Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO
UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
LISTADO DE ANEXOS
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
5.11 Valor de la produccin de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn
1996- 2002 (Fuente: SAGARP A).
5.12 Rendimiento de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn 1996- 2002
(Fuente: SAGARPA).
5.13 Superficie siniestrada de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn
1996- 2002 (Fuente: SAGARP A).
5.14 Uso actual del suelo por municipio del Estado de Michoacn (Fuente: SAGARP A).
5.15 Pesqueras en aguas continentales del Estado de Michoacn (Fuente: COMPESCA).
5.16 Serie histrica de la produccin de especies en aguas continentales en el Estado de Michoacn 19912002 (Fuente: COMPESCA).
5.17 Serie histrica de la produccin de especies marinas en el Estado de Michoacn 1991-2002 (fuente:
COMPESCA).
5.18 Unidades de manejo para la conservacin de la vida silvestre registradas en el Estado de Michoacn
(Fuente: SEMARNAT, Delegacin Michoacn).
5.19 Especies registradas en UMAS de 42 municip ios del Estado de Michoacn (Fuente: SEMARNAT,
Delegacin Michoacn).
5.20 Materias primas de origen vegetal utilizadas en la elaboracin de artesanas en el Estado de Michoacn
(Fuente: Ramrez y Garrido, datos inditos).
5.21 Especies vegetales utilizadas en la elaboracin de artesanas en el Estado de Michoacn (Fuente:
CONABIO).
CAPTULO 6 Conservacin de la biodiversidad
6.1 Listado de las especies de anfibios registradas para las reas Naturales Protegidas Federales de Michoacn
(Fuente: UMSNH).
6.2 Listado de las especies de reptiles registrados para las reas Naturales Protegidas Federales de Michoacn
(Fuente: UMSNH).
6.3 Listado de las especies de aves registradas para las reas Naturales Protegidas Federales de Michoacn
(Fuente: UMSNH).
6.4 Listado de las especies de mamferos registradas para las reas Naturales Protegidas Federales de
Michoacn (Fuente: UMSNH).
CAPTULO 7 Amenazas a la biodiversidad
7.1 Nmero de incendios y superficie afectada por municipio (1993-2003).
7.2 Principales causas de incendios en Michoacn
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLAVE DE
MUNICIPIO
008
014
052
029
096
010
026
015
002
006
097
035
089
012
055
064
013
057
077
092
099
038
049
034
047
081
MUNICIPIO
SUPERFICIE SUBPROVINCIA
TOTAL (km2) FISIOGRAFICA*
Aquila
Coahuayana
Lzaro Crdenas
Churumuco
Tumbiscato
Arteaga
Chinicuila
Coalcomn
Aguililla
Apatzingn
Turicato
La Huacana
Tapalcatepec
Buena Vista
Mgica
Parcuaro
Carcuaro
Nocuptaro
San Lucas
Tiquicheo
Tuzantla
Huetamo
Villa Madero
Ciudad Hidalgo
Jungapeo
Susupuato
2590,9
530,4
1508,8
1209,1
995,5
3676,2
974,4
3080,4
1750,4
1810,1
1554,9
1990,9
1231,6
910,4
427,4
588,1
848,4
664
510,7
2184
882,7
1607,7
946,3
936,2
212,3
246,5
A, B
A, B
A, B
B
B
B, A
B, A
B, A
B, C
B, C, E
B, D, E
B, E, C
C, B
C, E
C, E
C, E
D
D
D
D
D
D, B
D, F
D, G
D, G
D, G
12
16
30
42
24
10
44
28
2
16
8
2
10
42
8
14
6
4
4
2
4
28
8
4
24
68
78
74
14
18
4
64
2
20
12
2
8
2
14
12
6
16
8
4
10
22
12
50
4
4
2
12
12
&
28
18
2
28
28
4
20
16
44
45
10
42
24
24
22
28
30
36
22
8
12
10
10
20
6
2
2
12
2
52
12
16
4
2
10
6
4
2
2
16
20
6
48
44
6
24
16
12
26
50
14
20
14
18
30
48
20
34
24
16
4
30
28
62
48
30
70
16
40
44
8
Agua
(%)
4
8
2
12
0.5
20
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
022
087
009
059
033
090
111
001
021
024
032
039
048
075
056
065
066
073
100
058
068
079
083
102
082
085
107
053
Charo
Tartan
Ario de Rosales
Nuevo Urecho
Gabriel Zamora
Tingambato
Ziracuaretiro
Acuitzio
Charapan
Chern
Erogarcuaro
Huiramba
Lagunillas
Los Reyes
Nahuatzen
Paracho
Ptzcuaro
Quiroga
Tzintzuntzan
San Juan Nuevo Parangaricutiro
Peribn
Salvador Escalante
Tanctaro
Uruapan
Tacmbaro
Tanganccuaro
Zacapu
Morelia
SUPERFICIE SUBPROVINCIA
TOTAL (km2) FISIOGRAFICA*
302,4
235,1
759
235,1
385,5
234,3
180,8
146,6
163,2
215,5
311,6
170,8
44,6
437
329,9
328,7
307,4
169,9
146,2
299,8
394,2
535,9
674,3
765,2
774,1
549
569
1307,1
D, G, H
E
E, B
E, B
E, C, B
E, F
E, F
F
F
F
F
F
F
F
F
F
F
F
F, I
F, E
F, E
F, E
F, E
F, E
F, E, D
F, H
F, H
F, H, G, D
CONABIO UMSNH
4
44
8
30
56
8
6
10
10
32
4
32
6
8
28
32
4
42
24
48
10
40
94
20
50
100
96
70
18
10
48
96
98
50
22
76
60
84
78
54
38
40
68
20
6
24
20
14
10
58
70
2
20
6
12
50
4
18
4
12
46
36
6
32
&
4
10
20
Agua
(%)
10
4
16
38
20
20
2
6
12
8
10
14
30
4
8
14
16
14
6
18
2
20
7
2
20
12
6
8
10
12
20
30
6
12
2
34
8
14
2
4
2
24
6
14
20
4
1
10
12
6
8
0.5
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
SUPERFICIE SUBPROVINCIA
TOTAL (km2) FISIOGRAFICA*
Jacona
Tangamandapio
Tinguindn
Angangueo
Aporo
Contepec
Epitacio Huerta
Irimbo
Maravato
Ocampo
Senguio
Talpujahua
Zitcuaro
Jurez
Tuxpan
Querndaro
Zinapcuaro
lvaro Obregn
Angamacutiro
Chilchota
Chucndiro
Churintzio
Copndaro
Cuitzeo
Huandacareo
Jimnez
La Piedad
Morelos
Numarn
Panindcuaro
77,4
283,3
212,4
95,9
61,8
354
683,6
100,4
632,2
126,3
224,2
200,6
493,7
184,2
261,3
246,7
557,1
128,8
280,1
288,2
174,3
220,7
128,9
264
130,2
257,5
208,8
178,2
110,7
226,9
F, I
F, I
F, I
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G, D
G, D
G, H
G, H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
CONABIO UMSNH
66
L
22
18
4
12
10
10
24
76
10
10
20
4
30
20
40
8
36
22
6
20
6
14
&
42
24
8
78
100
12
14
14
38
18
2
2
14
2
22
14
14
8
66
36
30
26
10
38
34
20
4
18
40
10
14
48
6
38
30
4
Agua
(%)
40
72
94
50
24
36
28
76
20
60
88
8
6
6
36
14
24
2
40
12
6
40
50
58
14
4
18
4
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Jos Sixto Verduzco
Penjamillo
Purpero
Purundiro
Santa Ana Maya
Tarmbaro
Tlazazalca
Zinparo
Coeneo
Huaniqueo
Indaparapeo
Ecuandureo
Tanhuato
Briseas
Chavinda
Ixtlan
Jiqulpan
Marcos Castellanos
Pajacuarn
Regules
Sahuayo
Venustiano Carranza
Vista Hermosa
Cotija
Tocumbo
Villamar
Yurcuaro
Zamora
SUPERFICIE SUBPROVINCIA
TOTAL (km2) FISIOGRAFICA*
173,9
339,2
110,4
702,2
132,9
244
223,4
112,7
274,1
228,9
167,9
270,7
208,1
62,4
103,7
208,9
311,5
182,1
160,3
183,4
138,4
288,1
184,1
522
492,9
380,1
192,6
369
H
H
H
H
H
H
H
H
H, F
H, F
H, G
H, I
H, I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I, B
I, F
I, F
I, H
I, H
CONABIO UMSNH
10
24
2
28
6
2
6
18
8
40
16
14
26
40
14
12
24
54
28
14
98
86
34
78
76
98
78
70
6
26
50
94
84
76
96
88
64
48
70
54
100
82
86
16
10
76
86
96
Agua
(%)
2
8
18
8
2
24
6
30
12
24
52
8
6
16
24
4
4
10
12
30
4
28
6
12
16
6
14
4
4
2
16
14
12
2
2
2
&=OTROS SUELOS: Cambisol, Fluvisol, Planosol, Solonc hak, Castaozem, Gleysol o Hist osol.
Provincias fisiogrficas del estado de Michoacn segn INEGI (1985); A, Costas del Sur; B, Cordillera Costera del Sur; C, Depresin del Tepalcatepec; D, Depresin del Balsas; E, Escarpa Limnitrofe
del Sur; F, Neovolcnica Tarasca; G, Mil Cumbres; H, Sierras y Bajos Michoacanos; I, Chapala.
^ Cuadro elaborado por la M.C. Arcelia Cabrera Gonzlez, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 2.3. CUADRO DE SUPERFICIES DE UNIDADES DE SUELO POR MUNICIPIO EN MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
10
20
30
40
50
Churumco
Cotija
Aqula
Arteaga
Chinicula
Coahuayana
Coalcomn
Lzaro Crdenas
Aguililla
Carcuaro
Huetamo
Apatzingn
Gabriel Zamora
La Huacana
Buena Vista
Acutzio
Charpan
Chern
Erongarcuaro
Huirmba
Lagunillas
Chilchota
Ario
Angangueo
Aporo
Contepc
Irimbo
Epitacio Huerta
Ciudad Hidalgo
Jurez
Jungapeo
lvaro Obregn
Chucndiro
Chhurntzio
Copndaro
Cuitzeo
Huandacaro
Jimnez
Angamacutro
Indaparapo
Coeneo
Huaniqueo
Charo
Briseas
Chavinda
Ixtlan
Jiqulpan
Jacona
Ecuandureo
60
70
80
90
100
PROVINCIA FISIOGRFICA*
B
I, B
A, B
B, A
B, A
A, B
B, A
A, B
B, C
D
D, B
B, C, E
E, C, B
B, E, C
C, E
F
F
F
F
F
F
H
E, B
G
G
G
G
G
D, G
G, D
D, G
H
H
H
H
H
H
H
H
H, G
H, F
H, F
D, G, H
I
I
I
I
F, I
H, I
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
10
20
30
40
50
Tumbiscato
Tepalcatepec
San Lucas
Tocumbo
Mgica
Nuevo Urecho
Parcuaro
Nocuptaro
Tiquicheo
Tacmbaro
Villa Madero
Morelia
Susupuato
Taretan
San Juan Nuevo Parangaricutiro
Peribn
Santa Clara
Tanctaro
Tingambato
Los Reyes
Nahuatzen
Parcho
Ptzcuaro
Quiroga
Tanganccuaro
Tangamandapio
Tinguindn
Maravato
Ocampo
Senguio
Tlalpujahua
Querndaro
La Piedad
Morelos
Numarn
Panindcuaro
Pastor Ortz
Penjamillo
Purpero
Santa Ana Maya
Tarmbaro
Tlazazalca
Purandiro
Tanhuato
Marcos Castellanos
Pajacuarn
Regules
Sahuayo
60
70
80
90
100
PROVINCIA FISIOGRFICA*
B
C, B
D
I, F
C, E
E, B
C, E
D
D
F, E, D
D, F
F, H, G, D
D, G
E
F, E
F, E
F, E
F, E
E, F
F
F
F
F
F
F, H
F, I
F, I
G
G
G
G
G, H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H, I
I
I
I
I
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
10
20
30
40
50
60
Tuzntla
Tzintzuntzan
Uruapan
Ziracuaretiro
Turicato
Zitcuaro
Txpan
Tzitzio
Zinparo
Zacapu
Zinapcuaro
Venustiano Carrnza
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zamora
Villamar
70
80
90
100
PROVINCIA FISIOGRFICA*
D, I
F, I
F, E
E, F
B, D, E
G
G, D
D, G
H
F, H
G, H
I
I
I, H
I, H
I, F
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
SIMBOLOGIA
A
ACRISOL
HISTOSOL
ANDOSOL
LUVISOL
CAMBISOL
LEPTOSOL
CASTAOZEM
PLANOSOL
FEOZEM
FLUVISOL
VERTISOL
GLEYSOL
SOLONCHAK
REGOSOL
AGUA
* Provincias fisiogrficas del estado de Michoacn segn INEGI (1985); A, Costas del Sur; B, Cordillera Costera del Sur;
C, Depresin del Tepalcatepec; D, Depresin del Balsas; E, Escarpa Limnitrofe del Sur; F, Neovolcnica Tarasca; G,
Mil Cumbres; H, Sierras y Bajos Michoacanos; I, Chapala.
^ Cuadro elaborado por la M.C. Arcelia Cabrera Gonzlez, Facultad ed Biologa de la Universidad Michoacana de
San Nicols de Hidalgo
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Acuitzio
Aguililla
Alvaro Obregn
Angamacutiro
Angangueo
Apatzingn
Aporo
Aquila
Ario
Arteaga
Briseas
Buenavista
Carcuaro
Charapan
Charo
Chavinda
Chern
Chilchota
Chinicuila
Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Coahuayana
Coalcomn de Vzquez Pallares
Coeneo
Cojumatln de Rgules
Contepec
Copndaro
Cotija
Cuitzeo
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba
Indaparapeo
1980
2 868 191
7 119
23 171
15 651
11 876
9 266
75 805
2 377
19 726
25 656
17 975
8 478
30 676
10 608
9 863
13 782
12 354
13 267
17 620
8 062
8 398
10 190
11 711
11 853
17 191
24 905
10 823
19 818
7 744
17 905
21 783
15 023
12 586
11 270
16 503
72 787
11 234
12 287
35 910
4 985
12 351
POBLACIN TOTAL
1990
1995
3 548 199 3 870 604
9 254
17 424
19 858
16 164
9 942
100 926
2 492
20 275
29 900
22 917
9 478
36 214
9 680
10 617
16 213
12 472
14 870
26 349
6 795
8 201
10 256
14 789
13 378
18 689
27 688
10 412
24 915
9 132
19 773
25 042
15 945
15 419
11 930
18 931
94 049
13 189
12 821
44 010
6 030
14 750
10 109
20 640
19 633
16 062
9 705
114 837
2 611
19 411
31 254
23 921
9 831
38 625
10 459
12 003
17 908
11 103
16 259
29 233
7 380
8 198
8 263
15 006
13 369
20 786
24 810
10 480
28 257
9 677
22 171
25 609
16 582
15 400
13 357
19 074
102 638
12 002
10 872
46 161
6 616
16 520
2000
3 979 177
9 955
19 609
19 490
15 082
10 159
117 849
2 866
22 134
30 475
23 394
9 572
38 039
10 552
10 894
19 185
10 790
16 185
30 523
6 872
7 432
7 040
14 829
13 955
21 608
23 253
9 896
30 056
9 133
21 124
26 269
14 961
15 888
13 090
19 977
106 198
11 772
10 145
45 384
6 815
16 321
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Irimbo
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiqulpan
Jos Sixto Verdusco
Jurez
Jungapeo
La Huacana
La Piedad
Lagunillas
Lzaro Crdenas
Los Reyes
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Morelia
Morelos
Mgica
Nahuatzen
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Paracho
Parcuaro
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro
1980
1990
1995
2000
7 372
14 870
35 247
18 839
32 680
24 015
7 366
14 587
30 830
63 608
4 955
62 335
38 017
15 758
40 660
8 902
353 055
11 889
31 061
16 610
8 904
10 118
8 140
9 123
11 696
20 206
18 054
23 586
21 090
53 287
21 270
13 967
16 133
55 853
12 698
19 748
46 099
29 398
16 756
12 968
14 803
6 360
42 777
16 578
16 503
30 947
10 219
15 510
40 546
17 474
36 709
29 093
9 860
14 391
35 333
81 162
5 016
134 969
50 029
15 339
59 803
10 412
492 901
12 388
38 399
20 725
8 529
13 265
8 816
10 128
12 436
19 678
21 342
28 632
21 708
66 736
23 965
16 005
14 674
70 887
12 742
21 917
53 945
31 207
18 978
15 110
15 446
8 008
52 315
21 029
21 261
33 835
12 591
14 959
54 859
15 331
37 122
28 903
10 682
17 344
34 716
88 581
5 396
155 366
54 039
16 523
65 699
11 899
678 061
11 990
41 149
22 032
7 623
14 653
7 986
10 239
17 161
20 390
18 538
30 747
23 237
75 264
21 034
18 955
15 453
74 079
14 248
23 846
60 034
38 236
18 408
13 745
16 702
8 173
53 113
23 412
22 151
33 815
13 303
14 377
54 037
14 393
36 431
26 496
11 612
18 572
34 175
84 785
5 132
170 878
56 826
16 612
68 962
11 272
619 958
10 900
42 864
23 231
8 757
15 129
8 803
9 684
18 806
19 583
18 507
31 003
23 768
78 127
20 061
20 355
15 673
71 578
13 486
23 858
61 063
38 251
19 599
13 617
17 163
9 082
59 002
25 526
26 212
32 678
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Tanhuato
Taretan
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tingindn
Tiquicheo de Nicols Romero
Tlalpujahua
Tlazazalca
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro
1980
1990
1995
2000
14 102
11 113
25 503
23 717
8 471
10 897
15 174
19 174
11 735
9 837
8 670
31 514
16 722
16 429
10 440
12 386
146 998
17 926
20 757
15 527
21 547
62 620
113 474
5 396
37 571
7 139
13 868
12 606
33 871
25 105
9 748
12 561
15 969
21 292
12 173
11 862
8 965
33 594
18 806
16 576
11 439
10 579
217 068
23 077
21 738
18 209
24 313
63 085
144 899
5 465
48 951
10 844
14 514
12 777
36 637
24 678
11 079
12 355
16 355
18 411
9 294
12 237
10 128
36 112
23 511
17 628
12 408
11 498
250 794
22 945
22 066
18 651
26 487
69 019
160 079
4 631
48 902
11 479
14 377
13 309
39 368
24 030
11 667
12 805
16 412
25 270
8 847
11 287
10 122
36 038
23 954
18 063
12 419
11 130
265 211
22 499
20 511
17 610
26 616
69 739
161 191
4 083
48 819
12 872
83 649
107 475
130 593
137 970
CONABIO UMSNH
^ E l a b o r a c i onp ipar d e l o s raeust oG u i l l e r ma or gVa s U r i b e , JCoss a r L e n ai nv aNr r o C h vJeozs, O d n Gaa rGc a r c a y Cilaa uCdo n t r e r a sr rBi g a ,
con base en G
IN
I E1 9 8 3 , M iacchon : X C e nesnoe gr a l d e p oib lna cy v i v iae n1d9 8 0 . I n s ot i tNuat c i o n a l dtea dEss t i c a , Gr ae of ga e I n f o trim
ca.
Aguascalientes, Ags. Mxico. Vol. 1 y 2
INEGI. 1991. Michoacn: XI Censo general de poblacin y vivienda 1990. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica. Aguascalientes, Ags. Mxico.
4v. 2362 pp
INEGI. 1996. Michoacn: Conteo d e poblacin y vivienda 1995. Insti tuto Nacional de Estadstica, Geograf a e Informtica. Aguasca lientes, Ags. Mxico. 2v. 1008
pp.
INEGI. 2001. Michoacn de Ocampo: XII Censo general de poblacin y vivienda 2000. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica. Aguascalientes,
Ags. Mxico. 7v. 4582 pp.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Acuitzio
Angangueo
Aguililla
Alvaro Obregn
Angamacutiro
Apatzingn
Aporo
Aquila
Ario
Arteaga
Briseas
Buenavista
Carcuaro
Charapan
Charo
Chavinda
Chern
Chilchota
Chinicuila
Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Coahuayana
Coalcomn de Vzquez Pallares
Coeneo
Cojumatln de Rgules
Contepec
Copndaro
Cotija
Cuitzeo
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba
1980
47.9
1990
59.3
1995
64.7
2000
66.47
67.1
73.9
14.2
74.7
42.4
94.1
24.5
7.7
41.2
4.6
93.6
43.0
25.2
96.5
78.9
84.5
78.3
38.4
10.0
59.6
65.1
8.4
23.4
4.8
62.1
27.9
60.9
59.3
33.0
88.2
44.7
71.9
52.2
78.3
68.5
206.8
59.4
24.0
27.0
87.3
79.3
10.7
94.8
57.7
125.3
25.7
7.9
48.0
5.8
104.7
50.8
23.0
103.9
92.9
85.3
87.8
57.4
8.4
58.2
65.5
10.6
26.5
5.2
69.1
26.8
76.5
69.9
36.4
101.4
47.4
88.1
55.2
89.8
88.5
242.8
62.0
29.4
32.6
95.3
77.4
12.7
93.7
57.3
142.5
26.9
7.6
50.1
6.1
108.6
54.2
24.8
117.5
102.6
76.0
96.0
63.7
9.1
58.2
52.8
10.8
26.4
5.8
61.9
27.0
86.8
74.1
40.8
103.7
49.3
88.0
61.8
90.5
96.5
220.9
52.5
30.9
35.8
93.86
80.98
12.03
93.03
53.85
146.27
29.54
8.67
48.89
5.94
105.72
53.38
25.03
106.62
109.89
73.83
95.53
66.48
8.52
52.74
44.99
10.67
27.60
6.00
58.00
25.51
92.34
69.92
38.89
106.34
44.49
90.79
60.60
94.76
99.90
216.68
49.03
30.36
36.85
CAMBIO DE
DENSIDAD
1980- 2000
18.56
26.74
7.12
-2.19
18.32
11.45
52.18
5.04
0.94
7.73
1.38
12.08
10.33
-0.13
10.09
30.95
-10.70
17.22
28.10
-1.47
-6.85
-20.13
2.24
4.16
1.23
-4.12
-2.39
31.45
10.63
5.93
18.16
-0.18
18.87
8.43
16.48
31.43
9.90
-10.35
6.34
9.90
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Indaparapeo
Irimbo
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiqulpan
Jos Sixto Verdusco
Jurez
Jungapeo
La Huacana
La Piedad
Lagunillas
Lzaro Crdenas
Los Reyes
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Morelia
Morelos
Mgica
Nahuatzen
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Paracho
Parcuaro
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
1980
1990
1995
2000
68.2
45.6
89.1
378.5
61.7
112.7
138.1
45.6
29.7
18.7
234.2
57.2
57.1
72.6
10.1
87.3
25.9
264.3
55.7
47.5
45.9
16.1
23.5
20.2
90.4
122.2
120.2
70.9
84.8
57.0
204.0
100.3
32.1
58.6
73.1
68.2
69.4
217.3
63.9
21.6
110.2
50.6
40.6
39.4
81.5
63.2
93.0
435.4
57.3
126.6
167.3
61.0
29.3
21.4
298.8
57.9
123.7
95.5
9.8
128.4
30.3
369.0
58.1
58.7
57.2
15.4
30.8
21.9
100.4
129.9
117.0
83.8
103.0
58.7
255.4
113.0
36.8
53.3
92.7
68.4
77.0
254.3
67.8
24.5
128.4
52.8
51.2
48.2
91.2
77.9
89.7
589.1
50.2
128.0
166.2
66.1
35.3
21.1
326.2
62.3
142.3
103.2
10.6
141.1
34.6
507.6
56.2
62.9
60.8
13.8
34.0
19.9
101.5
179.3
121.3
72.8
110.6
62.8
288.1
99.2
43.6
56.1
96.9
76.5
83.8
283.0
83.0
23.7
116.8
57.1
52.2
48.9
90.14
82.29
86.18
580.29
47.16
125.65
152.36
71.83
37.79
20.74
312.18
59.22
156.55
108.49
10.62
148.12
32.79
464.06
51.08
65.50
64.15
15.86
35.13
21.89
96.00
196.49
116.48
72.64
111.50
64.26
299.05
94.58
46.84
56.90
93.65
72.42
83.85
287.90
83.08
25.26
115.70
58.72
58.04
54.38
CONABIO UMSNH
CAMBIO DE
DENSIDAD
1980- 2000
21.93
36.69
-2.96
201.78
-14.57
12.94
14.27
26.27
8.11
2.03
77.97
2.04
99.44
35.91
0.55
60.79
6.89
199.79
-4.63
18.04
18.28
-0.27
11.64
1.65
5.56
74.29
-3.71
1.78
26.68
7.24
95.08
-5.70
14.70
-1.67
20.57
4.23
14.44
70.55
19.23
3.66
5.51
8.07
17.39
14.95
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro
Tanhuato
Taretan
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tingindn
Tiquicheo de Nicols Romero
Tlalpujahua
Tlazazalca
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro
1980
1990
1995
2000
22.0
64.1
75.7
60.6
31.6
111.4
33.2
33.2
40.1
5.2
82.8
39.5
33.5
5.3
26.8
80.8
19.8
66.7
13.7
177.0
75.3
62.5
77.5
110.3
194.5
258.8
107.0
72.3
49.7
164.6
27.9
82.6
82.8
59.6
35.8
148.0
35.2
38.3
46.2
5.5
92.0
40.9
40.4
5.5
28.6
90.9
20.0
73.1
11.7
261.4
97.0
65.4
90.8
124.5
195.9
330.5
108.3
94.2
75.5
211.5
31.1
86.1
82.7
62.3
36.3
160.0
34.6
43.5
45.5
5.6
79.5
31.2
41.7
6.2
30.7
113.6
21.3
79.3
12.7
302.1
96.4
66.4
93.0
135.6
214.3
365.1
91.8
94.1
80.0
256.9
33.91
101.85
79.96
61.76
37.83
171.97
33.66
45.79
47.15
5.64
109.16
29.74
38.45
6.22
30.66
115.76
21.82
79.36
12.28
319.42
94.55
61.71
87.85
136.30
216.57
367.66
80.93
93.90
89.66
271.46
CONABIO UMSNH
CAMBIO DE
DENSIDAD
1980- 2000
11.89
37.73
4.24
1.18
6.24
60.57
0.44
12.54
7.03
0.43
26.33
-9.71
4.94
0.89
3.85
34.95
1.97
12.65
-1.39
142.38
19.22
-0.74
10.39
25.96
22.11
108.84
-26.03
21.64
39.93
106.88
^ Elaboracin propia de los autores Guillermo Vargas Uribe, Jos Csar Lenin Navarro Chvez, Jos Odn Garca Garca y Claudia Contreras Barriga,
con base en INEGI 1983, Michoacn: X Censo general de poblacin y vivienda 1980. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica.
Aguascalientes, Ags. Mxico. Vol. 1 y 2
INEGI. 1991. Michoacn: XI Censo general de poblacin y vivienda 1990. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica. Aguascalientes, Ags. Mxico.
4v. 2362 pp
INEGI. 1996. Michoacn: Conteo de poblacin y vivienda 1995. Instituto Naciona l de Estadstica, Geografa e In formtica. Aguascalientes, Ags. Mxico. 2v. 1008
pp.
INEGI. 2001. Michoacn de Ocampo: XII Censo general de poblacin y vivienda 2000. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica. Aguascalientes,
Ags. Mxico. 7v. 4582 pp.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
53.3%
43.0%
29.3%
35.3%
36.8%
0.0%
73.2%
0.0%
0.0%
40.6%
38.5%
44.5%
52.0%
0.0%
24.6%
33.9%
17.8%
0.0%
41.6%
54.8%
32.3%
66.1%
24.6%
65.5%
97.7%
24.6%
0.0%
46.7%
57.0%
70.7%
64.7%
63.2%
100.0%
26.8%
100.0%
100.0%
59.4%
61.5%
55.5%
48.0%
100.0%
75.4%
66.1%
82.2%
100.0%
58.4%
45.2%
67.7%
33.9%
75.4%
34.5%
2.3%
75.4%
100.0%
61.5%
53.7%
43.5%
38.9%
31.5%
46.1%
75.9%
0.0%
0.0%
43.6%
47.6%
39.2%
53.5%
0.0%
43.6%
40.2%
26.4%
15.9%
42.0%
63.5%
43.0%
61.9%
24.3%
59.6%
98.8%
70.9%
0.0%
38.5%
46.3%
56.5%
61.1%
68.5%
53.9%
24.1%
100.0%
100.0%
56.4%
52.4%
60.8%
46.5%
100.0%
56.4%
59.8%
73.6%
84.1%
58.0%
36.5%
57.0%
38.1%
75.7%
40.4%
1.2%
29.1%
100.0%
63.75%
54.01%
56.54%
40.07%
31.97%
51.93%
78.23%
0.00%
0.00%
44.46%
51.13%
64.56%
54.33%
0.00%
45.16%
41.55%
16.71%
14.27%
39.62%
62.37%
56.79%
85.40%
25.50%
59.09%
102.72%
65.32%
0.00%
36.25%
45.99%
43.46%
59.93%
68.03%
48.07%
21.77%
100.00%
100.00%
55.54%
48.87%
35.44%
45.67%
100.00%
54.84%
58.45%
83.29%
85.73%
60.38%
37.63%
43.21%
14.60%
74.50%
40.91%
-2.72%
34.68%
100.00%
65.40%
58.05%
40.25%
40.57%
32.38%
46.82%
79.49%
0.00%
0.00%
46.46%
51.16%
66.85%
55.93%
30.29%
47.75%
48.09%
17.56%
11.72%
37.24%
64.15%
57.34%
63.26%
23.83%
60.77%
96.01%
59.29%
0.00%
34.60%
41.95%
59.75%
59.43%
67.62%
53.18%
20.51%
100.00%
100.00%
53.54%
48.84%
33.15%
44.07%
69.71%
52.25%
51.91%
82.44%
88.28%
62.76%
35.85%
42.66%
36.74%
76.17%
39.23%
3.99%
40.71%
100.00%
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
CONABIO UMSNH
Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
La Huacana
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba
Indaparapeo
Irimbo
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiqulpan
Jurez
Jungapeo
Lagunillas
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Lzaro Crdenas
Morelia
Morelos
Mgica
Nahuatzen
0.0%
31.7%
0.0%
36.5%
0.0%
0.0%
51.1%
44.4%
27.4%
59.8%
0.0%
32.7%
0.0%
46.9%
0.0%
35.6%
93.2%
44.8%
67.8%
0.0%
33.8%
0.0%
19.4%
36.9%
65.2%
80.3%
85.2%
26.8%
68.4%
34.7%
100.0%
68.3%
100.0%
63.5%
100.0%
100.0%
48.9%
55.6%
72.6%
40.2%
100.0%
67.3%
100.0%
53.1%
100.0%
64.4%
6.8%
55.2%
32.2%
100.0%
66.2%
100.0%
80.6%
63.1%
34.8%
19.7%
14.8%
73.2%
31.6%
65.3%
0.0%
30.0%
25.7%
46.2%
0.0%
0.0%
53.9%
61.3%
33.4%
55.5%
25.8%
40.4%
0.0%
44.0%
0.0%
34.5%
95.0%
29.0%
77.9%
0.0%
33.6%
0.0%
26.1%
43.4%
69.6%
88.0%
89.2%
24.8%
78.3%
49.3%
100.0%
70.0%
74.3%
53.8%
100.0%
100.0%
46.1%
38.7%
66.6%
44.5%
74.2%
59.6%
100.0%
56.0%
100.0%
65.5%
5.0%
71.0%
22.1%
100.0%
66.4%
100.0%
73.9%
56.6%
30.4%
12.0%
10.8%
75.2%
21.7%
50.7%
0.00%
36.08%
25.98%
49.32%
0.00%
18.82%
53.55%
63.61%
35.42%
58.59%
25.59%
46.59%
38.68%
59.01%
41.75%
33.11%
94.58%
30.69%
69.77%
26.43%
26.82%
0.00%
30.33%
50.12%
0.00%
83.43%
91.12%
23.31%
79.33%
63.39%
100.00%
63.92%
74.02%
50.68%
100.00%
81.18%
46.45%
36.39%
64.58%
41.41%
74.41%
53.41%
61.32%
40.99%
58.25%
66.89%
5.42%
69.31%
30.23%
73.57%
73.18%
100.00%
69.67%
49.88%
100.00%
16.57%
8.88%
76.69%
20.67%
36.61%
0.00%
41.66%
27.95%
50.16%
0.00%
19.55%
55.57%
65.28%
35.49%
56.74%
26.80%
46.95%
39.19%
58.53%
42.04%
33.96%
94.09%
30.49%
80.03%
25.71%
27.20%
0.00%
32.76%
50.83%
70.64%
91.87%
91.63%
24.45%
78.17%
76.48%
100.00%
58.34%
72.05%
49.84%
100.00%
80.45%
44.43%
34.72%
64.51%
43.26%
73.20%
53.05%
60.81%
41.47%
57.96%
66.04%
5.91%
69.51%
19.97%
74.29%
72.80%
100.00%
67.24%
49.17%
29.36%
8.13%
8.37%
75.55%
21.83%
23.52%
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
CONABIO UMSNH
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Parcuaro
Paracho
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
La Piedad
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Cojumatln de Rgules
Los Reyes
Sahuayo
San Lucas
Santa Ana Maya
Salvador Escalante
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro
Tanhuato
Taretan
0.0%
66.9%
0.0%
41.8%
0.0%
77.7%
30.0%
44.9%
56.7%
68.8%
22.1%
46.1%
74.6%
86.7%
36.5%
63.5%
81.9%
62.3%
62.2%
93.8%
0.0%
41.4%
46.1%
0.0%
0.0%
42.4%
0.0%
64.2%
59.6%
52.7%
49.1%
100.0%
33.1%
100.0%
58.2%
100.0%
22.3%
70.0%
55.1%
43.3%
31.2%
77.9%
53.9%
25.4%
13.3%
63.5%
36.5%
18.1%
37.7%
37.8%
6.2%
100.0%
58.6%
53.9%
100.0%
100.0%
57.6%
100.0%
35.8%
40.4%
47.3%
50.9%
34.2%
73.6%
0.0%
41.8%
0.0%
65.3%
28.9%
47.8%
60.4%
70.6%
17.3%
57.4%
77.2%
87.9%
38.5%
65.5%
82.7%
64.7%
70.5%
93.5%
24.5%
38.3%
49.8%
0.0%
0.0%
43.0%
17.4%
79.5%
58.7%
46.3%
48.7%
65.8%
26.4%
100.0%
58.2%
100.0%
34.7%
71.1%
52.2%
39.6%
29.4%
82.7%
42.6%
22.8%
12.1%
61.5%
34.5%
17.3%
35.3%
29.5%
6.5%
75.5%
61.7%
50.2%
100.0%
100.0%
57.0%
82.6%
20.5%
41.3%
53.7%
51.3%
0.00%
77.11%
0.00%
45.05%
17.06%
65.99%
31.14%
49.00%
61.29%
72.24%
17.11%
57.69%
81.33%
88.74%
46.40%
63.11%
83.15%
64.32%
68.99%
95.97%
34.52%
46.35%
53.22%
0.00%
0.00%
46.17%
18.96%
69.73%
55.77%
56.90%
47.37%
100.00%
22.89%
100.00%
54.95%
82.94%
34.01%
68.86%
51.00%
38.71%
27.76%
82.89%
42.31%
18.67%
11.26%
53.60%
36.89%
16.85%
35.68%
31.01%
4.03%
65.48%
53.65%
46.78%
100.00%
100.00%
53.83%
81.04%
30.27%
44.23%
43.10%
52.63%
34.10%
78.42%
0.00%
45.43%
16.67%
66.08%
31.50%
50.66%
61.22%
71.40%
17.38%
57.12%
83.23%
88.73%
48.27%
63.58%
83.47%
65.44%
68.17%
94.96%
36.58%
48.99%
53.06%
0.00%
0.00%
44.93%
20.11%
80.39%
55.81%
57.14%
47.29%
65.90%
21.58%
100.00%
54.57%
83.33%
33.92%
68.50%
49.34%
38.78%
28.60%
82.62%
42.88%
16.77%
11.27%
51.73%
36.42%
16.53%
34.56%
31.83%
5.04%
63.42%
51.01%
46.94%
100.00%
100.00%
55.07%
79.89%
19.61%
44.19%
42.86%
52.71%
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
CONABIO UMSNH
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tingindn
15.2%
54.0%
91.9%
45.4%
84.8%
46.0%
8.1%
54.6%
41.6%
59.1%
91.6%
45.0%
58.4%
40.9%
8.4%
55.0%
41.86%
60.63%
91.59%
46.63%
58.14%
39.37%
8.41%
53.37%
39.69%
61.69%
91.92%
47.85%
60.31%
38.31%
8.08%
52.15%
0.0%
100.0%
27.5%
72.5%
19.77%
80.23%
20.15%
79.85%
Tlalpujahua
0.0%
100.0%
13.3%
86.7%
16.12%
83.88%
13.12%
86.88%
Tlazazalca
34.4%
65.6%
32.4%
67.6%
37.96%
62.04%
40.10%
59.90%
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro
Jos Sixto Verdusco
49.5%
0.0%
32.7%
28.6%
0.0%
28.2%
0.0%
85.7%
68.2%
33.2%
54.9%
74.8%
68.2%
81.6%
0.0%
25.2%
0.0%
56.8%
37.5%
50.5%
100.0%
67.3%
71.4%
100.0%
71.8%
100.0%
14.3%
31.8%
66.8%
45.1%
25.2%
31.8%
18.4%
100.0%
74.8%
100.0%
43.2%
62.5%
51.7%
40.5%
33.0%
36.3%
23.3%
48.1%
0.0%
92.9%
78.7%
32.7%
67.3%
73.7%
72.7%
87.1%
0.0%
38.5%
51.0%
64.7%
46.4%
48.3%
59.5%
67.0%
63.7%
76.7%
51.9%
100.0%
7.1%
21.3%
67.3%
32.7%
26.3%
27.3%
12.9%
100.0%
61.5%
49.0%
35.3%
53.6%
54.85%
28.80%
19.73%
36.99%
14.20%
51.47%
0.00%
92.40%
48.44%
43.80%
68.24%
74.46%
78.27%
87.20%
0.00%
40.93%
48.29%
59.75%
45.27%
45.15%
71.20%
80.27%
63.01%
85.80%
48.53%
100.00%
7.60%
51.56%
56.20%
31.76%
25.54%
21.73%
12.80%
100.00%
59.07%
51.71%
40.25%
54.73%
55.71%
26.80%
28.67%
37.91%
0.00%
51.72%
0.00%
92.27%
67.60%
46.14%
67.86%
76.04%
78.85%
87.15%
0.00%
45.99%
47.53%
61.05%
38.23%
44.29%
73.20%
71.33%
62.09%
100.00%
48.28%
100.00%
7.73%
32.40%
53.86%
32.14%
23.96%
21.15%
12.85%
100.00%
54.01%
52.47%
38.95%
61.77%
^ Elaboracin propia de los autores Guillermo Vargas Uribe. Jos Csar Lenin Navarro Chvez. Jos Odn Garca Garca y Claudia Contreras Barriga. con base en INEGI 1983. Michoacn: X
Censo general de poblacin y vivienda 1980. Instituto Nacional de Estadstica. Geografa e Informtica. Aguascalientes. Ags. Mxico. Vol. 1 y 2
INEGI. 1991. Michoacn: XI Censo general de poblacin y vivienda 1990. Instituto Nacional de Estadstica. Geografa e Informtica. Aguascalientes. Ags. Mxico. 4v. 2362 pp
INEGI. 1996. Michoacn: Conteo d e poblacin y vivienda 1995. Insti tuto Nacional de Estadstica. Geografa e Informtica. Aguascalientes. Ags. Mxico. 2v. 1008 pp.
INEGI. 2001. Michoacn de Ocampo: XII Censo general de poblacin y vivienda 2000. Instituto Nacional de Estadstica. Geografa e Informtica. Aguascalientes. Ags. Mxico. 7v. 4582 pp.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
1990
-0.128
-0.49
-0.494
-0.528
-0.337
-0.968
-0.095
1.107
-0.352
-0.105
-0.919
-0.469
0.937
0.034
-0.053
-0.978
-0.681
-0.329
0.951
0.271
-0.781
0.69
-0.697
-0.225
-0.342
-0.787
0.217
-0.107
-0.919
-0.582
-0.585
0.638
-0.42
-0.507
-0.594
0.352
-0.974
-0.255
-0.052
-0.351
-0.312
-0.177
INDICE DE MARGINACIN
1995
2000
-0.14674
-0.55912
-0.68323
-0.74661
-0.73525
-0.81897
-0.34173
1.09143
-0.18367
0.08956
-0.98886
-0.61692
1.1148
0.33785
-0.31347
-1.03804
0.11726
-0.03741
0.65454
0.06157
-1.01398
0.51385
-0.9888
-0.31458
-0.29752
-0.94863
-0.09495
-0.43841
-0.95682
-0.78871
-0.92549
0.389
-0.38358
-0.31862
-0.58718
0.19006
-0.97104
-0.22589
-0.0275
-0.33266
-0.40453
-0.35735
-0.22902
0.06905
-0.5463
-0.304
-0.30141
-0.76648
-0.0053
1.43585
-0.19617
0.37758
-0.66553
-0.28645
1.01589
0.54632
-0.26228
-0.81035
-0.27161
0.01419
0.81411
0.01289
-0.77712
1.18199
-0.45094
0.05921
-0.29396
-0.58017
0.27079
-0.06246
-0.68098
-0.57687
-0.15762
0.45029
-0.15762
-0.34142
-0.48238
0.53586
-0.75443
-0.16928
0.11954
-0.23498
-0.32864
-0.04721
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiquilpan
Jos Sixto Verduzco
Jurez
Jungapeo
Lagunillas
Lzaro Crdenas
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Morelia
Morelos
Mgica
Nahuatzen
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Paracho
Parcuaro
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
Piedad la
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Reyes los
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro
Tanhuato
Taretan
1990
1995
2000
-0.614
-1.213
-0.714
-1.301
-0.523
-0.124
-0.03
-0.341
-1.584
0.619
-0.039
-1.371
-1.757
-0.193
-0.645
-0.152
1.028
-0.82
0.304
-0.691
-0.229
-0.595
-0.205
-0.639
0.024
-0.978
-0.289
-1.031
-1.397
-1.464
-0.56
-0.694
-0.532
-1.014
-1.436
-0.422
0.257
-0.505
0.454
1.235
-0.405
0.111
-0.223
-0.696
-0.765
-0.644
-0.88471
-1.12063
-0.71274
-1.34481
-0.66434
-0.28423
-0.18834
-0.40467
-1.51578
0.64672
-0.17941
-1.53638
-1.53783
-0.12404
-0.52578
0.44424
1.16458
-0.66261
0.23702
-0.93377
-0.16339
-0.7792
-0.40247
-0.28261
0.20412
-0.72697
-0.52699
-1.07912
-1.41525
-1.39964
-0.56956
-0.64642
-0.51784
-0.89372
-1.35069
-0.1036
0.10614
-0.68217
0.27713
1.14729
-0.49074
0.03041
-0.26018
-0.71096
-0.96368
-0.64111
-0.4502
-1.09687
-0.51147
-1.15629
-0.59265
-0.12175
-0.05828
-0.29072
-1.34651
0.66868
-0.10473
-1.32662
-1.70032
-0.15438
-0.49205
0.34104
1.25627
-0.73345
0.35763
-0.53741
0.21067
-0.53919
-0.25557
-0.34046
0.022
-0.81839
-0.25947
-0.87589
-1.39427
-1.25174
-0.53878
-0.60079
-0.39847
-0.78802
-1.18107
-0.18086
0.29464
-0.50745
0.24106
1.17028
-0.24003
0.12648
-0.16477
-0.5917
-0.84348
-0.58357
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tinguindn
Tiquicheo
Tlalpujahua
Tlazazalca
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro
1990
1995
2000
-0.328
-0.851
-0.627
-0.788
0.959
0.003
-0.772
-1.091
0.419
0.398
-0.301
0.688
-0.171
0.787
-1.454
-1.079
-0.335
-0.99
-1.001
-1.435
-1.427
-0.639
-0.529
-0.207
-0.832
-0.58117
-0.99804
-0.40288
-0.8096
0.98467
-0.07551
-0.97465
-1.18445
0.39624
0.41147
-0.40413
0.61568
-0.32418
0.93071
-1.18112
-1.18623
-0.62219
-1.22118
-1.09021
-1.23183
-1.382
-1.14468
-0.62997
-0.12762
-0.61649
-0.49348
-0.53469
-0.38168
-0.6884
1.13004
0.1914
-0.39609
-0.87896
1.09583
1.0395
-0.30112
0.94798
-0.1137
1.49849
-1.16209
-0.81087
-0.29429
-0.87226
-0.98126
-1.28114
-1.26255
-0.69649
-0.4609
-0.16575
-0.5327
CONABIO UMSNH
^Navarro C., J.C.L., G. Vargas U. y J.O. Garca G. 2002b. La marginacin en el estado de Michoacn 1970-2000. En: C.L. Navarro J., V.A. Acevedo y J.O. Garca
G. (Coords.). 2002. Planeacin y desarrollo en Mxico y Michoacn. Instituto de Investigaciones Econmicas y Empresariales, Universidad Michoacana
de San Nicols de Hidalgo. Morelia, Michoacn. Pp. 379-419.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Acuitzio
Aguililla
Alvaro Obregn
Angamacutiro
Angangueo
Apatzingn
Aporo
Aquila
Ario
Arteaga
Briseas
Buenavista
Carcuaro
Charapan
Charo
Chavinda
Chern
Chilchota
Chinicuila
Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Coahuayana
Coalcomn de Vzquez Pallares
Coeneo
Cojumatln de Rgules
Contepec
Copndaro
Cotija
Cuitzeo
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba
Indaparapeo
0.4822
0.4919
0.5099
0.463
0.5151
0.5745
0.45
0.38
0.4802
0.484
0.5187
0.5164
0.361
0.5191
0.4606
0.4807
0.5844
0.5793
0.3869
0.4032
0.4965
0.4588
0.5398
0.4628
0.4551
0.4441
0.4486
0.4417
0.5407
0.5229
0.4718
0.3913
0.4687
0.5222
0.5791
0.5241
0.4881
0.4578
0.4514
0.5061
0.5919
0.5877
0.6012
0.5383
0.6108
0.6416
0.5079
0.4585
0.5811
0.5639
0.6433
0.5479
0.4244
0.6198
0.5519
0.556
0.6417
0.6277
0.4083
0.4832
0.5385
0.4984
0.5735
0.5735
0.4864
0.5782
0.504
0.5156
0.6237
0.6277
0.5495
0.434
0.5563
0.5751
0.6509
0.573
0.519
0.5001
0.5507
0.6169
0.6312
0.5649
0.5988
0.5343
0.6103
0.6856
0.5244
0.4890
0.6080
0.5793
0.6692
0.6071
0.4938
0.6007
0.6300
0.6070
0.6486
0.6414
0.4770
0.4505
0.5850
0.5210
0.6016
0.6004
0.5250
0.6152
0.5463
0.5292
0.6430
0.6352
0.5694
0.5135
0.5917
0.6149
0.6774
0.6428
0.5132
0.5937
0.5638
0.6355
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Irimbo
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiquilpan
Jos Sixto Verduzco
Jurez
Jungapeo
La Huacana
La Piedad
Lagunillas
Lzaro Crdenas
Los Reyes
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Morelia
Morelos
Mjica
Nahuatzen
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Paracho
Parcuaro
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro
CONABIO UMSNH
1980
1990
1995
2000
0.362
0.4073
0.4632
0.3782
0.4545
0.4327
0.3689
0.3773
0.3708
0.4681
0.3481
0.4819
0.4985
0.3366
0.4004
0.4569
0.5046
0.3609
0.45
0.3886
0.3117
0.4542
0.3305
0.4329
0.3817
0.4613
0.4128
0.4924
0.4042
0.4591
0.3598
0.4021
0.5067
0.4019
0.4203
0.5735
0.5597
0.4054
0.3627
0.353
0.3686
0.3406
0.4163
0.3847
0.4465
0.4023
0.4657
0.5139
0.6227
0.4531
0.583
0.4748
0.4525
0.4848
0.4775
0.5945
0.4619
0.6301
0.5951
0.4492
0.5046
0.5911
0.6719
0.3933
0.5802
0.5276
0.4091
0.5838
0.4666
0.4786
0.4535
0.5008
0.4591
0.595
0.5026
0.6019
0.3887
0.5141
0.5973
0.4799
0.5122
0.6084
0.6366
0.5077
0.4301
0.4786
0.4213
0.4091
0.5365
0.4701
0.5742
0.5179
0.5774
0.5546
0.5985
0.5192
0.6619
0.5455
0.5016
0.5198
0.5643
0.6886
0.5114
0.7049
0.66
0.5108
0.5812
0.6134
0.7274
0.4845
0.6038
0.6167
0.4491
0.5633
0.4992
0.5464
0.4858
0.592
0.5267
0.6533
0.5377
0.6751
0.4466
0.61
0.6821
0.5657
0.54
0.6494
0.7218
0.6083
0.5305
0.5476
0.4979
0.436
0.5702
0.5031
0.6285
0.5826
0.6217
0.5819
0.7074
0.5543
0.6942
0.5460
0.5519
0.5533
0.5539
0.7079
0.5279
0.7335
0.6826
0.5320
0.6219
0.6859
0.7653
0.5002
0.6586
0.6385
0.5097
0.6236
0.5837
0.5758
0.5621
0.6201
0.5463
0.5988
0.6488
0.6952
0.4891
0.6342
0.7263
0.6049
0.6317
0.7119
0.7367
0.6253
0.5652
0.5999
0.5277
0.4642
0.6072
0.5499
0.6519
0.6366
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Tanhuato
Taretan
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tingindn
Tiquicheo de Nicols Romero
Tlalpujahua
Tlazazalca
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro
CONABIO UMSNH
1980
1990
1995
2000
0.4552
0.4288
0.3584
0.4495
0.5052
0.4503
0.2632
0.3882
0.3657
0.4837
0.2998
0.3829
0.4181
0.3195
0.422
0.3382
0.5036
0.4892
0.4113
0.4616
0.4737
0.5088
0.486
0.3369
0.3731
0.3695
0.4563
0.5209
0.5412
0.5041
0.5359
0.5842
0.5467
0.4291
0.4946
0.4625
0.5122
0.4426
0.4593
0.5438
0.4304
0.5042
0.3835
0.6947
0.5372
0.4326
0.5432
0.5721
0.618
0.6306
0.4351
0.4721
0.532
0.5809
0.5641
0.5967
0.5756
0.6225
0.6456
0.5985
0.5016
0.5727
0.5332
0.5915
0.5121
0.5072
0.5822
0.4979
0.6058
0.4628
0.7161
0.5921
0.4721
0.6179
0.6198
0.6761
0.6832
0.5127
0.5653
0.5746
0.6271
0.6090
0.6180
0.6010
0.6351
0.6775
0.6437
0.4901
0.6014
0.5478
0.6403
0.4947
0.5186
0.6077
0.4796
0.6388
0.4416
0.7447
0.6314
0.5492
0.6308
0.6712
0.7201
0.7164
0.5405
0.6172
0.6092
0.6615
^Fuente: Navarro C., J.C.L., G. Vargas U. y J.O. Garca G. 2002a. La consolidacin econmica, social y poltica en Michoacn, 1980-2002. En
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
25. G016 Espejo S., M. A. 1998. Las monocotiledneas mexicanas, una sinopsis florstica.
Parte II. Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud.
Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto G016. Mxico D.F.
26. G019 Njera R., M. A. 1998. Fauna de colepteros lamelicornios del Estado de Michoacn
(1995-2000). Primera Fase: Subprovincia neovolcnica tarasca (Cuenca del Lago de
Ptzcuaro (1995-96). Centro de Investigacin Regional del Pacifico Centro. Instituto
Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y
Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G019. Mxico D.F.
27. G026 Baltazar M., B. 1998. Diversidad gentica del cultivo del chile (Capsicum spp)
determinada por isoenzimas y RFLP's tipos: serrano, jalapeo, manzano y silvestres en su
rea de distribucin. Instituto de Recursos Genticos y Productividad. Colegio de
Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G026. Mxico D.F.
28. G027 Azpiroz R., H. S. 1998. Evaluacin de la resistencia a la roya (Uromyces
appendiculatus) en poblaciones silvestres y cultivadas de frijol, mediante el empleo de
marcadores genticos moleculares. Campo Experimental Valle de Mxico. Centro de
Investigacin Regional del Centro. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales
Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto G027. Mxico D.F.
29. G031 Romero N., J. 1998. Revisin del gnero Zabrotes para Mxico (Coleoptera:
Bruchidae). rea de Sistemtica. Especialidad en Entomologa y Acarologa. Instituto de
Fitosanidad. Colegio de Postgraduados. Base de datos DNIB-CONABIO. Proyecto G031.
Mxico D.F.
30. H016 Riemann G., H. 1999. Riqueza y distribucin de especies vegetales en la Pennsula
de Baja California. Departamento de Estudios Urbanos y del Medio Ambiente. El Colegio
de la Frontera Norte AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H016. Mxico D.F.
31. H021 Balczar L., M. A. 1999. Catlogo sistemtico de las superfamilias Mimallonoidea y
Bombycoidea de Mxico. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H021. Mxico
D.F.
32. H022 Arenas F., V. 2000. Fauna carcinolgica de Mxico. Crustceos estomatpodos y
decpodos del Golfo de Mxico. Ro Bravo, Tamaulipas a Cabo Catoche, Q. Roo.
Laboratorio de Ecologa de Pesqueras. Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H022. Mxico D.F.
33. H068 Maeda M., A. 1999. Taxonoma y distribucin de los filpodos (Crustacea:
Branchiopoda, Anostraca, Notostraca, Spinicaudata y Laevicaudata) de Mxico. Divisin
de Biologa Marina. Centro de Investigaciones Biolgicas del Noroeste SC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto H068. Mxico D.F.
34. H098 Hgster G., E. 1999. Estudio taxonmico-florstico de la familia Orchidaceae en el
Bajo: tribus Epidendrae y Maxillariae. Herbario de la Asociacin Mexicana de
Orquideologa AC. Instituto Chinoin AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H098.
Mxico D.F.
35. H111 Garca M., A. J. 1999. Revisin taxonmica del gnero Furcraea (Agavaceae) en
Mxico y Guatemala. Centro de Investigacin. Jardn Botnico. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H111. Mxico D.F.
36. H112 Elas G., M. 1999. Zooplancton de sistemas acuticos epicontinentales mexicanos en
la regin central de Mxico. Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Facultad
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
48. J063 Reygadas P., D. D. 1999. Sistema de apoyo a la toma de decisiones para la
reforestacin rural en Mxico. Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en
Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo
Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J063. Mxico D.F.
49. J083 Balczar L., M. A. 1999. Catalogacin de la coleccin de mariposas diurnas del
Instituto de Biologa de la UNAM. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
J083. Mxico D.F.
50. J084 Vzquez Y., C. 1999. rboles mexicanos potencialmente valiosos para la
restauracin ecolgica y la reforestacin. Laboratorio de Ecologa Fisiolgica.
Departamento de Ecologa Funcional y Aplicada. Instituto de Ecologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J084. Mxico
D.F.
51. J088 Delgadillo M., C. 1999. La coleccin briolgica del Herbario Nacional (MEXU).
Departamento de Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J088. Mxico D.F.
52. J089 Rodrguez C., A. 1999. Estudio sistemtico y ecolgico del gnero Tigridia
(Iridaceae). Departamento de Botnica y Zoologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y
Ambientales. Centro Universitario de Ciencias Biolgicas y Agropecuarias. Universidad de
Guadalajara. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J089. Mxico D.F.
53. J121 Ramrez P., J. 1999. Biodiversidad mastozoolgica del Eje Volcnico Transversal.
Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de
la Salud. Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto J121. Mxico D.F.
54. J123 Len P., L. 1999. Computarizacin de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso
L. Computarizacin de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Herrera para su
incorporacin a la REMIB: Fase I. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento
de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto J123. Mxico D.F.
55. K004 Lorea H., F. 2000. Actualizacin de las bases de datos del Herbario Instituto de
Ecologa, A.C. (XAL). Herbario XAL. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa
AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K004. Mxico D.F.
56. K005 Morn R., M. A. 2000. Atlas de los coleoptera scarabaeoidea de Mxico. Segunda
parte. Departamento de Biosistemtica de Insectos. Divisin de Ecologa y
Comportamiento Animal. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto K005. Mxico D.F.
57. K015 Brcenas P., G. 2000. Banco de informacin sobre caractersticas tecnolgicas de
maderas mexicanas. Departamento de Productos Forestales y Conservacin de Bosques.
Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto K015. Mxico D.F.
58. K022 Contreras R., A. 2000. Megaloptera (Insecta: Neuropterida) de Mxico.
Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K022. Mxico D.F.
59. L 313 Cervantes R., F. A. 2000. Sistemtica y biogeografa del gnero Reithrodontomys
(Rodentia: Muridae). Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L313. Mxico
D.F.
60. L051 Soto G., E. 2000. Ictiofauna balseana y helmintos parsitos asociados. Laboratorio
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
Luciano Vela Glvez. Herbario Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro
Nacional de Investigacin Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas
Forestales. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de
Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
P140. Mxico D.F.
87. P143 Durn G., R. 1998. Base de datos del Herbario del Centro de Investigacin Cientfica
de Yucatn. Unidad de Recursos Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn
AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P143. Mxico D.F.
88. Proyectos CONABIO
89. Q010 Lira S., R. 2001. Estado actual y fitogeografa de las especies de la Familia
Cucurbitaceae endmicas de Mxico. Unidad de Biotecnologa y Prototipos. Facultad de
Estudios Superiores-Iztacala. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q010. Mxico D.F.
90. Q017 Aragn A., L. 2001. Etapa final de la captura y catalogacin del Herbario del
Instituto de Ecologa, A. C. Centro Regional del Bajo. Divisin de Vegetacin y Flora.
Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto Q017. Mxico D.F.
91. Q028 Prez P., G. 2001. Biodiversidad de helmintos parsitos de vertebrados silvestres de
Mxico. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto Q028. Mxico D.F.
92. Q035 Luis M., M. A. 2001. Computarizacin de la coleccin de abejas (Hymenoptera:
Apoidea) del Museo de Zoologa Alfonso L. Herrera, de la Facultad de Ciencias de la
UNAM. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto Q035. Mxico D.F.
93. Q069 Villaseor R., J. L. 2002. Actualizacin de las bases de datos de los proyectos M056,
P089 y Q069 y la familia Asteraceae en Mxico Fase II. Tribus. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
U004. Mxico D.F.
94. R256 Luis M., M. A. 2001. Papilionoidea (Lepidoptera: Insecta) del estado de Michoacn:
Fase III. Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto R256. Mxico D.F.
95. S056 Lozano V., M. L. 2003. Repatriacin del material ictiolgico de 12 estados de la
Repblica Mexicana, depositado en la coleccin ictiolgica de la Universidad de Tulane,
E.U. Laboratorio de Ictiologa. Departamento de Zoologa de Vertebrados. Facultad de
Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de Nuevo Len. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto S056. Mxico D.F.
96. S133 Novelo R., A. 2002. Inventario de la vegetacin acutica vascular de cuatro regiones
hidrolgicas prioritarias del centro de Mxico. Herbario Nacional MEXU. Departamento
de Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto S133. Mxico D.F.
97. S137 Salgado M., G. 2002. Base de datos y catlogo de helmintos parsitos de anuros de
Mxico. Laboratorio de Helmintologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
S137. Mxico D.F.
98. T002 Fernndez N., R. 2002. Computarizacin del Herbario ENCB. Fase II. Base de datos
de los ejemplares de la familia Burseraceae y Nyctaginaceae y base de datos digitalizada
de los ejemplares tipo de plantas vasculares del Herbario de la Escuela Nacional de
Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de
Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA (26)
DINOPHYTA
PROROCENTRACEAE
OCHROMONADACEAE
Prorocentrum mexicanum
Prorocentrum micans
Dinophysis acuminata
Dinophysis acudata
Gymnodinium catenatum
Gymnodinium sanguineum
Noctiluca scintillans
Ceratium furca
Ceratium divaricatum
Pyrodinium bahamense var.
compressum
Gonyaulax polygramma
Lingulodinium polyedrum
Dinobryon sertularia
COSCINODICACEAE
Cyclotella meneghiniana
THALASSIOSIRACEAE
TABELLARIACEAE
Aulacoseira granulata
Meridion circulare
DIATOMACEAE
Diatoma hiemale
EUNOTIACEAE
Eunotia monodon
NAVICULACEAE
Navicula cryptocephala
CYMBELLACEAE
Rhopalodia gibba
BACILLARIACEAE
Hantzschia amphioxys
DINOPHYSIACEAE
GYMNODINIACEAE
NOCTILUCACEAE
CERATIACEAE
GONYAULAC ACEAE
CHRYSOPHYTA
ESPECIE (46)
Pseudonitzschia pungens
EUGLENOPHYTA
EUGLENACEAE
Euglena oblonga
Euglena viridis
Phacusacuminatus
Phacus longicauda
Phacus pleuronectes
IMPORTANCIA
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Marea roja toxicidad incierta
Indicador ecolgico de aguas limpias y
ligeramente cidas
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica
Indicador ecolgico de aguas turbias
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas )
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas )
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas )
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Florecimientos asociados a la prod uccin
de cido domoico
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de polisaprobiedad
(agua fuertemente contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
FAMILIA
EUGLENOPHYTA
EUGLENACEAE
ESPECIE
Phacus tortus
Trachelomonas hispida
CHLOROPHYTA
PERANEMACEAE
Peranema trichophorum
VOLVOCACEAE
Gonium pectorale
Volvox globator
HYDRODICTACEAE
Pediastrum duplex
OOCYSTACEAE
Ankistrodesmus falcatus
Chlorella vulgaris
Dictyosphaerium pulchellum
CHLOROPHYTA
OOCYSTACEAE
Kirchneriella obesa
Selenastrum bibraianum
SCENEDESMACEAE
Scenedesmus acuminatus
Scenedesmus bijuga
DESMIDIACEAE
Closterium aciculare
Closterium kuetzingii
SARCOMASTIGOPHORA
CILIOPHORA
ARCELLIDAE
Arcella vulgaris
EUGLYPHIDAE
Euglipha alveolata
DIDINIIDAE
Mesodinium rubrum
VORTICELLIDAE
Carchesium polypinum
CONABIO UMSNH
IMPORTANCIA
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnicae)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Florecimientos no txicos, esp ecie
asociada a bacterias introducto ras de
toxinas principalmente para la acuacu ltura
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
^Listado elaborado por el M.C. Jose Gerardo Alejandro Ceballos Corona, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
11
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA (26)
DINOPHYTA
PROROCENTRACEAE
OCHROMONADACEAE
COSCINODICACEAE
Cyclotella meneghiniana
THALASSIOSIRACEAE
TABELLARIACEAE
Aulacoseira granulata
Meridion circulare
DIATOMACEAE
Diatoma hiemale
EUNOTIACEAE
Eunotia monodon
NAVICULACEAE
Navicula cryptocephala
CYMBELLACEAE
Rhopalodia gibba
BACILLARIACEAE
Hantzschia amphioxys
DINOPHYSIACEAE
GYMNODINIACEAE
NOCTILUCACEAE
CERATIACEAE
GONYAULACACEAE
CHRYSOPHYTA
ESPECIE (46)
Prorocentrum mexicanum
Prorocentrum micans
Dinophysis acuminata
Dinophysis acudata
Gymnodinium catenatum
Gymnodinium sanguineum
Noctiluca scintillans
Ceratium furca
Ceratium divaricatum
Pyrodinium bahamense var.
compressum
Gonyaulax polygramma
Lingulodinium polyedrum
Dinobryon sertularia
Pseudonitzschia pungens
EUGLENOPHYTA
EUGLENACEAE
Euglena oblonga
Euglena viridis
Phacusacuminatus
Phacus longicauda
Phacus pleuronectes
IMPORTANCIA
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Marea roja toxicidad incierta
Indicador ecolgico de aguas limpias y
ligeramente cidas
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica
Indicador ecolgico de aguas turbias
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas)
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Florecimientos asociados a la produccin
de cido domoico
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de polisaprobiedad
(agua fuertemente contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
FAMILIA
EUGLENOPHYTA
EUGLENACEAE
ESPECIE
Phacus tortus
Trachelomonas hispida
CHLOROPHYTA
PERANEMACEAE
Peranema trichophorum
VOLVOCACEAE
Gonium pectorale
Volvox globator
HYDRODICTACEAE
Pediastrum duplex
OOCYSTACEAE
Ankistrodesmus falcatus
Chlorella vulgaris
Dictyosphaerium pulchellum
CHLOROPHYTA
OOCYSTACEAE
Kirchneriella obesa
Selenastrum bibraianum
SCENEDESMACEAE
Scenedesmus acuminatus
Scenedesmus bijuga
DESMIDIACEAE
Closterium aciculare
Closterium kuetzingii
SARCOMASTIGOPHORA
CILIOPHORA
ARCELLIDAE
Arcella vulgaris
EUGLYPHIDAE
Euglipha alveolata
DIDINIIDAE
Mesodinium rubrum
VORTICELLIDAE
Carchesium polypinum
CONABIO UMSNH
IMPORTANCIA
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnicae)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Florecimientos no txicos, especie
asociada a bacterias introductoras de
toxinas principalmente para la acuacultura
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
^Listado elaborado por el M.C. Jose Gerardo Alejandro Ceballos Corona, Facultad de Biologa de la Un iversidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE (4)
ORDEN (29)
ASCOMYCETIDAE
HYPOCREALES
FAMILIA (75)
CLAVICIPITACEAE
HYPOCREACEAE
LEOTIALES
GEOGLOSSACEAE
LEOTIACEAE
PEZIZALES
HELVELLACEAE
ESPECIE (669)
Claviceps gigantea Fuentes, de la Isla,
Ullstrup et Rodrguez
Cordyceps capitata (Halm. : Fr.) Link
Cordyceps gracilis Mont. & Dur.
Cordyceps militaris (Linn.: St. Amans) Link
Cordyceps ophioglossoides (Ehr.: Fr.) Link
Apiocrea hyalina (Schw.) Sydow
Hypomyces hyalinus (Schw.: Fr.) Tul.
Hypomyces lactifluorum (Schw.) Tuslane
Hypomyces macrosporus Seaver
Cudonia circinans (Pers.) Fr.
Cudonia lutea (Peck.) Sacc.
Trichoglossum aff. flarlowii (Cke.) Dunond
Trichoglossum walteri (Berk.) Durand
Bulgaria inquinans Fr.
Leotia lubrica Pers.: Fr.
Leotia viscosa Fr.
Chlorociboria aeruginosa (Pers. per
Pers.:Fr.) Sever : Ram Korf et Bat.
Gyromitra esculenta (Pers.) Fr.
Gyromitra infula (Schaeff. : Fr.) Qul.
Hellvella acetabulum Qul.
Helvella atra Oed. : Fr.
Helvella corium (Weberb.) Mass.
Helvella crispa Scop. : Fr.
Helvella elastica Fr.
Helvella lacunosa Fr.
Helvella macropus (Fr.) P. Karst.
Helvella macropus var. brevis Pers.
CONABIO
(111)
UMSNH
(589)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
ASCOMYCOTA
ASCOMYCETIDAE
PEZIZALES
FAMILIA
HELVELLACEAE
MORCHELLACEAE
OTIDEACEAE
PEZIZACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
ASCOMYCOTA
ASCOMYCETIDAE
PEZIZALES
FAMILIA
SARCOSCYPHACEAE
SARCOSOMATACEAE
XILARIALES
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
XILARIACEAE
AGARICACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
ASCOMYCOTA
ASCOMYCETIDAE
PEZIZALES
FAMILIA
SARCOSCYPHACEAE
SARCOSOMATACEAE
XILARIALES
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
XILARIACEAE
AGARICACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
FAMILIA
AGARICACEAE
AMANITACEAE
ESPECIE
Agaricus subrutilescens (Kauff.) Hoston &
Stuntz
Agaricus subperonatus (Lange) Sing.
Agaricus xanthoderma Genevier
Agaricus xanthoderma Genevier var.
xanthoderma Genevier
Chlorophyllum molybdites (Meyer : Fr.)
Mass.
Cystoderma cinnabarinum (Secr.) Fayod
Lepiota aspera (Pers. in Hofm.: Fr.) Qul.
Lepiota clypeolaria (Bull. :Fr.) Kummer
Lepiota cristata (Bolt. : Fr.) Kumm.
Lepiota ignivolvata Bousset-Juss.
Lepiota rubrotincta Pk.
Lepiota ventriosospora Reid
Leucoagaricus sublitolaris (Khn.: Hora)
Sing.
Leucocoprinus birnbaumii (Corda) Sing.
Leucocoprinus caepestipes (Sow.: Fr.) Pat.
Macrolepiota aff. konradii (Huijsm. : P. D.
Orton) Moss.
Macrolepiota procera (Scop. : Fr.) Sing.
Macrolepiota rachodes (Vitt.) Sing.
Amanita aspera (Vittad.) Qul.
Amanita alexandri Guzmn
Amanita atkinssoniana Coker
Amanita bisporigera Atk.
Amanita brunnescens Atk.
Amanita caesarea (Scope. : Fr.) Pers.
Amanita calyptratoides Peck.
Amanita chlorinosma Peck.
Amanita citrina (Schff.) S. F. Gray
Amanita cokeri (Gilb. & Khn) Gilb.
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
FAMILIA
AMANITACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
FAMILIA
AMANITACEAE
COPRINACEAE
ENTOLOMATACEAE
HYGROPHORACEAE
PLUTEACEAE
STROPHARIACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
FAMILIA
STROPHARIACEAE
TRICHOLOMATACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
FAMILIA
TRICHOLOMATACEAE
ESPECIE
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
CONABIO
CONABIO UMSNH
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
FAMILIA
TRICHOLOMATACEAE
ESPECIE
UMSNH
X
X
CONABIO
CONABIO UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
AGARICALES
FAMILIA
TRICHOLOMATACEAE
AURICULARIALES
AURICULARIACEAE
BOLETALES
BOLETACEAE
ESPECIE
Tricholoma sciodes (Secretan) Martin, ss.
Str. Clemencon
Tricholoma sejunctum (Sow. : Fr.) Qul.
Tricholoma stans (Fr.) Sacc.
Tricholoma terreum (Schaeff. : Fr.) Kumm.
Tricholoma triste (Scop.) Qul.
Tricholoma vaccinum (Pers. : Fr.) P. Kumm.
Tricholomopsis formosa ( Murrill) Singer
Tricholomopsis rutilans (Schaeff. : Fr.) Sing.
Xeromphalina campanella (Batsch. : Fr.)
Knher& Maire
Xerulina chrysopepla (Berk.et Curtis) Sing.
Auricularia delicata Fr. Hennings
Auricularia mesenterica Pers.
Auricularia polytricha (Montagne) Sacc.
Boletopsis grisea Peck
Boletopsis leucomelaena (Pers.) Fayod.
Boletus aestivalis Paulet : Fr.
Boletus F171 apendiculatus Schaeff. : Fr.
Boletus atkinsonianus sensu stricto (Murr.)
Sacc. & Trott. = Ceroimyces atkinsonianus
Murr.
Boletus bicoloroides Smith & Theirs
Boletus calopus Fr.
Boletus clavipes (Peck) Pilt & Dermek
Boletus erythropus (Fr. :Fr.) Pers.
Boletus fagicola Smith & Theirs
Boletus frostii Russell
Boletus griseus Frost in Peck
Boletus hypocarycinus Singer
Boletus inedulis (Murr.) Murr.
Boletus luridus Scheaff. : Fr.
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
11
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
BOLETALES
FAMILIA
BOLETACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
12
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
BOLETALES
FAMILIA
BOLETACEAE
CONIOPHORACEAE
GOMPHIDIACEAE
GYRODONTACEAE
HYGROPHOROPSIDACEAE
PAXILLACEAE
RHIZOPOGONACEAE
STROBILOMYCETACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
13
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
BOLETALES
FAMILIA
STROBILOMYCETACEAE
XEROCOMACEAE
XEROCOMACEAE
CANTHARELLALES
CANTHARELLACEAE
CLAVARIACEAE
CLAVARIADELPHACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
14
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
CANTHARELLALES
FAMILIA
CLAVULINACEAE
CRATERELLACEAE
HYDNACEAE
SCUTIGERACEAE
SCUTIGERACEAE
SPARASSIDACEAE
CORTINARIALES
CORTINARIACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
15
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
CORTINARIALES
FAMILIA
CORTINARIACEAE
CREPIDOTACEAE
CREPIDOTACEAE
DACRYMYCETALES
DACRYMYCETACEAE
GANODERMATALES
GANODERMATACEAE
GOMPHALES
GOMPHACEAE
RAMARIACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
16
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
GOMPHALES
FAMILIA
RAMARIACEAE
HERICIALES
AURISCALPIACEAE
CLAVICORONACEAE
HERICIACEAE
LENTINELLACEAE
HYMENOCHAETALES
HYMENOCHAETACEAE
LYCOPERDALES
GEASTRACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
17
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
LYCOPERDALES
FAMILIA
LYCOPERDACEAE
NIDULARIALES
NIDULARIACEAE
PORIALES
CORIOLACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
18
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
PORIALES
FAMILIA
CORIOLACEAE
ESPECIE
UMSNH
X
X
X
CONABIO
CONABIO UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
19
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
PORIALES
FAMILIA
CORIOLACEAE
ESPECIE
Trametes hispida (Bagl.) Fr.
Trametes versicolor (Fr.) Pilat.=Polyporus
versicolor L. : Fr.
Trametes villosa (Fr.) Kreisel
Trichaptum abietinum (Dickson : Fries)
Ryvarden
Trichaptum abietinus (Fr.) Ryv.= Polyporus
abietinus Dicks. : Fr.
LENTINACEAE
POLYPORACEAE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
20
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
PORIALES
RUSSULALES
FAMILIA
POLYPORACEAE
RUSSULACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
21
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
RUSSULALES
FAMILIA
RUSSULACEAE
SCHIZOPHYLLALES
SCHIZOPHYLLACEAE
SCLERODERMATALES
ASTRAEACEAE
SCLERODERMATACEAE
STEREALES
ECHINODONTIACEAE
MERULIACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
22
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
STEREALES
THELEPHORALES
FAMILIA
STEREACEAE
BANKERACEAE
THELEPHORACEAE
TREMELLALES
EXIDIACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
23
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
BASIDIOMYCOTA
BASIDIOMYCETES
TREMELLALES
MYXOMYCOTA
ECHINOSTELIALES
LICEALES
FAMILIA
TREMELLACEAE
CLASTODERMATACEAE
CRIBRARIACEAE
LICEACEAE
LYCOGALACEAE
PHYSARALES
DIDYMIACEAE
PHYSARACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
24
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
MYXOMYCOTA
LICEALES
PHYSARALES
STEMONITALES
FAMILIA
ESPECIE
CONABIO
PHYSARACEAE
STEMONITIDACEAE
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
25
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
MYXOMYCOTA
LICEALES
STEMONITALES
TRICHIALES
FAMILIA
STEMONITIDACEAE
ARCYRIACEAE
TRICHIACEAE
PROTOSTELIOMYCETES
PROTOSTELIALES
CERATIOMYXACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
NOTA: Listado de hongos ordenado de acuerdo a la clasificacin propuesta por Hawksworth et al. 1995.
^Listado revisado y elaborado por la M.C. Marlene Gmez Peralta y el Biol. Victor Manuel Gmez Reyes, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo; con base en da tos
del SNIB de CONABIO y el Herbario de la UMSNH.
Fuentes de informacin
ANEXO 4.3. LISTADO DE ESPECIES DE HONGOS MACROMICETOS DEL ESTADO DE
MICHOACN (FUENTE: UMSNH- CONABIO^).
Cifuentes B., J. 1999. Distribucin y algunos aspectos ecolgicos de hongos hidnoides estipitados de
Mxico. Herbario FCME. Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H177.
Estrada T., A. 2000. Las comunidades de myxomicetes de selva baja caducifolia. Laboratorio de Micologa.
Centro de Investigacin en Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de Tlaxcala. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto L165.
Valenzuela G., R. 1999. Las familias Polyporaceae sensu stricto y Albatrellaceae en Mxico. Laboratorio de
Micologa. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto
Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H201.
Villareal R., L. 1997. Los hongos silvestres: componentes de la biodiversidad y alternativa para la
sustentabilidad de los bosques templados. Instituto de Recursos Genticos y Productividad. Colegio
de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto C066.
26
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.4. LISTADO DE ESPECIES DE LIQUENES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (18)
ESPECIE (57)
HBITAT
CONDICIN DE
CONSERVACIN
USOS
ARTHONI ACEAE
CHIODECTONACEAE
Bosque de conferas
Selva baja caducifolia y manglar
Vulnerable
Vulnerable
Bioindicador
Indeterminado
CLADONI ACEAE
Estable
Estable
Estable
Vulnerable
Vulnerable
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Indeterminado
Estable
Indeterminado
Estable
Indeterminado
Vulnerable
Estable
Estable
Estable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Estable
Estable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Indeterminado
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Indeterminado
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Indeterminado
Bioindicador
COLLEMATACEAE
LEPRARIACEAE
OPEGRAPH ACEAE
PARMELIACEAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
PARMELI ACEAE
ESPECIE
Parmotrema perforatum (Jacq.) Mass.
