Dodonaea

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dodonaea
Ilustracja
Dodonaea viscosa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mydleńcowce

Rodzina

mydleńcowate

Rodzaj

Dodonaea

Nazwa systematyczna
Dodonaea Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4: s.p. (1754)[3]
Typ nomenklatoryczny

D. viscosa N. J. Jacquin[4]

Synonimy
  • Distichostemon F.Muell.
  • Empleurosma Bartl.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Kwiaty Dodonaea viscosa

Dodonaea – rodzaj roślin z rodziny mydleńcowatych. Obejmuje 72 gatunki[3]. Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty w strefie międzyzwrotnikowej, ale ogromna większość jego przedstawicieli (65 gatunków) jest endemitami Australii[5]. Te zwykle gruczołowato lepkie drzewa i krzewy[5] zasiedlają w większości siedliska suche i piaszczyste, zwykle jednak rosnąc w ich obrębie w pobliżu strumieni i wzdłuż wybrzeży[6]. Do rodzaju należą rośliny wiatropylne, co jest wyjątkowe wśród generalnie owadopylnych mydleńcowatych[7].

Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, wykorzystywane jako lecznicze i paszowe. Szeroko rozprzestrzeniony gatunek D. viscosa jest źródłem dobrego drewna opałowego i wykorzystywanego do wyrobu narzędzi, uchwytów itp. Sadzony jest także jako ozdobny (jego owoce wykorzystywane są w hawajskich girlandach lei), tam też służą do wyrobu czerwonego barwnika[5].

Nazwa rodzaju upamiętnia Remberta Dodoensa (1517–1585) – botanika flamandzkiego[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Dodonaea triquetra
Dodonaea microzyga
Pokrój
Krzewy i niskie drzewa osiągające do 6 m wysokości[6], często lepko ogruczolone[5].
Liście
Zimozielone, skrętoległe[6], rzadko naprzeciwległe[8], bez przylistków[9], często ogruczolone, lepkie i aromatyczne[6]. Blaszka pojedyncza i wówczas zwykle piłkowana, albo pierzasta z listkami czasem równowąskimi[6], listek szczytowy bywa normalnie wykształcony lub jest silnie zredukowany[8].
Kwiaty
Obupłciowe i jednopłciowe (rośliny są wówczas dwupienne). Wyrastają pojedynczo w kątach liści bądź zebrane w grona i wiechy w kątach liści i na szczytach pędów[9][8]. Kwiaty są promieniste. Działki kielicha opadają po dojrzeniu, występują w liczbie pięciu, rzadziej trzech do siedmiu. Płatków korony brak. Dysku miodnikowego brak lub jest szczątkowy[8][9]. Pręciki występują w liczbie od 5 do 15[8]. Nitki pręcików są krótkie, pylniki elipsoidalne. Górna zalążnia jest elipsoidalna, tworzona zwykle przez trzy lub pięć, rzadziej dwa lub sześć owocolistków i zawiera tyle samo komór. W każdej z komór znajdują się dwa zalążki. Szyjka słupka jest dłuższa od zalążni, często skręcona i zwieńczona jest znamieniem o liczbie łatek odpowiadającej liczbie owocolistków[9][6].
Owoce
Torebki dwu- do sześciokomorowe, z komorami na ścianach odosiowych oskrzydlonymi[8], zwykle dodatkowo dętymi[6]. W każdej z komór dojrzewają zwykle dwa nasiona kulistawe, jajowate lub soczewkowate[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z plemienia Dodonaeaeae, podrodziny Dodonaeoideae z rodziny mydleńcowatych Sapindaceae[10][8].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-02-03] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-02-03] (ang.).
  3. ↑ a b c d Dodonaea Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-02-03].
  4. ↑ Dodonaea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-02-03].
  5. ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 307, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 351. ISBN 0-333-73003-8.
  7. ↑ Rośliny kwiatowe. 1, Warszawa: Muza, 1998, s. 331, ISBN 83-7079-778-4, OCLC 749836232.
  8. ↑ a b c d e f g K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. X. Flowering Plants. Eudicots. Heidelberg, Dordrecht, London, New York: Springer, 2011, s. 376. ISBN 978-3-642-14396-0.
  9. ↑ a b c d e Dodonaea Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-02-03].
  10. ↑ Genus: Dodonaea Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-02-01].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dodonaea&oldid=71468957”