocarya microcos Kosterm.
Cryptocarya microneura Meisn.
Cryptocarya mindanaensis Elmer
Cryptocarya minutifolia C.K.Allen
Cryptocarya montana (Kosterm.) van der Werff
Cryptocarya moschata Nees & Mart.
Cryptocarya multiflora van der Werff
Cryptocarya multinervis Teschner
Cryptocarya multipaniculata Teschner
Cryptocarya murrayi F.Muell.
Cryptocarya myrcioides S.Moore
Cryptocarya myristicoides Baker
Cryptocarya myrtifolia Stapf
Cryptocarya nana Kosterm.
Cryptocarya natalensis (J.H.Ross) Kosterm.
Cryptocarya nigra Kosterm.
Cryptocarya nitens (Blume) Koord. & Valeton
Cryptocarya nothofagetorum Kosterm.
Cryptocarya nova-anglica B.Hyland & Floyd
Cryptocarya oblata F.M.Bailey
Cryptocarya obliqua Blume
Cryptocarya oblonga (Kosterm.) van der Werff
Cryptocarya oblongata Merr.
Cryptocarya obovata R.Br.
Cryptocarya obtusifolia (Benth.) F.Muell. ex Meisn.
Cryptocarya occidentalis van der Werff
Cryptocarya ocoteifolia Kosterm.
Cryptocarya odorata Guillaumin
Cryptocarya oligocarpa Merr.
Cryptocarya oligophlebia Merr.
Cryptocarya onoprienkoana B.Hyland
Cryptocarya oubatchensis Schltr.
Cryptocarya ovalifolia (Danguy) van der Werff
Cryptocarya ovata Teschner
Cryptocarya ovatocaudata Kosterm.
Cryptocarya pachyphylla Kosterm.
Cryptocarya palawanensis Merr.
Cryptocarya pallens Kosterm.
Cryptocarya pallida Merr.
Cryptocarya pallidifolia Kosterm.
Cryptocarya palmerensis C.K.Allen
Cryptocarya panamensis P.L.R.Moraes & van der Werff
Cryptocarya parallelinervia Kosterm.
Cryptocarya parinarifolia Kosterm.
Cryptocarya parinarioides A.C.Sm.
Cryptocarya parvifolia Merr.
Cryptocarya pauciflora Baker
Cryptocarya perareolata (Kosterm.) van der Werff
Cryptocarya pergamentacea C.K.Allen
Cryptocarya pergracilis Kosterm.
Cryptocarya perlucida C.K.Allen
Cryptocarya pervillei Baill.
Cryptocarya petelotii Kosterm. ex H.H.Pham
Cryptocarya petiolata van der Werff
Cryptocarya phyllostemon Kosterm.
Cryptocarya pleurosperma C.T.White & W.D.Francis
Cryptocarya pluricostata Kosterm.
Cryptocarya polyneura (Kosterm.) van der Werff
Cryptocarya praetervisa M.G.Gangop., Chakrab. & A.S.Chauhan
Cryptocarya procera Talbot
Cryptocarya pulchella Teschner
Cryptocarya pulchrinervia Kosterm.
Cryptocarya pullenii Kosterm.
Cryptocarya pusilla Teschner
Cryptocarya pustulata Kosterm.
Cryptocarya putida B.Hyland
Cryptocarya ramosii Merr.
Cryptocarya rarinervia S.Moore
Cryptocarya renicarpa Kosterm.
Cryptocarya resinosa Kosterm.
Cryptocarya reticulata Blume
Cryptocarya retusa (Willd. ex Nees) van der Werff
Cryptocarya revoluta van der Werff
Cryptocarya rhizophoretum Kosterm.
Cryptocarya rhodosperma B.Hyland
Cryptocarya riedeliana P.L.R.Moraes
Cryptocarya rifaii Kosterm.
Cryptocarya rigida Meisn.
Cryptocarya rigidifolia van der Werff
Cryptocarya robynsiana Kosterm.
Cryptocarya roemeri Lauterb.
Cryptocarya rotundifolia Kosterm.
Cryptocarya rubiginosa Griff.
Cryptocarya rubra Blume
Cryptocarya rugulosa Hook.f.
Cryptocarya ruruvaiensis Kosterm.
Cryptocarya saccharata B.Hyland
Cryptocarya saligna Mez
Cryptocarya samarensis Merr.
Cryptocarya samoensis Christoph.
Cryptocarya schlechteri Teschner
Cryptocarya schmidii Kosterm.
Cryptocarya schoddei Kosterm.
Cryptocarya sclerophylla B.Hyland
Cryptocarya sellowiana P.L.R.Moraes
Cryptocarya septentrionalis van der Werff
Cryptocarya sericeotriplinervi a Kosterm.
Cryptocarya simonsii Kosterm.
Cryptocarya sleumeri Kosterm.
Cryptocarya smaragdina B.Hyland
Cryptocarya spathulata Kosterm.
Cryptocarya splendens Kosterm.
Cryptocarya stocksii Meisn.
Cryptocarya strictifolia Kosterm.
Cryptocarya subbullata Kosterm.