Parmotrema subtinctorium (Zahlbr.) Hale
Pseudevernia consocians (Vain.) Hale & Cu
HBITAT
CONDICIN DE
CONSERVACIN
CONABIO UMSNH
USOS
PHYSCIACEAE
PYRENULACEAE
ROCCELLACEAE
Bosque de encino
Bosque mixto
Bosque de conferas, B. mixto y
B. mesofilo
Bosque de conferas, B. mixto y
B. mesofilo
Bosque mixto
Bosque de conferas
Area deforestada
Bosque de conferas y B. mixto
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de encino
Bosque de conferas, B. mixto y
B. mesofilo
Bosque de conferas, B. mixto y
B. mesofilo
Bosque de conferas
Selva baja caducifolia y manglar
Selva baja caducifolia
STEREOCAULACEAE
Estable
Bioindicador
STEREOCAULACEAE
STICTACEAE
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Estable
Bioindicador
Indeterminado
Indeterminado
Indeterminado
Indeterminado
TELOSCHISTACEAE
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque mixto
Bosque de conferas y B. mixto
Bosque de conferas, B. mixto y
B. de encino
Bosque de conferas
Bosque de encino
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas y B. de
encino
Vulnerable
Estable
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Bioindicador
Indeterminado
Indeterminado
Indeterminado
Bioindicador
UMBILICARIACEAE
USNEACEAE
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Indeterminado
Indeterminado
Bioindicador
Estable
Bioindicador
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Estable
Estable
Estable
Estable
Indeterminado
Bioindicador
Bioindicador
Ornato
Bioindicador
Indeterminado
Indeterminado
Bioindicador
Estable
Bioindicador
Estable
Vulnerable
Vulnerable
Bioindicador
Indeterminado
Tintreo
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
USNEACEAE
ESPECIE
Usnea barbata (L. ) Wigg.
Usnea ceratina Ach.
Usnea strigosa (Ach.) Eaton
HBITAT
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas, B. mixto y
B. de encino
CONDICIN DE
CONSERVACIN
Estable
Vulnerable
Estable
CONABIO UMSNH
USOS
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE (82)
HABITAT
MUNICIPIO
BATRACHOSPERMACEAE
BONNEMAISONIACEAE
BRYOPSIDACEAE
Marino
Aquila y Coahuayana
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila y Coahuayana
Marino
Marino
Marino
Lzaro Crdenas
Lzaro Crdenas
Aquila y Lzaro Crdenas
Marino
Marino
CAULERPACEAE
CERAMIACEAE
CHAMPIACEAE
CHARACEAE
CHNOOSPORACEAE
CLADOPHORACEAE
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Dulceacucola
Dulceacucola
Salvador Escalante
Salvador Escalante
Dulceacucola
Salvador Escalante
Marino
Marino
Marino
Marino
Coahuayana
Lzaro Crdenas
Marino
Marino
Aquila
Aquila
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CODIACEAE
CORALLINACEAE
CRYPTONEMIACEAE
DASYACEAE
DELESSERIACEAE
DERMONEMATACEAE
DICTYOTACEAE
ECTOCARPACEAE
GALAXAUR ACEAE
GELIDIACE AE
GRACILARI ACEAE
ESPECIE
CONABIO UMSNH
HABITAT
MUNICIPIO
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Aquila
Aquila
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila y Coahuayana
Aquila
Aquila y Lzaro Crdenas
Lzaro Crdenas
Aquila y Lzaro Crdenas
Marino
Aquila y Coahuayana
Marino
Lzaro Crdenas
Marino
Aquila
Marino
Aquila
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Aquila
Aquila
Lzaro Crdenas
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Aquila
Marino
Aquila
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
HYPNEACEAE
PHYLLOPHORACEAE
PRASIOLACEAE
RALFSIACEAE
RHODOMELACEAE
SARGASSACEAE
UDOTEACEAE
ULVACEAE
ESPECIE
Gracilaria veleroe Dawson
Halimeda discoidea Decaisne
Grateloupia doryphora (Monatgne) Howe =
Halymenia doryphora; Grateloupia
californica; G. Cuneifolia; G. Cutleriae f.
Maxima; G. Maxima; G. Abreviata; G.
Multiphylla
Grateloupia versicolor (J. Agardh) J.
Agardh
Hypnea johnstonii Setchell y Gardner
Hypnea pannosa J. Agardh
Hypnea spinella (Agardh) Ktzing
Ahnfelthia plicata (Hudson) Fries =Fucus
plicatus
Gymnogongrus leptophyllus J. Agardh
Prasiola mexicana J. Agardh
Ralfsia pacifica Hollenberg =Ralfsia
occidentalis
Bryothamnion pacificum Taylor
Chondria repens Boergensen
Herposiphonia clavata Wynne
Herposiphonia plumula (J. Agardh)
Hollenberg =Polysiphonia plumula
CONABIO UMSNH
HABITAT
MUNICIPIO
Marino
Marino
Marino
Aquila
Aquila
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Aquila
Aquila y Lzaro Crdenas
Aquila y Coahuayana
Aquila
Marino
Dulceacucola
Marino
Aquila
Morelia
Aquila y Lzaro Crdenas
Marino
Marino
Marino
Marino
Aquila
Aquila
Aquila
Aquila
Marino
Aquila
Marino
Aquila
Marino
Aquila
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Lzaro Crdenas y
Coahuayana
Marino
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.6. LISTADO DE ESPECIES DE ALGAS DE IMPORTANCIA ECONMICA DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (28)
ESPECIE (78)
BATRASCHOSPERMACEAE
BRYOPSIDACEAE
USO
CERAMIACEAE
CHAMPIACEAE
CHARIACEAE
CHOOSPORACEAE
LUGAR DE COLECTA
Cerro Garnica, Ro Cupatzio, P arque Nacional
Eduardo Ruz y Presa Caltzontzin
Maruata
La Soledad, Careycito y San Telmo
Mexcalhuacn, Pichilinguillo , Faro de Buceras y
San Telmo
La Soledad
La Soledad, Caletilla, Caleta de Ca mpo,
Mexcalhuacn, Arena Blanca, Pichi linguillo,
Maruata, Careycito y Faro de Buceras
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caleta de
Campo, Arena Blanca, Pichilinguill o, Maruata,
Maruata Viejo, Careycito, Faro de Bu ceras, San
Telmo
Lzaro Crdenas, Maruata, San Telmo y Caleta de
Campo
Maruata
Maruata
Careycito y Faro de Buceras
Maruata y Careycito
Faro de Bucerias
Maruata
Maruata
Careycito
Maruata
Lago de Zirahun
Lago de Zirahun
Lzaro Crdenas, Las Peas, Las Peitas, La
Soledad, Caletilla, Caleta de Campo , Arena Blanca,
Pichilinguillo, Maruata, Maruata Viejo, Careycito,
Faro de Buceras y San Telmo
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Chaetomorpha antennina (Bory) Kuetzin
USO
Tolerante a hidrocarburos
CRYPTONEMIACEAE
DASYACEAE
DELESSERIACEAE
DERMONEMATACEAE
DICTYOTACEAE
LUGAR DE COLECTA
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, La Saladita, Mexcalhu acn,
Chuquiapan Arena Blanca, Pichilinguillo, Maruata,
Maruata viejo, Careycito, Faro de Bu ceras y San
Telmo
San Telmo
Las Peas y Chuquiapn
Maruata
Maruata y Faro de Buceras
La Soledad, Pichilinguillo y San Telmo
Maruata, Careycito y Faro de Buceras
Maruata
Chuquiapan, La Saladita, Pichilinguillo, Faro de
Buceras y San Telmo
Chuta, Las Peas, La Soledad, Caleti lla, Caleta de
Campo, Chuquiapn, La Saladita, Arena Blan ca,
Pichilinguillo, Maruata, Maruata Viejo Careycito,
Faro de Buceras y San Telmo.
Maruata, Maruata Viejo, Careycito , Faro de
Buceras y San Telmo
Maruata
Caleta de Campo y Maruata
La Soledad
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, Arena Blanca, P ichilinguillo,
Maruata, Careycito, Faro de Buceras
Maruata, Careycito y San Telmo
CORALLINACEAE
CONABIO UMSNH
Fuente de agar
Uso medicinal
Careycito
La Soledad
Maruata y Faro de Buceras
Caleta de Campo, Maruata y San Telmo
Fuente de alginato
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Dictyota dichotoma (Hudson) Laroumoux
Padina crispata Thivy
ECTOCARPACEAE
GALAXAUR ACEAE
GELIDIACE AE
GRACILARI ACEAE
HALIMEDACEAE
HALYMENIACEAE
HYPNEACEAE
PRASIOLACEAE
Careycito y Maruata
Lzaro Crdenas, Playa Azul, Las Pei tas, Las
Peas, La Soledad, Caletilla y Caleta d e Campo
Careycito y Maruata
Marauta
Maruata
Maruata y Faro de Buceras
Lzaro Crdena, La Soledad, Caleta de Campo ,
Maruata, Maruata Viejo, Careycito y Faro s de
Buceras
Lzaro Crdenas, Caleta de Campo, Maruata y
Careycito
Maruata, Careycito y Faro de Buceras
LUGAR DE COLECTA
Fuente de alginato
Fuente de alginato
PHYLLPHORACEAE
USO
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
RALFSIACEAE
RHODOMELACEAE
USO
SARGASSACEAE
UDOTEACEAE
ULVACEAE
CONABIO UMSNH
LUGAR DE COLECTA
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, Pichilinguillo, Maruata, Maruata
Viejo, Careycito y Faro de Buceras
Faro de Buceras
Maruata
Faro de Buceras
Maruata
Maruata y Faro de Buceras
Maruata
Faro de Buceras
Pichilinguillo, Mexcalhuacn , Maruata, Careycitos y
San Telmo
Lzaro Crdenas, Las Peas, Soledad , Caletilla,
Caleta de Campo, Pichilinguillo, Maruata, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Tel mo
Maruata y Careycito
Pichilinguillo
La Soledad y San Telmo
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, Mexcalhuacn, Chuquiapan,
Pichilinguillo, Maruata, Maruata Viejo, Careycito y
Faro de Buceras
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, Mexcalhuacn, Ch uquiapan,
Pichilinguillo, Arena Blanca, Maruat a, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Telmo
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Ulva lactuca Linnaneus
USO
Harina para pienso alimenticio,
remplaza especies dominantes, ti ende
concentrar el estroncio, considerndose
indicador de metales pesados
Harina para pienso alimenticio,
remplaza especies dominantes, especie
indicadora de alto contenido de materia
orgnica
CONABIO UMSNH
LUGAR DE COLECTA
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Soledad, Caletilla,
Caleta de Campo, Mexcalhuacn, Ch uquiapan,
Pichilinguillo, Arena Blanca, Maruat a, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Telmo
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo,Mexcalhuacn, Ch uquiapn,
Pichilinguillo, Arena Blanca, Maruat a, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Telmo
^Listado elaborado por la M.C. Maria del Rosario Ortega Murillo, Faultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (17)
FAMILIA (54)
ESPECIE (279)
ANTHOCEROTOPSIDA
BRYOPSIDA
ANTHOCEROTALES
ARCHIDIALES
ANTHOCEROTACEAE
ARCHIDIACEAE
BRYALES
BARTRAMIACEAE
Anthoceros punctatus L.
Archidium acauloides Schwab
Archidium alternifolium (Dicks.:
Hedw.) Schimp.
Archidium donnellii Aust.
Archidium hallii Aust.
Archidium ohioense Schimp.: C.M.
Anacolia intertexta (Schimp.) Jaeg.
Anacolia laevisphaera ((Taylor)
Flowers.
Bartramia microstoma Mitt.
Bartramia potosica Mont.
Breutelia brittoniae Ren. & Card.
Breutelia chrysea (C.M.) Jaeg. &
Sauerb.
Breutelia inclinata (Hampe & Lor.)
Jaeg.
Breutelia subarcuata (C.M.)
Schimp. ex Besch.
Breutelia tomentosa (Brid.) Jaeg. &
Sauerb.
Flowersia campylopus (Schimp.:
C.M.) Griffin & Buck
Philonotis hastata (Duby) Wijk &
Marg.
Philonotis longiseta (Mx.) Britt.
Philonotis marchica (Hedw.) Brid.
Philonotis sphaericarpa (Hedw.)
Brid.
Anomobryum filiforme (Dicks.)
Solms in Rabenh.
Anomobryum plicatum Card.
Brachymenium acuminatum Harv.
in Hook.
Brachymenium condensatum Will.
Brachymenium exile (Dozy &
Molk.) Bosch & Lac.
Brachymenium fabronioides (C.M.)
Par.
Brachymenium klotzschii
(Schwaegr.) Par.
Brachymenium mexicanum Mont.
Brachymenium niveum Besch.
Brachymenium systylium (C.M.)
Jaeg.
Bryum billarderi Schwaegr.
Bryum capillare (Haarblttriges
Birnmoos)
BRYACEAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
BRYOPSIDA
BRYALES
BRYACEAE
MNIACEAE
DICRANALES
BRUCHIACEAE
DICRANACEAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
BRYOPSIDA
DICRANALES
DICRANACEAE
DITRICHACEAE
ENCALYPTALES
FISSIDENTALES
LEUCOBRYACEAE
ENCALYPTACEAE
FISSIDENTACEAE
FUNARIALES
FUNARIACEAE
SPLACHNOBRYACEAE
GRIMMIALES
GRIMMIACEAE
PTYCHOMITRIACEAE
HOOKERIALES
CALLICOSTACEAE
DALTONIACEAE
HYPNALES
HOOKERIACEAE
AMBLYSTEGIACEAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
BRYOPSIDA
HYPNALES
AMBLYSTEGIACEAE
BRACHYTHECIACEAE
ENTODONTACEAE
FABRONIACEAE
HYLOCOMIACEAE
HYPNACEAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
BRYOPSIDA
HYPNALES
HYPNACEAE
LESKEACEAE
RACOPILACEAE
SEMATOPHYLLACEAE
STEREOPHYLLACEAE
THUIDIACEAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
BRYOPSIDA
HYPNALES
THUIDIACEAE
LEUCODONTALES
ANOMODONTACEAE
CRYPHAEACEAE
HEDWIGIACEAE
LEUCODONTACEAE
METEORIACEAE
NECKERACEAE
PRIONODONTACEAE
PTEROBRYACEAE
ORTHOTRICHALES
HELICOPHYLLACEAE
ORTHOTRICHALES
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
BRYOPSIDA
ORTHOTRICHALES
ORTHOTRICHALES
POLYTRICHALES
POLYTRICHACEAE
POTTIALES
CALYMPERACEAE
POTTIACEAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
BRYOPSIDA
POTTIALES
POTTIACEAE
SPLACHNALES
SPLACHNACEAE
JUNGERMANNIALES
ARNELLIACEAE
HEPATICOPSIDA
CALYPOGEIACEAE
FRULLANIACEAE
GYMNOMITRIACEAE
JUNGERMANNIACEAE
PORELLACEAE
PSEUDOLEPICOLEACEAE
MARCHANTIALES
MARCHANTIACEAE
RICCIACEAE
TARGIONIACEAE
WIESNERELLACEAE
^ L i s t a d oe l a b o r a d oc o nb a s ee nd a t o sd e lS N I Bd eC O N A B I O ,r e v i s a d op o rl a
M.C. Marlene Gmez Peralta de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.7. LISTADO DE ESPECIES DE BRIOFITAS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).
CONABIO-NY. 1998. Datos de ejemplares mexicanos del Herbario NY (enviada por P. Holmgren). New
York Botanical Garden. Nueva York, E.U.A. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto CONABIO:
NY.
Delgadillo M., C. 1999. La coleccin briolgica del Herbario Nacional (MEXU). Departamento de
Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de dato s SNIBCONABIO. Proyecto J088.
Delgadillo M., C. 2003. La coleccin briolgica del Herbario Nacional (MEXU). Actualizacin. Instituto de
Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
U006.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
LYCOPODIOPSIDA
POLYPODIOPSIDA
ORDEN (6)
EQUISETALES
FAMILIA (23)
EQUISETACEAE
LYCOPODIALES
LYCOPODIACEAE
ISOETALES
SELAGINELLALES
ISOETACEAE
SELAGINELLACEAE
FILICALES
ASPLENI ACEAE
ESPECIE (208)
Equisetum hyemale L.
Equisetum hyemale var. affine (Engelm.)
A.A. Eato n
Equisetum myriochaetum Schltdl. et Cham.
Lycopodium cernum L.
Lycopodium pringlei (Underw. et F. E.
Lloyd) Holub
Isoetes montezumae D.C. Eaton
Selaginella apoda (L.) Spring
Selaginella delicatissima Linden : A. Braun
Sellaginella lepidophyla ( Hook. & Grev.)
Spring.
Selaginella lineolata Mickel & Beitel
Selaginella pallescens (C. Presl) Spring
Selaginella peruviana (Milde) Hieron
Selaginella porphyrospora A. Braun
Selaginella rupicola Underw
Selaginella schaffneri Hieron.
Selaginella sertata Spring
Selaginella tarda Mickel & Beitel
Asplenium auriculatum Swartz
Asplenium castaneum Schltdl. et Cham.
Asplenium cuspidatum Lam.
Asplenium exiquum Bedd.
Asplenium formosum Willd.
Asplenium fragrans Sw.
Asplenium hallbergii Mickel & Beitel
Asplenium lacerum Schlecht & Cham.
CONABIO
(168)
UMSNH
(135)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FILICALES
FAMILIA
ASPLENI ACEAE
BLECHNACEAE
CYATHEACEAE
DAVALLIAC EAE
DENNSTAEDTIACEAE
DRYOPTERIDACEAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
CONABIO
UMSNH
Asplenium monanthes L.
Asplenium munchii A. R. Sm.
Asplenium myapteron Fe
Asplenium palmeri Maxon
Asplenium polyphyllum Bertol.
Asplenium praemorsum Swartz
Asplenium resiliens Kunze
Asplenium soleirolioides A. R. Sm.
Asplenium tenerrimum Mett. : Kunh
Blechnum falciculatum Presl
Blechnum glandulosum Kaulf. :E183 Link
Blecnum occidentale L.
Blechnum polypodioides Raddi
Blechnum serrulatum Rich.
Woodwardia spinulosa M. Martens et
Galeotti
Cyathea costarricensis( Kuhn) Domin =
Trichipteris costarricensis( Kuhn) Barrington
Nephrolepis cordifolia ( L.) Presl.
Nephrolepis occidentalis Kunze
Nephrolepis undulata (Afzel.: Sw.) J. Sm.
Dennstaedtia cicutaria (Sw.) T. Moore
Dennstaedtia distenta (Kunze) T. Moore
Dennstaedtia globulifera (Poir.) Hieron.
Histiopteris incisa (Thunb.) J. Sm.
Pteridium aquilinum (Linnaeus) Kuhn
Pteridium caudatum (L.) Maxon = Pteridium
aquilinum var. caudatum (L.) Sadebeck.
Pteridium feei (W. Schaffn. : Fe) Faull=
Pteridium aquilinum var feei (Fe) Maxon :
Yuncker
Dryopteris cinnamomea (Cavanilles)
Christensen
Dryopteris karwinskyana (Mett.) Kunze
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FILICALES
FAMILIA
DRYOPTERIDACEAE
GRAMMITI DACEAE
HYMENOPHYLLACEAE
LOMARIOPSIDACEAE
ESPECIE
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FILICALES
FAMILIA
LOMARIOPSIDACEAE
MARSILEACEAE
OSMUNDACEAE
POLYPODIACEAE
ESPECIE
Elaphoglossum pilosum (Humb. & Bonpl. :
Willd) Moore
Elaphoglossum tenuifolium (Liebm.) Moore
Marsilea ancylopoda A. Braun
Marsilea mollis B. L. Rob. et Fernald
Osmunda regalis L.
Campyloneurum angustifolium (Sw.) Fe
Histiopteris incisa (Thunb.) J. Smith
Hemionitis subcordata (D.C, Eaton ex
Davenport) Mickel = Gymnopteris
subcordata D. C. Eaton ex Davenport
Pecluma alfredii (Rosenst.) M. G. Price
Pecluma cupreolepis (A.M. Evans) M.G.
Price
Pecluma ferruginea (M. Martens et Galeotti)
M. G. Price
Phlebodium araneosum (M. Martens et
Galeotti) Mickel et Beitel
Phlebodium areolatum (H. & B. : Willdeow)
J. Smith
Phlebodium aureum (L.) J. Smith
Pleopeltis angusta Humb. et Bonpl. var
angusta
Pleopeltis crassinervata (Fe) T. Moore
Pleopeltis interjecta (Weatherby) Mickel
&Beitel
Pleopeltis macrocarpa (Bory ex Willd.)
Kaulf.
Pleopeltis mexicana (Fe) Mickel & Beitel
Pleopeltis polylepis (Roemer ex Kunze)
Moore
Polypodium adelphum Maxon
Polypodium arcanum Maxon
Polypodium astrolepis (Liebm.) E. Fourn.
Polypodium eatonii Baker
Polypodium fraternum Schltdl. et Cham.
CONABIO
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FILICALES
FAMILIA
POLYPODIACEAE
PTERIDACEAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
CONABIO
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FILICALES
FAMILIA
PTERIDACEAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
CONABIO
UMSNH
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FILICALES
FAMILIA
PTERIDACEAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
CONABIO
UMSNH
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FILICALES
FAMILIA
PTERIDACEAE
ESPECIE
CONABIO
UMSNH
SALVINIACEAE
SCHIZAEACEAE
CONABIO UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FILICALES
FAMILIA
SCHIZAEACEAE
TECTARIACEAE
THELYPTERID ACEAE
WOODSIACEAE
OPHIOGLOSSALES
OPHIOGLOSSACEAE
ESPECIE
Anemia jaliscana Maxon
Anemia karwinskyana (C. Presl) Prantl
Anemia mexicana Klotzsch
Lygodium venustum Sw.
Ctenitis equestris (Kunze) Ching
Tectaria heracleifolia (Willd.)Underw.
Tectaria mexicana (Fe) C. V. Morton
Thelypteris cheilanthoides (Kunze) Proctor
Thelypteris kunthii (Desv.) C. V. Morton
Thelypteris patens (Sw.) Small
Thelypteris pilosa (M. Martens et Galeotti)
Crawford
Thelypteris puberula (Baker) C. V. Morton
Thelypteris puberula (Baker) C. V. Morton
var. puberula
Thelypteris resinifera (Desv.) Proctor
Thelypteris rudis (Kunze) Proctor
Athyrium arcuatum Liebm.
Athyrium bourgaei Fourn.
Athyrium filix-femina (L.) Roth
Athyrium skinneri (Baker) C. Chr.
Cystopteris fragilis (L.) Bernh.
Diplazium franconis Liebm.
Diplazium lonchophyllum Kunze
Onocleopsis hintonii F. Ballard
Botrychium schaffneri Underw.
Botrychium virginianum (L.) Sw.
Ophioglossum crotalophoroides Walter
Ophioglossum engelmannii Prantl
CONABIO
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
CONABIO UMSNH
UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
NOTA: Listado ordenado de acuerdo a la clasificacin propuesta por Crabbe et al. 1975.
^Listado elaborado y revisado por la M.C. Marlene Gmez Peralta de la Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo; con base en datos del SNIB de CONABIO y
del Herbario de la UMSNH.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.8. LISTADO DE ESPECIES DE PTERIDOFITAS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO- UMSNH^).
Aragn A., L. 2001. Etapa final de la captura y catalogacin del Herbario del Instituto de Ecologa, A. C.
Centro Regional del Bajo. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q017.
Garca R., I. 1999. Flora del Parque Nacional Pico de Tanctaro, Michoacn. Herbario CIMI. Departamento
de Recursos Naturales. Centro Interdisciplinario de Investigacin para el Desarrollo. Integral
Regional-Michoacn. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H304.
Gutirrez G., M. V. 1999b. Sistematizacin del Herbario Nacional Forestal Bil Luciano Vela Glvez.
Herbario Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin
Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P140.
Lorea H., F. 2000. Actualizacin de las bases de dato s del Herbario Instituto de Ecologa, A.C. (XAL).
Herbario XAL. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto K004.
Martnez H., E. 1999. Propuesta para sistematizar la coleccin palinolgica de polen reciente y fsil del
IGLUNAM. Departamento de Paleontologa. Instituto de Geologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J001.
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.9. LISTADO DE ESPECIES DE GIMNOSPERMAS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: CONABIOUMSNH^)
ESPECIE
CLASE (1)
PINOPSIDA
ORDEN (1)
CONIFERALES
FAMILIA (5)
CUPRESSACEAE
PINACEAE
CONABIO (43)
*Chamaecyparis nootkatensis
*Cupressus arizonica
*Cupressus glabra
Cupressus lindleyi
*Cupressus lusitanica
*Cupressus macnabiana
*Cupressus sempervirens
*Juniperus blancoi
Juniperus deppeana
Juniperus flaccida
Juniperus monticola
*Platycladus orientalis
*Thuja plicata
*Abies guatemalensis
*Abies mexicana
Abies religiosa
*Picea abies
*Picea glauca
*Picea sitchensis
Pinus ayacahuite
*Pinus devoniana
Pinus douglasiana
*Pinus durangensis
Pinus hartwegii
Pinus herrerae
Pinus lawsonii
UMSNH (24)
Abies religiosa
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
PINOPSIDA
ORDEN
CONIFERALES
FAMILIA
PINACEAE
PODOCARPACEAE
TAXODIAC EAE
ZAMIACEAE
CONABIO
Pinus leiophylla
Pinus martinezii
Pinus maximinoi
ESPECIE
UMSNH
Pinus leiophylla Schl. et Cham.
Pinus martinezii Larsen
Pinus maximinoi Moore
Pinus michoacana
Pinus montezumae
Pinus oocarpa
Pinus pringlei
Pinus pseudostrobus
*Pinus rudis
Pinus rzedowskii
*Pinus tenuifolia
Pinus teocote
*Pseudotsuga macrolepis
*Podocarpus matudae
Podocarpus reichei
*Sequoia sempervirens
Taxodium mucronatum
CONABIO UMSNH
* Especies introducidas
^Listado revisado y elaborado por el Biol. Gerardo Rodriguez Lozano, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo; con base en datos del SNIB de CONABIO y el
Herbario de la UMSNH.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.9. LISTADO DE ESPECIES DE GIMNOSPERMAS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO- UMSNH^).
lvarez B., E. 1997. Distribucin, estructura poblacional y variacin gentica de algunas especies de pinos
en peligro de extincin en Mxico. Departamento de Ecologa Evolutiva. Instituto de Ecologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B156.
Aragn A., L. 2001. Etapa final de la captura y catalogacin del Herbario del Instituto de Ecologa, A. C.
Centro Regional del Bajo. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q017.
Arregun S., M. L. 1998. Base de datos de ejemplares tipo de plantas vasculares del Herbario de la Escuela
Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de
Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto G006.
Barajas M., J. 2001. Base de datos para la xiloteca del Instituto de Biologa de la UNAM. Departamento de
Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de dato s SNIBCONABIO. Proyecto T004.
Brcenas P., G. 2000. Banco de informacin sobre caractersticas tecnolgicas de maderas mexicanas.
Departamento de Productos Forestales y Conservacin de Bosques. Divisin de Vegetacin y Flora.
Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K015.
Bravo M., C. 1999. Inventario nacional de especies vegetales y animales de uso artesanal. Asociacin
Mexicana de Arte y Cultura Popular AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J002.
Durn G., R. 1998. Base de datos del Herbario del Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn. Unidad
de Recursos Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto P143.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Eguiarte F., L. E. 1997. Niveles y patrones de variacin gentica del gnero Abies en Mxico. Laboratorio
de Evolucin Molecular y Experimental. Departamento de Ecologa Evolutiva. Instituto de Ecologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B138.
Fernndez N., R. 2002. Computarizacin del Herbario ENCB. Fase II. Base de datos de los ejemplares de la
familia Burseraceae y Nyctaginaceae y base de datos digitalizada de los ejemplares tipo de plantas
vasculares del Herbario de la Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de
Botnica Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas.
Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T002.
Gutirrez G., M. V. 1999a. Catlogos florsticos de Mxico por entidad federativa e informacin
etnobotnica de la Coleccin del Herbario Nacional Bil. Luciano Vela Glvez (INIF). Herbario
Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en
Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instit uto Nacional de Invest igaciones
Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto J010.
Gutirrez G., M. V. 1999b. Sistematizacin del Herbario Nacional Forestal Bil Luciano Vela Glvez.
Herbario Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin
Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P140.
Lorea H., F. 2000. Actualizacin de las bases de dato s del Herbario Instituto de Ecologa, A.C. (XAL).
Herbario XAL. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto K004.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Martnez H., E. 1999. Propuesta para sistematizar la coleccin palinolgica de polen reciente y fsil del
IGLUNAM. Departamento de Paleontologa. Instituto de Geologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J001.
Reygadas P., D. D. 1999. Sistema de apoyo a la toma de decisiones para la reforestacin rural en Mxico.
Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas
Forestales. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura,
Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J063.
Vzquez Y., C. 1999. rboles mexicanos potencialmente valiosos para la restauracin ecolgica y la
reforestacin. Laboratorio de Ecologa Fisiolgica. Departamento de Ecologa Funcional y Aplicada.
Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto J084.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA (179)
ESPECIE (4 251)
CLASE DICOTYLEDONAE (3333)
ARALIACE AE
APIACEAE
Aralia humilis
Aralia pubescens
Dendropanax arboreus
Oreopanax echinops
Oreopanax peltatus
Oreopanax xalapensis
Apium graveolens
Apium leptophyllum
Arracacia aegopodioides
Arracacia atropurpurea
Arracacia longipedunculata
Arracacia macvaughii
Arracacia rigida
Arracacia tolucensis
Berula erecta
Bowlesia fiabilis
Conium maculatum
Coriandrum sativum
Coulterophytum holwayi
Coulterophytum laxum
Cyclospermum leptophyllum
Daucus carota
Daucus montanus
Donnellsmithia juncea
Donnellsmithia mexicana
Donnellsmithia tuberosa
Enantiophylla heydeana
Eryngium alternatum
Eryngium beecheyanum
Eryngium bonplandii
Eryngium carlinae
Eryngium cervantesii
Eryngium columnare
Eryngium comosum
Eryngium cymonum
Eryngium fluitans
Eryngium geecheyanum
Eryngium ghiesbreghtii
Eryngium gracile
Eryngium gramineum
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
APIALES
UMBELLIFERAE
ARISTOLOCHIALES
ARISTOLOCHIACEAE
ASTERALES
ASTERACE AE
Eryngium heterophyllum
Eryngium longifolium
Eryngium mexiae
Eryngium mexicanum
Eryngium monocephalum
Eryngium palmeri
Eryngium pectinatum
Eryngium phyteumae
Eryngium proteiflorum
Eryngium ranunculoides
Eryngium serratum
Eryngium sparganophyllum
Eryngium spiculosum
Eryngium stenolobum
Eryngium subacaule
Foeniculum vulgare
Hydrocotyle ranunculoides
Hydrocotyle umbellata
Hydrocotyle verticillata
Lilaeopsis schaffneriana
Micropleura renifolia
Neogoezia gracilipes
Neogoezia planipetala
Oreomyrrhis tolucana
Prionosciadium diversifolium
Prionosciadium megacarpum
Prionosciadium thapsoides
Rhodosciadium nudicaule
Rhodosciadium pringlei
Rhodosciadium purpureum
Rhodosciadium tolucense
Rhodosciadium tuberosum
Spananthe paniculata
Tauschia beruloides
Tauschia decumbens
Tauschia mariana
Tauschia nudicaulis
Aristolochia foetida
Aristolochia inflata
Aristolochia orbicularis
Aristolochia pilosa
Aristolochia taliscana
Aristolochia versabilifolia
Achillea millefolium
Acmella oppositifolia
Acmella radicans
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Acmella repens
Acourtia fruticosa
Acourtia humboldtii
Acourtia michoacana
Acourtia oxylepis
Acourtia platyphylla
Acourtia pringlei
Acourtia reticulata
Acourtia scaposa
Acourtia simulata
Acourtia thyrsoidea
Acourtia turbinata
Adenophyllum appendiculatum
Adenophyllum aurantium
Adenophyllum cancellatum
Adenophyllum porophyllum
Adenophyllum wrightii
Ageratina adenophora
Ageratina areolaris
Ageratina blepharilepis
Ageratina brevipes
Ageratina calophylla
Ageratina cerifera
Ageratina choricephala
Ageratina conspicua
Ageratina crassiramea
Ageratina deltoidea
Ageratina dolichobasis
Ageratina glabrata
Ageratina halbertiana
Ageratina lasioneura
Ageratina ligustrina
Ageratina mairetiana
Ageratina muelleri
Ageratina oligocephala
Ageratina pazcuarensis
Ageratina petiolaris
Ageratina pichinchensis
Ageratina prunellifolia
Ageratina ramireziorum
Ageratina rhomboidea
Ageratina rubricaulis
Ageratum conyzoides
Ageratum corymbosum
Ageratum microcephalum
Ageratum salicifolium
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Aldama dentata
Alloispermum colimensis
Alloispermum integrifolium
Alloispermum michoacanum
Alloispermum scabrum
Almutaster pauciflorus
Ambrosia canescens
Ambrosia cumanensis
Ambrosia polystachya
Ambrosia psilostachya
Aphanostephus ramosissimus
Archibaccharis asperifolia
Archibaccharis auriculata
Archibaccharis hieraciifolia
Archibaccharis hieracioides
Archibaccharis hirtella
Archibaccharis schiedeana
Archibaccharis serratifolia
Artemisia ludoviciana
Aster lima
Aster potosina
Astranthium laetificum
Astranthium orthopodum
Aztecaster matudae
Baccharis conferta
Baccharis glutinosa
Baccharis heterophylla
Baccharis multiflora
Baccharis pteronioides
Baccharis salicina
Baccharis serraefolia
Baccharis sordescens
Baccharis thesioides
Baccharis trinervis
Barkleyanthus salicifolius
Barroetea subuligera
Bartlettina oresbia
Bidens aequisquama
Bidens anthemoides
Bidens aurea
Bidens bigelovii
Bidens ferulifolia
Bidens laevis
Bidens odorata
Bidens ostruthioides
Bidens pilosa
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Bidens pringlei
Bidens requisquama
Bidens rostrata
Bidens serrulata
Bidens triplinervia
Blumea viscosa
Brickellia cavanillesii
Brickellia corymbosa
Brickellia eupatorioides
Brickellia filipes
Brickellia glandulosa
Brickellia monocephala
Brickellia nutanticeps
Brickellia oligadena
Brickellia oliganthes
Brickellia orizabensis
Brickellia paniculata
Brickellia pavonii
Brickellia pedunculosa
Brickellia pendula
Brickellia rosmarinifolia
Brickellia scoparia
Brickellia secundiflora
Brickellia squarrosa
Brickellia subuligera
Brickellia veronicifolia
Cacalia schaffneri
Calea integrifolia
Calea pachyphylla
Calea peduncularis
Calea scabra
Calea ternifolia
Calea urticifolia
Calyptocarpus vialis
Carminatia recondita
Carminatia tenuiflora
Carphochaete grahamii
Carthamus tinctorius
Centaurea rothrockii
Chamomilla recutita
Chaptalia runcinata
Chionolaena salicifolia
Chloracantha spinosa
Chromolaena collina
Chromolaena odorata
Chromolaena pulchella
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Chromolepis heterophylla
Chrysanthellum filiforme
Chrysanthellum indicum
Chrysanthemum lacustre
Cirsium acantholepis
Cirsium anartiolepis
Cirsium ehrenbergii
Cirsium jorullense
Cirsium nivale
Cirsium pascuarense
Cirsium pinetorum
Cirsium rhaphilepis
Cirsium subcoriaceum
Cirsium tolucanum
Cirsium velatum
Conyza bonariensis
Conyza canadensis
Conyza coronopifolia
Conyza erythrolaena
Conyza microcephala
Conyza schiedeana
Coreopsis petrophila
Coreopsis petrophiloides
Coreopsis petrophylla
Coreopsis petrophylloides
Coreopsis rhyacophila
Cosmos bipinnatus
Cosmos carvifolius
Cosmos caudatus
Cosmos crithmifolius
Cosmos diversifolius
Cosmos parviflorus
Cosmos purpureus
Cosmos scabiosoides
Cosmos seemannii
Cosmos sulphureus
Cotula australis
Cotula mexicana
Critonia hebebotrya
Critonia hospitalis
Critoniopsis leiocarpa
Critoniopsis salicifolia
Critoniopsis tomentosa
Critoniopsis triflosculosa
Cymophora hintonii
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Cynara cardunculus
Dahlia barkerae
Dahlia cardiophylla
Dahlia coccinea
Dahlia merckii
Dahlia mollis
Dahlia pinnata
Dahlia rudis
Dahlia scapigera
Decachaeta incompta
Decachaeta ovatifolia
Delilia biflora
Digitacalia jatrophoides
Dugesia mexicana
Dyssodia papposa
Dyssodia pinnata
Dyssodia porophylla
Dyssodia tagetiflora
Eclipta alba
Eclipta prostrata
Elephantopus spicatus
Encelia farinosa
Erechtites hieracifolia
Erigeron delphinifolius
Erigeron galeottii
Erigeron janivultus
Erigeron karvinskianus
Erigeron longipes
Erigeron polycephalus
Erigeron scaberrimus
Erigeron scaposus
Erigeron velutipes
Eupatorium aerolare
Eupatorium bustamanta
Eupatorium bustamenta
Eupatorium incomtum
Eupatorium marianum
Eupatorium nelsoni
Eupatorium patzcuarense
Eupatorium pulchellum
Eupatorium verrucosum
Euphrosyne parthenifolia
Flaveria trinervia
Fleischmannia pycnocephala
Florestina pedata
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Florestina tripteris
Galeana pratensis
Galinsoga longipes
Galinsoga parviflora
Galinsoga quadriradiata
Galinsoga triradiata
Gamochaeta rosacea
Gamochaeta stagnalis
Gnaphalium americanum
Gnaphalium attenuatum
Gnaphalium concinnum
Gnaphalium liebmannii
Gnaphalium luteo-album
Gnaphalium oxyphyllum
Grindelia inuloides
Grindelia oxylepis
Grindelia subdecurrens
Guardiola mexicana
Guardiola platyphylla
Guardiola thompsonii
Gymnosperma glutinosum
Haplocalymma microcephalum
Helenium mexicanum
Helenium scorzoneraefolium
Helenium scorzonerifolium
Helianthus annuus
Heliopsis annua
Heliopsis buphthalmoides
Heliopsis oppositifolia
Heliopsis procumbens
Heterosperma pinnatum
Heterotheca inuloides
Hieracium abscissum
Hieracium crepidispermum
Hieracium dysonymum
Hieracium fendleri
Hieracium pringlei
Hieracium schultzii
Hofmeisteria dissecta
Hymenostephium cordatum
Hymenostephium microcephalum
Hymenoxys ursina
Iostephane heterophylla
Jaegeria bellidiflora
Jaegeria glabra
Jaegeria hirta
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Jaegeria macrocephala
Jaegeria pedunculata
Jungia pringlei
Koanophyllon albicaulis
Lactuca graminifolia
Lactuca serriola
Laennecia confusa
Laennecia filaginoides
Laennecia gnaphalioides
Laennecia sophiifolia
Lagascea aurea
Lagascea decipiens
Lagascea helianthifolia
Lagascea heteropappus
Lagascea mollis
Lasianthaea ceanothifolia
Lasianthaea crocea
Lasianthaea fruticosa
Lasianthaea helianthoides
Lasianthaea palmeri
Leibnitzia lyrata
Leibnitzia seemannii
Machaeranthera riparia
Melampodium americanum
Melampodium bibracteatum
Melampodium divaricatum
Melampodium glabrum
Melampodium linearilobum
Melampodium longipes
Melampodium longipilum
Melampodium microcephalum
Melampodium montanum
Melampodium nutans
Melampodium perfoliatum
Melampodium repens
Melampodium sericeum
Melampodium strigosum
Mexerion sarmentosum
Microspermum debile
Microspermum michoacanum
Milleria quinqueflora
Montanoa arborescens
Montanoa bipinnatifida
Montanoa frutescens
Montanoa grandiflora
Montanoa imbricata
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Montanoa karwinskii
Montanoa leucantha
Montanoa speciosa
Montanoa tomentosa
Neurolaena lobata
Olivaea tricuspis
Osbertia stolonifera
Oteiza acuminata
Otopappus curviflorus
Otopappus epaleaceus
Otopappus tequilanus
Oxylobus adscendens
Packera bellidifolia
Packera hintoniorum
Packera sanguisorbae
Parthenium bipinnatifidum
Parthenium fruticosum
Parthenium hysterophorus
Pectis decemcarinata
Pectis latisquama
Pectis linifolia
Pectis propetes
Pectis prostrata
Pectis repens
Perezia platiflora
Pericallis michoacana
Perymenium alticola
Perymenium buphtalmoides
Perymenium buphthalmoides
Perymenium globosum
Perymenium hintonii
Perymenium mendezii
Perymenium purpusii
Perymenium reticulatum
Philactis fayii
Picris echioides
Pinaropappus roseus
Piqueria laxiflora
Piqueria pilosa
Piqueria triflora
Piqueria trinervia
Pittocaulon bombycophole
Pittocaulon hintonii
Pittocaulon velatum
Pluchea carolinensis
CONABIO UMSNH
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Pluchea salicifolia
Podachaenium eminens
Porophyllum coloratum
Porophyllum linaria
Porophyllum lindenii
Porophyllum macrocephalum
Porophyllum ruderal
Porophyllum viridiflorum
Psacalium brachycomum
Psacalium cirsiifolium
Psacalium goldsmithii
Psacalium holwayanum
Psacalium laxiflorum
Psacalium megaphyllum
Psacalium palmeri
Psacalium peltatum
Psacalium platylepis
Psacalium pringlei
Psacalium silphiifolium
Psacalium sinuatum
Psacalium tabulare
Pseudognaphalium attenuatum
Pseudognaphalium bourgovii
Pseudognaphalium canescens
Pseudognaphalium chartaceum
Pseudognaphalium inornatum
Pseudognaphalium liebmannii
Pseudognaphalium nataliae
Pseudognaphalium nubicola
Pseudognaphalium oxyphyllum
Pseudognaphalium roseum
Pseudognaphalium semiamplexicaule
Pseudognaphalium semilanatum
Pseudognaphalium stramineum
Pseudognaphalium viscosum
Psilactis asteroides
Psilactis brevilingulata
Rhysolepis palmeri
Roldana albonervia
Roldana angulifolia
Roldana barba-johannis
Roldana chapalensis
Roldana guadalajarensis
Roldana hederaefolia
Roldana heracleifolia
CONABIO UMSNH
11
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Roldana langlassei
Roldana lineolata
Roldana lobata
Roldana mexicana
Roldana michoacana
Roldana platanifolia
Roldana reticulata
Rumfordia floribunda
Sabazia humilis
Sabazia liebmanii
Sabazia palmeri
Salmea palmeri
Sanvitalia angustifolia
Sanvitalia ocymoides
Sanvitalia procumbens
Schkuhria anthemoidea
Schkuhria anthemoides
Schkuhria pinnata
Schkuhria schkuhrioides
Selloa plantaginea
Senecio albo-lutescens
Senecio albonervius
Senecio andrieuxii
Senecio angulifolius
Senecio argutus
Senecio aschenbornianus
Senecio barba-johannis
Senecio bellidifolius
Senecio burchellii
Senecio calcarius
Senecio callosus
Senecio chapalensis
Senecio cinerarioides
Senecio cirsiifolia
Senecio deformis
Senecio dinerarioides
Senecio floresiorum
Senecio glinophyllus
Senecio glynophyllus
Senecio guadalajarensis
Senecio hederaefolius
Senecio hederifolius
Senecio helodes
Senecio heracleifolius
Senecio iodanthus
CONABIO UMSNH
12
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Senecio jatrophoides
Senecio mairetianus
Senecio mexicanus
Senecio michoacanus
Senecio mulgediifolius
Senecio multidentatus
Senecio palmeri
Senecio parasiticus
Senecio peltiferus
Senecio platanifolius
Senecio praecox
Senecio prenanthoides
Senecio reticulatus
Senecio roldana
Senecio salignus
Senecio sanguisorbae
Senecio sessilifolius
Senecio sinuatus
Senecio stoechadiformis
Senecio suffultus
Senecio tolucanus
Senecio velatus
Sigesbeckia agrestis
Sigesbeckia jorullensis
Simsia amplexicaulis
Simsia annectens
Simsia foetida
Simsia lagascaeformis
Simsia sanguinea
Sinclairia glabra
Smallanthus maculatus
Solidago paniculata
Solidago simplex
Soliva anthemifolia
Soliva pterosperma
Sonchus asper
Sonchus oleraceus
Spilanthes alba
Spilanthes oppositifolia
Spilanthes radicans
Stevia alatipes
Stevia aschenbornianum
Stevia caracasana
Stevia clinopodioides
Stevia connata
CONABIO UMSNH
13
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Stevia dictyophylla
Stevia elatior
Stevia eupatoria
Stevia hirsuta
Stevia incognita
Stevia jorullensis
Stevia latifolia
Stevia lucida
Stevia micradenia
Stevia micrantha
Stevia monardifolia
Stevia nelsonii
Stevia nepetifolia
Stevia origanoides
Stevia ovata
Stevia phlebophylla
Stevia pilosa
Stevia porphyrea
Stevia purpusii
Stevia pyrolaefolia
Stevia salicifolia
Stevia serrata
Stevia subpubescens
Stevia tomentosa
Stevia trifida
Stevia viscida
Steviopsis adenosperma
Stuessya apiculata
Stuessya michoacana
Symphyotrichum moranense
Symphyotrichum subulatum
Tagetes erecta
Tagetes filifolia
Tagetes foetidissima
Tagetes integrifolia
Tagetes lacera
Tagetes lucida
Tagetes lunulata
Tagetes micrantha
Tagetes persicaefolia
Tagetes pringlei
Tagetes subulata
Tagetes triradiata
Tanacetum parthenium
Taraxacum officinale
Telanthophora andrieuxii
CONABIO UMSNH
14
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Tithonia rotundifolia
Tithonia tubaeformis
Tragoceros flavicomun
Trichocoronis sessilifolia
Tridax brachylepis
Tridax coronopifolia
Tridax mexicana
Tridax platyphylla
Tridax procumbens
Tridax trilobata
Trigonospermum annuum
Trigonospermum floribundum
Trigonospermum melampodioides
Trixis angustifolia
Trixis hyposericea
Trixis inula
Trixis mexicana
Trixis michoacana
Verbesina angustifolia
Verbesina discoidea
Verbesina engelmannii
Verbesina gigantoides
Verbesina grayi
Verbesina greenmanii
Verbesina hypomalaca
Verbesina klattii
Verbesina langlessei
Verbesina mollis
Verbesina montanoifolia
Verbesina oligantha
Verbesina oncophora
Verbesina oxylepis
Verbesina pantoptera
Verbesina parviflora
Verbesina perymenioides
Verbesina pietatis
Verbesina pterocarpha
Verbesina serrata
Verbesina sphaerocephala
Verbesina tetraptera
Verbesina turbacensis
Verbesina virgata
Vernonanthura cordata
Vernonanthura liatroides
Vernonanthura serratuloides
CONABIO UMSNH
15
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
Vernonia alamanii
Vernonia alamanii x liatroides
Vernonia apaniculata
Vernonia bealliae
Vernonia cordata
Vernonia coulteri
Vernonia karvinskiana
Vernonia leiocarpa
Vernonia liatroides
Vernonia pallens
Vernonia paniculata
Vernonia serratuloides
Vernonia solorzanoana
Vernonia villarregalis
Viguiera buddleiaeformis
Viguiera cordata
Viguiera dentata
Viguiera excelsa
Viguiera flava
Viguiera hemsleyana
Viguiera hypochlora
Viguiera insignis
Viguiera linearis
Viguiera pachycephala
Viguiera palmeri
Viguiera puruana
Viguiera quinqueradiata
Viguiera sessilifolia
Viguiera sphaerocephala
Wedelia acapulcensis
Wedelia fertilis
Wedelia hispida
Wedelia keili
Xanthium strumarium
Xanthocephalum centauroides
Zaluzania augusta
Zaluzania triloba
Zexmenia aurea
Zexmenia ceanothifolia
Zexmenia ghiesbreghtii
Zexmenia helianthifolia
Zexmenia peruviana
Zinnia americana
Zinnia angustifolia
Zinnia elegans
CONABIO UMSNH
16
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
ASTERALES
ASTERACE AE
CALLITRICHALES
CALLITRICHACEAE
CAMPANULALES
CAMPANUL ACEAE
CAPPARIDALES
CAPPARIDACEAE
Zinnia flavicoma
Zinnia haageana
Zinnia peruviana
Zinnia purpusii
Zinnia violacea
Zinnia zinnioides
Callitriche deflexa
Callitriche heterophylla
Diastatea micrantha
Diastatea tenera
Lobelia berlandieri
Lobelia cardinalis
Lobelia fenestralis
Lobelia gruina
Lobelia irasuencis
Lobelia laxiflora
Lobelia longicaulis
Lobelia nana
Lobelia plebeia
Lobelia sartorii
Lobelia schmitzii
Lobelia volcanica
Triodanis biflora
Capparis angustifolia
Capparis asperifolia
Capparis incana
Capparis indica
Capparis pringlei
Cleome chapalaensis
Cleome gynandra
Cleome multicaulis
Cleome speciosa
Cleome viscosa
Crateva palmeri
Crateva tapia
Forchhammeria pallida
Morisonia americana
Brassica campestris
Brassica nigra
Brassica rapa
Capsella bursa-pastoris
Cardamine flaccida
Coronopus didymus
Descurainia impatiens
Descurainia pinnata
Descurainia virletii
CRUCIFERAE
CONABIO UMSNH
17
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
CAPPARIDALES
CRUCIFERAE
CARYOPHYLLALES
RESEDACEAE
AIZOACEAE
Descurainia virletti
Draba jorullensis
Eruca sativa
Halimolobos berlandieri
Halimolobos polysperma
Lepidium oblongum
Lepidium schaffneri
Lepidium sordidum
Lepidium virginicum
Malcolmia graeca
Mancoa bracteata
Nasturtium officinale
Ornithocarpa fimbriata
Ornithocarpa fromthis
Pennellia longifolia
Pennellia micrantha
Pennellia patens
Raphanus raphanistrum
Romanschulzia arabiformis
Rorippa mexicana
Rorippa nasturtium-aquaticum
Rorippa palustris
Rorippa pinnata
Sisymbrium irio
Sisymbrium officinale
Thlaspi arvense
Reseda luteola
Sesuvium portulacastrum
Sesuvium verrucosum
Trianthema portulacastrum
Alternanthera caracasana
Amaranthus australis
Amaranthus caudatus
Amaranthus hybridus
Amaranthus spinosus
Chamissoa altissima
Froelichia interrupta
Gomphrena decumbens
Gomphrena dispersa
Gomphrena filaginoides
Gomphrena parviceps
Gomphrena pilosa
Gomphrena pringlei
Gomphrena serrata
Guilleminea densa
Iresine angustifolia
AMARANTH ACEAE
CONABIO UMSNH
18
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CARYOPHYLLALES
AMARANTH ACEAE
Iresine calea
Iresine cassiniaeformis
Iresine celosia
Iresine diffusa
Iresine grandis
Iresine interrupta
Iresine nigra
Lagrezia monosperma
Anredera cordifolia
Anredera ramosa
Anredera scandens
Boussingaultia baselloides
Backebergia militaris
Epiphyllum anguliger
Escontria chiotilla
Heliocereus elegantissimus
Heliocereus schrankii
Heliocereus speciosus
Hylocereus ocamponis
Isolatocereus dumortieri
Mammillaria beneckei
Mammillaria rhodantta
Marginatocereus marginatus
Neobuxbaumia squamulosa
Opuntia atropes
Opuntia auberi
Opuntia bensonii
Opuntia decumbens
Opuntia depressa
Opuntia fuliginosa
Opuntia hyptiacantha
Opuntia lasiacantha
Opuntia tomentosa
Opuntia velutina
Pachycereus pecten-aboriginum
Pachycereus tepamo
Pachycereus weberi
Peniocereus serpentinus
Pereskia aculeata
Pereskiopsis diguetii
Pilosocereus alensis
Pilosocereus chrysacanthus
Pilosocereus leucocephalus
Pilosocereus purpusii
Selenicereus hondurensis
BASELLACEAE
CACTACEAE
CONABIO UMSNH
19
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
CARYOPHYLLALES
CACTACEAE
Stenocereus chrysocarpus
Stenocereus fricii
Stenocereus kerberi
Stenocereus pruinosus
Stenocereus queretaroensis
Stenocereus quevedonis
Stenocereus standleyi
Arenaria bourgaei
Arenaria confusa
Arenaria lanuginosa
Arenaria lycopodioides
Arenaria oresbia
Arenaria paludicola
Arenaria reptans
Cerastium brachypodum
Cerastium glomeratum
Cerastium molle
Cerastium nutans
Cerastium vulcanicum
Cerdia congestiflora
Corrigiola andina
Drymaria cordata
Drymaria effusa
Drymaria excisa
Drymaria glandulosa
Drymaria laxiflora
Drymaria leptophylla
Drymaria malachioides
Drymaria multiflora
Drymaria tenuis
Drymaria villosa
Drymaria xerophylla
Minuartia moehringioides
Paronychia mexicana
Sagina procumbens
Sagina saginoides
Silene laciniata
Spergula arvensis
Stellaria cuspidata
Stellaria media
Atriplex linifolia
Chenopodium album
Chenopodium ambrosioides
Chenopodium berlandieri
Chenopodium graveolens
CARYOPHYLLACEAE
CHENOPODIACEAE
CONABIO UMSNH
20
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CARYOPHYLLALES
CHENOPODIACEAE
Chenopodium macrospermum
Chenopodium murale
Chenopodium nuttalliae
Suaeda mexicana
Suaeda torreyana
Glinus radiatus
Mollugo verticillata
Boerhavia coccinea
Boerhavia diffusa
Boerhavia erecta
Bougainvillea x bouttiana
Commicarpus praetermissus
Commicarpus scandens
Mirabilis jalapa
Mirabilis longiflora
Mirabilis pringlei
Mirabilis sanguinea
Mirabilis viscosa
Okenia hypogaea
Oxybaphus glabrifolius
Pisonia aculeata
Pisonia capitata
Pisoniella arborescens
Salpianthus arenarius
Salpianthus macrodonthus
Salpianthus purpurascens
Torrubia macrocarpa
Agdestis clematidea
Petiveria alliacea
Phytolacca icosandra
Phytolacca octandra
Phytolacca rugosa
Rivina humilis
Stegnosperma cubense
Stegnosperma halimifolium
Calandrinia micrantha
Claytonia perfoliata
Montia chamissoi
Portulaca mexicana
Portulaca oleracea
Portulaca pilosa
Portulaca rzedowskiana
Talinum paniculatum
Talinum triangulare
Talinum tuberosum
Casuarina equisetifolia
MOLLUGIN ACEAE
NYCTAGINACEAE
PHYTOLACCACEAE
PORTULAC ACEAE
CASUARINALES
CASUARINACEAE
CONABIO UMSNH
21
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CELASTRALES
AQUIFOLI ACEAE
Ilex brandegeana
Ilex mexicana
Ilex tolucana
Celastrus pringlei
Crossopetalum managuatillo
Hippocratea celastroides
Hippocratea volubilis
Perrottetia longistylis
Rhacoma managuatillo
Rhacoma uragoga
Wimmeria concolor
Wimmeria lanceolata
Wimmeria persicifolia
Zinowiewia concinna
Cornus disciflora
Cornus excelsa
Garrya laurifolia
Garrya longifolia
Curatella americana
Lonicera japonica
Lonicera pilosa
Sambucus mexicana
Sambucus nigra
Symphoricarpos microphyllus
Viburnum acerifolium
Viburnum acutifolium
Viburnum amatenangense
Viburnum discolor
Viburnum dispar
Viburnum elatum
Viburnum hartwegii
Viburnum lautum
Viburnum loeseneri
Viburnum membranaceum
Viburnum microcarpum
Viburnum microphyllum
Viburnum stellatum
Dipsacus sativus
Valeriana barbareifolia
Valeriana clematitis
Valeriana densiflora
Valeriana edulis
Valeriana laciniosa
Valeriana naidae
Valeriana palmeri
CELASTRACEAE
CORNALES
CORNACEAE
GARRYACE AE
DILLENIALES
DIPSACALES
DILLENIACEAE
CAPRIFOLIACEAE
DIPSACACEAE
VALERIAN ACEAE
CONABIO UMSNH
22
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
DIPSACALES
VALERIAN ACEAE
EBENALES
EBENACEAE
Valeriana pilosiuscula
Valeriana pratensis
Valeriana procera
Valeriana robertianifolia
Valeriana scorpioides
Valeriana selerorum
Valeriana sorbifolia
Valeriana urticaefolia
Valeriana urticifolia
Valeriana vaginata
Diospyros digyna
Diospyros nicaraguensis
Diospyros oaxacana
Diospyros xolocotzii
Bumelia cartilaginea
Bumelia laetevirens
Bumelia occidentalis
Bumelia persimilis
Lucuma palmeri
Manilkara achras
Manilkara zapota
Mastichodendron capiri
Pouteria campechiana
Pouteria hypoglauca
Sideroxylon capiri
Sideroxylon cartilagineum
Styrax argenteus
Styrax ramirezii
Symplocos citrea
Symplocos longipes
Symplocos pringlei
Symplocos prionophylla
Clethra hartwegii
Clethra lanata
Clethra macrophylla
Clethra mexicana
Clethra pringlei
Clethra rosei
Clethra sierrajuarezica
Agarista mexicana
Arbutus arizonica
Arbutus glandulosa
Arbutus mollis
Arbutus mollis x A. xalapensis var. bicolor
Arbutus occidentalis
Arbutus tesselata
SAPOTACE AE
STYRACACE AE
SYMPLOCACEAE
ERICALES
CLETHRACEAE
ERICACEAE
CONABIO UMSNH
23
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ERICALES
ERICACEAE
Arbutus tessellata
Arbutus xalapensis
Arctostaphylos discolor
Arctostaphylos glaucescens
Arctostaphylos longifolia
Arctostaphylos lucida
Arctostaphylos polifolia
Arctostaphylos pungens
Arctostaphylos rupestris
Comarostaphylis discolor
Comarostaphylis glaucescens
Comarostaphylis longiflora
Comarostaphylis longifolia
Comarostaphylis mcvaughii
Comarostaphylis polifolia
Gaultheria angustifolia
Gaultheria cordata
Gaultheria hirtiflora
Gaultheria lancifolia
Pernettya ciliata
Pernettya prostrata
Vaccinium confertum
Vaccinium geminiflorum
Vaccinium leucanthum
Vaccinium stenophyllum
Monotropa hypopithys
Monotropa uniflora
Chimaphila maculata
Chimaphila umbellata
Orthilia secunda
Pyrola secunda
Acalypha adenostachya
Acalypha alopecuroides
Acalypha botteriana
Acalypha indica
Acalypha lagopus
Acalypha langiana
Acalypha lovelandii
Acalypha mollis
Acalypha phleoides
Acalypha poiretii
Acalypha pseudoalopecuroides
Acalypha rhombifolia
Acalypha setosa
Acalypha subviscida
Acalypha trilaciniata
MONOTROPACEAE
PYROLACEAE
EUPHORBIALES
EUPHORBIACEAE
CONABIO UMSNH
24
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
EUPHORBIALES
EUPHORBIACEAE
Argythamnia guatemalensis
Argythamnia manzanilloana
Argythamnia pringlei
Bernardia mexicana
Cnidoscolus angustidens
Cnidoscolus multilobus
Codiaeum variegatum
Croton adspersus
Croton ciliatoglandulifer
Croton flavescens
Croton lobatus
Croton morifolius
Croton niveus
Croton sphaerocarpus
Croton suberosus
Dalechampia scandens
Dalembertia populifolia
Ditaxis guatemalensis
Ditaxis heterantha
Euphorbia alta
Euphorbia anychioides
Euphorbia apatzingana
Euphorbia ariensis
Euphorbia arteagae
Euphorbia biformis
Euphorbia calyculata
Euphorbia campestris
Euphorbia chamaesula
Euphorbia cinerascens
Euphorbia cyathophora
Euphorbia densiflora
Euphorbia dentata
Euphorbia diformis
Euphorbia dioscoreoides
Euphorbia feddemae
Euphorbia filiformis
Euphorbia fulva
Euphorbia furcillata
Euphorbia glomerifera
Euphorbia graminea
Euphorbia heterophylla
Euphorbia hirta
Euphorbia hyssopifolia
Euphorbia indivisa
Euphorbia macropus
Euphorbia maculata
CONABIO UMSNH
25
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
EUPHORBIALES
EUPHORBIACEAE
Euphorbia mendezii
Euphorbia misella
Euphorbia multiseta
Euphorbia nutans
Euphorbia ocymoidea
Euphorbia ocymoides
Euphorbia peplus
Euphorbia plicata
Euphorbia prostrata
Euphorbia pulcherrima
Euphorbia radians
Euphorbia rzedowskii
Euphorbia salsuginosa
Euphorbia scabrella
Euphorbia schiedeana
Euphorbia schlechtendalii
Euphorbia serpens
Euphorbia sonorae
Euphorbia sphaerorhiza
Euphorbia stictospora
Euphorbia subreniformis
Euphorbia succedanea
Euphorbia tanquahuete
Euphorbia trialata
Euphorbia umbellulata
Euphorbia velleriflora
Euphorbia xalapensis
Hippomane mancinella
Hura polyandra
Jatropha curcas
Jatropha dioica
Jatropha galvanii
Jatropha peltata
Jatropha stephani
Manihot aesculifolia
Manihot angustiloba
Manihot caudata
Manihot chlorosticta
Manihot intermedia
Manihot michaelis
Manihot rhomboidea
Manihot tomatophylla
Margaritaria nobilis
Phyllanthus evanescens
Phyllanthus grandifolius
Phyllanthus hexadactilus
CONABIO UMSNH
26
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
EUPHORBIALES
EUPHORBIACEAE
FABALES
LEGUMINOSAE
Phyllanthus mocinianus
Ricinus communis
Sapium pedicellatum
Stillingia pietatis
Stillingia zelayensis
Tragia nepetifolia
Acacia acatlensis
Acacia angustissima
Acacia berlandieri
Acacia cochliacantha
Acacia coulteri
Acacia farnesiana
Acacia glomerosa
Acacia hindsii
Acacia houghii
Acacia macilenta
Acacia macracantha
Acacia mammifera
Acacia pennatula
Acacia picachensis
Acacia pringlei
Acacia riparia
Acacia schaffneri
Adenopodia polystachya
Aeschynomene americana
Aeschynomene amorphopides
Aeschynomene hintonii
Aeschynomene paucifoliolata
Aeschynomene petraea
Aeschynomene villosa
Albizia lebbeck
Albizia occidentalis
Albizia plurijuga
Albizia tomentosa
Amerimnon granadillo
Amicia zygomeris
Amphicarpaea bracteata
Andira inermis
Apoplanesia paniculata
Astragalus guatemalensis
Astragalus jaliscensis
Astragalus micranthus
Astragalus radicans
Astragalus strigulosus
Ateleia arsenii
Bauhinia cookii
CONABIO UMSNH
27
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
Bauhinia divaricata
Bauhinia subrotundifolia
Bauhinia ungulata
Brongniartia intermedia
Brongniartia lasiocarpa
Brongniartia lupinoides
Brongniartia podalyrioides
Caesalpinia cacalaco
Caesalpinia coriaria
Caesalpinia gaumeri
Caesalpinia hintonii
Caesalpinia mexicana
Caesalpinia multiflora
Caesalpinia platyloba
Caesalpinia pulcherrima
Calliandra anomala
Calliandra densiflora
Calliandra emarginata
Calliandra grandiflora
Calliandra houstoni
Calliandra houstoniana
Calliandra penduliflora
Calliandra rosei
Calliandra tergemina
Calliandra tetragona
Calopogonium mucunoides
Canavalia hirsutissima
Canavalia rosea
Canavalia villosa
Cassia alata
Cassia bacillaris
Cassia bicapsularis
Cassia biflora
Cassia didymobotrya
Cassia emarginata
Cassia fistula
Cassia flexuosa
Cassia foetidissima
Cassia hintonii
Cassia hirsuta
Cassia laevigata
Cassia mollissima
Cassia multiglandulosa
Cassia nictitans
Cassia pallida
CONABIO UMSNH
28
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
Cassia polyantha
Cassia rotundifolia
Cassia septentrionalis
Cassia skinerii
Cassia skinneri
Cassia tomentosa
Cassia uniflora
Centrosema pubescens
Centrosema sagittatum
Cercidium praecox
Chamaecrista nictitans
Chamaecrista punctulata
Chamaecrista rotundifolia
Cicer arietinum
Clitoria polystachya
Clitoria ternatea
Cologania angustifolia
Cologania biloba
Cologania broussonetii
Cologania glabrior
Cologania grandiflora
Cologania humifusa
Cologania obovata
Cologania ovatifolia
Cologania procumbens
Cologania pulchella
Cologania rufescens
Conzattia multiflora
Coursetia glandulosa
Coursetia mollis
Coursetia pumila
Coursetia seleri
Cracca mollis
Cracca spinosa
Crotalaria acapulcensis
Crotalaria anargyroides
Crotalaria bupleurifolia
Crotalaria cajanifolia
Crotalaria eriocarpa
Crotalaria incana
Crotalaria longirostrata
Crotalaria mollicula
Crotalaria ovalis
Crotalaria ovallis
Crotalaria polyphylla
Crotalaria pumila
CONABIO UMSNH
29
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
Crotalaria rotundifolia
Crotalaria sagittalis
Crotalaria schiedeana
Crotalaria vitellina
Dalbergia congestiflora
Dalbergia granadillo
Dalea bicolor
Dalea cliffortiana
Dalea diffusa
Dalea dipsacea
Dalea elata
Dalea foliolosa
Dalea humilis
Dalea leporina
Dalea leptostachya
Dalea leucostachya
Dalea leucostachys
Dalea lutea
Dalea mucronata
Dalea mutabilis
Dalea nutans
Dalea obovatifolia
Dalea obreniformis
Dalea ovalifolia
Dalea polystachya
Dalea postrata
Dalea prostrata
Dalea quinqueflora
Dalea reclinata
Dalea sericea
Dalea thouinii
Dalea tomentosa
Dalea tripetalus
Dalea vernicia
Dalea versicolor
Delonix regia
Desmanthus bicornutus
Desmanthus interior
Desmanthus virgatus
Desmodium angustifolium
Desmodium aparines
Desmodium bellum
Desmodium callilepis
Desmodium conzattii
Desmodium cordistipulum
Desmodium daxatide
CONABIO UMSNH
30
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
Desmodium densiflorum
Desmodium distortum
Desmodium glabrum
Desmodium grahamii
Desmodium hartwegianum
Desmodium infractum
Desmodium jaliscanum
Desmodium leptoclados
Desmodium macrodesmum
Desmodium macrostachyum
Desmodium mexicanum
Desmodium michoacanum
Desmodium molliculum
Desmodium neomexicanum
Desmodium nicaraguense
Desmodium novogalicianum
Desmodium plicatum
Desmodium pointeri
Desmodium polystachyum
Desmodium psilophyllum
Desmodium scorpiurus
Desmodium sericophyllum
Desmodium skinneri
Desmodium strobilaceum
Desmodium sumichrastii
Desmodium tortuosum
Desmodium triflorum
Desmodium uncinatum
Diphysa carthagenensis
Diphysa macrocarpa
Diphysa minutifolia
Diphysa multifolia
Diphysa puberulenta
Diphysa racemosa
Diphysa robinioides
Diphysa suberosa
Entada polystachya
Enterolobium cyclocarpum
Eriosema diffusum
Eriosema longicalyx
Eriosema palmeri
Eriosema pulchellum
Erythrina americana
Erythrina breviflora
Erythrina coralloides
Erythrina flabelliformis
CONABIO UMSNH
31
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
Erythrina leptorhiza
Eysenhardtia platycarpa
Eysenhardtia polystachya
Eysenhardtia punctata
Galactia incana
Galactia striata
Gliricidia sepium
Haematoxylum brasiletto
Haematoxylum campechianum
Havardia camphylacantha
Hoffmannseggia glauca
Indigofera densiflora
Indigofera jaliscensis
Indigofera miniata
Indigofera mucronata
Indigofera palmeri
Indigofera platycarpa
Indigofera suffruticosa
Indigofera thibaudiana
Inga cophylla
Inga eriocarpa
Inga hintoni
Inga hintonii
Inga spuria
Inga vera
Lablab purpureus
Lathyrus parvifolius
Lens culinaris
Lens esculenta
Leucaena esculenta
Leucaena lanceolata
Leucaena leucocephala
Leucaena macrocarpa
Leucaena macrophylla
Lonchocarpus atropurpureus
Lonchocarpus balsensis
Lonchocarpus caudatus
Lonchocarpus constrictus
Lonchocarpus eriocarinalis
Lonchocarpus guatemalensis
Lonchocarpus hintonii
Lonchocarpus lanceolatus
Lonchocarpus parviflorus
Lonchocarpus pittieri
Lonchocarpus rugosus
CONABIO UMSNH
32
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
Lotus repens
Lupinus aschenbornii
Lupinus bilineatus
Lupinus campestris
Lupinus elegans
Lupinus exaltatus
Lupinus ferax
Lupinus madrensis
Lupinus mexicanus
Lupinus montanus
Lupinus monteportae
Lupinus paraplesius
Lupinus perbonus
Lupinus reflexus
Lupinus semiaequus
Lupinus simulans
Lupinus splendens
Lupinus stipulatus
Lupinus tancitaricus
Lupinus uncinatus
Lysiloma acapulcensis
Lysiloma divaricata
Lysiloma jorullensis
Lysiloma microphylla
Lysiloma tergemina
Machaerium biovulatum
Macroptilium atropurpureum
Macroptilium gibbosifolium
Macroptilium heterophyllum
Macroptilium lathyroides
Marina diffusa
Marina gracillis
Marina grammadenia
Marina lupulina
Marina nutans
Marina scopa
Marina stilligera
Medicago lupulina
Medicago polymorpha
Medicago sativa
Melilotus indica
Melilotus indicus
Mimosa aculeaticarpa
Mimosa adenantheroides
Mimosa affinis
CONABIO UMSNH
33
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
Mimosa albida
Mimosa arenosa
Mimosa benthamii
Mimosa biuncifera
Mimosa brandegei
Mimosa caerulea
Mimosa distachya
Mimosa egregia
Mimosa eurycarpoides
Mimosa galeottii
Mimosa guatemalensis
Mimosa langlassei
Mimosa lignosa
Mimosa manzanilloana
Mimosa monancistra
Mimosa palmeri
Mimosa pigra
Mimosa polyantha
Mimosa pudica
Mimosa rhodocarpa
Mimosa rosei
Mimosa spirocarpa
Mimosa tricephala
Neptunia natans
Nissolia fruticosa
Nissolia hirsuta
Nissolia laxor
Nissolia leiogyne
Nissolia microptera
Nissolia pringlei
Pachyrhizus erosus
Parkinsonia aculeata
Parkinsonia praecox
Phaseolus acutifolius
Phaseolus anisotrichos
Phaseolus atropurpureus
Phaseolus coccineus
Phaseolus formosus
Phaseolus galactoides
Phaseolus gibbosifolium
Phaseolus heterophyllus
Phaseolus jaliscanus
Phaseolus leptostachys
Phaseolus leptostachyus
Phaseolus lozanii
CONABIO UMSNH
34
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
Phaseolus parviflorus
Phaseolus pauciflorus
Phaseolus pedicellatus
Phaseolus pluriflorus
Phaseolus polymorphus
Phaseolus tenellus
Phaseolus vulgaris
Piptadenia flava
Piscidia carthagenensis
Piscidia grandiflora
Piscidia piscipula
Pisum sativum
Pithecellobium acatlense
Pithecellobium arboreum
Pithecellobium dulce
Pithecellobium leptophyllum
Pithecellobium mangense
Pithecellobium undulatum
Platymiscium lasiocarpum
Poeppigia procera
Prosopis articulata
Prosopis juliflora
Prosopis laevigata
Pterocarpus acapulcensis
Pterocarpus orbiculatus
Ramirezella lozanii
Ramirezella strobilophora
Rhynchosia discolor
Rhynchosia macrocarpa
Rhynchosia minima
Rhynchosia nigropunctata
Rhynchosia precatoria
Rhynchosia tarphanta
Senna alata
Senna atomaria
Senna didymobotrya
Senna emarginata
Senna foetidissima
Senna fruticosa
Senna hintonii
Senna hirsuta
Senna laevigata
Senna mollissima
Senna multiglandulosa
Senna obtusifolia
CONABIO UMSNH
35
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
FABALES
LEGUMINOSAE
FAGALES
BETULACEAE
Senna occidentalis
Senna pallida
Senna papillosa
Senna polyantha
Senna racemosa
Senna septemtrionalis
Senna skinerii
Senna uniflora
Senna wislizeni
Sesbania longifolia
Sphinctospermum constrictum
Swartzia simplex
Tamarindus indica
Tephrosia cinerea
Tephrosia diversifolia
Tephrosia multifolia
Tephrosia nicaraguensis
Tephrosia rhodantha
Teramnus labialis
Trifolium amabile
Trifolium goniocarpum
Trifolium mexicanum
Trifolium ortegae
Trifolium pratense
Trifolium repens
Trifolium wormskioldii
Vicia faba
Vicia humilis
Vicia pulchella
Vicia sativa
Vigna adenantha
Zapoteca formosa
Zapoteca tetragona
Zornia diphylla
Zornia reticulata
Zornia thymifolia
Alnus acuminata
Alnus firmifolia
Alnus glabrata
Alnus jorullensis
Alnus pringlei
Carpinus caroliniana
Carpinus tropicalis
Ostrya virginiana
Castanea sativa
FAGACEAE
CONABIO UMSNH
36
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
FAGALES
FAGACEAE
GENTIANALES
APOCYNAC EAE
Quercus barbinervis
Quercus candicans
Quercus castanea
Quercus centralis
Quercus conspersa
Quercus crassifolia
Quercus crassipes
Quercus decipiens
Quercus deserticola
Quercus dysophylla
Quercus elliptica
Quercus fornieri
Quercus frutex
Quercus fulva
Quercus gentryi
Quercus glabrescens
Quercus glaucescens
Quercus glaucoides
Quercus hartwegii
Quercus laeta
Quercus lanceolata
Quercus laurina
Quercus macrophylla
Quercus magnoliifolia
Quercus martinezii
Quercus mexicana
Quercus obtusata
Quercus peduncularis
Quercus planipocula
Quercus polymorpha
Quercus pulchella
Quercus repanda
Quercus resinosa
Quercus rosii
Quercus rugosa
Quercus salicifolia
Quercus scytophylla
Quercus segoviensis
Quercus sideroxyla
Quercus splendens
Quercus subspathulata
Quercus tuberculata
Allamanda cathartica
Echites woodsoniana
Haplophyton cimicidium
CONABIO UMSNH
37
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
GENTIANALES
APOCYNAC EAE
Laubertia contorta
Macrosiphonia hypoleuca
Mandevilla foliosa
Mandevilla pringlei
Mandevilla syrinx
Plumeria acutifolia
Plumeria rubra
Prestonia mexicana
Rauvolfia hirsuta
Rauvolfia tetraphylla
Stemmadenia donnell-smithii
Stemmadenia mollis
Stemmadenia obovata
Stemmadenia palmeri
Tabernaemontana alba
Tabernaemontana chrysocarpa
Tabernaemontana citrifolia
Telosiphonia hypoleuca
Thevetia ovata
Thevetia peruviana
Thevetia pinifolia
Thevetia thevetioides
Tonduzia longifolia
Vinca major
Asclepias angustifolia
Asclepias auriculata
Asclepias contrayerba
Asclepias curassavica
Asclepias fournieri
Asclepias glaucescens
Asclepias linaria
Asclepias mexicana
Asclepias notha
Asclepias oenotheroides
Asclepias ovata
Asclepias pratensis
Asclepias rosea
Asclepias similis
Blepharodon mucronatum
Cryptostegia grandiflora
Cynanchum foetidum
Cynanchum ligulatum
Cynanchum sepium
Funastrum elegans
Gonolobus diademathus
ASCLEPI ADACEAE
CONABIO UMSNH
38
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
GENTIANALES
ASCLEPI ADACEAE
Gonolobus diadematus
Gonolobus jaliscensis
Gonolobus nummularis
Gonolobus pectinatus
Gonolobus sororius
Gonolobus uniflorus
Marsdenia astephanoides
Marsdenia macrophylla
Marsdenia mexicana
Marsdenia zimapanica
Matelea chrysantha
Matelea congesta
Matelea crenata
Matelea dictyantha
Matelea pedunculata
Matelea pilosa
Metastelma angustifolium
Metastelma pubescens
Pherotrichis balbisii
Sarcostemma elegans
Sarcostemma pannosum
Schistonema pusilla
Centaurium martinii
Centaurium pusillum
Centaurium quitense
Centaurium strictum
Eustoma exaltatum
Gentiana bicuspidata
Gentiana caliculata
Gentiana macrocalix
Gentiana ovatiloba
Gentiana spathacea
Gentianella amarella
Gentianopsis lanceolata
Halenia brevicornis
Halenia crassiuscula
Halenia plantaginea
Halenia pringlei
Karina mexicana
Sabatia stellaris
Buddleja americana
Buddleja cordata
Buddleja lanceolata
Buddleja parviflora
Buddleja sessiliflora
GENTIANAC EAE
LOGANIACEAE
CONABIO UMSNH
39
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
GENTIANALES
LOGANIACEAE
GERANIALES
BALSAMIN ACEAE
Buddleja verticillata
Spigelia scabrella
Impatiens balsamina
Impatiens walleriana
Erodium cicutarium
Geranium aristisepalum
Geranium cruceroense
Geranium deltoideum
Geranium hernandezii
Geranium latum
Geranium lilacinum
Geranium mexicanum
Geranium potentillaefolium
Geranium seemannii
Oxalis albicans
Oxalis alpina
Oxalis corniculata
Oxalis decaphylla
Oxalis divergens
Oxalis hernandezii
Oxalis jacquiniana
Oxalis latifolia
Oxalis pringlei
Oxalis tetraphylla
Oxalis unicrocarpa
Tropaeolum majus
Myriophyllum aquaticum
