Está en la página 1de 494

A N E X O S

La biodiversidad en

MICHOACN
Estudio de Estado
SUMA

CONABIO

UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

LISTADO DE ANEXOS

CAPTULO 2 - Descripcin fsica y bitica


2.1 Climogramas de cinco localidades representativas de las provincias fisiogrficas de Michoacn.
2.2 Subprovincias fisiogrfica y unidades de suelo a nivel municipal en el Estado de Michoacn (Fuente:
UMSNH).
2.3 Cuadro de superficies de unidades de suelo por municipio en Michoacn (Fuente: UMSNH)
CAPTULO 3 - Realidad socio-econmica contempornea
3.1 Poblacin total por municipio del Estado de Michoacn 1980-2000 (Fuente: UMSNH)
3.2 Densidad poblacional por municipio del Estado de Michoacn 1980-2000 (Fuente: UMSNH).
3.3 Poblacin rural y urbana por municipio en el Estado de Michoacn 1980-2000 (Fuente: UMSNH).
3.4 ndice de marginacin por municipio del Estado de Michoacn 1990-2000 (Fuente: UMSNH).
3.5 ndice de consolidacin econmica, social y poltica por municipio del Estado de Michoacn 1980-2000
(Fuente: UMSNH).
CAPTULO 4 - Biodiversidad
4.1 Relacin de proyectos financiados por la comisin nacional para el conocimiento y uso de la
biodiversidad en Mxico (SNIB-CONABIO) que contienen registros realizados en el Estado de Michoacn.
4.2 Listado de especies de protistas de importancia econmica del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.3 Listado de especies de hongos macromicetos del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH-CONABIO).
4.4 Listado de especies de lquenes del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.5 Listado de especies de macroalgas del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.6 Listado de especies de algas de importancia econmica del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.7 Listado de especies de briofitas del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.8 Listado de especies de pteridofitas del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO-UMSNH).
4.9 Listado de especies de gimnospermas del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO-UMSNH).
4.10 Listado de especies de angiospermas del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.11 Listado de especies arbreas representativas del Estado de Michoacn (Fuente: INECOL-BAJO).
4.12 Listado de especies arbreas y arborescentes en estatus crtico de conservacin en Michoacn, con base
en la nor ma oficial mexicana NOM-059-ECOL-2001 (Fuente: UMSNH).
4.13 Principales especies arbreas introducidas en el municipio de Morelia, Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.14 Listado de especies de la familia Cactaceae del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.15 Listado de especies de cnidarios del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.16 Listado de especies de cnidarios del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.17 Listado de especies de moluscos del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.18 Listado de especies de crustceos del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.19 Listado de especies de crustceos del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.20 Listado de especies de equinodermos del Estado de Michoacn (Fuente: UNAM).
4.21 Listado de especies de equinodermos del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.22 Listado de especies de helmintos del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.23 Listado de especies de helmintos macroparsitos del hombre y animales del Estado de Michoacn
(Fuente: UMSNH).

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

4.24 Listado de especies de anlidos del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).


4.25 Listado de especies de colepteros del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.26 Listado de especies de escarabajos lamelicrrneos del Estado de Michoacn (Fuente: CENAPROSINIFAP).
4.27 Listado de especies de himenpteros del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.28 Listado de especies de mariposas del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.29 Listado de especies de mariposas comunes del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.30 Listado de especies de otros insectos del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.31 Listado de especies de insectos comunes del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.32 Listado de especies de araas comunes del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.33 Listado de especies de alacranes del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.34 Listado de especies de peces del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.35 Listado de especies de peces de agua dulce del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.36 Listado de especies de anfibios del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.37 Listado de especies de anfibios del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.38 Listado de especies de reptiles del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.39 Listado de especies de reptiles del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.40 Listado de especies de aves del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.41 Listado de especies de aves endmicas, semiendmicas y cuasiendmicas registradas en el Estado de
Michoacn (Fuente: UMSNH).
4.42 especies de aves listadas en la Norma Oficial Mexicana NOM-059-SEMARNAT-2001.
4.43 Listado de especies de mamferos del Estado de Michoacn (Fuente: CONABIO).
4.44 Listado de especies de mamferos del Estado de Michoacn (Fuente: UMSNH).
CAPITULO 5 - Uso de la biodiversidad y los recursos naturales
5.1 Viveros productores de especies de plantas de afinidad templada en el Estado de Michoacn 2002 2004
(Fuente: COFOM).
5.2 Viveros productores de especies de plantas de afinidad tropical en el Estado de Michoacn 2002 2004
(Fuente: COFOM).
5.3 Recursos forestales no maderables de origen vegetal utilizados en las sierras altas de la cuenca de Cuitzeo
(Fuente: Angn y Gmez, 2003).
5.4 Recursos forestales no maderables de origen animal utilizados en las sierras altas de la Cuencas de
Cuitzeo y Zirahun, en el Estado de Michoacn (Fuente: Angn y Gmez, 2003).
5.5 Recursos minerales utilizados en las sierras altas de las Cuencas de Cuitzeo y Zirahun, en el Estado de
Michoacn (Fuente: Angn y Gmez, 2003).
5.6 Produccin de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn 1990-1991
(Fuente: SAGARPA).
5.7 Principales cultivos y produccin por municipio en el Estado de Michoacn 1992- 1995 (Fuente:
SEDAGRO).
5.8 Superficie sembrada de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn 19962002 (Fuente: SAGARP A).
5.9 Volumen de produccin de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn
1996- 2002 (Fuente: SAGARP A).
5.10 Superficie cosechada de cultivos agr colas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn
1996- 2002 (Fuente: SAGARP A).

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

5.11 Valor de la produccin de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn
1996- 2002 (Fuente: SAGARP A).
5.12 Rendimiento de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn 1996- 2002
(Fuente: SAGARPA).
5.13 Superficie siniestrada de cultivos agrcolas perennes de riego y temporal en el Estado de Michoacn
1996- 2002 (Fuente: SAGARP A).
5.14 Uso actual del suelo por municipio del Estado de Michoacn (Fuente: SAGARP A).
5.15 Pesqueras en aguas continentales del Estado de Michoacn (Fuente: COMPESCA).
5.16 Serie histrica de la produccin de especies en aguas continentales en el Estado de Michoacn 19912002 (Fuente: COMPESCA).
5.17 Serie histrica de la produccin de especies marinas en el Estado de Michoacn 1991-2002 (fuente:
COMPESCA).
5.18 Unidades de manejo para la conservacin de la vida silvestre registradas en el Estado de Michoacn
(Fuente: SEMARNAT, Delegacin Michoacn).
5.19 Especies registradas en UMAS de 42 municip ios del Estado de Michoacn (Fuente: SEMARNAT,
Delegacin Michoacn).
5.20 Materias primas de origen vegetal utilizadas en la elaboracin de artesanas en el Estado de Michoacn
(Fuente: Ramrez y Garrido, datos inditos).
5.21 Especies vegetales utilizadas en la elaboracin de artesanas en el Estado de Michoacn (Fuente:
CONABIO).
CAPTULO 6 Conservacin de la biodiversidad
6.1 Listado de las especies de anfibios registradas para las reas Naturales Protegidas Federales de Michoacn
(Fuente: UMSNH).
6.2 Listado de las especies de reptiles registrados para las reas Naturales Protegidas Federales de Michoacn
(Fuente: UMSNH).
6.3 Listado de las especies de aves registradas para las reas Naturales Protegidas Federales de Michoacn
(Fuente: UMSNH).
6.4 Listado de las especies de mamferos registradas para las reas Naturales Protegidas Federales de
Michoacn (Fuente: UMSNH).
CAPTULO 7 Amenazas a la biodiversidad
7.1 Nmero de incendios y superficie afectada por municipio (1993-2003).
7.2 Principales causas de incendios en Michoacn

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

ANEXO 2.1. CLIMO GRAMAS DE CINCO LOCALIDADES REPRES ENTATIVAS DE L AS PROVINCIAS


FISIOGRFICAS DE MICHOACN

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 2.2. SUBPROVINCIA FISIOGRFICA Y UNIDADES DE SUELO A NIVEL MUNICIPAL EN EL ESTADO DE


MICHOACAN (FUENTE: UMSNH^)

CLAVE DE
MUNICIPIO
008
014
052
029
096
010
026
015
002
006
097
035
089
012
055
064
013
057
077
092
099
038
049
034
047
081

MUNICIPIO

SUPERFICIE SUBPROVINCIA
TOTAL (km2) FISIOGRAFICA*

Aquila
Coahuayana
Lzaro Crdenas
Churumuco
Tumbiscato
Arteaga
Chinicuila
Coalcomn
Aguililla
Apatzingn
Turicato
La Huacana
Tapalcatepec
Buena Vista
Mgica
Parcuaro
Carcuaro
Nocuptaro
San Lucas
Tiquicheo
Tuzantla
Huetamo
Villa Madero
Ciudad Hidalgo
Jungapeo
Susupuato

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

2590,9
530,4
1508,8
1209,1
995,5
3676,2
974,4
3080,4
1750,4
1810,1
1554,9
1990,9
1231,6
910,4
427,4
588,1
848,4
664
510,7
2184
882,7
1607,7
946,3
936,2
212,3
246,5

A, B
A, B
A, B
B
B
B, A
B, A
B, A
B, C
B, C, E
B, D, E
B, E, C
C, B
C, E
C, E
C, E
D
D
D
D
D
D, B
D, F
D, G
D, G
D, G

UNIDADES DE SUELO (SUPERFICIE EN %)


T

12
16
30
42
24

10
44
28
2
16
8
2
10

42
8
14
6
4

4
2
4
28
8
4
24
68
78
74

14
18

4
64
2
20

12
2
8
2
14
12
6
16

8
4
10
22
12
50
4

4
2

12
12

&

28
18
2
28
28
4
20
16
44
45
10
42

24
24
22

28
30
36
22

8
12
10

10
20
6

2
2
12

2
52
12
16
4

2
10
6
4
2
2
16
20

6
48
44
6
24
16
12
26
50
14
20
14
18
30
48
20
34
24
16
4
30
28

62
48
30
70
16
40
44
8

Agua
(%)

4
8

2
12

0.5
20

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLAVE DE
MUNICIPIO

MUNICIPIO

022
087
009
059
033
090
111
001
021
024
032
039
048
075
056
065
066
073
100
058
068
079
083
102
082
085
107
053

Charo
Tartan
Ario de Rosales
Nuevo Urecho
Gabriel Zamora
Tingambato
Ziracuaretiro
Acuitzio
Charapan
Chern
Erogarcuaro
Huiramba
Lagunillas
Los Reyes
Nahuatzen
Paracho
Ptzcuaro
Quiroga
Tzintzuntzan
San Juan Nuevo Parangaricutiro
Peribn
Salvador Escalante
Tanctaro
Uruapan
Tacmbaro
Tanganccuaro
Zacapu
Morelia

SUPERFICIE SUBPROVINCIA
TOTAL (km2) FISIOGRAFICA*

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

302,4
235,1
759
235,1
385,5
234,3
180,8
146,6
163,2
215,5
311,6
170,8
44,6
437
329,9
328,7
307,4
169,9
146,2
299,8
394,2
535,9
674,3
765,2
774,1
549
569
1307,1

D, G, H
E
E, B
E, B
E, C, B
E, F
E, F
F
F
F
F
F
F
F
F
F
F
F
F, I
F, E
F, E
F, E
F, E
F, E
F, E, D
F, H
F, H
F, H, G, D

CONABIO UMSNH

UNIDADES DE SUELO (SUPERFICIE EN %)


T

4
44

8
30
56
8
6
10

10
32
4
32
6
8

28
32
4
42
24

48
10

40

94
20
50
100
96
70
18
10
48
96
98
50
22
76
60
84
78
54
38
40
68
20

6
24
20
14

10
58
70
2

20
6

12

50
4

18

4
12
46
36
6
32

&

4
10

20

Agua
(%)

10
4

16
38
20
20
2
6
12
8

10
14
30
4

8
14

16

14
6
18
2

20

7
2
20
12

6
8

10
12

20
30

6
12

2
34
8
14

2
4

2
24

6
14
20

4
1

10
12
6
8
0.5

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLAVE DE
MUNICIPIO
043
084
091
005
007
017
031
041
050
061
080
093
112
046
098
072
110
003
004
025
027
028
018
020
036
044
069
054
060
063

MUNICIPIO

SUPERFICIE SUBPROVINCIA
TOTAL (km2) FISIOGRAFICA*

Jacona
Tangamandapio
Tinguindn
Angangueo
Aporo
Contepec
Epitacio Huerta
Irimbo
Maravato
Ocampo
Senguio
Talpujahua
Zitcuaro
Jurez
Tuxpan
Querndaro
Zinapcuaro
lvaro Obregn
Angamacutiro
Chilchota
Chucndiro
Churintzio
Copndaro
Cuitzeo
Huandacareo
Jimnez
La Piedad
Morelos
Numarn
Panindcuaro

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

77,4
283,3
212,4
95,9
61,8
354
683,6
100,4
632,2
126,3
224,2
200,6
493,7
184,2
261,3
246,7
557,1
128,8
280,1
288,2
174,3
220,7
128,9
264
130,2
257,5
208,8
178,2
110,7
226,9

F, I
F, I
F, I
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G
G, D
G, D
G, H
G, H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H

CONABIO UMSNH

UNIDADES DE SUELO (SUPERFICIE EN %)


T
36
92
82
60
8
22
20
100
20
40
44
6
70
10
30

66

L
22
18
4

12
10

10

24
76

10
10

20

4
30
20
40
8

36
22
6

20
6

14

&

42
24
8
78
100

12
14
14

38

18
2
2

14
2
22

14

14
8

66
36

30
26

10
38
34

20

4
18
40

10
14
48
6
38
30
4

Agua
(%)

40

72
94
50
24
36
28
76
20
60
88

8
6
6
36
14
24
2
40

12
6

40

50
58
14
4

18
4

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLAVE DE
MUNICIPIO
113
067
070
071
078
088
094
109
016
037
040
030
086
011
023
042
045
051
062
074
076
103
105
019
095
104
106
108

MUNICIPIO
Jos Sixto Verduzco
Penjamillo
Purpero
Purundiro
Santa Ana Maya
Tarmbaro
Tlazazalca
Zinparo
Coeneo
Huaniqueo
Indaparapeo
Ecuandureo
Tanhuato
Briseas
Chavinda
Ixtlan
Jiqulpan
Marcos Castellanos
Pajacuarn
Regules
Sahuayo
Venustiano Carranza
Vista Hermosa
Cotija
Tocumbo
Villamar
Yurcuaro
Zamora

SUPERFICIE SUBPROVINCIA
TOTAL (km2) FISIOGRAFICA*
173,9
339,2
110,4
702,2
132,9
244
223,4
112,7
274,1
228,9
167,9
270,7
208,1
62,4
103,7
208,9
311,5
182,1
160,3
183,4
138,4
288,1
184,1
522
492,9
380,1
192,6
369

H
H
H
H
H
H
H
H
H, F
H, F
H, G
H, I
H, I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I, B
I, F
I, F
I, H
I, H

CONABIO UMSNH

UNIDADES DE SUELO (SUPERFICIE EN %)


T
L
A
V
H
I
R
&
6
20

10
24
2

28
6
2
6
18
8
40

16
14

26
40
14

12
24

54
28
14

98
86
34
78
76
98
78
70
6
26
50
94
84
76
96
88
64
48
70
54
100
82
86
16
10
76
86
96

Agua
(%)
2

8
18
8

2
24

6
30
12

24

52
8
6
16
24
4
4
10
12

30
4

28
6

12
16
6
14
4

4
2

16
14

12
2
2
2

&=OTROS SUELOS: Cambisol, Fluvisol, Planosol, Solonc hak, Castaozem, Gleysol o Hist osol.
Provincias fisiogrficas del estado de Michoacn segn INEGI (1985); A, Costas del Sur; B, Cordillera Costera del Sur; C, Depresin del Tepalcatepec; D, Depresin del Balsas; E, Escarpa Limnitrofe
del Sur; F, Neovolcnica Tarasca; G, Mil Cumbres; H, Sierras y Bajos Michoacanos; I, Chapala.
^ Cuadro elaborado por la M.C. Arcelia Cabrera Gonzlez, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 2.3. CUADRO DE SUPERFICIES DE UNIDADES DE SUELO POR MUNICIPIO EN MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)

UNIDADES DE SUELO SUPERFICIE ( % )


MUNICIPIO

10

20

30

40

50

Churumco
Cotija
Aqula
Arteaga
Chinicula
Coahuayana
Coalcomn
Lzaro Crdenas
Aguililla
Carcuaro
Huetamo
Apatzingn
Gabriel Zamora
La Huacana
Buena Vista
Acutzio
Charpan
Chern
Erongarcuaro
Huirmba
Lagunillas
Chilchota
Ario
Angangueo
Aporo
Contepc
Irimbo
Epitacio Huerta
Ciudad Hidalgo
Jurez
Jungapeo
lvaro Obregn
Chucndiro
Chhurntzio
Copndaro
Cuitzeo
Huandacaro
Jimnez
Angamacutro
Indaparapo
Coeneo
Huaniqueo
Charo
Briseas
Chavinda
Ixtlan
Jiqulpan
Jacona
Ecuandureo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

60

70

80

90

100

SUPERFICIE TOTAL (Km2)