Cryptocarya subfalcata C.K.Allen
Cryptocarya sublanuginosa Kosterm.
Cryptocarya subtrinervis Kaneh. & Hatus.
Cryptocarya subtriplinervia (Kosterm.) van der Werff
Cryptocarya subvelutina Elmer
Cryptocarya sulavesiana Kosterm.
Cryptocarya sulcata C.K.Allen
Cryptocarya sumatrana Kosterm.
Cryptocarya sumbawaensis Kosterm.
Cryptocarya tannaensis Guillaumin
Cryptocarya tawaensis Merr.
Cryptocarya tebaensis Teschner
Cryptocarya tesselata Kosterm.
Cryptocarya tetragona C.K.Allen
Cryptocarya teysmanniana Miq.
Cryptocarya thouvenotii (Danguy) Kosterm.
Cryptocarya todayensis Elmer
Cryptocarya transvaalensis Burtt Davy
Cryptocarya transversa Kosterm.
Cryptocarya triplinervis R.Br.
Cryptocarya tsangii Nakai
Cryptocarya tuanku-bujangii Kosterm.
Cryptocarya turbinata Gillespie
Cryptocarya turrilliana A.C.Sm.
Cryptocarya umbonata C.K.Allen
Cryptocarya vacciniifolia Stapf
Cryptocarya vanderwerffii Kottaim.
Cryptocarya velloziana P.L.R.Moraes
Cryptocarya velutina Kosterm.
Cryptocarya velutinosa Kosterm.
Cryptocarya verrucosa Teschner
Cryptocarya vidalii (Elmer) Merr.
Cryptocarya villarii S.Vidal
Cryptocarya viridiflora Kosterm.
Cryptocarya vulgaris B.Hyland
Cryptocarya weinlandii K.Schum.
Cryptocarya whiffiniana Le Cussan & B.Hyland
Cryptocarya whiteana C.K.Allen
Cryptocarya wiedensis P.L.R.Moraes
Cryptocarya wightiana Thwaites
Cryptocarya wilderiana Christoph.
Cryptocarya williwilliana B.Hyland & Floyd
Cryptocarya wilsonii Guillaumin
Cryptocarya womersleyi Kosterm.
Cryptocarya woodii Engl.
Cryptocarya wrayi Gamble
Cryptocarya wyliei Stapf
Cryptocarya xylophylla Kosterm.
Cryptocarya yaanica N.Chao
Cryptocarya yasuniensis P.L.R.Moraes & van der Werff
Cryptocarya yunnanensis H.W.Li
Cryptocarya zamboangensis Merr.
Cryptocarya zollingeriana Miq.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-02-17] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-02-17] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Cryptocarya R.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-02-17].
↑ Cryptocarya. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-02-17].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 252, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Xi-wen Li, Jie Li, Henk van der Werff: Cryptocarya R. Brown. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-02-17].
↑ ^a ^b ^c ^d KlausK. Kubitzki KlausK., J.G.J.G. Rohwer J.G.J.G., V.V. Bittrich V.V. (red.), Flowering plants, dicotyledons: magnoliid, hamamelid, and caryophyllid families, Berlin 1993, s. 386, ISBN 978-3-662-02899-5, OCLC 861705944 .
↑ Genus Cryptocarya R. Br.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-02-17].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-02-17] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-02-17] (ang.).

[powo-3] Cryptocarya R.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-02-17].

[ing-4] Cryptocarya. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-02-17].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 252, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[china-6] Xi-wen Li, Jie Li, Henk van der Werff: Cryptocarya R. Brown. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-02-17].

[kubitzki-7] KlausK. Kubitzki KlausK., J.G.J.G. Rohwer J.G.J.G., V.V. Bittrich V.V. (red.), Flowering plants, dicotyledons: magnoliid, hamamelid, and caryophyllid families, Berlin 1993, s. 386, ISBN 978-3-662-02899-5, OCLC 861705944 .

[grin-8] Genus Cryptocarya R. Br.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-02-17].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]