Myriophyllum farwellii
Myriophyllum heterophyllum
Myriophyllum hippuroides
Liquidambar styraciflua
Carya illinoensis
Carya ovata
Juglans major
Juglans pyriformis
Juglans regia
Antiphytum floribundum
Antrophora williamsii
Borago officinalis
Bourreria andrieuxii
Bourreria longiflora
Bourreria pulchra
Cordia alliodora
GERANIAC EAE
OXALIDACEAE
HALORAGIDALES
TROPAEOL ACEAE
HALORAGIDACEAE
HAMAMELIDALES
JUGLANDALES
HAMAMELI DACEAE
JUGLANDACEAE
LAMIALES
BORAGINACEAE
CONABIO UMSNH
40
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
LAMIALES
BORAGINACEAE
Cordia curassavica
Cordia dentata
Cordia elaeagnoides
Cordia globosa
Cordia mintoni
Cordia morelosana
Cordia nelsonii
Cordia oaxacana
Cordia stellata
Cynoglossum amabile
Cynoglossum pringlei
Ehretia cordifolia
Ehretia elliptica
Ehretia latifolia
Ehretia luxiana
Ehretia viscosa
Hackelia mexicana
Heliotropium angiospermum
Heliotropium curassavicum
Heliotropium foliosissimum
Heliotropium fruticosum
Heliotropium indicum
Heliotropium limbatum
Lasiarrhenum strigosum
Lithospermum discolor
Lithospermum distichum
Lithospermum oblongifolium
Lithospermum pringlei
Lithospermum strictum
Lithospermum strigosum
Macromeria exserta
Macromeria hispida
Macromeria longiflora
Macromeria pringlei
Tournefortia densiflora
Tournefortia glabra
Tournefortia hartwegiana
Tournefortia hirsutissima
Tournefortia petiolaris
Tournefortia volubilis
Agastache mexicana
Asterohyptis stellulata
Cunila lythrifolia
Cunila pycnantha
LABIATAE
CONABIO UMSNH
41
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
LAMIALES
LABIATAE
Cunila secunda
Hedeoma piperitum
Hyptis albida
Hyptis amabilis
Hyptis capitata
Hyptis mutabilis
Hyptis pectinata
Hyptis rhomboidea
Hyptis seemanni
Hyptis suaveolens
Hyptis subtilis
Hyptis urticoides
Leonotis nepetifolia
Lepechinia caulescens
Lepechinia spicata
Marrubium vulgare
Mentha arvensis
Monarda citriodora
Ocimum basilicum
Prunella vulgaris
Salvia albiflora
Salvia albo-caerulea
Salvia amarissima
Salvia arbuscula
Salvia assurgens
Salvia breviflora
Salvia capillosa
Salvia cardinalis
Salvia chinopodioides
Salvia clinopodioides
Salvia concolor
Salvia curviflora
Salvia dichlamys
Salvia elegans
Salvia filifolia
Salvia fluviatilis
Salvia fulgens
Salvia gesneriflora
Salvia gracilis
Salvia gravida
Salvia helianthemifolia
Salvia hirsuta
Salvia hispanica
Salvia hyptoides
Salvia iodantha
CONABIO UMSNH
42
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
LAMIALES
LABIATAE
Salvia keerlii
Salvia laevis
Salvia lasiocephala
Salvia lavanduloides
Salvia leptophylla
Salvia leptostachys
Salvia leucantha
Salvia lingistyla
Salvia littae
Salvia longispicata
Salvia longistyla
Salvia lupulina
Salvia melissodora
Salvia mexicana
Salvia microphylla
Salvia misella
Salvia mocinoi
Salvia molina
Salvia monardifolia
Salvia nepetoides
Salvia nigriflora
Salvia patens
Salvia plurispicata
Salvia polystachya
Salvia prunelloides
Salvia pulchella
Salvia purpurea
Salvia reflexa
Salvia regla
Salvia reptans
Salvia riparia
Salvia sanctae-luciae
Salvia septentrionalis
Salvia sessei
Salvia setulosa
Salvia stachyoides
Salvia stricta
Salvia synodonta
Salvia thyrsiflora
Salvia tiliaefolia
Salvia tiliifolia
Salvia uruapana
Salvia vazquezii
CONABIO UMSNH
43
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
LAMIALES
LABIATAE
Salvia xalapensis
Satureja macrostema
Scutellaria caerulea
Scutellaria coerulea
Scutellaria pseudo-caerulea
Scutellaria racemosa
Stachys agraria
Stachys castaricensis
Stachys coccinea
Stachys eriantha
Stachys keerlii
Stachys lindenii
Stachys nepetifolia
Stachys parvifolia
Stachys radicans
Stachys repens
Stachys sanchezii
Lennoa madreporoides
Avicennia germinans
Bouchea dissecta
Bouchea prismatica
Callicarpa acuminata
Citharexylum affine
Citharexylum ellipticum
Citharexylum hexangulare
Citharexylum racemosum
Duranta repens
Glandularia amoena
Glandularia bipinnatifida
Glandularia teucriifolia
Lantana achyranthifolia
Lantana camara
Lantana glandulosissima
Lantana hirta
Lantana hispida
Lantana velutina
Lippia alba
Lippia bicolor
Lippia dulcis
Lippia mexicana
Lippia michoacana
Lippia myriocephala
Lippia nodiflora
Lippia oaxacana
Lippia palmeri
Lippia pringlei
LENNOACEAE
VERBENACEAE
CONABIO UMSNH
44
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
LAMIALES
VERBENACEAE
LAURALES
HERNANDIACEAE
Lippia queretarensis
Lippia umbellata
Phyla nodiflora
Priva aspera
Priva grandiflora
Priva mexicana
Stachytarpheta angustifolia
Stachytarpheta jamaicensis
Stachytarpheta mutabilis
Verbena bipinnatifida
Verbena carolina
Verbena ciliata
Verbena gracilis
Verbena hintonii
Verbena litoralis
Verbena menthifolia
Verbena recta
Verbena teucriifolia
Vitex gaumeri
Vitex hemsleyi
Vitex mollis
Vitex pyramidata
Gyrocarpus americanus
Gyrocarpus jatrophifolius
Cinnamomum hartmanii
Cinnamomum hartmannii
Cinnamomum pachypodum
Cinnamomum zeylanicum
Litsea glaucescens
Nectandra globosa
Ocotea veraguensis
Persea americana
Persea hintonii
Phoebe arsenei
Phoebe pachypoda
Erythroxylum compactum
Erythroxylum mexicanum
Erythroxylum pringlei
Linum mexicanum
Linum orizabae
Linum usitatissimum
Annona cherimola
Annona diversifolia
Annona longiflora
Annona purpurea
Annona reticulata
LAURACEAE
LINALES
ERYTHROXYLACEAE
LINACEAE
MAGNOLIALES
ANNONACE AE
CONABIO UMSNH
45
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
MAGNOLIALES
ANNONACE AE
Annona squamosa
Cymbopetalum hintonii
Malmea depressa
Xylopia frutescens
Magnolia grandiflora
Magnolia schiedeana
Bombax ellipticum
Ceiba acuminata
Ceiba aesculifolia
Ceiba parvifolia
Pseudobombax ellipticum
Abelmoschus esculentus
Abutilon dugesii
Abutilon ellipticum
Abutilon pictum
Abutilon reventum
Abutilon simulans
Abutilon trisulcatum
Allosidastrum interruptum
Allowissadula sessei
Anoda albiflora
Anoda crenatiflora
Anoda cristata
Anoda hintoniorum
Anoda lanceolata
Anoda maculata
Anoda zuccagni
Anotea flavida
Bastardia bivalvis
Gaya minutiflora
Gossypium barbadense
Gossypium hirsutum
Gossypium trilobum
Hampea tomentosa
Herissantia crispa
Hibiscus rosa-sinensis
Hibiscus sabdariffa
Hibiscus schizopetalus
Hibiscus spiralis
Hibiscus tiliaceus
Kearnemalvastrum lacteum
Kearnemalvastrum subtriflorum
Kosteletzkya deppresa
Malachra fasciata
Malva parviflora
Malva sylvestris
MAGNOLIAC EAE
MALVALES
BOMBACACEAE
MALVACEAE
CONABIO UMSNH
46
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
MALVALES
MALVACEAE
Malvastrum americanum
Malvastrum bicuspidatum
Malvastrum coromandelianum
Malvaviscus arboreus
Malvaviscus candidus
Malvella leprosa
Modiola caroliniana
Neobrittonia acerifolia
Pavonia candida
Pavonia oxyphylla
Periptera punicea
Phymosia rosea
Robinsonella cordata
Sida abutifolia
Sida acuta
Sida aggregata
Sida barclayii
Sida ciliaris
Sida glabra
Sida haenkeana
Sida holeri
Sida jamaicensis
Sida linearis
Sida monticola
Sida procumbens
Sida prolifica
Sida rhombifolia
Sida spinosa
Sphaeralcea angustifolia
Urocarpidium jacens
Urocarpidium limense
Wissadula amplissima
Ayenia glabra
Ayenia jaliscana
Ayenia micrantha
Ayenia palmeri
Ayenia pringlei
Byttneria aculeata
Byttneria catalpifolia
Dombeya wallichii
Guazuma ulmifolia
Melochia pyramidata
Melochia urticaefolia
Physodium corymbosum
Physodium dubium
Waltheria americana
STERCULIACEAE
CONABIO UMSNH
47
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
MALVALES
STERCULIACEAE
Waltheria indica
Waltheria pringlei
Corchorus aestuans
Heliocarpus appendiculatus
Heliocarpus occidentalis
Heliocarpus pallidus
Heliocarpus terebinthinaceus
Heliocarpus velutinus
Luehea candida
Tilia americana
Tilia houghi
Tilia mexicana
Tilia occidentalis
Trichospermum mexicanun
Triumfetta brevipes
Triumfetta dioica
Triumfetta galeottiana
Triumfetta heliocarpoides
Triumfetta semitriloba
Myrica cerifera
Myrica lindeniana
Combretum farinosum
Combretum fruticosum
Combretum laxum
Combretum mexicanum
Conocarpus erectus
Laguncularia racemosa
Terminalia amazonia
Terminalia catappa
Ammannia auriculata
Cuphea aequipetala
Cuphea appendiculata
Cuphea bustamanta
Cuphea calcarata
Cuphea cyanea
Cuphea heterophylla
Cuphea hookeriana
Cuphea humifusa
Cuphea jorullensis
Cuphea laminuligera
Cuphea lanceolata
Cuphea leptopoda
Cuphea llavea
Cuphea lobophora
Cuphea micropetala
Cuphea pertenuis
TILIACEAE
MYRICALES
MYRICACEAE
MYRTALES
COMBRETACEAE
LYTHRACEAE
CONABIO UMSNH
48
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
MYRTALES
LYTHRACEAE
Cuphea procumbens
Cuphea tolucana
Cuphea trochilus
Cuphea vesiculigera
Cuphea wrightii
Ginoria nudiflora
Heimia salicifolia
Lagerstroemia indica
Lythrum acinifolium
Lythrum album
Lythrum gracile
Lythrum vulneraria
Rotala ramosior
Conostegia xalapensis
Heterocentron mexicanum
Heterocentron undulatum
Leandra subseriata
Miconia glaberrima
Monochaetum calcaratum
Monochaetum deppeanum
Tibouchina mexicana
Tibouchina scabriuscula
Eucalyptus camaldulensis
Eucalyptus globulus
Eucalyptus japonensis
Eugenia acapulcensis
Eugenia crenularis
Eugenia fragrans
Eugenia jambos
Eugenia michoacanensis
Myrcianthes fragans
Pimenta dioica
Psidium guajava
Psidium molle
Psidium sartorianum
Syzygium jambos
Epilobium ciliatum
Fuchsia arborescens
Fuchsia encliandra
Fuchsia fulgens
Fuchsia michoacanensis
Fuchsia microphylla
Fuchsia minutiflora
Fuchsia obconica
MELASTOM ATACEAE
MYRTACEAE
ONAGRACE AE
CONABIO UMSNH
49
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
MYRTALES
ONAGRACE AE
NYMPHAEALES
CABOMBACEAE
CERATOPHYLLACEAE
NYMPHAEACEAE
PAPAVERALES
FUMARIACEAE
PAPAVER ACEAE
PIPERALES
CHLORANTHACEAE
PIPERACEAE
Fuchsia parviflora
Fuchsia pringlei
Fuchsia thymifolia
Gaura coccinea
Gaura drummondii
Gaura hexandra
Gongylocarpus rubricaulis
Hauya rusbyi
Lopezia hirsuta
Lopezia mexicana
Lopezia miniata
Lopezia racemosa
Lopezia semeiandra
Lopezia trichota
Ludwigia decurrens
Ludwigia octovalvis
Ludwigia palustris
Ludwigia peploides
Ludwigia suffruticosa
Oenothera deserticola
Oenothera kunthiana
Oenothera montana
Oenothera pubescens
Oenothera purpusii
Oenothera rosea
Oenothera tetraptera
Oenothera tubifera
Brasenia schreberi
Ceratophyllum demersum
Nymphaea gracilis
Nymphaea mexicana
Nymphaea odorata
Fumaria parviflora
Argemone mexicana
Argemone ochroleuca
Argemone platyceras
Bocconia arborea
Bocconia frutescens
Papaver rhoeas
Papaver somniferum
Hedyosmum mexicanum
Peperomia campylotropa
Peperomia collocata
Peperomia denticularis
Peperomia galioides
CONABIO UMSNH
50
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
PIPERALES
PIPERACEAE
PLANTAGINALES
PLANTAGINACEAE
PLUMBAGINALES
PLUMBAGINACEAE
PODOSTEMALES
POLYGALALES
PODOSTEMACEAE
KRAMERIACEAE
Peperomia granulosa
Peperomia hintonii
Peperomia hispidula
Peperomia molithrix
Peperomia quadrifolia
Peperomia reflexa
Peperomia tetraphylla
Piper abalienatum
Piper aduncum
Piper amalago
Piper colotlipanense
Piper diandrum
Piper leucophyllum
Piper marginatum
Piper pseudofuligineum
Piper psilorhachis
Piper sanctum
Piper tuberculatum
Lephianthes peltata
Pothomorphe umbellata
Plantago alismatifolia
Plantago australis
Plantago galeottiana
Plantago hirtella
Plantago lanceolata
Plantago linearis
Plantago major
Plumbago capensis
Plumbago pulchella
Plumbago scandens
Oserya coulteriana
Krameria cuspidata
Krameria postrata
Aspicarpa hirtella
Bunchosia lanceolata
Bunchosia palmeri
Byrsonima crassifolia
Galphimia glauca
Gaudichaudia albida
Gaudichaudia cynanchoides
Gaudichaudia mucronata
Heteropterys beecheyana
Heteropterys brachiata
Malpighia mexicana
Tetrapterys laurifolia
Thryallis glauca
MALPIGHI ACEAE
CONABIO UMSNH
51
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
POLYGALALES
POLYGALACEAE
POLYGONALES
POLYGONACEAE
PRIMULALES
MYRSINACEAE
Monnina ciliolata
Monnina schlechtendaliana
Monnina wrightii
Monnina xalapensis
Polygala aparinoides
Polygala berlandieri
Polygala compacta
Polygala conferta
Polygala decidua
Polygala glochidiata
Polygala gracillima
Polygala michoacana
Polygala paludosa
Polygala rivinifolia
Polygala scoparia
Polygala subalata
Securidaca diversifolia
Securidaca sylvestris
Antigonon flavescens
Antigonon leptopus
Coccoloba acapulcensis
Coccoloba barbadensis
Coccoloba floribunda
Podopterus mexicanus
Polygonum auriculare
Polygonum aviculare
Polygonum hydropiperoides
Polygonum lapathifolium
Polygonum mexicanum
Polygonum oviculare
Polygonum persicariodes
Polygonum punctatum
Rumex conglomeratus
Rumex crispus
Rumex flexicaulis
Rumex mexicanum
Rumex obtusifolius
Rumex pulcher
Ruprechtia fusca
Ruprechtia pallida
Ardisia capollina
Ardisia compressa
Ardisia digitata
Ardisia hintonii
CONABIO UMSNH
52
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
PRIMULALES
MYRSINACEAE
Ardisia revoluta
Myrsine myricoides
Parathesis aurantiaca
Parathesis brevipes
Parathesis glabra
Parathesis melanosticta
Parathesis villosa
Rapanea juergensenii
Rapanea myricoides
Synardisia venosa
Anagallis arvensis
Centunculus minimus
Primula malacoides
Jacquinia aurantiaca
Jacquinia pringlei
Jacquinia pungens
Grevillea robusta
Macadamia ternifolia
Bdallophyton americanum
Bdallophyton bambusarum
Berberis gracilis
Berberis moranensis
Coriaria ruscifolia
Coriaria thymifolia
Hyperbaena ilicifolia
Anemone mexicana
Clematis dioica
Clematis sericea
Delphinium ajacis
Delphinium ambiguum
Delphinium pedatisectum
Delphinium subscandens
Ranunculus cymbalaria
Ranunculus dichotomus
Ranunculus donianus
Ranunculus geoides
Ranunculus hydrocharoides
Ranunculus macranthus
Ranunculus petiolaris
Ranunculus pilosus
Ranunculus repens
Thalictrum arsenii
Thalictrum gibbosum
Thalictrum hernandezii
Thalictrum pinnatum
Thalictrum pringlei
PRIMULACEAE
THEOPHRASTACEAE
PROTEALES
PROTEACEAE
RAFFLESIALES
RAFFLESIACEAE
RANUNCULALES
BERBERIDACEAE
CORIARIACEAE
MENISPERMACEAE
RANUNCULACEAE
CONABIO UMSNH
53
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
RANUNCULALES
RANUNCULACEAE
RHAMNALES
SABIACEAE
RHAMNACE AE
Thalictrum pubigerum
Thalictrum strigillosum
Meliosma dentata
Ceanothus coeruleus
Ceanothus depressus
Colubrina elliptica
Colubrina triflora
Condalia velutina
Gouania stipularis
Karwinskia humboldtiana
Karwinskia johnstonii
Karwinskia umbellata
Rhamnus betulaefolia
Rhamnus capraeifolia
Rhamnus hintonii
Rhamnus macrocarpa
Rhamnus microphylla
Rhamnus mucronata
Sageretia elegans
Sageretia minutiflora
Ziziphus amole
Ziziphus mexicana
Cissus rhombifolia
Cissus sicyoides
Cissus trifoliata
Cissus tuberosa
Cissus verticellata
Parthenocissus quinquefolia
Vitis berlandieri
Vitis bourgaeana
Vitis cinerea
Vitis tiliifolia
Rhizophora mangle
Chrysobalanus icaco
Couepia polyandra
Licania arborea
Licania gonzalezii
Altamiranoa goldmani
Crassula longipes
Crassula saginoides
Echeveria agavoides
Echeveria calycosa
Echeveria fulgens
Echeveria gibbiflora
Echeveria mucronata
VITACEAE
RHIZOPHORALES
ROSALES
RHIZOPHORACEAE
CHRYSOBALANACEAE
CRASSULACEAE
CONABIO UMSNH
54
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ROSALES
CRASSULACEAE
Echeveria secunda
Echeveria subrigida
Echeveria waltheri
Graptopetalum pentandrum
Pachyphytum machucae
Sedum bourgaei
Sedum clavatum
Sedum dendroideum
Sedum ebracteatum
Sedum fructiscens
Sedum greggii
Sedum griseum
Sedum guadalajaranum
Sedum jaliscanum
Sedum longipes
Sedum moranense
Sedum neovolcanicum
Sedum oxypetalum
Sedum pentastamineum
Sedum praealtum
Sedum tortuosum
Villadia batesii
Phyllonoma laticuspis
Ribes affine
Ribes ciliatum
Philadelphus mexicanus
Acaena elongata
Alchemilla aphanoides
Alchemilla pectinata
Alchemilla pringlei
Alchemilla procumbens
Alchemilla sibbaldifolia
Alchemilla vulcanica
Cercocarpus macrophyllus
Cercocarpus microphyllus
Cotoneaster pannosa
Crataegus mexicana
Crataegus pubescens
Crataegus rosei
Cydonia oblonga
Duchesnea indica
Fragaria mexicana
Holodiscus argenteus
Holodiscus fissus
Holodiscus pachydiscus
GROSSULARIACEAE
HYDRANGE ACEAE
ROSACEAE
CONABIO UMSNH
55
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ROSALES
ROSACEAE
Photinia matudia
Photinia mexicana
Potentilla candicans
Potentilla haematochrus
Potentilla ranunculoides
Potentilla rivalis
Potentilla rubra
Prunus brachybotrya
Prunus capuli
Prunus serotina
Rubus adenotrichos
Rubus adenotrichus
Rubus coriifolius
Rubus irasvensis
Rubus liebmannii
Rubus pringlei
Rubus pumilus
Rubus schiedeanus
Heuchera hemsleyana
Heuchera orizabensis
Allenanthus hondurensis
Balmea stormae
Borreria laevis
Borreria longiflora
Borreria ocymoides
Borreria remota
Borreria suaveolens
Borreria verticillata
Bouvardia cordifolia
Bouvardia laevis
Bouvardia longiflora
Bouvardia multiflora
Bouvardia ternifolia
Cephalanthus occidentalis
Cephalanthus salicifolius
Chiococca alba
Chiococca pachyphylla
Coffea arabica
Crusea brachyphylla
Crusea calocephala
Crusea coccinea
Crusea diversifolia
Crusea hispida
Crusea longiflora
Crusea megalocarpa
Crusea psylloides
SAXIFRAGACEAE
RUBIALES
RUBIACEAE
CONABIO UMSNH
56
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
RUBIACEAE
Crusea setosa
Crusea wrightii
Deppea guerrerensis
Didymaea alsinoides
Didymaea floribunda
Didymaea mexicana
Diodia rigida
Diodia teres
Exostema caribaeum
Exostema mexicanum
Galium aschenbornii
Galium mexicanum
Galium microphyllum
Galium orizabense
Galium praetermissum
Galium seatonii
Galium sphagnophilum
Galium trifidum
Galium uncinulatum
Guettarda combsii
Guettarda elliptica
Guettarda macrosperma
Hamelia calycosa
Hamelia jorullensis
Hamelia longipes
Hamelia patens
Hamelia versicolor
Hamelia xorullensis
Hedyotis cervantesii
Hedyotis pygmaea
Hintonia latiflora
Hintonia standleyana
Hoffmannia cuneatissima
Ixora coccinea
Machaonia acuminata
Mitracarpus hirtus
Mitracarpus rhadinophyllus
Mitracarpus villosus
Nertera granadensis
Psychotria horizontalis
Psychotria microdon
Randia aculeata
Randia armata
Randia canescens
CONABIO UMSNH
57
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
RUBIALES
RUBIACEAE
SALICALES
SALICACE AE
SANTALALES
LORANTHACE AE
Randia capitata
Randia echinocarpa
Randia laevigata
Randia loniceroides
Randia malacocarpa
Randia nelsonii
Randia tetracantha
Randia thurberi
Randia watsonii
Randia xalapensis
Richardia scabra
Richardia tricocca
Rondeletia leucophylla
Simira mexicana
Spermacoce confusa
Spermacoce ocymoides
Spermacoce podacephala
Staelia scabra
Populus simaroa
Populus tremuloides
Salix aeruginosa
Salix bonplandiana
Salix cana
Salix humboldtiana
Salix jaliscana
Salix oxylepis
Salix paradoxa
Salix taxifolia
Cladocolea coyucae
Cladocolea diversifolia
Cladocolea gracilis
Cladocolea grahami
Cladocolea grahamii
Cladocolea inorma
Cladocolea loniceroides
Cladocolea microphylla
Cladocolea pedicellata
Cladocolea pringlei
Psittacanthus calyculatus
Psittacanthus macrantherus
Psittacanthus palmeri
Struthanthus condensatus
Struthanthus interruptus
Struthanthus mexicanus
Struthanthus microphyllus
CONABIO UMSNH
58
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SANTALALES
LORANTHACE AE
OLACACEAE
Struthanthus venetus
Schoepfia schreberi
Ximenia parviflora
Ximenia pubescens
Agonandra racemosa
Arceuthobium abietis-religiosae
Arceuthobium gillii
Arceuthobium globosum
Arceuthobium grahamii
Phoradendron brachystachyum
Phoradendron calyculatum
Phoradendron carneum
Phoradendron dipterum
Phoradendron dolichocarpum
Phoradendron falcatum
Phoradendron flavescens
Phoradendron forestierae
Phoradendron longifolium
Phoradendron quadrangulare
Phoradendron reichenbachianum
Phoradendron rhipsalinum
Phoradendron robinsonii
Phoradendron velutinum
Acer negundo
Acrocomia mexicana
Anacardium occidentale
Astronium graveolens
Comocladia engleriana
Cyrtocarpa procera
Mangifera indica
Pistacia mexicana
Pseudosmodingium perniciosum
Rhus aromatica
Rhus radicans
Rhus terebinthifolia
Rhus trilobata
Schinus molle
Spondias purpurea
Beiselia mexicana
Bursera acuminata
Bursera aloexylon
Bursera arborea
Bursera ariensis
Bursera bicolor
Bursera bipinnata
Bursera bipinnata x cuneata
OPILIACEAE
VISCACEAE
SAPINDALES
ACERACEAE
ANACARDI ACEAE
BURSERACEAE
CONABIO UMSNH
59
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SAPINDALES
BURSERACEAE
Bursera citronella
Bursera copallifera
Bursera coyucensis
Bursera crenata
Bursera cuneata
Bursera denticulata
Bursera discolor
Bursera diversifolia
Bursera excelsa
Bursera fagaroides
Bursera fragrantissima
Bursera glabrifolia
Bursera grandifolia
Bursera heteresthes
Bursera hintonii
Bursera infernidialis
Bursera instabilis
Bursera kerberi
Bursera krusei
Bursera morelensis
Bursera multifolia
Bursera multijuga
Bursera occulta
Bursera palmeri
Bursera paradoxa
Bursera penicillata
Bursera ribana
Bursera sarcopoda
Bursera sarukhanii
Bursera simaruba
Bursera staphyleoides
Bursera submoniliformis
Bursera trifoliolata
Bursera trimera
Bursera velutina
Protium copal
Amphipterygium adstringens
Amphipterygium glaucum
Cedrela ciliolata
Cedrela dugesii
Cedrela odorata
Cedrela salvadorensis
Guarea tonduzii
Melia azedarach
Swietenia humilis
Swietenia macrophylla
JULIANIACEAE
MELIACEAE
CONABIO UMSNH
60
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SAPINDALES
MELIACEAE
Trichilia acutanthera
Trichilia americana
Trichilia colimana
Trichilia havanensis
Trichilia hirta
Trichilia pringlei
Trichilia trifolia
Casimiroa edulis
Casimiroa tetrameria
Citrus aurantifolia
Citrus aurantium
Citrus limetta
Citrus paradisi
Esenbeckia berlandieri
Esenbeckia feddemae
Esenbeckia nesiotica
Murraya paniculata
Ptelea trifoliata
Ruta graveolens
Zanthoxylum affine
Zanthoxylum fagara
Zanthoxylum limoncello
Cardiospermum grandiflorum
Cardiospermum halicacabum
Cupania macrophylla
Dodonaea viscosa
Exothea paniculata
Paullinia sessiliflora
Sapindus saponaria
Serjania brachystachya
Serjania caracasana
Serjania lobulata
Serjania mexicana
Serjania punctata
Serjania racemosa
Serjania schiedeana
Serjania subtriplinervis
Serjania triquetra
Thouinia acuminata
Thouinia paucidentata
Thouinia villosa
Thouinidium decandrum
Alvaradoa amorphoides
Quassia amara
Guaiacum coulteri
RUTACEAE
SAPINDACE AE
SIMAROUB ACEAE
ZYGOPHYLLACEAE
CONABIO UMSNH
61
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SAPINDALES
ZYGOPHYLLACEAE
SCROPHULARIALES
ACANTHACEAE
Guaiacum sanctum
Kallstroemia maxima
Kallstroemia mexicana
Kallstroemia rosei
Anisacanthus pumilus
Anisacanthus quadrifidus
Aphelandra longispicata
Aphelandra verticillata
Barleria micans
Bravaisia integerrima
Carlowrightia arizonica
Chileranthemum trifidum
Dicliptera peduncularis
Dicliptera resupinata
Dicliptera thlaspioides
Dyschoriste angustifolia
Dyschoriste decumbens
Dyschoriste hirsutissima
Dyschoriste microphylla
Dyschoriste ovata
Dyschoriste pinetorum
Dyschoriste rubiginosa
Elytraria imbricata
Elytraria mexicana
Henrya insularis
Jacobinia mexicana
Jacobinia spicigera
Justicia campechiana
Justicia candicans
Justicia furcata
Justicia mexicana
Justicia pringlei
Justicia spicigera
Pseuderanthemum alatum
Pseuderanthemum cuspidatum
Pseuderanthemum praecox
Ruellia inundata
Ruellia lactea
Ruellia occidentalis
Ruellia parva
Ruellia speciosa
Ruellia spissa
Ruellia tuberosa
Stenandrium dulce
Tetramerium butterwickianum
Tetramerium diffusum
CONABIO UMSNH
62
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
SCROPHULARIALES
ACANTHACEAE
Tetramerium hispidum
Tetramerium nervosum
Tetramerium rzedowskii
Thomandersia bambusarum
Adenocalymma inundatum
Amphilophium paniculatum
Arrabidaea patellifera
Astianthus viminalis
Crescentia alata
Distictis buccinatoria
Godmania aesculifolia
Jacaranda acutifolia
Jacaranda mimosifolia
Macfadyena unguis-cati
Parmentiera edulis
Podranea ricasoliana
Roseodendron donell-smithii
Spathodea campanulata
Tabebuia chrysantha
Tabebuia donnell-smithii
Tabebuia impetiginosa
Tabebuia palmeri
Tabebuia pentaphylla
Tabebuia rosea
Tecoma stans
Achimenes antirrhina
Achimenes flava
Achimenes grandiflora
Achimenes heterophylla
Achimenes patens
Kohleria deppeana
Kohleria elegans
Moussonia elegans
Pinguicula acuminata
Pinguicula crenatiloba
Pinguicula kondoi
Pinguicula moranensis
Pinguicula oblongiloba
Pinguicula parvifolia
Utricularia gibba
Utricularia livida
Utricularia macrorhiza
Utricularia vulgaris
Forestiera phillyreoides
Forestiera tomentosa
Fraxinus pringlei
BIGNONIACEAE
GESNERIACEAE
LENTIBULARIACEAE
OLEACEAE
CONABIO UMSNH
63
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SCROPHULARIALES
OLEACEAE
Fraxinus uhdei
Ligustrum lucidum
Conopholis alpina
Conopholis americana
Orobanche dugesii
Orobanche ludoviciana
Martynia annua
Proboscidea fragrans
Proboscidea louisianica
Proboscidea triloba
Sesamum indicum
Agalinis peduncularis
Bacopa monnieri
Bacopa procumbens
Bacopa salzmanii
Buchnera obliqua
Buchnera pusilla
Buchnera retrorsa
Calceolaria mexicana
Calceolaria tripartita
Capraria biflora
Castilleja angustata
Castilleja arvensis
Castilleja gracilis
Castilleja lithospermoides
Castilleja macrostigma
Castilleja moranensis
Castilleja scorzonerifolia
Castilleja stipifolia
Castilleja tenuiflora
Castilleja tolucensis
Conobea pusilla
Cymbalaria muralis
Escobedia crassipes
Escobedia laevis
Escobedia longiflora
Gratiola oresbia
Lamourouxia dasyantha
Lamourouxia multifida
Lamourouxia rhinanthifolia
Lamourouxia viscosa
Lamourouxia xalapensis
Limosella aquatica
Linaria canadensis
Lindernia dubia
OROBANCHACEAE
PEDALIACEAE
SCROPHULARIACEAE
CONABIO UMSNH
64
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
SCROPHULARIALES
SCROPHULARIACEAE
SOLANALES
CONVOLVULACEAE
Lindernia tridentata
Mecardonia procumbens
Melasma physalodes
Mimulus glabratus
Pedicularis angustifolia
Pedicularis mexicana
Pedicularis tripinnata
Penstemon apateticus
Penstemon barbatus
Penstemon campanulatus
Penstemon gentianoides
Penstemon hartwegii
Penstemon miniatus
Penstemon roseus
Russelia cuneata
Russelia floribunda
Russelia multiflora
Russelia polyedra
Russelia retrorsa
Russelia sarmentosa
Russelia tenuis
Russelia villosa
Scoparia dulcis
Seymeria decurva
Sibthorpia repens
Stemodia bartsioides
Stemodia durantifolia
Stemodia macrantha
Veronica americana
Veronica peregrina
Veronica persica
Veronica polita
Calycobolus velutinus
Convolvulus arvensis
Convolvulus equitans
Cuscuta americana
Cuscuta cephalanthi
Cuscuta corymbosa
Cuscuta jalapensis
Cuscuta mitraeformis
Cuscuta obtusiflora
Cuscuta rugosiceps
Cuscuta tinctoria
Cuscuta umbellata
Dichondra argentea
Dichondra sericea
CONABIO UMSNH
65
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SOLANALES
CONVOLVULACEAE
Evolvulus alsinoides
Evolvulus cardiophyllus
Evolvulus filipes
Evolvulus linifolia
Evolvulus prostratus
Exogonium bracteata
Ipomoea alba
Ipomoea arborescens
Ipomoea aristolochiifolia
Ipomoea bracteata
Ipomoea cairica
Ipomoea capillacea
Ipomoea clavata
Ipomoea crinicalyx
Ipomoea cristulata
Ipomoea decasperma
Ipomoea dumetorum
Ipomoea elongata
Ipomoea emetica
Ipomoea funis
Ipomoea gracilis
Ipomoea hartwegii
Ipomoea hastigera
Ipomoea hederifolia
Ipomoea igualensis
Ipomoea indica
Ipomoea lobata
Ipomoea longipedunculata
Ipomoea madrensis
Ipomoea meyeri
Ipomoea microsticta
Ipomoea minutiflora
Ipomoea murucoides
Ipomoea nil
Ipomoea orizabensis
Ipomoea painteri
Ipomoea parasitica
Ipomoea patens
Ipomoea pauciflora
Ipomoea pes-caprae
Ipomoea plummerae
Ipomoea pubescens
Ipomoea purpurea
Ipomoea santillanii
Ipomoea simulans
CONABIO UMSNH
66
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SOLANALES
CONVOLVULACEAE
Ipomoea stans
Ipomoea suffulta
Ipomoea ternifolia
Ipomoea thyrianthina
Ipomoea tricolor
Ipomoea trifida
Ipomoea tyrianthina
Ipomoea uhdeana
Ipomoea violacea
Ipomoea wolcottiana
Jacquemontia apiculata
Jacquemontia ciliata
Jacquemontia nodiflora
Jacquemontia pentantha
Jacquemontia tamnifolia
Merremia aegyptia
Merremia cissoides
Merremia quinquefolia
Merremia umbellata
Operculina alatipes
Operculina pteripes
Hydrolea cervantesii
Hydrolea spinosa
Nama dichotomum
Nama origanifolium
Nama prostratum
Phacelia platycarpa
Wigandia urens
Nymphoides fallax
Bonplandia geminiflora
Bonplandia linearis
Cobaea scandens
Cobaea stipularis
Gilia palmeri
Loeselia amplectens
Loeselia coerulea
Loeselia glandulosa
Loeselia mexicana
Loeselia pumila
Loeselia rzedowskii
Loeselia scariosa
Polemonium mexicanum
Acnistus arborescens
Acnistus macrophyllus
Bouchetia arniatera
Bouchetia erecta
HYDROPHYLLACEAE
MENYANTH ACEAE
POLEMONIACEAE
SOLANACE AE
CONABIO UMSNH
67
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SOLANALES
SOLANACE AE
Capsicum annuum
Capsicum pubescens
Cestrum anagyris
Cestrum benthamii
Cestrum communa
Cestrum fasciculatum
Cestrum flavescens
Cestrum fulvescens
Cestrum lanatum
Cestrum miradorense
Cestrum multinervium
Cestrum nitidum
Cestrum oblongifolium
Cestrum roseum
Cestrum thyrsoideum
Datura arborea
Datura candida
Datura ceratocaula
Datura discolor
Datura inoxia
Datura kymatocarpa
Datura stramonium
Jaltomata procumbens
Lycianthes acapulcensis
Lycianthes ciliolata
Lycianthes moziniana
Lycianthes pringlei
Lycianthes rzedowskii
Lycium carolinianum
Lycopersicon esculentum
Margaranthus solanaceus
Nectouxia formosa
Nicandra physalodes
Nicotiana alata
Nicotiana glauca
Nicotiana longiflora
Nicotiana tabacum
Nierembergia angustifolia
Petunia parviflora
Physalis angustiphysa
Physalis chenopodifolia
Physalis cinerascens
Physalis cordata
Physalis coztomatl
Physalis hintonii
CONABIO UMSNH
68
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SOLANALES
SOLANACE AE
Physalis lagascae
Physalis mcvaughii
Physalis michoacanensis
Physalis minima
Physalis minimaculata
Physalis nicandroides
Physalis orizabae
Physalis philadelphica
Physalis pringlei
Physalis pubescens
Physalis solanacea
Physalis stapelioides
Physalis sulphurea
Physalis viscosa
Physalis volubilis
Solandra grandiflora
Solandra nitida
Solanum aligerum
Solanum americanum
Solanum angustifolium
Solanum aphyodendron
Solanum appendiculatum
Solanum arrazolensis
Solanum brachycarpum
Solanum brachystachys
Solanum bulbocastanum
Solanum candidum
Solanum cardiophyllum
Solanum cervantesii
Solanum choloropetalum
Solanum chrysotrichum
Solanum deflexum
Solanum demissum
Solanum diflorum
Solanum dimissum
Solanum diphyllum
Solanum dulcamaroides
Solanum elaeagnifolium
Solanum erianthum
Solanum esculentum
Solanum ferrugineum
Solanum fructu-tecto
Solanum grayi
Solanum hazenii
Solanum hougasii
Solanum jasminoides
CONABIO UMSNH
69
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
SOLANALES
SOLANACE AE
THEALES
ACTINIDI ACEAE
GUTTIFERAE
Solanum lanceifolium
Solanum lanceolatum
Solanum macrantherum
Solanum madrense
Solanum marginatum
Solanum mitlense
Solanum mozinianum
Solanum nigrescens
Solanum nigricans
Solanum nigrum
Solanum nudum
Solanum oaxacanum
Solanum ochraceo-ferrugineum
Solanum pinnatisectum
Solanum polyadenium
Solanum pringlei
Solanum refractum
Solanum rostratum
Solanum stoloniferum
Solanum torvum
Solanum trifidum
Solanum tuberosum
Solanum umbellatum
Solanum verrucosum
Witheringia stramonifolia
Saurauia serrata
Calophyllum brasiliense
Clusia rosea
Clusia salvinii
Garcinia edulis
Hypericum formoides
Hypericum galium
Hypericum mutilum
Hypericum paniculatum
Hypericum pauciflorum
Hypericum philonotis
Hypericum silenoides
Cleyera integrifolia
Cleyera mexicana
Eurya integrifolia
Eurya mexicana
Ternstroemia lineata
THEACEAE
CONABIO UMSNH
70
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
THEALES
THEACEAE
URTICALES
CECROPIACEAE
MORACEAE
Ternstroemia pringlei
Ternstroemia sylvatica
Ternstroemia tepezapote
Cecropia obtusifolia
Brosimum alicastrum
Castilla elastica
Dorstenia contrajerva
Dorstenia drakeana
Dorstenia drakena
Ficus cotinifolia
Ficus glabrata
Ficus glaucescens
Ficus goldmanii
Ficus insipida
Ficus jonesii
Ficus kellermanii
Ficus obtusifolia
Ficus padifolia
Ficus pertusa
Ficus petiolaris
Ficus pringlei
Ficus retusa
Ficus segoviae
Ficus trigonata
Ficus velutina
Maclura aurantiaca
Morus celtidifolia
Trophis racemosa
Celtis caudata
Celtis ehrenbergiana
Celtis iguanaea
Celtis monoica
Celtis pallida
Celtis reticulata
Trema micrantha
Myriocarpa brachystachys
Parietaria pensylvanica
Phenax hirtus
Phenax mexicanus
Pilea herniarioides
Pilea pubescens
Pouzolzia nivea
Urera baccifera
Urera caracasana
Urtica mexicana
Urtica spiralis
ULMACEAE
URTICACEAE
CONABIO UMSNH
71
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
URTICALES
URTICACEAE
VIOLALES
BEGONIACEAE
Urtica subincisa
Urtica urens
Begonia asteroides
Begonia balmisiana
Begonia gracilis
Begonia plebeja
Begonia uruapensis
Amoreuxia schiedeana
Amoreuxia wrightii
Bixa orellana
Cochlospermum vitifolium
Carica papaya
Jacaratia mexicana
Jarilla heterophylla
Halimium exaltatum
Helianthemum chihuahuense
Helianthemum concolor
Helianthemum coulteri
Helianthemum exaltatum
Helianthemum glomeratum
Lechea tripetala
Apatzingania arachoidea
Apodanthera undulata
Cayaponia attenuata
Chalema synanthera
Citrullus lanatus
Cucumis anguria
Cucumis melo
Cucurbita argyrosperma
Cucurbita ficifolia
Cucurbita moschata
Cucurbita pedatifolia
Cucurbita pepo
Cucurbita radicans
Cyclanthera dissecta
Cyclanthera integrifolia
Cyclanthera integrifoliola
Cyclanthera langaei
Cyclanthera multifoliola
Cyclanthera pringlei
Cyclanthera ribiflora
Cyclanthera rostrata
Cyclanthera tamnoides
Dieterlea fusiformis
Echinocystis longispina
BIXACEAE
CARICACEAE
CISTACEAE
CUCURBITACEAE
CONABIO UMSNH
72
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
VIOLALES
CUCURBITACEAE
Echinopepon cirrhopedunculatus
Echinopepon coulteri
Echinopepon floribundus
Echinopepon longispina
Echinopepon milleflorus
Echinopepon racemosus
Echinopepon wrightii
Ibervillea hypoleuca
Ibervillea maxima
Luffa aegyptiaca
Luffa cylindrica
Melothria pendula
Melothria pringlei
Microsechium helleri
Momordica charantia
Polyclathra albiflora
Psiguria diversifolia
Rytidostylis longisepala
Schizocarpum filiforme
Schizocarpum longisepalum
Schizocarpum palmeri
Schizocarpum parviflorum
Schizocarpum reflexum
Sechiopsis distincta
Sechiopsis tetraptera
Sechiopsis triquetra
Sechium edule
Sechium triquetra
Sicyos deppei
Sicyos dieterleae
Sicyos longisepalus
Sicyos microphyllus
Sicyos parviflorus
Sicyos sertuliferus
Casearia corymbosa
Casearia nitida
Casearia tremula
Muntingia calabura
Prockia crucis
Xylosma flexuosum
Xylosma horridum
Xylosma nitida
Fouquieria formosa
Eucnide hirta
Gronovia longiflora
Gronovia scandens
FLACOURTIACEAE
FOUQUIERIACEAE
LOASACEAE
CONABIO UMSNH
73
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
VIOLALES
LOASACEAE
Klaprothia fasciculata
Mentzelia arborescens
Mentzelia aspera
Mentzelia hispida
Sclerothrix fasciculata
Passiflora biflora
Passiflora bryonioides
Passiflora edulis
Passiflora exudans
Passiflora foetida
Passiflora holoseriacea
Passiflora jorullensis
Passiflora karwinskii
Passiflora mexicana
Passiflora pavonis
Passiflora podadenia
Passiflora suberosa
Passiflora subpeltata
Passiflora tarminiana
Passiflora viridiflora
Turnera caerulea
Turnera callosa
Hybanthus attenuatus
Hybanthus galeottii
Hybanthus verbenaceus
Viola ciliata
Viola flagelliformis
Viola grahamii
Viola grahamii x guatemalensis
Viola grahamii x hemsleyana
Viola grahamii x hookeriana
Viola guatemalensis
Viola hemsleyana
Viola hookeriana
Viola humilis
Viola oxyodontis
Viola painteri
Viola umbraticola
PASSIFLORACEAE
TURNERACEAE
VIOLACEAE
CONABIO UMSNH
ALISMATACEAE
Echinodorus andrieuxii
Sagittaria cristata
Sagittaria lancifolia
Sagittaria latifolia
Sagittaria longiloba
Sagittaria macrophylla
74
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ALISMATALES
ALISMATACEAE
ARALES
ARACEAE
Sagittaria platyphylla
Sagittaria rigida
Anthurium pedatoradiatum
Anthurium schlechtendalii
Arisaema dracontium
Arisaema macrospathum
Caladium bicolor
Monstera deliciosa
Pistia stratiotes
Zantedeschia aethiopica
Lemna aequinoctialis
Lemna gibba
Lemna minuscula
Lemna obscura
Lemna valdiviana
Lemna minuta
Spirodela polyrhiza
Wolffia brasiliensis
Wolffia columbiana
Wolffiella lingulata
Wolffiella oblonga
Brahea dulcis
Brahea pimo
Cocos nucifera
Cryosophila argentea
Orbignya cohune
Orbignya guacuyule
Sabal texana
Aechmea bracteata
Bromelia karatas
Bromelia pinguin
Pitcairnia flexuosa
Pitcairnia foliacea
Pitcairnia karwinskiana
Pitcairnia micheliana
Pitcairnia monticola
Pitcairnia palmeri
Pitcairnia pteropoda
Pitcairnia ringens
Pitcairnia vallisoletana
Tillandsia achyrostachys
Tillandsia andrieuxii
Tillandsia atroviridipetala
Tillandsia bourgaei
Tillandsia caput-medusae
LEMNACEAE
ARECALES
PALMAE
BROMELIALES
BROMELIACEAE
CONABIO UMSNH
75
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
BROMELIALES
BROMELIACEAE
COMMELINALES
COMMELINACEAE
Tillandsia chaetophylla
Tillandsia cossonii
Tillandsia dasyliriifolia
Tillandsia drepanoclada
Tillandsia dugesii
Tillandsia erubescens
Tillandsia fasciculata
Tillandsia ignesiae
Tillandsia jaliscomonticola
Tillandsia juncea
Tillandsia lepidosepala
Tillandsia mcdougallii
Tillandsia paucifolia
Tillandsia plumosa
Tillandsia prodigiosa
Tillandsia recurvata
Tillandsia schiedeana
Tillandsia usneoides
Tillandsia violacea
Tillandsia schiedeana
Tillandsia tortilis
Tillandsia utriculata
Viridantha atroviridipetala
Viridantha lepidosepala
Callisia insignis
Callisia monandra
Commelina coelestis
Commelina dianthifolia
Commelina diffusa
Commelina erecta
Commelina jaliscana
Commelina leiocarpa
Commelina orchioides
Commelina pallida
Commelina rufipes
Commelina socorrogonzaleziae
Commelina tuberosa
Commelina standleyi
Gibasis pellucida
Gibasis pulchella
Gibasis venustula
Gibasis linearis
Thyrsanthemum floribundum
CONABIO UMSNH
76
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
COMMELINALES
COMMELINACEAE
CYPERALES
MAYACACE AE
XYRIDACEAE
CYPERACEAE
Tinantia erecta
Tinantia violacea
Tradescantia commelinoides
Tradescantia crassifolia
Tripogandra amplexans
Tripogandra amplexicaulis
Tripogandra disgrega
Tripogandra palmeri
Tripogandra purpurascens
Tripogandra serrulata
Weldenia candida
Mayaca fluviatilis
Xyris mexicana
Abildgaardia mexicana
Bolboschoenus maritimus
Bulbostylis fimbristylis
Bulbostylis funckii
Bulbostylis juncoides
Carex arsenei
Carex boliviensis
Carex chordalis
Carex comosa
Carex coulteri
Carex curviculmis
Carex echinata
Carex humboldtiana
Carex laevivaginata
Carex leucodonta
Carex longicaulis
Carex longii
Carex lurida
Carex madrensis
Carex marianensis
Carex peucophila
Carex polystachya
Carex praegracilis
Carex rzedowskii
Carex tuberculata
Carex turbinata
Carex xalapensis
Carex longicaulis
Cyperus aggregatus
Cyperus arsenei
Cyperus articulatus
CONABIO UMSNH
77
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Cyperus aschenbornianus
Cyperus bipartitus
Cyperus canus
Cyperus difformis
Cyperus digitatus
Cyperus esculentus
Cyperus flavescens
Cyperus giganteus
Cyperus hermaphroditus
Cyperus imbricatus
Cyperus ischnos
Cyperus laevigatus
Cyperus lanceolatus
Cyperus manimae
Cyperus michoacanensis
Cyperus ochraceus
Cyperus odoratus
Cyperus orbicephalus
Cyperus prolixus
Cyperus pumila
Cyperus reflexus
Cyperus rotundus
Cyperus semiochraceus
Cyperus seslerioides
Cyperus sesquiflorus
Cyperus spectabilis
Cyperus surinamensis
Cyperus tenerrimus
Cyperus tenuifolius
Cyperus tenuis
Cyperus unioloides
Cyperus aggregatus
Cyperus entrerianus
Cyperus flavicomus
Cyperus lanceolatus
Cyperus mutisii
Cyperus niger
Cyperus odoratus
Cyperus squarrosus
Cyperus virens
Eleocharis acicularis
Eleocharis albibracteata
Eleocharis bonariensis
Eleocharis densa
Eleocharis dombeyana
Eleocharis ignota
CONABIO UMSNH
78
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Eleocharis macrostachya
Eleocharis maculosa
Eleocharis minima
Eleocharis montana
Eleocharis pumila
Eleocharis radicans
Eleocharis rostellata
Eleocharis schaffneri
Eleocharis montevidensis
Fimbristylis argillicola
Fimbristylis complanata
Fimbristylis miliacea
Fuirena incompleta
Kyllinga brevifolia
Lipocarpha micrantha
Oxycaryum cubense
Rhynchospora corymbosa
Rhynchospora kunthii
Rhynchospora schiedeana
Rhynchospora scutellata
Schoenoplectus acutus
Schoenoplectus americanus
Schoenoplectus californicus
Schoenoplectus maritimus
Schoenoplectus pungens
Schoenoplectus tabernaemontani
Schoenoplectus validus
Scirpus acutus
Scirpus californicus
Scirpus robustus
Scirpus americanus
Scirpus lacustris
Scleria chordalis
Scleria lithosperma
Scleria setacea
Aegopogon cenchroides
Aegopogon tenellus
Agrostis bourgaei
Agrostis hyemalis
Agrostis perennans
Agrostis schaffneri
Agrostis tolucensis
Alopecurus aequalis
Andropogon angustatus
Andropogon cenchroides
GRAMINEAE
CONABIO UMSNH
79
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Andropogon fastigiata
Andropogon gerardii
Andropogon glomeratus
Andropogon mysorus
Andropogon pringlei
Andropogon saccharoides
Anthephora hermaphrodita
Aristida adscensionis
Aristida appressa
Aristida jorullensis
Aristida lagascae
Aristida laxa
Aristida orizabensis
Aristida purpurea
Aristida schiedeana
Aristida scribneriana
Aristida ternipes
Arthraxon hispidus
Arundinella berteroniana
Arundinella confinis
Arundinella deppeana
Arundo donax
Avena fatua
Axonopus arsenei
Axonopus compressus
Axonopus deludens
Axonopus fissifolius
Blepharoneuron tricholepis
Bothriochloa barbinodis
Bothriochloa hirtifolia
Bothriochloa laguroides
Bothriochloa pertusa
Bothriochloa saccharoides
Bouteloua alamosana
Bouteloua aristidoides
Bouteloua bracteata
Bouteloua chondrosioides
Bouteloua curtipendula
Bouteloua curtipendula
Bouteloua dimorpha
Bouteloua disticha
Bouteloua diversispicua
Bouteloua erecta
Bouteloua hirsuta
Bouteloua media
Bouteloua multifida
CONABIO UMSNH
80
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Bouteloua polymorpha
Bouteloua purpurea
Bouteloua radicosa
Bouteloua repens
Bouteloua scorpioides
Bouteloua simplex
Bouteloua triaena
Bouteloua uniflora
Brachiaria arizonica
Brachiaria fasciculata
Brachypodium mexicanum
Briza subaristata
Bromus anomalus
Bromus carinatus
Bromus catharticus
Bromus dolichocarpus
Bromus exaltatus
Bromus carinatus
Buchloe dactyloides
Calamagrostis mcvaughii
Cathestecum brevifolium
Cenchrus echinatus
Cenchrus pilosus
Chaetium bromoides
Chloris gayana
Chloris inflata
Chloris radiata
Chloris submutica
Chloris virgata
Chusquea circinata
Chusquea nelsonii
Coelorachis ramosa
Cynodon dactylon
Cynodon plectostachyus
Dactylis glomerata
Dactyloctenium aegyptium
Deschampsia elongata
Deschampsia liebmanniana
Dichanthium annulatum
Diectomis fastigiata
Digitaria ciliaris
Digitaria cognata
Digitaria filiformis
Digitaria insularis
Digitaria sanguinalis
Digitaria ternata
CONABIO UMSNH
81
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Digitaria leucites
Distichlis stricta
Distichlis spicata
Echinochloa colona
Echinochloa colonum
Echinochloa crusgalli
Echinochloa crus-pavonis
Echinochloa holciformis
Echinochloa jaliscana
Echinochloa oplismenoides
Echinochloa polystachya
Echinochloa walteri
Eleusine indica
Eleusine multiflora
Eleusine indica
Eragrostis cilianensis
Eragrostis ciliaris
Eragrostis curvula
Eragrostis lugens
Eragrostis mexicana
Eragrostis obtusiflora
Eragrostis plumbea
Eragrostis pringlei
Eragrostis swallenii
Eragrostis intermedia
Eragrostis mexicana
Eragrostis pectinacea
Eriochloa acuminata
Eriochloa nelsonii
Eriochloa acuminata
Eriochloa nelsonii
Euclasta condylotricha
Festuca amplissima
Festuca breviglumis
Festuca callosa
Festuca fratercula
Festuca lugens
Festuca orizabensis
Festuca rosei
Festuca tancitaroensis
Festuca tolucensis
Festuca willdenowiana
Glyceria fluitans
Hackelochloa granularis
Heteropogon contortus
Heteropogon melanocarpus
CONABIO UMSNH
82
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Hilaria belangeri
Hilaria cenchroides
Hilaria ciliata
Hilaria hintonii
Holcus lanatus
Hordeum vulgare
Hymenachne amplexicaulis
Hyparrhenia rufa
Hyperthelia dissoluta
Ischaemum rugosum
Ixophorus unisetus
Lasiacis nigra
Lasiacis procerrima
Lasiacis ruscifolia
Leersia hexandra
Leptochloa dubia
Leptochloa fusca
Leptochloa virgata
Leptochloa mucronata
Lolium arundinaceum
Lolium multiflorum
Luziola fluitans
Lycurus phalaroides
Lycurus phleoides
Melinis minutiflora
Microchloa breviseta
Microchloa kunthii
Muhlenbergia breviseta
Muhlenbergia ciliata
Muhlenbergia curvula
Muhlenbergia distans
Muhlenbergia distichophylla
Muhlenbergia diversiglumis
Muhlenbergia dubia
Muhlenbergia dumosa
Muhlenbergia emersleyi
Muhlenbergia firma
Muhlenbergia flavida
Muhlenbergia fragilis
Muhlenbergia gigantea
Muhlenbergia glabrata
Muhlenbergia implicata
Muhlenbergia jaliscana
Muhlenbergia macrotis
Muhlenbergia macroura
CONABIO UMSNH
83
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Muhlenbergia microsperma
Muhlenbergia minutissima
Muhlenbergia montana
Muhlenbergia nigra
Muhlenbergia pectinata
Muhlenbergia peruviana
Muhlenbergia pubescens
Muhlenbergia quadridentata
Muhlenbergia ramulosa
Muhlenbergia rigida
Muhlenbergia robusta
Muhlenbergia schmitzii
Muhlenbergia scoparia
Muhlenbergia speciosa
Muhlenbergia stricta
Muhlenbergia tenella
Muhlenbergia tenuifolia
Muhlenbergia utilis
Muhlenbergia vaginata
Muhlenbergia virescens
Muhlenbergia virletii
Nassella lepida
Nassella mucronata
Olyra latifolia
Oplismenus burmanni
Oplismenus compositus
Oplismenus hirtellus
Otatea acuminata
Panicum adspersum
Panicum bulbosum
Panicum commutatum
Panicum cupreum
Panicum decolorans
Panicum elephantipes
Panicum ghiesbreghtii
Panicum hartlettii
Panicum hians
Panicum lepidulum
Panicum obtusum
Panicum parcum
Panicum sphaerocarpon
Panicum trichoides
Panicum vaseyanum
Panicum hallii
Panicum hirticaule
CONABIO UMSNH
84
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Panicum stoloniferum
Paspalum arsenei
Paspalum convexum
Paspalum crinitum
Paspalum distichum
Paspalum erectum
Paspalum hartwegianum
Paspalum hintonii
Paspalum humboldtianum
Paspalum jaliscanum
Paspalum langei
Paspalum lividum
Paspalum longepeduncupatum
Paspalum minus
Paspalum notatum
Paspalum paniculatum
Paspalum plicatulum
Paspalum prostratum
Paspalum pubiflorum
Paspalum squamulatum
Paspalum tenellum
Paspalum tinctum
Paspalum conjugatum
Pennisetum clandestinum
Pennisetum complanatum
Pennisetum distachyum
Pennisetum durum
Pennisetum setosum
Pennisetum villosum
Pereilema ciliatum
Pereilema crinitum
Phalaris canariensis
Phalaris minor
Pharus mezii
Phragmites australis
Piptochaetium fimbriatum
Piptochaetium selerii
Piptochaetium virescens
Poa annua
Poa compressa
Poa conglomerata
Poa pratensis
Polypogon elongatus
Polypogon interruptus
Polypogon monspeliensis
Polypogon viridis
CONABIO UMSNH
85
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
Rhynchelytrum repens
Schizachyrium brevifolium
Schizachyrium cirratum
Schizachyrium condensatum
Schizachyrium sanguineum
Schizachyrium tenerum
Secale cereale
Setaria glauca
Setaria grisebachii
Setaria liebmannii
Setaria parviflora
Setariopsis auriculata
Setariopsis latiglumis
Sorghastrum brunneum
Sorghastrum elliottii
Sorghastrum incompletum
Sorghastrum nutans
Sorghum bicolor
Sorghum halepense
Sorghum trichocladum
Sporobolus atrovirens
Sporobolus junceus
Sporobolus macrospermus
Sporobolus pyramidatus
Sporobolus trichodes
Sporobolus indicus
Trachypogon montufari
Trachypogon plumosus
Triniochloa stipoides
Tripsacum altijugum
Tripsacum dactyloides
Tripsacum lanceolatum
Tripsacum latifolium
Tripsacum pilosum
Trisetum altijugum
Trisetum deyeuxioides
Trisetum kochianum
Trisetum spicatum
Trisetum virlettii
Tristachya avenacea
Triticum aestivum
Urochloa jaliscana
Urochloa maxima
Urochloa meziana
Urochloa mutica
CONABIO UMSNH
86
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
CYPERALES
CYPERACEAE
ERIOCAULALES
ERIOCAULACEAE
HYDROCHARITALES
HYDROCHARITACEAE
JUNCALES
JUNCACEAE
LILIALES
AGAVACEAE
Urochloa plantaginea
Urochloa reptans
Urochloa texana
Urochloa fasciculata
Vetiveria zizanioides
Vulpia bromoides
Vulpia myuros
Zea mays
Zeugites americana
Zeugites smilacifolia
Eriocaulon ehrenbergianum
Eriocaulon jaliscanum
Lachnocaulon zandbaiense
Hydromystria laevigata
Limnobium laevigata
Limnobium spongia
Juncus acuminatus
Juncus arcticus
Juncus bufonius
Juncus ebracteatus
Juncus effusus
Juncus liebmannii
Juncus marginatus
Juncus microcephalus
Juncus tenuis
Luzula caricina
Luzula gigantea
Luzula racemosa
Agave angustiarum
Agave colimana
Agave cupreata
Agave filifera
Agave inaequidens
Agave maximiliana
Agave salmiana
Agave sessiliflora
Bravoa geminiflora
Furcraea bedinghausii
Furcraea guerrerensis
Manfreda brachystachys
Manfreda jaliscana
Manfreda scabra
Nolina parviflora
Nolina terniflora
Polianthes geminiflora
Polianthes longiflora
CONABIO UMSNH
87
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
LILIALES
AGAVACEAE
Polianthes sessiliflora
Polianthes geminiflora
Prochnyanthes mexicana
Prochnyanthes viridescens
Yucca filifera
Kniphofia uvaria
Dioscorea convolvulacea
Dioscorea conzattii
Dioscorea densiflora
Dioscorea dugesii
Dioscorea galeottiana
Dioscorea jaliscana
Dioscorea longituba
Dioscorea mexicana
Dioscorea militaris
Dioscorea minima
Dioscorea multinervis
Dioscorea pilosiuscula
Dioscorea plumifera
Dioscorea remotiflora
Dioscorea ulinei
Dioscorea urceolata
Dioscorea uruapanensis
Calydorea longispatha
Cipura campanulata
Cipura paludosa
Nemastylis tenuis
Orthrosanthus chimboracensis
Orthrosanthus exsertus
Rigidella flammea
Sisyrinchium angustissimum
Sisyrinchium cernuum
Sisyrinchium convolutum
Sisyrinchium macrophyllum
Sisyrinchium palmeri
Sisyrinchium pringlei
Sisyrinchium quadrangulatum
Sisyrinchium scabrum
Sisyrinchium schaffneri
Sisyrinchium serrulatum
Sisyrinchium tenuifolium
Sisyrinchium tinctorium
Sisyrinchium tolucense
Sisyrinchium scabrum
Sphenostigma longispathum
ALOEACEAE
DIOSCOREACEAE
IRIDACEAE
CONABIO UMSNH
88
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
LILIALES
IRIDACEAE
Tigridia alpestris
Tigridia augusta
Tigridia meleagris
Tigridia multiflora
Tigridia pavonia
Tigridia pulchella
Tigridia vanhouttei
Tigridia venusta
Tigridia alpestris
Tigridia augusta
Tigridia ehrenbergii
Allium glandulosum
Anthericum eleutherandrum
Bessera elegans
Bomarea hirtella
Calochortus cernuus
Calochortus purpureus
Calochortus barbatus
Clivia miniata
Dandya balsensis
Echeandia durangensis
Echeandia formosa
Echeandia mexicana
Echeandia michoacensis
Echeandia nana
Echeandia platyphylla
Echeandia reflexa
Echeandia scabrella
Echeandia vestita
Echeandia flavescens
Hymenocallis acutifolia
Hymenocallis harrisiana
Hymenocallis jaliscensis
Hymenocallis leavenworthii
Hymenocallis proterantha
Hypoxis decumbens
Hypoxis lucens
Hypoxis mexicana
Hypoxis potosina
Maianthemum scilloideum
Milla biflora
Nothoscordum bivalve
Schoenocaulon pringlei
Smilacina fleuxousa
Sprekelia formosissima
LILIACEAE
CONABIO UMSNH
89
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
LILIALES
LILIACEAE
Stenanthium frigidum
Zephyranthes brevipes
Zephyranthes carinata
Zephyranthes fosteri
Zephyranthes sessilis
Zephyranthes verecunda
Zigadenus virescens
Zigadenus volcanicus
Eichhornia crassipes
Heteranthera limosa
Heteranthera peduncularis
Heteranthera reniformis
Heteranthera rotundifolia
Smilax domingensis
Smilax mollis
Smilax moranensis
Smilax pringlei
Lilaea scilloides
Triglochin mexicanum
Najas guadalupensis
Najas marina
Coleogeton pectinatus
Coleogeton striatus
Potamogeton amplifolius
Potamogeton diversifolius
Potamogeton foliosus
Potamogeton illinoensis
Potamogeton lucens
Potamogeton natans
Potamogeton nodosus
Potamogeton pectinatus
Potamogeton pusillus
Potamogeton pectinatus
Zannichellia palustris
Alamania punicea
Aulosepalum pyramidale
Barkeria lindleyana
Barkeria scandens
Barkeria shoemakeri
Barkeria uniflora
Bletia adenocarpa
Bletia amabilis
Bletia campanulata
Bletia coccinea
Bletia concolor
Bletia gracilis
PONTEDERIACEAE
SMILACACEAE
NAJADACE AE
POTAMOGE TONACEAE
ORCHIDALES
ZANNICHELLIACEAE
ORCHIDACEAE
CONABIO UMSNH
90
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ORCHIDALES
ORCHIDACEAE
Bletia greenmaniana
Bletia jucunda
Bletia macristhmochila
Bletia neglecta
Bletia punctata
Bletia purpurata
Bletia purpurea
Bletia reflexa
Bletia roezlii
Bletia scapigera
Bletia similis
Brachystele affinis
Brachystele minutiflora
Cattleya aurantiaca
Clowesia glaucoglossa
Corallorrhiza bulbosa
Corallorrhiza ehrenbergii
Corallorrhiza maculata
Corallorrhiza odontorhiza
Corallorrhiza punctatissima
Corallorrhiza ehrenbergii
Cranichis subumbellata
Cuitlauzina pendula
Cyclopogon saccatus
Cymbiglossum cervantesii
Cypripedium irapeanum
Deiregyne alinae
Deiregyne durangensis
Deiregyne hemichrea
Deiregyne pallens
Deiregyne pyramidalis
Deiregyne tenuiflora
Deiregyne hemichrea
Deiregyne pyramidalis
Deiregyne rhombilabia
Dichaea squarrosa
Dichromanthus cinnabarinus
Domingoa kienastii
Encyclia adenocarpa
Encyclia adenocaula
Encyclia chondylobulbon
Encyclia citrina
Encyclia linkiana
Encyclia meliosma
CONABIO UMSNH
91
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ORCHIDALES
ORCHIDACEAE
Encyclia microbulbon
Encyclia pastoris
Encyclia spatella
Encyclia tenuissima
Encyclia varicosa
Encyclia belizensis
Encyclia cordigera
Epidendrum anisatum
Epidendrum ciliare
Epidendrum lowilliamsii
Epidendrum magnoliae
Epidendrum tortipetalum
Erycina diaphana
Erycina echinata
Goodyera striata
Govenia capitata
Govenia dresslerana
Govenia lagenophora
Govenia liliacea
Govenia purpusii
Govenia superba
Habenaria clypeata
Habenaria crassicornis
Habenaria diffussa
Habenaria entomantha
Habenaria filifera
Habenaria flexuosa
Habenaria guadalajarana
Habenaria jaliscana
Habenaria mitodes
Habenaria novemfida
Habenaria repens
Habenaria rzedowskiana
Habenaria strictissima
Habenaria zamudioana
Hexalectris brevicaulis
Hexalectris grandiflora
Hintonella mexicana
Homalopetalum pachyphyllum
Homalopetalum pumilio
Isochilus amparoanus
Isochilus bracteatus
Jacquiniella leucomelana
Kionophyton sawyeri
CONABIO UMSNH
92
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ORCHIDALES
ORCHIDACEAE
Laelia autumnalis
Laelia eyermaniana
Laelia rubescens
Laelia speciosa
Lemboglossum cervantesii
Lemboglossum maculatum
Leochilus carinatus
Leochilus cervantesii
Leochilus maculata
Liparis cordiformis
Liparis draculoides
Liparis vexillifera
Liparis volcanica
Liparis cordiformis
Lycaste crinita
Malaxis brachyrrhynchos
Malaxis brachystachys
Malaxis carnosa
Malaxis ehrenbergii
Malaxis fastigiata
Malaxis lepidota
Malaxis myurus
Malaxis rosei
Malaxis soulei
Malaxis tenuis
Malaxis unifolia
Malaxis ehrenbergii
Malaxis fastigiata
Malaxis lepidota
Maxillaria cucullata
Maxillaria lexarzana
Maxillaria meleagris
Maxillaria variabilis
Meiracyllium trinasutum
Ocampoa mexicana
Odontoglossum pulchelum
Oncidium brachyandrum
Oncidium cavendishianum
Oncidium cebolleta
Oncidium citrosmum
Oncidium geertianum
Oncidium graminifolium
Oncidium hastatum
Oncidium hintonii
Oncidium hyalinobulbon
Oncidium oviedomotae
CONABIO UMSNH
93
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ORCHIDALES
ORCHIDACEAE
Oncidium oviedo-motae
Oncidium reflexum
Oncidium reichenheimii
Oncidium suave
Oncidium tigrinum
Platanthera calderoniae
Platanthera limosa
Platanthera nubigena
Platanthera sparsiflora
Pleurothallis aristocratica
Pleurothallis chrysantha
Pleurothallis circumplexa
Pleurothallis hartwegiaefolia
Pleurothallis hierogliphica
Pleurothallis hirsuta
Pleurothallis involuta
Pleurothallis loddigesii
Pleurothallis longispicata
Pleurothallis minutalis
Pleurothallis resupinata
Pleurothallis retusa
Pleurothallis scariosa
Pleurothallis villosa
Pleurothallis retusa
Ponera exilis
Ponthieva schaffneri
Prescottia tubulosa
Prosthechea cochleata
Prosthechea cretacea
Prosthechea pastoris
Rhynchostele cervantesii
Sacoila lanceolata
Sarcoglottis assurgens
Sarcoglottis schaffneri
Schiedeella chartacea
Schiedeella durangensis
Schiedeella eriophora
Schiedeella garayana
Schiedeella hyemalis
Schiedeella parasitica
Schiedeella rubrocallosa
Schiedeella hyemalis
Schiedeella llaveana
Spiranthes aurantiaca
Spiranthes cinnabarina
Spiranthes elata
CONABIO UMSNH
94
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
ORCHIDALES
ORCHIDACEAE
TYPHALES
TYPHACEAE
ZINGIBERALES
CANNACEAE
MARANTACEAE
Spiranthes graminea
Spiranthes lanceolata
Spiranthes majanthemifolia
Spiranthes michoacana
Spiranthes rubrocalosa
Stanhopea hernandezii
Stenorrhynchos aurantiacus
Stenorrhynchos congestiflora
Stenorrhynchos lanceolatum
Stenorrhynchos michoacanus
Stenorrhynchos sulphureus
Triphora trianthophora
Typha angustifolia
Typha domingensis
Typha latifolia
Canna indica
Calathea atropurpurea
Calathea coccinea
Maranta arundinacea
Thalia geniculata
Alpinia speciosa
Hedychium coronarium
ZINGIBER ACEAE
CONABIO UMSNH
95
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.10. LISTADO DE ESPECIES DE ANGIOSPERMAS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).
Aragn A., L. 2001. Etapa final de la captura y catalogacin del Herbario del Instituto de Ecologa, A. C.
Centro Regional del Bajo. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q017.
Arregun S., M. L. 1998. Base de datos de ejemplares tipo de plantas vasculares del Herbario de la Escuela
Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de
Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de dato s
SNIB-CONABIO. Proyecto G006.
Azpiroz R., H. S. 1998. Evaluacin de la resistencia a la roya (Uromyces appendiculatus) en poblaciones
silvestres y cultivadas de frijol, mediante el empleo de marcadores genticos moleculares. Campo
Experimental Valle de Mxico. Centro de Investigacin Regional del Centro. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G027.
Baltazar M., B. 1998. Diversidad gentica del cultivo del chile (Capsicum spp.) determinada por isoenzimas
y RFLP's tipos: serrano, jalapeo, manzano y silvestres en su rea de distribucin. Instituto de
Recursos Genticos y Productividad. Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto G026.
Barajas M., J. 2001. Base de datos para la xiloteca del Instituto de Biologa de la UNAM. Departamento de
Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto T004.
Brcenas P., G. 2000. Banco de informacin sobre caractersticas tecnolgicas de maderas mexicanas.
Departamento de Productos Forestales y Conservacin de Bosques. Divisin de Vegetacin y Flora.
Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K015.
Bravo M., C. 1999. Inventario nacional de especies vegetales y animales de uso artesanal. Asociacin
Mexicana de Arte y Cultura Popular AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J002.
Bye B., R. 1998. Biodiversidad de Datura (Solanaceae) en Mxico. Jardn Botnico. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P088.
Crdenas R., F. A. 1997. Catlogo para la utilizacin, conservacin y disponibilidad de Phaseolus en
Mxico. Campo Experimental Valle de Mxico. Centro de Investigacin Regional del Centro.
Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y
Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P047.
CONABIO-MEXU. 2001. Datos de especimenes del gnero Opuntia en Mxico, E.U.A. y Centroamrica
del Herbario MEXU. Herbario Nacional de Mxico. Instituto de Biologa. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto CONABIO: MEXU.
Cuevas S., J. A. 2002. Computarizacin de la base de datos del Banco Nacional de Germoplasma Vegetal Fase 2. Banco Nacional de Germoplasma Vegetal. Departamento de Fitotecnia. Divisin de Ciencias
Forestales. Universidad Autnoma Chapingo. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T031.
Dvila A., P. 1998. Flora Novo Galiciana-Gramineae. Herbario Nacional MEXU. Departamento de
Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto F005.
96
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Durn G., R. 1997. Distribucin de las especies endmicas de la Pennsula de Yucatn. Unidad de Recursos
Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn AC. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto B070
Durn G., R. 1998. Base de datos del Herbario del Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn. Unidad
de Recursos Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto P143.
Espejo S., M. A. 1998a. Las monocotiledneas mexicanas, una sinopsis florstica. Parte II. Departamento de
Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma MetropolitanaIztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G016.
Espejo S., M. A. 1998b. Las monocotiledneas mexicanas, una sinopsis florstica. Departamento de
Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma MetropolitanaIztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P015.
Ezcurra R., E. 1998. Patrones biogeogrficos de las cactceas columnares de Mxico. Campus Morelia.
Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto G003.
Fernndez N., R. 1997. Estudio monogrfico de la familia Rhamnaceae en Mxico. Laboratorio de Botnica
Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto
Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B059.
Fernndez N., R. 2002. Computarizacin del Herbario ENCB. Fase II. Base de datos de los ejemplares de la
familia Burseraceae y Nyctaginaceae y base de dato s digitalizada de los ejemplares tipo de plantas
vasculares del Herbario de la Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de
Botnica Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas.
Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T002.
Garca M., A. J. 1999. Revisin taxonmica del gnero Furcraea (Agavaceae) en Mxico y Guatemala.
Centro de Investigacin. Jardn Botnico. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autno ma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H111.
Gonzlez L., M. 1998. El gnero Festuca (Poaceae: Pooideae) en Mxico. Instituto de Recursos Naturales.
Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P076.
Gutirrez G., M. V. 1999a. Catlogos florsticos de Mxico por entidad federativa e informacin
etnobotnica de la Coleccin del Herbario Nacional Bil. Luciano Vela Glvez (INIF). Herbario
Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en
Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de Investigaciones
Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto J010.
Gutirrez G., M. V. 1999b. Sistematizacin del Herbario Nacional Forestal Bil Luciano Vela Glvez.
Herbario Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin
Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P140.
Hgster G., E. 1999. Estudio taxonmico-florstico de la familia Orchidaceae en el Bajo: tribus Epidendrae
y Maxillariae. Herbario de la Asociacin Mexicana de Orquideologa AC. Instituto Chinoin AC.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H098.
Herrera A., Y. 1997. Estudio biosistemtico del gnero Bouteloua (Poaceae) en Mxico. Departamento de
Biosistemtica. Centro Interdisciplinario de Investigacin para el Desarrollo Integral RegionalDurango. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B061.
97
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Lira S., R. 2001. Estado actual y fitogeografa de las especies de la Familia Cucurbitaceae endmicas de
Mxico. Unidad de Biotecnologa y Prototipos. Facultad de Estudios Superiores-Iztacala.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto Q010.
Lorea H., F. 2000. Actualizacin de las bases de dato s del Herbario Instituto de Ecologa, A.C. (XAL).
Herbario XAL. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto K004.
Martnez H., E. 1999. Propuesta para sistematizar la coleccin palinolgica de polen reciente y fsil del
IGLUNAM. Departamento de Paleontologa. Instituto de Geologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J001.
Novelo R., A. 2002. Inventario de la vegetacin acut ica vascular de cuatro regiones hidrolgicas
prioritarias del centro de Mxico. Herbario Nacional MEXU. Departamento de Botnica. Instituto de
Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
S133.
Quero R., H. 2000. El complejo Brahea-Erythea (Palmae: Coryphoideae). Jardn Botnico. Instituto de
Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
L216.
Reygadas P., D. D. 1999. Sistema de apoyo a la toma de decisiones para la reforestacin rural en Mxico.
Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas
Forestales. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura,
Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J063.
Riemann G., H. 1999. Riqueza y distribucin de especies vegetales en la Pennsula de Baja California.
Departamento de Estudios Urbanos y del Medio Ambiente. El Colegio de la Frontera Norte AC.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H016.
Rodrguez J., C. 1998. Estudio monogrfico del gnero Echinopepon Naud. (Cucurbitaceae) en Mxico.
Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias
Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P003.
Rodrguez C., A. 1999. Estudio sistemtico y ecolgico del gnero Tigridia (Iridaceae). Departamento de
Botnica y Zoologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y Ambientales. Centro Universitario de
Ciencias Biolgicas y Agropecuarias. Universidad de Guadalajara. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto J089.
Terrazas S., T. 2000. Filogenia de las cactceas co lumnares (Pachycereeae) con base en caracteres
anatmico-morfolgicos. Especialidad en Botnica. Instituto de Recursos Naturales. Colegio de
Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L074.
Skovmand, B. 1997. Coleccin, preservacin y caracterizacin de cultivares criollos de origen espaol de
trigo y centeno de Mxico. Centro Internacional de Mejoramiento de Maz y Trigo. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto E001.
Vzquez Y., C. 1999. rboles mexicanos potencialmente valiosos para la restauracin ecolgica y la
reforestacin. Laboratorio de Ecologa Fisiolgica. Departamento de Ecologa Funcional y Aplicada.
Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto J084.
Villaseor R., J. L. 2002. Actualizacin de las bases de datos de los proyectos M056, P089 y Q069 y la
familia Asteraceae en Mxico Fase II. Tribus. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto U004.
Volvides P., A. P. 1997. Actualizacin de las bases de datos de colecciones, especies en peligro de
extincin, colecta y propagacin de germoplasma. Departamento de Sistemtica Vegetal. Divisin de
Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B140.
98
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE (555)
Cupressus lusitanica Mill.