1209.1
522
2590.9
3676.2
974.4
530.4
3080.4
1508.8
1750.4
848.4
1607.7
1810.1
385.5
1990.9
910.4
146.6
163.2
215.5
311.6
170.8
44.6
288.2
759
95.9
61.8
354
100.4
683.6
936.2
184.2
212.3
128.8
174.3
220.7
128.9
264
130.2
257.5
280.1
167.9
274.1
228.9
302.4
62.4
103.7
208.9
311.5
77.4
270.7

PROVINCIA FISIOGRFICA*
B
I, B
A, B
B, A
B, A
A, B
B, A
A, B
B, C
D
D, B
B, C, E
E, C, B
B, E, C
C, E
F
F
F
F
F
F
H
E, B
G
G
G
G
G
D, G
G, D
D, G
H
H
H
H
H
H
H
H
H, G
H, F
H, F
D, G, H
I
I
I
I
F, I
H, I

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

UNIDADES DE SUELO SUPERFICIE ( % )


MUNICIPIO

10

20

30

40

50

Tumbiscato
Tepalcatepec
San Lucas
Tocumbo
Mgica
Nuevo Urecho
Parcuaro
Nocuptaro
Tiquicheo
Tacmbaro
Villa Madero
Morelia
Susupuato
Taretan
San Juan Nuevo Parangaricutiro
Peribn
Santa Clara
Tanctaro
Tingambato
Los Reyes
Nahuatzen
Parcho
Ptzcuaro
Quiroga
Tanganccuaro
Tangamandapio
Tinguindn
Maravato
Ocampo
Senguio
Tlalpujahua
Querndaro
La Piedad
Morelos
Numarn
Panindcuaro
Pastor Ortz
Penjamillo
Purpero
Santa Ana Maya
Tarmbaro
Tlazazalca
Purandiro
Tanhuato
Marcos Castellanos
Pajacuarn
Regules
Sahuayo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

60

70

80

90

100

SUPERFICIE TOTAL (Km2)


995.5
1231.6
510.7
492.9
427.4
235.1
588.1
664
2184
774.1
946.3
1307.1
246.5
235.1
299.8
394.2
535.9
674.3
234.3
437
329.9
328.7
307.4
169.9
549
283.3
212.4
632.2
126.3
224.2
200.6
246.7
208.8
178.2
110.7
226.9
173.9
339.2
110.4
132.9
244
223.4
702.2
208.1
182.1
160.3
183.4
138.4

PROVINCIA FISIOGRFICA*
B
C, B
D
I, F
C, E
E, B
C, E
D
D
F, E, D
D, F
F, H, G, D
D, G
E
F, E
F, E
F, E
F, E
E, F
F
F
F
F
F
F, H
F, I
F, I
G
G
G
G
G, H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H, I
I
I
I
I

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

UNIDADES DE SUELO SUPERFICIE ( % )


MUNICIPIO

10

20

30

40

50

60

Tuzntla
Tzintzuntzan
Uruapan
Ziracuaretiro
Turicato
Zitcuaro
Txpan
Tzitzio
Zinparo
Zacapu
Zinapcuaro
Venustiano Carrnza
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zamora
Villamar

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

70

80

90

100

SUPERFICIE TOTAL (Km2)


882.7
146.2
765.2
180.8
1554.9
493.7
261.3
983.3
112.7
569
557.1
288.1
184.1
192.6
369
380.1

PROVINCIA FISIOGRFICA*
D, I
F, I
F, E
E, F
B, D, E
G
G, D
D, G
H
F, H
G, H
I
I
I, H
I, H
I, F

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

SIMBOLOGIA
A

ACRISOL

HISTOSOL

ANDOSOL

LUVISOL

CAMBISOL

LEPTOSOL

CASTAOZEM

PLANOSOL

FEOZEM

FLUVISOL

VERTISOL

GLEYSOL

SOLONCHAK

REGOSOL

AGUA

* Provincias fisiogrficas del estado de Michoacn segn INEGI (1985); A, Costas del Sur; B, Cordillera Costera del Sur;
C, Depresin del Tepalcatepec; D, Depresin del Balsas; E, Escarpa Limnitrofe del Sur; F, Neovolcnica Tarasca; G,
Mil Cumbres; H, Sierras y Bajos Michoacanos; I, Chapala.
^ Cuadro elaborado por la M.C. Arcelia Cabrera Gonzlez, Facultad ed Biologa de la Universidad Michoacana de
San Nicols de Hidalgo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 3.1. POBLACIN TOTAL POR MUNICIO DEL ESTADO DE


MICHOACN 1980- 2000 (FUENTE: UMSNH^)

MUNICIPIO
Acuitzio
Aguililla
Alvaro Obregn
Angamacutiro
Angangueo
Apatzingn
Aporo
Aquila
Ario
Arteaga
Briseas
Buenavista
Carcuaro
Charapan
Charo
Chavinda
Chern
Chilchota
Chinicuila
Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Coahuayana
Coalcomn de Vzquez Pallares
Coeneo
Cojumatln de Rgules
Contepec
Copndaro
Cotija
Cuitzeo
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba
Indaparapeo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

1980
2 868 191
7 119
23 171
15 651
11 876
9 266
75 805
2 377
19 726
25 656
17 975
8 478
30 676
10 608
9 863
13 782
12 354
13 267
17 620
8 062
8 398
10 190
11 711
11 853
17 191
24 905
10 823
19 818
7 744
17 905
21 783
15 023
12 586
11 270
16 503
72 787
11 234
12 287
35 910
4 985
12 351

POBLACIN TOTAL
1990
1995
3 548 199 3 870 604
9 254
17 424
19 858
16 164
9 942
100 926
2 492
20 275
29 900
22 917
9 478
36 214
9 680
10 617
16 213
12 472
14 870
26 349
6 795
8 201
10 256
14 789
13 378
18 689
27 688
10 412
24 915
9 132
19 773
25 042
15 945
15 419
11 930
18 931
94 049
13 189
12 821
44 010
6 030
14 750

10 109
20 640
19 633
16 062
9 705
114 837
2 611
19 411
31 254
23 921
9 831
38 625
10 459
12 003
17 908
11 103
16 259
29 233
7 380
8 198
8 263
15 006
13 369
20 786
24 810
10 480
28 257
9 677
22 171
25 609
16 582
15 400
13 357
19 074
102 638
12 002
10 872
46 161
6 616
16 520

2000
3 979 177
9 955
19 609
19 490
15 082
10 159
117 849
2 866
22 134
30 475
23 394
9 572
38 039
10 552
10 894
19 185
10 790
16 185
30 523
6 872
7 432
7 040
14 829
13 955
21 608
23 253
9 896
30 056
9 133
21 124
26 269
14 961
15 888
13 090
19 977
106 198
11 772
10 145
45 384
6 815
16 321

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO
Irimbo
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiqulpan
Jos Sixto Verdusco
Jurez
Jungapeo
La Huacana
La Piedad
Lagunillas
Lzaro Crdenas
Los Reyes
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Morelia
Morelos
Mgica
Nahuatzen
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Paracho
Parcuaro
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

1980

1990

1995

2000

7 372
14 870
35 247
18 839
32 680
24 015
7 366
14 587
30 830
63 608
4 955
62 335
38 017
15 758
40 660
8 902
353 055
11 889
31 061
16 610
8 904
10 118
8 140
9 123
11 696
20 206
18 054
23 586
21 090
53 287
21 270
13 967
16 133
55 853
12 698
19 748
46 099
29 398
16 756
12 968
14 803
6 360
42 777
16 578
16 503
30 947

10 219
15 510
40 546
17 474
36 709
29 093
9 860
14 391
35 333
81 162
5 016
134 969
50 029
15 339
59 803
10 412
492 901
12 388
38 399
20 725
8 529
13 265
8 816
10 128
12 436
19 678
21 342
28 632
21 708
66 736
23 965
16 005
14 674
70 887
12 742
21 917
53 945
31 207
18 978
15 110
15 446
8 008
52 315
21 029
21 261
33 835

12 591
14 959
54 859
15 331
37 122
28 903
10 682
17 344
34 716
88 581
5 396
155 366
54 039
16 523
65 699
11 899
678 061
11 990
41 149
22 032
7 623
14 653
7 986
10 239
17 161
20 390
18 538
30 747
23 237
75 264
21 034
18 955
15 453
74 079
14 248
23 846
60 034
38 236
18 408
13 745
16 702
8 173
53 113
23 412
22 151
33 815

13 303
14 377
54 037
14 393
36 431
26 496
11 612
18 572
34 175
84 785
5 132
170 878
56 826
16 612
68 962
11 272
619 958
10 900
42 864
23 231
8 757
15 129
8 803
9 684
18 806
19 583
18 507
31 003
23 768
78 127
20 061
20 355
15 673
71 578
13 486
23 858
61 063
38 251
19 599
13 617
17 163
9 082
59 002
25 526
26 212
32 678

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO
Tanhuato
Taretan
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tingindn
Tiquicheo de Nicols Romero
Tlalpujahua
Tlazazalca
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro

1980

1990

1995

2000

14 102
11 113
25 503
23 717
8 471
10 897
15 174
19 174
11 735
9 837
8 670
31 514
16 722
16 429
10 440
12 386
146 998
17 926
20 757
15 527
21 547
62 620
113 474
5 396
37 571
7 139

13 868
12 606
33 871
25 105
9 748
12 561
15 969
21 292
12 173
11 862
8 965
33 594
18 806
16 576
11 439
10 579
217 068
23 077
21 738
18 209
24 313
63 085
144 899
5 465
48 951
10 844

14 514
12 777
36 637
24 678
11 079
12 355
16 355
18 411
9 294
12 237
10 128
36 112
23 511
17 628
12 408
11 498
250 794
22 945
22 066
18 651
26 487
69 019
160 079
4 631
48 902
11 479

14 377
13 309
39 368
24 030
11 667
12 805
16 412
25 270
8 847
11 287
10 122
36 038
23 954
18 063
12 419
11 130
265 211
22 499
20 511
17 610
26 616
69 739
161 191
4 083
48 819
12 872

83 649

107 475

130 593

137 970

CONABIO UMSNH

^ E l a b o r a c i onp ipar d e l o s raeust oG u i l l e r ma or gVa s U r i b e , JCoss a r L e n ai nv aNr r o C h vJeozs, O d n Gaa rGc a r c a y Cilaa uCdo n t r e r a sr rBi g a ,
con base en G
IN
I E1 9 8 3 , M iacchon : X C e nesnoe gr a l d e p oib lna cy v i v iae n1d9 8 0 . I n s ot i tNuat c i o n a l dtea dEss t i c a , Gr ae of ga e I n f o trim
ca.
Aguascalientes, Ags. Mxico. Vol. 1 y 2
INEGI. 1991. Michoacn: XI Censo general de poblacin y vivienda 1990. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica. Aguascalientes, Ags. Mxico.
4v. 2362 pp
INEGI. 1996. Michoacn: Conteo d e poblacin y vivienda 1995. Insti tuto Nacional de Estadstica, Geograf a e Informtica. Aguasca lientes, Ags. Mxico. 2v. 1008
pp.
INEGI. 2001. Michoacn de Ocampo: XII Censo general de poblacin y vivienda 2000. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica. Aguascalientes,
Ags. Mxico. 7v. 4582 pp.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 3.2. DENSIDAD POBLACIONAL POR MUNICIPIO DEL ESTADO DE


MICHOACN 1980 2000 (FUENTE: UMSNH^)
DENSIDAD DE POBLACIN

MUNICIPIO
Acuitzio
Angangueo
Aguililla
Alvaro Obregn
Angamacutiro
Apatzingn
Aporo
Aquila
Ario
Arteaga
Briseas
Buenavista
Carcuaro
Charapan
Charo
Chavinda
Chern
Chilchota
Chinicuila
Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Coahuayana
Coalcomn de Vzquez Pallares
Coeneo
Cojumatln de Rgules
Contepec
Copndaro
Cotija
Cuitzeo
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba

1980
47.9

1990
59.3

1995
64.7

2000
66.47

67.1
73.9
14.2
74.7
42.4
94.1
24.5
7.7
41.2
4.6
93.6
43.0
25.2
96.5
78.9
84.5
78.3
38.4
10.0
59.6
65.1
8.4
23.4
4.8
62.1
27.9
60.9
59.3
33.0
88.2
44.7
71.9
52.2
78.3
68.5
206.8
59.4
24.0
27.0

87.3
79.3
10.7
94.8
57.7
125.3
25.7
7.9
48.0
5.8
104.7
50.8
23.0
103.9
92.9
85.3
87.8
57.4
8.4
58.2
65.5
10.6
26.5
5.2
69.1
26.8
76.5
69.9
36.4
101.4
47.4
88.1
55.2
89.8
88.5
242.8
62.0
29.4
32.6

95.3
77.4
12.7
93.7
57.3
142.5
26.9
7.6
50.1
6.1
108.6
54.2
24.8
117.5
102.6
76.0
96.0
63.7
9.1
58.2
52.8
10.8
26.4
5.8
61.9
27.0
86.8
74.1
40.8
103.7
49.3
88.0
61.8
90.5
96.5
220.9
52.5
30.9
35.8

93.86
80.98
12.03
93.03
53.85
146.27
29.54
8.67
48.89
5.94
105.72
53.38
25.03
106.62
109.89
73.83
95.53
66.48
8.52
52.74
44.99
10.67
27.60
6.00
58.00
25.51
92.34
69.92
38.89
106.34
44.49
90.79
60.60
94.76
99.90
216.68
49.03
30.36
36.85

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CAMBIO DE
DENSIDAD
1980- 2000
18.56
26.74
7.12
-2.19
18.32
11.45
52.18
5.04
0.94
7.73
1.38
12.08
10.33
-0.13
10.09
30.95
-10.70
17.22
28.10
-1.47
-6.85
-20.13
2.24
4.16
1.23
-4.12
-2.39
31.45
10.63
5.93
18.16
-0.18
18.87
8.43
16.48
31.43
9.90
-10.35
6.34
9.90

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO
Indaparapeo
Irimbo
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiqulpan
Jos Sixto Verdusco
Jurez
Jungapeo
La Huacana
La Piedad
Lagunillas
Lzaro Crdenas
Los Reyes
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Morelia
Morelos
Mgica
Nahuatzen
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Paracho
Parcuaro
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Senguio
Susupuato
Tacmbaro

1980

1990

1995

2000

68.2
45.6
89.1
378.5
61.7
112.7
138.1
45.6
29.7
18.7
234.2
57.2
57.1
72.6
10.1
87.3
25.9
264.3
55.7
47.5
45.9
16.1
23.5
20.2
90.4
122.2
120.2
70.9
84.8
57.0
204.0
100.3
32.1
58.6
73.1
68.2
69.4
217.3
63.9
21.6
110.2
50.6
40.6
39.4

81.5
63.2
93.0
435.4
57.3
126.6
167.3
61.0
29.3
21.4
298.8
57.9
123.7
95.5
9.8
128.4
30.3
369.0
58.1
58.7
57.2
15.4
30.8
21.9
100.4
129.9
117.0
83.8
103.0
58.7
255.4
113.0
36.8
53.3
92.7
68.4
77.0
254.3
67.8
24.5
128.4
52.8
51.2
48.2

91.2
77.9
89.7
589.1
50.2
128.0
166.2
66.1
35.3
21.1
326.2
62.3
142.3
103.2
10.6
141.1
34.6
507.6
56.2
62.9
60.8
13.8
34.0
19.9
101.5
179.3
121.3
72.8
110.6
62.8
288.1
99.2
43.6
56.1
96.9
76.5
83.8
283.0
83.0
23.7
116.8
57.1
52.2
48.9

90.14
82.29
86.18
580.29
47.16
125.65
152.36
71.83
37.79
20.74
312.18
59.22
156.55
108.49
10.62
148.12
32.79
464.06
51.08
65.50
64.15
15.86
35.13
21.89
96.00
196.49
116.48
72.64
111.50
64.26
299.05
94.58
46.84
56.90
93.65
72.42
83.85
287.90
83.08
25.26
115.70
58.72
58.04
54.38

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CAMBIO DE
DENSIDAD
1980- 2000
21.93
36.69
-2.96
201.78
-14.57
12.94
14.27
26.27
8.11
2.03
77.97
2.04
99.44
35.91
0.55
60.79
6.89
199.79
-4.63
18.04
18.28
-0.27
11.64
1.65
5.56
74.29
-3.71
1.78
26.68
7.24
95.08
-5.70
14.70
-1.67
20.57
4.23
14.44
70.55
19.23
3.66
5.51
8.07
17.39
14.95

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro
Tanhuato
Taretan
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tingindn
Tiquicheo de Nicols Romero
Tlalpujahua
Tlazazalca
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro

1980

1990

1995

2000

22.0
64.1
75.7
60.6
31.6
111.4
33.2
33.2
40.1
5.2
82.8
39.5
33.5
5.3
26.8
80.8
19.8
66.7
13.7
177.0
75.3
62.5
77.5
110.3
194.5
258.8
107.0
72.3
49.7
164.6

27.9
82.6
82.8
59.6
35.8
148.0
35.2
38.3
46.2
5.5
92.0
40.9
40.4
5.5
28.6
90.9
20.0
73.1
11.7
261.4
97.0
65.4
90.8
124.5
195.9
330.5
108.3
94.2
75.5
211.5

31.1
86.1
82.7
62.3
36.3
160.0
34.6
43.5
45.5
5.6
79.5
31.2
41.7
6.2
30.7
113.6
21.3
79.3
12.7
302.1
96.4
66.4
93.0
135.6
214.3
365.1
91.8
94.1
80.0
256.9

