Wzorzec alpejski
 Zielonkawy wzorzec alpejski wśród innych porostów na granitowej skale | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wzorzec alpejski |
| Nazwa systematyczna | |
| Rhizocarpon alpicola (Wahlenb.) Rabenh. Flecht. Europ. 22: no. 618 (1861) | |
Wzorzec alpejski (Rhizocarpon alpicola (Wahlenb.) Rabenh.) – gatunek grzybów z rodziny wzorcowatych (Rhizocarpaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do grupy porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rhizocarpon, Rhizocarpaceae, incertae sedis, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1812 r. Göran Wahlenberg nadając mu nazwę Lecidea atrovirens var. alpicola. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1861 r. Gottlob Ludwig Rabenhorst przenosząc go do rodzaju Rhizocarpon[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Buellia alpicola (Wahlenb.) Anzi 1860
- Buellia deludens (Nyl.) A.L. Sm. 1911
- Catocarpus oreites (Vain.) Eitner 1911
- Lecidea alpicola (Wahlenb.) Hepp 1853
- Lecidea chionophila (Th. Fr.) Vain. 1883
- Lecidea deludens Nyl. 1873
- Lecidea oreites Vain. 1883
- Rhizocarpon chionophilum Th. Fr. 1874
- Rhizocarpon deludens (Nyl.) Zahlbr 1926
- Rhizocarpon geographicum var. alpicola (Wahlenb.) A. Massal.
- Rhizocarpon geographicum var. geronticum (Ach.) Räsänen 1942
- Rhizocarpon geronticum (Ach.) H. Magn. 1948
- Rhizocarpon oreites (Vain.) Zahlbr 1905
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Plecha skorupiasta, cienka lub średnio gruba, złożona z kanciastych lub okrągłych areolek. Pojedyncza areolka jest płaska lub wypukła, gładka lub lśniąca. Powierzchnia plechy ma barwę od intensywnie żółtej do zielonożółtej, wyjątkowo tylko białawą[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w tundrze oraz w górach Ameryki Północnej i Południowej, Europy i Azji[5]. W Polsce występuje w Tatrach oraz w Karkonoszach[6], na takich samych siedliskach, jak wzorzec geograficzny – na niewapiennych skałach i ścianach skalnych (granity, kwarcyty, gnejsy). Często obydwa te gatunki występują razem obok siebie, ale wzorzec alpejski jest dużo rzadszy i jest charakterystyczny głównie dla piętra turniowego[7].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
- Jest gatunkiem pionierskim i przyczynia się do wytwarzania gleby na głazach, dzięki czemu możliwe staje się później zasiedlenie ich przez inne organizmy[8],
- Wraz z wzorcem geograficznym jest używany do określania wieku powierzchni skalnych[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2016-03-30]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-03-30]. (ang.).
- ↑ Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2016-03-31].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Maria Kossowska, Checklist of lichens and allied fungi of the Polish Karkonosze, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006.
- ↑ Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Zastosowanie lichenometrii w badaniach geomorfologicznych. [dostęp 2015-01-12].