BP
BO
BC
GIMNOSPERMAE
X
X
Tc
MS
BE
Tsc
BG
Pm
X
X
X
X
X
X
X
P. devoniana Lindl.
P. douglasiana Martnez
P. hartwegii Lindl.
P. herrerae Martnez
P. lawsonii Roezl
X
X
P. martinezii E. Larsen
P. maximinoi H E. Moore
X
X
P. montezumae Lamb.
X
X
P. pringlei Shaw
P. pseudostrobus Lindl.
X
X
BM
X
X
J. monticola Martnez
PINACEAE
BQ
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
PODOCARPACEAE
TAXODIAC EAE
ESPECIE
P. psudostrobus f. protuberans Martnez
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
Tsc
BG
CONABIO UMSNH
Pm
X
X
ANGIOSPERMAE
ACANTHAC EAE
ACERACEAE
ANACARDI ACEAE
ANNONACE AE
Mosquitoxylum sp.
X
X
Spondias mombin L.
S. purpurea L.
X
X
A. reticulata L.
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
ARALIACE AE
X
X
BE
Tsc
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Pm
T. donnell-smithii Rose
BG
I. tolucana Hemsl.
BIGNONIACEAE
MS
Tc
BETULACEAE
BM
BERBERIDACEAE
BQ
BC
Plumeria rubra L.
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
T. palmeri Rose
BUDDLEJACEAE
BURSERACEAE
C. parvifolia Rose
X
X
X
X
C. elaeagnoides DC.
Buddleia americana L.
X
X
X
X
B. coyucensis Bullock
C. dentata Poir.
Pm
C. pringlei Greenm.
BG
BORAGINACEAE
Tsc
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BC
BQ
BM
Tc
X
B. diversifolia Rose
X
X
BE
Tsc
BG
Pm
X
X
X
B. heteresthes Bullock
B. hintonii Bullock
B. kerberi Engl.
B. multijuga Engl.
B. palmeri S. Watson
B. submoniliformis Engl.
B. trifoliolata Bullock
B. trimera Bullock
B. velutina Bullock
Commiphora sarcopoda (P.G. Wilson) Rzed.
& Palacios
X
X
MS
B. discolor Rzed.
CACTACEAE
BO
CONABIO UMSNH
X
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CAPPARIDACEAE
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
S. friccii Snchez-Mej.
Capparis cynophallophora L.
C. incana HBK.
Crataeva tapia L.
CARICACEAE
Carica papaya L.
Cecropia peltata L.
CELASTRACEAE
CLETHRACEAE
Tsc
Pm
X
X
X
W. lanceolata Rose
BG
X
X
CHRYSOBALANACEAE
BE
CECROPIACEAE
MS
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
C. mexicana DC.
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
Tsc
BG
COCHLOSPERMACEAE
COMBRETACEAE
Conocarpus erecta L.
COMPOSITAE
X
X
CONVOLVULACEAE
CORNACEAE
X
X
X
X
X
X
C. excelsa HBK.
Curatella americana L.
EBENACEAE
X
X
ERICACEAE
D. oaxacana Standl.
ELAEOCARP ACEAE
DILLENIACEAE
M. hibiscifolia Benth.
Pm
CONABIO UMSNH
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
EUPHORBIACEAE
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
Tsc
BG
CONABIO UMSNH
Pm
A. xalapensis HBK.
C. spinosus Lundell
Cnidosculus sp.
Croton draco Schltdl.
C. niveus Jacq.
Croton sp.
E. schlechtendalii Boiss.
Hippomane mancinella L.
J. galvanii J. Jimnez
J. malacophylla Standl.
J. peltata Cerv.
J. perezii J. Jimnez
J. standleyi Steyerm.
M. caudata Greenm.
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
M. tomatophylla Standl.
Margaritaria nobilis L. f.
MS
Sapium sp.
Quercus acutifolia Ne
X
X
Q. castanea Ne
Q. conspersa Benth.
Q. deserticola Trel.
Q. dysophylla Benth.
X
X
X
X
X
Q. laeta Liebm.
Q. glabrescens Benth.
X
X
Q. magnoliifolia Ne
Q. planipocula Trel.
Q. resinosa Liebm.
Q. peduncularis Ne
Pm
Q. frutex Trel
BG
Q. candicans Ne
Q. elliptica Ne
Tsc
BE
CONABIO UMSNH
X
X
X
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Q. rugosa Ne
BP
BO
Q. salicifolia Ne
Q. scytophylla Liebm.
BQ
BM
X
X
Q. sororia Liebm.
X
X
Tc
MS
BE
Tsc
Q. tuberculata Liebm.
Q. uxoris McVaugh
X
X
X
X
C. elegans Standl.
X
X
GUTTIFERAE
G. longifolia Rose
X
X
X
X
X
X
X
HERNANDIACEAE
JUGLANDAC EAE
J. pyriformis Liebm.
X
X
C. arguta Kunth
Pm
C. corymbosa HBK.
GARRYACE AE
BG
FLACOURTI ACEAE
BC
CONABIO UMSNH
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
LAURACEAE
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
X
X
N. nitida Mez.
X
X
X
X
A. glomerosa Benth.
A. hindsii Benth.
A. macilenta Rose
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
A. occidentalis Brandegee
X
X
A. picachensis Brandegee
Pm
BG
N. martinicensis Mez.
LEGUMINOSAE
Tsc
CONABIO UMSNH
11
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
Pm
B. pauletia Pers.
B. pringlei S. Watson
B. subrotundifolia Cav.
C. eriostachys Benth.
C. platyloba S. Watson
C. sericea Standl.
D. congestiflora Pittier
D. granadillo Pittier
X
X
Hymenaea courbaril L.
X
X
D. suberosa S. Watson
BG
Tsc
CONABIO UMSNH
X
X
12
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
I. hintonii Sandw.
BP
X
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
Tsc
I. vera Willd.
L. macrophylla Benth.
X
X
L. cochleatus Pittier
L. constrictus Pittier
L. epigaeus M. Sousa
L. eriocarinalis Micheli
L. eriophyllus Benth.
L. guatemalensis Benth.
L. hintonii Sandw.
X
X
L.schubertiae M. Sousa
L. caudatus Pittier
L. microphyllum Benth.
Pm
L. pittieri M. Sousa
BG
CONABIO UMSNH
X
X
X
X
13
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
L. tergeminum Benth.
BM
Tc
X
MS
BE
Pm
X
X
M. rosei B. L. Rob.
X
X
Parkinsonia aculeata L.
X
X
X
X
P. orbiculatus DC.
BG
Tsc
CONABIO UMSNH
X
X
X
X
14
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
LILIACEAE
MAGNOLIAC EAE
MALPIGHI ACEAE
MALVACEAE
BP
BO
BC
BQ
BM
X
X
MORACEAE
BE
Tsc
Pm
X
X
C. odorata L.
C. salvadorensis Standl.
G. glabra Vahl
S. macrophylla King
T. havanensis Jacq.
T. hirta L.
T. palmeri C. DC.
T. pringlei Rose
T. trifolia L.
BG
MELIACEAE
MS
G. lobatum Gentry
MELASTOM ATACEAE
Tc
CONABIO UMSNH
X
X
15
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
Tsc
F. cotinifolia HBK.
X
X
X
F. lentiginosa Vahl
F. maxima Mill.
F. obtusifolia HBK.
F. padifolia HBK.
F. pertusa L. f.
F. petiolaris HBK.
X
X
Myrica cerifera L.
M. lindeniana C. DC.
F. trigonata L.
F. velutina Willd.
MYRSINACEAE
F. jonesii Standl.
F. pringlei S. Watson
F. insipida Willd.
F. involuta (Liebm.) Miq.
Pm
F. goldmanii Standl.
F. glycicarpa Miq.
F. glabrata HBK.
MYRICACEAE
BG
CONABIO UMSNH
X
X
16
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
P. mexicana Lundell
Tc
MS
C. pendula Berg.
X
X
X
X
X
OPILIACEAE
PALMAE
X
X
X
X
X
X
Pm
Psidium guajava L.
OLEACEAE
BG
PAPAVER ACEAE
Tsc
P. villosa Lundell
ONAGRACE AE
BE
P. obtusa Lundell
MYRTACEAE
BM
CONABIO UMSNH
X
X
17
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
PHYLLONOMACEAE
POLYGONACEAE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
C. liebmannii Lindau
Ruprechtia fusca Fernald
R. pallida Standl.
X
X
Rhizophora mangle L.
X
X
X
X
Genipa americana L.
P. erythroxylon Kohene
RUBIACEAE
Pm
X
X
BG
R. mucronata Schltdl.
ROSACEAE
Tsc
BE
C. cozumelensis Hemsl.
RHAMNACE AE
MS
CONABIO UMSNH
18
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
RUTACEAE
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
Tc
MS
BE
Tsc
Sommera sp.
X
X
Ptelea trifoliata L.
X
X
P. tremuloides Michx.
S. bonplandiana HBK.
X
X
X
S. humboldtiana Willd.
SAMBUCACE AE
SAPINDACE AE
S. paradoxa HBK.
X
X
X
X
A. spilospermus Radlk.
C. glabra Sw.
E. nesiotica Standl.
Pm
SABIACEAE
SALICACEAE
BG
CONABIO UMSNH
19
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
BQ
BM
Tc
MS
T. paucidentata Radlk.
X
X
STYRACACE AE
S. ramirezii Greenm.
THEOPHRASTACEAE
Pm
STERCULIACEAE
THEACEAE
SYMPLOCACEAE
BG
Tsc
X
SIMAROUBACEAE
BE
SAPOTACE AE
BC
Sapindus saponaria L.
CONABIO UMSNH
X
X
J. macrocarpa Cav.
20
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
BP
BO
BC
BQ
BM
J. pringlei Bartlett
Tc
H. occidentalis Rose
X
X
H. velutinus Rose
X
X
T. mexicana Schltdl.
T. occidentalis Rose
C. reticulata Torr.
X
X
X
X
V. hemsleyi Briq.
V. mollis HBK.
Pm
U. pacifica V. W. Steinm.
U. corallina
VIBURNACEAE
BG
H. pallidus Rose
VERBENACEAE
Tsc
X
URTICACEAE
BE
ULMACEAE
MS
CONABIO UMSNH
21
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
VIBURNACEAE
ZYGOPHYLLACEAE
ESPECIE
BP
BC
BQ
BM
V. loeseneri Graebn.
BO
Tc
MS
BE
Tsc
BG
CONABIO UMSNH
Pm
^Listado elaborado por el Dr. Eleazar Carranza Gonzlez, Instituto de Ecologa A.C. - Bajo.
*Las abreviaciones de los tipos de vegetacin corresponden a: BP. Bosque de pino, BO. Bosque de oyamel, BC. Bosque de cedro, BQ. Bosque de encino, BM. Bosque
Mesfilo de montaa, Tc. Bosque tropical caducifolio, Ms. Matorral subtropical, BE. Bosque espinoso, Tsc. Bosque tropical subcaducifolio (incluyendo los manchones de
bosque tropical subperennifolio, tambin presentes en el estado), BG. Bosque de galera, M. Manglar, Pm. Palmar, P. Pastizal.
22
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE
NOMBRE COMUN
TIPO DE VEG.
USOS
Sapotaceae
Leguminosae
Ajunco, Abrojo
Campincern
SMSC.
SBC
Leguminosae
Zangualicua
SMSC
Cyatheaceae
Soyate
BMM
Lauraceae
Leguminosae
Tiliaceae
Laurel
Granadillo
Sirimo
BMM
SMSC
BMM
Celastraceae
Trueno, Garambullo
BMM
FAMILIA
ESPECIE
Guttiferae
Betulaceae
Leguminosae
Leguminosae
Anacardiaceae
Acanthaceae
USOS
MST
Culebro, Gateado
Colchi, Palo de agua
SMSC
Construcciones rsticas
Construcciones rsticas y es resisten te a la humedad
Leche mara
Moralillo, Capillero, Palo
barranco
Colorn
SMSC
BMM
MST
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
Amaryllidaceae
(Agavaceae)
Juglandaceae
Palmita
Nogal
SMSC
Chrysobalanaceae
Magnoliaceae
Cuirinda, Cuirinde
Magnolia, Manguillo, Hayo
SMSC
BMM
Sapotaceae
Capiri
SMSC
Bignoniaceae
Bignoniaceae
FAMILIA
Aceraceae
Verbenaceae
Cactaceae
ESPECIE
BE, BPE, BO
Primavera, Verdecillo
SBC
Muebles y ornamental
Periquillo, Caofstula
SBC
Aretillo, Zarcillo
BG
MANG
SBCE
BPE
MST
Rubiaceae
Meliaceae
Ayuke, Ayukua
Nogalillo, Cueteramba
Combretaceae
Cupressaceae
Conocarpus erectus L.
Cupressus lindleyi Klotzsch (=C.
lusitanica)
*Diospyros xolocotzii Madrigal et
Rzedowski
Guaiacum coulteri A. Gray
Juniperus monticola
Botoncillo
Cedro blanco
MANG
BC
Zapote prieto
MST
Ebenaceae
Zygophyllaceae
Cupressaceae
Combretaceae
Arecaceae
Betulaceae
Pinaceae
Ornamental
Guayacn
Ciprs
Mangle blanco
SBCE
BP, BO, matorral de
Juniperus
MANG
USOS
Marquetera y ornamental
Construcciones rsticas e implement os agrcolas
Alimento de fauna
Ornamental y en ceremonias religiosas
Figuras talladas y mscaras. Yugos, sillas de mon tar,
cajas de escopeta
Construcciones rsticas
Techos de viguera, portones, muebles y guitarras
Fruto comestile, ornamental
Ejes de carretas
Ornamental
Construcciones rsticas
Cayaco
PALM
Morita
Pino coyote
BMM
BPE
Ornamental
Madera aserrada, resina
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Salicaceae
Rhizophoraceae
Arecaceae
Pinaceae
Pinabete, Pino de
Coalcomn
lamo
Mangle colorado, Mangle
rojo, Candeln
Pumo, Palma real
BPE
BMM
MANG
PAL
CONABIO UMSNH
Madera aserrada
Muebles
Construcciones rsticas, medicinal
Construcciones rsticas, sombreros, ceremonias
religiosas
^ Listado elaborado por el M.C. Xavier Madrigal- Snchez y la Biol. Lydia I. Guridi-Gmez, Facultad de Biologa y Tecnologa de la Madera de la Universidad Michoacana de San Nicols de
Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA (3)
ARAUCARI ACEAE
CUPRESSACEAE
PINACEAE
ESPECIE (9)
Araucaria bidwillii Hook.
A. excelsa R. Br.
Cupressus macrocarpa Hartw.
C. sempervirens L.
Thuja. occidentalis L.
T. orientalis L.
T. plicata Donn
Pinus radiata D. Don
P. halepensis Miller
CONFERAS
NOMBRE COMN
Araucaria
Araucaria
Ciprs
Ciprs italiano
Tuya
Tuya
Tuya
Pino radiata
Pino de Alepo
ORIGEN
Australia
Australia
Estados Unidos de Amrica
Sur de Europa y W de Asia
Estados Unidos de Amrica
N de China y Corea
De Alaska y Canad a California y Montan a (E U A)
Estados Unidos de Amrica
Regin del Mediterrneo
ANGIOSPERMAS
FAMILIA (18)
ANACARDI ACEAE
ANNONACE AE
ARALIACE AE
ARECACEAE
BIGNONIACEAE
CASUARINACEAE
FAGACEAE
LAURACEAE
ESPECIE (50)
Mangifera indica L.
Schinus molle L.
S. terebenthifolius Raddi.
Annona cherimola Mill.
Fatsia japonica Decne. et Planch.
Schefflera actinophylla (Endl.) Harms.
Arecastrum romanzoffianum Becc.
Phoenix canariensis Chabaud
Jacaranda mimosaefolia D. Don.
Spathodea campanulata Beauv.
Casuarina equisetifolia L.
Castanea sativa Mill.
Cinnamomum zeylanicum Breyn.
NOMBRE COMN
Mango
Pirul o Pir
Pirul chino
Chirimoya o Chirimoyo
Aralia
Aralia
Palma
Palma de las Canarias
Jacaranda
Galeana o Tulipn africano
Casuarina
Castao
Canelo
ORIGEN
N de la India, Burma y Ma-lasia.
De Ecuador a Chile y Bolivia
Brasil
Andes del Per y regiones adyacentes
Japn
Asia
De Brasil a Argentina
Islas Canarias (Espaa)
Brasil
frica tropical
Australia
S de Europa, N. de frica, W de Asia
India y Sri Lanka (Ceiln)
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUSACEAE
MYRTACEAE
OLEACEAE
PROTEACEAE
ROSACEAE
RUTACEAE
ESPECIE
NOMBRE COMN
ORIGEN
Acacia australiana
Orqudea de primavera
Algarrobo
Tabachn
Robinia
Australia
India y China
Regin del Mediterrneo
Madagascar
Estados Unidos de Amrica
Coral
Tamarindo
Pltano con semilla (herbcea
arborescente)
Brasil
frica tropical y S. de Asia
Abisinia
Eucalipto
Australia
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto dlar
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Trueno
Trueno
Olivo
Grevilea o Gridelia
Grevilea o Gridelia
Nuez de macadamia
Nspero
Ciruelo
Durazno
Limonero
Naranja agria
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Japn y Corea
China, Corea y Japn
Regin del Mediterrneo
Australia
Australia
Australia
China
SW de Asia
SW de Asia
SE de Asia
SE de Asia
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
SALICACE AE
STERCULIACEAE
TAMARICAC EAE
P. balsamifera L.
Populus sp. x Populus sp.
Salix babylonica L.
Dombeya wallichii Daydon Jackson
Tamarix gallica L.
NOMBRE COMN
Limonaria
lamo plateado o lamo
blanco
lamo
Alamillo
Sauce llorn
Dombeya
Pino salado
CONABIO UMSNH
ORIGEN
India
W de Europa a Siberia
Canad y Estados Unidos de Amrica
Estados Unidos de Amrica
China
Madagascar
W de Europa al Himalaya
^ Listado elaborado por el M.C. Xavier Madrigal- Snchez y la Biol. Lydia I. Guridi-Gmez, Facultad de Biologa y Tecnologa de la Madera de la Universidad Michoacana de San Nicols de
Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.14. LISTADO DE ESPECIES DE LA FAMILIA CACTACEAE DEL ESTADO DE M ICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
DISTRIBUCIN EN EL
ESTADO
Costa
Costa
Tierra Caliente
Pr endmica
Bajo
A no endmica
Bajo
Eje Neovolcnico
Costa
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Eje Neovolcnico
Eje Neovolcnico
Bajo, Costa
Tierra Caliente
Pr endmica
Costa
Pr endmica
Bajo
Bajo
Eje Neovolcnico
Costa
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Bajo
Bajo
Bajo
Tierra Caliente
Pr endmica
Costa
A no endmica
Bajo
ESPECIE (88)
NOM-059-SEMARNAT2001
CITES
II
II
I
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
Pr endmica
II
II
II
Pr endmica
II
II
Pr endmica
II
II
II
II
II
II
II
II
II
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
DISTRIBUCIN EN EL
ESTADO
Tierra Caliente, Costa
Bajo
Costa
Costa
(Cultivada ampliamente)
Bajo
Bajo
Bajo
Bajo
Bajo
Bajo
Bajo
Bajo
Bajo
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Pr endmica
Tierra Caliente
Pr endmica
Pr endmica
Bajo
Tierra Caliente
Costa
Tierra Caliente
ESPECIE
CONABIO UMSNH
NOM-059-SEMARNAT2001
CITES
II
II
II
II
II
II
II
Pr endmica
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
Pr endmica
II
II
II
II
II
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
DISTRIBUCIN EN EL
ESTADO
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Costa
Costa
Costa
Bajo
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Tierra Caliente
Bajo
Tierra Caliente
Tierra Caliente
ESPECIE
CONABIO UMSNH
NOM-059-SEMARNAT2001
CITES
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
^Listado elaborado por el M.C. Salvador Robles del Valle, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
A: Amenazada; Pr: Sujeta a proteccin especial; I: Taxn incluido en el Apndice I CITES. La Familia Cactceae se encuentra
incluida en el Apndice II del CITES, exceptuando las especies del Apndice I.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (8)
SCLERACTINIA
ANTHOMEDUSAE
HYDROIDA
LEPTOMEDUSAE
SIPHONOPHORA
FAMILIA (16)
HYDRACTINIIDAE
CYTAEIDIDAE
PHIALUCIIDAE
TUBULARIIDAE
CAMPANUL ARIDAE
ABYLIDAE
AGALMIDAE
DIPHYIDAE
TRACHYLINA
HIPPOPODIIDAE
AEGINIDAE
CUNINIDAE
GERYONIIDAE
RHOPALONEMATIDAE
ROPHALONEMATIDAE
SCYPHOZOA
CORONATAE
SEMAEOSTOMEAE
NAUSITHOIDAE
PELAGIIDAE
ESPECIE (31)
Podocoryne carnea
Cytaeis tetrastyla
Octophialucium bigelowi
Ectopleura sacculifera
Phiallidium uchidai
Abylopsis eschscholtzi
Ceratocymba leuckarti
Agalma okeni
Erenna richardi
Chelophyes appendiculata
Chelophyes contorta
Diphyes bojani
Diphyes dispar
Diphyopsis mitra
Lensia campanella
Lensia fowleri
Lensia hotspur
Muggiaea atlantica
Sulculeolaria angusta
Sulculeolaria chuni
Sulculeolaria turgida
Hippopodius hippopus
Solmundella bitentaculata
Cunina octonaria
Geryonia proboscidalis
Liriope tetraphylla
Aglaura hemistoma
Rhopalonema velatum
Sminthea eurygaster
Nausithoe punctata
Pelagia noctiluca
Fuentes de informacin
ANEXO 4.15. LISTADO DE CNIDARIOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: CONABIO^).
Fernndez A., M. A. 1999. Coleccin de zooplancton del laboratorio de invertebrados: Hydrozoa (Cnidaria)
y Polychaeta (Annelida). Laboratorio de Invertebrados. Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H259.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (1)
ACTINARIA
FAMILIA (3)
ACTINIIDAE
PHYLLACTIDAE
HALCAMPOIDIDAE
ESPECIE (11)
Actinia sp.
Bunodosoma sp.
Telmatactis panamensis
Anthopleura elegantisima
Anthopleura dowii
Anthopleura sp.
Urticinia crassicornis
Urticinia piscivora
Tealia coriacea
Phyllactis coccinata
Calamactis sp.
^Listado elaborado por la Dra. Mara Doralisa Villaroel Melo y la M.C. Alma Lilia Fuentes Faras, Facultad de Biologa de la Universidad
Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (7)
FAMILIA (74)
ACMAEIDAE
PATELLIDAE
NERITIDAE
FISURELLIDAE
TROCHIDAE
TURBINIDAE
CERITHIIDAE
PLANAXIDAE
TURRITELLID AE
ESPECIE (283)
Collisella acutapex (Berry, 1960)
Collisella mitella (Menke, 1847)
Notoacmaea fascicularis (Menke, 1851)
Scurria mesoleuca (Menke, 1851)
Collisella atrata (Menke, 1851)
Collisella pediculus (Phillipi, 1846)
Patelloidea sp.
Ancistromesus mexicanus (Brod. Y Sow., 1829)
Neritina (Clypeolum) latissima Broderip, 1833
Nerita (Ritena) scabricosta Lamarck, 1822
Nerita (Theliosthyla) funiculata (Menke, 1851)
Diodora digueti (Mabille, 1895)
Diodora saturnalis (Carpenter, 1864)
Diodora inaequalis (Sowerby, 1835)
Fissurella (Cremides) microtrema Sowerby, 1835
Fissurella (Cremides) decemcost ata McLean, 1970
Fissurella (Cremides) longifissa Sowerby, 1863
Fissurella (Cremides) spongiosa Carpenter, 1857
Fissurella (Cremides) asperella Sowerby, 1835
Fissurella (Cremides) nigrocincta Carpenter, 1856
Fissurella (Cremides) gemmata Menke, 1847
Lucapinella eleanorae McLean, 1967
Tegula (Agathiostoma) globulus (Carpenter, 1857)
Tegula (Agathistoma) mariana Dall, 1919
Calliostoma leanum (C. B. Adams, 1852)
Calliostoma aequisculptum Carpenter, 1865
Astraea (Uvanilla) olivacea (Wood, 1828)
Astraea (Uvanilla) ungis (Wood, 1828)
Cerithium (Ochetoclava) gemmatum Hinds, 1844
Cerithium (Thericium) menkei Carpenter, 1857
Cerithium (Thericium) nicaraguense Pilsbry y Lowe,
1932
Cerithium (Thericium) stercusmuscarum
Valenciennes, 1833
Cerithium (Thericium) adustum Kiener, 1841
Cerithium (Thericium) maculosum Kiener, 1841
Planaxis obsoletus Menke, 1851
Planaxis planicostatus Sowerby, 1851
Vermicularia pellucida eburnea (Reeve, 1842)
Vermicularia frisbeyae McLean, 1970 (P1)
Turritella willeti McLean, 1970
Turritella leucostoma Valenciennes, 1832
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE
GASTROPODA
ORDEN
FAMILIA
VERMETIDAE
LITTORINIDAE
RISSOELLIDAE
CAECIDAE
STROMBIDAE
CALYPTREIDAE
HIPPONICIDAE
CYPRAEIDAE
OVULIDAE
CORALLIOPHILIDAE
TRIVIIDAE
NATICIDAE
CASSIDAE
BURSIDAE
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Petaloconchus macrophagma Carpenter, 1857
Trypscha (Euletes) centiquadra Valenciennes, 1846
Serpulorbis margaritaceus (Chenu, 1844)
Vermetus sp.
Littorina aspera Phillipi, 1846
Littorina modesta Phillipi, 1846
Rissoella sp
Fartulum dextroversum (Carpenter, 1857)
Strombus (Strombus) galeatus Swainson, 1823
Strombus (Lentigo) granulatus Swainson, 1823
Strombus (Strombus) gracicolor Sowerby, 1825
Crepipatella lingulata Gould, 1848
Crepidula aculeata (Gmelin, 1791)
Crepidula lessonii (Broderip, 1834)
Crepidula striolata Menke, 1851
Crepidula onyx Sowerby, 1824
Crepidula rostrata C. B. Adams, 1852
Crepidula incurva (Broderip, 1834)
Calyptraea (Calyptraea) conica Broderip, 1834
Calyptraea (Trochita) spirata (Forbes, 1852)
Cheilea cepacea (Broderip, 1834)
Crucibulum (Crucibulum) spinosum (Sowerby, 1824)
Crucibulum (Crucibulum) scutellatum (Wood, 1828)
Crucibulum (Crucibulum) cyclopium Berry, 1969
Crucibulum (Crucibulum) umbrella (Deshayes, 1830)
Crucibulum (Crucibulum) monticulus Berry, 1969
Hipponix pilosus (Deshayes, 1832)
Hipponix panamensis C. B. Adams, 1852
Hipponix grayanus Menke, 1853
Cypraea (Luria) isabellamexicana Stearn, 1893
Cypraea (Macrocypraea) cervinett a Kiener, 1843
Cypraea (Pseudozonaria) arabicula (Lamarck, 1811)
Cypraea (Zonaria) annettae Dall, 1904
Jenneria pustulata (Lightfood, 1786)
Coralliophila (Pseudomurex) parva (E.A. Smith,
1877)
Trivia (Niveria) pacifica (Sowerby, 1832)
Trivia (Pusula) sanguinea (Sowerby, 1832)
Trivia (Pulula) solandri (Sowerby, 1832)
Polinices (Polinices) helicoides (Gray, 1825)
Natica (Stigmaulax) broderipiana Recluz, 1844
Natica (Natica) grayi Phillipi, 1852
Cassis (Semicasssis) centiquadrata (Valenciennes,
1832)
Cassis (Levenia) coarctata Sowerby, 1825
Morum (Morum) tuberculosum (Reeve, 1842)
Bursa sonorana Berry, 1960
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE
GASTROPODA
ORDEN
FAMILIA
BURSIDAE
FICIDAE
TONNIDAE
EPITONNIDAE
CYMATIIDAE
MURICIDAE
CORALLIOPHILIDAE
THAIDIDAE
VASIDAE
BUCCINIDAE
FASCIOLARIDAE
NASSARID AE
COLLUMBELLIDAE
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Bursa caelata (Broderip, 1833)
Bursa nana (Brod. Y Sow., 1829)
Ficus ventricosa (Sowerby, 1825)
Malea ringens (Swainson, 1822)
Epitonium (Nitidscala) gradatum (Sowerby, 1844)
Opalia (Opalia) exopleura (Dall, 1917)
Cymatium (Turritriton) gibbosum (Broderip, 1833)
Cymatium (Monoplex) lignarium (Broderip, 1833)
Cymatium (Septa) vestitum (Hinds, 1844)
Cymatium (Septa) pileare (Linneo, 1758)
Murex (Murex) elenensis Dall, 1909
Murex (Murex) recurvirostris Broderip, 1833
Homolocantha oxyacantha (Broderip, 1833)
Hexaplex regius (Swainson, 1821)
Hexaplex brassica (Lamarck, 1822)
Hexaplex erythrostomus (Swainson, 1831)
Muricanthus ambiguus (Reeve, 1845)
Muricanthus princeps (Broderip, 1833)
Pterotyphis (Tripterotyphis) fayae Keen y Campbell,
1964
Ocenebra squamuligera Carpenter, 1857
Coralliophila (Pseudomurex) parva (E.A. Smith,
1877)
Neorapana muricata (Broderip, 1832)
Thais (Mancinella) speciosa (Valenciennes, 1832)
Thais (Mancinella) triangularis (Blainville, 1832)
Thais S. biseriallis (Blainville, 1832)
Thais (Thais) callaoensis (Gray, 1828)
Purpura pansa Gould, 1853
Purpura columellaris (Lamarck, 1822)
Thais (Stramonita) biseralis (Blainville, 1832)
Plicopurpura pansa Gould, 1853
Vasum caestus (Broderip, 1833)
Northia pristis (Deshayes e Lamarck, 1844)
Engina tabogaensis Bartsch, 1931
Triumphis (Nicema) subrostrata (Wood, 1828)
Phos (Metaphos) articulatus Hinds, 1844
Cantharus (Geomophos) sanguinolentus (Duclos,
1833)
Cantharus (Geomophos) gemmatus (Reeve, 1846)
Opeatostoma pseudodon (Burrow, 1815)
Leucozonia cerata (Wood, 1828)
Fascilaria (Pleuroploca) princeps Sowerby, 1825
Fussinus(F.) irregularis (Grabau, 1904)
Nassarius angulicostis (Pilsbry y Lowe, 1932)
Nassarius versicolor (C. B. Adams, 1852)
Mazatlania fulgurata (Phillipi, 1846)
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE
ORDEN
FAMILIA
COLLUMBELLIDAE
GASTROPODA
HARPIDAE
OLIVIDAE
MITRIDAE
ELYSIIDAE
ONCHIDIIDAE
CONIDAE
TEREBRIDAE
ARCHITECTONICIDAE
BULLIDAE
SIPHONARIIDAE
FASCIOLARIDAE
BIVALVIA
ARCOIDEA
PYRAMIDELLIDAE
TRIMUSCULIDAE
ARCIDAE
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Parametria macrostoma (Reeve, 1858)
Mitrella guttata (Sowerby, 1832)
Columbella fuscata (Sowerby, 1832)
Columbella strombiformis Lamarck 1822
Columbella sonsonatensis (Morch, 1860)
Nassarina (Zanassarina) anitae Campbell, 1961
Anachis (Anachis) scalarina (Sowerby, 1832)
Anachis (Costoanachis) nigricans (Sowerby, 1844)
Harpa crenata Swainson, 1822
Oliva (Oliva) porphyria (Linnaeus, 1758)
Oliva (Oliva) julieta Duclos, 1835
Olivella (Lamprodoma) volutella (Lamarck, 1811)
Olivella (Dactylidella) anazora (Duclos, 1835)
Olivella (Olivella) gracilis (Brod. Y Sow., 1829)
Olivella (Olivilla) dama (Wood, 1828)
Agaronia testacea (Lamarck, 1811)
Agaronia propatula (Conrad, 1849)
Mitra (Strigatella) lens Wood, 1828
Mitra (Strigatella) tristis Broderip, 1836
Tridachiela diomedea (Bergh, 1894)
Hoffmannola hansi Marcus y Marcus, 1967
Conus (Conus) gladiator Broderip, 1833
Conus (Conus) princeps Broderip, 1833
Conus (L.) regularis Sowerby, 1833
Conus (Ximenoconus) perplexus Sowerby, 1833
Conus (Lithoconus) fergusoni Sowerby, 1857
Conus (Stephanococus) nux Sowerby, 1833
Conus (Chelyconus) purpuracens Sowerby, 1833
Hastula luctuosa (Hinds, 1844)
Terebra albocincta Carpenter, 1857
Terebra strigata Sowerby, 1825
Architectonica (Architectonica) nobilis Roding, 1798
Bulla (Bulla) gouldiana Pilsbry, 1895
Bulla (Bulla) punctulata A. Adams, en Sowerby, 1850
Siphonaria maura Sowerby, 1835
Siphonaria (Heterosiphonaria) palmata Carpenter,
1857
Fusinus F. irregularis (Grabau, 1904)
Leucozonia cerata (Wood, 1828)
Opeatostoma pseudodon (Burrow, 1815)
Odostomia sp.
Trimusculus sp.
Arca (Arca) mutabilis (Sowerby, 1833)
Arca (Arca ) pacifica (Sowerby, 1833)
Barbatia (Acar) bailyi (Bartsch, 1931)
Barbatia (Acar) gradata (Broderip y Sowerby,1829)
Barbatia (Acar) rostae Berry, 1954
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ESPECIE
BIVALVIA
ARCOIDEA
ARCIDAE
MYTILOIDA
NOETIIDAE
GLYCYMERIDAE
MYTILIDAE
PINNIDAE
PTEROIDEA
PTERIIDAE
ISOGNOMONIDAE
MALLEIDAE
OSTREIDAE
PECTINIDAE
SPONDYLIDAE
LIMIDAE
VENEROIDA
CARDITIDAE
LUCINIDAE
CHAMIDAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE
BIVALVIA
ORDEN
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA
ESPECIE
CHAMIDAE
CARDIIDAE
VENERIDAE
MACTRIDAE
TELLINIDAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE
ORDEN
FAMILIA
TELLINIDAE
BIVALVIA
DONACIDAE
SEMELIDAE
CORBULIDAE
CHITONIDA
CHITONIDAE
ACANTOCHITONIDAE
ISCHNOCHITONINAE
OCTOPODA
OCTOPODIDAE
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Tellina (Tellinidella) purpurea Broderip y Sowerb y,
1829
Psamotreta (Psamotreta) aurora (Hanley, 1844)
Strigilla (Strigilla) chroma Salisbury, 1934
Strigilla (Strigilla) cicercha (Philippi, 1846)
Donax carinatus Hanley, 1843
Donax panamensis Philippi, 1849
Donax punctatostriatus Hanley, 1843
Amphichaena kindermanni Philippi, 1847
Sanguinolaria (Sanguinolaria) tellinoides A. Adams,
1850
Tagelus (Tagelus) violascens (Carpenter, 1857)
Semele bicolor (C. B. Adams, 1852)
Semele verruculastra Keen, 1966
Corbula (Caryocurbula) ovulata Sowerby, 1833
Corbula (Tenuicorbula) tenuis Sowerby, 1833
Chiton articulatus Sowerby, 1832
Chiton stokessi Broderip 1832
Tonicia forbesii Carpenter, 1857
Acantochitona rodea (Pilsbry, 1893)
Radisella muscaria (Reeve, 1847)
Callistoplax retusa (Sowerby, 1832)
Octopus bimaculatus Verril, 1833
Octopus bimaculoides
^Listado elaborado por la Dra. Maria Doralisa Villaroel Melo y la M.C. Alma Lilia Fuentes Faras, Laboratorio de Invertebrados de la
Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE (3)
ORDEN (9)
FAMILIA (36)
ARTHROPODA
BRANCHIOPODA
ANOMOPODA
ANOSTRACA
CLADOCERA
MALACOSTRACA
DECAPODA
ILYOCRYPTIDAE
STREPTOCEP HALIDAE
BOSMINIDAE
CHYDORIDAE
ATYIDAE
CALAPPIDAE
CAMBARIDAE
COENOBITIDAE
GONEPLACI DAE
GRAPSIDAE
HIPPIDAE
LEUCOSIIDAE
MAJIDAE
OCYPODIDAE
PALAEMON IDAE
ESPECIE (66)
Ilyocryptus spinifer
Streptocephalus mackini
Bosmina longirostris
Pleuroxus denticulatus
Atya crassa
Atya innocous
Atya ortmannioides
Potimirim glabra
Hepatus kossmanni
Mursia gaudichaudii
Cambarellus chapalanus
Cambarellus montezumae
Cambarellus occidentalis
Cambarellus patzcuarensis
Cambarellus prolixus
Procambarus bouvieri
Procambarus digueti
Coenobita compressus
Chasmophora macrophthalma
Goniopsis pulchra
Grapsus grapsus
Emerita rathbunae
Iliacantha hancocki
Pyromaia tuberculata
Ocypode occidentalis
Macrobrachium acanthochirus
Macrobrachium acanthurus
Macrobrachium americanum
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
PALAEMON IDAE
ARTHROPODA
PORCELLANIDAE
PORTUNIDAE
PSEUDOTHELPHUSIDAE
RANINIDAE
ISOPODA
STOMATOPODA
MAXILLOPODA
CALANOIDA
SOLENOCERIDAE
CIROLANIDAE
CORALLANIDAE
SPHAEROM ATIDAE
EURYSQUILLIDAE
SQUILLIDAE
AETIDEIDAE
CALOCALANIDAE
CANDACIIDAE
CENTROPAGIDAE
EUCALANIDAE
PONTELLIDAE
TEMORIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Macrobrachium digueti
Macrobrachium hobbsi
Macrobrachium michoacanus
Macrobrachium occidentale
Macrobrachium olfersi
Macrobrachium tenellum
Euceramus transversilineatus
Callinectes arcuatus
Portunus asper
Pseudothelphusa belliana
Pseudothelphusa jouyi
Notosceles ecuadoriensis
Raninoides benedicti
Solenocera florea
Metacirolana costaricensis
Excorallana tricornis
Dynamenella dianae
Dynoides saldanai
Paracerceis sculpta
Eurysquilla veleronis
Squilla panamensis
Aetidius armatus
Calocalanus pavo
Candacia pachydactyla
Candacia truncata
Centropages furcatus
Subeucalanus subcrassus
Labidocera acuta
Labidocera detruncata
Pontella fera
Pontella securifer
Temora discaudata
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ARTHROPODA
MAXILLOPODA
HARPACTICOIDA
POECILOSTOMATOIDA
ECTINOSOMATIDAE
CORYCAEIDAE
ONCAEIDAE
SAPPHIRINIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Microsetella rosea
Farranula gibbula
Oncaea venusta
Pachos punctatum
Copilia mirabilis
Sapphirina gastrica
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.18. LISTADO DE ESPECIES DE CRUSTCEOS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).
lvarez B., E. 1997. Distribucin, estructura poblacional y variacin gent ica de algunas especies de pinos
en peligro de extincin en Mxico. Departamento de Ecologa Evolutiva. Instituto de Ecologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B156.
Arenas F., V. 2000. Fauna carcinolgica de Mxico. Crustceos estomatpodos y decpodos del Golfo de
Mxico. Ro Bravo, Tamaulipas a Cabo Catoche, Q. Roo. Laboratorio de Ecologa de Pesqueras.
Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto H022.
Elas G., M. 1999. Zooplancton de sistemas acuticos epicontinentales mexicanos en la regin central de
Mxico. Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Facultad de Estudios SuperioresIztacala. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H112.
Hendrickx R., M. E. 1998. Actualizacin y sistematizacin de la coleccin de referencia de invertebrados de
la Estacin Mazatln-UNAM. Laboratorio de Invertebrados Bentnicos. Estacin Mazatln. Instituto
de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto P017.
Lejia T., A. 1998. Los crustceos decpodos marinos de la coleccin carcinolgica de la Facultad de
Ciencias Biolgicas, UANL. Laboratorio de Ecologa y Zoologa de Invertebrados Artrpodos.
Facultad de Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de Nuevo Len. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto G004.
Maeda M., A. 1999. Taxonoma y distribucin de los filpodos (Crustacea: Branchiopoda, Anostraca,
Notostraca, Spinicaudata y Laevicaudata) de Mxico. Divisin de Biologa Marina. Centro de
Investigaciones Biolgicas del Noroeste SC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H068.
Palomares G., J. R. 1997. Coppodos pelgicos del Pacfico norte mexicano. Centro Interdisciplinario de
Ciencias Marinas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B131
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA (12)
MALACOSTRACA
DECAPODA
LEUCOSIIDAE
MAJIDAE
BRACHYURA
PORTUNIDAE
PANOPEIDAE
PILUMNIDAE
XANTHIDAE
ESPECIE (45)
Randallia Bulligera Rathbun 1898
Eucinetos rubellua Rathbun 1923
Podochela veleronis Garth 1948
Podochela ziesenhennei Garth 1940
Stenorhynchus debilis (Smiith, 1871)
Pitho sexdentata Bell 1835
Acanthonyx petiverii Milne Edwards 1834
Epialtus sulcirostris Stimpson 1860
Eupleurodon peruvianus Rathbun 1923
Eupleurodon trifurcatus Stimpson 1871
Pelia tumida (Lockington 1877)
Microprys platysoma (Stimpson 1860)
Mithrax (Mithrax) armatus Saussure 1853
Mithrax (Mithrax)spinipes Bell 1835
Mithrax (Mithrax) tuberculatus Stimpson 1860
Mithrax (Mithraculus) denticulatus Bell 1835
Teleophrys cristulipes Stimpson 1860
Thoe sulcata sulcata
Cronius ruber (Lamarck 1818)
Eurypanopeus planus Smith 1869
Lophoxanthus lamellipes Stimpson 1860
Microcassiope xantusii xantusii Stimpson 1871
Pilumnus limosus Smith 1869
Pilumnus pygmaeus Boone 1927
Pilumnus towsendi Rathbun 1923
Pilumnus xantusii Stimpson 1860
Cycloxanthops vittatus Stimpson 1860
Heteractea lunata Milne Edwards y Lucas 1843
Platypodiella rotundata Stimpson 1860
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
INFRAORDEN
FAMILIA
GECARCINI DAE
GRAPSIDAE
OCYPODIDAE
MACRURA
ASTACIDAE
PALINURIDAE
SCYLLARIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Xanthodius stimpsoni Milne-Edwards 1879
Cardisoma crasum Smith 1870
Gecarcinus cuadratus Saussure 1853
Gecarcinus planatus Stimpson 1860
Glyptograpsus impressus Smith 1870
Grapsus grapsus Linnaeus 1758
Pachygrapsus transversus Gibbes 1850
Planes minutus Linnaeus 1758
Plagusia depresa tuberculata Lamarck 1818
Sesarma sulcatum Smith 1870
Ocypode Occidentales
Uca brevifrons Stimpson 1860
Procambarus bouveri Ortman 1908
Panulirus gracilis Streets
Panulirus inflatus Bouvier 1895
Evibacus princeps Rathbun
^Listado elaborado por la Dra. Maria Doralisa Villaroel Melo y la M.C. Alma Lilia Fuentes Faras, Laboratorio de Invertebrados de la Facultad de Biologa de la Universidad
Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.20. LISTADO DE ESPECIES DE EQUINODERMOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UNAM^)
CLASE (3)
ORDEN (9)
FAMILIA (20)
ASTEROIDEA
ESPECIE (41)
Luidia (Alternaster) superba A. H. Clark, 1917 1
Luidia (Petalaster) columbia (Gray, 1840) 1
Luidia (Petalaster) tessellata Ltken, 1859 1
OPHIUROIDEA
ECHINOIDEA
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Diadema mexicanum A. Agassiz, 1863 1
Registros de la Coleccin Nacional de Equinodermos Dra. Ma. Elena Caso M., del Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa, UNAM, Mxico.
Registros de Herrero-Prezrul (1990)
^Listado elaborado por Francisco Sols-Marn, curador de la Coleccin Nacional de Equinodermos del Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa de la Universidad Nacional Autnoma de
Mxico.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (3)
FAMILIA (4)
ECHINOIDEA
HOLOTHUROIDEA
CLYPEASTEROIDA
ASPIDOCHIROTA
MELLITIDAE
HOLOTHURIIDAE
OPHIUROIDEA
OPHIURIDA
STICHOPODIDAE
OPHIOCOMIDAE
ESPECIE (5)
Mellita notabilis H. L. Clark
Holothuria impatiens Forskaal
Holothuria lubrica Selenka
Isostichopus fuscus Ludwig
Ophiocoma aethiops Ltken
Fuentes de informacin
ANEXO 4.21. LISTADO DE ESPECIES DE EQUINODERMOS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).
Sols M., F. A. 1998. Catlogo de los equinodermos recientes de Mxico (Fase I). Laboratorio de Ecologa
de Equinodermos. Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G010.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE (12)
ORDEN (26)
FAMILIA (68)
ACANTHOCEPHALA
ARCHIACANTHOCEPHALA
ACANTHOCEPHALA
EOACANTHOCEPHALA
PALAEACANTHOCEPHALA
OLIGACANTHORHYNCHIDA
ARCHIACANTHOCEPHALA
NEOECHINORHYNCHIDA
POLYMORPHIDA
OLIGACANTHORHYNCHIDAE
MONILIFORMIDAE
NEOECHINORHYNCHIDAE
POLYMORPHIDAE
NEMATODA
SECERNENTEA
ADENOPHOREA
ACUARIIDAE
ANISAKID AE
TYLENCHIDA
TRICHOCEPHALIDA
ASCARIDIDA
ENOPLIDA
RHABDITIDA
CAMALLANI DAE
CAPILLARIIDAE
CYSTIDICOLIDAE
DESMIDOCERCIDAE
GNATHOSTOMATIDAE
GONGYLONEMATIDAE
HELIGMONELLIDAE
HETERAKIDAE
KATHLANIIDAE
ONCHOCERCIDAE
PHARYNGODONIDAE
RHABDOCHONIDAE
HETERODERIDAE
TRICHURIDAE
ANISAKID AE
KATHLANIIDAE
TRICHURIDAE
RHABDIAS IDAE
ESPECIE (83)
Oligacanthorhynchus tortuosa
Moniliformis dubius
Floridosentis mugilis
Arhythmorhynchus brevis
Polymorphus brevis
Synhimantus canadensis
Contracaecum rudolphii
Goezia nonipapillata
Thynnascaris habena
Spirocamallanus pereirai
Baruscapillaria obsignata
Spinitectus carolini
Desmidocercella numidica
Spiroxys contortus
Gongylonema neoplasticum
Nippostrongylus brasiliensis
Heterakis spumosa
Falcaustra chabaudi
Ochoterenella digiticauda
Laurotravassoxyuris bravoae
Rhabdochona milleri
Meloidogyne incognita
Capillaria patzcuarensis
Contracaecum multipapillatum
Falcaustra affinis
Falcaustra mexicana
Falcaustra wardi
Trichuris citelli
Rhabdias fuscovenosa
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
NEMATODA
ADENOPHOREA
SPIRURIDA
STRONGYLIDA
MAZOCRAEIDEA
CAMALLANI DAE
DRACUNCULIDAE
GNATHOSTOMATIDAE
HEDRURIDAE
RHABDOCHONIDAE
DIAPHANOCEPHALIDAE
BICOTYLOPHORIDAE
PLAGIORCHIIDA
MACRODEROIDIDAE
PLATYHELMINTHES
PLAGIORCHIIDAE
TELORCHIIDAE
POLYSTOMATIDEA
PROTEOCEPHALIDEA
PSEUDOPHYLLIDEA
STRIGEATIDA
CESTODA
POLYSTOMATIDAE
PROTEOCEPHALIDAE
BOTHRIOCEPHALIDAE
CLINOSTOMIDAE
DIPLOSTOMIDAE
BOTHRIOCEPHALIDAE
DILEPIDIDAE
DIPHYLLOBOTHRIIDAE
HYMENOLEPIDIDAE
PROTEOCEPHALIDAE
TREMATODA
TAENIIDAE
ALLOCREADIIDAE
CEPHALOGONIMIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Serpinema trispinosum
Dracunculus ophidensis
Spiroxys contortus
Hedruris siredonis
Rhabdochona lichtenfelsi
Kalicephalus inermis
Pseudobicotylophora
lopezochoterenai
Glypthelmins californiensis
Glypthelmins quieta
Ochetosoma brevicaecum
Pneumatophilus variabilis
Telorchis attenuata
Telorchis corti
Polystomoidella oblonga
Proteocephalus variabilis
Bothriocephalus acheilognathi
Clinostomum complanatum
Posthodiplostomum minimum
Bothriocephalus acheilognathi
Dendrouterina botauri
Ophiovalipora nycticoracis
Ligula intestinalis
Hymenolepis diminuta
Vampirolepis nana
Ophiotaenia filaroides
Ophiotaenia racemosa
Proteocephalus pusillus
Taenia taeniaeformis
Allocreadium mexicanum
Crepidostomum cooperi
Cephalogonimus americanus
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
PHYLUM
CLASE
PLATYHELMINTHES
TREMATODA
ORDEN
FAMILIA
CLINOSTOMIDAE
DIPLOSTOMIDAE
DISCOCOTYLIDAE
GORGODERIDAE
HAEMATOLOECHIDAE
HERONIMIDAE
HETEROPHYIDAE
PROSOSTOMATA
STRIGEATOIDEA
STRIGEIDIDA
TURBELLARIA
NEORHABDOCOELA
MONOGENEA
MONOPISTHOCOTYLEA
MACRODEROIDIDAE
PARAGONIMIDAE
POLYSTOMATIDAE
STRIGEIDAE
ACANTHOSTOMIDAE
DEROGENIDAE
HETEROPHYIDAE
OPISTORCHIDAE
DIPLOSTOMIDAE
DIPLOSTOMIDAE
LEOPTOPLANI DAE
TEMNOCEPHALIDAE
UMAGILLID AE
DACTYLOGYRIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Clinostomum complanatum
Diplostomum spathaceum
Posthodiplostomum minimum
Octomacrum mexicanum
Gorgoderina attenuata
Haematoloechus coloradensis
Heronimus chelydrae
Ascocotyle angrense
Ascocotyle leighi
Glypthelmins californiensis
Paragonimus mexicanus
Polystomoidella oblonga
Apharyngostrigea multiovata
Pelaezia loossi
Genarchella isabellae
Ascocotyle tenuicollis
Cladocystis trifolium
Diplostomum compactum
Posthodiplostomum minimum
Bivesiculoplana lamothei
Temnocephala mexicana
Syndesmis franciscana
Sciadicleithrum bravohollisae
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.22. LISTADO DE ESPECIES DE HELMINTOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).
Cid del Prado V., I. 1997. Coleccin e identificacin de las especies de Meloidogyne y su distribucin en los
cultivos ms importantes para Mxico. Especialidad en Fitopatologa. Instituto de Fitosanidad.
Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B104.
Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin helmintolgica del Instituto de
Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Bio loga. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P085.
Prez P., G. 2001. Biodiversidad de helmintos parsitos de vertebrados silvestres de Mxico. Departamento
de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q028.
Soto G., E. 2000. Ictiofauna balseana y helmintos parsitos asociados. Laboratorio de Ictiologa y
Limnologa. Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto
Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L051.
Vidal M., V. M. 2000. Helmintos parsitos de peces del sureste de Mxico. Laboratorio de Parasitologa.
Departamento de Recursos del Mar. Centro de Investigacin y de Estudios Avanzados-Mrida.
Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto M135.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE (11)
FAMILIA (63)
ACANTHOCEPHALA
ARCHIACANTHOCEPHALA
MONILIFORMIDAE
ESPECIE (133)
Macracanthorhynchus hirudinaceus M
Moniliformis dubius M
ANNELIDA
OLIGACANTHORHYNCHIDAE
Oligacanthorhynchus tortuosa M,
EOACANTHOCEPHALA
NEOECHINORHYNCHIDAE
Floridosentis mugilis P
PALEOACANTOCHEPHALA
POLYMORPHIDAE
HIRUDINEA
ERPOBDELLIDAE
Erpobdella
A,P
HIRUDINIDAE
MACROBDELLIDAE
PSCICOLIDAE
Hirudo medicinalis
Limnobdella mexicana
Myzobdella sp R,P
Myzobdella patzcuarensis P,A
NEMATODA
SECERMENTEA
TRICHINELLIDAE
ACUARIDAE
Synhimantus canadiasis,A
ANCYLOSTOMATIDAE
Ancylostoma caninum,M
Necator americano,H
STRONGYLOIDIDEA
Strongyloides stercoralis,H
TRICHOSTRONGYLIDAE
Haemonchus contortus,M
Ostertagia sp,M
Trichostrongylus tenius,A
ANGIOSTRONGYLIDAE
Angylostrongylus sp,M
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
PHYLLUM
CLASE
FAMILIA
NEMATODA
ADENOPHOREA
ASCARIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Ascaris lumbricoide ,H
Ascaris suun M
TOXOCARIDAE
Toxocara cannis M
Toxocara cati M
ANISAKID AE
Anisakis gallinarum A
Contracaecum multipapilatus, A
Contracaecum rudolphii,A
Contracaecum sp,p
Goezia monopapilata P
Thynmascaris haberna P
ASCARDIIDAE
Ascaridia galli A
Ascaridia lineata A
CAMALLANI DAE
Spirocanallanus pereirae P
CYSTIDICOLIDAE
Spinitectus sp P
Spinitectus carolini P
CHABERTIIDAE
Oesophagostomun dentalum M
DESMIDORCERCIDAE
DIOCTOPHYMATIDAE
Desmidocercella numidica
Eustrongylides sp P, R, Af
Eustrongylides ignotus A
GNATOSTOMATIDAE
Spiroxys contortus Af
Spiroxis sp P
GONGYLONEMATIDAE
Gongylonema sp M
Gongylonema neoplasticum M
HELIGMONELLIDAE
Nipostrongylus brasilensis M
Stilestrongylus peromysci M
HETERAKIDAE
Heterakis gallinarum A
Heterakis spumosa M
KATHLANIIDAE
Falcaustra affinis Af
Falcaustra chavaudi Af
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
FAMILIA
ADENOPHOREA
KATHLANIIDAE
Falcautra sp Af
ONCHOCERCIDAE
Dirofilaria sp M
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Foleyellides sp Af
Ochoterenella digiticauda Af
Oswaldofilaria brevicaudata Af
ORNITHOSTRONGYLIDAE
Vexillata convuluta M
OXYURIDAE
Passalurus abditus M
Oxyuris equi M
Enterobius vernicularis H
SYPHACIIDAE
Syphacia sp M
PHARYNGODONIDAE
Pharyngodon sp Af
Laurotravassoxyuris bravoae p
PHYSALOPTERIDAE
Physaloptera sp M
RHABDOCHONIDAE
Rhabdochona milleri p
STRONGYLIDAE
Strongylus equinus M
TRICHURIDAE
Capilaria sp M
Capilaria patzcurensis P
Trichuris sp M
Trichuris cati M
Trichuris citeli M
Trichuris equi M
Trichuris muris M
Trichuris trichura H
PLATYHELMINTHES
CESTODA
ANOPLOCEPHALIDAE
Anoplocephala magna M
Moniezia exparsa M
BOTHRIOCEPHALIDAE
Bothiocephalus acheilognathi P*
DAVAINEIDAE
Rallietina baeri A
Rallietina sp M
Dipylidium caninum M
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
PHYLLUM
CLASE
FAMILIA
PLATYHELMINTHES
CESTODA
DIPHYLLOBOTHRIIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Ligula intestinalis P
Ligula sp p,Af
HYMENOLEPIDIDAE
Cloacotenia sp A
Hymenolepis diminuta M.H
Hymenolepis nana M,H
Vampirolepis sp M
Vampirolepis nana M
NEMATOTAENIIDAE
Hexaparulerina mexicana Af
PROTEOCEPHALIDAE
Choanoscolex Lamothei p
Ophiotaenia filaroides Af
Ophiotaenia magna Af
Ophiotaenia racemosus R
Ophiotaenia sp Af
Proteocephalus sp P
Proteocephalus pusillus p
TAENIIDAE
Echinococcus granulosus M
Taenia Hidatigena M
Taenia pisiformis M
Taenia solium H
Taenia taeniaeformis M
Taeniarhynchus saginatus H
DISCOCOTYLIDAE
Octomacrum mexicanum P
POLYSTOMATIDAE
TEMNOCEPHALOIDEA
TEMNOCEPHALIDAE
Temnocephala mexicana Ar
TREMATODA
ALLOCREADIIDAE
Allocreadium mexicanum P
MONOGENEA
Crepidostomum coopperi P
CEPHALOGONIMIDAE
Cephalogonimus americanus Af
Clinostomum complanatum P,A
DIPLOSTOMIDAE
Diplostomun sp p
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
PHYLLUM
CLASE
FAMILIA
PLATYHELMINTHES
TREMATODA
DIPLOSTOMIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Diplostomun compactum p
Diplostomun americana A
Fibricola caballeroi M
Posthodiplostomum sp P
Posthodiplostomum minimun A ,Af,P
Echinostoma revolutum A,M
FASCIOLIDAE
Fasciola hepatica M
GORGODERIDAE
Gorgoderina attenuata Af
Gorgoderina megaloschis Af
HAEMATOLOECHIDAE
Haematolenchus coloradensis Af
Haematolenchus sp Af
HERONIMIDAE
Heronimus mollis R
HETEROPHYDAE
Centrocestus formansanus P, A
Plagicola angrensis A
MACRODEROIDIDAE
Glythelmins californensis Af
Glythelmins sp Af
PARAGONIMIDAE
PARAMPHISTOMIDAE
Megalodiscus americanus Af
PLAGIORCHIIDAE
Ochetosoma sp P,Af
Ochetosoma brevicoecum R
TURBELLARIDA
STRIGEIDAE
Apharyngostrigea multiovata A
LEPTOPLANID AE
Bivesiculoplana lamothei
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE (3)
ANNELIDA
CLITELLATA
ORDEN (8)
FAMILIA (19)
GLOSSOSCOLECIDAE
LUMBRICIDAE
MEGASCOLECIDAE
RHYNCHOBDELLIDA
OLIGOCHAETA
GLOSSIPHONIIDAE
PISCICOLIDAE
ERPOBDELLIDAE
GLOSSIPHONIIDAE
MACROBDELLIDAE
PISCICOLIDAE
POLYCHAETA
EUNICIDA
OPHELIIDA
PHYLLODOCIDA
EUNICIDAE
OPHELIIDAE
CHRYSOPETALIDAE
LACYDONIIDAE
NEREIDAE
PHYLLODOCIDAE
PILARGID AE
SABELLIDA
SIGALIONIDAE
SERPULIDAE
SPIONIDA
SPIONIDAE
ESPECIE (35)
Pontoscolex corethrurus
Aporrectodea trapezoides
Dendrobaena octaedra
Dendrodrilus rubidus
Lumbricus rubellus
Octolasion tyrtaeum
Amynthas gracilis
Dichogaster michoacana
Protozapotecia aquilonalis
Protozapotecia australis
Placobdella moorei
Myzobdella patzcuarensis
Erpobdella punctata
Glossiphonia fusca
Glossiphonia stagnalis
Haementeria officinalis
Helobdella elongata
Placobdella mexicana
Pintobdella cajali
Illinobdella patzcuarensis
Myzobdella patzcuarensis
Eunice americana
Polyophthalmus pictus
Chrysopetalum occidentale
Paralacydonia paradoxa
Neanthes brandti
Neanthes succinea
Sige californiensis
Sige monteryensis
Ancistargis verrucosa
Pilargis mirasetis
Sthenolepis areolata
Hydroides californicus
Hydroides crucigera
Polydora armata
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.24. LISTADO DE ESPECIES DE ANELIDOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).
De Len G., J. A. 1997. Poliquetos (Annelida: Polychaeta) del Pacfico Mexicano. Laboratorio de Zoologa
de Invertebrados no Artrpodos. Departamento de Zoologa de Invertebrados. Facultad de Ciencias
Biolgicas. Universidad Autnoma de Nuevo Len. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
B057.
Fragoso G., C. E. 2000. Importancia de las lombrices de tierra (Oligochaeta) en el monitoreo de reas
prioritarias de conservacin del centro, este y sureste de Mxico. Departamento de Biologa de
Suelos. Divisin de Ecologa y Comportamiento Animal. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto L301.
Hendrickx R., M. E. 1998. Actualizacin y sistematizacin de la coleccin de referencia de invertebrados de
la Estacin Mazatln-UNAM. Laboratorio de Invertebrados Bentnicos. Estacin Mazatln. Instituto
de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto P017.
Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin helmintolgica del Instituto de
Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Bio loga. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P085.
Prez P., G. 2001. Biodiversidad de helmintos parsitos de vertebrados silvestres de Mxico. Departamento
de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q028.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (1)
FAMILIA (6)
INSECTA
COLEOPTERA
BRUCHIDAE
MELOLONTHIDAE
ESPECIE (139)
Algarobius nicoya
Dahlibruchus conradti
Merobruchus insolitus
Merobruchus triacanthus
Mimosestes amicus
Mimosestes nubigens
Mimosestes playazul
Stator sordidus
Zabrotes bexarensis
Zabrotes chavesi
Zabrotes subfasciatus
Zabrotes vandykei
Ancognatha quadripunctata
Anomala castaniceps
Anomala cincta
Anomala inconstans
Anomala micans
Calomacraspis splendens
Chnaunanthus discolor
Chrysina amoena
Chrysina modesta
Cotinis mutabilis
Cyclocephala barrerai
Cyclocephala comata
Cyclocephala freudei
Cyclocephala lunulata
Diplotaxis alphamartinezi
Diplotaxis selanderi
Dynastes hyllus
Dyscinetus picipes
Euphoria basalis
Euphoria inda
Euphoria vestita
Genuchinus velutinus
Golofa globulicornis
Golofa imperialis
Golofa pusilla
Heterogomphus flohri
Isonychus arizonensis
Ligyrus nasutus
Ligyrus sallaei
Macrodactylus mexicanus
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
INSECTA
COLEOPTERA
MELOLONTHID AE
PASSALID AE
SCARABAEID AE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Orizabus batesi
Orizabus isodonoides
Parabrysopolis chihuahuae
Paraheterosternus luedeckei
Pelidnota virescens
Phileurus truncatus
Phyllophaga callosiventris
Phyllophaga certanca
Phyllophaga chlaenobiana
Phyllophaga dentex
Phyllophaga emburyi
Phyllophaga fulviventris
Phyllophaga haagi
Phyllophaga hintoni
Phyllophaga hogei
Phyllophaga hoostraali
Phyllophaga ilhuicaminai
Phyllophaga isabellae
Phyllophaga izucarana
Phyllophaga leonina
Phyllophaga minutissima
Phyllophaga misteca
Phyllophaga nosa
Phyllophaga obsoleta
Phyllophaga piliventris
Phyllophaga platyrhina
Phyllophaga ravida
Phyllophaga reyesiana
Phyllophaga rubella
Phyllophaga tajimaroana
Phyllophaga tancitara
Phyllophaga vetula
Plusiotis adelaida
Plusiotis laniventris
Strategus aloeus
Strigoderma sulcipennis
Xyloryctes corniger
Xyloryctes thestalus
Passalus interstitialis
Passalus punctatostriatus
Passalus punctiger
Ptichopus angulatus
Aphodius fuliginosus
Aphodius opisthius
Bolbelasmus variabilis
Bolborhombus nitidus
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
INSECTA
COLEOPTERA
SCARABAEI DAE
STAPHYLINIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Bolborhombus sallei
Canthon humectus
Cephalocyclus fuliginosus
Ceratotrupes bolivari
Ceratotrupes fronticornis
Copris armatus
Copris lugubris
Copris megasoma
Copris mexicanus
Dichotomius carolinus
Eucanthus mexicanus
Euoniticellus intermedius
Halffterius rufoclavatus
Megatrupes cavicollis
Megatrupes fischeri
Megatrupes fisheri
Neoathyreus granulicollis
Oniticellus rhinocerulus
Onthophagus chevrolati
Onthophagus knulli
Onthophagus lecontei
Onthophagus mexicanus
Onthophagus nitidior
Onthophagus reyesi
Onthotrupes herbeus
Phanaeus adonis
Phanaeus amithaon
Phanaeus blackalleri
Phanaeus daphnis
Phanaeus demon
Phanaeus furiosus
Phanaeus mexicanus
Phanaeus palliatus
Phanaeus quadridens
Sisyphus submonticolus
Creophilus maxillosus
Flohria subcoerulea
Oxyporus lawrencei
Platydracus angusticeps
Platydracus biseriatus
Platydracus caliginosus
Platydracus castaneus
Platydracus cyanomelas
Platydracus fulvomaculatus
Platydracus marcidus
Platydracus phoenicurus
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
INSECTA
COLEOPTERA
STAPHYLINIDAE
TROGIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Platydracus vittatus
Tachinomorphus grandis
Tachinomorphus sharpi
Omorgus suberosus
Trox plicatus
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
ndice
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.25. LISTADO DE ESPECIES DE COLEPTEROS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).
Morn R., M. A. 1998. Atlas de colepteros Scarabaeoidea de Mxico. Departamento de Biosistemtica de
Insectos. Divisin de Ecologa y Comportamiento Animal. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto P134.
Morn R., M. A. 2000. Atlas de los coleoptera scarabaeo idea de Mxico. Segunda parte. Departamento de
Biosistemtica de Insectos. Divisin de Ecologa y Comportamiento Animal. Instituto de Ecologa
AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K005.
Njera R., M. A. 1998. Fauna de colepteros lamelicornios del Estado de Michoacn (1995-2000). Primera
Fase: Subprovincia neovolcnica tarasca (Cuenca del Lago de Ptzcuaro (1995-96). Centro de
Investigacin Regional del Pacifico Centro. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales
Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto G019.
Navarrete H., J. L. 2000. Gua ilustrada de los Staphylinidae (coleptera) de Mxico. Departamento de
Botnica y Zoologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y Ambientales. Centro Universitario de
Ciencias Biolgicas y Agropecuarias. Universidad de Guadalajara. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto L098.
Romero N., J. 1998. Revisin del gnero Zabrotes para Mxico (Coleoptera: Bruchidae). rea de
Sistemtica. Especialidad en Entomologa y Acarologa. Instituto de Fitosanidad. Colegio de
Postgraduados. Base de datos DNIB-CONABIO. Proyecto G031.
ndice
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE (63)
HBITOS ALIMENTARIOS
MUNICIPIOS
SCARABAEI DAE
Sisyphus submonticolus
Canthon humectus
Copris armatus
Copris megasoma
Phanaeus adonis
Phanaeus amithaon
Phanaeus furiosus
Phanaeus palliatus
Phanaeus quadridens
Dichotomius carolinus
Onthophagus chevrolati
Onthophagus reyesi
Onthophagus lecontei
Onthophagus mexicanus
Onthophagus nitidior
Oniticellus rhinocerulus
Euoniticellus intermedius
Aphodius fuliginosus
Eucanthus mexicanus
Neoathyreus granulicollis
Megatrupes fisheri
Ceratotrupes bolivari
Ceratotrupes fronticornis
Chnaunanthus discolor
Phyllophaga callosiventris
Phyllophaga chlaenobiana
Phyllophaga dentex
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago, carroero, detritfago
Coprfago, carroero, detritfago
Coprfago, carroero, detritfago
Coprfago, carroero, detritfago
Coprfago, carroero, detritfago
Carroero, coprfago, saprfago
Carroero, coprfago, saprfago
Coprfago, detritfago
No disponible
No disponible
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Fitfago, melfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Phyllophaga hintoni
Phyllophaga isabellae
Phyllophaga hogei
Phyllophaga leonina
Phyllophaga ravida
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Phyllophaga minutissima
Phyllophaga misteca
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Phyllophaga nosa
Phyllophaga piliventris
Phyllophaga platyrhina
Phyllophaga rubella
Phyllophaga vetula
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia
Morelia
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga, Morelia
Morelia
Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia
Quiroga
Quiroga, Morelia,
Ptzcuaro
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia
Morelia, Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia,
Ptzcuaro, Zacapu,
lvaro Obregn
Morelia
Quiroga, Morelia, lvaro
Obregn
Quiroga
Morelia
Morelia
Morelia
Quiroga, Morelia,
Zacapu, lvaro Obregn,
Zinapcuaro
MELOLONTHIDAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
TROGIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
HBITOS ALIMENTARIOS
MUNICIPIOS
Phyllophaga obsoleta
Phyllophaga brevidens
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Phyllophaga macrophylla
Macrodactylus mexicanus
Isonychus arizonensis
Plusiotis adelaida
Plusiotis laniventris
Anomala inconstans
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Anomala castaniceps
Cyclocephala comata
Cyclocephala lunulata
Dyscinetus picipes
Cyclocephala barrerai
Orizabus isodonoides
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago, saprfago
Fitfago, polfago, rizfago
Fitfago, saprfago, rizfago
Fitfago, polfago, saprfago
Fitfago, polfago
Orizabus batesi
Xyloryctes corniger
Xyloryctes thestalus
Strategus aloeus
Fitfago, polfago
Polfago, saprfago, xilfago
Polfago, saprfago, xilfago
Fitfago, saprfago, rizfago
Golofa imperialis
Cotinis mutabilis
Fitfago, saprfago
Fitfago, saprfago, melfago
Euphoria basalis
Fitfago, melfago
Euphoria inda
Euphoria vestita
Trox plicatus
Zacapu
lvaro Obregn,
Zinapcuaro
Ptzcuaro
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Morelia
Quiroga, Morelia,
Ptzcuaro, Zacapu,
lvaro Obregn
Quiroga, Morelia
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga, Morelia,
Zacapu, lvaro Obregn
Quiroga
Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia, lvaro
Obregn
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia, lvaro
Obregn, Zacapu,
Ptzcuaro
Quiroga, Morelia, lvaro
Obregn, Zacapu,
Ptzcuaro, Zinapcuaro
Quiroga
Quiroga
Quiroga
^Datos proporcionados por: Proyecto CONABIO clave: FB 230/G019/95. Director del Proyecto, Miguel B. Njera Rincn. CENAPROS
INIFAP.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE (1)
ORDEN (1)
FAMILIA (11)
ARTROPODA
INSECTA
HYMENOPTERA
ANDRENIDAE
APIDAE
BRACONIDAE
CHALCIDIDAE
COLLETIDAE
ICHNEUMONIDAE
LEUCOSPIDAE
MEGACHILIDAE
ESPECIE (56)
Andrena vinnula
Protoxaea nigerrima
Apis mellifera
Bombus brachycephalus
Bombus diligens
Bombus ephippiatus
Bombus huntii
Bombus medius
Bombus pennsylvanicus
Bombus steindachneri
Bombus weisi
Centris nigrocaerulea
Deltoptila elefas
Diadasia australis
Eufriesea caerulescens
Euglossa viridissima
Exomalopsis mellipes
Exomalopsis tepaneca
Partamona bilineata
Trigona corvina
Xylocopa cyanea
Xylocopa loripes
Xylocopa mexicanorum
Xylocopa tabaniformis
Xylocopa varipuncta
Agathirsia sericans
Alabagrus xolotl
Phanerotoma longicauda
Tarasco spathiiformis
Zacremnops ekchuah
Spilochalcis femorata
Spilochalcis igneoides
Colletes aztekus
Aperileptus albipalpus
Chiloplatys mexicanus
Coelorhachis decorosus
Joppidium fuscipenne
Lymeon leucosoma
Leucospis latifrons
Anthidium maculifrons
Ashmeadiella bequaerti
Atoposmia anodontura
Coelioxys otomita
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
PHYLLUM
CLASE
ORDEN
FAMILIA
ARTROPODA
INSECTA
HYMENOPTERA
MEGACHILIDAE
PTEROMALIDAE
SCELIONIDAE
TORYMIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Coelioxys pratti
Coelioxys totonaca
Megachile elongata
Megachile otomita
Megachile policaris
Megachile zapoteca
Megachile zaptlana
Osmia azteca
Trachusa occidentalis
Lariophagus texanus
Oethecoctonus oecanthi
Podagrion brasiliense
Podagrion mantis
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.27. LISTADO DE ESPECIES DE HYMENOPTEROS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA (4)
ESPECIE (343)
Lepidoptera
Lycaenidae
Thecla busa
Thecla vespasianus
Thecla keila
Allosmaitia strophius
Ancyluris jurgensenii
Anteros carausius
Apodemia hypoglauca
Apodemia multiplaga
Apodemia walkeri
Arawacus jada
Arawacus sito
Arcas cypria
Atlides carpasia
Atlides gaumeri
Atlides polybe
Aubergina paetus
Baeotis zonata
Brangas neora
Brephidium exilis
Caerofethra carnica
Caerofethra lucagus
Callophrys xami
Calycopis clarina
Calycopis demonassa
Calycopis isobeon
Calycopis susanna
Caria stillaticia
Celastrina argiolus
Chalybs hassan
Chalybs janias
Chlorostrymon simaethis
Chlorostrymon telea
Contrafacia bassania
Cyanophrys agricolor
Cyanophrys amyntor
Cyanophrys goodsoni
Cyanophrys herodotus
Cyanophrys longula
Cyanophrys miserabilis
Denivia theocritus
Electrostrymon canus
Electrostrymon mathewi
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA (4)
ESPECIE (343)
Lepidoptera
Lycaenidae
Electrostrymon sangala
Emesis emesia
Emesis mandana
Emesis tenedia
Erora carla
Erora gabina
Erora muridosca
Erora nitetis
Erora opisena
Erora quaderna
Erora subflorens
Eumaeus childrenae
Eumaeus toxea
Eurybia halimede
Euselasia aurantiaca
Evenus regalis
Everes comyntas
Gibbonota erybathis
Hemiargus ceraunus
Hemiargus isola
Hypostrymon critola
Icaricia acmon
Ignata gadira
Ignata norax
Ipidecla miadora
Kisutam ceromia
Kisutam denarius
Kisutam guzanta
Kisutam hesperitis
Kisutam sethon
Kisutam syllis
Lasaia maria
Leptotes cassius
Leptotes marina
Melanis cephise
Melanis pixe
Mesosemia telegone
Micandra furina
Michaelus hecate
Michaelus jebus
Michaelus vibidia
Ministrymon arola
Ministrymon azia
Ministrymon clytie
Ministrymon leda
Ministrymon cleon
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA (4)
ESPECIE (343)
Lepidoptera
Lycaenidae
Ministrymon phrutus
Ministrymon una
Napaea umbra
Ocaria ocrisia
Oenomaus ortygnus
Panthiades bathildis
Panthiades bitias
Panthiades ochus
Parrhasius moctezuma
Parrhasius polibetes
Pseudolycaena damo
Rekoa marius
Rekoa meton
Rekoa palegon
Rekoa zebina
Rhetus arcius
Siderus caninius
Siderus gargophia
Siderus thoria
Strymon albata
Strymon astiocha
Strymon bazochii
Strymon bebrycia
Strymon cestri
Strymon istapa
Strymon melinus
Strymon megarus
Strymon rufofusca
Strymon serapio
Strymon yojoa
Strymon ziba
Symbiopsis tanais
Synargis calyce
Thecla maeonis
Thecla mycon
Thecla phobe
Thecla tephraeus
Thecla umbratus
Theope eupolis
Thereus cithonius
Thereus oppia
Thereus orasus
Tmolus echion
Zizula cyna
Adelpha basiloides
Adelpha fessonia
Nymphalidae
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA (4)
ESPECIE (343)
Lepidoptera
Nymphalidae
Adelpha iphiclus
Adelpha lycorias
Adelpha serpa
Agraulis vanillae
Anaea troglodyta
Anartia amathea
Anartia jatrophae
Anemeca ehrenbergii
Anetia thirza
Anthanassa alexon
Anthanassa ardys
Anthanassa atronia
Anthanassa drusilla
Anthanassa frisia
Anthanassa ptolyca
Anthanassa sitalces
Anthanassa texana
Archaeoprepona demophon
Archaeoprepona demophoon
Asterocampa idyja
Basilarchia arthemis
Biblis hyperia
Castilia myia
Catonephele numilia
Chlosyne gaudialis
Chlosyne hippodrome
Chlosyne janais
Chlosyne lacinia
Chlosyne marina
Chlosyne riobalsensis
Chlosyne rosita
Coea acheronta
Colobura dirce
Consul electra
Consul excellens
Consul fabius
Cyclogramma bacchis
Cyclogramma pandama
Cyllopsis nayarit
Cyllopsis pyracmon
Cyllopsis suivalens
Cynthia annabella
Cynthia cardui
Cynthia virginiensis
Danaus eresimus
Danaus gilippus
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA (4)
ESPECIE (343)
Lepidoptera
Nymphalidae
Danaus plexippus
Diaethria salvadorensis
Dione juno
Dione moneta
Dircenna klugii
Doxocopa laure
Doxocopa pavon
Dryas iulia
Dynamine postverta
Epiphile adrasta
Episcada salvinia
Eresia clara
Eunica olympias
Euptoieta claudia
Euptoieta hegesia
Euptychia fetna
Fountainea eurypyle
Fountainea glycerium
Greta morgane
Hamadryas amphinome
Hamadryas atlantis
Hamadryas februa
Hamadryas feronia
Hamadryas glauconome
Hamadryas guatemalena
Hamadryas laodamia
Heliconius charitonius
Heliconius erato
Heliconius ismenius
Heliconius sapho
Hermeuptychia hermes
Historis odius
Hypanartia dione
Hypanartia godmanii
Hypanartia lethe
Hypna clytemnestra
Hypoleria lavinia
Ithomia patilla
Junonia coenia
Junonia evarete
Junonia genoveva
Libytheana carinenta
Lycorea halia
Manataria maculata
Marpesia chiron
Marpesia petreus
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA (4)
ESPECIE (343)
Lepidoptera
Nymphalidae
Megisto rubricata
Melinaea lilis
Memphis forreri
Memphis pithyusa
Mestra dorcas
Microtia elva
Morpho achilles
Myscelia cyananthe
Myscelia ethusa
Nica flavilla
Nymphalis antiopa
Opsiphanes boisduvallii
Opsiphanes cassiae
Opsiphanes invirae
Opsiphanes quiteria
Paramacera xicaque
Pedaliodes dejecta
Pessonia polyphemus
Phyciodes mylitta
Phyciodes pictus
Phyciodes tharos
Phyciodes vesta
Pierella luna
Pindis squamistriga
Polygonia gargenteum
Prepona deiphile
Prepona laertes
Pyrrhogyra neaerea
Pyrrhogyra otolais
Siderone syntiche
Siproeta epaphus
Siproeta stelenes
Smyrna blomfildia
Smyrna karwinskii
Speyeria nokomis
Taygetis kerea
Taygetis mermeria
Taygetis weymeri
Tegosa anieta
Temenis laothoe
Texola anomalus
Texola elada
Thessalia cyneas
Thessalia theona
Vanessa atalanta
Vareuptychia themis
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA (4)
ESPECIE (343)
Lepidoptera
Nymphalidae
Vareuptychia undina
Vareuptychia usitata
Yphtimoides renata
Zaretis itus
Baronia brevicornis
Battus eracon
Battus laodamas
Battus philenor
Battus polydamas
Calaides androgeus
Calaides astyalus
Heraclides cresphontes
Heraclides thoas
Mimoides ilus
Mimoides thymbraeus
Papilio polyxenes
Parides erithalion
Parides montezuma
Parides photinus
Priamides anchisiades
Priamides erostratus
Priamides pharnaces
Protographium agesilaus
Protographium epidaus
Protographium philolaus
Pterourus multicaudatus
Pterourus pilumnus
Pyrrhosticta garamas
Pyrrhosticta victorinus
Abaeis nicippe
Anteos clorinde
Anteos maerula
Aphrissa statira
Archonias brassolis
Ascia monuste
Catasticta flisa
Catasticta nimbice
Catasticta ochracea
Catasticta teutila
Colias eurytheme
Dismorphia amphiona
Enantia mazai
Eucheira socialis
Eurema albula
Eurema boisduvaliana
Eurema daira
Papilionidae
Pieridae
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA (4)
ESPECIE (343)
Lepidoptera
Pieridae
Eurema mexicana
Eurema salome
Ganyra josephina
Glutophrissa drusilla
Hesperocharis costaricensis
Itaballia demophile
Itaballia pandosia
Kricogonia lyside
Leptophobia aripa
Lieinix nemesis
Melete lycimnia
Nathalis iole
Phoebis agarithe
Phoebis argante
Phoebis neocypris
Phoebis philea
Phoebis sennae
Pieriballia viardi
Pieris rapae
Pontia protodice
Pyrisitia dina
Pyrisitia lisa
Pyrisitia nise
Pyrisitia proterpia
Zerene cesonia
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.28. LISTADO DE ESPECIES DE MARIPOSAS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).