33.91
101.85
79.96
61.76
37.83
171.97
33.66
45.79
47.15
5.64
109.16
29.74
38.45
6.22
30.66
115.76
21.82
79.36
12.28
319.42
94.55
61.71
87.85
136.30
216.57
367.66
80.93
93.90
89.66
271.46

CONABIO UMSNH

CAMBIO DE
DENSIDAD
1980- 2000
11.89
37.73
4.24
1.18
6.24
60.57
0.44
12.54
7.03
0.43
26.33
-9.71
4.94
0.89
3.85
34.95
1.97
12.65
-1.39
142.38
19.22
-0.74
10.39
25.96
22.11
108.84
-26.03
21.64
39.93
106.88

^ Elaboracin propia de los autores Guillermo Vargas Uribe, Jos Csar Lenin Navarro Chvez, Jos Odn Garca Garca y Claudia Contreras Barriga,
con base en INEGI 1983, Michoacn: X Censo general de poblacin y vivienda 1980. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica.
Aguascalientes, Ags. Mxico. Vol. 1 y 2
INEGI. 1991. Michoacn: XI Censo general de poblacin y vivienda 1990. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica. Aguascalientes, Ags. Mxico.
4v. 2362 pp
INEGI. 1996. Michoacn: Conteo de poblacin y vivienda 1995. Instituto Naciona l de Estadstica, Geografa e In formtica. Aguascalientes, Ags. Mxico. 2v. 1008
pp.
INEGI. 2001. Michoacn de Ocampo: XII Censo general de poblacin y vivienda 2000. Instituto Nacional de Estadstica, Geografa e Informtica. Aguascalientes,
Ags. Mxico. 7v. 4582 pp.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 3.3. POBLACIN RURAL Y URBANA POR MUNICIPIO EN EL ESTADO DE MICHOACN


1980-2000 (FUENTE: UMSNH^)
Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin
urbana
rural
urbana
rural
urbana
rural
urbana
rural
1980
1990
1995
2000
MUNICIPIO
Acuitzio
Aguililla
Alvaro Obregn
Angamacutiro
Angangueo
Apatzingn
Aporo
Aquila
Ario
Arteaga
Briseas
Buenavista
Carcuaro
Coahuayana
Coalcomn de Vzquez Pallares
Coeneo
Contepec
Copndaro
Cotija
Cuitzeo
Charapan
Charo
Chavinda
Chern
Chilchota
Chinicuila

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

53.3%
43.0%
29.3%
35.3%
36.8%
0.0%
73.2%
0.0%
0.0%
40.6%
38.5%
44.5%
52.0%
0.0%
24.6%
33.9%
17.8%
0.0%
41.6%
54.8%
32.3%
66.1%
24.6%
65.5%
97.7%
24.6%
0.0%

46.7%
57.0%
70.7%
64.7%
63.2%
100.0%
26.8%
100.0%
100.0%
59.4%
61.5%
55.5%
48.0%
100.0%
75.4%
66.1%
82.2%
100.0%
58.4%
45.2%
67.7%
33.9%
75.4%
34.5%
2.3%
75.4%
100.0%

61.5%
53.7%
43.5%
38.9%
31.5%
46.1%
75.9%
0.0%
0.0%
43.6%
47.6%
39.2%
53.5%
0.0%
43.6%
40.2%
26.4%
15.9%
42.0%
63.5%
43.0%
61.9%
24.3%
59.6%
98.8%
70.9%
0.0%

38.5%
46.3%
56.5%
61.1%
68.5%
53.9%
24.1%
100.0%
100.0%
56.4%
52.4%
60.8%
46.5%
100.0%
56.4%
59.8%
73.6%
84.1%
58.0%
36.5%
57.0%
38.1%
75.7%
40.4%
1.2%
29.1%
100.0%

63.75%
54.01%
56.54%
40.07%
31.97%
51.93%
78.23%
0.00%
0.00%
44.46%
51.13%
64.56%
54.33%
0.00%
45.16%
41.55%
16.71%
14.27%
39.62%
62.37%
56.79%
85.40%
25.50%
59.09%
102.72%
65.32%
0.00%

36.25%
45.99%
43.46%
59.93%
68.03%
48.07%
21.77%
100.00%
100.00%
55.54%
48.87%
35.44%
45.67%
100.00%
54.84%
58.45%
83.29%
85.73%
60.38%
37.63%
43.21%
14.60%
74.50%
40.91%
-2.72%
34.68%
100.00%

65.40%
58.05%
40.25%
40.57%
32.38%
46.82%
79.49%
0.00%
0.00%
46.46%
51.16%
66.85%
55.93%
30.29%
47.75%
48.09%
17.56%
11.72%
37.24%
64.15%
57.34%
63.26%
23.83%
60.77%
96.01%
59.29%
0.00%

34.60%
41.95%
59.75%
59.43%
67.62%
53.18%
20.51%
100.00%
100.00%
53.54%
48.84%
33.15%
44.07%
69.71%
52.25%
51.91%
82.44%
88.28%
62.76%
35.85%
42.66%
36.74%
76.17%
39.23%
3.99%
40.71%
100.00%

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO

CONABIO UMSNH

Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin


urbana
rural
urbana
rural
urbana
rural
urbana
rural
1980
1990
1995
2000

Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
La Huacana
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba
Indaparapeo
Irimbo
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiqulpan
Jurez
Jungapeo
Lagunillas
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Lzaro Crdenas
Morelia
Morelos
Mgica
Nahuatzen

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

0.0%
31.7%
0.0%
36.5%
0.0%
0.0%
51.1%
44.4%
27.4%
59.8%
0.0%
32.7%
0.0%
46.9%
0.0%
35.6%
93.2%
44.8%
67.8%
0.0%
33.8%
0.0%
19.4%
36.9%
65.2%
80.3%
85.2%
26.8%
68.4%
34.7%

100.0%
68.3%
100.0%
63.5%
100.0%
100.0%
48.9%
55.6%
72.6%
40.2%
100.0%
67.3%
100.0%
53.1%
100.0%
64.4%
6.8%
55.2%
32.2%
100.0%
66.2%
100.0%
80.6%
63.1%
34.8%
19.7%
14.8%
73.2%
31.6%
65.3%

0.0%
30.0%
25.7%
46.2%
0.0%
0.0%
53.9%
61.3%
33.4%
55.5%
25.8%
40.4%
0.0%
44.0%
0.0%
34.5%
95.0%
29.0%
77.9%
0.0%
33.6%
0.0%
26.1%
43.4%
69.6%
88.0%
89.2%
24.8%
78.3%
49.3%

100.0%
70.0%
74.3%
53.8%
100.0%
100.0%
46.1%
38.7%
66.6%
44.5%
74.2%
59.6%
100.0%
56.0%
100.0%
65.5%
5.0%
71.0%
22.1%
100.0%
66.4%
100.0%
73.9%
56.6%
30.4%
12.0%
10.8%
75.2%
21.7%
50.7%

0.00%
36.08%
25.98%
49.32%
0.00%
18.82%
53.55%
63.61%
35.42%
58.59%
25.59%
46.59%
38.68%
59.01%
41.75%
33.11%
94.58%
30.69%
69.77%
26.43%
26.82%
0.00%
30.33%
50.12%
0.00%
83.43%
91.12%
23.31%
79.33%
63.39%

100.00%
63.92%
74.02%
50.68%
100.00%
81.18%
46.45%
36.39%
64.58%
41.41%
74.41%
53.41%
61.32%
40.99%
58.25%
66.89%
5.42%
69.31%
30.23%
73.57%
73.18%
100.00%
69.67%
49.88%
100.00%
16.57%
8.88%
76.69%
20.67%
36.61%

0.00%
41.66%
27.95%
50.16%
0.00%
19.55%
55.57%
65.28%
35.49%
56.74%
26.80%
46.95%
39.19%
58.53%
42.04%
33.96%
94.09%
30.49%
80.03%
25.71%
27.20%
0.00%
32.76%
50.83%
70.64%
91.87%
91.63%
24.45%
78.17%
76.48%

100.00%
58.34%
72.05%
49.84%
100.00%
80.45%
44.43%
34.72%
64.51%
43.26%
73.20%
53.05%
60.81%
41.47%
57.96%
66.04%
5.91%
69.51%
19.97%
74.29%
72.80%
100.00%
67.24%
49.17%
29.36%
8.13%
8.37%
75.55%
21.83%
23.52%

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO

CONABIO UMSNH

Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin


urbana
rural
urbana
rural
urbana
rural
urbana
rural
1980
1990
1995
2000

Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Parcuaro
Paracho
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
La Piedad
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Cojumatln de Rgules
Los Reyes
Sahuayo
San Lucas
Santa Ana Maya
Salvador Escalante
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro
Tanhuato
Taretan

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

0.0%
66.9%
0.0%
41.8%
0.0%
77.7%
30.0%
44.9%
56.7%
68.8%
22.1%
46.1%
74.6%
86.7%
36.5%
63.5%
81.9%
62.3%
62.2%
93.8%
0.0%
41.4%
46.1%
0.0%
0.0%
42.4%
0.0%
64.2%
59.6%
52.7%
49.1%

100.0%
33.1%
100.0%
58.2%
100.0%
22.3%
70.0%
55.1%
43.3%
31.2%
77.9%
53.9%
25.4%
13.3%
63.5%
36.5%
18.1%
37.7%
37.8%
6.2%
100.0%
58.6%
53.9%
100.0%
100.0%
57.6%
100.0%
35.8%
40.4%
47.3%
50.9%

34.2%
73.6%
0.0%
41.8%
0.0%
65.3%
28.9%
47.8%
60.4%
70.6%
17.3%
57.4%
77.2%
87.9%
38.5%
65.5%
82.7%
64.7%
70.5%
93.5%
24.5%
38.3%
49.8%
0.0%
0.0%
43.0%
17.4%
79.5%
58.7%
46.3%
48.7%

65.8%
26.4%
100.0%
58.2%
100.0%
34.7%
71.1%
52.2%
39.6%
29.4%
82.7%
42.6%
22.8%
12.1%
61.5%
34.5%
17.3%
35.3%
29.5%
6.5%
75.5%
61.7%
50.2%
100.0%
100.0%
57.0%
82.6%
20.5%
41.3%
53.7%
51.3%

0.00%
77.11%
0.00%
45.05%
17.06%
65.99%
31.14%
49.00%
61.29%
72.24%
17.11%
57.69%
81.33%
88.74%
46.40%
63.11%
83.15%
64.32%
68.99%
95.97%
34.52%
46.35%
53.22%
0.00%
0.00%
46.17%
18.96%
69.73%
55.77%
56.90%
47.37%

100.00%
22.89%
100.00%
54.95%
82.94%
34.01%
68.86%
51.00%
38.71%
27.76%
82.89%
42.31%
18.67%
11.26%
53.60%
36.89%
16.85%
35.68%
31.01%
4.03%
65.48%
53.65%
46.78%
100.00%
100.00%
53.83%
81.04%
30.27%
44.23%
43.10%
52.63%

34.10%
78.42%
0.00%
45.43%
16.67%
66.08%
31.50%
50.66%
61.22%
71.40%
17.38%
57.12%
83.23%
88.73%
48.27%
63.58%
83.47%
65.44%
68.17%
94.96%
36.58%
48.99%
53.06%
0.00%
0.00%
44.93%
20.11%
80.39%
55.81%
57.14%
47.29%

65.90%
21.58%
100.00%
54.57%
83.33%
33.92%
68.50%
49.34%
38.78%
28.60%
82.62%
42.88%
16.77%
11.27%
51.73%
36.42%
16.53%
34.56%
31.83%
5.04%
63.42%
51.01%
46.94%
100.00%
100.00%
55.07%
79.89%
19.61%
44.19%
42.86%
52.71%

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO

CONABIO UMSNH

Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin Poblacin


urbana
rural
urbana
rural
urbana
rural
urbana
rural
1980
1990
1995
2000

Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tingindn

15.2%
54.0%
91.9%
45.4%

84.8%
46.0%
8.1%
54.6%

41.6%
59.1%
91.6%
45.0%

58.4%
40.9%
8.4%
55.0%

41.86%
60.63%
91.59%
46.63%

58.14%
39.37%
8.41%
53.37%

39.69%
61.69%
91.92%
47.85%

60.31%
38.31%
8.08%
52.15%

Tiquicheo de Nicols Romero

0.0%

100.0%

27.5%

72.5%

19.77%

80.23%

20.15%

79.85%

Tlalpujahua

0.0%

100.0%

13.3%

86.7%

16.12%

83.88%

13.12%

86.88%

Tlazazalca

34.4%

65.6%

32.4%

67.6%

37.96%

62.04%

40.10%

59.90%

Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro
Jos Sixto Verdusco

49.5%
0.0%
32.7%
28.6%
0.0%
28.2%
0.0%
85.7%
68.2%
33.2%
54.9%
74.8%
68.2%
81.6%
0.0%
25.2%
0.0%
56.8%
37.5%

50.5%
100.0%
67.3%
71.4%
100.0%
71.8%
100.0%
14.3%
31.8%
66.8%
45.1%
25.2%
31.8%
18.4%
100.0%
74.8%
100.0%
43.2%
62.5%

51.7%
40.5%
33.0%
36.3%
23.3%
48.1%
0.0%
92.9%
78.7%
32.7%
67.3%
73.7%
72.7%
87.1%
0.0%
38.5%
51.0%
64.7%
46.4%

48.3%
59.5%
67.0%
63.7%
76.7%
51.9%
100.0%
7.1%
21.3%
67.3%
32.7%
26.3%
27.3%
12.9%
100.0%
61.5%
49.0%
35.3%
53.6%

54.85%
28.80%
19.73%
36.99%
14.20%
51.47%
0.00%
92.40%
48.44%
43.80%
68.24%
74.46%
78.27%
87.20%
0.00%
40.93%
48.29%
59.75%
45.27%

45.15%
71.20%
80.27%
63.01%
85.80%
48.53%
100.00%
7.60%
51.56%
56.20%
31.76%
25.54%
21.73%
12.80%
100.00%
59.07%
51.71%
40.25%
54.73%

55.71%
26.80%
28.67%
37.91%
0.00%
51.72%
0.00%
92.27%
67.60%
46.14%
67.86%
76.04%
78.85%
87.15%
0.00%
45.99%
47.53%
61.05%
38.23%

44.29%
73.20%
71.33%
62.09%
100.00%
48.28%
100.00%
7.73%
32.40%
53.86%
32.14%
23.96%
21.15%
12.85%
100.00%
54.01%
52.47%
38.95%
61.77%

^ Elaboracin propia de los autores Guillermo Vargas Uribe. Jos Csar Lenin Navarro Chvez. Jos Odn Garca Garca y Claudia Contreras Barriga. con base en INEGI 1983. Michoacn: X
Censo general de poblacin y vivienda 1980. Instituto Nacional de Estadstica. Geografa e Informtica. Aguascalientes. Ags. Mxico. Vol. 1 y 2
INEGI. 1991. Michoacn: XI Censo general de poblacin y vivienda 1990. Instituto Nacional de Estadstica. Geografa e Informtica. Aguascalientes. Ags. Mxico. 4v. 2362 pp
INEGI. 1996. Michoacn: Conteo d e poblacin y vivienda 1995. Insti tuto Nacional de Estadstica. Geografa e Informtica. Aguascalientes. Ags. Mxico. 2v. 1008 pp.
INEGI. 2001. Michoacn de Ocampo: XII Censo general de poblacin y vivienda 2000. Instituto Nacional de Estadstica. Geografa e Informtica. Aguascalientes. Ags. Mxico. 7v. 4582 pp.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 3.4. INDICE DE MARGINACIN POR MUNICIPIO DEL


ESTADO DE MICHOACN 1990 2000 (FUENTE: UMSNH^)
MUNICIPIO
Acuitzio
Aguililla
lvaro Ob regn
Angamacutiro
Angangueo
Apatzingn
Aporo
Aqula
Ario
Arteaga
Briseas
Buenavista
Carcuaro
Charapan
Charo
Chavinda
Chern
Chilchota
Chinicuila
Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Coahuayana
Coalcomn
Coeneo
Cojumatln de Regules
Contepec
Copndaro
Cotija
Cuitzeo
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
Huacana la
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba
Indaparapeo
Irimbo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

1990
-0.128
-0.49
-0.494
-0.528
-0.337
-0.968
-0.095
1.107
-0.352
-0.105
-0.919
-0.469
0.937
0.034
-0.053
-0.978
-0.681
-0.329
0.951
0.271
-0.781
0.69
-0.697
-0.225
-0.342
-0.787
0.217
-0.107
-0.919
-0.582
-0.585
0.638
-0.42
-0.507
-0.594
0.352
-0.974
-0.255
-0.052
-0.351
-0.312
-0.177

INDICE DE MARGINACIN
1995
2000
-0.14674
-0.55912
-0.68323
-0.74661
-0.73525
-0.81897
-0.34173
1.09143
-0.18367
0.08956
-0.98886
-0.61692
1.1148
0.33785
-0.31347
-1.03804
0.11726
-0.03741
0.65454
0.06157
-1.01398
0.51385
-0.9888
-0.31458
-0.29752
-0.94863
-0.09495
-0.43841
-0.95682
-0.78871
-0.92549
0.389
-0.38358
-0.31862
-0.58718
0.19006
-0.97104
-0.22589
-0.0275
-0.33266
-0.40453
-0.35735