Balczar L., M. A. 1999a. Catalogacin de la coleccin de mariposas diurnas del Instituto de Biologa de la
UNAM. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J083.
Balczar L., M. A. 1999b. Catlogo sistemtico de las superfamilias Mimallonoidea y Bombycoidea de
Mxico. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H021.
De la Maza E., R. 1998. Catlogo y recopilacin de datos cientficos de los lepidpteros nocturnos de
Mxico, pertenecientes a cinco familias. Biocenosis AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
P080.
Fernndez A., M. A. 1999. Coleccin de zooplancton del laboratorio de invertebrados: Hydrozoa (Cnidaria)
y Polychaeta (Annelida). Laboratorio de Invertebrados. Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H259.
Len P., L. 1999. Computarizacin de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Computarizacin
de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Herrera para su incorporacin a la REMIB:
Fase I. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J123.
Luis M., M. A. 1997. Papilionoidea (Lepidoptera: Insecta) del estado de Michoacn: Fase I. Museo de
Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B150.
Luis M., M. A. 1998a. Adquisicin de una coleccin particular de Papilionoidea para el Museo de Zoologa
de la Facultad de Ciencias y elaboracin de su base de datos. Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
P065.
Luis M., M. A. 1998b. Papilionoidea de Mxico Parte I: Papilionoidae y Pieridae. Museo de Zoologa
"Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P063.
Luis M., M. A. 1999a. Catlogo de los Eumaeini (Lycaenidae, Papilionoidea: Lepidptera) de Mxico: Fase
I. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H210.
Luis M., M. A. 1999b. Papilionoidea (Lepidptera: Insecta) del Estado de Michoacn: Fase II. Museo de
Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H209.
Luis M., M. A. 2001b. Papilionoidea (Lepidoptera: Insecta) del estado de Michoacn: Fase III.
Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto R256.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE (352)
MUNICIPIO
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Morelia
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Morelia
Gabriel Zamora, Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Erinnys obscura
Erinnys pacuvius pacuvius (Lintner)
Erinnys sp.
Erinnys tristis tatius (H. W. Edwards)
Erynnis funeralis (Scudder y Burgess)
Gesta invisus (Butler y Druce)
Grais stigmaticus (Mabille)
Heliopetes arsalte (Linnaeus)
Heliopetes ericetorum (Boisduval)
Heliopetes laviana laviana (Hewitson)
Heliopetes macaira (Reakirt)
Hesperia sp.
Hylephila phyleus (Drury)
Lerema accius (Smith)
Lerema liris Evans = Lerema ancillaris
Lerodea sp.
Mylon pelopidas (Fabricius)
Mysoria affinis (Herrich y Scheffer)
Orses cynisca (Swainson)
Panoquina hecebolus (Scudder)
Panoquina ocola (Edwards)
Panoquina sp.
Paratrytone melane (Edwards)
Perichares philetes adela (Hewitson)
Phocides palemon lilea (Reakirt)
Phocides urania (Westwood)
Pholisora mejicanus (Reakirt).
Poanes zabulon (Boisduval y LeConte)
Polites vibex praeceps (Scudder)
Polygonus sp.
Pompeius athenion (Hbner)
Proteides mercurius (Fabricius)
Pyrgus albescens (Plotz)
Pyrgus communis Grote
Pyrgus oileus oileus (Linnaeus)
Pyrgus philetas H. W. Edwards
Pyrgus sp.
Pyrgus sp.
Pyrrhopyge araxes araxes (Hewitson)
Pyrrhopyge chalybea Scudder
Quasimellana eulogius (Pletz)
Spathilepia clonius (Cramer)
Staphylus mazans (Reakirt.)
Synapte syraces (Godman)
Systasea pulverulenta (R. Felder)
Thespieus macareus (Herrich)
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia
Tzitzio
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Morelia, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Arteaga, Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia, Zinapcuaro
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Tzitzio
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
LYCAENIDAE
ESPECIE
Thespieus sp.
Urbanus dorantes dorantes (Stoll)
Urbanus dorysus (Swainson)
Urbanus esmeraldus (Butler)
Urbanus procne (Pletz)
Urbanus procne (Pletz)
Urbanus proteus (Linnaeus)
Urbanus proteus (Linnaeus)
Urbanus simplicius (Stoll)
Urbanus sp.
Urbanus tanna Evans
Urbanus teleus (Hbner)
Vehilius inca (Scudder)
Vidius perigenes (Godman)
Wallengrina otho otho (J. H. Smith)
Xenophanes tryxus (Stoll)
Zopirion sandace (Godman y Salvin)
Zopirion sandace (Godman y Salvin)
Anteros carausius carausius Westwood
Apodemia palmerii australis Austin
Apodemia walkeri Godman y Salvin
Arawacus jada Hewitson = Thecla jada Hewitson
Arcas imperialis (Cramer) = Thecla imperialis (Cramer)
Baeotis zonata simbla Boisduval
Brephidium exilis exilis (Boisduval)
Calephelis matheri McAlpine
Calephelis perditalis spp.
Calephelis perditalis ssp.
Calephelis sp.
Calephelis sp.
Calephelis sp.
Calephelis sp.
Calephelis sp.
Calycopis isobeon Butler y Druce
Celastrina argiolus gozora (Boisduval)
Emesis ares ares (Edwards)
Emesis emesia emesia Hewitson
Emesis mandana furor Butler y Druce
Emesis poeas Godman y Salvin
Emesis saturata Godman y Salvin
Emesis sp.
Emesis tegula Godman y Salvin
Emesis tenedia tenedia C. Felder y R. Felder
Emesis tenedia tenedia C. Felder y R. Felder
Everes comyntas comyntas (Godart)
Hemiargus ceraunus gyas (Butler y H. Druce)
Hemiargus ceraunus zachaeina (Butler y H. Druce)
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Tzitzio, Zinapcuaro
Tzitzio, Zinapcuaro
Gabriel Zamora Tzitzio, Zinap cuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia
Tzitzio
Uruapan
Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Morelia, Tzitzio
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio, Zinapcu aro
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Zitcuaro
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Hemiargus isola isola (Reakirt)
Juditha molpe Hub.
Lasaia agesila callaina Clench
Lasaia maria maria Clench
Lasaia sessilis Schaus
Lasaia sessilis Schaus
Lasaia sula sula Staudinger
Leptotes cassius cassius (Cramer)
Leptotes marina (Reakirt)
Leptotes marina (Reakirt)
Lycaenopsis pseudoargiolus gozora Bdv.
Melanis pixe pixe Boisduval = Lymnas pixe (Boisduval)
Melanis cephise cephise Mnetries = Lymnas cephise
cephise Menville
Ministrymon azia Hewitson
Ministrymon clytie Edwards
Ministrymon leda Edwards.
Panthiades bathildis Felder y Felder
Panthiades bitias Cramer
Parrhausius moctezuma Clench
Phaoestrymon alcestis Edwards
Plebejus aemon teraunus Hew.
Pseudolycaena damo Druce
Rekoa marius Lucas
Rekoa zebina (Hewitson)
Rethus arcius beutelspacheri Llorente
Sinargis calyce mycone (Hewitson)
Strymon cestri Reakirt.
Strymon sp.
Strymon yojoa Reakirt
Synargis calyce mycone (Hewitson) = Nymula calyce
mycone (Hewitson)
Thecla (grupo heperitis) guzanta Schaus
Thecla agricolor Btlr y Drc.
Thecla battus anfidena Hewitson = Panthiades bathildis
Thecla mycone Godman y Salvin
Thecla sp.
Thecla sp.
Thecla sp.
Thecla syncellus Cramer
Theope diores Godman y Salvin
Theope publius (Felder y R. Felder)
Theope sp.
Theope sp.
Theope virgilius virgilius (Fabricius)
Tisbe lycorias lycorias (Hewitson)
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Gabriel Zamora Morelia, Tzitzio,
Zinapcuaro.
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio, Zinapcu aro
Morelia
Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Zinapcuaro
Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia, Zinapecuaro, Tzitzio,
Uruapan
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Tzitzio
Zinapcuaro
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Zinapcuaro
Morelia
Tzitzio, Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia
Tacmbaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Zyzula cyna cyna (Edwards)
Adelpha bredowii bredowii Geyer
Adelpha fessonia fessonia (Hewitson)
Adelpha phylaca phylaca (H. W. Bates)
Adelpha serpa massilia (C.Felder y R. Felder) = Adelpha
massilia Felder
Adelpha sp.
Agraulis vanillae incarnata (Riley)
Anaea troglodyta aidea Gurin. = Anaea clytemnestra
mexicana
Anartia amathea venusta Frhstorfer
Anartia jatrophae luteipicta (Frhstorfer)
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Aquila, Gabriel Zamora, Tzitzio
Tacmbaro
Apatzingn, Aquila, Gabriel Zamora,
Lzaro Crdenas, Morelia, Tzitzio.
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Aquila, Coahuayana, Gabriel
Zamora, Lzaro Crdenas,
Tacmbaro, Tuzantla, Tzitzio.
Arteaga, Gabriel Zamora, Morelia,
Tacmbaro, Tarmbaro, Tzitzio,
Zacapu, Zinapcuaro, Ziracuaret iro
Gabriel Zamora, Tzitzio, Zinapcu aro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora
Tacmbaro
Coahuayana Gabriel Zamora,
Morelia, Tacmbaro, Tarmbaro,
Tzitzio, Zacapu, Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia, Tarmbaro
Tzitzio
Tacmbaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Aquila, Gabriel Zamora, Morelia,
Tarmbaro ,Villa Jimnez
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Maravato, Moreli a,
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia, Tacmbaro, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Morelia, Parcuaro
Arteaga, Morelia, Tarmbaro
Zitcuaro
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Cynthia virginiensis (Drury)
Danaus eresimus montezuma Talbot
Danaus gilippus (Cramer)
Danaus gilippus strigosus Bates
Danaus gilippus thersippus(Cramer)
Danaus plexippus plexippus (Linneaus)
Euptoieta sp.
Euptychia fetna Butler
Euptychia hermes Fabr.
Gyrocheilus patrobas patrobas (Hewitson)
Hamadryas amphinome mexicana (Lucas)
Hamadryas atlantis lelaps Godman y Salvin
Hamadryas februa ferentina (Godart)
Hamadryas glauconome glauconome (Bates)
Hamadryas guatemalena marmarice (Frhstorfer)
Heliconius charitonia vazquezae Comstock y Brown
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Morelia, Parcuaro, Zacap u,
Zinapcuaro
Aquila, Gabriel Zamora, Zinapcu aro
Morelia, Tarmbaro
Coahuayana, Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Apatzingn, Gabriel Zamora,
Morelia, Parcuaro, Tzitzi o,
Zinapcuaro.
Apatzingn Gabriel Zamora, Lzaro
Crdenas, Morelia, Tarmbaro,
Tzitzio, Zinapcuaro.
Cuitzeo Gabriel Zamora, Morelia,
Tarmbaro, Tzitzio, Zinapcuar o
Apatzingn, Aquila, Gabriel Zamora,
Lzaro Crdenas, Morelia, Tzitzio,
Uruapan, Zinapcuaro.
Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Apatzingn, Morelia, Parcuaro ,
Tzitzio, Zacapu.
Aquila, Arteaga, Benito Jurez,
Gabriel Zamora, Morelia, Parcuaro,
Tacmbaro, Tarmbaro, Tzitzio
Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Coahuayana, Gabriel Zamora,
Morelia, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Aquila, Apatzingn Benito Jurez,
Gabriel Zamora, Lzaro Crdenas,
Maravato, Morelia, Tacmbaro,
Tzitzio
Aquila, Apatzingn, Lzaro
Crdenas, Salvador Escalante,
Tacmbaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Uruapan
Gabriel Zamora
Apatzingn, Gabriel Zamora,
Morelia, Tacmbaro, Tzitzio,
Zinapcuaro
Morelia, Tzitzio
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
NYMPHALIDAE
ESPECIE
MUNICIPIO
PAPILIONIDAE
CONABIO UMSNH
Gabriel Zamora
Benito Jurez, Gabriel Zamora,
Parcuaro, Tacmbaro, Tzitzio,
Uruapan.
Morelia
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Zinapcuaro
Tarmbaro
Zinapcuaro
Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio,
Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Aquila, Benito Jurez Gabriel
Zamora Morelia Tacmbaro Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Arteaga, Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Huetamo
Aquila
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Battus laodamas iopas (Godman y Salvin)
Battus philenor (Linneaus)
Battus polydamas (Linnaeus)
Battus polydamas polydamas (Linnaeus)
Calaides ornythion (Boisduval) = Heraclides ornythion
Heraclides cresphontes (Cramer) = Papilio cresphontes
(Cramer)
Heraclides thoas autocles Rothschild y Jordan = Papilio
thoas autocles Rothschild y Jordan
MUNICIPIO
Gabriel Zamora, Tzitzio
Aquila Gabriel Zamora, Morelia,
Tzitzio
Benito Jurez, Gabriel Zamora,
Parcuaro
Aquila, Coahuayana, Gabriel
Zamora, Tzitzio
Coahuayana
Apatzingn, Gabriel Zamora, Lzaro
Crdenas, Morelia, Tzitzio,
Zinapcuaro
Gabriel Zamora Lzaro Crdenas,
Tzitzio
Tzitzio
Benito Jurez
PIERIDAE
CONABIO UMSNH
Coahuayana
Aquila, Coahuayana, Gabriel
Zamora, Morelia, Tzitzio
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Ascia monuste monuste (Linneaus)
Catasticta nimbice nimbice (Boisduval)
Colias eurytheme Boisduval
Enantia jethys (Boisduval)
Eurema boisduvaliana (C. Felder y R. Felder)
Eurema daira (Godart)
Eurema daira f. daira (Godart)
Eurema daira f. eugenia (Godart)
Eurema daira f. lidia (Godart)
Eurema daira f. sidonia (Godart)
Eurema f. jucunda (Godart)
Eurema mexicana (Dbdy)
Eurema mexicana mexicana (Boisduval)
Eurema proterpia f. gundlachia Poey
Ganyra josephina josepha (Salvin y Godman)
Ganyra josephina josepha (Salvin y Godman)
Glutophrisa drusilla Lamas
Hesperocharis costariscensis pasion (Reakirt)
Hesperocharis crocea jaliscana Schaus
Krycogonia lyside (Godart)
Leptophobia aripa (Boisduval)
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Aquila Gabriel Zamora Morelia
Parcuaro Tzitzio
Morelia
Morelia, Zacapu
Gabriel Zamora, Tzitzio Uruapan
Gabriel Zamora Morelia Tzitzio
Uruapan
Gabriel Zamora Morelia Tzitzio
Uruapan
Gabriel Zamora, Tacmbaro Uruapan
Morelia Tacmbaro Tzitzio
Gabriel Zamora Uruapan
Gabriel Zamora Morelia Uruapan
Morelia
Zinapcuaro
Gabriel Zamora Morelia Ptzcuaro
Tacmbaro Tzitzio
Gabriel Zamora Morelia Tacmbaro
Uruapan
Aquila
Arteaga
Aquila Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Morelia
Zinapcuaro
Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia Zacapu
Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Morelia Tacmbaro
Tarmbaro Zinapcuaro
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
PIERIDAE
ESPECIE
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
^Listado elaborado por el Dr. Javier Ponce Saavedra, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
CLASE (1)
ORDEN (3)
FAMILIA (10)
ARTHROPODA
INSECTA
COLLEMBOLA
ANURIDIDAE
BRACHYSTOMELLIDAE
ENTOMOBRYIDAE
HYPOGASTRURIDAE
ISOTOMIDAE
NEANURIDAE
HETEROPTERA
ONYCHIURIDAE
SMINTHURIDIDAE
PENTATOMIDAE
MEGALOPTERA
CORYDALIDAE
ESPECIE (26)
Pseudachorutes subcrassoides
Brachystomella parvula
Willowsia nigromaculata
Ceratophysella gibbosa
Schoettella distincta
Willemia persimilis
Xenylla grisea
Xenylla pseudomaritima
Xenylla welchi
Desoria trispinata
Neanura muscorum
Pumilinura hidalgoi
Mesaphorura krausbaueri
Sminthurides hyogramme
Alcaeorrhynchus grandis
Apateticus lineolatus
Euthyrhynchus floridanus
Oplomus dichrous
Oplomus pulcher
Perillus confluens
Podisus sagitta
Stiretrus anchorago
Tylospilus acutissimus
Chloronia pallida
Corydalus bidenticulatus
Corydalus texanus
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.30. LISTADO DE ESPECIES DE OTROS INSECTOS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA (37)
ELATERIDAE
LYCIDAE
MELOLONTHINAE
ESPECIE (111)
Phyrophorus sp.
Calopteron reticulatum (Fabricius)
Calopteron sp.
Anomala inconstans
Canthon humectus (Say)
Euphoria basalis (Gary-Percheron)
Euphoria dimidiata (Gary-Percheron)
Euphoria leucographa (GaryPercheron)
Euphorias basalis (Gary-Percheron)
Isonychus arizonensis (Howden)
Macrodactylus mexicanus (Burmeister)
Orizabus isidonoides (Fairmaire)
Pelidnota virescens (Burmeister)
Phyllophaga ravida (Blanchard)
Phyllophaga sp.
Phyllophaga vetula (Horn)
Phylophaga misteca (Bates)
SCARABAEI DAE
NOMBRE
COMUN
HABITOS
ALIMENTARIOS
MUNICIPIO
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo pelotero
Mayate de la flor de
calabaza
Escarabajo
Escarabajo
Terrestre
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Saprfago
Terrestre
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora
Quiroga
Quiroga
Tzitzio
Fitfago
Fitfago
Gabriel Zamora
Tzitzio
Mayate de la flor de
calabaza
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Mayate de junio o
Gallina ciega
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Fitfago
Quiroga
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Terrestre
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Saprfago
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Gabriel Zamora
Quiroga
Gabriel Zamora
Quiroga
Quiroga
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Gabriel Zamora
Quiroga
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Quiroga
Quiroga
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
AGROMYZIDAE
BIBIONIDAE
CECIDOMYIIDAE
CHIRONOMIDAE
CHLOROPIDAE
CULICIDAE
DOLICHOPODIDAE
EMPIDIDAE
MUSCIDAE
OTITIDAE
SARCOPHAGIDAE
SEPSIDAE
SYRPHIDAE
TACHINIDAE
TEPHRITIDAE
HEMIPTERA
ANTHOCORIDAE
BERYTIDAE
COREIDAE
LARGIDAE
LYGAEIDAE
ESPECIE
NOMBRE
COMUN
HABITOS
ALIMENTARIOS
MUNICIPIO
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Saprfago
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Ptzcuaro
Cryptochironomus sp.
Saprfago
Ptzcuaro
Procladius sp.
Saprfago
Ptzcuaro
Tanypus sp.
Saprfago
Ptzcuaro
Fitfago
Fitfago
Saprfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Saprfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Predador
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Tarmbaro
Tarmbaro
Ptzcuaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Chinche pirata
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
LYGAEIDAE
MIRIDAE
PENTATOMIDAE
REDUVIIDAE
ODONATA
RHOPALIDAE
AESHNIDAE
CALOPTERYGIDAE
ESPECIE
Nysius sp.
Creontiades sp.
Dolichomiris linearis R.
Spanagonicus albofasciatus (R.)
Taedia scrupeus (Say)
Banasa dimidiata (Say)
Murgantia histrinica (Hahn)
NOMBRE
COMUN
HABITOS
ALIMENTARIOS
Zicrona sp.
Acholla sp.
Zelus sp.
Liorhyssus hyalinus
Aeshna dugesi Calvert
Aeshna multicolor Hagen
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Chinche arlequn de la Fitfago
col
Fitfago
Predador
Chinche besucona
Predador
Fitfago
Liblula
Predador
Liblula
Predador
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Liblula
Liblula
Predador
Predador
Liblula
Predador
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Morelia
Comanja, Lzaro
Crdenas, Morelia,
La Piedad,
Tacmbaro
Gabriel Zamora
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Coahuayana,
Morelia, Pastor
Ortz
Morelia
La Huacana,
Purundiro,
Tarmbaro,
Uruapan, Zacapu
Gabriel Zamora,
Tacmbaro
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ESPECIE
NOMBRE
COMUN
HABITOS
ALIMENTARIOS
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
CALOPTERYGIDAE
Liblula
Predador
COENAGRIONIDAE
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Caballito del diablo
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Morelia, Villa
Escalante, Uruapan
Brechmorhoga sp.
Brechmorhoga sp.
Dythemis nigrescens
Dythemis sterilis Hagen
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Predador
Predador
Predador
Predador
Liblula
Predador
Liblula
Predador
Liblula
Predador
Libellila sp.
Libellula nodisticta Hagen
Libellula saturata Huhler
Macrothemis sp.
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Predador
Predador
Predador
Predador
Gabriel Zamora
Tacmbaro
Tuzantla
Gabriel Zamora,
Tacmbaro
Coahuayana,
Gabriel Zamora,
Huetamo,Tuzantla,
Zacapu
Coahuayana,
Morelia
Gabriel Zamora,
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia, Tacmbaro
Gabriel Zamora
CORDULEGASTRIDAE
GOMPHIDAE
LESTIDAE
LIBELLULIDAE
Morelia,
Tacmbaro,
Uruapan
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia
Tarmbaro
Gabriel Zamora,
Morelia Uruapan
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
LIBELLULIDAE
ESPECIE
NOMBRE
COMUN
HABITOS
ALIMENTARIOS
Macrothemis sp.
Orthemis ferruginea Fabricius
Liblula
Liblula
Predador
Predador
Paltothemis sp.
Pantala flavescens Fabricius
Perithemis intensa Kirby
Pseudoleon superbus (Hagen)
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Predador
Predador
Predador
Predador
Liblula
Liblula
Predador
Predador
Liblula
Liblula
Predador
Predador
MACROMIIDAE
Macromia sp.
PSEUDOSTIGMATIDAE Archilestes grandis (Rambur)
CONABIO UMSNH
MUNICIPIO
Benito Jurez
Aquila,
Coahuayana, La
Huacana, Gabriel
Zamora, Huetamo,
Morelia, Tuzantla.
Morelia
Purundiro, Morelia
Benito Jurez
Gabriel Zamora,
Lzaro Crdenas,
Tuzantla
Morelia
Benito Jurez,
Morelia,
Tacmbaro, Zacapu
Morelia
Gabriel Zamora,
Tacmbaro, Tzitzio
^Listado elaborado por el Dr. Javier Ponce Saavedra, Laboratorio de Entomologa de la Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
NOMBRE COMUN
MUNICIPIOS
AGELENIDAE
araa de tnel
Morelia
ANYPHAENIDAE
Aysha sp.
Acacesia humuta (Hentz)
Acacesia humuta (Hentz)
Acacesia humuta (Hentz)
Acanthepeira stellata Walckenaer
Acanthepeira stellata Walckenaer
Aculepeira sp.
Araneus apache Levi
Araneus detrimentosus (PickardCambridge )= Epeira nigrohumeralis
Pickard-Cambridge
Araneus lineatipes (PickardCambridge) = Neosconella lineat ipes
Pickard-Cambridge
Araneus pegnia (Walckenaer) =
Epeira solersioides Pickard -Cambridge
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
Morelia
Lzaro Crdenas
Morelia
Uruapan
Coahuayana
Morelia
Morelia
Tacmbaro
Churumuco
araa
Apatzingn
araa
Morelia
Tacmbaro
Uruapan
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
Tanctaro
Morelia
Uruapan
Morelia
Salvador Escalante
Zinapcuaro
Aquila
araa
Buenavista
araa
Huetamo
araa
Marcos Castellanos
araa
Morelia
araa
Zitcuaro
araa
araa
Uruapan
Uruapan
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ANYPHAENIDAE
ESPECIE
NOMBRE COMUN
MUNICIPIOS
araa
lvaro Obregn
araa
Morelia
araa
Uruapan
araa
Zinapcuaro
Tacmbaro
araa
Ario de Rosales
araa
Coahuayana
araa
araa
araa
araa
Morelia
Tacmbaro
Zamora
Tacmbaro
araa
Tanganccuaro
araa
araa de espinas
Salvador Escalante
Aquila
araa
araa
Aquila
Jiquilpan
araa
araa
Quiroga
Tacmbaro
araa
araa
araa
La Huacana
Tacmbaro
Tacmbaro
araa
Uruapan
araa
araa
araa
araa
araa
araa
Jiquilpan
Tacmbaro
Uruapan
Vista Hermosa
Tacmbaro
Morelia
araa
Ptzcuaro
araa
Zinapcuaro
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ANYPHAENIDAE
CLUBIONIDAE
DICTYNIDAE
DIGUETIDAE
ESPECIE
NOMBRE COMUN
MUNICIPIOS
araa
Uruapan
araa
Coalcomn
araa
La Piedad
araa
araa
araa
Ptzcuaro
Uruapan
Tacmbaro
araa
Coahuayana
araa
araa
araa
Tacmbaro
Uruapan
Morelia
araa
araa
araa
araa
Salvador Escalante
Uruapan
Zinapcuaro
Aquila
araa
araa
araa
Ario de Rosales
Morelia
Tacmbaro
araa
araa
araa
Uruapan
Zinapcuaro
Morelia
araa
Zinapcuaro
araa
Tacmbaro
araa
Tacmbaro
Wagneriana sp.
Wagneriana sp.
Wagneriana tauricornis (PickardCambridge) = Araneus tauricornis
Petrunkevitch
Wixia aff. clivosa
Cheiracanthium sp.
Dictyna sp.
Dictyna sp.
Dictyna sp.
Mallos sp.
Mallos sp.
Diguetia albolineata (PickardCambridge)
araa
araa
araa
Aquila
Tacmbaro
Tacmbaro
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
Tacmbaro
Morelia
Morelia
Uruapan
Uruapan
Morelia
Uruapan
Morelia
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
DIGUETIDAE
DIPLURIDAE
GNAPHOSI DAE
HETEROPODIDAE
LYC0SIDAE
OXYOPIDAE
PHOLCIDAE
SALTICIDAE
TETRAGNATHIDAE
THERAPHOSIDAE
THERIDIIDAE
ESPECIE
NOMBRE COMUN
MUNICIPIOS
araa
Morelia
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
araa
araa saltadora
araa saltadora
araa saltadora
araa saltadora
araa saltadora
araa saltadora
araa
Uruapan
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Uruapan
tarntula
tarntula
tarntula
araa
viuda negra
viuda negra
araa
araa
araa
Uruapan
Tacmbaro Uruapan
Physocyclus sp.
Eris sp.
Habronattus sp.
Metaphiddipus sp..
Salticus sp.
Sitticus sp.
Tutelina sp.
Tetragnatha elongata Walckenaer =
Tetragnatha grallator Banks
Euathlus smithi (Pickard-Cambridge)
= Brachypelma smithi PickardCambridge
Euathlus smithi (Pickard-Cambridge)
Euathlus smithi (Pickard-Cambridge)
Achaearanea fresno (Gertsch)
Latrodectus mactans (Fabricius)
Latrodectus mactans (Fabricius)
Steatoda aff. grossa (C. L. Koch) =
Asagena zonata (Pickard-Cambridge)
Steatoda aff. grossa (C. L. Koch)
Steatoda autumnalis (Banks) =
Lithyphantes autummalis Banks
Theridion sp.
araa
Theridium evexum Keyserling =
araa
Phyllonethis electa PickardCambridge
Tidarren sisyphoides (Walckenaer) =
araa
Diponoma proba (Pickard-Cambridge)
ULOBORIDAE
CONABIO UMSNH
Morelia
Uruapan
Tacmbaro
araa
Uruapan
araa cangrejo
araa cangrejo
araa cangrejo
araa
Morelia
Morelia
Morelia
Uruapan
^Listado elaborado por el Dr. Javier Ponce Saavedra, Laboratorio de Entomologa de la Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de
San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.33. LISTADO DE ESPECIES DE ALACRANES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (3)
BUTHIDAE
DIPLOCENTRIDAE
VAEJOVIDAE
ESPECIE (18)
NOMBRE COMN
REGIONES, MUNICIPIOS Y
LOCALIDADES
USOS
Importancia mdica
Alacrn de Michoacn
Importancia mdica
Alacrn
Alacrn de Guerrero
Es comn en casas
habitacin de zonas
suburbanas y rurales.
Muy abundante.
Importancia mdica
Importancia mdica
Alacrn de Manzanillo
Importancia mdica
Alacrn
Importancia mdica
Alacrn
Importancia mdica
Alacrn
Alacrn
Alacrn
Alacrn
Alacrn
OBSERVACIONES
De amplia distribucin en
zonas clidas y secas.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA (3)
ESPECIE (18)
NOMBRE COMN
REGIONES, MUNICIPIOS Y
LOCALIDADES
Alacrn
Alacrn
Alacrn
Alacrn
Alacrn
Alacrn
Morelia.
Tlapujahua, Morelia, Zirahun.
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio Tac mbaro,
Faro de Buceras.
USOS
CONABIO UMSNH
OBSERVACIONES
^Listado elaborado por el Dr. Javier Ponce Saavedra, Laboratorio de Entomologa de la Facultad de Biologa, UMSNH.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.34. LISTADO DE ESPECIES DE PECES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
PHYLUM (1)
CLASE (2)
ORDEN (10)
FAMILIA (26)
CHORDATA
ACTINOPTERYGII
ATHERINIFORMES
ATHERINOPSIDAE
CHARACIFORMES
CLUPEIFORMES
CYPRINIFORMES
CHARACIDAE
CLUPEIDAE
CATOSTOMIDAE
CYPRINIDAE
ESPECIE (107)
Atherinella balsana
Atherinella eriarcha
Atherinella guatemalensis
Chirostoma aculeatum
Chirostoma arge
Chirostoma attenuatum
Chirostoma bartoni
Chirostoma chapalae
Chirostoma consocium
Chirostoma estor
Chirostoma grandocule
Chirostoma humboldtianum
Chirostoma jordani
Chirostoma labarcae
Chirostoma lucius
Chirostoma patzcuaro
Chirostoma promelas
Chirostoma reseratum
Chirostoma sphyraena
Chirostoma attenuatum
Chirostoma estor
Chirostoma grandocule
Chirostoma jordani
Astyanax fasciatus
Lile stolifera
Moxostoma austrinum
Algansea lacustris
Algansea tincella
Algansea lacustris
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
CHORDATA
ACTINOPTERYGII
CYPRINIFORMES
CYPRINIDAE
CYPRINODONTIFORMES
GOODEIDAE
POECILIIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Carassius auratus
Ctenopharyngodon idella
Cyprinus carpio
Hybopsis boucardi
Notropis calientis
Notropis sallaei
Yuriria alta
Alloophorus robustus
Allotoca diazi
Allotoca dugesii
Allotoca meeki
Chapalichthys encaustus
Chapalichthys peraticus
Girardinichthys multiradiatus
Goodea atripinnis
Hubbsina turneri
Ilyodon whitei
Skiffia bilineatus
Skiffia lermae
Skiffia multipunctata
Xenotoca melanosoma
Xenotoca variata
Zoogoneticus quitzeoensis
Heterandria bimaculata
Poecilia butleri
Poecilia mexicana
Poecilia reticulata
Poecilia sphenops
Poeciliopsis balsas
Poeciliopsis gracilis
Poeciliopsis infans
Xiphophorus helleri
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
CHORDATA
ACTINOPTERYGII
PERCIFORMES
CARANGID AE
CENTRARCHIDAE
CICHLIDAE
ECHENEIDAE
ELEOTRIDAE
GERREIDAE
GOBIIDAE
HAEMULIDAE
LUTJANIDAE
MUGILIDAE
MULLIDAE
POLYNEMIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Caranx vinctus
Chloroscombrus orqueta
Trachinotus kennedyi
Micropterus salmoides
Archocentrus nigrofasciatus
Cichlasoma istlanum
Oreochromis aureus
Oreochromis mossambicus
Oreochromis aureus
Oreochromis mossambicus
Tilapia rendalli
Tilapia zillii
Remora remora
Dormitator latifrons
Eleotris picta
Gobiomorus maculatus
Eucinostomus currani
Eucinostomus entomelas
Awaous transandeanus
Gobionellus microdon
Anisotremus caesius
Anisotremus dovii
Anisotremus interruptus
Haemulon steindachneri
Haemulopsis leuciscus
Pomadasys panamensis
Xenichthys xanti
Lutjanus argentiventris
Mugil cephalus
Mugil curema
Pseudupeneus grandisquamis
Polydactylus approximans
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
CHORDATA
ACTINOPTERYGII
PERCIFORMES
SCIAENIDAE
PLEURONECTIFORMES
SILURIFORMES
SERRANIDAE
ACHIRIDAE
ARIIDAE
ICTALURIDAE
CEPHALASPIDOMORPHI
SYNGNATHIFORMES
PETROMYZONTIFORMES
SYNGNATHIDAE
PETROMYZONTIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Menticirrhus elongatus
Menticirrhus nasus
Ophioscion scierus
Ophioscion typicus
Epinephelus analogus
Achirus mazatlanus
Arius seemanni
Cathorops fuerthii
Ictalurus balsanus
Ictalurus dugesii
Ictalurus punctatus
Pseudophallus starksii
Lampetra geminis
Lampetra spadicea
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.34. LISTADO DE ESPECIES DE PECES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).
Daz P., E. 1998. Ictiofauna Lermense. Laboratorio de Ictiologa y Limnologa. Depart amento de Zoologa.
Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto P006.
Espinosa P., H. 2002. Computarizacin de la Coleccin Nacional de Peces del Instituto de Biologa UNAM.
Coleccin Nacional de Peces. Depart amento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T023.
Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin helmintolgica del Instituto de
Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Bio loga. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P085.
Lozano V., M. L. 2003. Repatriacin del material ictiolgico de 12 estados de la Repblica Mexicana,
depositado en la coleccin ictiolgica de la Universidad de Tulane, E.U. Laboratorio de Ictiologa.
Departamento de Zoologa de Vertebrados. Facultad de Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma
de Nuevo Len. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto S056.
Soto G., E. 2000. Ictiofauna balseana y helmintos parsitos asociados. Laboratorio de Ictiologa y
Limnologa. Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico
Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L051.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.35. LISTADO DE ESPECIES DE PECES DE AGUA DULCE DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (15)
ATHERINOPSIDAE
ESPECIE (85)
NOMBRE
COMN
DISTRIBUCIN
CONSERVACIN
USOS
OBSERVACIONES
Plateadito del
Balsas
No disponible
Alimento
Especie nativa
Atherinella guatemalensis
(Gnther)
Plateadito de
Huamuchal
Costa
No disponible
Ecolgica,alimento
Especie nativa
Bajo, Cinega de
Chapala
No disponible
Alimento,
Ecolgica
Especie nativa en ro
Angulo y Lago de Chapala.
Ptzcuaro-Zirahun
No disponible
Cinega de Chapala
No disponible
Alimento,
Ecolgica
Cinega de Chapala
Peligro de extincin
Charal
Centro
Peligro de extincin
Cinega de Chapala
No disponible
Pescado blanco,
Kurucha
Ptzcuaro-Zirahun
No disponible
Centro, PtzcuaroZirahun
Amenazada
Alimento,Biolgica
Chirostoma attenuatum
Charal prieto
Meek= Eslopsarum
attenuatum, Chirostoma
attenuatum
Chirostoma chapalae Jordan y Charal de Chapala
Snyder = Eslopsarum
chapalae
Chirostoma charari (De
Charal tarasco
Buen)= Eslopsarum bartoni
charari
Chirostoma compressum (De
Buen)= Chirostoma
grandocule compressum
Chirostoma consocium Jordan
y Hubbs= Eslopsarum
consocium
Chirostoma estor copandaro
De Buen = Chirostoma estor
Especie endmica de
Ptzcuaro-Morelia. Nativa
que se ha introducido en
diferentes cuerpos de agua,
tambin de la cuenca del
Balsas.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ATHERINOPSIDAE
CATOSTOMIDAE
CENTRARCHIDAE
ESPECIE
Chirostoma grandocule
(Steindachner)=
Atherinichthys grandocule
Chirostoma humboldtianum
(Valenciennes) = Atherina
humboldtianum, Chistoma
regali
Chirostoma jordani Woolman
= Eslopsarum jordani,
Chirostoma brasiliensis
Chirostoma labarcae Meek=
Eslopsarum labarcae
NOMBRE
COMN
DISTRIBUCIN
CONSERVACIN
USOS
CONABIO UMSNH
OBSERVACIONES
Cinega de Chapala
No disponible
Alimento,
Ecolgica
Especie nativa.
Pescado blanco de
Zacapu
Cinega de Chapala,
Zacapu
No disponible
Alimento,
Ecolgica
Especie nativa
Charal, Charale
No disponible
Alimento,Biolgica
Especie nativa
Charal de la barca
Bajo, Cinega de
Chapala
No disponible
Cinega de Chapala
No disponible
Cinega de Chapala
No disponible
Consumo humano
Ptzcuaro-Zirahun
No disponible
Cinega de Chapala
Amenazada
Oriente
Chirostoma sphyraena
Boulenger
Charal barracuda
Cinega de Chapala
Chriostoma jordani
Woolman= Eslopsarum
jordani, Chirostoma
brasiliensis
Scartomyzon austrinus
(Bean)= Moxostoma
austrinum
Lepomis cyanellus= Lepomis
cyanellus
Charal, Charale
Centro
Chuime,Matalote
Importancia
biolgica
Especie Nativa.
Pez sol
Cinega de Chapala
Alimento
Especie Introducida
Charal pinto
Especie endmica de la
presa de San Juanico.
Rara
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
NOMBRE
COMN
DISTRIBUCIN
CONSERVACIN
USOS
CONABIO UMSNH
OBSERVACIONES
CENTRARCHIDAE
Micropterus salmoides
Lacpede= Labrus salmoides
Lobina negra,
Trucha
Ptzcuaro-Zirahun,
Zacapu
Alimento,
Acuacultura
CENTROPOMIDAE
Centropomus nigrescens
Gnther
Robalo, Robalo
prieto
Costa
Centropomus pectinatus
(Poey)= Centropomus
grandoulatus, Centropomus
pectinatus
Centropomus robalito Jordan
y Gilbert
Robalo de aleta
prieta
Costa
Robalo de aleta
amarilla, pijoln
Costa
Centropomus viridis
Lockington
Astyanax aeneus (Cuvier)=
Astyanax fasciatus, Chalceus
fasciatus
Cichlasoma istlanum (Jordan
y Snyder )= Heros istlanus
Robalo plateado
Costa
Pepesca, Ccido,
Blanquillo,
Sardinita
Mojarra del Balsas,
Mojarra prieta
CHARACINIDAE
CICHLIDAE
Oreochromis aureus
Tilapia azul
(Steindachner)= Sarotherodon
aureus
Oreochromis mossambicus
Tilapia negra
(Peters)= Saratherodon
mossambicus
Oreochromis niloticus
(Linnaeus)= Sarotherodon
niloticus
Tilapia rendalli (Boulenger)=
Tilapia melanopleura
Amenazada
Especie Introducida en
Ptzcuaro y Ro Angulo.
Valle de Apatzingn
Alimento,
Acuacultura
Alimento,
Acuacultura
Especie Introducida
Tilapia roja
Bajo, Cinega de
Chapala,Tierra Caliente,
Valle de Apatzingn
Alimento,
Acuacultura
Especie Introducida
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CYPRINIDAE
ESPECIE
NOMBRE
COMN
DISTRIBUCIN
CONSERVACIN
USOS
CONABIO UMSNH
OBSERVACIONES
Sardinita, Areque
Costa, Valle de
Apatzingn
Cinega de Chapala
Algansea lacustris
Steindachner= Algansea
lacustris
Acmara
Oriente, Cinega de
Chapala, PtzcuaroZirahun
Popocha
Cinega de Chapala
Algansea tincella
(Valenciennes)= Leuciscus
tincella
Aztecula sallei (Gnther) =
Notropis sallei, Ceratichthys
sallei
Carassius auratus (Linnaeus)=
Carassius auratus
Bajo, Cinega de
Chapala, Zacapu
Consumo humano,
Biolgico
Especie Nativa.
Carpa Azteca,
Sardinita
Centro
Importancia
biolgica
Especie Nativa.
Carpa dorada
Centro, Cinega de
Chapala, Oriente
Acuacultura y
Ornamental
Especie Introducida de
Eurasia
Ctenopharyngodon idellus
(Valenciennes)
Carpa Herbvora
Ptzcuaro-Zirahun
Alimento,
Acuacultura
Especie Introducida de
Asa. Utilizable tambin
para controles de maleza.
Carpa comn
Alimento, fines
acuacultura
Especie Introducida de
Eurasia.
Alimento
Tierra Caliente
Centro, Zacapu
Carpa amarilla
Peligro de extincin
Amenazada
Amenazada
Consumo humano,
Biolgica
Especie Endmica de la
cuenca Lerma -Santiago
Consumo humano
Consumo humano
Biolgica
Importancia
ecolgica
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
GOBIESOCIDAE
GOBIIDAE
GOODEIDAE
ESPECIE
Yuriria alta (Jordan) =
Hybopsis altus, Hudsonius
altus
Gobiexos mexicanus Briggs y
Miller
NOMBRE
COMN
DISTRIBUCIN
CONSERVACIN
USOS
CONABIO UMSNH
OBSERVACIONES
Carpa blanca,
sardina
Zacapu
Cucharita mexicana
Costa
Costa
Purito
Costa
Sicydium gymnogaster
Ogilvie- Grant = Sicydium
gymnogaster
Dormiln de
veracruz,
Chanquetes
Costa, Valle de
Apatzingan
Sicydium multipunctatum
Regan= Cotylopus punctatus
Dormiln punteado
Costa
Centro, Cinega de
Chapala, PtzcuaroZirahun, Zacapu
Valle de Apatzingn
Consumo humano
Especie Nativa
Alimento
Especie Endmica en la
Subcuenca TelpacatepecInfiernillo
Chorumo
Ptzcuaro-Zirahun
No disponible
Importancia
Ecolgica
Tiro
Centro, PtzcuaroZirahun,
Amenazada
Alimento,
Ecolgica
Tiro de Zirahun
Ptzcuaro-Zirahun
Zacapu
Pintito de ocotln
Cinega de Chapala
Alimento,
Ecolgica
Habitat restringuido
Ecolgica
Ornamental,
Ecolgica
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ICTALURIDAE
ESPECIE
NOMBRE
COMN
Chapalichthys pardalis
lvarez = Chapalichthys
peraticus
Girardinichthys multiradiatus
(Meek)= Characodon
multiradiatus
Goodea atripinnis Jordan=
Characodon atripinnis
Pintito de tocumbo
Cinega de Chapala
Ornamental,
Ecolgica
Especie Endmica de la
subcuenca de San Juanico
Mexcalpique de
Zempoala
Oriente
Importancia
Ecolgica
Especie Nativa
Tiro, Chehua
Alimento,
Biolgica,
Ecolgica
Especie Nativa
Ptzcuaro-Zirahun
Importancia
biolgica
Especie Nativa
Importancia
biolgica
Mojarrita,
Mexcalpique cola
partida
Tiro rayado
Centro
Amenazada
Importancia
Biolgica,Alimento
Especie Nativa
Tiro, Carangua
Centro, Zacapu
Amenazada
Especie Nativa
Tiro manchado
Cinega de Chapala
Importancia
biolgica
Importancia
biolgica
Pintada, Pintola,
Carangua
Centro, Cinega de
Chapala, Zacapu
Picote
Centro, Cinega de
Chapala, Zacapu
Alimento porcino,
Biolgica
Especie Nativa
Valle de Apatzingn,
Tierra Caliente
Alimento
DISTRIBUCIN
Centro, Zacapu
CONSERVACIN
Peligro de extincin
USOS
CONABIO UMSNH
OBSERVACIONES
Amenazada
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
ICTALURIDAE
MUGILIDAE
PETROMYZONIDAE
POECIILIDAE
ESPECIE
NOMBRE
COMN
DISTRIBUCIN
CONSERVACIN
USOS
CONABIO UMSNH
OBSERVACIONES
Cinega de Chapala
Alimento
Bagre
Cinega de Chapala
Alimento
Ictalurus punctatus
(Rafinesque)= Siluros
punctatus
Agonostomus monticola
(Brancoft)= Mugil monticola
Bagre de canal
Cinega de Chapala
Alimento
Especie Introducida
Trucha de tierra
caliente
Costa
Consumo humano
Costa
Alimento
Especie Nativa.
Lamprea de Jacona
Centro
Sujeta a proteccin
especial
Lamprea
Cinega de Chapala
Peligro de extincin
Heterandria bimaculata
(Heckel)= Xiphophorus
bimaculatus
Poecilia butleri Jordan=
Platypoecilus nelsoni
Guatopote
manchado
Costa
No disponible
Costa
Amenazada
Topote del
Atlntico
Cinega de Chapala
Guppy
Centro, Cinega de
Chapala
Topote
mexicano,Pupos,
Truchi
Poecilia mexicana
Steindachner= Poecilia
mexicana
Poecilia reticulata (Peters)=
Lebistes reticulatus,
Girardinus reticulatus,
Acanthophacelus guppi
Poecilia shenops
Valenciennes= Mollienesia
shenops
No disponible
Especie Endmica de
Lerma- Chapala, y Lago de
Chapala
Especie Nativa de Lago de
Chapala
Ornamental y
ecolgico
Especie Nativa
Alimento
Especie Introducida
Fines Ornamentales
Ornamental,
Ecolgica
Especie Nativa
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
Poeciliopsis balsas Hubbs=
Poeciliopsis anonas,
Poeciliopsis balsas
Poeciliopsis infans
(Woolman)= Gambusia infans,
Poeciliopsis porosus
Xiphophorus helleri Heckel=
Xiphophorus gunther,
Xiphophoru jalapae
NOMBRE
COMN
DISTRIBUCIN
CONSERVACIN
USOS
CONABIO UMSNH
OBSERVACIONES
Guatopote del
Balsas
Valle de Apatzingn
Importancia
ecolgica
Guatopote del
lerma
Centro, Cinega de
Chapala, Tierra Caliente,
Zacapu
Bajo, Oriente, Zacapu
Fines Ornamentales
Especie Introducida
artificialmente en ro
Balsas y ro Lerma
^Listado elaborado por la M.C. Mar tina Medina Nava y la M.C. Ma. Virginia Segura Garca, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (2)
FAMLIA (8)
ANURA
BUFONIDAE
HYLIDAE
LEPTODACTYLI DAE
MICROHYLIDAE
PELOBATIDAE
RANIDAE
CAUDATA
AMBYSTOM ATIDAE
ESPECIE (48)
Bufo coccifer
Bufo compactilis
Bufo marinus
Bufo marmoreus
Bufo occidentalis
Bufo perplexus
Bufo valliceps*
Hyla arenicolor
Hyla bistincta
Hyla eximia
Hyla plicata*
Hyla smaragdina
Hyla smithii
Ololygon staufferi*
Pachymedusa dacnicolor
Phrynohyas venulosa*
Smilisca baudini
Triprion spatulatus*
Eleutherodactylus angustidigitorum
Eleutherodactylus augusti
Eleutherodactylus hobartsmithi
Eleutherodactylus maurus
Eleutherodactylus nitidu
Eleutherodactylus occidentalis
Eleutherodactylus pygmaeus
Eleutherodactylus rugulosus
Eleutherodactylus vocalis
Leptodactylus labialis
Leptodactylus melanonotus
Hypopachus variolosus
Spea hammondi*
Spea multiplicatus
Rana berlandieri*
Rana dunni
Rana megapoda
Rana montezumae
Rana neovolcanica
Rana pustulosa
Rana trilobata*
Ambystoma amblycephalum
Ambystoma bombypellum*
Ambystoma dumerili
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMLIA
AMPHIBIA
CAUDATA
AMBYSTOMATIDAE
PLETHODONTIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Ambystoma ordinarium
Ambystoma tigrinum
Pseudoeurycea belli
Pseudoeurycea cephalica*
Pseudoeurycea longicauda
Pseudoeurycea robertsi
Fuentes de informacin
ANEXO 4.36. LISTADO DE ESPECIES DE ANFIBIOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).
Flores V., O. 1998. Formacin de una base de datos y elaboracin de un atlas de la herpetofauna de Mxico.
Coleccin de anfibios y reptiles. Museo de Zoo loga "Alfonso L Herrera". Departamento de
Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto A014.
Salgado M., G. 2002. Base de datos y catlogo de helmintos parsitos de anuros de Mxico. Laboratorio de
Helmintologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto S137. Mxico
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ndice
CONABIO UMSNH
ANURA
BUFONIDAE
ESPECIE (42)
Bufo coccifer
Bufo compactilis
Bufo marinus
Bufo marmoreus
Bufo occidentalis
Bufo perplexus
HYLIDAE
Hyla arenicolor
Hyla bistincta
Hyla eximia
Hyla smaragdina
Hyla smithii
Pachymedusa dacnicolor
Pternophyla fodiens
Smilisca baudinii
Triprion spatulatus
LEPTODACTYLIDAE Eleutherodactylus angustidigitorum
Eleutherodactylus augusti
Eleutherodactylus hobartsmithi
Eleutherodactylus nitidus = Tomodactylus nitidus
Eleutherodactylus occidentalis = Leptodactylus occidentalis
Eleutherodactylus pygmaeus
Eleutherodactylus rufesces = Tomodactilyus rufescens
Eleutherodactylus rugulosus
Leptodactylus fragilis = Leptodactylus labialis
Leptodactylus melanonotus
MICROHYLIDAE
Hypopachus variolosus
SCAPHIOPODIDAE
Spea multiplicata
RANIDAE
Rana forreri
Rana dunni
Rana trilobata = Rana megapoda
Rana montezumae
Rana neovolcanica
Rana pustulosa
RHINOPHRYNIDAE Rhinophrynus dorsalis
URODELA
Ambystoma amblycephalum
AMBYSTOMATIDAE
Ambystoma andersoni
Ambystoma dumerilii
Ambystoma ordinarium
Ambystoma velasci
Ambystoma rivulare
PLETHODONTIDAE Pseudoeurycea belli
Pseudoeurycea longicauda
NOMBRE COMN
sapo chiquito
sapo de meseta
sapo verrugoso
Sapo jaspeado
sapo de pino
sapo
ranita de caada
ranita de pliegue
ranita de montaa
ranita esmeralda
ranita enana
rana verde arborcola
ranita minera
rana parda
rana pico de pato
ranita de Ptzcuaro
ranita amarilla
ranita de hojarasca
rana grillo
rana costea
ranita pigmea
ranita roja
rana de tierra
ranita de charco
rana de charco
rana ovejera
sapito de espuelas
rana verde
rana de Ptzcuaro
rana de Chapala
rana de Moctezuma
rana leopardo
rana de cascada
sapo excavador
salamandra o ajolote cabeza chata
NOM-059-SEMARNAT-2001
Pr
ENDMICA
(E)
E
E
E
E
Pr
Pr
E
E
E
Pr
E
E
Pr
Pr
Pr
Pr
A
Pr
Pr
Pr
E
E
E
E
E
E
Pr
Pr
Pr
Pr
E
E
E
E
tlaconete pinto
tlaconete de cola larga
A
Pr
E
E
Listado elaborado por Dolores del C. Huacuz-Elas, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
El arreglo taxonmico y la nomenclatura estn basados en Flores-Villela O., y L. Canseco-Marquz. 2004. Nuevas especies y cambios taxonmicos
para la herpetofauna de Mxico. Acta Zoolgica Mexicana (n.s.) 20(2); 115-144.
ndice
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (2)
FAMILIA (20)
REPTILIA
SQUAMATA
ANGUIDAE
BIPEDIDAE
BOIDAE
COLUBRIDAE
ESPECIE (137)
Barisia imbricata
Bipes canaliculatus
Boa constrictor
Coniophanes lateritius
Conophis vittatus
Conopsis biserialis
Conopsis lineatus
Conopsis nasus
Diadophis punctatus
Dryadophis melanolomus
Drymarchon corais
Drymobius margaritiferus
Enulius flavitorques*
Ficimia hardyi*
Geagras redimitus*
Geophis dugesi
Geophis incomptus
Geophis maculiferus
Geophis nigrocinctus
Geophis petersi
Geophis tarascae
Hypsiglena torquata
Imantodes gemmistratus
Lampropeltis ruthveni*
Lampropeltis triangulum
Leptodeira maculata
Leptodeira splendida
Leptophis diplotropis
Manolepis putnami
Masticophis mentovarius
Masticophis taeniatus
Nerodia melanogaster
Oxybelis aeneus
Pituophis deppei
Pituophis lineaticollis
Pseudoficimia frontalis
Pseudoleptodeira latifasciata
Rhadinaea hesperia
Rhadinaea lachrymans*
Rhadinaea laureata
Rhadinaea taeniata
Salvadora bairdi
Salvadora mexicana
SINONMIA
Diadophis dugesii
Phituophis deppei
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
REPTILIA
SQUAMATA
COLUBRIDAE
CORYTOPHANIDAE
ELAPIDAE
GEKKONIDAE
HELODERMATIDAE
IGUANIDAE
LEPTOTYPHLOPIDAE
LOXOCEMIDAE
PHRYNOSOMATIDAE
ESPECIE
Senticolis triaspis
Sibon philippi
Sonora michoacanensis
Storeria storerioides
Tantilla bocourti
Tantilla calamarina
Tantilla rubra*
Thamnophis cyrtopsis
Thamnophis eques
Thamnophis scalaris
Thamnophis scaliger
Thamnophis valida
Toluca lineata
Trimorphodon biscutatus
Trimorphodon tau
Basiliscus vittatus
Micrurus distans
Micrurus laticollaris
Hemidactylus frenatus
Phyllodactylus duellmani
Phyllodactylus lanei
Phyllodactylus paucituberculatus
Phyllodactylus tuberculosus
Heloderma horridum
Ctenosaura pectinata
Ctenosaura similis*
Enyaliosaurus clarki
Enyaliosaurus quinquecarinatus*
Iguana iguana
Leptotyphlops bressoni
Leptotyphlops goudoti
Loxocemus bicolor
Phrynosoma asio
Phrynosoma coronatum*
Sceloporus aeneus
Sceloporus asper
Sceloporus bulleri
Sceloporus clarki*
Sceloporus dugesi
Sceloporus formosus
Sceloporus gadoviae
Sceloporus grammicus
Sceloporus heterolepis
Sceloporus horridus
Sceloporus jalapae*
Sceloporus jarrovi*
CONABIO UMSNH
SINONMIA
Ctenosaura clarki
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
REPTILIA
SQUAMATA
PHRYNOSOMATIDAE
POLYCHRIDAE
SCINCIDAE
TEIIDAE
VIPERIDAE
TESTUDINES
BATAGURIDAE
CHELONIIDAE
DERMOCHELYIDAE
KINOSTERNIDAE
ESPECIE
Sceloporus melanorhinus
Sceloporus pyrocephalus
Sceloporus scalaris
Sceloporus siniferus
Sceloporus spinosus
Sceloporus torquatus
Sceloporus utiformis
Urosaurus bicarinatus
Urosaurus gadovi
Urosaurus irregularis*
Uta stansburiana
Anolis dunni
Anolis nebulosus
Anolis schmidti
Anolis sericeus*
Eumeces altamirani
Eumeces brevirostris
Eumeces colimensis
Eumeces copei
Eumeces dugesi
Eumeces lynxe*
Eumeces parvulus
Mabuya brachypoda
Sphenomorphus assatus
Ameiva undulata
Cnemidophorus burti*
Cnemidophorus calidipes
Cnemidophorus communis
Cnemidophorus costatus
Cnemidophorus deppii
Cnemidophorus gularis*
Cnemidophorus guttatus*
Cnemidophorus lineattissimus
Cnemidophorus mexicanus*
Cnemidophorus sacki*
Agkistrodon bilineatus
Crotalus basiliscus
Crotalus durissus
Crotalus molossus
Crotalus polystictus
Crotalus pusillus
Crotalus triseriatus
Rhinoclemmys rubida
Chelonia agassizi
Dermochelys coriacea
Kinosternon hirtipes
CONABIO UMSNH
SINONMIA
Norops dunni
Norop nebulosus
Norops schmidti
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
REPTILIA
TESTUDINES
KINOSTERNIDAE
ESPECIE
CONABIO UMSNH
SINONMIA
Kinosternon integrum
Kinosternon scorpioides*
Fuentes de informacin
ANEXO 4.38. LISTADO DE ESPECIES DE REPTILES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).
Bravo M., C. 1999. Inventario nacional de especies vegetales y animales de uso artesanal. Asociacin
Mexicana de Arte y Cultura Popular AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J002.
Flores V., O. 1998. Formacin de una base de datos y elaboracin de un atlas de la herpetofauna de Mxico.
Coleccin de anfibios y reptiles. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de
Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto A014.
Goyenechea M., I. 1999. Filogenia del gnero Conopsis Gnther (Serpentes: Colubridae). Museo de
Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H127.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 4.39 LISTADO DE ESPECIES DE REPTILES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
RDEN (3)
SUBRDEN
TESTUDINES
FAMILIA (24)
BATAGURIDAE
CHELONIIDAE
DERMOCHELYDAE
KINOSTERNIDAE
CROCODYLIA
SQUAMATA
SAURIA
CROCODYLIDAE
ANGUIDAE
CORYTOPHANIDAE
EUBLEPHARIDAE
GEKKONIDAE
HELODERMATIDAE
IGUANIDAE
PHRYNOSOMATIDAE
ESPECIE (138)
NOMBRES COMUNES
Rhinoclemmys rubida
Chelonia mydas agassizi
Lepidochelys olivacea
Dermochelys coriacea
Kinosternon hirtipes
Kinosternon integrum
Crocodylus acutus acutus
Barisia imbricata imbicata
Basiliscus vittatus
Coleonyx elegans
Hemidactylus frenatus
Phyllodactylus duellmani
Phyllodactylus homolepidurus
Phyllodactylus lanei
Phyllodactylus paucituberculatus
Phyllodactylus unctus
Heloderma horridum horridum
Ctenosaura clarki
Ctenosaura pectinata
Iguana iguana
Phrynosoma asio
Sceloporus aeneus
Sceloporus asper
Sceloporus bulleri
pasaros
cuija manchado
besucona
salamanquesa pigmea
salamanquesa de Sonora
pata de vaca
salamanquesa del ro Marqus
salamanquesa del ro de San Lucas
escorpin, lagarto enchaquirado
iguana, nopilche
iguana negra, garrobo
iguana verde
lagarto espinoso
llanerita
lagartija escamosa
lagartija escamosa
NOM-059SEMARNAT2001 / End*
Pr
P
P
P
Pr
Pr
Pr
Pr / E
A
Pr / E
Pr / E
E
Pr / E
Pr / E
A/E
A/E
A/E
Pr
Pr
E
Pr / E
E
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
RDEN (3)
SUBRDEN
FAMILIA (24)
Cont. Phrynosomatidae
POLYCHROTIDAE
SCINCIDAE
TEIIDAE
ESPECIE (138)
Sceloporus dugesi intermedius
Sceloporus gadoviae
Sceloporus heterolepis
Sceloporus horridus
Sceloporus grammicus microlepidotus
Sceloporus melanorhinus calligaster
Sceloporus pyrocephalus
Sceloporus scalaris scalaris
Sceloporus siniferus siniferus
Sceloporus spinosus
Sceloporus torquatus torquatus
Sceloporus utiformis
Urosaurus bicarinatus
Urosaurus gadovi
Norops (Anolis) dunni
Norops (Anolis) nebulosus
Norops (Anolis) schmidti
Mesoscincus altamirani = Eumeces
altamirani
Eumeces colimensis
Eumeces copei
Eumeces dugesi
Eumeces parvulus
Mabuya brachypoda
Sphenomorphus assatus
Aspidoscelis undulata = Ameiba
undulata
Aspidoscelis calidipes=
Cnemidophorus calidipes
Aspidoscelis communis communis =
Cnemidophorus communis communis
NOMBRES COMUNES
ticuini
lagartija escamosa
roo espinoso
lagartija espinosa
chintete de mezquite comn
roo de rbol
lagartija espinosa del pedregal
lagartija de montaa
lagartija escamosa castaa
lagartija escamosa espinosa
rpido barrado de meseta
roo de suelo
lagartija arbolera tropical
lagartija de rbol Gadow
anolis de Dunn
roo de pao
roo de pao
eslizn de Tepalcatepec
CONABIO UMSNH
NOM-059SEMARNAT2001 / End*
E
E
E
E
Pr
E
E
E
E
E
E
Pr / E
E
E
Pr / E
eslizn de Colima
eslizn de Cope
eslizn de Duges
salamanquesa de cola azul
salamanquesa de rayas
escincela roja
sabandija de cola azul
Pr / E
Pr / E
Pr / E
E
ticuiliche
Pr / E
Pr / E
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
RDEN (3)
SUBRDEN
FAMILIA (24)
Cont. Colubridae
AMPHISBAENIA
SERPENTES
XANTUSIIDAE
BIPEDIDAE
BOIDAE
COLUBRIDAE
ESPECIE (138)
Aspidoscelis costatus =
Cnemidophorus costatus
Aspidoscelis deppii = Cnemidophorus
deppii
Aspidoscelis lineattissimus =
Cnemidophorus lineattissimus
Lepidophyma tarascae
Bipes canaliculatus
Boa constrictor
Coniophanes fissidens dispersus
Coniophanes lateritius
Coniophanes sarae
Conophis vittatus
Conopsis biserialis
Conopsis nasus nasus
Diadophis dugesii
Dryadophis melanolomus stuarti
Drymarchon corais rubidus
Drymobius margaritiferus
margaritiferus
Drymobius margaritiferus fistulosus
Geophis dugesi
Geophis incomptus
Geophis maculiferus
Geophis nasalis
Geophis nigrocinctus
Geophis petersi
Geophis pyburni
Geophis sieboldi
NOMBRES COMUNES
huico llanera
CONABIO UMSNH
NOM-059SEMARNAT2001 / End*
E
Pr / E
Pr / E
Pr / E
A
zolcuate de tapete
minadora de Duges
minadora de Sierra de Coalcomn
minadora de Michoacn
minadora parda
minadora de la Sierra de Coalcomn
minadora de Peters
minadora
minadora de Siebold
E
A/E
E
E
E
Pr /E
Pr / E
Pr
Pr / E
Pr / E
Pr / E
Pr / E
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
RDEN (3)
SUBRDEN
FAMILIA (24)
Cont. Colubridae
ESPECIE (138)
Geophis tarascae
Hypsiglena torquata torquata
Imantodes gemmistratus latistratus
Lampropeltis triangulum arcifera
Lampropeltis triangulum nelsoni
Leptodeira annulata
Leptodeira maculata
Leptodeira septentrionalis polysticta
Leptodeira splendida bresoni
Leptophis diplotropis diplotropis
Manolepis putnami
Masticophis flagellum lineatus
Masticophis bilineatus
Masticophis mentovarius mentovarius
Masticophis mentovarius striolatus
Masticophis taeniatus girardi
Oxybelis aeneus
Pituophis deppei deppei
Pituophis deppei lineaticollis
Pseudoficimia frontalis
Pseudoleptodeira latifasciata
Rhadinaea hesperia baileyi
Rhadinaea laureata
Rhadinaea taeniata taeniata
Salvadora bairdi
Salvadora mexicana
Senticolis triaspis intermedia
Sibon fasciatus guerreroensis
Sibon nebulata
Sibon philippi
NOMBRES COMUNES
minadora Tarasca
culebra nocturna
culebra- cordelilla escamuda
falsa coralillo
falsa coralillo
escombrera
escombrera del suroeste mexicano
escombrera manchada
escombrera ojo de gato
ranera del litoral del Pacfico
culebra cabeza surcada
chirrionera
chirrionera
chirrionera sabanera
chirrionera ceniza
culebra ltigo rayada
bejuquillo parda
alicante
mazacuate
ilamacoa
culebra de cabeza roja
culebra rayada occidental
hojarasquera corona
hojarasquera gigante
culebra chata de Baird
culebra nariz de parche mexicana
culebra ilamacoa punteada
culebra anillada de Guerrero
caracolera jaspeada
caracolera de Philipp
CONABIO UMSNH
NOM-059SEMARNAT2001 / End*
Pr / E
Pr
Pr
A
Pr
Pr / E
E
A/E
E
A
A/E
E
E
Pr / E
Pr / E
E
E
Pr / E
Pr / E
E
E
Pr
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
RDEN (3)
SUBRDEN
FAMILIA (24)
Cont. Colubridae
ESPECIE (138)
Sonora michoacanensis
michoacanensis
Storeria storerioides
Symphimus leucostomus
Tantilla bocourti
Tantilla cascadae
Tantilla calamarina
Thamnophis eques eques
Thamnophis cyrtopsis collaris
Thamnophis postremus
Thamnophis melanogaster canescens
Thamnophis pulchrilatus
ELAPIDAE
LEPTOTYPHLOPIDAE
Thamnophis scalaris
Thamnophis scaliger
Thamnophis valida isabelleae
Thamnophis vicinus
Trimorphodon biscutatus biscutatus
Trimorphodon tau latisfacia
Trimorphodon tau tau
Toluca lineata lineata
Micrurus diastema diastema
Micrurus distans michoacanensis
Micrurus laticollaris maculirostris
Micrurus laticollaris laticollaris
Pelamis platurus
Leptotyphlops bressoni
Leptotyphlops goudotii
NOMBRES COMUNES
culebra de tierra de Michoacn
culebra parda mexicana
culebra de labios blancos del Itsmo
de Tehuantepec
culebra negra de Bocourt
culebra ciempis de Michoacn
culebra ciempis del litoral del
Pacfico
culebra de agua rayada
culebra de agua
culebra de agua
culebra de agua de vientre negro
culebra listonada de tierras altas
mexicana
culebra de agua
culebra de agua
culebra de agua nmada de Colima
culebra de agua
falsa nauyaca
falsa nauyaca de cabeza negra
falsa nauyaca mexicana
toluquea rayada
coralillo
coralillo
coralillo de Colima
coralillo del Balsas
serpiente marina
serpiente lombriz michoacana
serpiente lombriz
CONABIO UMSNH
NOM-059SEMARNAT2001 / End*
E
E
Pr / E
E
A/E
Pr / E
A
A
A/E
E
A/E
A/E
E
Pr
E
E
E
Pr / E
E
Pr / E
Pr / E
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
RDEN (3)
SUBRDEN
FAMILIA (24)
LOXOCEMIDAE
TYPHLOPIDAE
VIPERIDAE
ESPECIE (138)
Loxocemus bicolor
Ramphotyphlops braminus
Agkistrodon bilineatus bilineatus
Crotalus basiliscus basiliscus
Crotalus durissus culminatus
Crotalus molossus nigrescens
Crotalus polystictus
Crotalus pusillus
Crotalus tancitarensis
Crotalus triseriatus aquilus
Crotalus triseriatus triseriatus
Porthidium hespere
NOMBRES COMUNES
alamacoa
serpiente ciega de Braminy
gamarrilla
cascabel
vbora de cascabel del Balsas
cascabel serrana
cascabel acutica
cascabel oscura del Tanctaro
cascabel de Tanctaro
hocico de puerco
cascabel oscura mexicana
colmillo de puerco
CONABIO UMSNH
NOM-059SEMARNAT2001 / End*
Pr
Pr
Pr / E
Pr
Pr
Pr / E
A/E
E
E
E
Pr / E
^Listado elaborado por Dolores del C. Huacuz Elas, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de
Hidalgo.
Taxa a nivel rdenes y subrdenes tomado de Dundee, 1989; Taxonoma basada en Flores-Villela, O. y L. CansecoMrquez. 2004. Nuevas especies y cambios taxonmicos para la herpetofauna de Mxico. Acta Zoolgica Mexicana
20(2):115-144 (2004).