-0.22902
0.06905
-0.5463
-0.304
-0.30141
-0.76648
-0.0053
1.43585
-0.19617
0.37758
-0.66553
-0.28645
1.01589
0.54632
-0.26228
-0.81035
-0.27161
0.01419
0.81411
0.01289
-0.77712
1.18199
-0.45094
0.05921
-0.29396
-0.58017
0.27079
-0.06246
-0.68098
-0.57687
-0.15762
0.45029
-0.15762
-0.34142
-0.48238
0.53586
-0.75443
-0.16928
0.11954
-0.23498
-0.32864
-0.04721

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiquilpan
Jos Sixto Verduzco
Jurez
Jungapeo
Lagunillas
Lzaro Crdenas
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Morelia
Morelos
Mgica
Nahuatzen
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Paracho
Parcuaro
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
Piedad la
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Reyes los
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro
Tanhuato
Taretan

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

1990

1995

2000

-0.614
-1.213
-0.714
-1.301
-0.523
-0.124
-0.03
-0.341
-1.584
0.619
-0.039
-1.371
-1.757
-0.193
-0.645
-0.152
1.028
-0.82
0.304
-0.691
-0.229
-0.595
-0.205
-0.639
0.024
-0.978
-0.289
-1.031
-1.397
-1.464
-0.56
-0.694
-0.532
-1.014
-1.436
-0.422
0.257
-0.505
0.454
1.235
-0.405
0.111
-0.223
-0.696
-0.765
-0.644

-0.88471
-1.12063
-0.71274
-1.34481
-0.66434
-0.28423
-0.18834
-0.40467
-1.51578
0.64672
-0.17941
-1.53638
-1.53783
-0.12404
-0.52578
0.44424
1.16458
-0.66261
0.23702
-0.93377
-0.16339
-0.7792
-0.40247
-0.28261
0.20412
-0.72697
-0.52699
-1.07912
-1.41525
-1.39964
-0.56956
-0.64642
-0.51784
-0.89372
-1.35069
-0.1036
0.10614
-0.68217
0.27713
1.14729
-0.49074
0.03041
-0.26018
-0.71096
-0.96368
-0.64111

-0.4502
-1.09687
-0.51147
-1.15629
-0.59265
-0.12175
-0.05828
-0.29072
-1.34651
0.66868
-0.10473
-1.32662
-1.70032
-0.15438
-0.49205
0.34104
1.25627
-0.73345
0.35763
-0.53741
0.21067
-0.53919
-0.25557
-0.34046
0.022
-0.81839
-0.25947
-0.87589
-1.39427
-1.25174
-0.53878
-0.60079
-0.39847
-0.78802
-1.18107
-0.18086
0.29464
-0.50745
0.24106
1.17028
-0.24003
0.12648
-0.16477
-0.5917
-0.84348
-0.58357

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tinguindn
Tiquicheo
Tlalpujahua
Tlazazalca
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro

1990

1995

2000

-0.328
-0.851
-0.627
-0.788
0.959
0.003
-0.772
-1.091
0.419
0.398
-0.301
0.688
-0.171
0.787
-1.454
-1.079
-0.335
-0.99
-1.001
-1.435
-1.427
-0.639
-0.529
-0.207
-0.832

-0.58117
-0.99804
-0.40288
-0.8096
0.98467
-0.07551
-0.97465
-1.18445
0.39624
0.41147
-0.40413
0.61568
-0.32418
0.93071
-1.18112
-1.18623
-0.62219
-1.22118
-1.09021
-1.23183
-1.382
-1.14468
-0.62997
-0.12762
-0.61649

-0.49348
-0.53469
-0.38168
-0.6884
1.13004
0.1914
-0.39609
-0.87896
1.09583
1.0395
-0.30112
0.94798
-0.1137
1.49849
-1.16209
-0.81087
-0.29429
-0.87226
-0.98126
-1.28114
-1.26255
-0.69649
-0.4609
-0.16575
-0.5327

CONABIO UMSNH

^Navarro C., J.C.L., G. Vargas U. y J.O. Garca G. 2002b. La marginacin en el estado de Michoacn 1970-2000. En: C.L. Navarro J., V.A. Acevedo y J.O. Garca
G. (Coords.). 2002. Planeacin y desarrollo en Mxico y Michoacn. Instituto de Investigaciones Econmicas y Empresariales, Universidad Michoacana
de San Nicols de Hidalgo. Morelia, Michoacn. Pp. 379-419.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 3.5. NDICE DE CONSOLIDACIN ECONMICA, SOCIAL Y


POLTICA POR MUNICIPIO DEL ESTADO DE MICHOACN 1980- 2000
(FUENTE: UMSNH^)

MUNICIPIO
Acuitzio
Aguililla
Alvaro Obregn
Angamacutiro
Angangueo
Apatzingn
Aporo
Aquila
Ario
Arteaga
Briseas
Buenavista
Carcuaro
Charapan
Charo
Chavinda
Chern
Chilchota
Chinicuila
Chucndiro
Churintzio
Churumuco
Coahuayana
Coalcomn de Vzquez Pallares
Coeneo
Cojumatln de Rgules
Contepec
Copndaro
Cotija
Cuitzeo
Ecuandureo
Epitacio Huerta
Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Hidalgo
Huandacareo
Huaniqueo
Huetamo
Huiramba
Indaparapeo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

INDICE DE CONSOLIDACIN ECONMICA


SOCIAL Y POLTICA (ICESP)
1980
1990
1995
2000
0.3747
0.3959
0.4058
0.3926
0.4036
0.5235
0.3427
0.3267
0.405
0.4174
0.4226
0.4011
0.3219
0.4328
0.3435
0.42
0.4639
0.3902
0.3824
0.3171
0.3827
0.3539
0.4518
0.4104
0.3626
0.4592
0.3253
0.3563
0.4489
0.4471
0.3973
0.3249
0.3507
0.4404
0.4667
0.4421
0.2906
0.3654
0.3169
0.3995

0.4822
0.4919
0.5099
0.463
0.5151
0.5745
0.45
0.38
0.4802
0.484
0.5187
0.5164
0.361
0.5191
0.4606
0.4807
0.5844
0.5793
0.3869
0.4032
0.4965
0.4588
0.5398
0.4628
0.4551
0.4441
0.4486
0.4417
0.5407
0.5229
0.4718
0.3913
0.4687
0.5222
0.5791
0.5241
0.4881
0.4578
0.4514
0.5061

0.5919
0.5877
0.6012
0.5383
0.6108
0.6416
0.5079
0.4585
0.5811
0.5639
0.6433
0.5479
0.4244
0.6198
0.5519
0.556
0.6417
0.6277
0.4083
0.4832
0.5385
0.4984
0.5735
0.5735
0.4864
0.5782
0.504
0.5156
0.6237
0.6277
0.5495
0.434
0.5563
0.5751
0.6509
0.573
0.519
0.5001
0.5507
0.6169

0.6312
0.5649
0.5988
0.5343
0.6103
0.6856
0.5244
0.4890
0.6080
0.5793
0.6692
0.6071
0.4938
0.6007
0.6300
0.6070
0.6486
0.6414
0.4770
0.4505
0.5850
0.5210
0.6016
0.6004
0.5250
0.6152
0.5463
0.5292
0.6430
0.6352
0.5694
0.5135
0.5917
0.6149
0.6774
0.6428
0.5132
0.5937
0.5638
0.6355

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO
Irimbo
Ixtln
Jacona
Jimnez
Jiquilpan
Jos Sixto Verduzco
Jurez
Jungapeo
La Huacana
La Piedad
Lagunillas
Lzaro Crdenas
Los Reyes
Madero
Maravato
Marcos Castellanos
Morelia
Morelos
Mjica
Nahuatzen
Nocuptaro
Nuevo Parangaricutiro
Nuevo Urecho
Numarn
Ocampo
Pajacuarn
Panindcuaro
Paracho
Parcuaro
Ptzcuaro
Penjamillo
Peribn
Purpero
Purundiro
Querndaro
Quiroga
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Senguio
Susupuato
Tacmbaro
Tanctaro
Tangamandapio
Tanganccuaro

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

1980

1990

1995

2000

0.362
0.4073
0.4632
0.3782
0.4545
0.4327
0.3689
0.3773
0.3708
0.4681
0.3481
0.4819
0.4985
0.3366
0.4004
0.4569
0.5046
0.3609
0.45
0.3886
0.3117
0.4542
0.3305
0.4329
0.3817
0.4613
0.4128
0.4924
0.4042
0.4591
0.3598
0.4021
0.5067
0.4019
0.4203
0.5735
0.5597
0.4054
0.3627
0.353
0.3686
0.3406
0.4163
0.3847
0.4465
0.4023

0.4657
0.5139
0.6227
0.4531
0.583
0.4748
0.4525
0.4848
0.4775
0.5945
0.4619
0.6301
0.5951
0.4492
0.5046
0.5911
0.6719
0.3933
0.5802
0.5276
0.4091
0.5838
0.4666
0.4786
0.4535
0.5008
0.4591
0.595
0.5026
0.6019
0.3887
0.5141
0.5973
0.4799
0.5122
0.6084
0.6366
0.5077
0.4301
0.4786
0.4213
0.4091
0.5365
0.4701
0.5742
0.5179

0.5774
0.5546
0.5985
0.5192
0.6619
0.5455
0.5016
0.5198
0.5643
0.6886
0.5114
0.7049
0.66
0.5108
0.5812
0.6134
0.7274
0.4845
0.6038
0.6167
0.4491
0.5633
0.4992
0.5464
0.4858
0.592
0.5267
0.6533
0.5377
0.6751
0.4466
0.61
0.6821
0.5657
0.54
0.6494
0.7218
0.6083
0.5305
0.5476
0.4979
0.436
0.5702
0.5031
0.6285
0.5826

0.6217
0.5819
0.7074
0.5543
0.6942
0.5460
0.5519
0.5533
0.5539
0.7079
0.5279
0.7335
0.6826
0.5320
0.6219
0.6859
0.7653
0.5002
0.6586
0.6385
0.5097
0.6236
0.5837
0.5758
0.5621
0.6201
0.5463
0.5988
0.6488
0.6952
0.4891
0.6342
0.7263
0.6049
0.6317
0.7119
0.7367
0.6253
0.5652
0.5999
0.5277
0.4642
0.6072
0.5499
0.6519
0.6366

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MUNICIPIO
Tanhuato
Taretan
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tingambato
Tingindn
Tiquicheo de Nicols Romero
Tlalpujahua
Tlazazalca
Tocumbo
Tumbiscato
Turicato
Tuxpan
Tuzantla
Tzintzuntzan
Tzitzio
Uruapan
Venustiano Carranza
Villamar
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zamora
Zinparo
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro

CONABIO UMSNH

1980

1990

1995

2000

0.4552
0.4288
0.3584
0.4495
0.5052
0.4503
0.2632
0.3882
0.3657
0.4837
0.2998
0.3829
0.4181
0.3195
0.422
0.3382
0.5036
0.4892
0.4113
0.4616
0.4737
0.5088
0.486
0.3369
0.3731
0.3695
0.4563

0.5209
0.5412
0.5041
0.5359
0.5842
0.5467
0.4291
0.4946
0.4625
0.5122
0.4426
0.4593
0.5438
0.4304
0.5042
0.3835
0.6947
0.5372
0.4326
0.5432
0.5721
0.618
0.6306
0.4351
0.4721
0.532
0.5809

0.5641
0.5967
0.5756
0.6225
0.6456
0.5985
0.5016
0.5727
0.5332
0.5915
0.5121
0.5072
0.5822
0.4979
0.6058
0.4628
0.7161
0.5921
0.4721
0.6179
0.6198
0.6761
0.6832
0.5127
0.5653
0.5746
0.6271

0.6090
0.6180
0.6010
0.6351
0.6775
0.6437
0.4901
0.6014
0.5478
0.6403
0.4947
0.5186
0.6077
0.4796
0.6388
0.4416
0.7447
0.6314
0.5492
0.6308
0.6712
0.7201
0.7164
0.5405
0.6172
0.6092
0.6615

^Fuente: Navarro C., J.C.L., G. Vargas U. y J.O. Garca G. 2002a. La consolidacin econmica, social y poltica en Michoacn, 1980-2002. En

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

Anexo 4.1. Relacin de proyectos financiados por la Comisin Nacional para el


conocimiento y uso de la Biodiversidad en Mxico (SNIB-CONABIO) que contienen
registros realizados en el estado de Michoacn.
1. A003 Arita W., H. T. 1997. Formacin de una base de datos y elaboracin de un atlas
de la herpetofauna de Mxico. Laboratorio de Ecologa de Mamferos. Departamento
de Ecologa Funcional y Aplicada. Instituto de Ecologa. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto A003. Mxico D.F.
2. A014 Flores V., O. 1998. Formacin de una base de datos y elaboracin de un atlas de la
herpetofauna de Mxico. Coleccin de anfibios y reptiles. Museo de Zoologa "Alfonso L
Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto A014. Mxico, D.F.
3. B011 Ramrez P., J. 1997. Anlisis morfofentico de las poblaciones aloptricas de
Thomomys umbrinus (Rodentia: Geomyidae) en la provincia volcnico-transversa.
Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de
la Salud. Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto B011. Mxico D.F.
4. B057 De Len G., J. A. 1997. Poliquetos (Annelida: Polychaeta) del Pacfico Mexicano.
Laboratorio de Zoologa de Invertebrados no Artrpodos. Departamento de Zoologa de
Invertebrados. Facultad de Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de Nuevo Len.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B057. Mxico D.F.
5. B059 Fernndez N., R. 1997. Estudio monogrfico de la familia Rhamnaceae en Mxico.
Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de
Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto B059. Mxico D.F.
6. B061 Herrera A., Y. 1997. Estudio biosistemtico del gnero Bouteloua (Poaceae) en
Mxico. Departamento de Biosistemtica. Centro Interdisciplinario de Investigacin para el
Desarrollo Integral Regional-Durango. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto B061. Mxico D.F.
7. B063 Palacios V., J. G.1997. Catlogo de colmbolos (Arthropoda: Hexapoda) de Mxico.
Laboratorio de Ecologa y Sistemtica de Microartrpodos. Departamento de Biologa.
Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto B063. Mxico D.F.
8. B070 Durn G., R. 1997. Distribucin de las especies endmicas de la Pennsula de
Yucatn. Unidad de Recursos Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn AC.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B070. Mxico D.F.
9. B104 Cid del Prado V., I. 1997. Coleccin e identificacin de las especies de Meloidogyne
y su distribucin en los cultivos ms importantes para Mxico. Especialidad en
Fitopatologa. Instituto de Fitosanidad. Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto B104. Mxico D.F.
10. B131 Palomares G., J. R. 1997. Coppodos pelgicos del Pacfico norte mexicano. Centro
Interdisciplinario de Ciencias Marinas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto B131. Mxico D.F.
11. B138 Eguiarte F., L. E. 1997. Niveles y patrones de variacin gentica del gnero Abies en
Mxico. Laboratorio de Evolucin Molecular y Experimental. Departamento de Ecologa
Evolutiva. Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

datos SNIB-CONABIO. Proyecto B138. Mxico D.F.


12. B140 Volvides P., A. P. 1997. Actualizacin de las bases de datos de colecciones, especies
en peligro de extincin, colecta y propagacin de germoplasma. Departamento de
Sistemtica Vegetal. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto B140. Mxico D.F.
13. B150 Luis M., M. A. 1997. Papilionoidea (Lepidoptera: Insecta) del estado de Michoacn:
Fase I. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto B150. Mxico D.F.
14. B156 lvarez B., E. 1997. Distribucin, estructura poblacional y variacin gentica de
algunas especies de pinos en peligro de extincin en Mxico. Departamento de Ecologa
Evolutiva. Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto B156. Mxico D.F.
15. C066 Villareal R., L. 1997. Los hongos silvestres: componentes de la biodiversidad y
alternativa para la sustentabilidad de los bosques templados. Instituto de Recursos
Genticos y Productividad. Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto C066. Mxico D.F.
16. CONABIO-MEXU. 2001. Datos de especimenes del gnero Opuntia en Mxico, E.U.A. y
Centroamrica del Herbario MEXU. Herbario Nacional de Mxico. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
CONABIO: MEXU. Mxico, D.F.
17. CONABIO-NY. 1998. Datos de ejemplares mexicanos del Herbario NY (enviada por P.
Holmgren). New York Botanical Garden. Nueva York, E.U.A. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto CONABIO: NY. Mxico D.F.
18. E001 Skovmand, B. 1997. Coleccin, preservacin y caracterizacin de cultivares criollos
de origen espaol de trigo y centeno de Mxico. Centro Internacional de Mejoramiento de
Maz y Trigo. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto E001. Mxico D.F.
19. E002 lvarez N., F. 1997. Los crustceos decpodos de agua dulce de Mxico. Coleccin
de Crustceos. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto E002. Mxico D.F.
20. F005 Dvila A., P. 1998. Flora Novo Galiciana-Gramineae. Herbario Nacional MEXU.
Departamento de Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto F005. Mxico D.F.
21. G003 Ezcurra R., E. 1998. Patrones biogeogrficos de las cactceas columnares de
Mxico. Campus Morelia. Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G003. Mxico D.F.
22. G004 Lejia T., A. 1998. Los crustceos decpodos marinos de la coleccin carcinolgica
de la Facultad de Ciencias Biolgicas, UANL. Laboratorio de Ecologa y Zoologa de
Invertebrados Artrpodos. Facultad de Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de
Nuevo Len. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G004. Mxico D.F.
23. G006 Arregun S., M. L. 1998. Base de datos de ejemplares tipo de plantas vasculares del
Herbario de la Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de Botnica
Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas.
Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G006. Mxico
D.F.
24. G010 Sols M., F. A. 1998. Catlogo de los equinodermos recientes de Mxico (Fase I).
Laboratorio de Ecologa de Equinodermos. Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
G010. Mxico D.F.
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

25. G016 Espejo S., M. A. 1998. Las monocotiledneas mexicanas, una sinopsis florstica.
Parte II. Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud.
Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto G016. Mxico D.F.
26. G019 Njera R., M. A. 1998. Fauna de colepteros lamelicornios del Estado de Michoacn
(1995-2000). Primera Fase: Subprovincia neovolcnica tarasca (Cuenca del Lago de
Ptzcuaro (1995-96). Centro de Investigacin Regional del Pacifico Centro. Instituto
Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y
Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G019. Mxico D.F.
27. G026 Baltazar M., B. 1998. Diversidad gentica del cultivo del chile (Capsicum spp)
determinada por isoenzimas y RFLP's tipos: serrano, jalapeo, manzano y silvestres en su
rea de distribucin. Instituto de Recursos Genticos y Productividad. Colegio de
Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G026. Mxico D.F.
28. G027 Azpiroz R., H. S. 1998. Evaluacin de la resistencia a la roya (Uromyces
appendiculatus) en poblaciones silvestres y cultivadas de frijol, mediante el empleo de
marcadores genticos moleculares. Campo Experimental Valle de Mxico. Centro de
Investigacin Regional del Centro. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales
Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto G027. Mxico D.F.
29. G031 Romero N., J. 1998. Revisin del gnero Zabrotes para Mxico (Coleoptera:
Bruchidae). rea de Sistemtica. Especialidad en Entomologa y Acarologa. Instituto de
Fitosanidad. Colegio de Postgraduados. Base de datos DNIB-CONABIO. Proyecto G031.
Mxico D.F.
30. H016 Riemann G., H. 1999. Riqueza y distribucin de especies vegetales en la Pennsula
de Baja California. Departamento de Estudios Urbanos y del Medio Ambiente. El Colegio
de la Frontera Norte AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H016. Mxico D.F.
31. H021 Balczar L., M. A. 1999. Catlogo sistemtico de las superfamilias Mimallonoidea y
Bombycoidea de Mxico. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H021. Mxico
D.F.
32. H022 Arenas F., V. 2000. Fauna carcinolgica de Mxico. Crustceos estomatpodos y
decpodos del Golfo de Mxico. Ro Bravo, Tamaulipas a Cabo Catoche, Q. Roo.
Laboratorio de Ecologa de Pesqueras. Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H022. Mxico D.F.
33. H068 Maeda M., A. 1999. Taxonoma y distribucin de los filpodos (Crustacea:
Branchiopoda, Anostraca, Notostraca, Spinicaudata y Laevicaudata) de Mxico. Divisin
de Biologa Marina. Centro de Investigaciones Biolgicas del Noroeste SC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto H068. Mxico D.F.
34. H098 Hgster G., E. 1999. Estudio taxonmico-florstico de la familia Orchidaceae en el
Bajo: tribus Epidendrae y Maxillariae. Herbario de la Asociacin Mexicana de
Orquideologa AC. Instituto Chinoin AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H098.
Mxico D.F.
35. H111 Garca M., A. J. 1999. Revisin taxonmica del gnero Furcraea (Agavaceae) en
Mxico y Guatemala. Centro de Investigacin. Jardn Botnico. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H111. Mxico D.F.
36. H112 Elas G., M. 1999. Zooplancton de sistemas acuticos epicontinentales mexicanos en
la regin central de Mxico. Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Facultad
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

de Estudios Superiores-Iztacala. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de


datos SNIB-CONABIO. Proyecto H112. Mxico D.F.
37. H127 Goyenechea M., I. 1999. Filogenia del gnero Conopsis Gnther (Serpentes:
Colubridae). Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad
de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto H127. Mxico D.F.
38. H170 Hendrickx R., M. E. 1999. Adenda a la coleccin de referencia de invertebrados de
la Estacin Mazatln, UNAM y anlisis de la fauna de crustceos ispodos del Pacfico
mexicano, julio 1996-julio 1997. Laboratorio de Invertebrados Bentnicos. Estacin
Mazatln. Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H170. Mxico D.F.
39. H177 Cifuentes B., J. 1999. Distribucin y algunos aspectos ecolgicos de hongos
hidnoides estipitados de Mxico. Herbario FCME. Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto H177. Mxico D.F.
40. H201 Valenzuela G., R. 1999. Las familias Polyporaceae sensu stricto y Albatrellaceae en
Mxico. Laboratorio de Micologa. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de
Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto H201. Mxico D.F.
41. H209 Luis M., M. A. 1999. Papilionoidea (Lepidptera: Insecta) del Estado de
Michoacn: Fase II. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa.
Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto H209. Mxico D.F.
42. H210 Luis M., M. A. 1999. Catlogo de los Eumaeini (Lycaenidae, Papilionoidea:
Lepidptera) de Mxico: Fase I. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento
de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto H210. Mxico D.F.
43. H259 Fernndez A., M. A. 1999. Coleccin de zooplancton del laboratorio de
invertebrados: Hydrozoa (Cnidaria) y Polychaeta (Annelida). Laboratorio de
Invertebrados. Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H259. Mxico D.F.
44. H304 Garca R., I. 1999. Flora del Parque Nacional Pico de Tanctaro, Michoacn.
Herbario CIMI. Departamento de Recursos Naturales. Centro Interdisciplinario de
Investigacin para el Desarrollo. Integral Regional-Michoacn. Instituto Politcnico
Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H304. Mxico D.F.
45. J001 Martnez H., E. 1999. Propuesta para sistematizar la coleccin palinolgica de polen
reciente y fsil del IGLUNAM. Departamento de Paleontologa. Instituto de Geologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
J001. Mxico D.F.
46. J002 Bravo M., C. 1999. Inventario nacional de especies vegetales y animales de uso
artesanal. Asociacin Mexicana de Arte y Cultura Popular AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto J002. Mxico D.F.
47. J010 Gutirrez G., M. V. 1999. Catlogos florsticos de Mxico por entidad federativa e
informacin etnobotnica de la Coleccin del Herbario Nacional Bil. Luciano Vela
Glvez (INIF). Herbario Nacional Forestal "Bil. Luciano Vela Glvez". Centro Nacional
de Investigacin Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales.
Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura,
Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J010. Mxico
D.F.
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

48. J063 Reygadas P., D. D. 1999. Sistema de apoyo a la toma de decisiones para la
reforestacin rural en Mxico. Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en
Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo
Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J063. Mxico D.F.
49. J083 Balczar L., M. A. 1999. Catalogacin de la coleccin de mariposas diurnas del
Instituto de Biologa de la UNAM. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
J083. Mxico D.F.
50. J084 Vzquez Y., C. 1999. rboles mexicanos potencialmente valiosos para la
restauracin ecolgica y la reforestacin. Laboratorio de Ecologa Fisiolgica.
Departamento de Ecologa Funcional y Aplicada. Instituto de Ecologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J084. Mxico
D.F.
51. J088 Delgadillo M., C. 1999. La coleccin briolgica del Herbario Nacional (MEXU).
Departamento de Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J088. Mxico D.F.
52. J089 Rodrguez C., A. 1999. Estudio sistemtico y ecolgico del gnero Tigridia
(Iridaceae). Departamento de Botnica y Zoologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y
Ambientales. Centro Universitario de Ciencias Biolgicas y Agropecuarias. Universidad de
Guadalajara. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J089. Mxico D.F.
53. J121 Ramrez P., J. 1999. Biodiversidad mastozoolgica del Eje Volcnico Transversal.
Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de
la Salud. Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto J121. Mxico D.F.
54. J123 Len P., L. 1999. Computarizacin de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso
L. Computarizacin de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Herrera para su
incorporacin a la REMIB: Fase I. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento
de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto J123. Mxico D.F.
55. K004 Lorea H., F. 2000. Actualizacin de las bases de datos del Herbario Instituto de
Ecologa, A.C. (XAL). Herbario XAL. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa
AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K004. Mxico D.F.
56. K005 Morn R., M. A. 2000. Atlas de los coleoptera scarabaeoidea de Mxico. Segunda
parte. Departamento de Biosistemtica de Insectos. Divisin de Ecologa y
Comportamiento Animal. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto K005. Mxico D.F.
57. K015 Brcenas P., G. 2000. Banco de informacin sobre caractersticas tecnolgicas de
maderas mexicanas. Departamento de Productos Forestales y Conservacin de Bosques.
Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto K015. Mxico D.F.
58. K022 Contreras R., A. 2000. Megaloptera (Insecta: Neuropterida) de Mxico.
Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K022. Mxico D.F.
59. L 313 Cervantes R., F. A. 2000. Sistemtica y biogeografa del gnero Reithrodontomys
(Rodentia: Muridae). Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L313. Mxico
D.F.
60. L051 Soto G., E. 2000. Ictiofauna balseana y helmintos parsitos asociados. Laboratorio
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

de Ictiologa y Limnologa. Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de Ciencias


Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
L051. Mxico D.F.
61. L074 Terrazas S., T. 2000. Filogenia de las cactceas columnares (Pachycereeae) con base
en caracteres anatmico-morfolgicos. Especialidad en Botnica. Instituto de Recursos
Naturales. Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L074.
Mxico D.F.
62. L098 Navarrete H., J. L. 2000. Gua ilustrada de los Staphylinidae (coleptera) de Mxico.
Departamento de Botnica y Zoologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y Ambientales.
Centro Universitario de Ciencias Biolgicas y Agropecuarias. Universidad de Guadalajara.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L098. Mxico D.F.
63. L165 Estrada T., A. 2000. Las comunidades de myxomicetes de selva baja caducifolia.
Laboratorio de Micologa. Centro de Investigacin en Ciencias Biolgicas. Universidad
Autnoma de Tlaxcala. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L165. Mxico D.F.
64. L216 Quero R., H. 2000. El complejo Brahea-Erythea (Palmae: Coryphoideae). Jardn
Botnico. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto L216. Mxico D.F.
65. L301 Fragoso G., C. E. 2000. Importancia de las lombrices de tierra (Oligochaeta) en el
monitoreo de reas prioritarias de conservacin del centro, este y sureste de Mxico.
Departamento de Biologa de Suelos. Divisin de Ecologa y Comportamiento Animal.
Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L301. Mxico D.F.
66. M056 Villaseor R., J. L. 2002. Actualizacin de las bases de datos de los proyectos M056,
P089 y Q069 y la familia Asteraceae en Mxico Fase II. Tribus. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
U004. Mxico D.F.
67. M135 Vidal M., V. M. 2000. Helmintos parsitos de peces del sureste de Mxico.
Laboratorio de Parasitologa. Departamento de Recursos del Mar. Centro de Investigacin
y de Estudios Avanzados-Mrida. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto M135. Mxico D.F.
68. P003 Rodrguez J., C. 1998. Estudio monogrfico del gnero Echinopepon Naud.
(Cucurbitaceae) en Mxico. Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de
Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto P003. Mxico D.F.
69. P006 Daz P., E. 1998. Ictiofauna Lermense. Laboratorio de Ictiologa y Limnologa.
Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico
Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P006. Mxico D.F.
70. P015 Espejo S., M. A. 1998. Las monocotiledneas mexicanas, una sinopsis florstica.
Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad
Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P015.
Mxico D.F.
71. P017 Hendrickx R., M. E. 1998. Actualizacin y sistematizacin de la coleccin de
referencia de invertebrados de la Estacin Mazatln-UNAM. Laboratorio de Invertebrados
Bentnicos. Estacin Mazatln. Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P017. Mxico
D.F.
72. P020 lvarez S., T. 1998. Biodiversidad de los mamferos en el Estado de Michoacn.
Laboratorio de Cordados Terrestres. Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de
Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto P020. Mxico D.F.
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

73. P021 Gonzlez H., A. 1998. Inventario de Hymenptera; parastica en Mxico.


Laboratorio de Entomologa y Artrpodos. Departamento de Zoologa de Invertebrados.
Facultad de Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de Nuevo Len. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto P021. Mxico D.F.
74. P047 Crdenas R., F. A. 1997. Catlogo para la utilizacin, conservacin y disponibilidad
de Phaseolus en Mxico. Campo Experimental Valle de Mxico. Centro de Investigacin
Regional del Centro. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y
Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto P047. Mxico D.F.
75. P063 Luis M., M. A. 1998. Papilionoidea de Mxico Parte I: Papilionoidae y Pieridae.
Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
P063. Mxico D.F.
76. P065 Luis M., M. A. 1998. Adquisicin de una coleccin particular de Papilionoidea para
el Museo de Zoologa de la Facultad de Ciencias y elaboracin de su base de datos.
Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P065. Mxico D.F.
77. P076 Gonzlez L., M. 1998. El gnero Festuca (Poaceae: Pooideae) en Mxico. Instituto
de Recursos Naturales. Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto P076. Mxico D.F.
78. P080 De la Maza E., R. 1998. Catlogo y recopilacin de datos cientficos de los
lepidpteros nocturnos de Mxico, pertenecientes a cinco familias. Biocenosis AC. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto P080. Mxico D.F.
79. P085 Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin
helmintolgica del Instituto de Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
P085. Mxico D.F.
80. P087 Brailovsky A., H. 1998. Revisin de la subfamilia Asopinae (Hemiptera-HeteropteraPentatomidae) para Mxico. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P087. Mxico D.F.
81. P088 Bye B., R. 1998. Biodiversidad de Datura (Solanaceae) en Mxico. Jardn Botnico.
Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto P088. Mxico D.F.
82. P089 Villaseor R., J. L. 2002. Actualizacin de las bases de datos de los proyectos M056,
P089 y Q069 y la familia Asteraceae en Mxico Fase II. Tribus. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
U004. Mxico D.F.
83. P097 Lira S., R. 1998. Inventario florstico y base de datos de la familia Cucurbitaceae
endmicas de Mxico. Departamento de Botnica. Instituto de Biologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P097. Mxico
D.F.
84. P130 Lpez W., R. 1998. Base de datos de mamferos de Mxico depositados en
colecciones de Estados Unidos y Canad. Laboratorio de Zoologa. Departamento de
Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma
Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P130. Mxico D.F.
85. P134 Morn R., M. A. 1998. Atlas de colepteros Scarabaeoidea de Mxico. Departamento
de Biosistemtica de Insectos. Divisin de Ecologa y Comportamiento Animal. Instituto de
Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P134. Mxico D.F.
86. P140 Gutirrez G., M. V. 1999. Sistematizacin del Herbario Nacional Forestal Bil
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

Luciano Vela Glvez. Herbario Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro
Nacional de Investigacin Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas
Forestales. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de
Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
P140. Mxico D.F.
87. P143 Durn G., R. 1998. Base de datos del Herbario del Centro de Investigacin Cientfica
de Yucatn. Unidad de Recursos Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn
AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P143. Mxico D.F.
88. Proyectos CONABIO
89. Q010 Lira S., R. 2001. Estado actual y fitogeografa de las especies de la Familia
Cucurbitaceae endmicas de Mxico. Unidad de Biotecnologa y Prototipos. Facultad de
Estudios Superiores-Iztacala. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q010. Mxico D.F.
90. Q017 Aragn A., L. 2001. Etapa final de la captura y catalogacin del Herbario del
Instituto de Ecologa, A. C. Centro Regional del Bajo. Divisin de Vegetacin y Flora.
Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto Q017. Mxico D.F.
91. Q028 Prez P., G. 2001. Biodiversidad de helmintos parsitos de vertebrados silvestres de
Mxico. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto Q028. Mxico D.F.
92. Q035 Luis M., M. A. 2001. Computarizacin de la coleccin de abejas (Hymenoptera:
Apoidea) del Museo de Zoologa Alfonso L. Herrera, de la Facultad de Ciencias de la
UNAM. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto Q035. Mxico D.F.
93. Q069 Villaseor R., J. L. 2002. Actualizacin de las bases de datos de los proyectos M056,
P089 y Q069 y la familia Asteraceae en Mxico Fase II. Tribus. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
U004. Mxico D.F.
94. R256 Luis M., M. A. 2001. Papilionoidea (Lepidoptera: Insecta) del estado de Michoacn:
Fase III. Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto R256. Mxico D.F.
95. S056 Lozano V., M. L. 2003. Repatriacin del material ictiolgico de 12 estados de la
Repblica Mexicana, depositado en la coleccin ictiolgica de la Universidad de Tulane,
E.U. Laboratorio de Ictiologa. Departamento de Zoologa de Vertebrados. Facultad de
Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de Nuevo Len. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto S056. Mxico D.F.
96. S133 Novelo R., A. 2002. Inventario de la vegetacin acutica vascular de cuatro regiones
hidrolgicas prioritarias del centro de Mxico. Herbario Nacional MEXU. Departamento
de Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto S133. Mxico D.F.
97. S137 Salgado M., G. 2002. Base de datos y catlogo de helmintos parsitos de anuros de
Mxico. Laboratorio de Helmintologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
S137. Mxico D.F.
98. T002 Fernndez N., R. 2002. Computarizacin del Herbario ENCB. Fase II. Base de datos
de los ejemplares de la familia Burseraceae y Nyctaginaceae y base de datos digitalizada
de los ejemplares tipo de plantas vasculares del Herbario de la Escuela Nacional de
Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de
Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

datos SNIB-CONABIO. Proyecto T002. Mxico D.F.