End*.- Endemismos de acuerdo a Flores V., O. 1993. Herpetofauna Mexicana. Lista anotada de las especies de anfibios y
reptiles de Mxico, cambios taxonmicos recientes y nuevas especies. Carnegie Mus. Nat. Hist. Special Pub. 17 pp.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
Orden Familia
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Crypturellus
cinnamomeus
tinam canelo
Thicket Tinamou
autumnalis
Black-bellied Whistling-Duck
Dendrocygna
bicolor
pijije canelo
Fulvous Whistling-Duck
Anser
albifrons
ganso careto-mayor
Chen
caerulescens
ganso blanco
Snow Goose
Cairina
moschata
pato real
Muscovy Duck
Aix
sponsa
pato arcoiris
Wood Duck
Anas
strepera
pato friso
Gadwall
Anas
americana
pato chalcun
American Wigeon
Anas
Mallard
Anas
discors
Blue-winged Teal
NOM
END
***
TINAMIFORMES
TINAMIDAE
ANSERIFORMES
ANATIDAE
Dendrocygninae
Dendrocygna
Anserinae
Anatinae
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Anas
cyanoptera
cerceta canela
Cinnamon Teal
Anas
clypeata
pato cucharn-norteo
Northern Shoveler
Anas
acuta
pato golondrino
Northern Pintail
Anas
crecca
Green-winged Teal
Aythya
valisineria
pato coacoxtle
Canvasback
Aythya
americana
Redhead
Aythya
collaris
Ring-necked Duck
Aythya
affinis
pato boludo-menor
Lesser Scaup
Bucephala
albeola
pato monja
Bufflehead
Oxyura
jamaicensis
pato tepalcate
Ruddy Duck
Ortalis
Penelope
poliocephala
purpurascens
chachalaca mexicana
pava cojolita
gallus
colchicus
cristatus
gallo comn
faisn de collar
faisn
Red Junglefowl
Ring-necked Pheasant
Common Peafowl
gallopavo
guajolote norteo
Wild Turkey
macroura
codorniz-coluda
neovolcnica
codordiz rayada
codorniz cotu
codorniz moctezuma
Long-tailed Wood-Partridge
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
GALLIFORMES
CRACIDAE
PHASIANIDAE
Phasianinae
Gallus
Phasianus
Pavo
Meleagridinae
Meleagris
ODONTOPHORIDAE
Dendrortyx
Philortyx
Colinus
Cyrtonyx
fasciatus
virginianus
montezumae
Banded Quail
Northern Bobwhite
Montezuma Quail
I
I
I
Pr/E
E
E
Pr
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Tachybaptus
Podilymbus
Podiceps
Aechmophorus
Aechmophorus
dominicus
podiceps
nigricollis
occidentalis
clarkii
zambullidor menor
zambullidor pico grueso
zambullidor orejudo
achichilique pico amarillo
achichilique pico naranja
Least Grebe
Pied-billed Grebe
Eared Grebe
Western Grebe
Clarks Grebe
Fulmarus
Fulmarus
Puffinus
Puffinus
Puffinus
Puffinus
Puffinus
Puffinus
glacialis
glacialoides
creatopus
pacificus
griseus
nativitatis
auricularis
lherminieri
fulmar norteo
Northern Fulmar
Pink-footed Shearwater
Wedge-tailed Shearwater
Sooty Shearwater
Christmas Shearwater
Townsends Shearwater
Audubons Shearwater
Oceanodroma
Oceanodroma
Oceanodroma
Oceanodroma
leucorhoa
tethys
melania
microsoma
pao de Leach
pao Galpagos
pao negro
pao mnimo
Leachs Storm-Petrel
Wedge-rumped Storm-Petrel
Black Storm-Petrel
Least Storm-Petrel
Phaethon
aethereus
Red-billed Tropicbird
Sula
Sula
Sula
dactylatra
nebouxii
leucogaster
bobo enmascarado
bobo pata azul
bobo caf
Masked Booby
Blue-footed Booby
Brown Booby
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
PODICIPEDIFORMES
PODICIPEDIDAE
Pr
PROCELLARIIFORMES
PROCELLARIIDAE
N
N
P/SE
HYDROBATIDAE
P
A/SE
A/SE
PELECANIFORMES
PHAETHONTIDAE
A
SULIDAE
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Sula
sula
Red-footed Booby
erythrorhynchos
occidentalis
pelcano blanco
pelcano pardo
brasilianus
auritus
cormorn olivaceo
cormorn orejudo
Neotropic Cormorant
Double-crested Cormorant
anhinga
anhinga americana
Anhinga
magnificens
fragata magnfica
Magnificent Frigatebird
lentiginosus
exilis
mexicanum
herodias
alba
thula
caerulea
tricolor
rufescens
ibis
virescens
striata
nycticorax
violacea
cochlearius
avetoro norteo
avetoro mnimo
garza-tigre mexicana
garza morena
garza blanca
garceta pie-dorado
garceta azul
garceta tricolor
garceta rojiza
garza ganadera
garceta verde
garceta verde
pedrete corona negra
pedrete corona clara
garza cucharn
American Bittern
Least Bittern
Bare-throated Tiger-Heron
Great Blue Heron
Great Egret
Snowy Egret
Little Blue Heron
Tricolored Heron
Reddish Egret
Cattle Egret
Green Heron
Striated Heron
Black-crowned Night-Heron
Yellow-crowned Night-Heron
Boat-billed Heron
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
PELECANIDAE
Pelecanus
Pelecanus
PHALACROCORACIDAE
Phalacrocorax
Phalacrocorax
ANHINGIDAE
Anhinga
FREGATIDAE
Fregata
CICONIIFORMES
ARDEIDAE
Botaurus
Ixobrychus
Tigrisoma
Ardea
Ardea
Egretta
Egretta
Egretta
Egretta
Bubulcus
Butorides
Butorides
Nycticorax
Nyctanassa
Cochlearius
A
Pr
Pr
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
THRESKIORNITHIDAE
Threskiornithinae
Eudocimus
Plegadis
Plataleinae
Platalea
CICONIIDAE
Mycteria
CATHARTIDAE
Coragyps
Cathartes
Sarcoramphus
FALCONIFORMES
ACCIPITRIDAE
Pandioninae
Pandion
Accipitrinae
Chondrohierax
Elanus
Rostrhamus
Busarellus
Circus
Accipiter
Accipiter
Geranospiza
Asturina
Buteogallus
Buteogallus
Parabuteo
especie
Nombre en espaol
NOM
END
albus
chihi
ibis blanco
ibis cara blanca
White Ibis
White-faced Ibis
ajaja
espatula rosada
Roseate Spoonbill
americana
cigea americana
Wood Stork
Pr
atratus
aura
papa
zopilote comn
zopilote aura
zopilote rey
Black Vulture
Turkey Vulture
King Vulture
haliaetus
gaviln pescador
Osprey
uncinatus
leucurus
sociabilis
nigricollis
cyaneus
striatus
cooperii
caerulescens
nitida
anthracinus
urubitinga
unicinctus
Hook-billed Kite
White-tailed Kite
Snail Kite
Black-collared Hawk
Northern Harrier
Sharp-shinned Hawk
Coopers Hawk
Crane Hawk
Gray Hawk
Common Black-Hawk
Great Black-Hawk
Harriss Hawk
CONABIO UMSNH
***
Pr
Pr
Pr
Pr
A
Pr
Pr
Pr
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Harpyhaliaetus
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Aquila
solitarius
magnirostris
platypterus
brachyurus
swainsoni
albicaudatus
albonotatus
jamaicensis
chrysaetos
guila solitaria
aguililla caminera
aguililla ala ancha
aguililla cola corta
aguililla de swainson
aguililla cola blanca
aguililla aura
guila cola roja
guila real
Solitary Eagle
Roadside Hawk
Broad-winged Hawk
Short-tailed Hawk
Swainsons Hawk
White-tailed Hawk
Zone-tailed Hawk
Red-tailed Hawk
Golden Eagle
ruficollis
semitorquatus
halcn-selvtico barrado
halcn-selvtico de collar
Barred Forest-Falcon
Collared Forest-Falcon
cheriway
caracara quebrantahuesos
Crested Caracara
cachinnans
sparverius
columbarius
rufigularis
peregrinus
mexicanus
halcn guaco
cerncalo americano
halcn esmerejn
halcn enano
halcn peregrino
halcn mexicano
Laughing Falcon
American Kestrel
Merlin
Bat Falcon
Peregrine Falcon
Prairie Falcon
Pr
A
noveboracensis
longirostris
elegans
limicola
axillaris
polluela amarilla
rascn picudo
rascn real
rascn limcola
rascn cuello rufo
Yellow Rail
Clapper Rail
King Rail
Virginia Rail
Rufous-necked Wood-Rail
P
Pr
Pr
Pr
A
FALCONIDAE
Micrasturinae
Micrastur
Micrastur
Caracarinae
Caracara
Falconinae
Herpetotheres
Falco
Falco
Falco
Falco
Falco
GRUIFORMES
RALLIDAE
Coturnicops
Rallus
Rallus
Rallus
Aramides
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
P
Pr
Pr
Pr
Pr
A
Pr
Pr
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Porzana
Porzana
Pardirallus
Porphyrio
Gallinula
Fulica
carolina
flaviventer
maculatus
martinica
chloropus
americana
polluela sora
polluela pecho amarillo
rascn pinto
gallineta morada
gallineta frente roja
gallareta americana
Sora
Yellow-breasted Crake
Spotted Rail
Purple Gallinule
Common Moorhen
American Coot
Grus
canadensis
grulla canadiense
Sandhill Crane
squatarola
dominica
collaris
alexandrinus
wilsonia
semipalmatus
vociferus
chorlo gris
chorlo dominico
chorlo de collar
chorlo nevado
chorlo pico grueso
chorlo semipalmeado
chorlo tildo
Black-bellied Plover
American Golden-Plover
Collared Plover
Snowy Plover
Wilsons Plover
Semipalmated Plover
Killdeer
palliatus
ostrero americano
American Oystercatcher
mexicanus
americana
candelero americano
avoceta americana
Black-necked Stilt
American Avocet
spinosa
jacana ortea
Northern Jacana
melanoleuca
patamarilla mayor
Greater Yellowlegs
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
GRUIDAE
Gruinae
CHARADRIIFORMES
CHARADRIIDAE
Charadriinae
Pluvialis
Pluvialis
Charadrius
Charadrius
Charadrius
Charadrius
Charadrius
HAEMATOPODIDAE
Haematopus
RECURVIROSTRIDAE
Himantopus
Recurvirostra
JACANIDAE
Jacana
SCOLOPACIDAE
Scolopacinae
Tringa
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
Tringa
Tringa
Catoptrophorus
Heteroscelus
Actitis
Bartramia
Numenius
Numenius
Limosa
Arenaria
Aphriza
Calidris
Calidris
Calidris
Calidris
Calidris
Calidris
Calidris
Limnodromus
Limnodromus
Gallinago
Phalaropodinae
Phalaropus
Phalaropus
Phalaropus
LARIDAE
Stercorariinae
Stercorarius
especie
Nombre en espaol
flavipes
solitaria
semipalmatus
incanus
macularius
longicauda
phaeopus
americanus
fedoa
interpres
virgata
canutus
alba
mauri
minutilla
bairdii
melanotos
himantopus
griseus
scolopaceus
gallinago
patamarilla menor
playero solitario
playero pihuiu
playero vagabundo
playero alzacolita
zarapito ganga
zarapito trinador
zarapito pico largo
pico pando canelo
vuelvepiedras rojizo
playero roquero
playero canuto
playero blanco
playero occidental
playero chichicuilote
playero de Baird
playero pectoral
playero zancn
costurero pico largo
agachona comn
Lesser Yellowlegs
Solitary Sandpiper
Willet
Wandering Tattler
Spotted Sandpiper
Upland Sandpiper
Whimbrel
Long-billed Curlew
Marbled Godwit
Ruddy Turnstone
Surfbird
Red Knot
Sanderling
Western Sandpiper
Least Sandpiper
Bairds Sandpiper
Pectoral Sandpiper
Stilt Sandpiper
Short-billed Dowitcher
Long-billed Dowitcher
Common Snipe
tricolor
lobatus
fulicarius
Wilsons Phalarope
Red-necked Phalarope
Red Phalarope
pomarinus
salteador pomarino
Pomarine Jaeger
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Stercorarius
Stercorarius
parasiticus
longicaudus
salteador parsito
salteador cola larga
Parasitic Jaeger
Long-tailed Jaeger
Larus
Larus
Larus
Larus
Larus
Larus
Xema
atricilla
pipixcan
delawarensis
californicus
argentatus
occidentalis
sabini
gaviota reidora
gaviota de Franklin
gaviota pico anillado
gaviota californiana
gaviota plateada
gaviota occidental
gaviota cola hendida
Laughing Gull
Franklins Gull
Ring-billed Gull
California Gull
Herring Gull
Western Gull
Sabines Gull
nilotica
caspia
maxima
elegans
hirundo
paradisaea
forsteri
antillarum
anaethetus
fuscata
niger
stolidus
Gull-billed Tern
Caspian Tern
Royal Tern
Elegant Tern
Common Tern
Arctic Tern
Forsters Tern
Least Tern
Bridled Tern
Sooty Tern
Black Tern
Brown Noddy
niger
rayador americano
Black Skimmer
aleuticus
alcuela oscura
Cassins Auklet
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
Larinae
Sterninae
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Chlidonias
Anous
Rynchopinae
Rynchops
ALCIDAE
Ptychoramphus
P/SE
Pr
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
NOM
END
CONABIO UMSNH
Gnero
especie
Nombre en espaol
***
Columba
Patagioenas
Patagioenas
Zenaida
Zenaida
Columbina
Columbina
Columbina
Leptotila
Geotrygon
livia
flavirostris
fasciata
macroura
asiatica
inca
passerina
talpacoti
verreauxi
montana
paloma domstica
paloma morada
paloma de collar
paloma huilota
paloma alas blancas
trtola cola larga
trtola coquita
trtola rojiza
paloma arroyera
paloma-perdiz rojiza
Rock Pigeon
Red-billed Pigeon
Band-tailed Pigeon
Mourning Dove
White-winged Dove
Inca Dove
Common Ground-Dove
Ruddy Ground-Dove
White-tipped Dove
Ruddy Quail-Dove
undulatus
periquito australiano
Budgerigar
canicularis
militaris
pachyrhyncha
albifrons
finschi
oratrix
Orange-fronted Parakeet
Military Macaw
Thick-billed Parrot
White-fronted Parrot
Lilac-crowned Parrot
Yellow-headed Parrot
erythropthalmus
americanus
minor
Black-billed Cuckoo
Yellow-billed Cuckoo
Mangrove Cuckoo
COLUMBIFORMES
COLUMBIDAE
PSITTACIFORMES
PSITTACIDAE
Platycercinae
Melopsittacus
Arinae
Aratinga
Ara
Rhynchopsitta
Amazona
Amazona
Amazona
CUCULIFORMES
CUCULIDAE
Coccyzinae
Coccyzus
Coccyzus
Coccyzus
Pr
P
P/E
A/E
P/CE
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
cayana
cuclillo canela
Squirrel Cuckoo
erythropygus
velox
californianus
cuclillo terrestre
correcaminos tropical
correcaminos norteo
Lesser Ground-Cuckoo
Lesser Roadrunner
Greater Roadrunner
sulcirostris
garrapatero pijuy
Groove-billed Ani
Tyto
alba
lechuza de campanario
Barn Owl
Otus
Megascops
Megascops
Megascops
Megascops
Megascops
Megascops
Bubo
Glaucidium
Glaucidium
Glaucidium
Micrathene
Athene
Ciccaba
Strix
Strix
Asio
Asio
flammeolus
kennicottii
asio
seductus
cooperi
trichopsis
guatemalae
virginianus
gnoma
palmarum
brasilianum
whitneyi
cunicularia
virgata
occidentalis
varia
otus
flammeus
Flammulated Owl
Western Screech-Owl
Eastern Screech-Owl
Balsas Screech-Owl
Pacific Screech-Owl
Whiskered Screech-Owl
Vermiculated Screech-Owl
Great Horned Owl
Northern Pygmy-Owl
Colima Pygmy-Owl
Ferruginous Pygmy-Owl
Elf Owl
Burrowing Owl
Mottled Owl
Spotted Owl
Barred Owl
Long-eared Owl
Short-eared Owl
Piaya
Neomorphinae
Morococcyx
Geococcyx
Geococcyx
Crotophaginae
Crotophaga
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
STRIGIFORMES
TYTONIDAE
STRIGIDAE
SE
Pr
Pr/E
Pr/CE
A
Pr/E
SE
A
Pr
Pr
11
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
Aegolius
CAPRIMULGIFORMES
CAPRIMULGIDAE
Chordeilinae
Chordeiles
Chordeiles
Caprimulginae
Nyctidromus
Nyctiphrynus
Caprimulgus
Caprimulgus
especie
Nombre en espaol
acadicus
tecolote afilador
acutipennis
minor
chotacabras menor
chotacabras zumbn
Lesser Nighthawk
Common Nightha wk
albicollis
mcleodii
ridgwayi
vociferus
chotacabras pauraque
tapacamino pro
tapacamino tu-cuchillo
tapacamino cuerporrunnorteo
Common Pauraque
Eared Poorwill
Buff-collared Nightjar
Whip-poor-will
jamaicensis
bienparado norteo
Northern Potoo
niger
storeri
rutila
zonaris
semicollaris
vencejo negro
vencejo frente blanca
vencejo nuca blanca
vencejo de chimenea
vencejo de Vaux
Black Swift
White-fronted Swift
Chestnut-collared Swift
White-collared Swift
White-naped Swift
pelagica
vauxi
vencejo-tijereta mayor
Chimney Swift
Vauxs Swift
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
Pr/E
NYCTIBIIDAE
Nyctibius
APODIFORMES
APODIDAE
Cypseloidinae
Cypseloides
Cypseloides
Streptoprocne
Streptoprocne
Streptoprocne
Chaeturinae
Chaetura
Chaetura
Apodinae
Aeronautes
saxatalis
Pr/E
Pr/E
Pr
White-throated Swift
12
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
Panyptila
TROCHILIDAE
Phaethornithinae
Phaethornis
Trochilinae
Colibri
Chlorostilbon
Cynanthus
Cynanthus
Hylocharis
Amazilia
Amazilia
Amazilia
Lampornis
Lampornis
Eugenes
Heliomaster
Tilmatura
Calothorax
Archilochus
Archilochus
Stellula
Atthis
Selasphorus
Selasphorus
Selasphorus
especie
Nombre en espaol
sanctihieronymi
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
longirostris
Long-billed Hermit
thalassinus
auriceps
sordidus
latirostris
leucotis
beryllina
rutila
violiceps
amethystinus
clemenciae
fulgens
constantii
dupontii
lucifer
colubris
alexandri
calliope
heloisa
platycercus
rufus
sasin
Green Violet-ear
Golden-crowned Emerald
Dusky Hummingbird
Broad-billed Hummingbird
White-eared Hummingbird
Berylline Hummingbird
Cinnamon Hummingbird
Violet-crowned Hummi ngbird
Amethyst-throated
Hummingbird
Blue-throated Hummingbird
Magnificent Hummingbird
Plain-capped Starthroat
Sparkling-tailed Hummingbird
Lucifer Hummingbird
Ruby-throated Hummingbird
Black-chinned Hummingbird
Calliope Hummingbird
Bumblebee Hummingbird
Broad-tailed Hummingbird
Rufous Hummingbird
Allens Hummingbird
E
E
SE
SE
SE
A
SE
SE
SE
E
SE
SE
13
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Trogon
Trogon
Trogon
Euptilotis
citreolus
mexicanus
elegans
neoxenus
trogn citrino
trogn mexicano
trogn elegante
trogn orejn
Citreoline Trogon
Mountain Trogo n
Elegant Trogon
Eared Quetzal
Momotus
mexicanus
Russet-crowned Motmot
Ceryle
Ceryle
Chloroceryle
Chloroceryle
Chloroceryle
torquatus
alcyon
amazona
americana
aenea
Ringed Kingfisher
Belted Kingfisher
Amazon Kingfisher
Green Kingfisher
American Pygmy Kingfisher
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
TROGONIFORMES
Trogoninae
TROGONIDAE
E
A/CE
CORACIIFORMES
MOMOTIDAE
ALCEDINIDAE
Cerylinae
PICIFORMES
RAMPHASTIDAE
Ramphastinae
Aulacorhynchus
PICIDAE
Picinae
Melanerpes
Melanerpes
Melanerpes
Melanerpes
Sphyrapicus
Sphyrapicus
prasinus
formicivorus
chrysogenys
uropygialis
aurifrons
thyroideus
varius
Emerald Toucanet
carpintero bellotero
carpintero enmascarado
carpintero del desierto
carpintero cheje
chupasavia oscuro
chupasavia maculado
Acorn Woodpecker
Golden-cheeked Woodpecker
Gila Woodpecker
Golden-fronted Woodpecker
Williamsons Sapsucker
Yellow-bellied Sapsucker
14
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Picoides
Picoides
Picoides
Veniliornis
Piculus
Colaptes
Dryocopus
Campephilus
Campephilus
scalaris
villosus
stricklandi
fumigatus
auricularis
auratus
lineatus
guatemalensis
imperialis
carpintero mexicano
carpintero velloso-mayor
carpintero de Stricklan d
carpintero caf
carpintero corona gris
carpintero de pechera
carpintero lineado
carpintero pico plata
carpintero imperial
Ladder-backed Woodpecker
Hairy Woodpecker
Strickland's Woodpecker
Smoky-brown Woodpecker
Gray-crowned Woodpecker
Northern Flicker
Lineated Woodpecker
Pale-billed Woodpecker
Imperial Woodpecker
Pr
Extinto
griseicapillus
flavigaster
leucogaster
trepatroncos olivceo
trepatroncos bigotudo
trepatroncos escarchado
Olivaceous Woodcreeper
Ivory-billed Woodcreeper
White-striped Woodcreeper
guatimalensis
imberbe
viridicata
mosquero lampio
elenia verdosa
Northern Beardless-Tyrannulet
Greenish Elaenia
mexicanus
phaeocercus
cooperi
pertinax
sordidulus
virens
traillii
albigularis
Pileated Flycatcher
Tufted Flycatcher
Olive-sided Flycatcher
Greater Pewee
Western Wood-Pewee
Eastern Wood-Pewee
Willow Flycatcher
White-throated Flycatcher
PASSERIFORMES
DENDROCOLAPTIDAE
Sittasomus
Xiphorhynchus
Lepidocolaptes
FORMICARIIDAE
Grallaria
TYRANNIDAE
Elaeniinae
Camptostoma
Myiopagis
Fluvicolinae
Xenotriccus
Mitrephanes
Contopus
Contopus
Contopus
Contopus
Empidonax
Empidonax
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
Pr/E
E
Pr/E
15
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Sayornis
Sayornis
Sayornis
Pyrocephalus
minimus
hammondii
wrightii
oberholseri
affinis
difficilis
occidentalis
fulvifrons
nigricans
phoebe
saya
rubinus
mosquero mnimo
mosquero de Hammond
mosquero gris
mosquero oscuro
mosquero pinero
mosquero californiano
mosquero barranqueo
mosquero pequeo leonado
papamoscas negro
papamoscas fib
papamoscas llanero
mosquero cardenal
Least Flycatcher
Hammond's Flycatcher
Gray Flycatcher
Dusky Flycatcher
Pine Flycatcher
Pacific-slope Flycatcher
Cordilleran Flycatcher
Buff-breasted Flycatcher
Black Phoebe
Eastern Phoebe
Say's Phoebe
Vermilion Flycatcher
Attila
Myiarchus
Myiarchus
Myiarchus
Myiarchus
Deltarhynchus
Pitangus
Megarynchus
Myiozetetes
Myiodynastes
Tyrannus
Tyrannus
Tyrannus
Tyrannus
Tyrannus
spadiceus
tuberculifer
cinerascens
nuttingi
tyrannulus
flammulatus
sulphuratus
pitangua
similis
luteiventris
melancholicus
vociferans
crassirostris
verticalis
forficatus
atila
papamoscas triste
papamoscas cenizo
papamoscas de Nutting
papamoscas tirano
papamoscas jaspeado
luis bienteveo
luis pico grueso
luis gregario
papamoscas atigrado
tirano tropical
tirano gritn
tirano pico grueso
tirano plido
tirano-tijereta rosado
Bright-rumped Attila
Dusky-capped Flycatcher
Ash-throated Flycatcher
Nutting's Flycatcher
Brown-crested Flycatcher
Flammulated Flycatcher
Great Kiskadee
Boat-billed Flycatcher
Social Flycatcher
Sulphur-bellied Flycatcher
Tropical Kingbird
Cassin's Kingbird
Thick-billed Kingbird
Western Kingbird
Scissor-tailed Flycatcher
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
SE
SE
CE
SE
SE
Tyranninae
Pr/E
SE
SE
16
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
major
aglaiae
semifasciata
mosquero-cabezn mexicano
mosquero-cabezn degollado
titira enmascarada
Gray-collared Becard
Rose-throated Becard
Masked Tityra
ludovicianus
alcaudn verdugo
Loggerhead Shrike
brevipennis
bellii
atricapilla
nelsoni
plumbeus
cassinii
solitarius
huttoni
hypochryseus
gilvus
flavoviridis
melitophrys
vireo pizarra
vireo de Bell
vireo gorra negra
vireo enano
vireo plomizo
vireo de Cassin
vireo anteojillo
vireo reyezuelo
vireo dorado
vireo gorjeador
vireo verdeamarillo
viren pecho castao
Slaty Vireo
Bells Vireo
Black-capped Vireo
Dwarf Vireo
Plumbeous Vireo
Cassin's Vireo
Blue-headed Vireo
Huttons Vireo
Golden Vireo
Warbling Vireo
Yellow-green Vireo
Chestnut-sided Shrike-Vireo
stelleri
formosa
yncas
sanblasianus
ultramarina
corax
chara crestada
urraca-hermosa cara blanca
chara verde
chara de San Blas
chara pecho gris
cuervo comn
Stellers Jay
White-throated Magpie-Jay
Green Jay
San Blas Jay
Mexican Jay
Common Raven
alpestris
alondra cornuda
Horned Lark
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
Pr
E
P/SE
Pr
SE
CE
17
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
HIRUNDINIDAE
Hirundininae
Progne
Progne
Progne
Tachycineta
Tachycineta
Tachycineta
Stelgidopteryx
subis
sinaloae
chalybea
bicolor
albilinea
thalassina
serripennis
golondrina azul-negra
golondrina sinaloense
golondrina acerada
golondrina bicolor
golondrina manglera
golondrina verde mar
golondrina ala aserrada
Riparia
Petrochelidon
Hirundo
riparia
pyrrhonota
rustica
golondrina riberea
golondrina risquera
golondrina tijereta
Purple Martin
Sinaloa Martin
Gray-breasted Martin
Tree Swallow
Mangrove Swallo w
Violet-green Swallow
Northern Rough-winged
Swallow
Bank Swallow
Cliff Swallow
Barn Swallow
Poecile
Baeolophus
sclateri
wollweberi
carbonero mexicano
carbonero embridado
Mexican Chickadee
Bridled Titmouse
Psaltriparus
minimus
sastrecillo
Bushtit
Sitta
Sitta
carolinensis
pygmaea
White-breasted Nuthatch
Pygmy Nuthatch
Certhia
americana
trepador americano
Brown Creeper
matraca barrada
matraca nuca rufa
matraca serrana
Gray-barred Wren
Rufous-naped Wren
Spotted Wren
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
Pr/SE
PARIDAE
CE
AEGITHALIDAE
SITTIDAE
Sittinae
CERTHIIDAE
Certhiinae
TROGLODYTIDAE
Campylorhynchus megalopterus
Campylorhynchus rufinucha
Campylorhynchus gularis
E
E
18
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Campylorhynchus
Salpinctes
Catherpes
Thryothorus
Thryothorus
Thryothorus
Thryomanes
Troglodytes
Cistothorus
Cistothorus
Uropsila
Henicorhina
brunneicapillus
obsoletus
mexicanus
sinaloa
pleurostictus
felix
bewickii
aedon(brunneicollis)
platensis
palustris
leucogastra
leucophrys
Cactus Wren
Rock Wren
Canyon Wren
Sinaloa Wren
Banded Wren
Happy Wren
Bewicks Wren
House Wren
Sedge Wren
Marsh Wren
White-bellied Wren
Gray-breasted Wood-Wren
Cinclus
mexicanus
Regulus
Regulus
satrapa
calendula
reyezuelo de oro
reyezuelo de rojo
Golden-crowned Kinglet
Ruby-crowned Kinglet
caerulea
albiloris
perlita azulgris
perlita pispirria
Blue-gray Gnatcatcher
White-lored Gnatcatcher
sialis
mexicana
currucoides
occidentalis
aurantiirostris
occidentalis
zorzal mexicano
Eastern Bluebird
Western Bluebird
Mountain Bluebird
Brown-backed Solitaire
Orange-billed NightingaleThrush
Russet Nightingale-Thrush
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
E
E
CE
CE
CINCLIDAE
Pr
REGULIDAE
SYLVIIDAE
Polioptilinae
Polioptila
Polioptila
TURDIDAE
Sialia
Sialia
Sialia
Myadestes
Catharus
Catharus
Pr
19
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
NOM
END
Catharus
frantzii
zorzal de Frantzius
Catharus
Catharus
Turdus
Turdus
Turdus
Ridgwayia
ustulatus
guttatus
assimilis
rufopalliatus
migratorius
pinicola
zorzal de Swainson
zorzal cola rufa
mirlo garganta blanca
mirlo dorso rufo
mirlo primavera
mirlo pinto
Ruddy-capped NightingaleThrush
Swainsons Thrush
Hermit Thrush
White-throated Robin
Rufous-backed Robin
American Robin
Aztec Thrush
Pr/E
Dumetella
Mimus
Toxostoma
Melanotis
carolinensis
polyglottos
curvirostre
caerulescens
maullador gris
cenzontle norteo
cuitlacoche pico curvo
mulato azul
Gray Catbird
Northern Mockin gbird
Curve-billed Thrasher
Blue Mockingbird
Pr/E
Anthus
Anthus
Anthus
cervinus
rubescens
spragueii
Red-throated Pipit
American Pipit
Spragues Pipit
Bombycilla
cedrorum
ampelis chinito
Cedar Waxwing
Ptilogonys
Phainopepla
cinereus
nitens
capulinero gris
capulinero negro
Gray Silky-flycatcher
Phainopepla
Peucedramus
taeniatus
ocotero enmascarado
Olive Warbler
Vermivora
Vermivora
Vermivora
celata
ruficapilla
virginiae
Orange-crowned Warbler
Nashville Warbler
Virginias Warbler
CONABIO UMSNH
***
CE
MIMIDAE
MOTACILLIDAE
BOMBYCILLIDAE
PTILOGONATIDAE
CE
PEUCEDRAMIDAE
PARULIDAE
SE
20
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Vermivora
Parula
Parula
Parula
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Mniotilta
Setophaga
Protonotaria
Helmitheros
Seiurus
Seiurus
Seiurus
Oporornis
Geothlypis
Geothlypis
Geothlypis
Wilsonia
Wilsonia
Wilsonia
Cardellina
luciae
superciliosa
americana
pitiayumi
petechia
magnolia
coronata
nigrescens
virens
townsendi
occidentalis
dominica
graciae
palmarum
varia
ruticilla
citrea
vermivorum
aurocapilla
noveboracensis
motacilla
tolmiei
trichas
speciosa
poliocephala
citrina
pusilla
canadensis
rubrifrons
Lucys Warbler
Crescent-chested Warbler
Northern Parula
Tropical Parula
Yellow Warbler
Magnolia Warbler
Yellow-rumped Warbler
Black-throated Gray Warbler
Black-throated Green Warbler
Townsends Warbler
Hermit Warbler
Yellow-throated Warbler
Graces Warbler
Palm Warbler
Black-and-white Warbler
American Redstart
Prothonotary Warbler
Worm-eating Warbler
Ovenbird
Northern Waterthrush
Louisiana Waterthrush
MacGillivrays Warbler
Common Yellowthr oat
Black-polled Yellowthroat
Gray-crowned Yellowthroat
Hooded Warbler
Wilsons Warbler
Canada Warbler
Red-faced Warbler
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
SE
SE
P/E
SE
21
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Ergaticus
Myioborus
Myioborus
Euthlypis
Basileuterus
Basileuterus
Icteria
Granatellus
ruber
pictus
miniatus
lachrymosa
rufifrons
belli
virens
venustus
chipe rojo
chipe ala blanca
chipe de montaa
chipe de roca
chipe gorra rufa
chipe ceja dorada
buscabrea
granatelo mexicano
Red Warbler
Painted Redstart
Slate-throated Redstart
Fan-tailed Warbler
Rufous-capped Warbler
Golden-browed Warbler
Yellow-breasted Chat
Red-breasted Chat
Rhodinocichla
Habia
rosea
rubica
Rosy Thrush-Tanager
Red-crowned Ant-Tanager
Piranga
Piranga
Piranga
Piranga
Piranga
flava
rubra
ludoviciana
bidentata
erythrocephala
tngara cuitlacoche
tngara-hormiguero corona
roja
tngara encinera
tngara roja
tngara capucha roja
tngara dorso rayado
tngara cabeza roja
Volatinia
Sporophila
Sporophila
Amaurospiza
Haplospiza
Diglossa
jacarina
torqueola
minuta
concolor
rustica
baritula
semillero brincador
semillero de collar
semillero pecho canela
semillero azul gris
semillero pizarra
picaflor canela
Atlapetes
Buarremon
Arremonops
pileatus
virenticeps
rufivirgatus
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
THRAUPIDAE
Hepatic Tanager
Summer Tanager
Western Tanager
Flame-colored Tanager
Red-headed Tanager
EMBERIZIDAE
Blue-black Grassquit
White-collared Seedeater
Ruddy-breasted Seedeater
Blue Seedeater
Slaty Finch
Cinnamon-bellied
Flowerpiercer
Rufous-capped Brush-Finch
Green-striped Brush-Finch
Olive Sparrow
Pr/E
Pr
E
E
CE
22
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Melozone
kieneri
Pipilo
Pipilo
Pipilo
Pipilo
Pipilo
Aimophila
Aimophila
Aimophila
Aimophila
Aimophila
Aimophila
Oriturus
Spizella
Spizella
Spizella
Spizella
Pooecetes
Chondestes
Amphispiza
Passerculus
Ammodramus
Melospiza
Melospiza
Melospiza
Zonotrichia
Junco
Calcarius
chlorurus
ocai
maculatus
erythrophthalmus
fuscus
ruficauda
humeralis
cassinii
botterii
ruficeps
rufescens
superciliosus
passerina
pallida
breweri
atrogularis
gramineus
grammacus
bilineata
sandwichensis
savannarum
melodia
lincolnii
georgiana
leucophrys
phaeonotus
mccownii
Rusty-crowned GroundSparrow
Green-tailed Towhee
Collared Towhee
Spotted Towhee
Eastern Towhee
Canyon Towhee
Stripe-headed Sparrow
Black-chested Sparrow
Cassins Sparrow
Botteris Sparrow
Rufous-crowned Sparrow
Rusty Sparrow
Striped Sparrow
Chipping Sparro w
Clay-colored Sparrow
Brewers Sparrow
Black-chinned Sparro w
Vesper Sparrow
Lark Sparrow
Black-throated Sparrow
Savannah Sparro w
Grasshopper Sparrow
Song Sparrow
Lincolns Sparrow
Swamp Sparrow
White-crowned Sparrow
Yellow-eyed Junco
McCowns Longspur
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
E
SE
CE
23
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Saltator
Cardinalis
Cardinalis
Pheucticus
Pheucticus
Pheucticus
Cyanocompsa
Passerina
Passerina
Passerina
Passerina
Passerina
Passerina
Spiza
coerulescens
cardinalis
sinuatus
chrysopeplus
ludovicianus
melanocephalus
parellina
caerulea
amoena
cyanea
leclancherii
versicolor
ciris
americana
picorero grisceo
cardenal rojo
cardenal pardo
picogordo amarillo
picogordo pecho rosa
picogordo tigrillo
colorn azulnegro
picogordo azul
colorn lzuli
colorn azul
colorn pecho naranja
colorn morado
colorn sietecolores
arrocero americano
Grayish Saltator
Northern Cardinal
Pyrrhuloxia
Yellow Grosbeak
Rose-breasted Grosbeak
Black-headed Grosbeak
Blue Bunting
Blue Grosbeak
Lazuli Bunting
Indigo Bunting
Orange-breasted Bunting
Varied Bunting
Painted Bunting
Dickcissel
Agelaius
Sturnella
Sturnella
Xanthocephalus
Euphagus
Quiscalus
Molothrus
Molothrus
Icterus
Icterus
Icterus
Icterus
Icterus
phoeniceus
magna
neglecta
xanthocephalus
cyanocephalus
mexicanus
aeneus
ater
wagleri
spurius
cucullatus
pustulatus
bullockii
tordo sargento
pradero tortilla-con-chile
pradero occidental
tordo cabeza amarilla
tordo ojo amarillo
zanate mexicano
tordo ojo rojo
tordo cabeza caf
bolsero de Wagler
bolsero castao
bolsero encapuchado
bolsero dorso rayado
bolsero calandria
Red-winged Blackbird
Eastern Meadowlark
Western Meadowlark
Yellow-headed Blackbird
Brewers Blackbird
Great-tailed Grackle
Bronzed Cowbird
Brown-headed Cowbird
Black-vented Oriole
Orchard Oriole
Hooded Oriole
Streak-backed Oriole
Bullock's Oriole
NOM
END
CONABIO UMSNH
***
CARDINALIDAE
CE
SE
SE
SE
E
ICTERIDAE
SE
24
La biodiversidad
biodiversidad en
en
La
MICHOACN
MICHOACN
Estudio de Estado
Estudio
MAA
SSUUM
Subfam
Gnero
especie
Nombre en espaol
Icterus
Icterus
Icterus
Icterus
Icterus
Amblycercus
Cacicus
pectoralis
graduacauda
galbula
abeillei
parisorum
holosericeus
melanicterus
Spot-breasted Oriole
Audubons Oriole
Baltimore Oriole
Black-backed Oriole
Scotts Oriole
Yellow-billed Cacique
Yellow-winged Cacique
Euphonia
Euphonia
affinis
elegantissima
Scrub Euphonia
Elegant Euphonia
Carpodacus
Loxia
Carduelis
Carduelis
Carduelis
Serinus
Coccothraustes
Coccothraustes
mexicanus
curvirostra
pinus
notata
psaltria
canaria
abeillei
vespertinus
pinzn mexicano
picotuerto rojo
jilguero pinero
jilguero encapuchado
jilguero dominico
canario
picogrueso encapuchado
picogrueso norteo
House Finch
Red Crossbill
Pine Siskin
Black-headed Siskin
Lesser Goldfinch
Common Canary
Hooded Grosbeak
Evening Grosbeak
Passer
domesticus
gorrin casero
House Sparrow
NOM
END
ON
N A B II O
CCO
O UUM
MSSN
NH
H
***
CE
SE
E
SE
CE
FRINGILLIDAE
Euphoniinae
Carduelinae
CE
PASSERIDAE
I
25
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIOUMSNH
Fuentes de informacin
ANEXO 4.40. LISTADO DE ESPECIES DE MAMFEROS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^)
lvarez S., T. 1998. Biodiversidad de los mamferos en el Estado de Michoacn. Laboratorio de Cordados
Terrestres. Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico
Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P020.
Arita W., H. T. 1997. Formacin de una base de datos y elaboracin de un atlas de la herpetofauna de Mxico.
Laboratorio de Ecologa de Mamferos.Departamento de Ecologa Funcional y Aplicada. Instituto de
Ecologa. Universidad Nacional Aut noma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto A003.
Cervantes R., F. A. 2000. Sistemtica y biogeografa del gnero Reithrodontomys (Rodentia: Muridae).
Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto L313.
Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin helmintolgica del Instituto de
Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Bio loga. Universidad Nacional Autnoma de Mxico.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P085.
Len P., L. 1999. Computarizacin de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Computarizacin de las
colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Herrera para su incorporacin a la REMIB: Fase I. Museo
de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J123.
Lpez W., R. 1998. Base de datos de mamferos de Mxico depositados en colecciones de Estados Unidos y
Canad. Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la
Salud. Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P130.
Prez P., G. 2001. Biodiversidad de helmintos parsitos de vertebrados silvestres de Mxico. Depart amento de
Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto Q028.
Ramrez P., J. 1997. Anlisis morfofentico de las poblaciones aloptricas de Thomomys umbrinus (Rodentia:
Geomyidae) en la provincia volcnico-transversa. Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa.
Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto B011.
Ramrez P., J. 1999. Biodiversidad mastozoolgica del Eje Volcnico Transversal. Laboratorio de Zoologa.
Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma
Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J121.
26
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIOUMSNH
Gnero
Especie
Nombre en espaol
Odontophoridae
Dendrortyx
macroura
Long-tailed Wood-Partridge
Philortyx
Colinus
Rhynchopsitta
Amazona
Megascops
Glaucidium
Nyctiphrynus
Cypseloides
Streptoprocne
Phaethornis
Chlorostilbon
Cynanthus
Atthis
Trogon
Melanerpes
Picoides
Piculus
Lepidocolaptes
Xenotriccus
Deltarhynchus
Vireo
Cyanocorax
Campylorhynchus
Campylorhynchus
Thryothorus
Thryothorus
Catharus
Ridgwayia
Melanotis
Geothlypis
Ergaticus
Granatellus
Piranga
fasciatus
virginianus
pachyrhyncha
finschi
seductus
palmarum
mcleodii
storeri
rutila
longirostris
auriceps
sordidus
heloisa
citreolus
chrysogenys
stricklandi
auricularis
leucogaster
mexicanus
flammulatus
brevipennis
sanblasianus
megalopterus
gularis
sinaloa
felix
occidentalis
pinicola
caerulescens
speciosa
ruber
venustus
erythrocephala
codorniz-coluda
neovolcn ica
codordiz rayada
codorniz cotu
cotorr a-serrana occidental
loro cor ona lila
tecolote del Balsas
tecolote colimense
tapacamino pro
vencejo frente blanca
vencejo nuca blanca
ermitao cola larga
esmeralda mexicano
colibr oscuro
zumbador mexicano
trogn citrino
carpintero enmascarado
carpint ero de Strickland
carpin tero corona gris
trepatroncos escarchado
mosquero del balsas
papamoscas jaspeado
vireo pizarra
chara de San Blas
matraca barr ada
matraca serrana
chivirn sinaloense
chivirn feliz
zorzal mexicano
mirlo pinto
mulato azul
mascarit a transvolcn ica
chipe r ojo
granatel o mexicano
tngara ca beza roja
Psittacidae
Strigidae
Caprimulgidae
Apodidae
Trochilidae
Trogonidae
Picidae
Dendrocolaptidae
Tyrannidae
Vireonidae
Corvidae
Troglodytidae
Turdidae
Mimidae
Parulidae
Thraupidae
Banded Quail
Northern Bobwhite
Thick-billed Parrot
Lilac-crowned Parr ot
Balsas Scr eech-Owl
Colima Pygmy-Owl
Eared Poorwill
White-front ed Swift
Chestnut-collared Swift
Long-billed Hermit
Golden-crowned Emerald
Dusky Hummingbird
Bumblebee Hummingbird
Citreoline Trogon
Golden-cheeked Woodpecker
Strickland's Woodpecker
Gray-crowned Woodpecker
White-striped Woodcr eeper
Pileated Flycatcher
Flammulated Flycatcher
Slaty Vireo
San Blas Jay
Gray-barred Wren
Spotted Wren
Sinaloa Wren
Happy Wren
Russet Nightingale-Thrush
Aztec Thrush
Blue Mockingbird
Black-polled Yellowthroat
Red Warbler
Red-breasted Chat
Red-headed Tan ager
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIOUMSNH
Familia
Gnero
Especie
Nombre en espaol
Cardinalidae
Icteridae
Atlapetes
Buarremon
Melozone
Pipilo
Aimophila
Oriturus
Passerina
Icterus
pileatus
virenticeps
kieneri
ocai
humeralis
superciliosus
versicolor
abeillei
Rufous-capped Brush-Finch
Green-striped Brush-Finch
Rusty-crowned Groun d-Sparrow
Collared Towhee
Black-chested Sparrow
Striped Sparrow
Varied Bunting
Black-backed Ori ole
Tyrannidae
Vireonidae
Hirundinidae
Parulidae
Emberizidae
Cardinalidae
Puffinus
Oceanodroma
Oceanodroma
Sterna
Otus
Micrathene
Cynanthus
Amazilia
Lampornis
Calothorax
Archilochus
Stellula
Selasphorus
Selasphorus
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Tyrannus
Tyrannus
Vireo
Vireo
Progne
Vermivora
Vermivora
Vermivora
Dendroica
Cardellina
Spizella
Pheucticus
Passerina
Passerina
auricularis
tethys
melania
hirundo
flammeolus
whitneyi
latirostris
violiceps
clemenciae
lucifer
alexandri
calliope
platycercus
sasin
wrightii
oberholseri
difficilis
occidentalis
vociferans
crassirostris
atricapilla
cassinii
sinaloae
virginiae
crissalis
luciae
nigrescens
rubrifrons
pallida
melanocephalus
amoena
leclancherii
pardela de revillagigedo
pao Galpagos
pao negro
charrn comn
tecolote ojo oscuro
tecolote enano
colibr pico ancho
colibr coron a violeta
colibr garganta azul
colibr lucifer
colibr barba negra
colibr garganta rayada
zumbador cola ancha
zumbador de Allen
mosquero gri s
mosquero oscur o
mosquero californiano
mosquero barranqueo
tiran o gritn
tiran o pico gr ueso
vireo gorra negra
vireo de Cassini
golondrina sinaloense
chipe de Virginia
chipe cri sal
chipe rabadilla rufa
chipe n egro-gris
chipe cara roja
gorri n plido
picogordo tigrillo
colorn lzuli
colorn pecho naranja
Townsends Shearwater
Wedge-rumped Storm-Petrel
Black Storm-Petrel
Common Tern
Flammulated Owl
Elf Owl
Broad-billed Hummingbird
Violet-crowned Hummingbird
Blue-throated Hummingbird
Lucifer Hummingbird
Black-chinned Hummingbird
Calliope Hummingbird
Broad-tailed Hummingbird
Allens Hummingbird
Gray Flycatcher
Dusky Flycatcher
Pacific-slope Flycatcher
Cordilleran Flycatcher
Cassin' s Kingbird
Thick-billed Kingbird
Black-capped Vireo
Cassin's Vireo
Sinaloa Martin
Virginias War bler
Colima Warbler
Lucys Warbler
Black-throated Gray Warbler
Red-faced Warbler
Clay-colored Sparrow
Black-headed Grosbeak
Lazuli Bunting
Orange-breasted Bunting
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIOUMSNH
Familia
Gnero
Especie
Nombre en espaol
Icteridae
Icterus
Icterus
Icterus
cucullatus
galbula
parisorum
bolsero encapuchado
bolsero calandria
bolser o tuner o
Hooded Oriole
Baltimore Oriole
Scotts Oriole
Turdidae
Ptilogonatidae
Emberizidae
Cardinalidae
Icteridae
Fringillidae
Amazona
Megascops
Euptilotis
Empidonax
Vireolanius
Poecile
Troglodytes
Cistothorus
Turdus
Ptilogonys
Arremonops
Junco
Pheucticus
Icterus
Cacicus
Coccothraustes
oratrix
cooperi
neoxenus
affinis
melitophrys
sclateri
aedon
(brunneicollis)
palustris
rufopalliatus
cinereus
rufivirgatus
phaeonotus
chrysopeplus
pectoralis
melanicterus
abeillei
Yellow-headed Parrot
Pacific Screech-Owl
Eared Quetzal
Pine Flycatcher
Chestnut-sided Shrike-Vireo
Mexican Chickadee
House Wren
Marsh Wren
Rufous-backed Robin
Gray Silky-flycatch er
Olive Sparrow
Yellow-eyed Junco
Yellow Grosbeak
Spot-breasted Oriole
Yellow-winged Cacique
Hooded Grosbeak
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
ANEXO 4.42 ESPECIES DE AVES LISTADAS EN LA NORMA OFICIAL MEXICANA NOM-059-SEMARNAT-2001.
Familia
Gnero
especie
Nombre en espaol
UMSNH
Geranospiza
Aquila
Anas
caerulescens
chrysaetos
platyrhynchos(diazi)
gaviln zancn
guila real
pato de collar
Crane Hawk
Golden Eagle
Mallard
Botaurus
Falco
Grallaria
Oceanodroma
Oceanodroma
Phaethon
Amazona
Aramides
Bubo
Strix
Tilmatura
Euptilotis
Catharus
lentiginosus
mexicanus
guatimalensis
tethys
melania
aethereus
finschi
axillaris
virginianus
occidentalis
dupontii
Neoxenus
Frantzii
avetoro norteo
American Bittern
Prairie Falcon
Scaled Antpitta
Wedge-rumped Storm-Petrel
Black Storm-Petrel
Red-billed Tropicbird
Lilac-crowned Parrot
Rufous-necked Wood-Rail
Great Horned Owl
Spotted Owl
Sparkling-tailed Hummingbird
Eared Quetzal
Ruddy-capped Nightingale-Thrush
halcn mexicano
hormiguero-cholino escamoso
pao Galpagos
pao negro
rabijunco pico rojo
loro corona lila
rascn cuello Rufo
bho carnudo
bho manchado
colibr cola pinta
trogn orejn
zorzal de Frantzius
Harpyhaliaetus
Sarcoramphus
Oceanodroma
Sterna
Geothlypis
Puffinus
Ara
Rhynchopsitta
solitarius
Papa
leucorhoa
Elegans
Speciosa
auricularis
Militaris
pachyrhyncha
guila solitaria
zopilote rey
pao de Leach
charrn elegante
mascarita transvolcnica
pardela de Revillagigedo
guacamaya verde
cotorra-serrana occidental
Solitary tagle
King Vulture
Leachs Storm-Petrel
Elegant Tern
Black-polled Yellowthroat
Townsends Shearwater
Military Macaw
Thick-billed Parrot
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Amazona
Coturnicops
Vireo
Oratrix
noveboracensis
atricapilla
CONABIO UMSNH
Yellow-headed Parrot
Yellow Rail
Black-capped Vireo
Apodidae
Ardeidae
Caprimulgidae
Ciconiidae
Cinclidae
Emberizidae
Falconidae
Falconidae
Hirundinidae
Laridae
Mimidae
Odontophoridae
Chondrohierax
Busarellus
Accipiter
Accipiter
Buteogallus
Buteogallus
Parabuteo
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Cypseloides
Streptoprocne
Chaetura
Tigrisoma
Egretta
Nyctiphrynus
Mycteria
Cinclus
Amaurospiza
Haplospiza
Micrastur
Micrastur
Falco
Progne
Sterna
Melanotis
Dendrortyx
uncinatus
nigricollis
striatus
cooperii
anthracinus
urubitinga
unicinctus
platypterus
swainsoni
albicaudatus
albonotatus
storeri
rutila
pelagica
mexicanum
rufescens
mcleodii
americana
Mexicanus
concolor
rustica
ruficollis
semitorquatus
peregrinus
sinaloae
antillarum
caerulescens
macroura
garza-tigre mexicana
garceta rojiza
tapacamino pro
cigea americana
mirlo-acutico norteamericano
semillero azul gris
semillero pizarra
halcn-selvtico barrado
halcn-selvtico de collar
halcn peregrino
golondrina sinaloense
charrn mnimo
mulato azul
codorniz-coluda
neovolcnica
Hook-billed Kite
Black-collared Hawk
Sharp-shinned Hawk
Coopers Hawk
Common Black-Hawk
Great Black-Hawk
Harriss Hawk
Broad-winged Hawk
Swainsons Hawk
White-tailed Hawk
Zone-tailed Hawk
White-fronted Swift
Chestnut-collared Swift
Chimney Swift
Bare-throated Tiger-Heron
Reddish Egret
Pared Poorwill
Word Stork
American Dipper
Blue Seedeater
Slaty Finch
Barred Forest-Falcon
Collared Forest-Falcon
Peregrine Falcon
Sinaloa Martin
Least Tern
Blue Mockingbird
Long-tailed Wood-Partridge
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Parulidae
Picidae
Podicipedidae
Psittacidae
Rallidae
Strigidae
Turdidae
Tyrannidae
Vireonidae
Cyrtonyx
Vermivora
Picoides
Campephilus
Tachybaptus
Aratinga
Rallus
Rallus
Rallus
Megascops
Megascops
Megascops
Glaucidium
Strix
Asio
Myadestes
Ridgwayia
Xenotriccus
Deltarhynchus
Pachyramphus
Vireo
montezumae
crissalis
stricklandi
guatemalensis
dominicus
canicularis
longirostris
elegans
limicola
asio
seductus
cooperi
palmarum
varia
flammeus
occidentalis
pinicola
mexicanus
flammulatus
major
nelsoni
codorniz moctezuma
chipe crisal
carpintero de Stricklan d
carpintero pico plata
zambullidor menor
perico frente naranja
rascn picudo
rascn real
rascn limcola
tecolote oriental
tecolote del Balsas
tecolote de Cooper
tecolote colimense
bho listado
bho cuerno corto
clarn jilguero
mirlo pinto
mosquero del Balsas
papamoscas jaspeado
mosquero-cabezn mexicano
vireo enano
CONABIO UMSNH
Montezuma Quail
Colima Warbler
Strickland's Woodpecker
Pale-billed Woodpecker
Least Grebe
Orange-fronted Parakeet
Clapper Rail
King Rail
Virginia Rail
Eastern Screech-Owl
Balsas Screech-Owl
Pacific Screech-Owl
Colima Pygmy-Owl
Barred Owl
Short-eared Owl
Brown-backed Solitaire
Aztec Thrush
Pileated Flycatcher
Flammulated Flycatcher
Gray-collared Becard
Dwarf Vireo
Campephilus
imperialis
carpintero imperial
Imperial Woodpecker
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ORDEN (8)
FAMILIA (24)
CARNIVORA
CANIDAE
FELIDAE
MUSTELIDAE
PROCYONIDAE
CETACEA
ARTIODACTYLA
CHIROPTERA
ZIPHIIDAE
CERVIDAE
TAYASSUIDAE
EMBALLONURIDAE
MOLOSSIDAE
MORMOOPIDAE
NATALIDAE
NOCTILIONIDAE
PHYLLOSTOMIDAE
ESPECIE (163)
Canis latrans
Urocyon cinereoargenteus
Herpailurus yagouaroundi
Leopardus pardalis
Leopardus wiedii
Lynx rufus
Panthera onca
Puma concolor
Conepatus mesoleucus
Lontra longicaudis
Mephitis macroura
Mustela frenata
Spilogale putorius
Bassariscus astutus
Nasua narica
Potos flavus
Procyon lotor
Ziphius cavirostris
Odocoileus virginianus
Pecari tajacu
Balantiopteryx plicata
Diclidurus albus
Peropteryx macrotis
Saccopteryx bilineata
Eumops glaucinus
Eumops perotis
Eumops underwoodi
Molossus rufus
Molossus sinaloae
Nyctinomops aurispinosus
Nyctinomops femorosaccus
Nyctinomops macrotis
Promops centralis
Tadarida brasiliensis
Mormoops megalophylla
Pteronotus davyi
Pteronotus parnellii
Pteronotus personatus
Natalus stramineus
Noctilio leporinus
Anoura geoffroyi
Artibeus hirsutus
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
MAMMALIA
CHIROPTERA
PHYLLOSTOMIDAE
VESPERTILIONIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Artibeus intermedius
Artibeus jamaicensis
Artibeus lituratus
Carollia perspicillata
Carollia subrufa
Centurio senex
Chiroderma salvini
Choeroniscus godmani
Choeronycteris mexicana
Dermanura azteca
Dermanura phaeotis
Dermanura tolteca
Desmodus rotundus
Enchisthenes hartii
Glossophaga commissarisi
Glossophaga leachii
Glossophaga morenoi
Glossophaga soricina
Hylonycteris underwoodi
Leptonycteris curasoae
Leptonycteris nivalis
Macrotus waterhousii
Micronycteris megalotis
Musonycteris harrisoni
Sturnira lilium
Sturnira ludovici
Uroderma magnirostrum
Antrozous pallidus
Corynorhinus mexicanus
Corynorhinus townsendii
Eptesicus furinalis
Eptesicus fuscus
Euderma phyllote
Lasiurus blossevillii
Lasiurus borealis
Lasiurus cinereus
Lasiurus intermedius
Lasiurus xanthinus
Myotis auriculacea
Myotis californica
Myotis carteri
Myotis ciliolabrum
Myotis fortidens
Myotis thysanodes
Myotis velifera
Myotis yumanensis
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN
FAMILIA
MAMMALIA
CHIROPTERA
VESPERTILION IDAE
DIDELPHIMORPHIA
DIDELPHIDAE
INSECTIVORA
MARMOSIDAE
SORICIDAE
RODENTIA
GEOMYIDAE
HETEROMYIDAE
LEPORIDAE
MURIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Pipistrellus hesperus
Rhogeessa alleni
Rhogeessa mira
Rhogeessa parvula
Didelphis marsupialis
Didelphis virginiana
Marmosa canescens
Cryptotis goldmani
Cryptotis parva
Megasorex gigas
Notiosorex crawfordi
Sorex monticolus
Sorex oreopolus
Sorex saussurei
Sorex ventralis
Cratogeomys gymnurus
Cratogeomys tylorhinus
Orthogeomys grandis
Thomomys umbrinus
Zygogeomys trichopus
Chaetodipus nelsoni
Liomys irroratus
Liomys pictus
Perognathus flavus
Lepus callotis
Sylvilagus cunicularius
Sylvilagus floridanus
Baiomys musculus
Baiomys taylori
Hodomys alleni
Microtus mexicanus
Nelsonia goldmani
Nelsonia neotomodon
Neotoma albigula
Neotoma mexicana
Neotomodon alstoni
Oligoryzomys fulvescens
Oryzomys couesi
Oryzomys melanotis
Osgoodomys banderanus
Peromyscus aztecus
Peromyscus boylii
Peromyscus difficilis
Peromyscus gratus
Peromyscus gymnotis
Peromyscus levipes
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CLASE
ORDEN
FAMILIA
MAMMALIA
RODENTIA
MURIDAE
SCIURIDAE
XENARTHRA
DASYPODIDAE
MYRMECOPHAGIDAE
CONABIO UMSNH
ESPECIE
Peromyscus maniculatus
Peromyscus megalops
Peromyscus melanocarpus
Peromyscus melanophrys
Peromyscus melanotis
Peromyscus perfulvus
Peromyscus spicilegus
Peromyscus truei
Peromyscus winkelmanni
Reithrodontomys chrysopsis
Reithrodontomys fulvescens
Reithrodontomys hirsutus
Reithrodontomys megalotis
Reithrodontomys mexicanus
Reithrodontomys microdon
Reithrodontomys sumichrasti
Reithrodontomys zacatecae
Sigmodon alleni
Sigmodon fulviventer
Sigmodon hispidus
Sigmodon mascotensis
Glaucomys volans
Sciurus aureogaster
Sciurus oculatus
Spermophilus adocetus
Spermophilus annulatus
Spermophilus variegatus
Dasypus novemcinctus
Tamandua mexicana
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA (26)
MARSUPIALIA
(marsupiales)
DIDELPHIDAE
Didelphis virginiana
tlacuache
SORICIDAE
Marmosa canescens
Cryptotis goldmani
ratn tlacuache
INSECTIVORA
(musaraas)
EMBALLONURIDAE
Cryptotis parva
Notiosorex crawfordi
Notiosorex gigas
Sorex oreopolus
Sorex saussurei
Sorex vagrans
Saccopteryx bilineata
CHIROPTERA
(murcilagos)
NOCTILIONIDAE
MORMOOPIDAE
PHYLLOSTOMATIDAE
ESPECIE (160)
Peropteryx macrotis
Balantiopteryx plicata
Diclidurus albus
Noctilio leporinus
Pteronotus davyi
Pteronotus parnellii
Pteronotus personatus
Mormoops megalophylla
Macrotus waterhousii
Micronycteris microtis (megalotis)
Micronycteris silvestris
Anoura geofroyi
Choeronyscus godmani
Musonycteris harrisoni
Choeronycteris mexicana
Hylonycteris minor
Glossophaga commissarisi
Glossophaga leachii
Glossophaga mexicana
Glossophaga morenoi
Glossophaga soricina
Leptonycteris nivalis
Leptonycteris curazoae (yerbabuenae)
Carollia subrufa
Sturnira lilium
Sturnira ludovici
Uroderma magnirostrum
Chiroderma salvini
Dermanura azteca
Dermanura phaeotis
Dermanura tolteca
NOMBRE COMN
murcilago blanco
murcilago pescador
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
CHIROPTERA
(murcilagos)
PHYLLOSTOMATIDAE
SUBFAMILIA
DESMODONTINAE
NATALIDAE
VESPERTILIONIDAE
MOLOSSIDAE
ESPECIE
CONABIO UMSNH
NOMBRE COMN
Artibeus hirsutus
Artibeus intermedius
Artibeus jamaicensis
Artibeus lituratus
Enchistenes hartii
Centurio senex
Desmodus rotundus
vampiro
Natalus stramineus
Eptesicus furinalis
Eptesicus serotinus (fuscus)
Lasiurus blosevilii
Lasiurus cinereus
Lasiurus xanthinus
Lasiurus intermedius
Myotis auriculus
Myotis californicus
Myotis carteri
Myotis ciliolabrum
Myotis fortidens
Myotis nigricans
Myotis thysanodes
Myotis velifer
Myotis yumanensis
Pipistrellus hesperus
Corynorhinus mexicanus
Corynorhinus townsendii
Rhogeessa alleni
Rhogeessa mira
Rhogeessa parvula
Idionycteris phyllotis (Euderma phyllote)
Antrozous pallidus
Eumops glaucinus
Eumops perotis
Eumops underwoodi
Promops centralis
Molossus rufus (ater)
Molossus molossus
Molossus sinaloae
Tadarida brasiliensis
Nyctinomops aurispinosus
Nyctinomops femorosaccus
Nyctinomops laticaudatus
Nyctinomops macrotis
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
XENARTHRA
DASYPODIDAE
MYRMECOPHAGIDAE
LEPODIDAE
Dasypus novemcinctus
Tamandua mexicana
Lepus callotis
armadillo
oso hormiguero
liebre
SCIURIDAE (ardillas)
Sylvilagus cunicularius
Sylvilagus floridanus
Sciurus aureogaster
conejo de monte
conejo de monte
ardilla de rbol
Spermophilus adocetus
Spermophilus variegatus
Glaucomys volans
Orthogeomys grandis
Pappogeomys gymnurus
Pappogeomys alcorni
Pappogeomys tylorhinus
Thomomys umbrinus
Zygogeomys trichopus
Perognathus flavus
cuinique, tesmo
ardilla de tierra
ardilla voladora
Liomys irroratus
Liomys pictus
Liomys spectabilis
Oryzomys fulvescens
Oryzomys melanotis
Oryzomys palustris
Oryzomys couesi
Nyctomys sumichrasti
Osgoodomys banderanus
Peromyscus aztecus
Peromyscus difficilis
Peromyscus levipes
Peromyscus maniculatus
Peromyscus melanophrys
Peromyscus melanotis
Peromyscus perfulvus
Peromyscus spicilegus
Peromyscus truei
Peromyscus winkelmani
Baiomys musculus
Baiomys taylori
Neotomodon alstoni
Nelsonia neotomodon
Neotoma albigula
Neotoma alleni
Neotoma mexicana
Reithrodontomys megalotis
Reithrodontomys fulvescens
tucita
tucita
ratn de bolsas
LAGOMORPHA
(conejos y liebres)
RODENTIA
(roedores)
GEOMYIDAE (tuzas)
HETEROMYIDAE (ratones
de bolsas)
ESPECIE
CONABIO UMSNH
NOMBRE COMN
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
FAMILIA
Cont. RODENTIA
MURIDAE (ratones y ratas)
SUBFAMILIA
MICROTINAE
SUBFAMILIA MURINAE
(ratas y ratn de casa)
SUBORDEN
HYSTRICOMORPHA
CARNIVORA
ERETHIZONTIDAE
PROCYONIDAE
MUSTELIDAE
FELIDAE
CANIDAE
ARTIODACTYLA
TAYASSUIDAE
CERVIDAE
ESPECIE
CONABIO UMSNH
NOMBRE COMN
Reithrodontomys sumichrasti
Reithrodontomys microdon
Sigmodon alleni
Sigmodon fulviventer
Sigmodon hispidus
Sigmodon mascotensis
Microtus mexicanus
metorito
Rattus rattus
Rattus norvegicus
Mus musculus
Coendou mexicanus
Bassariscus astutus
Procyon lotor
Nasua nasua
Potos flavus
Mustela frenata
Conepatus mesoleucus
Mephitis macroura
Spilogale putorius
Spilogale pygmaea
Lontra longicaudis
Lynx rufus
Panthera onca
Leopardus pardalis
Leopardus wiedii
Herpailurus yagouaroundi
Puma concolor
Urocyon cinereoargenteus
Canis latrans
Dicotyles tajacu
Dama virginiana
cacomixtle
mapache
tejn
martica, maltrica
comadreja
zorrillo de una banda
zorrillo de dos bandas
zorrillo manchado
zorrillo pigmeo
nutria, perro de agua
gato monts
jaguar
ocelote
tigrillo, margay
yaguarundi, onza
puma
zorra gris
coyote
jabal, pecar
venado cola blanca
^Listado elaborado por Arturo Nez Garduo, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San
Nicols de Hidalgo.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
FAMILIA
ESPECIE
Fco. J.
Copndaro/ Zirahun/
Melchor
Ing. Severino H./ Zirahun/
Mgica/
Salvador
Salvador
Ocampo/
Santa Ana Maya Morelia
Ptzcuaro Escalante Escalante Querndaro
L.
Crdenas/
Morelia
J. Ma.
Angangueo/
Morelos/
Angangueo
Morelia
Abies religiosa
P. ayacahuite
P. ayacahuite
(contenedor)
P. ayacahuite
(contenedor)
P. cembroides
P. gregii
P. michoacana
PINACEAE
P. michoacana
(contenedor)
P. michoacana
(contenedor)
P. patula
P. montezumae
P. montezumae
(contenedor)
Pinus
pseudostrobus
P. pseudostrobus
(contenedor)
P. pseudostrobus
(contenedor)
21 820
79 000
49 500
126 922
38 384
77 168
3 800
66 198
(406 240)
53 816
245 000
235 000
94 290
39 318
(94 709)
(70 000)
20 118
(34 200)
8 928
310 350
(642 420)
50 200
(13 740)
338 415
51 372
34 800
189 636
(190 601)
100 000
(10 236)
203 511
33 793
256 272
421 104
(574 519)
113 512
(341 590)
592 508
522 115
(287 913)
141 792
112 895
350 357
(65 040)
67 333
(94 720)
187 800
129 965
9 500
138 550
(225 291)
40 226
(34 000)
318 144
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ESPECIE
ACERACEAE
ARECACEAE
BETULACEAE
CUPRESSACEAE
Acer negundo
Palma areca
Alnus sp.
Cupressus lindleyi
C. lindleyi
Thuja plicata
FABACEAE
Prosopis laevigata
Acacia sp.
Acacia retinoides
Laucaena
leucocephala
Erythrina
corallodendron
Quercus sp.
Ficus benjamina
Eucalyptus sp.
Psidium guajava
Fraxinus udhei
Pyrus sp.
Casimiroa edulis
Trema micranthum
FAGACEAE
MORACEAE
MYRTACEAE
OLEACEAE
ROSACEAE
RUTACEAE
ULMACEAE
Copndaro/ Zirahun/
Melchor
Fco. J.
Ing. Severino H./ Zirahun/
Salvador
Salvador
Ocampo/
Mgica/
Santa Ana Maya Morelia
Ptzcuaro Escalante Escalante Querndaro
L.
Crdenas/
Morelia
5 035
1 320
11 000
CONABIO UMSNH
80 000
1 000
10 366
(4 500)
3 816
(3 500)
(3 500)
J. Ma.
Angangueo/
Morelos/
Angangueo
Morelia
86
4 818
(92 460)
3 000
600
1 200
1 500
3 168
930
800
1 968
25 103
790
2 400
1 000
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ESPECIE
CUPRESSACEAE
Cupressus
lindleyi
Fraxinus udhei
Abies religiosa
Pinus ayacahuite
OLEACEAE
PINACEAE
El
Rosario/
Ocampo
La Dieta/
Zitacuaro
E. Zapata/
Senguio
Magallanes/
Irimbo
18 304
24 288
34 936
(26 865)
373 632
30 000
(107 610)
52 956
5 892
Lzaro Crdenas/
Lazaro Crdenas
242 254
1 500
13 884
1 140
(62 888)
98 265
(163 440)
111 495
Chichihua/
Coalcomn
9 530
8 948
226 603
P. cembroides
P. douglasiana
P. michoacana
P. michoacana
(contenedor)
P. michoacana
P. montezumae
P. montezumae
P. montezumae
P. montezumae
P. oocarpa
P. patula
P. pseudostrobus
El Asoleadero/
Ocampo
54 825
(12 588)
68 316
(3 566)
54 156
43 872
87 000
P. pseudostrobus
9 030
(85 080)
11 680
(140 224)
112 914
(118 226)
43 644
38 168
36 648
74 656
9 420
261 390
(62 110)
77 254
50 757
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ARECACEAE
BIGNONIACEAE
ESPECIE
Mangifera indica
Pistacia vera
Dypsis lutescens
Phoenix dactylifera
Pritchardia pacifica
Crescentia alata
Jacaranda mimosifolia
Tabebuia donnell-smithii
Tabebuia rosea
BOMBACACEAE
BORAGINACEAE
FABACEAE
MALVACEAE
Ceiba aesculifolia
Cordia eleaagnoides
Acrocarpus fraxinifolius
Albizia moluccana
Brosimun allicastrum
Caesalpinia coriaria
Delonix regia
Leucaena leucocephala
Lonchocarpus cruentus
Pithecellobium dulce
Tamarindus indica
Hibiscus rosa-sinensis
San Lucas/
San Lucas
Amatique/
Coahuayana
Lzaro Crdenas
Lzaro Crdenas
Coalcomn
Chichihua
515
(1 085)
100
1 129
3 100
1 000
(1 200)
5 600
10 556
650
(4850)
2 937
200
150
891
(3 614)
(2 800)
687
630
800
1 953
13 132
1 900
1 500
(6 000)
3 000
3 100
30
(6 594)
582
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
MELIACEAE
MORACEAE
ESPECIE
Cedrella odorata
Swietenia macrophylla
Ficus benjamina
NYCTAGINACEAE
Bougainvillea glabra
OLEACEAE
Ligustrum ovalifolium
RUTACEAE
Citrus aurantifolia
SAPOTACEAE
VERBENACEAE
Manilkara zapota
Citharexylum ofinne
Tectona grandis
San Lucas/
San Lucas
8 000
300
Amatique/
Coahuayana
Lzaro Crdenas
Lzaro Crdenas
Coalcomn
Chichihua
14 400
1 638
(6 200)
240
(529)
5 900
1 834
70 457
84
(116)
331
(1 169)
1 527
(723)
150
77 (273)
68 369
200
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIOUMSNH
ANEXO 5.3. RECURSOS FORESTALES NO MADERABLES DE ORIGEN VEGETAL UTILIZADOS EN LAS SIERRAS ALTAS DE LAS CUENCAS DE CUITZEO Y
ZIRAHUEN, EN EL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: ANGN Y GMEZ 2003^).
Municipio
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
Consumo
Acuitzio
Angiosperma
Smilacaceae
Smilax spp.
Zarzaparrilla
Sangre, depurativo
Au
Acuitzio
Angiosperma
Begoniaceae
Begonia sp.
Ala de ngel
Cncer
Au
Acuitzio
Angiosperma
Fro
Au
Acuitzio
Angiosperma
Labiatae
Salvia sp.
Acuitzio
Angiosperma
Labiatae
Salvia sp.
Salvia
Acuitzio
Angiosperma
Cruciferae
Brassica campestris
Mostaza
Acuitzio
Angiosperma
Asteraceae
Gnaphalium spp.
Gordolobo
Acuitzio
Angiosperma
Acuitzio
Angiosperma
Umbelliferae
Berula erecta
Churure
Acuitzio
Angiosperma
Rosaceae
Capuln
May-Jun
Acuitzio
Angiosperma
Portulacaceae
Portulaca oleracea
Verdolaga
Jul-Sep
Chenopodiaceae
Chenopodium album
Quelite
Jul-Sep
Acuitzio
Angiosperma
Acuitzio
Angiosperma
Acuitzio
Angiosperma
Rutaceae
Acuitzio
Angiosperma
Acuitzio
Fro
Unidad
de venta
Au
Ve, Au
Tos
Au
Ve, Au
50
Manojo
Ve, Au
50
Manojo
Ve, Au
Au
Riones
Kg
Au
Abortivo
Au
Casimiroa edulis
Zapote blanco
Presin arterial
Au
Asteraceae
Tagetes lucida
Santa Mara
Tos
Au
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Nopal
Diabetes
Ve, Au
Acuitzio
Angiosperma
Asteraceae
Heterotheca inuloides
rnica
Golpes
Au
Acuitzio
Angiosperma
Bromeliaceae
Tillandsia spp.
Gallitos
Dic
Acuitzio
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Perm
M, Cb
Charo
Angiosperma
Rosaceae
Rubus sp.
Zarzamora
Ve, Au
Charo
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Chumbera
Ve, Au
Costo
mximo
pesos
Au
Chivapastle
Jul-Sep
Costo
mnimo
pesos
Au
Dientes destemplados
Ve, Au
80
Carga
Kg
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Charo
Angiosperma
Rosaceae
Capuln
Charo
Angiosperma
Rosaceae
Crataegus pubescens
Tejocote
Charo
Angiosperma
Labiatae
Satureja macrostema
Charo
Angiosperma
Asteraceae
Grindelia inuloides
Charo
Angiosperma
Charo
Angiosperma
Asteraceae
Charo
Angiosperma
Charo
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
Costo
mnimo
pesos
Costo
mximo
pesos
Unidad
de venta
Ve, Au
M, C
Riones
Ve, Au
Kg
Gobernadora, nurite
Dolor y aire
Ve, Au
Manojo
rnica
Golpes
Au
Manojo
Mastuerzo
Dolor de cabeza
Au
Heterotheca inuloides
rnica
Golpes
Au
Asteraceae
Tagetes lunulata
Cinco llagas
Perm
Piquete de alacrn
Au
Angiosperma
Asteraceae
Verbesina pedunculosa
Capitaneja
Ago-Dic
Diabetes
Au
Charo
Angiosperma
Bromeliaceae
Tillandsia spp.
Gallitos
Dic
Ce
Charo
Angiosperma
Asteraceae
Gnaphalium spp.
Gordolobo
Charo
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Nopal
Charo
Angiosperma
Labiatae
Salvia sp.
Salvia
Ago-Dic
Charo
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Encino
Perm
Cb
Ve
Huirumba
Angiosperma
Rosaceae
Crataegus pubescens
Tejocote
Sep-Oct
Au
Huirumba
Angiosperma
Rosaceae
Capuln
Jun
Ve, Au
Huirumba
Angiosperma
Rosaceae
Rubus sp.
Zarzamora
Sep-Oct
Au
Huirumba
Angiosperma
Moraceae
Morus celtidifolia
Mora
Sep-Oct
Au
Huirumba
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Nopal
Piquete de alacrn
Au
Huirumba
Angiosperma
Theaceae
Ternstroemia pringlei
Tila
Nervios
Au
Huiramba
Angiosperma
Asteraceae
rnica
Desinflamante
Au
Huiramba
Angiosperma
Asteraceae
Grindelia inuloides
rnica
Desinflamante
Au
Huiramba
Angiosperma
Orchidaceae
Laelia speciosa
Orqudea
Jun
Ve
Huiramba
Angiosperma
Orchidaceae
Laelia autumnalis
Orqudea
Jun
Ve
Nov-Dic
Consumo
CONABIOUMSNH
Manojo
Ve
Tos
Ve
Ve
Manojo
5
Corazn
Bolsa
Manojo
30
Carga
10
Kg
1/2
pseudobulbos
1/2
pseudobulbos
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
Consumo
Costo
mnimo
pesos
CONABIOUMSNH
Costo
mximo
pesos
Unidad
de venta
Huiramba
Angiosperma
Orchidaceae
Odontoglossum sp.
Orqudea
Jun
Ve
Huiramba
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Encino
Perm
Cb
Ve
1/2
pseudobulbos
Carga
Huiramba
Angiosperma
Asteraceae
Baccharis spp.
Jaras
Perm
Cb
Ve
Carga
Indaparapeo
Angiosperma
Rosaceae
Rubus sp.
Zarzamora
Au
Indaparapeo
Angiosperma
Indaparapeo
Angiosperma
Capuln negro
Diarrea
Indaparapeo
Angiosperma
Au
Diente de Len
Circulacin y rin
Au
Indaparapeo
Angiosperma
Tabaquillo, nurite
Clicos
Au
Indaparapeo
Angiosperma
Labiatae
Satureja macrostema
Gobernadora
Clicos
Indaparapeo
Angiosperma
Asteraceae
Artemisia mexicana
Estafiate
Diarrea
Au
Indaparapeo
Angiosperma
Asteraceae
Heterotheca inuloides
rnica
Golpes
Au
Indaparapeo
Angiosperma
Asteraceae
Gaillardia sp.
Angiosperma
Convolvulaceae
Ipomoea stans
Lagunillas
Angiosperma
Asteraceae
Heterotheca inuloides
Golpes
Mordedura vbora
cascabel
Golpes y cicatrices
Au
Indaparapeo
rnica
Espantavaqueros, camote de
matorral
rnica
Lagunillas
Angiosperma
Asteraceae
Grindelia inuloides
rnica
Golpes y cicatrices
Au
Lagunillas
Angiosperma
Asteraceae
Taraxacum officinale
Diente de len
Lagunillas
Angiosperma
Asteraceae
Artemisia mexicana
Estafiate
Lagunillas
Angiosperma
Portulacaceae
Loeselia mexicana
Espinosilla
Lagunillas
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Nopal
Lagunillas
Angiosperma
Labiatae
Stachys coccinea
Mirto
Lagunillas
Angiosperma
Rosaceae
Capuln
Jul-Ago
Ve
Lagunillas
Angiosperma
Rosaceae
Crataegus pubescens
Tejocote
May-Oct
Au
Lagunillas
Angiosperma
Moraceae
Morus sp.
Mora
May
Ve, Au
Asteraceae
Taraxacum officinale
Jul-Sep
Perm
Au
Au
Au
Au
Desparasitar
Au
Fiebre
Au
M,C
Diabetes
Ve
Diarrea y desparasitar
Au
10
Kg
Litro
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Lagunillas
Angiosperma
Rosaceae
Rubus sp.
Zarzamora
Lagunillas
Angiosperma
Liliaceae
Milla biflora
Estrellitas
Lagunillas
Angiosperma
Orchidaceae
Laelia autumnalis
Corpus
Lagunillas
Angiosperma
Dioscoriaceae
Dioscorea sp.
Lagunillas
Angiosperma
Loganiaceae
Buddleia sessiliflora
Lagunillas
Angiosperma
Asteraceae
Lagunillas
Angiosperma
Lagunillas
Angiosperma
Morelia
Angiosperma
Morelia
Angiosperma
Morelia
Morelia
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
Consumo
CONABIOUMSNH
Costo
mnimo
pesos
Costo
mximo
pesos
10
Unidad
de venta
Au
Ve
Ve, Au
10
Flor
Nov-Dic
Ve, Au
Raz de tepuza
Perm
Diarrea y empacho
Au
Tithonia tubaeformis
Oct-Dic
Estmago
Au
Asteraceae
Gnaphalium spp.
Gordolobo
Ago-Oct
Tos
Au
Didelphidae
Didelphis virginiana
Tlacuache
Perm
M,C
Postparto en vacas
Ve, Au
50
Ejemplar
Borrago officinalis
Borraja
Calentura
Rutaceae
Casimiroa edulis
Zapote blanco
Presin baja
Angiosperma
Valenariaceae
Valeriana sp.
Ucuares
Au
Angiosperma
Solanaceae
Pichecuas
Au
Morelia
Angiosperma
Asclepiadaceae
Marsdenia edulis
Talayotes
Au
Morelia
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Panchicuas, agallas
Au
Morelia
Angiosperma
Bignoniaceae
Tecomma stans
Retama
Ve
Morelia
Angiosperma
Umbelliferae
Berula erecta
Churure
Ve
Morelia
Angiosperma
Bromeliaceae
Tillandsia spp.
Gallitos
Ve
Montn
Morelia
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Nopal
Cb
Ve, Au
50
Cubeta
Morelia
Angiosperma
Lythraceae
Cuphea aequipetala
Ve
100
Costal
Morelia
Angiosperma
Theaceae
Ternstroemia pringlei
Perm
Nervios
Ve
100
Costal
Morelia
Angiosperma
Asteraceae
Heterotheca inuloides
rnica
Perm
Golpes
Ve
Pztcuaro
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Nopal
Perm
Ve, Au
10
Kg
Pztcuaro
Angiosperma
Chenopodiaceae
Chenopodium album
Quelite
Jul-Sep
Ve, Au
Manojo
Pztcuaro
Angiosperma
Rosaceae
Crataegus pubescens
Tejocote
Nov-Dic
Ve, Au
Kg
Oct
Nov
Manojo
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIOUMSNH
Zarza
Jun-Sep
Ve, Au
Costo
mnimo
pesos
5
Nov-Ene
Ve, Au
10
3 chayotes
Capuln
Jul-Sep
Ve, Au
20
50
Cubeta
Satureja macrostema
Nurite
Jul-Sep
Ve, Au
10
Bolsa
Epazote
Jul-Sep
Digestivo, dolor de
estmago
Desparasitar
Ve, Au
Manojo
Taraxacum officinale
Diente de len
Jul-Sep
Limpiar el organismo
Compositae
Tagetes filifolia
Ans
Jul-Sep
Ve, Au
Bolsa
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Encino
Perm
Cb
Au
Querndaro
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Nopal
Perm
Ve, Au
Bolsa con 5
pencas
Querndaro
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Encino
Cb
Ve, Au
Querndaro
Angiosperma
Altamisa
Querndaro
Angiosperma
Capuln
M,C
Querndaro
Angiosperma
Ajenjo
Querndaro
Angiosperma
Eucalipto
Tos
Querndaro
Angiosperma
Borraja
Calentura
Querndaro
Angiosperma
Labiatae
Salvia sp.
Querndaro
Angiosperma
Asteraceae
Heterotheca inuloides
rnica
Golpes
Querndaro
Angiosperma
Rosaceae
Crataegus pubescens
Tejocote
M,C
Tos
Querndaro
Angiosperma
Tos
Querndaro
Angiosperma
Zapote
Estmago
Querndaro
Angiosperma
Limpiar la matriz
Querndaro
Angiosperma
Querndaro
Angiosperma
Municipio
Grupo
Taxonmico
Familia
Pztcuaro
Angiosperma
Rosaceae
Pztcuaro
Angiosperma
Cucurbitaceae
Pztcuaro
Angiosperma
Rosaceae
Pztcuaro
Angiosperma
Labiatae
Pztcuaro
Angiosperma
Pztcuaro
Angiosperma
Compositae
Pztcuaro
Angiosperma
Pztcuaro
Rosaceae
Myrtaceae
Rutaceae
Portulacaceae
Nombre cientfico
Rubus sp.
Casimiroa edulis
Portulaca oleracea
Nombres comunes
Temporada
extraccin
Jul-Sep
Verdolaga
Jul-Sep
Palo bobo
Usos
Medicinal
Consumo
Costo
mximo
pesos
Unidad
de venta
3 Tamales
Au
Calentura y dolor
Au
Au
Au
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
Consumo
Querndaro
Angiosperma
Asteraceae
Artemisia mexicana
Estafiate
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Heterotheca inuloides
rnica
Jun-Ago
Golpes, moretones
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Gnaphalium spp.
Gordolobo
May-Ago
Rin
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Grindelia inuloides
rnica
Jun-Ago
Golpes, moretones
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Zinapcuaro
Angiosperma
Labiatae
Satureja macrostema
Gobernadora, nurite
Zinapcuaro
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Rosaceae
Crataegus pubescens
Tejocote
Jul-Sep
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Rosaceae
Rubus sp.
Zarza
Jul-Sep
Au
Asteraceae
Baccharis spp.
Cuicique
Perm
Catarro
Au
Hierba maestra
Costo
mximo
pesos
30
40
Unidad
de venta
Au
Rin
Cb
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Zinapcuaro
Angiosperma
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Taraxacum officinale
Diente de len
Perm
Diabetes
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Boraginaceae
Borrago officinalis
Borraja
Perm
Fiebre
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Malvaceae
Sida rhombifolia
Ginare
Perm
Diarrea
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Labiatae
Marrubium vulgare
Manrrubio
Perm
Bilis
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Ericaceae
Arbutus spp.
Madroo
Jun-Ago
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Baccharis spp.
Jaras, pecht
Perm
Diarrea
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Cursionera
Perm
Diarrea
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Poaceae
Muhlenbergia macroura
Zacatn
Perm
Ud
Ve, Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Cactaceae
Opuntia spp.
Nopal
Perm
Ve, Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Rosaceae
Crataegus pubescens
Capuln
May-Jul
Ve
Cuartern
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Tagetes lucida
Santa Mara
Mar-May
Zinapcuaro
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Encino
Perm
Cb
Ve
Kg
Zinapcuaro
Angiosperma
N/D
N/D
Tabaquillo
Ago-Sep
Ve, Au
10
Manojo
Lea
Costo
mnimo
pesos
Au
M
Jun-Ago
CONABIOUMSNH
Au
Camin
Ve, Au
Piquete de gusano
Estmago
Escobetilla
6
Bolsa
Au
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
Consumo
Zinapcuaro
Angiosperma
Labiatae
Satureja macrostema
Gobernadora
Jun-Ago
Rin
Ve
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Conyza confusa
Simonillo
Ago-Sep
Bilis
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Asclepiadaceae
Gonolobus sp.
Talayotes
Abr-May
Ve
Zinapcuaro
Angiosperma
Fagaceae
Quercus spp.
Pichecuas
Ago
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Amaranthaceae
Amaranthus sp.
Quelite
Ago
Ve, Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Artemisia mexicana
Istafiate
May-Ago
Bilis y amibas
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Gnaphalium spp.
Gordolobo
May-Ago
Tos
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Asteraceae
Eryngium sp.
Perm
Estmago
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Solanaceae
Physalis sp.