99. T004 Barajas M., J. 2001. Base de datos para la xiloteca del Instituto de Biologa de la
UNAM. Departamento de Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T004. Mxico D.F.
100.T023 Espinosa P., H. 2002. Computarizacin de la Coleccin Nacional de Peces del
Instituto de Biologa UNAM. Coleccin Nacional de Peces. Departamento de Zoologa.
Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto T023. Mxico D.F.
101.
T031 Cuevas S., J. A. 2002.
Computarizacin de la base de datos del Banco Nacional de Germoplasma Vegetal - Fase
2. Banco Nacional de Germoplasma Vegetal. Departamento de Fitotecnia. Divisin de
Ciencias Forestales. Universidad Autnoma Chapingo. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto T031. Mxico D.F.
102.U006 Delgadillo M., C. 2003. La coleccin briolgica del Herbario Nacional (MEXU).
Actualizacin. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto U006. Mxico D.F.
103.
V005 Merino I., M. 2004.
Computarizacin de la Coleccin nacional del phylum porifera Gerardo Green. Instituto
de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto V005. Mxico D.F.
104.
V006 Novelo R., A. 2004.
Computarizacin de la coleccin de plantas acuticas mexicanas del Herbario Nacional
(MEXU). Herbario Nacional MEXU. Departamento de Botnica. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
V006. Mxico D.F.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.2. LISTADO DE ESPECIES DE PROTISTAS DE IMPORTANCIA ECONOMICA DEL


ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
CLASE (6)

FAMILIA (26)

DINOPHYTA

PROROCENTRACEAE

OCHROMONADACEAE

Prorocentrum mexicanum
Prorocentrum micans
Dinophysis acuminata
Dinophysis acudata
Gymnodinium catenatum
Gymnodinium sanguineum
Noctiluca scintillans
Ceratium furca
Ceratium divaricatum
Pyrodinium bahamense var.
compressum
Gonyaulax polygramma
Lingulodinium polyedrum
Dinobryon sertularia

COSCINODICACEAE

Cyclotella meneghiniana

THALASSIOSIRACEAE
TABELLARIACEAE

Aulacoseira granulata
Meridion circulare

DIATOMACEAE

Diatoma hiemale

EUNOTIACEAE

Eunotia monodon

NAVICULACEAE

Navicula cryptocephala

CYMBELLACEAE

Rhopalodia gibba

BACILLARIACEAE

Hantzschia amphioxys

DINOPHYSIACEAE
GYMNODINIACEAE
NOCTILUCACEAE
CERATIACEAE
GONYAULAC ACEAE

CHRYSOPHYTA

ESPECIE (46)

Pseudonitzschia pungens
EUGLENOPHYTA

EUGLENACEAE

Euglena oblonga

Euglena viridis
Phacusacuminatus

Phacus longicauda

Phacus pleuronectes

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

IMPORTANCIA
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Marea roja toxicidad incierta
Indicador ecolgico de aguas limpias y
ligeramente cidas
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica
Indicador ecolgico de aguas turbias
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas )
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas )
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas )
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Florecimientos asociados a la prod uccin
de cido domoico
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de polisaprobiedad
(agua fuertemente contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CLASE

FAMILIA

EUGLENOPHYTA

EUGLENACEAE

ESPECIE
Phacus tortus

Trachelomonas hispida

CHLOROPHYTA

PERANEMACEAE

Peranema trichophorum

VOLVOCACEAE

Gonium pectorale
Volvox globator

HYDRODICTACEAE

Pediastrum duplex

OOCYSTACEAE

Ankistrodesmus falcatus
Chlorella vulgaris
Dictyosphaerium pulchellum

CHLOROPHYTA

OOCYSTACEAE

Kirchneriella obesa
Selenastrum bibraianum

SCENEDESMACEAE

Scenedesmus acuminatus
Scenedesmus bijuga

DESMIDIACEAE

Closterium aciculare
Closterium kuetzingii

SARCOMASTIGOPHORA

CILIOPHORA

ARCELLIDAE

Arcella vulgaris

EUGLYPHIDAE

Euglipha alveolata

DIDINIIDAE

Mesodinium rubrum

VORTICELLIDAE

Carchesium polypinum

CONABIO UMSNH

IMPORTANCIA
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnicae)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)
Florecimientos no txicos, esp ecie
asociada a bacterias introducto ras de
toxinas principalmente para la acuacu ltura
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminad a a
muy contaminada)

^Listado elaborado por el M.C. Jose Gerardo Alejandro Ceballos Corona, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

11

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.2. LISTADO DE ESPECIES DE PROTISTAS DE IMPORTANCIA ECONOMICA DEL


ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
CLASE (6)

FAMILIA (26)

DINOPHYTA

PROROCENTRACEAE

OCHROMONADACEAE
COSCINODICACEAE

Cyclotella meneghiniana

THALASSIOSIRACEAE
TABELLARIACEAE

Aulacoseira granulata
Meridion circulare

DIATOMACEAE

Diatoma hiemale

EUNOTIACEAE

Eunotia monodon

NAVICULACEAE

Navicula cryptocephala

CYMBELLACEAE

Rhopalodia gibba

BACILLARIACEAE

Hantzschia amphioxys

DINOPHYSIACEAE
GYMNODINIACEAE
NOCTILUCACEAE
CERATIACEAE
GONYAULACACEAE

CHRYSOPHYTA

ESPECIE (46)
Prorocentrum mexicanum
Prorocentrum micans
Dinophysis acuminata
Dinophysis acudata
Gymnodinium catenatum
Gymnodinium sanguineum
Noctiluca scintillans
Ceratium furca
Ceratium divaricatum
Pyrodinium bahamense var.
compressum
Gonyaulax polygramma
Lingulodinium polyedrum
Dinobryon sertularia

Pseudonitzschia pungens
EUGLENOPHYTA

EUGLENACEAE

Euglena oblonga

Euglena viridis
Phacusacuminatus

Phacus longicauda

Phacus pleuronectes

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

IMPORTANCIA
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Mareas rojas txicas
Mareas rojas no txicas
Marea roja toxicidad incierta
Indicador ecolgico de aguas limpias y
ligeramente cidas
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica
Indicador ecolgico de aguas turbias
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas)
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de oligosaprobiedad
(aguas ligeramente contaminadas)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Florecimientos asociados a la produccin
de cido domoico
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de polisaprobiedad
(agua fuertemente contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CLASE

FAMILIA

EUGLENOPHYTA

EUGLENACEAE

ESPECIE
Phacus tortus

Trachelomonas hispida

CHLOROPHYTA

PERANEMACEAE

Peranema trichophorum

VOLVOCACEAE

Gonium pectorale
Volvox globator

HYDRODICTACEAE

Pediastrum duplex

OOCYSTACEAE

Ankistrodesmus falcatus
Chlorella vulgaris
Dictyosphaerium pulchellum

CHLOROPHYTA

OOCYSTACEAE

Kirchneriella obesa
Selenastrum bibraianum

SCENEDESMACEAE

Scenedesmus acuminatus
Scenedesmus bijuga

DESMIDIACEAE

Closterium aciculare
Closterium kuetzingii

SARCOMASTIGOPHORA

CILIOPHORA

ARCELLIDAE

Arcella vulgaris

EUGLYPHIDAE

Euglipha alveolata

DIDINIIDAE

Mesodinium rubrum

VORTICELLIDAE

Carchesium polypinum

CONABIO UMSNH

IMPORTANCIA
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnicae)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de saprobiedad (aguas
con materia orgnica)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)
Florecimientos no txicos, especie
asociada a bacterias introductoras de
toxinas principalmente para la acuacultura
Indicador ecolgico de mesosaprobiedad
(agua de moderadamente contaminada a
muy contaminada)

^Listado elaborado por el M.C. Jose Gerardo Alejandro Ceballos Corona, Facultad de Biologa de la Un iversidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.3. LISTADO DE ESPECIES DE HONGOS MACROMICETOS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: UMSNH-CONABIO^)
PHYLLUM (3)
ASCOMYCOTA

CLASE (4)
ORDEN (29)
ASCOMYCETIDAE
HYPOCREALES

FAMILIA (75)
CLAVICIPITACEAE

HYPOCREACEAE

LEOTIALES

GEOGLOSSACEAE

LEOTIACEAE

PEZIZALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

HELVELLACEAE

ESPECIE (669)
Claviceps gigantea Fuentes, de la Isla,
Ullstrup et Rodrguez
Cordyceps capitata (Halm. : Fr.) Link
Cordyceps gracilis Mont. & Dur.
Cordyceps militaris (Linn.: St. Amans) Link
Cordyceps ophioglossoides (Ehr.: Fr.) Link
Apiocrea hyalina (Schw.) Sydow
Hypomyces hyalinus (Schw.: Fr.) Tul.
Hypomyces lactifluorum (Schw.) Tuslane
Hypomyces macrosporus Seaver
Cudonia circinans (Pers.) Fr.
Cudonia lutea (Peck.) Sacc.
Trichoglossum aff. flarlowii (Cke.) Dunond
Trichoglossum walteri (Berk.) Durand
Bulgaria inquinans Fr.
Leotia lubrica Pers.: Fr.
Leotia viscosa Fr.
Chlorociboria aeruginosa (Pers. per
Pers.:Fr.) Sever : Ram Korf et Bat.
Gyromitra esculenta (Pers.) Fr.
Gyromitra infula (Schaeff. : Fr.) Qul.
Hellvella acetabulum Qul.
Helvella atra Oed. : Fr.
Helvella corium (Weberb.) Mass.
Helvella crispa Scop. : Fr.
Helvella elastica Fr.
Helvella lacunosa Fr.
Helvella macropus (Fr.) P. Karst.
Helvella macropus var. brevis Pers.

CONABIO
(111)

UMSNH
(589)
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

ASCOMYCOTA

ASCOMYCETIDAE
PEZIZALES

FAMILIA
HELVELLACEAE

MORCHELLACEAE

OTIDEACEAE

PEZIZACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Helvella pezizoides Fr.

Helvella villosa (Hedw. : O. Kuntze)Dissing


& Nannfeldt
Paxina acetabulum (Linn. :St. Amans) O.
Kuntze
Rhizina undulata Fr.
Morchella angusticeps Peck.
Morchella conica Pers.
Morchella costata Vent.
Morchella crassipes (Vent.) Pers.
Morchella elata Fr.
Morchella esculenta Pers. : St. Amans
Humaria hemisphaerica (Wigg. : Fr.) Fuck.
Neottiella rutilans (Fr.) Dennis
Otidea kauffmanii Kanouse
Otidea onotica (Pers.) Fuckel
Otidea rainierensis Kanouse
Tarzetta catinus (Holmsk. : Fr.) Korf. & J.
K. Rogers
Tarzetta cupularis (L. : Fr.) Lamb.
Scutellina scutellata (Linn.) Kuntze
Aleuria auriantia (Fr.)Fuckel = Peziza
aurantia Fr. : Pers.
Aleuria rhenana Fuck.
Peziza badia Pers. : Merat
Peziza badioconfusa Korf.
Peziza hemisphaerica Wiggers : Fr.
Sarcosphaera exima (Dur. et Lv.) R. Maire
= Sarcosphaera coronaria (Jacq.) J. Schrt.
Cookeinia tricholoma (Montagne) Kuntze
Cookeinia sulcipes (Berkeley) Kuntze
Pithya cupressina (Pers. : Fr.) Fuckel

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

ASCOMYCOTA

ASCOMYCETIDAE
PEZIZALES

FAMILIA
SARCOSCYPHACEAE

SARCOSOMATACEAE

XILARIALES

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

XILARIACEAE

AGARICACEAE

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Sarcoscypha coccinea (Fr.) Lamb

Sarcoscypha occidentalis (Sow.) Sacc.


Plectania floccosa (Schw.)
Seav.=Microstoma floccosa (Schw.) Rait.
Pseudoplactania vogesiaca (Pers.) Seav.
Wynnea americana Thax.
Sarcosoma mexicana (E. & Holw.) Peden &
tul.
Daldinia concentrica (Balt.: Fr.) Ces et De
Not.
Daldinia vernicosa (Schw.) Ces.& De Not.
Hypoxilon thouarsianum (Lv.) Lloyd.
Phylacia poculiformis (Mont.) Mont.
Poronia oedipus Mont.
Xylaria hypoxylon (Lv.) Lloyd
Xilaria multiplex (Kuntze) Fr.
Xilaria polymorpha (Pers.: Fr.) Grev.
Agaricus arvensis Schaeff. : Fr.

X
X

Agaricus augustus Fr.


Agaricus campestris L. : Fr.
Agaricus bisporus var. albidus (J.E. Lange)
Singer
Agaricus bisporus var. bisporus (Lange)
Imbach
Agaricus bitorquis (Qul.) Sacc.
Agaricus essettei Bon
Agaricus impudicus (Rea.) Pilat.
Agaricus placomyces Peck
Agaricus praeclaresquamosus G. Freeman
var. praeclaresquamosus G. Freeman
Agaricus silvaticus Schaeff.: Secr.

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

ASCOMYCOTA

ASCOMYCETIDAE
PEZIZALES

FAMILIA
SARCOSCYPHACEAE

SARCOSOMATACEAE

XILARIALES

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

XILARIACEAE

AGARICACEAE

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Sarcoscypha coccinea (Fr.) Lamb

Sarcoscypha occidentalis (Sow.) Sacc.


Plectania floccosa (Schw.)
Seav.=Microstoma floccosa (Schw.) Rait.
Pseudoplactania vogesiaca (Pers.) Seav.
Wynnea americana Thax.
Sarcosoma mexicana (E. & Holw.) Peden &
tul.
Daldinia concentrica (Balt.: Fr.) Ces et De
Not.
Daldinia vernicosa (Schw.) Ces.& De Not.
Hypoxilon thouarsianum (Lv.) Lloyd.
Phylacia poculiformis (Mont.) Mont.
Poronia oedipus Mont.
Xylaria hypoxylon (Lv.) Lloyd
Xilaria multiplex (Kuntze) Fr.
Xilaria polymorpha (Pers.: Fr.) Grev.
Agaricus arvensis Schaeff. : Fr.

X
X

Agaricus augustus Fr.


Agaricus campestris L. : Fr.
Agaricus bisporus var. albidus (J.E. Lange)
Singer
Agaricus bisporus var. bisporus (Lange)
Imbach
Agaricus bitorquis (Qul.) Sacc.
Agaricus essettei Bon
Agaricus impudicus (Rea.) Pilat.
Agaricus placomyces Peck
Agaricus praeclaresquamosus G. Freeman
var. praeclaresquamosus G. Freeman
Agaricus silvaticus Schaeff.: Secr.

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

FAMILIA
AGARICACEAE

AMANITACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE
Agaricus subrutilescens (Kauff.) Hoston &
Stuntz
Agaricus subperonatus (Lange) Sing.
Agaricus xanthoderma Genevier
Agaricus xanthoderma Genevier var.
xanthoderma Genevier
Chlorophyllum molybdites (Meyer : Fr.)
Mass.
Cystoderma cinnabarinum (Secr.) Fayod
Lepiota aspera (Pers. in Hofm.: Fr.) Qul.
Lepiota clypeolaria (Bull. :Fr.) Kummer
Lepiota cristata (Bolt. : Fr.) Kumm.
Lepiota ignivolvata Bousset-Juss.
Lepiota rubrotincta Pk.
Lepiota ventriosospora Reid
Leucoagaricus sublitolaris (Khn.: Hora)
Sing.
Leucocoprinus birnbaumii (Corda) Sing.
Leucocoprinus caepestipes (Sow.: Fr.) Pat.
Macrolepiota aff. konradii (Huijsm. : P. D.
Orton) Moss.
Macrolepiota procera (Scop. : Fr.) Sing.
Macrolepiota rachodes (Vitt.) Sing.
Amanita aspera (Vittad.) Qul.
Amanita alexandri Guzmn
Amanita atkinssoniana Coker
Amanita bisporigera Atk.
Amanita brunnescens Atk.
Amanita caesarea (Scope. : Fr.) Pers.
Amanita calyptratoides Peck.
Amanita chlorinosma Peck.
Amanita citrina (Schff.) S. F. Gray
Amanita cokeri (Gilb. & Khn) Gilb.

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
AMANITACEAE

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Amanita constricta Thiers et Ammirati

Amanita crocea (Qul. Apud. Bourd.) Singer


Amanita excelsa (Fr.) Bertillon in De
Chambre
Amanita flavipes Imai
Amanita flavoconia Atk.
Amanita frostiana (Pk.) Sacc.
Amanita fulva (Schaeff.) Pers.
Amanita gemmata f. gemmata (Fr.) Gill.
Amanita gemmata f. gracilis (Gilb.) Knr.et
Maubl.
Amanita inaurata Secr.
Amanita magnivelaris Peck.
Amanita magniverrucata Thiers &
Ammairati
Amanita muscaria var. flavivolvata (L. : Fr.)
Sing.
Amanita muscaria var.formosa (Pers. per
Fr.) Bert.
Amanita nauseosa (Wakef.) Reid.
Amanita pantherina (D. C. per Fr.) Krombh.
Amanita pantherina var. velatipes Jenkins
Amanita parva (Murill) Murill
Amanita peckiana Kauffm.
Amanita ponderosa Malencon & Heim
Amanita porphyria (Alb. et Schw. : Fr.)
Secr.
Amanita rubescens (Pers. : Fr.) S. F. Gray
Amanita solitaria (Bull. : Fr.) Mrat.
Amanita tecomate Guzmn & RamrezGuillen
Amaita tephrea Bas
Amanita tuza Guzmn

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

FAMILIA
AMANITACEAE

COPRINACEAE

ENTOLOMATACEAE

HYGROPHORACEAE

PLUTEACEAE

STROPHARIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Amanita vaginata (Bull.: Fr.) Vittad.