Jaltomate
Perm
M,C
Empacho
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Orchidae
Laelia sp.
Orqudea
May
Au
Zinapcuaro
Angiosperma
Bromeliaceae
Tillandsia usneoides
Heno
Nov-Dic
Acuitzio
Briofita
Bryaceae
Bryum sp.
Dic
Acuitzio
Briofita
Hypnaceae
Hypnum sp.
Acuitzio
Briofita
Thuidiaceae
Thuidium sp.
Charo
Briofita
Bryaceae
Bryum sp.
Charo
Briofita
Hypnaceae
Charo
Briofita
Lagunillas
Costo
mnimo
pesos
8
CONABIOUMSNH
Costo
mximo
pesos
Unidad
de venta
Ramito
0.5
Pieza
Ramito
Ve, Au
40
Cuarto ( 1/4 )
Ve, Au
180
Costal
Dic
Ve, Au
180
Costal
Dic
Ve, Au
180
Dic
Ve
10
15
Hypnum sp.
Dic
Ve
10
15
Thuidiaceae
Thuidium sp.
Dic
Ve
10
15
Briofita
Bryaceae
Bryum sp.
Nov-Dic
Ve
200
Lagunillas
Briofita
Hypnaceae
Hypnum sp.
Nov-Dic
Ve
200
Lagunillas
Briofita
Thuidiaceae
Thuidium sp.
Nov-Dic
Ve
200
Morelia
Briofita
Thuidiaceae
Thuidium sp.
Ve
60
Costal
Cubeta (25
cm3)
Cubeta (25
cm3)
Cubeta (25
cm3)
Costal de 15
Kg
Costal de 15
Kg
Costal de 15
Kg
Costal
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIOUMSNH
Ve
Costo
mnimo
pesos
60
Nov
Ve
60
Costal
Nov-Dic
Ve
30
Montn
Hypnum sp.
Nov-Dic
Ve
30
Montn
Thuidiaceae
Thuidium sp.
Nov-Dic
Ve
30
Montn
Gimnosperma
Pinaceae
Abies religiosa
Oyamel, lea
Perm
Cb
Ve, Au
80
Carga
Acuitzio
Gimnosperma
Pinaceae
Pinus spp.
Pino, lea
Perm
Cb
Ve, Au
80
Carga
Charo
Gimnosperma
Pinaceae
Pinus spp.
Perm
Charo
Gimnosperma
Pinaceae
Abies religiosa
Oyamel
Perm
Cb
30
Carga
Charo
Gimnosperma
Pinaceae
Pinus spp.
Ocote
Perm
Cb
Rollito
Charo
Gimnosperma
Pinaceae
Pinus spp.
Pino
Perm
Cb
30
Carga
Municipio
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Morelia
Briofita
Pottiaceae
Morinia sp.
Musgo
Morelia
Briofita
Hypnaceae
Hypnum sp.
Musgo
Zinapcuaro
Briofita
Bryaceae
Bryum sp.
Zinapcuaro
Briofita
Hypnaceae
Zinapcuaro
Briofita
Acuitzio
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
Heridas
Consumo
Costo
mximo
pesos
Costal
Au
Ve
Ve, Au
Huiramba
Gimnosperma
Pinaceae
Pinus spp.
Pino
Perm
Cb
Ve
Pztcuaro
Gimnosperma
Pinaceae
Pinus spp.
Pino
Perm
Cb
Au
Querndaro
Gimnosperma
Pinaceae
Pinus teocote
Ocote
Cb
Ve, Au
Zinapcuaro
Gimnosperma
Pinaceae
Pinus spp.
Pino
Cb
Ve
Charo
Helecho
Equisetaceae
Cola de caballo
Riones
Ve
Huiramba
Helecho
Equisetaceae
Cola de caballo
Diurtica
Au
Morelia
Helecho
Equisetaceae
Cola de caballo
Rin
Ve
Zinapcuaro
Helecho
Equisetaceae
Cola de caballo
Perm
Rin
Au
Acuitzio
Hongo
Clavariaceae
Ramaria flava
Jul-Sep
Ve, Au
20
30
Acuitzio
Hongo
Agaricaceae
Agaricus campestris
Hongo llanero
Jul-Sep
Ve, Au
20
30
Acuitzio
Hongo
Polyporaceae
Ganoderma sp.
Hongo
Perm
Ve
20
30
Perm
Colesterol,
Hipertensin, diabetes
Unidad
de venta
Carga
Kg
Cubeta de 12
Kg
Cubeta de 12
Kg
Kg
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Municipio
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
CONABIOUMSNH
Consumo
Costo
mnimo
pesos
Costo
mximo
pesos
Unidad
de venta
Acuitzio
Hongo
Hyprocreaceae
Hypomyces lactiflourum
Trompa
Jul-Ago
Ve, Au
20
60
Acuitzio
Hongo
Amanitaceae
Amanita caesarea
Jul-Ago
Ve, Au
20
60
Charo
Hongo
Hyprocreaceae
Hypomces lactiflourum
Trompa
Jul-Ago
Ve, Au
20
Cubeta de 12
Kg
Cubeta de 12
Kg
Kg
Charo
Hongo
Amanitaceae
Amanita caesarea
Jul-Ago
Ve, Au
20
Kg
Huiramba
Hongo
Agaricaceae
Macrolepiota procera
May-Jun
Ve, Au
30
40
Kg
Huiramba
Hongo
Agaricaceae
Agaricus augustus
May-Jun
Ve, Au
30
40
Kg
Indaparapeo
Hongo
Agaricaceae
Agaricus campestris
Hongo de codorniz
Hongo de codorniz,
champion
Hongo blanco, llanero
Jul-Sep
Au
Indaparapeo
Hongo
Amanitaceae
Amanita caesarea
Jul-Sep
Ve
40
60
Kg
Lagunillas
Hongo
Agaricaceae
Agaricus augustus
Hongo de codorniz-godorniz
Jul-Sep
Ve
12
15
Cubeta
Lagunillas
Hongo
Hyprocreaceae
Hypomyces lactiflourum
Trompa
Jul-Sep
Ve
15
Lagunillas
Hongo
Agaricaceae
Agaricus campestris
Champin silvestre
Jul-Sep
Ve
12
15
Morelia
Hongo
Agaricaceae
Agaricus campestris
Champin llanero
Jul-Sep
Ve, Au
40
80
Kg
Cubeta de 4
litros
Kg
Morelia
Hongo
Ustilaginaceae
Ustilago mardis
Huitlacoche
Morelia
Hongo
Lycoperdaceae
Clavatia ciathiformis
Pataratas
Jul-Sep
M,C
Ve, Au
40
80
Kg
Morelia
Hongo
Hyprocreaceae
Hypomyces lactiflourum
Trompa de puerco
Jul-Sep
Ve, Au
40
80
Kg
Morelia
Hongo
Amanitaceae
Amanita caesarea
Santiago
Jul-Sep
Ve, Au
40
80
Kg
Morelia
Hongo
Agaricaceae
Macrolepiota procera
Huevo de codorniz
Jul-Sep
Ve, Au
40
80
Pztcuaro
Hongo
Thricolomacaceae
Liophyllum descates
Guachitos, guachas
Jul-Sep
Ve, Au
10
Pztcuaro
Hongo
Clavariaceae
Ramaria flava
Patas de pjaro
Jul-Sep
Ve, Au
10
Pztcuaro
Hongo
Hyprocreaceae
Hypomyces lactiflourum
Trompa
Jul-Sep
Ve, Au
10
Kg
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 5
litros
C
Quemaduras
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Grupo
Taxonmico
Familia
Nombre cientfico
Nombres comunes
Temporada
extraccin
Usos
Medicinal
Consumo
Costo
mnimo
pesos
Pztcuaro
Hongo
Amanitaceae
Amanita caesarea
Hongo amarillo
Jul-Sep
Ve, Au
10
Pztcuaro
Hongo
Russulacea
Russula brevipes
Jul-Sep
Ve, Au
10
Pztcuaro
Hongo
Agaricaceae
Agaricus campestris
Llaneros
Jul-Sep
Ve, Au
10
Querndaro
Hongo
Hongos
Jul-Sep
Au
Zinapcuaro
Hongo
Agaricaceae
Agaricus campestris
May
Ve, Au
50
Zinapcuaro
Hongo
Amanitaceae
Agaricus augustus
Hongo de codorniz
May-Jun
Ve, Au
70
Zinapcuaro
Hongo
Amanitaceae
Macrolepiota procera
Hongo de codorniz
May-Jun
Ve, Au
70
Zinapcuaro
Hongo
Amanitaceae
Amanita caesarea
Hongos
Jul-Sep
Au
Morelia
N/D
N/D
N/D
Chumbies
Au
Querndaro
N/D
N/D
N/D
Mastranto
Au
Zinapcuaro
N/D
N/D
N/D
Quintoniles
Ve, Au
Jun-Jul
CONABIOUMSNH
Costo
mximo
pesos
Unidad
de venta
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 4
litros
Cubeta de 4
litros
Cubeta de 4
litros
Ramito
CLAVES:
N/D. No determinado
Temporada de extraccin: Perm. Permanente
Usos: M. Medicinal; C. Comestible; O. Ornamental; Cb. Combustible; Ce. Ceremonial; Ud. Utensilio domstico.
Tipo de consumo: Au. Autoconsumo; Ve. Venta.
FUENTE: Angn T., M. del P. y M. Gmez P. 2003. Proyecto: Sobrevivencia familiar y actividades extractivas de las sierras altas de la Cuenca de Cuitzeo.
UACH - CONACyT UMSNH proyecto: 20000303004.
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 5.4 RECURSOS FORESTALES NO MADERABLES DE ORIGEN ANIMAL UTILIZADOS EN LAS SIERRAS ALTAS DE
LAS CUENCAS DE CUITZEO Y ZIRAHUEN, EN EL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: ANGN Y GMEZ 2003^).
Municipio
Acuitzio
Charo
Huiramba
Indaparapeo
Familia
Nombre cientfico
Nombre comn
Temp.
extracc.
Usos
Jul-Sep
Jul-Sep
Jul-Sep
Jul-Sep
Co
Co
Co
Me, Co
Heteromyidae
Sciuridae
Sciuridae
Dasypodidae
Sylvilagus floridanus
Sciurus spp.
Tamiasciurus spp.
Dasypus novemcinctus
Conejo
Ardilla
Ardilla
Armadillo
Colubridae
Thamnophis spp.
Culebra de agua
Viperidae
Crotalus sp.
Emberizidae
Turdidae
Dasypodidae
Melospiza spp.
Myadestes occidentales
Dasypus novemcinctus
Vbora de
cascabel
Gorrin
Jilguero
Armadillo
Heteromyidae
Viperidae
Sylvilagus floridanus
Crotalus sp.
Turdidae
Myadestes occidentales
Conejo
Vbora de
cascabel
Jilguero
Hirundinidae
Hirundo rustica
Golondrina
Heteromyidae
Columbidae
Dasypodidae
Sylvilagus floridanus
Zenaida macroura
Dasypus novemcinctus
Conejo
Huilota
Armadillo
Perm.
Sep-Oct
Perm.
Co
Co
Me, Co
Viperidae
Crotalus sp.
Perm.
Me, Co
Heteromyidae
Lepus callotis
Vbora de
cascabel
Liebre
Me,
comp
Me, Co
Uso medicinal
Tipo de
consumo
Ve, Au
Ve, Au
Ve, Au
Ve, Au
Complemento
alimenticio
Purificar la sangre
Costo
pesos
Mn/Mx
80/-
Unidad de
venta
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
Concha
Au
Ve
Perm.
Ma
Ma
Me, Co
Asma
Ve
Ve
Ve, Au
Perm.
Perm.
Co
Me
Cncer
Ve
150/250
150/250
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
Ma
Ejemplar
Ma
Ejemplar
Co
Au
Au
Au
Purificar la sangre
Ve
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
100/150
Ejemplar
Au
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Municipio
Cont.
Indaparapeo
Familia
Nombre cientfico
Nombre comn
Temp.
extracc.
Usos
Uso medicinal
Tipo de
consumo
Sciuridae
Sciurus spp.
Ardilla
Co
Au
Sciuridae
Tamiasciurus spp.
Ardilla
Co
Au
Cervidae
Dama virginiana
Venado
Me, Co
Columbidae
Zenaida macroura
Huilota
Co
Didelphidae
Didelphis virginiana
Tlacuache
Icteridae
Molothrus spp.
Tordo, chanate
Heteromyidae
Sylvilagus floridanus
Procyonidae
Corazn
Costo
pesos
Mn/Mx
Unidad de
venta
Au
Au
Me, Co
Co
Au
Conejo
Co, Ma
Au
Nasua nasua
Tejn
Co, Ma
Au
Odontophoridae
Dendrortyx macroura
Codorniz
Me, Co
Columbidae
Zenaida macroura
Conguita
Co
Au
Emberizidae
Melospiza spp.
Gorrin
Co
Au
Icteridae
Tordo pecho
amarillo
Armadillo
Co
Au
Dasypodidae
Xantocephalus
xantocephalus
Dasypus novemcinctus
Me
Mustelidae
Mephitis macroura
Zorrillo
Me
CONABIO UMSNH
Nervios y
vitamnicos
Sinusitis y
bronquitis
Diabetes
Au
Au
Au
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Lagunillas
Morelia
Ptzcuaro
Querndaro
Familia
Nombre cientfico
Nombre comn
Temp.
extracc.
Usos
Oct-ene
Jul-Sep
Co
Co
Uso medicinal
Tipo de
consumo
Costo
pesos
Mn/Mx
Unidad de
venta
Ve, Au
Au
10/-
Pieza
80/200
80/150
80/200
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
Columbidae
Heteromyidae
Zenaida macroura
Sylvilagus floridanus
Huilota
Conejo
Dasypodidae
Dasypus novemcinctus
Armadillo
Perm.
Me, Co
Sciuridae
Sciuridae
Viperidae
Dasypodidae
Sciurus spp.
Tamiasciurus spp.
Crotalus sp.
Dasypus novemcinctus
Ardilla
Ardilla
Vbora
Armadillo
Perm.
Perm.
Co
Co
Me
Me
Au
Au
Ve
Ve
Turdidae
Emberizidae
Mimidae
Myadestes occidentales
Melospiza spp.
Melanotis caerulescens
Jilguero
Gorrin
Mulato
Ma
Ma
Ma
Ve
Ve
Ve
Heteromyidae
Sylvilagus floridanus
Conejo
Perm.
Co
Au
Didelphidae
Didelphis virginiana
Tlacuache
Event.
Co
Au
Dasypodidae
Dasypus novemcinctus
Armadillo
Event.
Co
Au
Sciuridae
Sciurus spp.
Ardilla
Event.
Co
Au
Sciuridae
Viperidae
Tamiasciurus spp.
Crotalus sp.
Event.
Co
Me
Au
Didelphidae
Didelphis virginiana
Ardilla
Vbora de
cascabel
Tlacuache
Me
Ve, Au
Mustelidae
Mephitis macroura
Zorrillo
Cervidae
Heteromyidae
Dasypodidae
Dama virginiana
Sylvilagus floridanus
Dasypus novemcinctus
Venado
Conejo
Armadillo
Me
Co
Co
Me, Co
Enfermedades de la
piel
CONABIO UMSNH
Au
Ve, Au
Au
Au
Asma
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Municipio
Familia
Nombre cientfico
Nombre comn
Cont.
Querndaro
Zinapcuaro
Columbidae
Zenaida macroura
Huilota
Heteromyidae
Columbidae
Odontophoridae
Emberizidae
Turdidae
Icteridae
Emberizidae
Sciuridae
Sciuridae
Procyonidae
Didelphidae
Sylvilagus floridanus
Zenaida macroura
Dendrortyx macroura
Melospiza spp.
Myadestes occidentales
Icterus spp.
Pipilo fuscus
Tamiasciurus spp.
Sciurus spp.
Nasua nasua
Didelphis virginiana
Conejo
Huilota, conguita
Codorniz
Gorrin
Jilguero
Calandria
Tarengo
Ardilla
Ardilla
Tejn
Tlacuache
Mustelidae
Dasypodidae
Mephitis macroura
Dasypus novemcinctus
Cervidae
Dasypodidae
Viperidae
Temp.
extracc.
Usos
Uso medicinal
Tipo de
consumo
Co
Au
Perm.
nov-ene
Perm.
May-Jun
May-Jun
May-Jun
May-Jun
Perm.
Perm.
Perm.
Perm.
Co
Co
Co
Ma
Ma
Ma
Co
Co
Co
Co
Me, Co
Au
Au
Au
Ve
Ve
Ve
Au
Au
Au
Au
Au
Zorrillo
Armadillo
Perm.
Perm.
Me, Co
Co
Dama virginiana
Dasypus novemcinctus
Venado
Armadillo
Perm.
Perm.
Co
Me, Co
Crotalus sp.
Vbora de
cascabel
Perm.
Me, Co
Espanto y purgante
Sarna
Bronquios
Cncer, infecciones
en la piel
CONABIO UMSNH
Costo
pesos
Mn/Mx
Unidad de
venta
Au
Au
Au
Au
Au
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 5.5 RECURSOS MINERALES UTILIZADOS EN LAS SIERRAS ALTAS DE LAS CUENCAS DE CUITZEOY ZIRAHUEN,
EN EL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: Angn y Gmez 2003^).
Municipio
Recurso
Temp.
exracc.
Uso
Tipo de
Consumo
Charo
Tierra de
encino
Perm.
Ja
Huiramba
Indaparapeo
Lagunillas
Morelia
Unidad
de venta
Ve
Costo
pesos
Mn/Mx
10/-
Perm.
Perm.
Co
Co
Co
Ve
Ve
250/No fijo
120/-
Camin
Camin
Camin
de 6m3
Tierra de
encino
Grava
Piedra
negra
Tezontle
Cantera
Tierra de
encino
Perm.
Ja
Ve, Au
10/15
Costal
Co
Co
Ve
Ve
Co
Co
Ja
Ve
Ve
Ve, Au
15/-
Costal
Tepetate
Perm.
Co
Ve
50/-
camin
Tezontle
Perm.
Co
Ve
50/-
camin
Tierra de
ro
Tierra de
monte
Jul-Sep
Ja
Ve, Au
50/-
camin
Ja
Ve
20/-
Costal
Tierra
Piedras
Arena
EneAbr
Costal
OBSERVACIONES
La extraccin la realiza una persona de Acuitzio, adems de que otra persona de la localidad
la vende por encargo. En otra localidad se reporta la extraccin de 600 costales al ao, de 2025 kg a $20.00 costal y la venta es dentro del municipio. Se extrae con mayor frecuencia antes
de las lluvias. Los que lo utilizan para autoconsumo van a Fontezuelas y consumen de 2 a 3
costales al ao.
Se realizan 200 viajes al ao de 7m3 y se vende en el municipio. La extraccin la llevan a cabo
las empresas dueas de los bancos existentes.
Se realizan 200 viajes al ao de 7m3 y se vende en el municipio. La extraccin la llevan a cabo
las empresas dueas de los bancos existentes.
La tierra es vendida por la presidencia a $50.00 el camin; la extraccin se hace del ro
Grande de Cuanajo. El flete a Huiramba se cobra en $150.00 por camin.
Se dedican 10 familias de Santiago Ungameo, quines venden la carga de un camin de volteo
en $1800.00. Los lugares de extraccin son: Atcuaro, Santa Rosala, Ichaqueo y Los
Madroos. Se report un grupo conocido como Los joeos, originarios de La Joya y que
actualmente viven en La Colonia Colinas del Sur en Morelia, ellos son lo que extraen mucha
tierra con fines de jardinera.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Recurso
Morelia
Ptzcuaro
Querndaro
Zinapcuaro
Uso
Tipo de
Consumo
Costo
pesos
Mn/Mx
200/-
Unidad
de venta
Tierra de
tabiqueras
Co
Ve
Piedra de
ro
Tierra
polvilla
Ja
Ve
Perm.
Ja
Ve
20/-
Costal
Perm.
Ja
Ve, Au+E7
30/-
Costal de
20 kg
Los nios y mujeres de aproximadamente 30 familias extraen la tierra de los cerros aledaos a
la localidad.
Co
Ja
Ve
Ve
5/20/-
Adobe
10
Costales
Perm.
Arena de
ro
Perm.
Co
Ve
600/700
Camin
Tezontle
rojo
Perm.
Co
Ve
700/-
Camin
Arena
slica
Perm.
Co
Ve
Piedra
pmez
Perm.
Udom
Ve
Obsidiana
Perm.
Or
Au
Tierra de
encino
Perm.
Ja
Ve
Caoln
Perm.
Me
(Diarrea)
Ve
Tepetate
Tierra de
encino
Perm.
Perm.
Au
Ve
Tierra de
encino
Tierra
Tierra de
encino
Temp.
extracc.
CONABIO UMSNH
Co
OBSERVACIONES
Camin
de 7m3
Elaboracin de transistores.
10/-
Cubeta de
4 lts.
Uso eventual.
15/-
Costal
CLAVES: Temporada de extraccin (Temp. etracc.) : Perm. Permanente. Usos: Me. Medicinal; Co. Construccin; Or. Ornamental; Re. relleno; Ja. Jardinera; Udom.
Utensilio domstico. Tipo de consumo: Au. Autoconsumo; Ve. Venta.
FUENTE: Angn T., M. del P. y M. Gmez P. 2003. Proyecto: Sobrevivencia familiar y actividades extractivas de las sierras altas de la Cuenca de Cuitzeo. Universidad
Autnoma de Chapingo - CONACyT Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo (Proyecto: 20000303004).
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
Superficie sembrada
(hectreas)
1990
1991
1
58 798
8 128
4 051
10
3 249
4 723
112
5
1
434
521
9
886
30
740
6 775
22 702
233
1 246
1 871
15
9
214
205
151
70 156
5 653
3 996
3 219
5 444
6
2
179
514
9
863
27
534
7 350
22 675
60
352
1 990
1 611
1
94
281
66
Superficie cosechada
(hectreas)
1990
1991
1
56 191
7 411
3 773
10
3 006
4 678
112
0
1
414
521
9
868
30
738
6 744
20 978
165
1 246
1 603
3
9
214
205
151
63 581
3 603
3 652
3 210
5 436
6
2
179
514
9
832
27
534
7 211
17 302
60
352
1 957
1 607
1
94
281
66
Volumen produccin
(toneladas)
1990
1991
3
523 483
2 714
256 503
17
16 989
56 513
110
0
9
4 599
711
45
11 125
1 050
15 417
13 394
1 938 652
1 438
3 090
25 954
6
56
3 852
649
168
624 133
1 681
190 130
18 941
62 938
18
18
1 935
722
49
9 364
197
10 395
7 640
1 628 336
3 070
4 637
8 307
28 544
10
1 880
1 184
44
Valor de la produccin
(pesos $)
1990
1991
2 400
860 705 334
4 966 225
88 865 464
18 700
9 217 076
6 311 679
53 460
0
3 150
3 294 655
568 800
45 000
8 424 013
420 000
6 045 430
9 375 800
143 409 843
652 600
1 680 300
18 648 261
4 200
51 200
2 311 200
1 009 600
1 288 029
Rendimiento
(ton /ha)
1990
1991
3
9.316
0.366
67.984
1.7
5.652
12.081
0.982
9
11.109
1.365
5
12.817
35
20.89
1.986
92.414
8.715
2.48
16.191
2
6.222
18
3.166
1.113
9.816
0.467
52.062
5.901
11.578
3
9
10.81
1.405
5.444
11.255
7.296
19.466
1.059
94.113
51.167
13.173
4.245
17.762
10
20
4.214
0.667
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Superficie sembrada
(hectreas)
1990
1991
1 070
30
202
515
27
362
310
4
3 864
1 407
5 194
76
1 515
22
28 244
3 281
22 178
2 646
8 291
1 112
3
235
71
40
233
310
780
133
1 876
30
9
4 769
29
410
174
9 823
3 366
6 489
140
558
6
76
24 288
5 856
38 971
250
1 375
8 887
415
94
18
1 280
293
723
745
153
Superficie cosechada
(hectreas)
1990
1991
950
10
202
513
21
362
310
4
3 864
1 256
5 189
76
1 500
22
25 838
3 111
21 036
2 646
8 248
1 021
0
227
71
40
192
299
766
133
1 847
10
9
4 748
14
410
174
9 822
3 132
6 489
136
557
6
76
23 656
5 815
38 470
110
1 375
8 738
265
94
18
1 208
293
723
743
153
Volumen Produccin
(toneladas)
1990
1991
6 312
30
1 182
548
469
11 640
3 988
12
4 498
11 726
85 231
392
12 493
220
182 533
68 980
21 615
33 099
12 738
786
0
1 777
710
162
1 771
813
4 278
3 090
13 399
28
24
14 137
173
10 698
3 657
10 901
23 458
87 441
646
15 649
32
448
194 675
63 942
20 225
453
4 579
16 030
1 747
1 034
72
8 232
586
4 068
6 050
3 906
CONABIO UMSNH
Valor de la produccin
(pesos $)
1990
1991
Rendimiento
(ton/ha)
1990
1991
5 344 025
45 000
2 278 350
561 160
467 600
3 002 724
1 784 095
58 200
3 212 078
21 617 440
28 361 608
407 400
7 908 900
6.644
3
5.851
1.068
22.333
32.155
12.865
3
1.164
9.336
16.425
5.158
8.329
326 000
16 737 665
83 348 698
60 962 828
15 063 123
4 792 977
461 062
0
5 379 408
852 000
72 900
2 162 881
865 082
1 925 100
1 487 400
37 643 000
57 000
19 200
12 723 300
122 311
6 785 400
2 870 000
10 901 000
47 314 786
47 623 170
866 400
12 931 100
31 998
2 255 850
20 166 836
91 768 800
43 242 700
1 132 500
1 832 116
15 304 055
11 529 930
1 240 800
36 000
10 866 240
820 400
4 881 600
1 963 830
2 119 800
10
7.065
22.173
1.028
12.509
1.544
0.77
7.828
10
4.05
9.224
2.719
5.585
23.233
7.254
2.8
2.667
2.977
12.357
26.093
21.017
1.11
7.49
13.475
4.75
28.095
5.333
5.895
8.229
10.996
0.526
4.118
3.33
1.835
6.592
11
4
6.815
2
5.627
8.143
25.529
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Superficie sembrada
(hectreas)
1990
1991
93
7 460
5
18 138
23
44
497 835
235
10 179
25
18 362
42
21
495 182
4
12
11 110
208
6 747
24
32
180
5
4 014
1 048
2 320
294
84
7 786
702
4
18
8 048
13 172
352
5 567
15
5
67
225
318
3 292
687
51 443
2 805
1 734
3
7 618
10
12
5 224
Superficie cosechada
(hectreas)
1990
1991
93
7 460
5
16 140
23
44
464 939
12
9 024
194
6 721
24
5
148
5
3 973
1 015
2 304
290
79
7 747
702
4
18
8 048
230
10 179
15
15 104
35
21
465 322
0
9 627
349
5 538
15
3
13
163
205
3 288
467
50 785
2 775
1 733
2
6 338
10
12
5 190
Volumen Produccin
(toneladas)
1990
1991
1 137
17 654
25
171 491
92
1 638
904 757
108
70 758
1 543
64 756
117
25
2 730
10
77 698
17 682
35 870
2 633
435
231 458
38 988
24
216
93 583
3 075
9 863
82
160 127
104
1 050
979 195
0
67 955
3 452
62 866
112
12
90
3 060
4 060
58 811
7 054
1 141 135
41 791
21 325
16
202 259
62
144
62 877
Valor de la produccin
(pesos $)
1990
1991
673 599
20 865 250
13 000
90 806 237
736 000
475 300
458 865 315
37 800
103 583 177
2 982 720
44 025 800
94 200
15 000
938 020
20 000
114 064 320
5 966 216
9 703 545
3 840 500
468 060
117 965 601
9 357 120
6 150
864 000
8 351 815
2 152 500
9 586 800
90 056
65 011 562
936 000
53 292
703 537 746
0
116 882 600
7 939 600
50 292 800
73 600
7 200
78 480
1 155 770
1 562 598
55 868 851
4 585 100
34 234 050
20 678 430
19 192 500
9 600
117 107 961
27 600
1 008 000
10 149 920
CONABIO UMSNH
Rendimiento
(ton/ha)
1990
1991
12.226
2.366
5
10.625
4
37.227
1.946
9
7.841
7.954
9.635
4.875
5
18.446
2
19.557
17.421
15.569
9.079
5.506
29.877
55.538
6
12
11.628
13.37
0.969
5.467
10.602
2.971
50
2.104
7.059
9.891
11.352
7.467
4
6.923
18.773
19.805
17.887
15.105
22.47
15.06
12.305
8
31.912
6.2
12
12.115
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Superficie sembrada
(hectreas)
1990
1991
223
1 487
2 046
168 282
870
3 954
3 942
153
270
84
29 043
114
1
3 917
141
131
1 266
2 775
123 694
446
4 593
1 904
261
260
880
54 067
41
10
411
408
1
6
2
120
Superficie cosechada
(hectreas)
1990
1991
203
1 487
2 022
153 942
720
3 837
3 909
153
256
4
28 711
114
1
3 855
141
880
126
1 258
2 766
109 796
404
4 475
1 902
125
260
52 648
41
0
381
398
1
0
2
120
Volumen Produccin
(toneladas)
1990
1991
2 801
7 453
17 126
519 139
1 807
43 926
46 337
1 956
22 011
54
117 663
339
2
27 048
3 657
12 243
1 766
6 832
68 463
420 062
1 120
58 918
24 928
1 686
25 012
252 705
183
0
3 194
10 623
4
0
6
1 800
Valor de la produccin
(pesos $)
1990
1991
639 020
2 022 856
1 982 824
171 912 491
1 914 701
46 582 929
42 823 381
803 599
6 603 300
19 440
63 067 830
222 120
2 400
8 735 119
1 941 952
4 106 074
1 143 400
1 247 610
13 768 768
180 008 810
818 900
63 296 970
15 798 030
1 073 982
5 002 400
140 543 164
127 800
0
2 930 234
6 030 300
3 200
0
18 000
788 400
CONABIO UMSNH
Rendimiento
(ton/ha)
1990
1991
13.798
5.012
8.47
3.372
2.51
11.448
11.854
12.784
85.98
13.5
4.098
2.974
2
7.016
25.936
13.913
14.016
5.431
24.752
3.826
2.772
13.166
13.106
13.488
96.2
4.8
4.463
8.383
26.691
4
3
15
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 5.7. PRINCIPALES CULTIVOS Y PRODUCCIN POR MUNICIPIO EN EL ESTADO DE MICHOACN 1992- 1995
(FUENTE: SEDAGRO^)
AO
MUNICIPIO
1992 Acuitzio
lvaro Obregn
Charo
Chucndiro
CULTIVO
Maz grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Chile seco
Chile verde
Col (repollo)
Frijol
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Chile verde
Col (repollo)
Frijol
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Zanahoria
Maz grano
2 745
5
9
3
36
116
4
10
4 521
1
1 854
98
1
48
8
20
5
20
14
18
2 771
10
202
17
216
522
4 640
60
198
61
14
986
197
13
11 665
20
11 170
4 178
20
1 058
164
286
246
26
653
324
5 964
200
1 006
2 374
6 495
1 679
1.69
12
22
20.333
0.389
8.5
49.25
1.3
2.58
20
6.025
42.633
20
22.042
20.5
14.3
49.2
1.3
46.643
18
2.152
20
4.98
139.647
30.069
3.216
750
250
1 000
800
35 000
3 000
600
3 000
750
1 000
410
3 000
250
1 000
800
3000
600
3000
1300
1500
750
1000
410
3 000
600
750
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
3 480 000
15 000
198 000
48 800
490 000
2 958 000
118 200
39 000
8 748 750
20 000
4 579 700
12 534 000
5 000
1 058 000
131 200
858 000
147 600
78000
848900
486000
4 473 000
200000
412 460
7 122 000
3 897 000
1 259 250
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1992 Chucndiro
Copndaro
Cuitzeo
Huandacareo
Indaparapeo
Madero
Querndaro
CULTIVO
Sorgo grano
Cebolla
Col (repollo)
Lechuga
Maz grano
Sorgo grano
Tomate verde
Flores (tonelada)
Maz grano
Sorgo grano
Maz grano
Sorgo grano
Camote
Chile verde
Maz grano
Sorgo grano
Maz grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Cebolla
Chile verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Avena forrajera en verde
Chile verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
83
80
35
20
70
28
18
12
538
652
2 523
177
7
68
2 302
847
3 958
2
1
6
4
8
13 391
31
4
15
3
3 997
102
450
190
1 440
1 225
400
245
84
270
72
2 421
4 373
4 292
714
98
593
5 763
4 808
6 445
32
9
115
20
9
23 046
124
20
75
2
9 912
592
1260
2.289
18
35
20
3.5
3
15
6
4.5
6.707
1.701
4.034
14
8.721
2.503
5.677
1.628
16
9
19.167
5
1.125
1.721
4
5
5
0.667
2.48
5.804
2.8
410
3 100
600
1 500
750
410
2 500
2 000
750
410
750
410
800
3 000
750
410
750
250
1 000
3 100
3 000
3 000
750
410
250
3 000
3 000
750
410
700
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
77 900
4 464 000
735 000
600 000
183 750
34 440
675 000
144 000
1 815 750
1 792 930
3 219 000
292 740
78 400
1 779 000
4 322 250
1 971 280
4 833 750
8 000
9 000
356 500
60 000
27 000
17 284 500
50 840
5 000
225 000
6000
7 434 000
242 720
882 000
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Tarmbaro
Tzitzio
Zinapcuaro
1993 Acuitzio
CULTIVO
Maz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Brcoli
Calabacita
Cebolla
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Col (repollo)
Coliflor
Ejote
Elote
Flores (tonelada)
Frijol
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Maz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Maz grano
Sorgo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Garbanzo forrajero
3 380
860
15
3
66
78
25
8
102
81
29
18
116
5
21
23
44
2 799
33
1 052
341
59
6 490
100
10
6 470
349
355
95
35
13 960
5 970
375
75
1 468
1 560
150
3
816
3 989
870
126
1 160
50
25
1 035
792
4 108
646
6 901
3106
1 190
6 036
182
96
15 288
1 996
3 060
1 025
420
4.13
6.942
25
25
22.242
20
6
0.375
8
49.247
30
7
10
10
1.19
45
18
1.468
19.576
6.56
9.109
20.169
0.93
1.82
9.6
2.363
5.719
8.62
10.789
12
750
410
3 000
1 500
1 000
3 100
1 500
35 000
3 000
600
800
1 200
700
2 000
3 000
1 300
1 500
750
1 000
410
3 000
2 500
750
410
3 000
750
410
250
300
250
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
10 470 000
2 447 700
1 125 000
112 500
1 468 000
4 836 000
225 000
105 000
2 448 000
2 393 400
696 000
151 200
812 000
100 000
75 000
1 345 500
118 8000
308 1000
646 000
2 829 410
9 318 000
2 975 000
4 527 000
74 620
288 000
11 466 000
818 360
765 000
307 500
105 000
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1993 Acuitzio
lvaro Obregn
Charo
CULTIVO
Maz grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebolla
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Lenteja
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Jcama
Lechuga
Maz grano
Sorgo grano
4 046
138
20
3
6
18
34
119
6
12
136
5
3 439
7
1 669
41
222
20
105
4
15
3
2
80
9
94
1
12
2 025
107
9 927
2 760
440
90
15
144
680
813
120
15
204
5
11 970
140
7 984
988
1 332
400
2 310
160
300
20
80
1 600
12
141
45
220
5 602
532
2.454
20
22
30
2.5
8
20
6.832
20
1.25
1.5
1
3.481
20
4.784
24.098
6
20
22
40
20
6.667
40
20
1.333
1.5
45
18.333
2.766
4.972
750
250
1 100
600
900
300
900
941 697
300
3 000
1 500
3 000
750
1 000
430
1 500
600
250
1 100
600
1 500
800
600
300
3 000
1 500
1 300
945 455
750
430
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
7 445 250
690 000
484 000
54 000
13 500
43 200
612 000
765 600
36 000
45 000
306 000
15 000
8 977 500
140 000
3 433 120
1482 000
799 200
100 000
2541 000
96 000
450 000
16 000
48 000
480 000
36 000
211 500
58 500
208 000
4 201 500
228 760
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1993 Charo
Chucndiro
Copndaro
Cuitzeo
Huandacareo
Indaparapeo
CULTIVO
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Zanahoria
Ebo (janamargo o veza)
Garbanzo forrajero
Maz grano
Sorgo grano
Calabacita
Cebolla
Col (repollo)
Coliflor
Flores (tonelada)
Lechuga
Maz grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Flores (tonelada)
Garbanzo forrajero
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
40
20
300
40
260
471
29
30
275
95
24
40
60
307
133
50
15
67
670
528
54
991
24
15
20
7
92
12
103
1 539
959
120
9 350
360
234
1 869
107
750
4 910
2 850
720
260
1 200
1 128
2 550
750
120
60
2 305
2 505
243
2 714
120
67
400
47
1 840
16
155
4 477
23.975
6
31.167
9
0.9
3.968
3.69
25
17.855
30
30
6.5
20
3.674
19.173
15
8
0.896
3.44
4.744
4.5
2.739
5
4.467
20
6.714
20
1.333
1.505
2.909
1 500
600
600
300
250
750
430
1 100
1 093.075
768.421
1 500
3 000
875
750
1 500
2 000
3 000
250
750
430
600
750
430
600
250
800
300
3 000
1 500
750
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
1 438 500
72 000
5 610 000
108 000
58 500
1 401 750
46 010
825 000
5 367 000
2 190 000
1 080 000
780 000
1 050 000
846 000
3 825 000
1 500 000
360 000
15 000
1 728 750
1 077 150
145 800
2 035 500
51 600
40 200
100 000
37 600
552 000
48 000
232 500
3 357 750
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1993 Indaparapeo
Madero
Morelia
Querndaro
Tarmbaro
CULTIVO
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Maz grano
Tomate rojo (jitomate)
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Lenteja
Maz grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Cebada grano
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Cebada grano
Flores (tonelada)
Garbanzo forrajero
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Acelga
Avena forrajera en verde
799
309
155
5
2
5
4 725
1
480
476
3
146
325
12 556
123
90
55
34
35
2 521
21
590
87
20
30
1 975
634
82
7
167
3 928
1 854
1 260
75
1
60
11 519
12
7 166
5 570
2
1 359
195
31 292
295
255
165
204
262
5 975
105
3 540
391
160
27
7 323
3 038
369
56
3 340
4.916
6
8.129
15
0.5
12
2.438
12
14.929
11.702
0.667
9.308
0.6
2.492
2.398
2.833
3
6
7.486
2.37
5
6
4.494
8
0.9
3.708
4.792
4.5
8
20
430
600
250
300
3 000
250
750
1 500
229.193
300
3 000
250
3 000
750
600
208.824
670
800
219.847
750
430
600
670
3 000
250
750
430
600
900
237.425
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
1 689 040
1 112 400
315 000
22 500
3 000
15 000
8 639 250
18 000
1 642 400
1 671 000
6 000
339 750
585 000
23 469 000
177 000
53 250
110 550
163 200
57 600
4 481 250
45 150
2 124 000
261 970
480 000
6 750
5 492 250
1 306 340
221 400
50 400
793 000
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1993 Tarmbaro
Tzitzio
Zinapcuaro
CULTIVO
Betabel
Calabacita
Cebada forrajera en verde
Cebolla
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Cilantro
Col (repollo)
Coliflor
Ebo (janamargo o veza)
Ejote
Elote
Flores (tonelada)
Frijol
Garbanzo grano
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Trigo grano
Maz grano
Sorgo grano
Chile verde
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
10
64
30
64
26
64
140
6
67
24
80
26
244
5
15
109
12
16
1 401
6
460
76
80
90
5 653
120
6
10 012
6
473
400
1 419
480
1 270
162
128
946
48
3 110
720
1 600
182
2 440
50
19
164
540
298
3 958
130
2 206
1 822
1 600
540
5 653
165
36
23 064
30
2 838
40
22.172
16
19.844
6.231
2
6.757
8
46.418
30
20
7
10
10
1.267
1.505
45
18.625
2.825
21.667
4.796
23.974
20
6
1
1.375
6
2.304
5
6
800
1 100
200
1 207.087
1 500
3 000
800
900
876.527
1 179.167
300
1 200
700
3 000
3 000
1 500
1 300
899.329
750
1 000
430
1 500
1 825
600
750
430
800
750
430
600
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
320 000
1 560 900
96 000
1 533 000
243 000
384 000
756 800
43 200
2 726 000
849 000
480 000
218 400
1 708 000
150 000
57 000
246 000
702 000
268 000
2 968 500
130 000
948 580
2 733 000
2920 000
324 000
4 239 750
70 950
28 800
17 298 000
12 900
1 702 800
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1994 Acuitzio
lvaro Obregn
Charo
CULTIVO
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Maz grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Cebada grano
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
Elote
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Calabacita
Camote
Cebada grano
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
Elote
Frijol
Garbanzo grano
110
26
2 810
96
165
48
4
20
55
80
71
10
31
35
30
5 719
5
2 672
73
972
56
3
10
23
22
133
25
21
1
80
935
221
7 730
156
3 300
1 056
132
40
1 100
720
3 621
200
496
50
51
22 146
160
15 123
1 507
4 860
1 232
99
20
460
198
6 783
500
336
1
136
8.5
8.5
2.751
1.625
20
22
33
2
20
9
51
20
16
1.429
1.7
3.872
32
5.66
20.644
5
22
33
2
20
9
51
20
16
1
1.7
250
300
650
603
250
1 383.333
1 200
700
1 009.091
1 500
800
300
1 500
3 880
1 500
650
1 200
400
1 500
618
1 328.571
1 200
700
1 065.217
1 363.636
800
300
1 500
4 000
1 500
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
233 750
66 300
5 024 500
94 068
825 000
1 460 800
158 400
28 000
1 110 000
1 080 000
2 896 800
60 000
744 000
194 000
76 500
14 394 900
192 000
6 049 200
2 260 500
3 003 480
1 636 800
118 800
14 000
490 000
270 000
5 426 400
150 000
504 000
4 000
204 000
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1994 Charo
Chucndiro
Copndaro
Cuitzeo
Huandacareo
CULTIVO
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Zanahoria
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Calabacita
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Coliflor
Elote
Frijol
Lechuga
Maz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Elote
Frijol
7
14
3 249
5
178
5
16
290
180
1 036
56
31
13
105
83
18
20
1
2
8
274
12
75
40
2
785
256
91
16
6
315
276
8 528
160
918
125
80
10 380
90
2 523
199
124
325
1 890
1 494
540
500
20
4
160
1 370
50
1 850
650
2
3 148
1 598
416
320
9
45
19.714
2.625
32
5.157
25
5
35.793
0.5
2.435
3.554
4
25
18
18
30
25
20
2
20
5
4.167
24.667
16.25
1
4.01
6.242
4.571
20
1.5
1 500
800
650
1 200
400
1 500
618
759.538
1 500
650
400
601.742
1 307.692
1 042.857
1 462.651
755.556
1 000
2 500
2 500
800
650
400
1 500
1 096.154
2 500
650
400
616.788
2 500
2 500
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
472 500
220 800
5 543 200
192 000
367 200
187 500
49 440
7 884 000
135 000
1 639 950
79 600
74 616
425 000
1 971 000
2 185 200
408 000
500 000
50 000
10 000
128 000
890 500
20 000
2 775 000
712 500
5 000
2 046 200
639 200
256 584
800 000
22 500
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1994 Huandacareo
Indaparapeo
Madero
Morelia
Querndaro
CULTIVO
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Calabacita
Cebada grano
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Elote
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Maiz grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Lenteja
Maiz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
1 256
135
128
46
10
10
8
27
2
12
3 485
677
500
235
60
9
12
6 756
33
249
355
6
191
374
14 975
56
4
203
41
35
3 481
1 010
514
1 012
20
90
160
432
3
20
11 108
3 483
2 500
1 645
1 040
7
96
17 038
83
2 288
4 094
4
1 700
187
39 641
240
16
350
174
315
2.771
7.481
4.016
22
2
9
20
16
1.5
1.667
3.187
5.145
5
7
17.333
0.778
8
2.522
2.515
9.189
11.532
0.667
8.901
0.5
2.647
4.286
4
1.724
4.244
9
650
400
618
1 400
700
1 800
300
1 500
4 000
1 500
650
400
618
250
403.846
4 000
350
650
618
250
300
4 000
350
1 400
650
400
1 500
610.903
1 000
250
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
2 262 650
404 000
317 652
1 416 800
14 000
162 000
48 000
648 000
12 000
30 000
7 220 200
1 393 200
1 545 000
411 250
420 000
28 000
33 600
11 074 700
51 294
572 000
1 228 200
16 000
595 000
261 800
25 766 650
96 000
24 000
213 816
174 000
78 750
10
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1994 Querndaro
Tarmbaro
CULTIVO
Maiz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Cebada grano
Frijol
Maiz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Acelga
Avena forrajera en verde
Betabel
Calabacita
Cebada grano
Cebolla
Chicharo
Chile seco
Chile verde
Cilantro
Col (repollo)
Coliflor
Ebo (janamargo o veza)
Ejote
Elote
Flores (tonelada)
Frijol
Garbanzo grano
Jicama
Lechuga
Maiz grano
Pepino
5 525
600
1 361
1
13
2 660
657
198
7
142
10
27
15
90
28
20
322
6
105
15
10
26
121
5
22
40
6
15
4 205
5
17 062
3 000
8 158
5
21
13 524
4 311
1 002
21
2 714
70
744
30
1 830
196
40
2 898
18
5 080
480
200
202
1 866
50
32
60
271
295
18 465
160
3.088
5
5.994
5
1.615
5.084
6.562
5.061
3
19.113
7
27.556
2
20.333
7
2
9
3
48.381
32
20
7.769
15.421
10
1.455
1.5
45.167
19.667
4.391
32
650
400
617.656
700
2 500
650
400
618
1 000
263.154
1 000
1 170.43
700
1 034.426
1 714.286
6 000
1 099.379
1 000
780.315
1 000
300
1 358.416
1 500
2 000
4 000
1 500
1 500
800
650
1 200
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
11 090 300
1 200 000
5 038 836
3 500
52 500
8 790 600
1 724 400
619 236
21 000
714 200
70 000
870 800
21 000
1 893 000
336 000
240 000
3 186 000
18 000
3 964 000
480 000
60 000
274 400
2 799 000
100 000
128 000
90 000
406 500
236 000
12 002 250
192 000
11
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1994 Tarmbaro
Tzitzio
Zinapcuaro
1995 Acuitzio
lvaro Obregn
CULTIVO
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Ajo
Avena forrajera en verde
Chile verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Calabaza
Cebada forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Garbanzo forrajero
Maz grano
Papa
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Crtamo
Cebada grano
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
313
117
62
3
7 400
140
2
49
5
11
9 100
120
615
402
8
6
160
120
3 215
8
5
196
165
48
6
45
22
40
71
10
1 608
2 703
310
2
7 090
350
16
980
21
9
29 000
600
3 997
2 952
40
60
1 920
1 260
5 498
136
15
392
3 300
1 058
12
202
420
270
3 195
200
5.137
23.103
5
0.667
0.958
2.5
8
20
4.2
0.818
3.187
5
6.499
7.343
5
10
12
10.5
1.71
17
3
2
20
22.042
2
4.489
19.091
6.75
45
20
400
1 500
618
4 000
650
400
2 500
250
1 000
3 166.667
650
400
618
514.837
1 500
600
300
200
1 116.515
1 500
850
1 596.429
400
1 041.739
1 200
950
1 417.143
7 000
600
300
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
643 200
4 054 500
191 580
8 000
4 608 500
140 000
40 000
245 000
21 000
28 500
18 850 000
240 000
2 470 146
1 519 800
60 000
36 000
576 000
252 000
6 138 600
204 000
12 750
625 800
1 320 000
1 102 160
14 400
191 900
595 200
1 890 000
1 917 000
60 000
12
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
Charpan
Charo
Chern
CULTIVO
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Maz grano
Trigo grano
Calabacita
Cebada grano
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate verde
Trigo grano
Zanahoria
Avena forrajera en verde
Cebada grano
Ebo (janamargo o veza)
Maz grano
28
30
6 381
5
2 665
70
978
35
3 048
191
42
10
3
12
79
25
15
23
7
10
4 426
5
208
20
16
300
300
19
5
1 850
41
45
31 731
165
15 590
1 750
5 868
490
5 486.4
478
934
45
90
72
3 555
500
20
34
315
200
16 920
165
1 148
1 000
96
10 110
2 460
133
70
2 775
1.464
1.5
4.973
33
5.85
25
6
14
1.8
2.503
22.238
4.5
30
6
45
20
1.333
1.478
45
20
3.823
33
5.519
50
6
33.7
8.2
7
14
1.5
3 500
4 000
1 264.296
1 000
1 155.131
1 114.286
950
300
1 250
1 800
1 236.403
950
800
9 000
600
300
3 500
4 000
1 500
1 120
1 280.628
1 000
1 167.422
1 000
850
800
400
1 000
400
1 300
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
143 500
180 000
40 117 380
165 000
18 008 500
1 950 000
5 574 600
147 000
6 858 000
860 400
1 154 800
42 750
72 000
648 000
2 133 000
150 000
70 000
136 000
472 500
224 000
21 668 220
165 000
1 340 200
1 000 000
81 600
8 088 000
984 000
133 000
28 000
3 607 500
13
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1995 Chern
Chucndiro
Copndaro
Cuitzeo
Huandacareo
CULTIVO
Trigo grano
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Brcoli
Calabacita
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Coliflor
Flores (tonelada)
Frijol
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Cebada grano
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
101
20
1
210
1 036
150
37
4
17
175
70
4
13
3
5
1
278
3
17
117
31
6
110
790
362
149
50
1 184
306
128
149.48
120
1
147
2 935
300
115
80
340
3 330
1 260
110
325
45
6
18
920
54
85
2 340
428
18
77
3 365
1 708
894
35
2 441
1 423
768
1.48
6
1
0.7
2.833
2
3.108
20
20
19.029
18
27.5
25
15
1.2
18
3.309
18
5
20
13.806
3
0.7
4.259
4.718
6
0.7
2.062
4.65
6
1 400
300
5 000
4 000
1 200
1 300
1 775.217
1 500
1 960
1 182.703
3 000
1 021.818
1 423.077
2 000
3 750
1 120
1 195.652
1 000
850
600
1 154.206
950
4 000
1 200
957.494
850
4 000
1 198.197
1 124.491
864.844
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
209 272
36 000
5 000
588 000
3 522 000
390 000
204 150
120 000
666 400
3 938 400
3 780 000
112 400
462 500
90 000
22 500
20 160
1 100 000
54 000
72 250
1 404 000
494 000
17 100
308 000
4 038 000
1 635 400
759 900
140 000
2 924 800
1 600 150
664 200
14
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1995 Indaparapeo
Madero
Morelia
Nahuatzen
Nuevo
Parangaricutiro
Paracho
CULTIVO
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
Cebada grano
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Maz grano
Papa
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Chcharo
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Haba grano
Lenteja
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Maz grano
Maz grano
10
4
8
9
4 066
807
547
432
8
44
82
6 758
30
25
148
745
17
472
25
235
33
225
15 637
85
347
400
70
3 850
2 036
10
4
8
9
4 066
807
547
432
8
44
82
6 758
30
25
148
745
17
472
25
235
33
225
14 320
85
347
400
70
3 850
2 036
45
24
160
10
18 231
4 456
3 282
3 314
16
516
57
10 175
750
75
312
7 035
15
5 328
17
2 180
43
180
23 807
255
546
4 800
1 260
6 160
2 036
4.5
6
20
1.111
4.484
5.522
6
7.671
2
11.727
0.695
1.506
25
3
2.108
9.443
0.882
11.288
0.68
9.277
1.303
0.8
1.663
3
1.573
12
18
1.6
1
950
9 000
300
3 500
1 270.217
1 167.325
850
487.568
4 000
300
3 000
1 197.494
1 200
1 100
1 580.769
365.174
3 000
300
3 000
200
2 500
1 000
1 133.548
1 100
1 563.37
350
350
950
1 050
42 750
216 000
48 000
35 000
23 157 330
5 201 600
2 789 700
1 615 800
64 000
154 800
171 000
12 184 500
900 000
82 500
493 200
2 569 000
45 000
1 598 400
51 000
436 000
107 500
180 000
26 986 380
280 500
853 600
1 680 000
441 000
5 852 000
2 137 800
115
115
1 495
13
400
598 000
15
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1995 Paracho
Querndaro
Tanctaro
Tartan
Tarmbaro
CULTIVO
Maz grano
Avena forrajera en verde
Cebada grano
Chile seco
Chile verde
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Cacahuate
Cebolla
Flores (tonelada)
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Ajonjoli
Arroz palay
Frijol
Jcama
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Frijol
Maz grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
4 155
90
47
20
40
10
6
3 870
833
1 668
4
4
33
14
130
2 536
980
7
466
3
50
10
161
6 994
14
1
2
1 876
163
27
5 193.75
1 590
235
18
200
8
5
11 874
3 565
7 963
8
72
495
18
91
17 202
8 881
140
2 570
2.01
100
10
4 025
11 889.8
35
2
3
3 752
3 260
599
1.25
17.667
5
0.9
5
0.8
0.833
3.068
4.28
4.774
2
18
15
1.286
0.7
6.783
9.062
20
5.515
0.67
2
1
25
1.7
2.5
2
1.5
2
20
22.185
1 000
400
950
30 000
4 000
3 500
6 000
1 253.999
1 400
863.877
6 500
800
3 000
3 583.333
4 000
1 199.93
872.345
600
850
5 500
1 500
3 570
850
1 300
1 200
1 000
3 800
1 100
384.663
1 184.307
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
5 193 750
636 000
223 250
540 000
800 000
28 000
30 000
14 889 990
4 991 000
6 879 050
52 000
57 600
1 485 000
64 500
364 000
20 641 200
7 747 300
84 000
2 184 500
11 055
150 000
35 700
3 421 250
15 456 740
42 000
2 000
11 400
4 127 200
1 254 000
709 400
16
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1995 Tarmbaro
Tingambato
Tzitzio
Uruapan
CULTIVO
Cebada forrajera en verde
Cebada grano
Cebolla
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Col (repollo)
Coliflor
Ebo (janamargo o veza)
Ejote
Flores (tonelada)
Frijol
Jicama
Lechuga
Lenteja
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Maz grano
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Arroz palay
Avena forrajera en verde
Frijol
Maz grano
18
15
109
26
5
144
31
21
10
21
5
34
8
10
5
5 327
5
618
96
30
62
146
1 983
12
8 000
140
1
10
6
5 248
324
67
2 550
172
12
984
1 265
660
200
153
50
48
360
200
10
29 418
165
3 578
2 400
1 200
263
1 314
2 181.3
12
8 000
420
2
150
3
7 872
18
4.467
23.394
6.615
2.4
6.833
40.806
31.429
20
7.286
10
1.412
45
20
2
5.522
33
5.79
25
40
4.242
9
1.1
1
1
3
2
15
0.5
1.5
420
950
1 104.941
2 193.488
16 000
6 804.878
1 027.51
1 700
300
1 987.451
8 000
3 500
1 500
1 120
5 000
1 255
1 000
1 157.267
887.5
1 183.333
850
500
1 250
1 000
1 200
1 100
1 500
400
3 700
1 000
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
136 080
63 650
2 817 600
377 280
192 000
6 696 000
1 299 800
1 122 000
60 000
304 080
400 000
168 000
540 000
224 000
50 000
36 919 590
165 000
4 140 700
2 130 000
1 420 000
223 550
657 000
2 726 625
12 000
9 600 000
462 000
3 000
60 000
11 100
7 872 000
17
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
MUNICIPIO
1995 Uruapan
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
CULTIVO
Sorgo grano
Avena forrajera en verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Zempoalxochitl (tonelada)
Calabacita
Chile verde
Frijol
Jcama
Maz grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
16
80
30
11 027
467
527
8
10
6
11
81
1 134
47
4
56
1 140
37
22 496
2 035
2 810
96
140
36
13.2
2 430
1 360.8
658
48
3.5
14.25
1.233
2.04
4.358
5.332
12
14
6
1.2
30
1.2
14
12
1 000
400
3 500
1 276.018
1 400
819.751
500
2 000
10 000
3 800
900
1 000
2 500
2 500
CONABIO UMSNH
VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
56 000
456 000
129 500
28 705 300
2 849 000
2 303 500
48 000
280 000
360 000
50 160
2 187 000
1 360 800
1 645 000
120 000
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.
18
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
Acelga
Ajo
Ajonjol
Algodn hueso
Apio
Arroz palay
Arroz palay milagro filipino
Avellana
Avena forrajera en verde
Avena grano
Avena grano (semilla)
Berenjena
Betabel
Brcoli
Cacahuate
Calabacita
Calabaza
Calabaza (semilla) chihua
Calabaza de castilla
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebada forrajera seca
Cebada grano
Cebada grano (semilla)
Cebolla
Cebolla (semilla)
Cebolln
Cebolln (orgnico)
Chayote
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Chile verde de rbol
Chile verde jalapeo
Chile verde manzano
Chile verde morn
Chile verde pern
Chile verde poblano
Chile verde serrano
Cilantro
1998
1999
2000
2001
2002
15
6 470
160
3
7 079
61
5 542
2
40
5 093.50
65
5 476
28
60
5 387.50
26
0.5
3 182
4
5 200
4
5 883
7
4 999
12
3 871.01
7.7
1 001.50
2 018.30
11
10 860
3
12 227
17 089
18 400.83
354.75
20 387.36
300
23 589.57
21 495.28
50
28
3
473
394
1 177
37
301
21
2
736
430
887
278
10
15
3
780
394
1 210
258
1
4
4
1 112.71
440.5
1 624.02
150.18
5
1
752
455
1 275.88
124.5
5
483
6 714
210
844
6 058
76
565
2 809
112.25
652.51
3 279.25
186
544.8
2 637.87
198.95
1 370
2 234
2 319
6 232.13
5 678.72
2 012
2 878
3 038
2 926.51
5 900.61
4.97
126.25
181
223.64
230
2 753.86
95.5
4
204
190
240
4 227.71
1
9
9 260
739
5 678
1997
150
15
18
752.32
466.26
1 372.55
37.83
1
25
669.38
2 465.93
136
4 456.82
43
3 353.84
2
122
212
3 136
77
217
3 052
163
253
3 903
192
222.77
248
2 979.78
124
150
125.82
282
46
131
25
8
20
70
47
27
36
31
17
36
26.25
13.5
11
19
80
163
152.66
135.64
137.28
350
39.5
1 133
436
1 571.08
67.82
6
11.94
451.56
2 084
115
7.5
5 344.55
44.5
4 423.11
15
37
210
144.33
245.75
3 058.09
30
547
16
7
22
5.9
102.82
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
1997
1998
1999
2000
2001
2002
14
430
86
442
128
676
220
1
1 037.05
249
621.76
223
660.65
206.75
702.91
217.5
7 086
5 494
6 704
7 102.51
7 205.60
7 454.62
72
1 204
2
11
49
102
592
104
962
82.5
1 147.01
105
1 412.39
100.25
1 463.52
6
2
5 272.27
600
87
1 480.63
5
31
1 600
3 064
191
16 078
23
2 233
3 429
201
19 226
65
2 607
3 650.17
317.5
17 447.65
54
2 776
3 720.35
200
14 807.24
22
66
3 161.14
269
8 951.15
3 448
529
400
682
7 142.77
471
2 935.20
394
7 486.93
662.19
130.95
1 259.91
389.07
1 229.72
63
139.25
13 305
90
222
18 368
14 517.75
6 252.90
13 342.04
292
235
222
331
11 687.62
3
293
552
782
513
20
524
94
7 601
30
688
414
356
100
459
418
7 817
800
512
645
897
190
521
282
8 483
577
602.5
474
618.5
520.5
307.5
540.5
371.19
7 771
26
449
657.5
636
417
851
322.14
7 303
30
397.02
513.03
729
407
766
506.07
6 304.31
521 176
550 366
512 448
525
371.70 495 741.81
494 773.95
3 235
3 923
3 039
2 847.27
2 082.77
5 172
2 334.60
117
276 041.71
9 166.54
209 832.03
2 786.99
40
12
399
35
21
12
14
495
39
476.68
53
18
3 958
6 548
534
65
10 525
233
11
231
744.75
349.85
8 152
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
1997
1998
1999
2000
2001
2002
3 489
70
4 134
71
5 458
60
5 548.14
60
33
5 850.99
55
68
4 903.98
200
3 062
151.5
4 509.75
3 969.50
28.4
379.82
1 033
125
6 701.92
26
504.67
3 648
4 520
4 521
4 700.78
4 244.71
3
344
1 004
4
11
285
1 589
0.32
23
315
821
32
444.34
711
25
665.88
906
2 871
3 665
5 862
162 207
4
171 443
4
176 121
7 887.16
6 547
168
109.91 154 304.60
5 790
6 166
8 416
9 755.82
7 250.34
3 618
60 958
2 690
58 171
4 577
51 013
4 517.65
50 344.77
5 748.79
34 123.02
4
332
3 306
35
378
2 795
35
430
3 167
40
510
2 684
30
497.62
2 005
154 605.79
4
6 390.63
18.5
3 310.80
32 706.40
29
360.08
3 187.92
4 164.35
5
655
15 432.25
137 363.28
4
20
8 576.08
2 976.41
30 518.11
70
44
875.31
30
318.87
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
12
559
4 744
931
2002
99
1 208
402
39
43 463
482
3 080
37
160
2 102.62
128
38 228
125
38 351
91
34 384
156
29 634.96
107.8
7 812.50
15 886.74
165
117 359
9
115 499
174 782
184 823.80
630
214 103.95
600
255 689.47
223 183.73
100
280
32
14 337
797
16 284
477
20
235
27
14 447
625
12 199
3 164
3
204
32
20 673.06
717.4
13 882
3 317
0.3
60
51.4
29 799.91
756.7
25 872.35
2 081.88
3.5
12
14 572.50
772.9
20 379.48
2 444.50
2.25
11 682
16 379
3 240
20 785
12 775
718
12 739
4 413
1 057.50
15 770.92
7 286.67
2 412
13 759.04
5 196.33
2 509.25
6 461
9 403
10 171
31 013.64
23 792.03
48 552
94 068
74 231.86
93 878.99
20
185 986.45
4.97
1 442.25
40 848
260
3 221.73
155
396
1 771.83
107
2.5
615.45
250
20 812.03
74
116 832.96
40
662
115
28 531
593
131
26 881
571
137
38 055
8 218.50
1 057.18
228
34 361.43
5 846
959.96
145
34 537.88
1 113
40
18 633
1 005.50
260
71 527.84
2 377
4 405
2 583.15
10 082.60
539
3 599
150
161
283
1 318
851
550.7
160
727.6
234
216
406.5
247
88
345.4
499
1 477
1 460.14
1 532.50
1 381.35
522
210
175.5
430
14 135.20
621.7
22 523.88
904.71
0.6
560
16 313.64
4 762
2 042
429
19 734.54
678.3
24 572.07
1 940.67
4.4
388.2
10 436.27
3 851.46
1 892
52.5
31 602.42
62
145 453.61
6
423
18 575
738.02
243.9
32 358.03
251
13 856.90
248
70
343.5
8.85
1 003.73
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
26 091
1 920
1997
CONABIO UMSNH
19 444
2 545
27 984
4 666
8
45 633.58
7 116
25 626.78
6 070
2002
26 110.60
5 441.50
30 422.88
5 982.50
103 297
67 591
69 768
87 376.79
85 320.34
88 562.04
794
9 407
10
198
490
937
7 697
910.01
11 174
841.25
18 296.55
749
20 939.88
872.63
23 741.50
30
12
60 101.50
600
708.6
22 301.04
15
290
1 600
52 030
95 500 000
17 948
230
4 204
58 226
80 400 000
29 845.56
572
40 436.50
69 108.08
135 750 000
12 699.19
476
33 033
77 324.80
81 100 000
11 402.69
220
952
68 461.22
109 079 500
9 553.94
2 213.30
3 783
3 400
5 037
14 318.57
3 351
66 436.47
186 360 000
7 660.33
653.19
108.91
1 108.04
312.46
1 567.47
44.1
1 202
9 964
180
1 960
12 655
15 946.59
6 973.08
18 486.18
1 840
1 132.50
1 276.10
2 370
14 382.85
5.4
1 805
501
4 515
6 463
6
17 298
1 263
7 244
360
1 130 533
420
2 137
7 291
40
14 916
8 089
7 362
9 600
985 172
266.35
2 143
18 541
55
15 463.18
5 071
2 835
342
3 651.50
62.75
23 937.50
7 691.30
8 010.70
353.8
3 736.50
10 818
51.48
16 753.50
8 115.35
8 412.80
650
396.64
3 366
12 789.40
62.07
21 096
7 008.04
1 698.57
690
284.51
2 572.05
15 070.75
81.2
18 664
12 890.74
7 849.22
1 151 332
1 383 740.56
1 103 374.11
1 315 160.30
42 135
86 459
72 093
80 128.85
62 307.13
18 193.70
85 080.70
1 275
711 941.55
31 158.57
561 168.46
99 670.85
675
96
36 620
66 845
325
263
255
124 461
285
37 054.72
148 440.62
795
108 834
168
210
41 371.80
159 988.54
113 594.74
78 774
57 148
6 799
4 317
62
11 048
1 393
330
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
2 450
2 200
1 980
836
1 925
1 284.50
62 022
85 760
83 090
91 145.11
82 488.01
33
4 339
5 183
56
79
4 582
6 855
6
289
4 654
3 517
434.6
8 326.31
3 497.40
318
15 100.99
4 516
87 620
644 010
4
128 833
582 457
6
219 135
723 214.64
325 962.22
819 800.85
255 641
651 695.44
116 873
114 816
173 455
277 636.29
212 865.26
47 865
312 713
41 682
265 771
62 689
181 827
75 360.99
251 626.49
87 395.58
167 722.62
8
10 424
39 840
875
11 338
29 825
840
12 171
32 178
1 000
15 127.63
31 942.80
750
12 927.07
27 704
6 500
50 439
2 269.50
83 924.32
278.43
8 904.14
5 920
356
270 972.50
852 676.56
4.8
199 815.94
636.25
51 996.51
170 510.44
638
9 961.19
CONABIO UMSNH
2002
50 648.80
74 626.01
40
178
12 461.78
3 649.50
452 789.75
627 481.60
8.8
200
246 290.92
43 879.40
185 727.65
205
88
2 259.62
840
9 722.28
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
1
9
8 760
599
2002
15
2 892
140
3
6 976
61
5 248
2
40
4 203.50
4
5 152
4
5 833
7
4 999
12
3 858.01
7.7
1 001.50
1 980.30
11
10 860
3
12 198
16 533
18 324.83
350
20 362.36
300
23 545.57
21 460.28
50
28
2
473
394
1 174
37
201
21
2
696
358
800
234
10
15
3
780
394
872
255
1
4
4
1 099.71
427
1 619.02
134.43
5
1
752
453
1 251.88
124.5
5
475
6 682
210
844
6 055
76
564
2 438
84.25
652.51
3 279.25
186
544.8
2 637.87
198.95
1 370
2 203
2 311
6 232.13
5 508.72
2 012
2 878
2 940
2 895.51
5 691.14
4.97
126.25
181
223.64
230
2 703.10
95.5
4
204
190
240
4 225.71
5 677
65
5 382.50
28
60
3 233.90
26
0.5
1 268.50
150
15
18
752.32
370.26
1 366.55
37.83
1
25
660.38
2 465.93
136
4 456.82
43
3 353.84
2
122
212
3 135
77
217
2 901
143
147
3 612
182.5
222.77
248
2 970.78
89
150
125.82
282
46
131
25
8
15
70
40
27
36
31
17
36
26.25
13.5
11
19
80
149
145.41
135.64
137.28
347
39.5
1 118.50
369
1 461.08
67.82
6
11.94
450.56
2 030.50
115
7.5
5 344.55
44.5
4 252.61
15
37
210
137.33
245.75
2 414.09
30
517
16
7
22
5.9
102.82
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
2002
14
430
86
442
128
653
218
1
1 037.05
247
619.76
223
630.65
206.75
7 086
5 407
6 368
7 075.51
7 174.10
7 223.16
72
1 204
2
11
49
102
592
88
929
82.5
1 147.01
105
1 412.39
100.25
1 458.52
6
2
5 142.27
600
64.5
1 471.63
5
31
1 600
3 032
191
15 456
23
2 222
3 279
201
18 424
63
2 564.50
3 502.17
317.5
16 709.30
52
2 531
3 708.31
200
14 012.89
22
66
3 161.14
269
8 912.65
3 432.40
529
400
644
7 142.77
471
2 933.45
394
7 280.89
658.18
121.94
1 230.40
389.07
1 028.21
63
139.25
12 324
90
222
12 345
14 517.75
6 252.90
13 317.04
282
235
209.5
331
10 725.11
3
293
552
782
513
20
524
90
7 601
30
510 750
646
332
355
100
459
418
7 737
800
469 275
362
505
887
190
521
274
6 310
476
602.5
213
744.75
339.85
8 079
470
618.5
513.5
167.5
540.5
358.19
7 771
26
449
657.5
636
262
851
322.14
2 200.83
30
397.02
513.03
729
292
766
496.07
6 248.27
479 853
471 370.98
453 230.95
466 052.24
3 206
3 823
2 976
2 842.27
2 059.77
5 148.60
2 309.60
75
261 987.48
9 166.54
201 201.53
2 785.99
40
12
399
35
21
12
14
495
19
476.68
53
18
3 958
6 530
534
65
10 525
233
11
694.91
215.5
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
3 309
70
5 068
60
5 544.14
60
33
5 748.49
55
68
3 592
4 516
4 456
4 687.78
4 209.71
3
336
1 004
4
11
285
1 589
0.32
23
271
821
32
433.34
711
25
650.88
906
2 767
156 103
4
3 433
144 857
4
5 832
152 059
7 887.16
152 505.79
6 547
140 932.62
5 475
5 366
6 936
9 668.07
7 118.34
3 618
60 858
2 598
57 867
4 102
49 519
4 432.90
50 234.27
5 485.79
33 493.02
4
332
3 298
35
378
2 795
35
422
3 157
40
509.25
2 633.40
30
497.62
2 005
CONABIO UMSNH
2002
4 903.98
200
3 062
151.5
4 501.75
3 704.50
28.4
357.82
1 033
125
6 448.92
142 738.87
4
26
497.67
6 201.63
18.5
3 180.80
32 650.40
29
360.08
3 102.92
4 135.35
4
655
14 846.25
117 717.78
4
20
7 670.08
2 879.16
30 410.11
70
44
875.31
30
318.87
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
18 000
177 000
19 448 597.38
4 223 016
1997
2001
2002
306 900
5 681 874.07
1 809 000
156 000
57 200 427.50
1 932 000
16 364 789.16
55 500
480 000
13 897 312.85
486 400
59 583 722.88
232 608.75
61 521 902.98
182 000
43 661 865.20
312 000
37 719 444.29
269 500
10 890 816.52
25 687 905.37
495 000
84 528 222.89
2 700
70 583 517.25
536 000
70 400
28 569 000
2 568 832.12
26 641 123.15
625 200
120 000
705 000
39 000
31 300 983.16
1 984 357.04
22 098 446.43
3 647 252.60
18 000
612 000
50 500
52 479 386.80
3 222 328.08
41 631 497.89
3 874 880.72
2 343.78
180 000
133 500
85 773 267.28
3 760 003.80
63 192 532.56
2 605 509.85
42 000
25 200
38 989 501.80
4 210 279.99
50 265 307.10
3 727 828
40 500
8 434 000
32 758 000
2 883 000
23 482 865.66
21 091 082.25
445 099.76
26 720 470.91
8 160 550
932 349.76
18 005 611.09
12 726 543.71
1 848 599.90
22 897 696.43
7 981 680.73
1 916 579.12
10 337 600
19 467 627.54
14 222 721.23
45 578 400.18
34 531 314.91
85 001 483.96
32 959 864.22
241 999.98
232 157 845.86
1 228 500
6 678 000
64 071 120.99
1 300 000
22 075 610.66
420 500
3 960 000
8 829 978.25
300 100
20 000
3 707 400.89
750 000
140 000
1 286 000
37 801 920.29
3 181 878.32
55 085 563.77
1 977 852
10 800
650 000
30 391 854.65
4 354 017.42
1 244 000
1 431 000
54 046 396.72
3 139 949.73
53 784 512.98
1 622 433.01
83 199.99
710 398.23
19 709 657.97
4 621 752
1 429 996
63 000
48 606 426.35
186 000
237 791 734.79
600 000
2 055 000
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
1997
2001
240 000
1 289 200
2 753 999.90
41 947 206.97
1 883 880.99
4 109 999.96
103 725 063.62
2 107 738.45
4 390 000.20
147 292 280.57
20 193 616.92
5 150 981.24
8 160 000
127 323 819.92
9 049 000
4 880 555.60
7 785 000
189 533 222.23
140 000
37 746 000
3 961 999.22
11 750 000
249 895 616.35
6 312 131.97
13 221 950.62
8 017 823.49
61 855 676.57
3 390 401.63
7 857 156.85
420 000
405 245.05
1 029 387.80
3 789 976.62
3 575 307.91
1 522 513.10
640 000
2 112 794.62
786 670.08
1 944 000
1 569 059.61
640 350
1 320 000
918 858
CONABIO UMSNH
2002
28 062 500
3 368 749.62
8 371 999.60
131 316 734.65
4 260 000
72 616 204.51
987 000
315 000
25 882 876.22
2 426 198.80
595 301.06
2 833 345.51
3 463 605.81
4 364 998.80
3 139 520
851 701.44
350 000
1 357 154.76
79 650
2 418 550
26 361 847.15
3 944 793.04
45 216 072.51
11 225 562.14
16 000
60 621 109.30
20 077 478.78
37 804 232.35
17 927 063.14
25 938 639.10
13 263 635.86
25 264 987.33
10 840 097.72
99 206 753.60
29 167 329.68
36 913 338.97
41 980 179.89
47 783 301.94
73 349 812.26
2 701 018
16 400 555.32
20 000
1 314 000
1 200 000.20
3 174 998.15
8 485 270.39
3 036 905.35
13 539 067.11
3 153 001.07
22 100 724.90
2 775 200
22 931 278.26
5 546 733.70
21 996 082.96
150 000
31 200
36 678 533.10
1 909 998
6 730 400
19 949 877.05
96 000
580 000
480 000
149 492 534.38
6 685 000
115 989 993.85
618 000.80
2 042 008.92
275 113 684.59
13 668 000
208 920 056.08
1 716 000
72 763 459.92
288 780 272.97
28 725 000
68 743 619.97
2 080 000
49 315 626.36
292 143 967.43
20 275 000
70 653 778.98
1 699 999.40
3 378 352
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
3 874 600
186 000
33 144 000
5 850 600
990 000
738 439.98
8 041 479.90
13 465 409.63
150 000
19 548 262.30
1 091 719.84
28 976 000
288 000
1 336 494 805.30
1997
2002
6 538 508.72
1 754 300.25
9 956 745.43
180 810
1 390 300
4 129 050
3 520 000
4 529 981.24
22 504 426.70
3 671 049
23 614 064.91
270 000
6 645 996.52
28 429 361.11
47 296 532.49
24 567 611.09
56 580 829.98
7 457 870
7 697 398.47
8 904 497.24
20 900 747.59
41 083 477.41
13 500
9 096 602.10
1 549 499.52
2 848 976.23
8 394 059.10
1 400 000
16 004 778.95
11 831 895.92
16 911 841.67
9 120 000
1 277 709 304.12
1 172 253.72
5 519 363.40
32 984 718.48
1 844 999.75
30 290 762.52
9 481 143.95
7 984 399.68
1 632 000.33
12 467 111.21
1 562 249.72
35 138 582.79
17 102 617.72
20 716 745.40
1 848 380.12
12 504 507.41
17 535 040.84
1 431 000
31 449 478.18
13 307 613
27 493 128.46
9 112 500
2 087 978.61
9 488 482.33
21 755 435.88
1 751 550
33 763 805.36
11 269 930.31
4 510 801.98
8 950 000
1 157 790.71
7 786 203.71
26 672 643.57
1 254 600
34 798 663.66
16 846 155.47
11 144 909.87
24 628 265.87
178 713 232.50
3 672 000
184 800
630 000
17 160 195.20
668 483 423.48
6 930 000
688 000.34
855 000
16 403 917.45
479 392 798.08
7 700 000
1 019 749.99
2 760 000
2 760 000
288 000
13 429 286.40
108 394 683.24
12 250
975 000
789 000
2001
CONABIO UMSNH
40 233 646.52
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
1997
2001
CONABIO UMSNH
2002
73 593 596.48
40 509
6 418 023.24
5 348 856
67 200
71 599.88
6 463 923.91
6 476 809.65
7 200
391 000
7 980 588.07
3 467 807.08
560 801.11
15 389 469.29
3 127 410.05
815 200
19 908 046
4 347 003.82
465 300
21 791 136.52
27 506 822.21
611 905 676.93
24 000
49 695 391.60
607 752 914.59
36 000
80 736 578.12
676 748 997.06
798 316
14 940 416.34
5 945 984.79
356 000
91 897 180.55
907 407 972.41
16 800
64 187 229.48
552 171 154.84
7 200
8 297 300
51 173 993.94
875 000
17 546 674.14
29 843 004.80
1 680 000
29 324 388
45 330 405.27
3 000 000
19 094 800.58
39 212 877.67
3 000 000
23 868 507.09
36 957 126.32
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.
1 276 000
15 235 260.42
4 394 308.27
143 165 154.31
842 469 222.49
30 800
600 000
530 774 130.65
114 599 339.21
234 267 743.74
239 500
110 000
2 619 473.28
2 688 000
26 330 673
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
12
6.556
0.542
1.554
RENDIMIENTO (TONELADAS/HECTREAS)
1997
1998
1999
2000
2001
2002
6.6
0.418
2.871
13
6.23
7.902
0.587
18.5
4
0.5
32
7.42
31.25
6.575
13
6.878
13
7.681
14
7.801
8.022
15
10.807
3
9.469
10.572
10.086
1.8
10.515
2
10.859
10.4
2
10
16
30.311
2.023
13.871
12.892
0.1
11.19
13.5
20.757
1.746
15.249
13.521
0.3
13.6
10.667
26.504
1.821
15.92
13.008
0.3
15
12.85
27.098
1.772
15.98
15.487
0.7
12
19.378
1.706
16.279
19.635
0.45
24.594
2.451
15.429
24.627
2.11
9.447
22.587
1.81
12.552
24.17
2.222
12.968
25.255
1.97
12.612
4.716
4.268
4.401
4.976
4.319
24.131
32.685
25.249
32.422
10
32.68
1
11.424
7.195
4
0.599
5.536
6.6
0.548
4.115
5
0.485
1.667
4.67
1.721
34.836
20
5.426
0.542
9.101
7.701
0.604
9.266
3.993
0.932
10.536
45.033
4.746
0.919
11.566
32.298
4.292
0.63
12.777
11.654
10
91.338
5.292
1.083
16.927
26.708
29.367
20.531
35.754
11.717
27.473
6
20.125
18.867
18.829
21.275
20.396
4.444
23.471
13.765
6
15.486
18.296
8
18.179
6.238
9.913
10.042
11.298
10.062
1.504
15
11.7
23.889
18.789
1.679
16.482
23.915
0.6
22.4
24.703
1.931
15.015
10.861
17.644
1.838
16.818
28.615
0.733
32.513
23.163
1.897
16.452
7
5.913
1.393
34.203
0.4
11.432
88.452
5.374
0.992
13.404
8.367
26.803
15.5
10
15.614
1.5
9.762
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
RENDIMIENTO (TONELADAS/HECTREAS)
1997
1998
1999
2000
2001
1996
Col (repollo)
Coliflor
Colinabo
Colza
Ebo (janamargo o veza)
Ebo (janamargo o veza) grano
Ejote
Elote
Espinaca
Estropajo
Flores (manojo)
Forrajes
Fresa
Fresa (planta)
Frijol
Frijol flor de junio
Frijol flor de mayo
Frijol otros claros
Frijol otros negros
Frijol peruano
Frijol pinto nacional
Garbanzo forrajero
Garbanzo grano
Garbanzo grano blanco
Girasol
Gladiola
Guaje
Guaje (verdura)
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jamaica
Jcama
Lechuga
Lenteja
Maz forrajero en verde
Maz grano
Maz grano (amarillo)
Maz grano (blanco)
Meln
Meln cantaloupe
Nabo
Okra (angu o gombo)
Olleto
Papa
CONABIO UMSNH
2002
60.677
22.326
43.991
19.883
42.855
21.404
8
44.003
28.81
41.35
27.22
41.403
26.319
78
12.501
10.956
12.349
11.893
12.261
11.028
7.813
5
18
10
9.186
13.002
10.341
12.028
10.197
15.952
7.133
14.826
8.705
16.278
5
6
11.688
1
10.986
15.154
3
9.355
1
17.16
500 000
1.161
10
1.892
17.757
400 000
1.62
9.079
15.768
19.733
427 559.06
0.76
9.154
13.051
20.852
405 500
0.814
10
14.424
21.657
405 500
1.072
0.645
7.151
8.5
7.821
2.005
7.115
22.648
472 994.92
1.052
0.992
0.893
0.901
0.803
1.524
0.7
8.632
0.809
2
8.829
1.025
1.098
1.115
1.388
6.525
4.819
6.091
7.16
1.341
1.8
6.16
0.908
5.774
12.598
0.3
33.011
14.033
0.953
12
2.213
0.65
6.437
20.538
0.4
32.497
19.352
0.952
12
2.099
0.736
4.244
20.903
0.289
29.68
18.507
0.449
0.718
6.061
0.295
32.142
22.631
0.992
0.753
6.041
21.067
0.307
30.996
22.657
1.083
25
0.883
5.119
20.109
0.237
24.79
21.755
0.772
23
0.717
5.013
20.673
0.278
24.366
25.986
1.256
2.399
2.936
2.434
2.822
13.143
22.615
24.225
28.192
30.25
3.534
36.838
17
2.717
3.399
2.789
35.776
16.875
8
91.779
20.201
9.286
12.524
14.167
24.558
15
77.735
25.823
15
26.886
14
15
83.579
28.857
23.164
21.264
14.439
1.041
8.084
0.954
1.05
5.979
30
43.78
27.761
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
RENDIMIENTO (TONELADAS/HECTREAS)
1997
1998
1999
2000
2001
1996
Papa (semilla)
Pastos y praderas en verde
Pastos y praderas seco
Pepino
Pepino chino
Rabanito
Rbano
Sandia
Sorgo escobero
Sorgo escobero (verde)
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Soya
Soya (semilla)
Tomate rojo (industrial)
Tomate rojo (jitomate)
Tomate rojo (jitomate) ro grande
Tomate verde
Trigo grano
Trigo grano duro o cristalino
Trigo grano medio
Trigo grano suave
Yuca alimenticia
Zanahoria
Zempoalxochitl
CONABIO UMSNH
35
35
36.667
33
25.333
35
18.89
17.267
18.99
18.647
19.443
19.595
11
12.914
5.162
14
7.182
16.077
4.314
18.75
12.565
17.173
4.284
13.581
19.214
4.919
12.72
23.201
4.985
31.666
4.126
1
37.528
4.021
1.5
37.575
4.756
41.328
5.376
39.047
4.624
21.347
21.397
25.008
28.717
29.904
13.23
5.138
16.044
4.593
15.283
3.672
17
5.009
15.931
5.008
2
31.398
12.08
25
29.995
10.671
24
28.841
10.193
25
29.706
12.13
25
25.978
13.817
32.5
16.473
14.98
18.643
9.804
24.884
5.731
2.848
42.018
5.974
1.2
32.22
34.392
16.347
5.222
22
27.664
2002
16.323
18.046
10
6.846
25.04
5.572
30.499
5.33
2.2
10
32.111
15.24
6.107
2.929
2
2.582
28
30.49
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
500
140
1
294
890
48
50
29
556
76
4.75
93.5
2 153.60
2002
1 913.50
13
25
44
38
35
96
6
14.5
67
110
3
100
8
32
40
72
87
44
3
31
151
87
18
32
622
338
3
1
371
28
8
98
20
106
291
35
5
7
14
23
2
336
16
33
11
150
802
13
13.5
5
15.75
2
24
209.47
9.5
170
31
1
53.5
170.5
7
50.76
644
30
30
31.5
231.46
8
2
130
22.5
9
7.25
2
27
5
2
42.5
148
738.35
2
245
12.04
794.35
38.5
15.6
1.75
206.04
4.01
9.01
29.51
201.51
38
981
6 023
10
25
962.51
12.5
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CULTIVOS
1996
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jamaica
Lechuga
Lenteja
Maz grano
Maz grano (blanco)
Meln
Meln cantaloupe
Okra (angu o gombo)
Papa
Pastos y praderas en verde
Pepino
Pepino chino
Sandia
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Trigo grano
Zanahoria
Zempoalxochitl
150
140
10
101
7
18
140
8
10
13
2 173
73
32 595 54 000.72 42 510.86
155
80
81 091
29
100
63
23
180
86
390
20
102.5
56
65
13
35
44
11
15
30
24 062 15 604.12 13 371.98
1 480
87.75
132
475
84.75
263
1 494
110.5
630
8
0.75
10
50.6
22
253
11 866.92
189
130
56
100
8
232
26 586
800
92
304
2002
10 426
8
104
6 104
315
CONABIO UMSNH
5 102.17
28 721.71
23.4
25
42
115
10
56.04
14 054.23
8 630.50
1
265
85
29
1
7
586
19 645.50
906
97.25
108
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 5.14. USO ACTUAL DEL SUELO POR MUNICIPIO DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: SAGARPA^)
HECTREAS
REGIN
ECONMICA
DISTRITO
DE
DESARROLLO
MUNICIPIO
Centro
92
lvaro Obregn
Centro
92
Occidente
RIEGO
TEMPORAL
TOTAL
GANADERA FORESTAL
OTROS
USOS
TOTAL
9 618.00
2 146.00
11 764.00
497.00
0.00
4 003.00
16 264.00
Acuitzio
298.00
5 705.00
6 003.00
0.00
11 892.00
115.00
18 010.00
83
Aguililla
3 771.00
8 383.00
12 154.00
60 475.00
63 290.00
4 720.00
140 639.00
Centro
90
Angamacutiro
3 028.00
6 897.00
9 925.00
11 901.00
0.00
1 200.00
23 026.00
Oriente
94
Angangueo
400.00
1 120.00
1 520.00
1 026.00
5 890.00
128.00
8 564.00
Occidente
86
Apatzingn
16 402.00
21 714.00
38 116.00
43 583.00
12 500.00
71 468.00
165 667.00
Oriente
94
Aporo
111.00
2 442.00
2 553.00
900.00
1 354.00
715.00
5 522.00
Costa
82
Aquila
625.00
10 140.00
10 765.00
187 589.00
32 495.00
320.00
231 169.00
Centro
91
Ario
2 770.00
24 430.00
27 200.00
4 259.00
36 967.00
1 034.00
69 460.00
Costa
84
Arteaga
0.00
5 700.00
5 700.00
249 962.00
82 588.00
7 221.00
345 471.00
Cinega
89
Briseas
6 343.00
0.00
6 343.00
178.00
20.00
2 504.00
9 045.00
Occidente
86
Buenavista
29 498.00
9 205.00
38 703.00
22 946.00
750.00
29 474.00
91 873.00
Tierra caliente
93
Carcuaro
5.00
6 194.00
6 199.00
86 673.00
4 635.00
604.00
98 111.00
Cinega
87
Charapan
0.00
6 040.00
6 040.00
1 940.00
7 700.00
995.00
16 675.00
Centro
92
Charo
3 335.00
6 443.00
9 778.00
4 272.00
18 000.00
200.00
32 250.00
Cinega
88
Chavinda
1 872.03
4 731.97
6 604.00
1 966.49
5 517.51
990.00
15 078.00
Centro
87
Chern
0.00
5 100.00
5 100.00
3 800.00
10 800.00
1 217.00
20 917.00
Cinega
88
Chilchota
869.00
7 915.68
8 784.68
7 158.77
13 754.53
815.02
30 513.00
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
DISTRITO
DE
DESARROLLO
MUNICIPIO
Centro
92
Chucndiro
Cinega
90
Churntzio
Tierra caliente
85
Costa
RIEGO
TEMPORAL
TOTAL
GANADERA FORESTAL
OTROS
USOS
CONABIO UMSNH
TOTAL
814.00
7 681.00
8 495.00
6 851.00
2 264.00
1 619.00
19 229.00
1 227.00
2 028.00
3 255.00
19 106.00
0.00
710.00
23 071.00
Churumuco
229.00
6 175.00
6 404.00
62 891.00
7 815.00
34 869.00
111 979.00
82
Coahuayana
5 096.00
3 780.00
8 876.00
25 628.00
1 172.00
558.00
36 234.00
Costa
83
Coalcolmn
1 280.00
9 210.00
10 490.00
163 357.00
109 500.00
4 810.00
288 157.00
Centro
90
Coeneo
2 697.00
6 962.00
9 659.00
18 704.00
10 243.00
710.00
39 316.00
Oriente
94
Contepec
4 403.00
19 420.00
23 823.00
7 708.00
5 269.00
3 689.00
40 489.00
Centro
92
Copndaro
881.00
2 667.00
3 548.00
3 333.00
0.00
10 471.00
17 352.00
Cinega
88
Cotija
4 248.55
4 782.32
9 030.87
17 361.51
22 014.62
1 998.00
50 405.00
Centro
92
Cuitzeo
885.00
10 126.00
11 011.00
0.00
0.00
14 776.00
25 787.00
Cinega
88
Ecuandureo
3 357.00
12 691.29
16 048.29
11 042.54
1 210.31
2 400.86
30 702.00
Oriente
94
Epitacio Huerta
3 868.00
13 641.00
17 509.00
5 529.00
6 701.00
12 726.00
42 465.00
Centro
91
Erongarcuaro
0.00
6 073.00
6 073.00
5 220.00
7 450.00
5 791.00
24 534.00
Occidente
86
Gabriel Zamora
5 617.00
3 811.00
9 428.00
22 288.00
10 250.00
732.00
42 698.00
Oriente
94
Hidalgo
4 946.00
6 127.00
11 073.00
7 326.00
91 368.00
4 640.00
114 407.00
Occidente
85
La Huacana
3 334.00
14 972.00
18 306.00
127 338.00
8 723.00
40 858.00
195 225.00
Centro
92
Huandacareo
444.00
4 093.00
4 537.00
4 353.00
0.00
621.00
9 511.00
Centro
90
Huaniqueo
2 469.00
2 829.00
5 298.00
4 185.00
9 800.00
830.00
20 113.00
Tierra caliente
93
Huetamo
3 698.00
18 270.00
21 968.00
175 390.00
2 000.00
6 893.00
206 251.00
Centro
91
Huiramba
257.00
3 243.00
3 500.00
2 190.00
1 844.00
400.00
7 934.00
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
DISTRITO
DE
DESARROLLO
MUNICIPIO
Oriente
94
Irimbo
Cinega
88
Cinega
RIEGO
TEMPORAL
TOTAL
GANADERA FORESTAL
OTROS
USOS
CONABIO UMSNH
TOTAL
958.00
4 924.00
5 882.00
2 400.00
2 110.00
2 131.00
12 523.00
Ixtln
3 553.91
3 986.43
7 540.34
3 798.00
0.00
1 012.66
12 351.00
88
Jacona
2 836.04
2 832.42
5 668.46
3 248.46
2 055.85
841.23
11 814.00
Centro
90
Jimnez
4 543.00
3 001.00
7 544.00
5 072.00
5 981.00
971.00
19 568.00
Cinega
89
Jiqulpan
4 738.00
3 949.00
8 687.00
14 009.00
1 500.00
4 799.00
28 995.00
Oriente
94
Jurez
694.00
1 472.00
2 166.00
5 626.00
2 800.00
3 529.00
14 121.00
Oriente
94
Jungapeo
2 689.00
5 087.00
7 776.00
8 200.00
6 793.00
3 829.00
26 598.00
Costa
84
Lzaro Crdenas
2 933.00
8 885.00
11 818.00
64 957.00
31 812.00
7 437.00
116 024.00
Cinega
90
La Piedad
2 239.00
4 475.00
6 714.00
19 364.00
0.00
2 450.00
28 528.00
Centro
91
Lagunillas
232.00
3 572.00
3 804.00
3 704.00
465.00
350.00
8 323.00
Cinega
88
Los Reyes
6 772.00
10 601.63
17 373.63
2 970.64
26 497.27
1 167.46
48 009.00
Cinega
89
Marcos Castellanos
72.00
1 778.00
1 850.00
16 334.00
1 900.00
2 490.00
22 574.00
Centro
92
Madero
520.00
14 978.00
15 498.00
5 245.00
81 006.00
160.00
101 909.00
Oriente
94
Maravato
11 252.00
15 855.00
27 107.00
10 442.00
17 928.00
13 678.00
69 155.00
Centro
92
Morelia
4 478.00
32 700.00
37 178.00
28 584.00
51 870.00
2 271.00
119 903.00
Centro
90
Morelos
508.00
4 075.00
4 583.00
9 437.00
3 756.00
867.00
18 643.00
Occidente
86
Mgica
9 934.00
4 260.00
14 194.00
16 436.00
7 188.00
37 818.00
Centro
87
Nahuatzen
0.00
8 150.00
8 150.00
9 109.00
13 928.00
1 383.00
32 570.00
Tierra caliente
93
Nocuptaro
40.00
6 730.00
6 770.00
37 407.00
8 600.00
2 135.00
54 912.00
Occidente
86
Nuevo Urecho
5 600.00
3 680.00
9 280.00
6 898.00
13 750.00
3 138.00
33 066.00
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
DISTRITO
DE
DESARROLLO
MUNICIPIO
Oriente
94
Ocampo
Cinega
89
Pajacuarn
Centro
90
Panindcuaro
Occidente
87
Paracho
Occidente
86
Parcuaro
Occidente
87
Parangaricutiro
Centro
91
Ptzcuaro
Cinega
90
Cinega
RIEGO
TEMPORAL
TOTAL
GANADERA FORESTAL
OTROS
USOS
CONABIO UMSNH
TOTAL
580.00
2 920.00
3 500.00
1 700.00
8 220.00
1 101.00
14 521.00
10 196.00
1 080.00
11 276.00
1 916.00
520.00
3 100.00
16 812.00
1 884.00
7 308.00
9 192.00
17 148.00
2 344.00
860.00
29 544.00
0.00
10 970.00
10 970.00
4 970.00
12 335.00
1 937.00
30 212.00
13 408.00
5 183.00
18 591.00
25 850.00
1 000.00
3 748.00
49 189.00
5 084.00
301.00
5 385.00
3 676.00
21 040.00
1 956.00
32 057.00
580.00
7 551.00
8 131.00
14 978.00
15 454.00
5 033.00
43 596.00
Penjamillo
6 312.00
7 063.00
13 375.00
22 008.00
1 031.00
1 090.00
37 504.00
88
Periban
5 250.00
16 633.03
21 883.03
4 830.85
5 650.15
822.97
33 187.00
Cinega
88
Purpero
82.00
3 160.27
3 242.27
14 181.53
1 170.43
626.77
19 221.00
Centro
90
Purundiro
9 025.00
17 859.00
26 884.00
41 453.00
2 100.00
1 800.00
72 237.00
Centro
92
Querndaro
3 130.00
2 855.00
5 985.00
1 174.00
14 810.00
1 474.00
23 443.00
Centro
91
Quiroga
0.00
6 500.00
6 500.00
6 215.00
7 929.00
508.00
21 152.00
Cinega
89
Regules
655.00
7 662.00
8 317.00
8 783.00
180.00
3 728.00
21 008.00
Cinega
89
Sahuayo
3 732.00
1 441.00
5 173.00
5 933.00
394.00
2 400.00
13 900.00
Centro
91
Salvador Escalante
4 023.00
24 076.00
28 099.00
164.00
19 453.00
1 082.00
48 798.00
Tierra caliente
93
San Lucas
4 626.00
7 722.00
12 348.00
33 813.00
1 100.00
180.00
47 441.00
Centro
92
3 271.00
4 704.00
7 975.00
693.00
0.00
1 557.00
10 225.00
Oriente
94
Senguio
3 348.00
4 362.00
7 710.00
3 098.00
12 559.00
2 020.00
25 387.00
Centro
90
Sixto Verduzco
11 651.00
3 870.00
15 521.00
6 214.00
0.00
960.00
22 695.00
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
DISTRITO
DE
DESARROLLO
MUNICIPIO
Centro
91
Tacmbaro
Occidente
87
Tanctaro
Cinega
88
Tangamandapio
Cinega
88
Cinega
RIEGO
TEMPORAL
TOTAL
GANADERA FORESTAL
OTROS
USOS
CONABIO UMSNH
TOTAL
15 439.00
14 948.00
30 387.00
18 202.00
29 156.00
970.00
78 715.00
5 633.00
18 297.00
23 930.00
16 080.00
24 835.00
2 173.00
67 018.00
377.00
9 949.21
10 326.21
5 517.74
14 863.69
860.36
31 568.00
Tangancicuaro
5 073.45
9 517.47
14 590.92
13 940.80
8 539.63
1 723.65
38 795.00
90
Tanhuato
8 073.00
4 674.00
12 747.00
8 970.00
0.00
906.00
22 623.00
Occidente
87
Taretan
4 269.00
2 311.00
6 580.00
8 535.00
6 090.00
1 328.00
22 533.00
Centro
92
Tarmbaro
6 794.00
14 101.00
20 895.00
4 700.00
0.00
263.00
25 858.00
Occidente
86
Tepalcatepec
17 418.00
18 036.00
35 454.00
39 097.00
2 250.00
1 824.00
78 625.00
Occidente
87
Tingambato
639.00
3 553.00
4 192.00
3 137.00
14 103.00
1 161.00
22 593.00
Cinega
88
Tinguindin
2 508.32
4 804.71
7 313.03
7 187.16
2 322.15
601.66
17 424.00
Tierra caliente
93
Tiquicheo
350.00
8 584.00
8 934.00
126 029.00
5 878.00
2 124.00
142 965.00
Oriente
94
Tlalpujahua
849.00
4 612.00
5 461.00
1 208.00
6 100.00
6 317.00
19 086.00
Cinega
88
Tlazazalca
1 011.70
3 855.06
4 866.76
11 005.46
3 577.78
733.00
20 183.00
Cinega
88
Tocumbo
5 683.15
4 166.46
9 849.61
15 330.60
23 651.79
1 853.00
50 685.00
Costa
85
Tumbiscato
277.00
9 995.00
10 272.00
51 236.00
121 046.00
24 394.00
206 948.00
Tierra caliente
91
Turicato
3 430.00
19 846.00
23 276.00
115 285.00
14 784.00
982.00
154 327.00
Oriente
94
Tuxpan
2 493.00
5 643.00
8 136.00
4 800.00
8 254.00
3 114.00
24 304.00
Oriente
93
Tuzantla
1 360.00
7 651.00
9 011.00
78 834.00
12 787.00
1 217.00
101 849.00
Centro
91
Tzintzuntzan
439.00
4 164.00
4 603.00
3 843.00
2 632.00
5 437.00
16 515.00
Centro
92
Tzitzio
30.00
8 717.00
8 747.00
29 003.00
56 010.00
400.00
94 160.00
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
DISTRITO
DE
DESARROLLO
MUNICIPIO
Cinega
89
Venustiano Carranza
9 677.00
1 831.00
11 508.00
2 671.00
30.00
9 588.00
23 797.00
Cinega
89
Villamar
5 858.00
5 488.00
11 346.00
14 456.00
1 111.00
4 621.00
31 534.00
Cinega
90
Vista Hermosa
11 134.00
3 453.00
14 587.00
1 602.00
0.00
1 488.00
17 677.00
Cinega
90
Yurcuaro
5 399.00
4 609.00
10 008.00
5 880.00
0.00
1 500.00
17 388.00
Centro
90
Zacapu
7 308.00
5 736.00
13 044.00
13 799.00
17 356.00
1 280.00
45 479.00
Cinega
88
Zamora
12 102.81
2 605.08
14 707.89
9 055.48
5 820.27
3 518.36
33 102.00
Cinega
90
Zinparo
80.00
3 148.00
3 228.00
7 325.00
0.00
660.00
11 213.00
Centro
92
Zinapcuaro
4 078.00
10 296.00
14 374.00
17 737.00
17 889.00
8 008.00
58 008.00
Occidente
87
Ziracuaretiro
2 336.00
4 084.00
6 420.00
4 670.00
10 910.00
1 660.00
23 660.00
94
Zitcuaro
2 962.00
441 416.96
11 402.00
842 373.03
14 364.00
1 283 789.99
4 600.00
2 589 721.03
25 100.00
1 525 147.98
5 736.00
485 036.00
49 800.00
5 883 695.00
REGIN
ECONMICA
Oriente
TOTAL
RIEGO
TEMPORAL
TOTAL
GANADERA FORESTAL
OTROS
USOS
TOTAL
^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
Localidad
Varias
Varias
Varias
Briseas
Briseas
Ciudad Hidalgo
Ciudad Hidalgo
Coahuayana
Contepec
Cotija
Churintzio
Churintnzio
Churintnzio
Churumuco
Huetamo
Ixtln
Briseas
Paso de lamo
Pucuato
Sabaneta
El Ticuiz
Tepuxtepec
San Juanico
Changuitiro
La Noria
Torrecillas
La Candelaria
Arroyo Seco
Benito Jurez
Jacona
Jacona
Jos Sixto Verduzco
La Huacana
Lzaro Crdenas
Orandino
Pendinte
El Rodino
La Huacana
Paso de Godoy
Ptzcuaro, Tzintzutzan,
Erongarcuaro, Quiroga
Penjamillo
Querndaro
Salvador Escalante
Tacmbaro
Tacmbaro
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tlazazalca
Varios
Embalse
Sistema
Lago de Cuitzeo
Lago/laguna
Melchor Ocampo
Lic. Adolfo Lpez
Mateos El
Infiernillo
Ro Duero
El Medio
Pucuato
Sabaneta
Laguna de Mezcala
Tepuxtepec
Presa San Juanico
Changuitiro
La Noria
Torrecillas
La Candelaria
De Pejo
Benito Jurez
Presa
Presa
Lago/laguna
Presa
Presa
Presa
Presa
Varias
Orandino
Verduzco
Presa del Arco
Zicuiran
Jos Maria Morelos
La Villita
Ptzcuaro
Lago/laguna
Los Fresnos
No determinada
Zirahun
Tacmbaro
Tacmbaro
La Noria
Rancho Nuevo
Urepetio
Varias
Los Fresnos
Malpas
Lago de Zirahun
La Magdalena
Manantial La Alberca
La Joya
Los Olivos
Urepetiro
Chapala
Presa
Presa
Lago/laguna
Lago/laguna
Ro/arroyo
Presa
Presa
Presa
Lago/laguna
Ro/arroyo
Presa
Presa
Presa
Lago/laguna
Presa
Presa
Presa
Presa
Presa
Presa
Presa
Presa
Especie
Superficie
(ha)
No.
organizaciones
No.
pescadores
No.
embarcaciones
No. de artes de
pesca
35,000.00
30
1,359
551
30,635
2,100.00
217
149
1,511
34,000.00
33
3,190
1,981
33,662
1,163.00
6
187
87
22
2,500.00
1,256.00
80
30
6
184
92
1
0
0
0
1
2
1
0
0
0
1
1
44
ND
ND
ND
15
115
42
ND
ND
ND
31
18
13
ND
ND
ND
12
101
16
ND
ND
ND
27
8
223
ND
ND
ND
29
331
685
ND
ND
ND
200
40
80
ND
ND
ND
9
6
670
290
1
1
0
1
44
44
ND
46
13
13
ND
22
123
123
ND
230
6,124.00
122
40
1,830
9,000.00
26
817
857
9,332
18
847
900
20
10
2
100
335
12,000.00
0
2
1
1
1
0
1
0
14
ND
41
38
13
11
ND
21
ND
455
ND
37
38
1
1
ND
21
ND
218
ND
196
385
7
6
ND
128
ND
13,61
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
Esfuerzo Actual
Municipio
Villa Jimnez
Villa Jimnez
Villa Mar
Villa Mar
Villa Mar
Villa Mar
Vista Hermosa
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zitcuaro
Localidad
Copndaro
La Estancia
Cerrito Colorado
San Antonio
Guaracha
Villa Mar
Jaripo
El Alvareo
La Melonera
Presa Mirandillas
Zacapu
La Encarnacin
Embalse
Copndaro
Aristeo Mercado
Wilson
Cerrito Colorado
Presa Guaracha
Lago los Negritos
Jaripo
Gonzalo
La Melonera
Mirandillas
Laguna de Zacapu
El Bosque
Sistema
Especie
Presa
Carpa
Presa
Carpa
Presa
Presa
Lago/laguna
Presa
Presa
Presa
Presa
Lago/laguna
Presa
Carpa, tilapia
Carpa, tilapia
Carpa, tilapia
Carpa
Carpa
Carpa, charal, tilapia
Superficie
(ha)
158
1 089.00
29
No.
organizaciones
No.
pescadores
No.
embarcaciones
No. de artes de
pesca
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
1,162.00
37
21
50
200
120
804
20
0.2
24
650
1
1
0
0
0
1
1
16
37
ND
ND
ND
10
53
1
21
ND
ND
ND
7
35
6
50
ND
ND
ND
6
37
^Anuario estadstico pesquero 2002. Subdireccin de Planeacin de la Comisin de Pesca (COMPESCA), Gobierno del Estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
TILAPIA
22 640
24 046
20 233
13 384
15 621
17 923
13 425
9 719
9 732
11 364
12 063
12 339
CARPA
3 333
3 371
2 525
2 407
2 635
4 589
2 887
2 811
2 712
3 048
3 358
3 545
TRUCHA
33
45
61
102
202
110
172
76
146
107
209
BAGRE
73
64
63
159
60
76
78
70
103
262
132
109
LANGOSTINO
14
15
35
31
36
39
18
33
21
14
CHARAL
705
1 174
1 078
1 618
1 878
1 220
908
358
286
459
285
1,381
LOBINA
139
142
234
13
TOTAL
26 798
28 672
23 952
17 638
20 470
24 183
17 678
13 179
12 930
15 316
15 979
17 598
^Anuario estadstico pesquero 2002. Subdireccin de Planeacin de la Comisin de Pesca (COMPESCA), Gobierno del Estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Almeja
13
N.S.
Tnidos
Huachinango
179
246
191
215
268
330
278
263
208
265
287
289
Langosta
18
10
10
41
54
20
29
33
27
30
Pargo
50
118
62
42
48
57
65
77
48
33
36
47
Lisa
17
12
14
12
19
25
24
23
21
30
21
21
Mero
10
12
24
Ostin
1 073
39
85
25
15
26
59
33
16
31
22
18
Pulpo
51
10
13
50
10
39
12
20
15
Rbalo
14
12
10
10
10
15
16
18
Sardina
Sierra
81
108
112
108
118
154
95
63
92
143
144
126
Tiburn y cazn
70
115
92
80
81
91
52
82
12
40
53
1 331
1 566
660
585
516
583
793
662
590
485
628
635
1 903
TOTAL
^Anuario estadstico pesquero 2002. Subdireccin de Planeacin de la Comisin de Pesca (COMPESCA), Gobierno del estado de Michoacn.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
Apatzingn
Aqula
Arteaga
Buenavista
Charo
Churumuco
Coahuayana
Nombre de la UMA
Rancho Loma de Palo Blanco
Criadero Rancho El Porvenir
La Capirera
Villa Paraso
Instituto Tecnolgico Superior de
Apatzingn - ITSA
Rancho El Cantor
Las Primaveras
Las Cajas 1
Las Cajas 2
Acatln
Alcalde Bateas
Ejido El Molinito
Comunidad Indgena de Pmaro
El Huaricho
Rancho Viejo
Las Caas
Cinegtica Morelos
Criadero Airn
Rancho Remolinos
Pea Colorada
Criadero Intensivo Pantzingo
(Comunidad Indgena Nuevo San Juan
Parangaricutiro)
Rancho El Vaquerito
La Loma de Guayacn
Ejido El Ticuiz
Contreras II
Contreras I
Tierra Colorada
Casas Viejas
Las Caadas
Rancho Los Chonchos
Criadero intensivo de venados Las
Puertecitas, Ejido Tepenahua
El Resumidero
Criadero Proyecto Niceas
Especies registradas
Ciervo rojo
Avestruz
Iguana verde
Avestruz
Iguana verde
Iguana verde
Venado cola blanca
Paloma huilota
Paloma huilota
Paloma huilota y venado cola blanca
Paloma huilota y venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca, pecar de collar, coyote,
conejo, paloma huilota y paloma de alas blancas.
Venado cola blanca, aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca
Venado y huilota
Avestruz
Venado cola blanca
Paloma huilota
Venado cola blanca
Avestruz
Paloma huilota
Cocodrilo de ro
Pecar de collar, venado cola blanca, coyote y
gato monts.
Pecar de collar, venado cola blanca, coyote y
gato monts.
Paloma huilota
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Nombre de la UMA
Contepec
Rancho Esquivel
Zaragoza
San Francisco Uricho
Criadero Lombarda
Vivero Jardn del Cubilete
Criadero intensivo El Zipiate
Comburindio
Sol Naciente
Lupita
Ejidos Buena Vista y Tremesino
Cet-Mar
Cocodrilario El Caimn
Villa Real Fomento Ecolgico
Fraccionamiento Turstico Carevaj
Rancho Pico de Oro
Rancho Premond
FIRA - Banco de Mxico
Hermanos Herrern
Aviario El Roco
Rancho La Pradera
Santa Martha
Productos Hidropnicos Michoacanos,
SA de CV
Rancho El Refugio
La Valenciana
Orquidario de Morelia General Alberto
Oviedo Mota
Villas del Seor
Lzaro Crdenas del Ro
Rancho Don Rubn
Instituto de Investigaciones sobre los
Recursos Naturales - UMSNH
El Vaquero
Comunidad Indgena de Francisco
Serrato
Bosque Escuela El Paso
Comunidad indgena de Pomacuarn
Criadero Ave Grande
De Maho Ave Grande
CRYVA
Estacin Biolgica para el estudio
integral y aprovechamiento sustentable
de Ambystoma dumerili,
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Huetamo
Jurez
Jurez y Susupuato
Lzaro Crdenas
Madero
Morelia
Ocampo
Paracho
Ptzcuaro
CONABIO UMSNH
Especies registradas
Avestruz
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Cactceas y suculentas
Venado cola blanca
Iguana verde
Iguana negra
Iguana negra
Paloma huilota
Cocodrilo de ro
Cocodrilo de ro
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato
Ciervo rojo y avestruz
Avestruz
Ciervo rojo
Venado cola blanca, ciervo rojo y avestruz.
Venado cola blanca
Aves canoras y de ornato exticas.
Avestruz
Venado cola blanca
Hongos
Avestruz
Avestruz
Orqudeas
Avestruz
Venado cola blanca
Avestruz y ciervo rojo
Venado cola blanca
Avestruz
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Avestruz
Avestruz
Avestruz
Achoque
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
Municipio
Purundiro y Angamacutiro
Querndaro
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Tacmbaro
Tanctaro
Tanganccuaro
Tiquicheo de Nicols Romero
Tocumbo
Tumbiscato
Tuzantla
Tzintzuntan
Tzitzio
Uruapan
Zacapu
Nombre de la UMA
Bajio Michoacano
Ejido Nueva Victoria
La Gloria
Granja El Gallo
Ejido Felipe Tzintzn
Cuauhtmoc
El Mezquital
El Jacal
El Jabal
Cerro El Lindero y La Sanguijuela
Criadero intensivo de venados Las
Puertecitas
Las Tarascas
Salvador Snchez
Lucero
Granja La Loma, SA de CV
Piedras Blancas
Pollo Grande
Rutsa
El Venadito
La Pila y Pueblo viejo
Las Garzas Morenas
El Tigre
La Honguera
Criadero La Huizachera
Criadero de venados Snchez
Huerta Los Venados
Zoocriadero El Sabino
Criadero intensivo de Venado La Joya
Criadero intensivo de venado Toreo
Cupatitzio
Criadero La Caja
Copropiedad indgena Lzaro Crdenas
Pueblo Viejo Jacarandas
El Carpintero
SUMA
CONABIO UMSNH
Especies registradas
Paloma huilota
Pino (Pinus martinezii)
Aves canoras y de ornato exticas.
Aves canoras y de ornato exticas.
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Avestruz
Venado cola blanca
Ciervo rojo
Venado cola blanca, huilota.
Venado cola blanca
Avestruz
Paloma huilota y venado cola blanca
Venado cola blanca
Avestruz
Venado cola blanca
Avestruz
Venado cola blanca y avestruz
Paloma huilota
Paloma huilota
Avestruz, venado cola blanca y ciervo rojo.
Orqudeas
Venado cola blanca
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca
Venado cola blanca y avestruz
Len, coat, Avestruz, Gato montes, cocodrilo de
ro, cocodrilo de pantano y tortuga del desierto.
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Avestruz y em.
Venado cola blanca
Avestruz
Ciervo rojo
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
Municipio
Zamora
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro
Nombre de la UMA
El Alvareo
Las Adjuntas
Comunidad indgena San Agustn
Ucareo
Animales de ornato Los Nietos
Rancho Lore
El Naranjo
SUMA
CONABIO UMSNH
Especies registradas
Avestruz
Venado cola blanca, aves canoras y de ornato,
ciervo rojo, borrego de Berberia, borrego mufln y
hongo blanco.
Hongo blanco (Tricholoma magnivelare)
Faisn y pavo real
Ciervo rojo
Venado cola blanca y avestruz
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 5.19. ESPECIES REGISTRADAS EN UMAS DE 42 MUNICIPIOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: SEMARNAT, Delegacin Michoacn^)
MUNICIPIOS
ESPECIES
REGISTRADAS
Achoque
Aves canoras y de
ornato
Aves de ornato
Avestruz
Borrego de Berbera
Borrego mufln
Ccatceaes y suculentas
Ciervo rojo
Coat
Cocodrilo de ro
Conejo
Coyote
Cocodrilo de pantano
Em
Faisn
Gato monts
Tortuga del desierto
Hongo blanco
Hongos
Iguana negra
Iguana verde
Puma
Orqudeas
Paloma alas blancas
Paloma huilota
Pavo real
Pecar o jabal de collar
Pino
Venado cola blanca
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42 43
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
MUNICIPIOS
1. lvaro Obregn
2. Angamacutiro
3. Apatzingn
4. Aquila
5. Arteaga
6. Buenavista
7. Charo
8. Churumuco
9. Coahuayana
19. Ocampo
20. Paracho
21. Ptzcuaro
22. Purundiro
23. Querndaro
24. Sahuayo
25. Salvador Escalante
26. San Lucas
27. Santa Ana Maya
28. Susupuato
29. Tacmbaro
30. Tanctaro
31. Tanganccuaro
32. Tiquicheo de Nicols Romero
33. Tocumbo
34. Tumbiscato
35. Tuzantla
36. Tzintzuntzan
37. Tzitzio
38. Uruapan
39. Zacapu
40. Zamora
41. Zinapcuaro
42. Ziracuaretiro
43. Zitcuaro
NOTA: Los nombres cientficos de plantas y animales autorizadas para su aprovechamiento a travs de UMAs, se encuentran en el texto.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
Nombre cientfico
Agavaceae
Agave lechugilla
Nombre/s
comun/es
Ixtle lechugilla
Anacardicaceae
Astronium graveolens
Sangualica
Annonaceae
Annona purpurea
Ann (anona
morada)
Tamarindillo
Rama artesanal
Ejemplo de artesanas
Parte utilizada
Comentarios
Equipales
Equipales
Corteza
Fibras vegetales
Palma de ramos,
sombreros, capotes
Hojas
Textiles
Fruto
No determinado
Palma de
abanico, palma
dulce, palma
apache
Coco, palma de
coco
Palma de anjeo
Fibras vegetales
Capotes, suaderos
Hoja, corteza
Asteraceae
Tagetes erecta
Cempaxuchitl
Textiles
Flor
Betulaceae
Alnus jorullensis
Aile, tepamo
Instrumentos
musicales, mscaras y
objetos para maquear
Madera
Xylopia frutescens
Arecaceae (Palmae)
Brahea dulcis
Cocos nucifera
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Familia
Nombre cientfico
Carpinus caroliniana
Nombre/s
comun/es
Palo vani, palo
liso, lechilla
Guaje cirin
Rama artesanal
Ejemplo de artesanas
Parte utilizada
Comentarios
Maderas
Bateas
Madera
(Especie nativa).
Maque
Jcaras maqueadas
Fruto
Galeana
Copalillo,
cuiricatzunda
(por)
Nopal
Laudera
Maderas
Pasta de caa
Escultura en pasta de
caa
Bateas, mscaras y
tallas diversas
Baba
Tallo
Bignoniaceae
Crescentia alata
Burseraceae
Sphatodea campanulata
Bursera cuneata
Cactaceae
Opuntia spp.
Clethraceae
Clethra mexicana
Cucharillo,
jaboncillo
Maderas
Combretaceae
Combretum farinosum
Bejuco
Equipales
Equipales
Cupressaceae
Cyperaceae
Cupressus lindleyi
Schoenoplectus
tabernaemontani
S. californicus
Cedro blanco
Tule, patsimu
Laudera
Fibras vegetales
Ericaceae
Scirpus validus
Arbutus xalapensis
Tule
Madroo
Fibras vegetales
Maderas
Petates y cestos
Bateas, platos y cajas
Tallo
Madera
Euphorbiaceae
Euphorbia pulcherrima
Nochebuena
Pasta de caa
Escultura en pasta de
caa
Hoja
Fabaceae (Mimosoideae)
Acacia angustissima
Hizache
Textiles
Extraccin de
taninos
CONABIO UMSNH
Madera
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Familia
Nombre cientfico
Acacia pennatula
Caesalpinia platyloba
Fabaceae (Mimosoideae)
Nombre/s
comun/es
Huizache
Coral,
teposcuahuitl
Rama artesanal
Textiles
Equipales y textiles
Equipales
Ejemplo de artesanas
Parte utilizada
Extraccin de
taninos
Madera
Equipales
Madera
Extraccin de
taninos
Calliandra grandiflora
Crotalaria spp.
Sonajilla
Dalbergia sp.
Tapicern
Maderas y textiles
Bateas, muebles y
tintes para textiles
Madera
Dalbergia sp.
Dalbergia tucurensis
Enterolobium
cyclocarpum
Erythrina sp.
Palo escrito
Palo de rosa
Parota
Laudera
Laudera
Maderas y textiles
Madera
Madera
Madera
Colorn
Maderas
Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Bateas, muebles y
tintes para textiles
Mscaras y tallas
diversas
Eysenhartia polystachya
Palo dulce
Maderas
Mscaras
Madera
Madera
CONABIO UMSNH
Comentarios
(Especie nativa).
Se utiliza para hacer los
barandales o patas de los
equipales y para el teido de
textiles.
Se utiliza para hacer los
barandales o patas de los
equipales.
Se utiliza para la fijacin de
tintes en textiles.
En la elaboracin de muebles,
tallas y para extraer tintes de
color marrn para teztiles
(especie nativa).
(Especie nativa)
Por la suavidad de la madera
cuando esta fresca se emplea
para tallas diversas y mscaras
(especie nativa).
(Especie nativa)
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Familia
Fabaceae (Mimosoideae)
Nombre cientfico
Indigofera suffruticosa
Nombre/s
comun/es
Ail
Textiles y maque
Planta
Inga jinicuil
Algodoncillo
Equipales
Equipales
Madera
Inga jinicuil,
I. eriocarpa
Lonchocarpus
eriocarinalis
Vaina, vainillo
Textiles
Equipales
Corteza o xicua
Lonchocarpus obovatum
Piscida americana
Palo blanco
Matzungo
Maderas
Mscaras
Equipales
Madera
Piscida piscipula
Cachumba,
zatzumbo
Granadillo
Equipales
Equipales
Tallo
Laudera
Tepehuaje,
tepeguaje
Guamchil
Encino,
aguacatillo
Encino negro
Encino
Encino
Textiles
Laudera
Corteza
Instrumentos musicales Madera
Laudera
Laudera
Laudera
Platymiscium
lasiocarpum
Lysiloma acapulcensis
FAGACEAE
Pithecellobium dulce
Quercus candicans
Quercus castanea
Quercus crassipes
Quercus eduardii
Rama artesanal
Ejemplo de artesanas
Parte utilizada
Medera
CONABIO UMSNH
Comentarios
Se procesa para extraer la piedra
de ail, polvo que se emplea
para teir textiles y maque,
tambin se utiliza la planta
directamente para la tincin de
textiles. Es cultivado y silvestre
(especie nativa).
Se emplea para elaborar aros del
equipal (especie nativa).
Se utiliza para el tejido del
asiento y los amarres del
equipal.
(Especie nativa).
Se utiliza para elaborar los arcos
del equipal (especie nativa).
Se extraen tintes para textiles
(especie nativa).
Curtidura
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Familia
Nombre cientfico
HERNANDIACEAE
HYPPOCRATEACEAE
Quercus laeta
Quercus laurina
Quercus obtusata
Quercus rugosa
Gyrocapus americana
Hippocratea volubilis
Nombre/s
comun/es
Encino
Encino
Encino
Encino
Tecote
Sacasilla
Laudera
Laudera
Laudera
Laudera
Laudera
Equipales
Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Equipales
Madera
Madera
Madera
Madera
Madera
tallo
JUNGLADACEAE
Junglans pyriformis
Nogal
Laudera y textiles
Madera, corteza
LAMMIACEAE
Salvia hispanica
Cha
Maque
Instrumentos
musicales y tintes para
textiles
Piezas maqueadas
Amaranthus
hypochondriacus
Piezas maqueadas
Semilla
LAURACEAE
Persea americana
Aguacate
Laudera, maderas
Instrumentos
musicales, mscaras y
tallas diversas
Madera
LEGUMINOSAE
Hematoxylon brasiletto
Palo de brasil
Textiles
Madera
Rama artesanal
Ejemplo de artesanas
Parte utilizada
Semilla
CONABIO UMSNH
Comentarios
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Familia
Nombre cientfico
LINACEAE
Linux usitatissimum
MALVACEAE
Gossypium hirsutum
MELIACEAE
Nombre/s
comun/es
Linaza
Rama artesanal
Ejemplo de artesanas
Parte utilizada
CONABIO UMSNH
Comentarios
Maque
Objetos de madera y
calabazos decorados
con maque
Semilla
Algodn
americano
Textiles
Cedro
Laudera, maderas
Fibra que
envuelve a la
semilla
Madera
Cedrella odorata
MORACEAE
Swietenia macrophylla
Maclura tinctoria
Laudera
Textiles
Madera
Madera
OLEACEAE
OPILIACEAE
ORCHIDACEAE
Ligustrum lucidum
Agonandra racemosa
Cattleya citrina
Caoba
Moralete, moral,
chijchijtli
(Nahuatl)
Trueno
Chilillo
Tatzingueri
(orqudea
limoncito)
Rebozos, manta,
manteles y gneros
diversos de vestir
Instrumentos
musicales, muebles
Instrumentos musicales
Tintes para textiles
Maderas
Maderas
Pasta de caa
Tallas diversas
Tallas dievrsas
Escultura en pasta de
caa
Madera
Madera
Pseudobulbo
Laelia autumnalis
Orqudea o Flor
de las nimas
Pasta de caa
Escultura en pasta de
caa
Pseudobulbo
Laelia speciosa
Orqudea o Flor
de Corpus
Pasta de caa
Escultura en pasta de
caa
Pseudobulbo
Especie nativa
Se extrae un tinte de color
amarillo para textiles (especie
nativa).
(Especie introducida).
(Especie nativa).
Se extrae el jugo del
pseudobulbo de la orqudea
que se emplea como pegamento
natural (especie nativa).
Se extrae el jugo del
pseudobulbo de la orqudea
que se emplea como pegamento
natural (especie nativa).
Se extrae el jugo del
pseudobulbo de la orqudea
que se emplea como pegamento
natural (especie nativa).
Especie nativa
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Familia
PAPAVERACEAE
Argemone mexicana
Nombre/s
comun/es
Chicalote
PINACEAE
Abies religiosa
Pinus douglasiana
Pinus lawsonii
Pinabete
Pino canz
Pino ortiguillo
Maderas
Maderas
Laudera y muebles
Pinus leiophylla
Pinus michoacana
Pino chino
Pino lacio
Laudera
Maderas
Pino lacio
Maderas
Pino lacio
Laudera
Pinus pseudostrobus
Pinus teocote
Olyra latifolia
Tepikua
Pino ortiguillo
Carrizo
Maderas
Laudera
Fibras vegetales
Stenotaphrum
secundatum
San Agustn
Triticum aestivum
Trigo
Fibras vegetales
Ceanothus coeruleus
Salix humboldtiana
Matayba domingensis
Chaquira
Sauz
Meztle
Laudera
Fibras vegetales
Textiles
POACEAE
RHAMNACEAE
SALICACEAE
SAPINDACEAE
Nombre cientfico
Rama artesanal
Ejemplo de artesanas
Parte utilizada
Maque y laca
Bales, jcaras,
mscaras y bateas
decoradas con maque
Aceite de la
semilla
Bateas
Bateas
Instrumentos
musicales y muebles
Instrumentos musicales
Muebles, tallas de
madera
Muebles, tallas de
madera
Muebles, tallas de
madera
Muebles
Instrumentos musicales
Cestera
Madera
Madera
Madera
Comentarios
Se mezcla con tierras,
pigmentos y con la grasa del
aje, que es un insecto (especie
nativa).
(Especie nativa).
Madera
Madera
Madera
Madera
Madera
Madera
Tallo
Equipales
Sombreros y
elaboracin de figuras
tejidas
Instrumentos musicales
Cestera
Tintes para textiles
CONABIO UMSNH
Tallo o pnicua
Madera
Tallo
Hojas
(Especie introducida).
Se extrae un tinte de color verde
o gris para textiles.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Familia
Nombre cientfico
Nombre/s
comun/es
Nogalillo
Rama artesanal
Parte utilizada
SCHROPHULARIACEAE
SOLANACEAE
STERCULIACEAE
Guazuma ulmifolia
Guazima
Equipales
STYRACACEAE
Styrax ramirezii
Xapu harapiti
Maderas
Bateas
TILIACEAE
Tilia mexicana
Maderas y laudera
Mscaras, bateas,
Madera
instrumentos musicales
(Especie nativa).
TYPHACEAE
Tzirimo (Mich.),
cirimo, sirimo,
colomo, colorio
Chuspata
Fibras vegetales
Cestera y petates
Tallo
(Especie nativa).
Parotilla
Textiles y equipales
Madera
(Especie nativa).
ULMACEAE
Madera
Madera
Comentarios
Tallas diversas y
mscaras
Ornamental, juguetes
Escultura de pasta de
caa
Equipales
Matayba scrobiculata
Maderas
Ejemplo de artesanas
Hojas y tallo
Madera
CONABIO UMSNH
^ Datos de campo inditos de Amalia Ramrez Garayzar y Eva Mara Garrido Izaguirre. La revisin taxonmica estuvo a cargo de Xavier Madrigal Snchez y Lydia I. Guridi
Gmez (UMSNH). En la organizacin de datos del anexo se cont con el apoyo de Laura E. Villaseor Gmez.
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 6.1 LISTADO DE LAS ESPECIES DE ANFIBIOS REGISTRADOS PARA LAS REAS NATURALES
PROTEGIDAS FEDERALES DE MICHOACN^.
ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
ORDEN CAUDATA
Familia Ambystomidae
Ambystoma amblycephalum
salamandra de cabeza
chata
Ambystoma dumerilii
achoque de Ptzcuaro
Ambystoma ordinarium
salamandra michoacana
Ambystoma rivulare
Familia Plethodontidae
Pseudoeurycea belli
tlaconete pinto
Pseudoeurycea longicauda
tlaconete de cola larga
ORDEN ANURA
Familia Bufonidae
Bufo compactilis
sapo de meseta
Bufo marinus
sapo verrugoso
Bufo marmoreus
sapo jaspeado
Bufo occidentalis
sapo de pino
Bufo perplexus
sapo confuso
Familia Leptodactylidae
Eleutherodacylus
rana de Ptzcuaro
angustidigitorum
Eleutherodactylus augusti
rana amarilla
Eleuterodactylus berkenbuschi rana de arroyo
Eleuterodactylus hobartsmithi
ranita de hojarasca
Pr
Pr
Pr
E
E
E
A
A
E
E
10
11
12
13
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
E
E
Pr
Pr
E
E
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Eleutherodactylus nitidus
Eleuterodactylus occidentalis
NOMBRE COMN
rana grillo
rana costea
Leptodactylus melanonotus
rana de charco
Leptodactylus sp.
Familia Hylidae
Hyla arenicolor
Hyla bistincta
Hyla eximia
Hyla smaragdina
Hyla smithii
Pachymedusa dacnicolor
Phrynohyas venulosa
Smilisca baudinii
Triprion spatulatus
Familia Ranidae
Rana dunni
Rana forreri
Rana montezumae
Rana neovolcanica
Rana pustulosa
Rana spectabilis
Familia Pelobatidae
Spea multiplicata
D
E
4
?
5
?
?
8
?
10
11
12
?
CONABIO UMSNH
13
14*
?
?
?
ranita de caada
rana de pliegue
ranita de montaa
rana esmeralda
ranita enana
rana verde arborcola
rana lechosa
rana trepadora
ranita cabeza de esptula
rana de Ptzcuaro
rana del zacate
rana de Moctezuma
rana neovolcnica
rana de cascada
rana vistosa
sapo montcola de
espuela
Pr
Pr
E
E
E
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
E
Pr
Pr
Pr
A
Pr
?
?
E
E
E
E
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
SUMA
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
1
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 6.2 LISTADO DE LAS ESPECIES DE REPTILES REGISTRADOS PARA LAS REAS NATURALES
PROTEGIDAS FEDERALES DE MICHOACN^.
ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
ORDEN TESTUDINES
Familia Dermochelyidae
Dermochelys coriacea
NOMBRE COMN
10
11
12
13
14*
Familia Cheloniidae
Lepidochelys olivacea
tortuga golfina
Eretmochelys imbricata
tortuga marina de carey
Chelonia agassizi
tortuga prieta
Familia Kinosternidae
Kinosternon integrum
tortuga pecho quebrado
mexicana
Familia Bataguridae
Rhinoclemys rubida
tortuga de monte payaso
ORDEN SQUAMATA
SUBORDEN LACERTILIA
Familia Eublepharidae
Coleonyx elegans
cuija manchada
Familia Gekkonidae
Hemidactylus frenatus
besucona
Phylodactyllus homolepidurus salamanquesa de Sonora
Phylodactylus lanei
Phylodactylus
pausituberculatus
salamanquesa de Lane
salamanquesa del valle
ro Marquez
P
P
P
Pr
Pr
Pr
E
E
Pr
La biodiversidad en
2
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
roo de pao
roo de pao
E
E
basilisco rayado
10
11
12
13
14*
iguana verde
iguana espinosa
mexicana
Pr
A
lagarto espinoso
llanerita
ticuini
lagartija escamosa de
mezquite
lagartija espinosa de
dorso
lagartija espinosa de
dorso carinado
brinca cara
lagartija espinosa del
pedregal
lagartija de montaa
lagartija escamosa
castaa
rpido barrado de
meseta
roo de suelo
roito
Pr
E
E
Pr
E
E
E
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
3
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
sabandija de cola azul
cuiji de cola roja
huico llanero
lagartija rayada de panza
negra
cuiji lineado
Pr
Pr
10
11
12
CONABIO UMSNH
13
14*
E
E
eslizn de Colima
eslizn de Cope
eslizn de Duges
salamanquesa de cola
azul
salamanquesa de rayas
Familia Helodermatidae
Heloderma horridum
escorpin, monstruo de
gila
Familia Angidae
Barisia imbricata
falso escorpin
SUBORDEN OPHIDIA
Familia Typhlopidae
Ramphotyphlops braminus
culebra ciega de
Braminy
Familia Leptotyphlopidae
Leptotyphlops bressoni
culebra ciega
michoacana
Leptotyphlops goudoti
culebra gusano
Leptotyphlops phenops
Pr
Pr
Pr
E
E
E
A
Pr
Pr
La biodiversidad en
4
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Dryadophis melanolomus
Drymarchon corais
culebra arroyera
Drymobius margaritiferus
Dyadophis dugesi
corredora moteada
culebra de collar de
Duges
minadora de Michoacn
Conopsis biserialis
Conopsis nasus
Geophis maculiferus
Pr
10
11
12
13
14*
Pr
Pr
Pr
Geophis petersi
Geophis tarascae
Geophis unicolor
Imantodes gemmistratus
minadora de Peters
minadora tarasca
Lampropeltis ruthveni
Lampropeltis triangulum
falsa coralilla
Leptodeira maculata
Leptodeira splendida
Leptophis diplotropis
CONABIO UMSNH
E
E
E
cordelilla escamuda
Pr
Pr
E
E
E
La biodiversidad en
5
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
culebra de cabeza
surcada
chirrionera ceniza
bejuquilla parda
alicante, cincuate
mazacuate
ilamacoa
culebra de cabeza roja
culebra rayada
occidental
hojarasquera corona
hojarasquera gigante
culebra chata de Baird
culebra nariz de parche
mexicana
caracolera jaspeada
culebra de tierra de
Michoacn
culebra parda mexicana
culebra de labios
blancos de Tehuantepec
culebra cabeza negra de
Bocourt
culebra ciempis del
litoral del Pacfico
culebra de agua nmada
de cola larga
culebra lineada de
bosque
Thamnophis dorsalis
E
E
A
Pr
Pr
E
E
E
Pr
E
E
E
E
Pr
E
E
Pr
11
12
13
14*
10
Pr
CONABIO UMSNH
La biodiversidad en
6
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
culebra de agua nmada
mexicana
culebra de agua de
vientre negro
culebra de agua nmada
de Colima
toluquea de manchas
largas
falsa nauyaca
10
11
12
13
14*
Pr
CONABIO UMSNH
Familia Elapidae
coral del oeste mexicano
Micrurus distans
Micrurus laticollaris
Pelamis platurus
Familia Viperidae
Agkistrodon bilineatus
Crotalus intermedius
Crotalus tancitarensis
Crotalus basiliscus
Crotalus molossus
Crotalus polystictus
Crotalus pusillus
Crotalus triseriatus
Pr
Pr
E
E
Pr
Pr
Pr
Pr
La biodiversidad en
7
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
* PARQUES NACIONALES: 1, Pico de Tanctaro; 2, Cerro de Garnica; 3, Lago de Camcuaro; 4, Insurgente Jos Mara Morelos y Pavn (incluye
la ZPF El Temazcal); 5, Barranca de Cupatitzio; 6, Rayn. RESERVAS: 7, Reserva de la Biosfera Mariposa Monarca (incluye la ZPF de Ciudad de
Zitcuaro); 8, reas de conservacin biolgica Playas de Colola,, Maruata y Mexiquillo. ZONAS PROTECTORAS FORESTALES: 9, Los Azufres;
10, Ciudad Ario de Rosales; 11, Ciudad de Tacmbaro; 12, Ciudad de Jiquilpan; 13, Cuenca hidrogrfica del lago de Ptzcuaro; 14, Cuenca
hidrogrfica del ro Chiquito de Morelia.
C = (Categora de riesgo de acuerdo a la NOM-059-SEMARNAT-2001): P, en peligro de extincin; A, amenazada; Pr, sujeta a proteccin especial.
D = (Distribucin): E, endmica a Mxico.
^Fuentes: Duellman 1961; UMSNH-CFE 1986; Guzmn 1993; Alvarado y Huacuz 1996; Huacuz 2000; Estrada 2001; Garca-Parra 2002; Alvarado
com. pers. 2002; Alvarado-Daz y Campbell 2004.
La biodiversidad en
1
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 6.3 LISTADO DE LAS ESPECIES DE AVES REGISTRADAS PARA LAS REAS NATURALES
PROTEGIDAS FEDERALES DE MICHOACN (ARREGLO TAXONMICO AOU 1988).
ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE
NOMBRE COMN
ORDEN TINAMIFORMES
Familia Tinamidae
Crypturellus cinnamomeus
tinam canelo
ORDEN PODICIPEDIFO RMES
Familia Podicipedidae
Tachybaptus dominicus
zambullidor menor
Podilymbus podiceps
zambullidor pico grueso
Podiceps nigricollis
zambullidor orejudo
Aechmophorus occidentalis
achichilique pico amarillo
ORDEN PROCELLARIIFORMES
Familia Procellariidae
Puffinus griseus
ORDEN PELECANIFORMES
Familia Phaethontidae
Phaethon aethereus
Familia Sulidae
Sula leucogaster
Familia Pelecanidae
Pelecanus erythrorhynchus
Pelecanus occidentalis
Familia Phalacrocoracidae
Phalacrocorax brasilianus
Familia Anhingidae
Anhinga anhinga
Familia Fregatidae
Fregata magnificens
Pr
10
11
12
13
14*
?
?
?
?
?
?
bobo caf
pelcano blanco
pelcano pardo
?
?
cormorn olivceo
anhinga americana
fragata magnfica
pardela gris
La biodiversidad en
2
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
avetoro norteo
avetoro mnimo
garza morena
garza blanca
garceta pie-dorado
garceta azul
garceta tricolor
garceta rojiza
garza ganadera
garceta verde
pedrete corona negra
pedrete corona clara
garza cucharn
zopilote comn
zopilote aura
A
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
?
ibis blanco
ibis cara blanca
esptula rosada
cigea americana
11
12
13
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
10
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
3
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
pato de collar (incluye al
pato mexicano)
cerceta ala azul
cerceta canela
halcn-selvatico de collar
Pr
Pr
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
?
?
12
13
14*
?
?
?
?
?
Pr
Pr
Pr
?
?
?
?
11
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
Pr
Pr
10
?
?
?
pato cucharn-norteo
pato golondrino
cerceta ala verde
pato coacoxtle
pato cabeza roja
pato pico anillado
pato boludo-menor
pato monja
pato tepalcate
gaviln pescador
gaviln pico gancho
gaviln pecho rufo
gaviln de Cooper
aguililla gris
aguililla-negra menor
aguililla rojinegra
aguililla caminera
aguililla cola corta
aguililla de Swainson
aguililla cola blanca
aguililla aura
guila cola roja
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
4
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
caracara quebrantahuesos
halcn guaco
cerncalo americano
halcn esmerejon
halcn peregrino
Pr
chachalaca plida
pava cojolita
Pr
codorniz-coluda
neovolcnica
codorniz rayada
codorniz cotu
codorniz moctezuma
rascn real
polluela sora
gallineta frente roja
gallareta americana
chorlo gris
chorlo de collar
chorlo venado
chorlo semipalmeado
chorlo tildo
ostrero americano
Pr
10
MX
Pr
8
?
?
?
?
MX
MX
11
12
CONABIO UMSNH
13
?
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
5
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
candelero americano
avoceta americana
jacana ortea
patamarilla mayor
patamarilla menor
playero solitario
playero pihuiu
playero vagabundo
playero alzacolita
zarapito trinador
zarapito pico largo
pico pando canelo
playero occidental
playero chichicuilote
costurero pico largo
agachona comn
falaropo pico largo
falaropo cuello rojo
falaropo pico grueso
gaviota reidora
gaviota pico anillado
gaviota californiana
gaviota plateada
charrn caspio
charrn real
charrn elegante
charrn comn
charrn rtico
8
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
10
11
12
13
?
CONABIO UMSNH
14*
?
?
?
?
Pr
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
6
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
charrn de Foster
charrn mnimo
charrn negro
rayador americano
C
Pr
alcuela oscura
8
?
?
?
?
10
11
12
13
?
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
P
QE
cotorra-serrana occidental
loro frente blanca
loro corona lila
loro cabeza amarilla
MX
paloma morada
paloma de collar
paloma ala blanca
paloma huilota
trtola cola larga
trtola coquita
trtola rojiza
paloma arroyera
cuclillo canela
cuclillo terrestre
correcaminos tropical
correcaminos norteo
CONABIO UMSNH
A
P
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
7
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
1
?
2
?
3
?
4
?
Pr
Pr
5
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
10
?
11
?
?
?
?
?
?
?
12
13
?
?
?
14*
?
?
?
?
?
?
Pr
?
A
Pr
8
?
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
8
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
vencejo cuello castao
vencejo nuca blanca
vencejo de Vaux
vencejo pecho blanco
vencejo-tijereta mayor
Familia Trochilidae
Colibri thalassinus
Chorostilbon auriceps
Cynanthus latirostris
Hylocharis leucotis
Amazilia beryllina
Amazilia rutila
Amazilia violiceps
Lampornis amethystinus
Lampornis clemenciae
Eugenes fulgens
Heliomaster constantii
Calothorax lucifer
Archilochus alexandri
Archilochus colubris
Stellula calliope
Athis heloisa
Selasphorus platycercus
Selasphorus rufus
ORDEN TROGONIFORMES
Familia Trogonidae
Trogon citreolus
Trogon mexicanus
Trogon elegans
trogn citrino
trogn mexicano
trogn elegante
Pr
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
10
11
12
CONABIO UMSNH
13
14*
?
?
?
Pr
?
?
MX
QE
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
QE
MX
?
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
9
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
C
A
D
MX
1
?
MX
10
11
12
13
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
Pr
Pr
E
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
14*
?
?
?
MX ? ?
?
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
10
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
mosquero copetn
pib tengo fro
pib occidental
mosquero saucero
1
?
?
2
?
?
4
?
?
?
?
?
?
?
?
mosquero de Hammond
mosquero gris
mosquero oscuro
mosquero pinero
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
mosquero
californiano/ba rranqueo
5
?
?
?
7
?
?
9
?
?
10
?
?
?
11
?
?
?
12
13
?
?
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
Empidonax fulvifrons
Sayornis nigricans
Sayornis phoebe
Sayornis saya
Pyrocephalus rubinus
Attila spadiceus
Myiarchus tuberculifer
Myiarchus cinerascens
Myiarchus nuttingi
Myiarchus tyrannulus
Deltarhynchus flammulatus
Pitangus sulphuratus
Myiozetetes similis
Myiodinastes luteiventris
Tyrannus melancholicus
Tyrannus vociferans
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
?
?
papamoscas de Nutting
papamoscas tirano
papamoscas jaspeado
luis bienteveo
luis gregario
papamoscas atigrado
tirano tropical
tirano gritn
?
?
10
La biodiversidad en
11
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
tirano pico grueso
tirano plido
mosquero-cabezn
mexicano
mosquero-cabezn
degollado
titira enmascarada
D
QE
Pr
?
8
?
?
10
?
11
?
12
CONABIO UMSNH
13
14*
?
?
?
?
?
?
Familia Laniidae
Lanius ludovicianus
Familia Vireonidae
Vireo bellii
Vireo nelsoni
Vireo solitarius
Vireo huttoni
Vireo hypochryseus
Vireo gilvus
Vireo flavoviridis
Vireolanius melytophrys
Familia Corvidae
Cyanocitta stelleri
Calocitta formosa
Cyanocorax yncas
Cyanocorax sanblasianus
Aphelocoma ultramarina
Corvus corax
Familia Alaudidae
Eremophila alpestris
Familia Hirundinidae
Progne subis
Progna chalybea
alcaudn verdugo
vireo de Bell
vireo enano
vireo anteojillo
vireo reyezuelo
vireo dorado
vireo gorjeador
vireo verdeamarillo
viren pecho castao
chara crestada
urraca-hermosa cara blanca
chara verde
chara de San Blas
chara pecho gris
cuervo comn
alondra cornuda
golondrina azulne gra
golondrina acerada
Pr
QE
MX
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
11
La biodiversidad en
12
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
golondrina bicolor
golondrina manglera
golondrina verde mar
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
10
?
?
CONABIO UMSNH
11
12
?
13
?
?
?
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Familia Paridae
Poecile sclateri
Baelophus wollweberi
Familia Aegithalidae
Psaltriparus minimus
Familia Sittidae
Sitta carolinensis
Sitta pygmaea
Familia Certhidae
Certhia americana
Familia Troglodytidae
Campylorhynchus megalopterus
Campylorhynchus rufinucha
Campylorhynchus gularis
Campylorhynchus brunneicapillus
Salpinctes obsoletus
Catherpes mexicanus
Thryothorus sinaloa
Thryothorus pleurostictus
Thryothorus felix
Thryomanes bewickii
Troglodytes aedon / Troglodytes
brunneicollis
Cistothorus palustris
carbonero mexicano
QE
carbonero embridado
QE
sastrecillo
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
trepadora americana
matraca barrada
matraca nuca rufa
matraca serrana
matraca del desierto
chivirn saltaroca
chivirn barranqueo
chivirn sinaloense
chivirn barrado
chivirn feliz
chivirn cola oscura
chivirn saltapared
chivirn pantanero
MX
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
MX
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
12
La biodiversidad en
13
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
D
MX
8
?
10
11
12
13
CONABIO UMSNH
14*
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Familia Tyrannidae
Camptostoma imberbe
Myiopagis viridicata
Mitrephanes phaeocercus
Contopus pertinax
Contopus sordidulus
Empidonax traillii
Empidonax albigularis
Empidonax minimus
Empidonax hammondii
Empidonax wrightii
Empidonax oberholseri
Empidonax affinis
Empidonax difficilis/E. occidentalis
mosquero lampio
elenia verdosa
mosquero copetn
pib tengo fro
pib occidental
mosquero saucero
?
?
?
mosquero
californiano/ba rranqueo
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Empidonax fulvifrons
Sayornis nigricans
?
?
?
?
?
?
?
?
13
La biodiversidad en
14
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
papamoscas fib
papamoscas llanero
mosquero cardenal
atila
papamoscas triste
papamoscas cenizo
papamoscas de Nutting
papamoscas tirano
papamoscas jaspeado
luis bienteveo
luis gregario
papamoscas atigrado
tirano tropical
tirano gritn
tirano pico grueso
tirano plido
mosquero-cabezn
mexicano
mosquero-cabezn
degollado
titira enmascarada
Pr
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
10
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
QE
QE
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
11
?
12
?
?
?
?
?
?
Pr
Pr
?
?
?
?
?
alcaudn verdugo
vireo de Bell
vireo enano
vireo anteojillo
vireo reyezuelo
vireo dorado
vireo gorjeador
vireo verdeamarillo
?
?
?
?
?
?
?
?
?
CONABIO UMSNH
13
?
?
?
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
14
La biodiversidad en
15
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
D
MX
1
?
2
?
4
?
5
?
7
?
10
11
12
13
?
?
?
CONABIO UMSNH
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
QE
QE
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
15
La biodiversidad en
16
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
matraca barrada
matraca nuca rufa
matraca serrana
1
?
2
?
MX
4
?
5
?
7
?
9
?
10
11
?
12
13
?
14*
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
MX
chivirn saltapared
chivirn pantanero
chivirn vientre blanco
chivirn pecho gris
mirlo-acutico
norteamericano
D
MX
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
Pr
?
?
Familia Regulidae
Regulus satrapa
Regulus calendula
reyezuelo de oro
reyezuelo de rojo
?
?
?
?
?
?
Polioptila caerulea
Polioptila albiloris
perlita azulgris
perlita pispirria
Familia Turdidae
Sialia sialis
Sialia mexicana
Sialia currucoides
Myadestes occidentalis
Catharus aurantiirostris
Catharus occidentalis
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Familia Sylvidae
Pr
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
16
La biodiversidad en
17
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
zorzal de Frantzius
zorzal de Swainson
zorzal cola rufa
mirlo garganta bla nca
mirlo dorso rufo
mirlo primavera
mirlo pinto
C
A
1
?
?
?
?
MX
Pr
cenzontle norteo
cuitlacoche pico curvo
mulato azul
?
MX ?
MX
?
?
?
2
?
?
?
?
?
?
?
?
4
?
?
?
?
?
?
5
?
?
?
?
?
?
?
?
?
7
?
10
11
?
?
?
?
?
?
?
?
12
13
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
bisbita de agua
ampelis chinito
ocotero enmascarado
?
?
?
?
?
?
?
?
capulinero gris
CONABIO UMSNH
MX
Pr
QE
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
17
La biodiversidad en
18
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
chipe cabeza amarilla
chipe ceja amarilla
chipe playero
chipe trepador
chipe flameante
chipe dorado
chipe gusanero
chipe suelero
chipe charquero
chipe arroyero
chipe de Tolmiei
mascarita comn
mascarita transvolcnica
mascarita pico grueso
chipe encapuchado
chipe corona negra
chipe cara roja
chipe rojo
chipe ala blanca
chipe de montaa
chipe de roca
chipe gorra rufa
chipe ceja dorada
buscabrea
granatelo mexicano
tngara encinera
tngara roja
tngara capucha roja
tngara dorso rayado
tngara cabeza roja
1
?
?
?
?
?
?
P
2
?
?
4
?
?
5
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
6
?
7
?
?
?
?
?
?
?
9
?
?
10
11
14*
?
13
?
?
?
?
?
?
MX
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
?
?
12
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
18
La biodiversidad en
19
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
eufonia garganta negra
eufonia capucha azul
semillero brincador
semillero de collar
semillero pizarra
picaflor canela
atlapetes gorra rufa
atlapetes rayas verdes
rascador olivceo
rascador nuca rufa
toqu de collar
toqu pinto
toqu pardo
zacatonero corona rayada
zacatonero pecho negro
zacatonero de Cassin
zacatonero de Botteri
zacatonero corona rufa
zacatonero rojizo
zacatonero rayado
gorrin ceja blanca
gorrin plido
gorrin barba negra
gorrin cola blanca
gorrin arlequn
gorrin sabanero
gorrin chapuln
gorrin cantor
gorrin de Lincoln
junco ojo de lumbre
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
MX
MX
MX
MX
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
8
?
?
?
?
10
?
?
?
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
14*
13
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
12
MX
?
?
?
11
?
?
?
CONABIO UMSNH
19
La biodiversidad en
20
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
picurero grisceo
cardenal rojo
cardenal pardo
picogordo pecho rosa
picogordo tigrillo
picogordo azul
colorn lzuli
colorn azul
colorn morado
colorn pecho naranja
colorn sietecolores
tordo sargento
pradero tortilla-con-chile
tordo cabeza amarilla
tordo ojo amarillo
zanate mexicano
tordo ojo rojo
tordo cabeza caf
bolsero de Wagler
bolsero castao
bolsero encapuchado
bolsero dorso rayado
bolsero cabeza negra
bolsero de Baltimore
bolsero tunero
cacique mexicano
pinzn mexicano
10
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
11
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
QE
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
QE
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
14*
?
?
13
MX
?
?
?
?
12
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
20
La biodiversidad en
21
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
picotuerto rojo
jilguero pinero
jilguero encapuc hado
jilguero dominico
picogrueso encapuchado
gorrin casero
1
?
?
?
?
2
?
?
?
?
?
4
?
?
?
?
?
5
?
7
?
?
?
?
9
?
?
?
?
10
11
12
?
?
?
CONABIO UMSNH
13
?
?
?
?
?
14*
?
21
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
CONABIO UMSNH
ANEXO 6.4 LISTADO DE LAS ESPECIES DE MAMFEROS REGISTRADOS PARA LAS REAS NATURALES
PROTEGIDAS FEDERALES DE MICHOACN^.
ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
ORDEN MARSUPIALIA
Familia Didelphidae
Didelphis virginiana
Familia Marmosidae
Marmosa canescens
ORDEN INSECTIVORA
Familia Soricidae
Cryptotis goldmani
Cryptotis parva
Megasorex gigas
Notiosorex crawfordi
Sorex oreopolus
Sorex saussurei
Sorex vagrans
ORDEN CHIROPTERA
Familia Emballonuridae
NOMBRE COMN
tlacuache
ratn tlacuache
10
11
12
13
14*
musaraas
?
?
MX ?
NA ?
MX
?
?
?
?
?
?
?
murcilagos
Saccopteryx bilineata
Balantiopteryx plicata
Diclidurus albus
murcilago blanco
Familia Noctilionidae
Noctilio leporinus
murcilago pescador
?
?
?
?
?
?
Familia Mormoopidae
Pteronotus davyi
Pteronotus parnelli
?
?
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
?
?
NA
?
?
?
?
?
?
?
?
?
10
11
12
13
14*
?
?
?
?
?
?
NA
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX ?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
Eptesicus furinalis
Eptesicus fuscus
Enchistenes hartii
Lasiurus cinereus
Lasiurus xanthinus
Lasiurus intermedius
Myotis californica
Myotis thysanodes
Myotis velifera
Myotis yumanensis
Myotis fortidens
Pipistrellus hesperus
Corynorhinus mexicanus
Corynorhinus townsendii
Rhogeessa alleni
Rhogeessa mira
Rhogeessa parvula
Familia Molossidae
Eumops glaucinus
Eumops underwoodi
Promops centralis
Molossus ater
Molossus sinaloae
Tadarida brasiliensis
Nyctinomops aurispinosus
Nyctinimops macrotis
NA
NA
NA
8
?
?
?
?
?
?
?
?
NA
MX
?
?
?
10
11
12
13
14*
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Pr
NA
NA
MX
MX
MX
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Nyctinomops femorosaccus
NOMBRE COMN
D
NA
10
11
CONABIO UMSNH
12
13
14*
ORDEN XENARTHRA
Familia Myrmecophagidae
Tamandua mexicana
Familia Dasypodidae
Dasypus novemcinctus
ORDEN LAGOMORPHA
Familia Leporidae
Sylvilagus floridanus
Sylvilagus cunicularius
Lepus callotis
ORDEN RODENTIA
Familia Sciuridae
Glaucomys volans
Spermophilus variegatus
Spermophilus adocetus
Sciurus aureogaster
Familia Geomyidae
Thomomys umbrinus
Zygogeomys trichopus
Orthogeomys grandis
Pappogeomys alcorni
Pappogeomys gymnurus
oso hormiguero
armadillo
conejo de monte
conejo de monte
liebre
ardilla voladora
ardilla de roca
cuinique
ardilla arborcola
tuzas
Pappogeomys tylorhinus
Familia Heteromyidae ratones de bolsa
Liomys irroratus
Liomys pictus
Liomys spectabilis
?
MX ?
NA ?
?
?
NA
NA ?
MX
?
?
?
?
?
NA
MX
?
?
?
?
?
?
MX
?
?
?
?
Pr
MX
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
NA
?
?
?
?
?
Pr
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
Familia Muridae ratas y ratones
Oryzomys palustris
Oryzomys melanotis
Oryzomys fulvescens
Reithrodontomys megalotis
Reithrodontomys chrysopsis
D
NA ?
MX
?
NA ?
MX ?
Reithrodontomys sumichrasti
Reithrodontomys fulvescens
Reithrodontomys mexicanus
Reithrodontomys microdon
Osgoodomys banderanus
Peromyscus maniculatus
Peromyscus melanotis
Peromyscus winkelmanni
Peromyscus difficilis
Peromyscus truei
Peromyscus perfulvus
Peromyscus melanophrys
Peromyscus spicilegus
Peromyscus aztecus
Peromyscus spicilegus
Oryzomys melanotis
Baiomys musculus
Baiomys taylori
Sigmodon hispidus
Sigmodon mascotensis
Sigmodon fulviventer
Sigmodon alleni
NA
A
Pr
MX
NA
NA
MX
MX
NA
MX
MX
MX
7
?
8
?
9
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX ?
MX ?
?
NA ?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
14*
?
?
?
?
?
?
13
?
?
12
?
?
11
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX ?
MX ?
MX ?
10
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
NOMBRE COMN
D
1
MX ?
rata gris
ratn casero
NA ?
MX ?
NA ?
?
?
zorra gris
coyote
NA
Pr
cacomixtle
mapache
tejn
comadreja
nutria
NA
?
?
7
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
MX
NA
P
P
A
P
?
?
?
?
?
10
11
12
13
14*
?
?
CONABIO UMSNH
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
La biodiversidad en
MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA
ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
ORDEN ARTIODACTILA
Familia Tayassuidae
Dicotyles tajacu
jabal, pecar
Familia Cervidae
Dama virginiana
venado cola blanca
10
11
12
CONABIO UMSNH
13
14*
?
?