Amanita verna ( Bull. :Fr.) Pers. : Vittad.


Amanita virosa Lamb. : Secr.
Coprinus atramentarius (Bull. : Fr.) Fr.
Coprinus comatus (Mll. :Fr.) S. F. Gray
Coprinus lagopus (Fr.) Fr.
Coprinus micaceus (Bull.: Fr.) Fr.
Psathyrella campestris (Earle) Smith
Psathyrella candolleana (Fr.) Maire
Psathyrella spadicea (Schaeff.: Fr.) Sing.
Clitopilus prunnulus (Scop.: Fr.) Kumm.
Entoloma abortivum (Berk. & Curtis) Donk.
Entoloma clypeatus (L.: Fr.) P.
Kumm.=Rhodophyllus clypeatus (Linn. : Fr.)
Qul.
Rhodophyllus lividus (Bull. : F.)Qul.
Hygrocybe cinerella (Kuhner) Arnolds
Hygrocybe nigrescens (Qul.) Kuhn.
Hygrophorus cantharellus (Schw.) Fr.
Hygrophorus conicus (Scop.: Fr.)
Fr.=Hygrocybe conica (Scop.: Fr.) Kumm

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

Hygrophorus chrysodon (Batsch) Fr.


Hygrophorus hypothejus (Fr.) Fr.

X
X
X
X
X
X
X
X

Hygrophorus niveus Scop. : Fr.


Hygrophorus russula (Fr.) Qul.
Pluteus aurantiorugosus (Trog.) Sacc.
Pluteus cervinus (Schff. :Fr.) Kumm.
Volvariella bakeri (Murr.) Shaffer
Volvariella bombycina (Schaeffer: Fries)
Singer
Paneaeolus antillarum (Fr.)Dennis

X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

FAMILIA
STROPHARIACEAE

TRICHOLOMATACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Panaeolus foenisecii (Pers. : Fr.)Knher

Panaeolus sphinctrinus var. sphinctrinus


(Fr.) Qul.
Naematoloma capnoides (Fr.) Karst.
Naematoloma fasciculare (Huds. : Fr.)
Karst.
Naematoloma sublateritium (Fr.) Karst.
Pholiota adiposa (Fr.) Kumm.
Pholiota albacrenulata (Peck) Sacc.
Pholiota aurivella (Batsch : Fr.) Kumm.
Pholiota carbonaria (Fr.) Sing.
Pholiota spumosa (Fr.) Sing.
Pholiota squarrosa (Fr.) P. Kumm.
Psilocybe aztecorum Heim
Psilocybe bolivarii Guzmn
Psilocybe bonetii Guzmn
Psilocybe caerulescens var. caerulescens
Murr.
Psilocybe caerulescens var. ombrophilia
(Heim) Guzmn.
Psilocybe coprophila(Bull. : Fr.) Kummer
Psilocybe cordispora Heim
Psilocybe cubensis (Earle) Singer
Psilocybe hoogshageni R. Heim = P.
caerulipes var. Gastonii Singer
Psilocybe mexicana Heim
Psilocybe semistriata (Peck) Guzmn
Psilocybe zapotecorum Heim
Stropharia coronilla (Bull. :Fr.) Qul.
Stropharia semiglobata (Batsch. : Fr.) Qul.
Armillaria luteovirens (Alb. & Schw. : Fr.)
Gill.
Armillariella mellea (Vahl : Fr.) Karst.

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

FAMILIA
TRICHOLOMATACEAE

ESPECIE

UMSNH

Armillariella polymyces (Pers. : Letellier)


Singer & Clemencon.

Armillariella tabescens (Scop. : Fr.) Sing.


Asterophora parasitica (Fr.) Sing.
Clitocybe aeruginosa Bigelow
Clitocybe clavipes (Pers. : Fr.) Kumm.
Clitocybe gibba (Fr.) Qul.
Clitocybe nebularis (Batsch :Fr.) Qul.
Clitocybe odora (Batsch : Fr.) Kumm.
Clitocybe subbulbipes Murr.
Clitocybe suaveolens (Fr. : Schum.) Kumm.
Collybia butyracea (Bull. : Fr.) Qul.
Collybia butyracea var. asema Fr. sensu
Breitenbach y Krnzlin

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

Collybia confluens (Pers. : Fr.) Kumm.


Collybia dryophila (Bull. : Fr.) Qul.
Collybia fuscipurpurea(Pers. Fr.)Kumm.
Collybia maculata Smith
Collybia peronata (Bolton : Fr.) Kumm.

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

Collybia polyphylla (Peck) Sing.


Flammulina velutipes (Curt. : Fr.) Sing.
Hohenbuhelia petaloides (Bull. : Fr.) Schul.
Laccaria amethystina (Bolt. : Hook.) Murr.
Laccaria bicolor (Maire) Orton
Laccaria farinacea (Huds. : S. F. Gray)
Sing.
Laccaria laccata (Scop. : Fr.) Berk. et
Broome
Laccaria proxima (Boudier) Patouillard
Lepista nuda (Bull. : Fr.) Cooke
Leucopaxillus amarus (A. et S.) Kuh.
Lyophyllum aff. loricatum (Fr.) Kuehn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO

CONABIO UMSNH

X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

FAMILIA
TRICHOLOMATACEAE

ESPECIE

UMSNH

Lyophyllum decastes (Fr. : Fr.) Sing.

Marasmius albogriseus (Peck) Singer


Marasmius cohaerens (A. & S. : Fr.) Cook
& Bres.
Marasmius oreades (Bolt.: Fr.) Fr.
Marasmius plicatulus Peck
Marasmius rotula (Linn. : Fr.) Fr.
Marasmius ramealis Bull: Fr.
Marasmius scorodanius Fr.: Fr.
Marasmius spegazzinii Sacc. et Sydow.
Marasmius strictipes (Peck) Sing.
Melanoleuca alboflavida (Pk.) Murr.
Melanoleuca cognata (Fr.) Konrad
Melanoleuca grammopodia ( Bull.: Fr.) Pat.
Melanoleuca melaleuca (Fr. : Pers.) Murrill.
Mycena chlorophus (Berk. et Curt.) Sacc.
Mycena chlorinosma Sing.
Mycena galopus Qul.
Mycena leaina (Berk.) Sacc.
Mycena pura (Pers. : Fr.) Kumm.

X
X

Oudemansiella canarii (Jungh.) Hohnel


Oudemansiella longipes (Saint-Amans)
Moser
Panellus stypticus (Bull. : Fr.) Karsy.
Pseudoarmillariella ectypoides (Peck) Sing.
Tricholoma auratum (Fr.) Gillet
Tricholoma equestre Lin. : Fr.
Tricholoma flavovirens (A.& S. : Fr.)
Lundell
Tricholoma magnivelare (Pek.) Redhead
Tricholoma portentosum (Fr.) Qul.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO

CONABIO UMSNH

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
AGARICALES

FAMILIA
TRICHOLOMATACEAE

AURICULARIALES

AURICULARIACEAE

BOLETALES

BOLETACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE
Tricholoma sciodes (Secretan) Martin, ss.
Str. Clemencon
Tricholoma sejunctum (Sow. : Fr.) Qul.
Tricholoma stans (Fr.) Sacc.
Tricholoma terreum (Schaeff. : Fr.) Kumm.
Tricholoma triste (Scop.) Qul.
Tricholoma vaccinum (Pers. : Fr.) P. Kumm.
Tricholomopsis formosa ( Murrill) Singer
Tricholomopsis rutilans (Schaeff. : Fr.) Sing.
Xeromphalina campanella (Batsch. : Fr.)
Knher& Maire
Xerulina chrysopepla (Berk.et Curtis) Sing.
Auricularia delicata Fr. Hennings
Auricularia mesenterica Pers.
Auricularia polytricha (Montagne) Sacc.
Boletopsis grisea Peck
Boletopsis leucomelaena (Pers.) Fayod.
Boletus aestivalis Paulet : Fr.
Boletus F171 apendiculatus Schaeff. : Fr.
Boletus atkinsonianus sensu stricto (Murr.)
Sacc. & Trott. = Ceroimyces atkinsonianus
Murr.
Boletus bicoloroides Smith & Theirs
Boletus calopus Fr.
Boletus clavipes (Peck) Pilt & Dermek
Boletus erythropus (Fr. :Fr.) Pers.
Boletus fagicola Smith & Theirs
Boletus frostii Russell
Boletus griseus Frost in Peck
Boletus hypocarycinus Singer
Boletus inedulis (Murr.) Murr.
Boletus luridus Scheaff. : Fr.

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

11

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
BOLETALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
BOLETACEAE

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Boletus michoacanus Sing.

Boletus pinophilus Pilt & Dermek =


Boletus pinicola Vitt.
Boletus pulverulentus Krombholtz
Boletus pulverulentus ssp. typicus
Krombholtz
Boletus purpureus Fr.
Boletus regius Krom.
Boletus rubellus Krombholtz
Boletus rubroflammeus Smith & Theirs.
Boletus satanas Lenz
Boletus satanoides Smotlacha (ss Singer)=
Boletus splendidus ssp. splendidus (sensu
stricto Moser)
Boletus separans Peck= Boletus edulis sp.
separans(Peck) Singer.
Boletus subvelutipes Peck.
Boletus variipes Peck
Boletus variipes var. fagicola Smith &
Theirs
Boletus vermiculosus Peck
Leccinum albellum (Peck) Singer
Leccinum auriantiacum ( Bull. : St. Amans)
S.F. Gray
Leccinum chromapes (Frost.) Singer
Leccinum diriusculum (Schultz.) Singer
Leccinum rugosiceps (Peck) Singer.
Leccinum aff. scabrum (Bull. : St. Am) S. F.
Gray
Pulveroboletus hemichrysus (Berk. & Curt.)
Singer.
Suillus brevipes (Peck) Kuntze
Suillus brevipes var. subgracilis Smith &
Theirs

X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

12

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
BOLETALES

FAMILIA
BOLETACEAE

CONIOPHORACEAE
GOMPHIDIACEAE

GYRODONTACEAE
HYGROPHOROPSIDACEAE
PAXILLACEAE

RHIZOPOGONACEAE
STROBILOMYCETACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

Suillus brunnescens Smith & Theirs


Suillus cothurnatus ssp. hiealis Singer
Suillus granulatus (L. : Fr.) Kuntze
Suillus hirtellus (Pk.) Kuntze
Suillus luteus (L. : Fr.) S. F. Gray
Suillus pseudobrevipes Smith & Theirs
Suillus punctipes (Peck) Sing.
Suillus tomentosus var. discolor Smith,
Theirs y Miller
Suillus tomentosus (Kauffman) Singer
Serpula lacrymans ( Wulf: : Fr.) j. Schrt.
=Merulius lacrymans (Jack.: Fr.) Schum.
Chroogomphus vinicolor (Pk.) Miller
Chroogomphus rutilus (Schaeff. : Fr.)
Lundell & Nannfeld
Chroogomphus rutilus ssp.michoacanensis
Singer
Gomphidius rutilus (Schaeff. : Fr.) Lundell
& Nannfeld
Gyrodon meruloides (Schwein) Sing.
Gyroporus castaneus (Fr.) Qul.
Hygrophoropsis auriantiaca (Wulf. : Fr.)
Maire
Paxillus atromentosus (Batsch : Fr.) Fr.
Paxillus panuoides (Fr. : Fr.) Fr.
Omphalotus olearius(D.C. :Fr.) Sing.
Omphalotus mexicanus Guzmn & Mora
Rhizopogon ochraceorubens Smith in Smith
& Zeller
Astroboletus gracilis var. gracilis (Peck)
Wolfe.
Porphyrellus pacificus (Wolfe) Singer
Porphyrellus porphyrosporus (Fr.) Gilbert

CONABIO UMSNH

UMSNH
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

13

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
BOLETALES

FAMILIA
STROBILOMYCETACEAE

XEROCOMACEAE

XEROCOMACEAE

CANTHARELLALES

CANTHARELLACEAE

CLAVARIACEAE
CLAVARIADELPHACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Strobilomyces confusus Sing.

Strobilomyces floccopus (Vahl. : Fr.) Karst.


Tylopilus eximius (Peck) Sing.
Tylopilus fellus (Bull. : Fr.) Karst.
Tylopilus obscurus Halling
Tylopilus pseudoscaber (Secr.) A. H. S./
Thiers
Boletellus ananas (Curt.) Murr.
Boletellus chrysenteroides (Snell.) Snell.=
Boletus chrysenteroides Snell.

X
X
X
X
X

Boletellus aff. intermedius Smith & Thiers


Boletellus russellii (Frost) Gilbert
Phylloporus rhodoxanthus (Schw.) Bres.
Xerocomus chrysenteron (Bull. : St. Amans )
Qul.
Xerocomus illudens ssp. xanthomycelinus
Singer
Xerocomus leonis (Reid) Bon
Xerocomus spadiceus Fr.
Xerocomus truncatus Sing.
Cantharellus cibarius Fr.
Cantharellus cinnabarinus Schw.
Cantharellus odoratus (Schw.) Fr.
Clavaria vermicularis Fr.
Clavariadelphus cokeri Well et Kempton
Clavariadelphus occidentalis Methven
Clavariadelphus pistilaris (Fr.) Donk
Clavariadelphus truncatus (Qul.) Donk
Clavariadelphus truncatus var. umbonatus
(Peck) Methven
Clavariadelphus unicolor (Rav. apud Berk.)
Corner

X
X
X
X

X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

14

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
CANTHARELLALES

FAMILIA
CLAVULINACEAE

CRATERELLACEAE

HYDNACEAE

SCUTIGERACEAE

SCUTIGERACEAE
SPARASSIDACEAE
CORTINARIALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CORTINARIACEAE

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Clavulina cinerea (Fr.) Schroet

Clavulina cristata (Fr.) Schroet


Clavulina rugosa (Fr.) Schroet
Craterellus cinereus Pers. : Fr.
Craterellus cornucopioides Linn. ex Pers.
Craterellus fallax Linn.:Pers.
Dentinum repandum (Fr.) Gray
Hydnum imbricatum Linn. : Fr.
Hydnum repandum L.: Fr.
Albatrellus confluens Kotlaba
Albatrellus cristatus (Fr.) Kotl. & Pouz.
Albatrellus ellisii (Berkeley) Pouzar
Albatrellus ovinus (Fr.) Kotl.&Pouz.
Albatrellus subrubescens (Murr.) Pouz.
Sparassis crispa Wulf. : Fr.
Sparassis radicata Weir
Cortinarius cillinitus Fr.
Cortinarius crasus Fr. sensu Smith
Cortinarius cedretorun Maire
Cortinarius glaucopus (Schaeff.: Fr.)S.F.G.
Cortinarius melliolens Schaeff.
Cortinarius semisanguineus (Fr.) Gill.
Cortinarius violaceus (Fr.) S.F. Gray
Cortinarius volvatus Smith
Gymnopilus earlei Murr.
Gymnopilus longipes Guzmn-Dvalos &
Guzmn
Gymnopilus penetrans (Fr. : Fr.) Murr.
Inocybe calamistrata (Fr.) Gill.
Inocybe confusa Kars. sensu Heim
Inocybe cookei Bres.

X
X
X

X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

15

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
CORTINARIALES

FAMILIA
CORTINARIACEAE

CREPIDOTACEAE
CREPIDOTACEAE
DACRYMYCETALES

DACRYMYCETACEAE

GANODERMATALES

GANODERMATACEAE

GOMPHALES

GOMPHACEAE

RAMARIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Inocybe fastigiata (Shaeff. : Fr.) Qul.

Inocybe geophylla var. alba Schum.


Inocybe geophylla var. lilacina Fr.
Inocybe hystrix (Fr.) Karst.
Phaeocollybia attenuata (Smith) Sing.
Phaeocollybia fallax A. H. S.
Phaeocollybia kauffmanii (Smith) Sing.
Galeriana unicolor (Fr.) Singer
Crepidotus cinnabarinus Peck
Crepidotus mollis (Schaeff. :Fr.) P. Kumm.
Crepidotus mollis var. mollis (Fr.) Stande
Die Schwmme
Calocera viscosa (Pers. : Fr.) Fr.
Dacrymyces deliquescens (Mrat) Duby
Dacrymyces dictiosporus Mar.
Dacrymyces palmatus (Schw.) Bres.
Dacryopinax elegans (Berk. & Curt.) Mar.
Dacryopinax spathularia (Schw.) Mar.
Ganoderma applanatum (Pers. : Wallr.) Pat.
Ganoderma curtisii (Bek.) Murr.
Ganoderma lobatum (Schw.) Atk.
Ganoderma lucidum (Leys. : Fr.) Karst.
Ganoderma sessile Murr.
Ganoderma tsugae Murrill
Gomphus clavatus S. F. Gray
Gomphus floccosus (Schw.) Sing.
Gomphus kauffmanii (Smith) Sing.
Ramaria araiospora Marr & Stuntz
Ramaria araiospora var. rubella Mar et
Stuntz
Ramaria botrytis (Fr.) Rick.

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

16

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
GOMPHALES

FAMILIA
RAMARIACEAE

HERICIALES

AURISCALPIACEAE
CLAVICORONACEAE
HERICIACEAE
LENTINELLACEAE

HYMENOCHAETALES

HYMENOCHAETACEAE

LYCOPERDALES

GEASTRACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

Ramaria concolor (Corner) Petersen.


Ramaria flava (Fr.) Qul
Ramaria flavigelatinosa var.megalospora
Marr. & D.E. Stuntz
Ramaria fennica (P. Karst.) Ricken
Ramaria formosa (Fr.) Qul.
Ramaria gracilis (Pers. per Fr.) Qulet.
Ramaria rainierensis Marr et Stuntz
Ramaria rubiginosa Marr et Stuntz
Ramaria stricta (Pers. per Fr.) Qulet.
Ramaria suecica (Fr.) Donk.
Ramaria testaceo-flava (Bres.) Corner
Auriscalpium vulgare S. F. Gray
Clavicorona pyxidata (Fr.) Doty
Hericium erinaceum (Bull. : Fr.) Pers.
Lentinellus omphalodes (Fr.) Karst.
Lentinellus vulpinus (Fr.) Khner & Maire
Coltricia cinnamomea (Pers.) Murr.
Coltricia perennis (L. : Fr.) Pat.
Hidnochaete olivacea (Schw.) Bank.
Inonotus hispdus (Fr.) Karst.
Inonotus dryadeus (Pers. : Fr. ) Murrill
Inonotus radiatus (Saw. : Fr.) Karst.
Phellinus gilvus (Schw.) Pat.
Phellinus igniarius (L. : Fr.) Qul.
Phellinus tortulosus (Pers.) Bourd. et Galzin
Phellinus rimosus (Berk.) Pilt.
Geastrum lageniforme Vittad.
Geastrum saccatum (Fr.) Fisch.
Geastrum triplex Jungh.
Geastrum velutinum (Morg.) Fisch.

CONABIO UMSNH

UMSNH
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

17

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
LYCOPERDALES

FAMILIA
LYCOPERDACEAE

NIDULARIALES

NIDULARIACEAE

PORIALES

CORIOLACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Arachnion album Schw.

Bovista fusca Lev.


Bovista plumbea var. ovalispora Pers.
Calvatia cyathiformis (Bosc) Morg.
Lycoperdon caelatum Bull.
Lycoperdon candidum Pers.
Lycoperdon marginatum Vittad.: Moris
Lycoperdon pedicellatum Peck
Lycoperdon perlatum Pers.: Pers.
Lycoperdon pusillum ( Batsch : Pers.)
Schumach.
Lycoperdon pyriforme Pers.
Lycoperdon rimulatum Peck
Lycoperdon umbrinum Pers.
Morganella vellutina (Berk. : Mass.) Kreisel
& Dring
Vascellum intermedium Smith
Crucibulum laeve (Bull. : DC.) Kambly
Cyathus olla (Batch) Pers.
Cyathus pullus Tai and Hung.
Cyathus stercorea (Schw.) de Toni
Cyathus striatus Huds. : Pers
Bjerkandera adusta Karsten
Climacocystis borealis (Fries) Kotlaba &
Pouzar
Coriolopsis brunneo-leuca (Berkeley)
Ryvarden
Coriolopsis gallica (Fries) Ryvarden
Coriolus hirsutus (Wulfen : Fr.) Qul.
Cryptoporus volvatus Shear
Daedalea elegans Spreng. : Fr.
Daedalea quercina L. : Fr.

X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X

18

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
PORIALES

FAMILIA
CORIOLACEAE

ESPECIE

UMSNH

Fomes annosus (Fr.) Cke.

Fomes fomentarius (L. :Fr.) J. Kickx.


Fomes robustus Karst.
Fomes ulmarinus (Sow. : Fr. ) Gill.
=Fomitopsis ulmarius (Sow. : Fr.)Gill.
Fomes hemileucus (Berk. & Curt.) Cooke
Fomitopsis cajanderi (Kar.) Kolt.et Pouz.
Fomitopsis pinicola (Fr.) Karst.=Fomes
pinicola (S. W. : Fr.) Cook.
Fomitopsis rosea (Fr.) Karst.
Gloeophyllum mexicanum (Mont.) Ryvarden
Gloeophyllum sepiarium (Fr.) Kar.
Gloeophyllum striatum (Sw.: Fr.) Murr.
Heterobasidion annosum Brefeld
Heteroporus biennis (Fr.) Laz.
Hexagonia hirta (Pasilot. : Fr.)Fr.
Hexagonia hydnoides (Fr.) M. Fid.
Hexagonia papyracea Berkeley
Hexagonia tenuis (Hooker) Fries
Hydnopolyporus palmatus (Hook.) O. Fid.
Laetiporus sulphureus (Bull. : Fr.) Murr.
Lenzites betulina (L. : Fr.) Fr.
Lenzites saepiaria (Wulf. : Fr.) Fr.
Oligoporus balsameus (Peck) Gilbn. et
Ryvarden
Phaeolus schweinitzii (Fries) Patouillard
Pycnoporus betulinus (Bull.: Fr.) K.

X
X
X

Pycnoporus sanguineus (Linn. : Fr.) Murr.


Trametes cervina (Schw.) Bres.
Trametes elegans (Sprengel . :Fries)Fries
Trametes hirsuta ( Wulf. :Fr.) Pilat.=
Coriolus hirsutum (Wulf. : Fr.) Qul.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO

CONABIO UMSNH

X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

X
X

X
X

X
X

19

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
PORIALES

FAMILIA
CORIOLACEAE

ESPECIE
Trametes hispida (Bagl.) Fr.
Trametes versicolor (Fr.) Pilat.=Polyporus
versicolor L. : Fr.
Trametes villosa (Fr.) Kreisel
Trichaptum abietinum (Dickson : Fries)
Ryvarden
Trichaptum abietinus (Fr.) Ryv.= Polyporus
abietinus Dicks. : Fr.

LENTINACEAE

POLYPORACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO

Trichaptum biformis (Fr. in Kl.) Ryv.


Trichaptum byssogenum (Junghuhn)
Ryvarden
Tyromyces caesius Murr.
Tyromyces fragilis (Fr.) Donk.
Lentinus cubensis B. & C. = Lentinula
boryana ( Berk.& Mont.) Pegler
Lentinus lepideus (Fr. : Fr.) Fr. =
Neolentinus suffrutescens (Brot. : Fr.)May &
Wood
Panus badius (Berkeley) Sing.
Panus conchatus (Bull. : Fr.) Fr.
Panus crinitus (Linn. : Fr.) Sing.
Pleurotus dryinus (Fr. : Pers.) Qul.
Pleurotus dryinus (Pers. : Fr) Kumm.
Pleurotus ostreatus (Jacq. : Fr.) Kumm.
Echinochaete megalopora (Mont.) Reid.
Favolus alveolaris (DC. : Fr.) Qul.
Favolus brasiliensis Fr.
Melanopus leprieuri (Mont.) Pat.
Melanopus varius (Pers. : Fr.) Pat.
Polyporus adustus Willd .: Fr.
Polyporus alveolaris (De Candole : Fries)
Bondarzew & Sing.
Polyporus arcularius Batsch : Fries

CONABIO UMSNH

UMSNH
X

X
X

X
X
X
X

X
X
X
X
X

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X

20

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
PORIALES

RUSSULALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
POLYPORACEAE

RUSSULACEAE

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Polyporus azureus Fr.

Polyporus badius (S.F. Gray) Schwein.


Polyporus focicola B. & C.
Polyporus hirsutus Wolf : Fr.
Polyporus hydnoides Swartz : Fr.
Polyporus leucomelas Pers.: Fr.
Polyporus occidentalis Klotzsch
Polyporus tenuiculus Fries
Polyporus tulipiferaes (Schwein.) Overh.
Polyporus tricholoma Mont.
Polyporus sanguineus Linneo: Fries
Polyporus pargamenus Fr.
Polyporus umbellatus Fr.
Polyporus villosus Swartz : Fr.
Pseudofavolus cucullatus (Mont.) Pat.
Lactarius chrysorheus Fr.
Lactarius deliciosus (L. : Fr.) S.F. Gray
Lactarius dispersus Hes.& Smith
Lactarius indigo Schw. : Fr.
Lactarius olympianus Smith. & Hesler
Lactarius rufus (Scop. : Fr.) Fr.
Lactarius salmonicolor Heim & Leclair
Lactarius sanguifluus Paulet : Fr.
Lactarius scrobiculatus (Scop.: Fr.) Fr.
Lactarius peckii Burlingham
Lactarius piperatus (L. :Fr.) S.F. Gray.
Lactarius torminosus (Schaeff. : Fr.) S.F.
Gray
Lactarius vellereus (Fr.) Fr.
Lactarius volemus (Fr.) Fr.
Lactarius yazooensis Hes. & Smith

X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

21

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
RUSSULALES

FAMILIA
RUSSULACEAE

SCHIZOPHYLLALES

SCHIZOPHYLLACEAE

SCLERODERMATALES

ASTRAEACEAE
SCLERODERMATACEAE

STEREALES

ECHINODONTIACEAE
MERULIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Lactarius zonarius Secretan : Fries

Russula aeruginea Lindbl. : Fr.


Russula alutaceae (Pers. : Fr.) Fr.
Russula brevipes Peck
Russula cyanoxantha (Schaeff.: Schw.) Fr.
Russula emetica Schaeff. : Fr.
Russula foetens Pers. : Fr.
Russula lepida Fr.
Russula lutea (Huds. : Fr.) S.F. Gray
Russula nigricans Bull. : Fr.
Russula olivacea (Schaeff. : Schw.) Fr.
Russula sanguinea (Bull.: Saint-Amans) Fr.
Russula xerampelinaFr.
Schizophyllum commune Fr.:Fr.
Schizophyllum umbrinum Berk.
Astreus higrometricus (Pers.) Morgan
Pisolithus tinctorius (Mich. : Pers.) Coker &
Couch.
Scleroderma albidum Pat. & Trab. emend.
Guzmn
Scleroderma aerolatum Ehrenb.
Scleroderma cepa Pers.
Scleroderma cintrinum Pers.
Scleroderma geaster Fr.
Scleroderma hypogaeum Zeller
Scleroderma polyrhizum Pers.
Scleroderma texense Berk.
Scleroderma verrucosum Pers.
Equinodontium tinctorium (Ellis &
Everh.)Ellis & Everh.
Merulius incarnatus Schw.
Merulius tremellosus Schrad.: Fr.

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

22

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
STEREALES

THELEPHORALES

FAMILIA
STEREACEAE

BANKERACEAE

THELEPHORACEAE

TREMELLALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

EXIDIACEAE

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Stereum gausapatum (Fr.) Fr.

Stereum hirsutum (Willd. : Fr.) S. F. Gray


=Stereum complicatum (Fr.) Fr.
Stereum ostrea (Blume & Nees : Fr.) Fr.=
Stereum fasciatum (Schwein.) Fr.
Stereum sanguinolentum (Alb. et Schw. :
Fr.) Fr.
Stereum subpileatum Berk. & Curtis
Bankera fuligineo-alba (Schmidt in Kunz. &
Schmidt : Fr.) Pouz.
Phellodon excentri-mexicana Baird
Phellodon niger (Fr.) Karst.
Hydnellum caeruleum (Hornem.: Pers.)
Karst.
Hydnellum concrescens (Pers.) Banker
Hydnellum ferrugineum (Fr.: Fr.) Karst.
Hydnellum suaveolens (Scop.: Fr.) Karst.
Hydnellum concrescens (Pers. : Schw.)
Banker
Thelephora terrestris (Ehrn.) Fr.
Thelephora palmata Scop. : Fr.
Sarcodon fennicus (Karst.) Karts.
Sarcodon fuscoindicus (Harr.) Harr.
Sarcodon imbricatus (L.: Fr.) Karst.
Sarcodon scabrosus (Fr.) Karst.
Ductifera pululahuana (Patouillard) Donk
Eichleriella leveilliana (B. & C.) Burt.
Exidia recisa Fr.
Guepinia spathularia (Schwein.) Fr.
Phlogiotis helvelloides (Fr.) Mar.
Pseudohydnum gelatinosum (Fr.) Karst.
Sebacina incrustans (Fr.)Tul.
Tremellodendron schwinitzi (Pk.) Atk.

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

23

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

BASIDIOMYCOTA

BASIDIOMYCETES
TREMELLALES

MYXOMYCOTA

ECHINOSTELIALES
LICEALES

FAMILIA
TREMELLACEAE

CLASTODERMATACEAE
CRIBRARIACEAE

LICEACEAE
LYCOGALACEAE

PHYSARALES

DIDYMIACEAE

PHYSARACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH

Neotremella guzmanii Lowy

Tremella foliacea Pers.: Fr.


Tremella fusiformis Berk.
Tremella lutescens Fries
Tremella mesenterica Retz.:Fr.
Tremella reticulata (Berk.) Farlow
Clastoderma debaryanum Blytt
Cribraria cancellata Nann.-Brem.
Cribraria languescens Rex
Cribraria tenella Schrader
Cribraria violacea Rex
Licea operculata (Wingate)Martin
Dictydiaethalium plumbeum (Schum.) Rost.
Enteridium splendens (en blanco)
Lycogala epidendrum (L.) Fries
Lycogala exiguum Morgan
Tubifera microsperma (Berk. & Curt.)
Martin
Diderma effusum (Schw.) Morgan
Diderma hemisphaericum (Bull.)
Hornemann
Diderma platycarpum (en blanco)
Diderma spumarioides (Fries) Fries
Didymium anellus Morgan
Didymium squamulosum (Alb. & Schw.)
Fries
Craterium leucocephalum (Pers.) Ditmar
Fuligo septica (L.) J.F. Gmel.
Physarella oblonga (Berk. & Curt.) Morgan
Physarum bogoriense Raciborski
Physarum compressum Albertini &
Schweinitz.

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

24

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

MYXOMYCOTA

LICEALES
PHYSARALES

STEMONITALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA

ESPECIE

CONABIO

PHYSARACEAE

Physarum crateriforme Petch.

STEMONITIDACEAE

Physarum dictyosporum Martin


Physarum echinosporum A. Lister
Physarum javanicum Raciborski
Physarum leucophaeum Fries
Physarum leucopus Link
Physarum melleum (Berk. & Br.) Massee
Physarum nicaraguense Macbr.
Physarum nucleatum Rex
Physarum nutans Persoon
Physarum pusillum (Berk. & Curt) G. Lister
Physarum roseum Berk. & Br.
Physarum stellatum (Massee) Martin
Physarum tenerum Rex
Physarum viride (Bull.) Persoon
Comatricha elegans (Racib.)G. lister
Comatricha tenerrima (M.A. Curt.) G. Lister
Diachea bulbillosa (Berk. & Br.) A. Lister
Diachea leucopodia (Bull.) Rost.
Diachea radiata G. Lister & Petch
Diachea subsessilis Peck
Lamproderma arcyrionema Rost.
Lamproderma scintillans (Berk. & Br.)
Morgan
Stemonitis axifera (Bull.) Macbr.
Stemonitis fusca Roth
Stemonitis hyperopta Meylan
Stemonitis pallida Wingate
Stemonitis smithii Macbr.
Stemonitis splendens Rost.

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

CONABIO UMSNH

UMSNH

X
X
X
X
X
X

25

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM

CLASE
ORDEN

MYXOMYCOTA

LICEALES
STEMONITALES
TRICHIALES

FAMILIA
STEMONITIDACEAE
ARCYRIACEAE

TRICHIACEAE

PROTOSTELIOMYCETES
PROTOSTELIALES

CERATIOMYXACEAE

ESPECIE

CONABIO

Stemonitopsis typhina (Wiggers) Nann.Brem.


Arcyria cinerea (Bull.) Persoon
Arcyria denudata (Linneo) Wettstein
Arcyria insignis Kalchbrenner & Cooke
Arcyria obvelata (Oeder) Onsberg
Hemitrichia calyculata (Speg.)M. L. Farr
Hemitrichia serpula (Scop.) Rost.
Perichaena chrysosperma (Currey) A. Lister
Perichaena depressa Libert
Ceratiomyxa fruticulosa (Mller) Macbr.

CONABIO UMSNH

UMSNH

X
X
X
X
X
X
X
X
X

NOTA: Listado de hongos ordenado de acuerdo a la clasificacin propuesta por Hawksworth et al. 1995.
^Listado revisado y elaborado por la M.C. Marlene Gmez Peralta y el Biol. Victor Manuel Gmez Reyes, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo; con base en da tos
del SNIB de CONABIO y el Herbario de la UMSNH.

Fuentes de informacin
ANEXO 4.3. LISTADO DE ESPECIES DE HONGOS MACROMICETOS DEL ESTADO DE
MICHOACN (FUENTE: UMSNH- CONABIO^).
Cifuentes B., J. 1999. Distribucin y algunos aspectos ecolgicos de hongos hidnoides estipitados de
Mxico. Herbario FCME. Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H177.
Estrada T., A. 2000. Las comunidades de myxomicetes de selva baja caducifolia. Laboratorio de Micologa.
Centro de Investigacin en Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de Tlaxcala. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto L165.
Valenzuela G., R. 1999. Las familias Polyporaceae sensu stricto y Albatrellaceae en Mxico. Laboratorio de
Micologa. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto
Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H201.
Villareal R., L. 1997. Los hongos silvestres: componentes de la biodiversidad y alternativa para la
sustentabilidad de los bosques templados. Instituto de Recursos Genticos y Productividad. Colegio
de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto C066.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

26

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.4. LISTADO DE ESPECIES DE LIQUENES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (18)

ESPECIE (57)

HBITAT

CONDICIN DE
CONSERVACIN

USOS

ARTHONI ACEAE
CHIODECTONACEAE

Arthonia punctiformis Ach.


Chiodecton sanguineum

Bosque de conferas
Selva baja caducifolia y manglar

Vulnerable
Vulnerable

Bioindicador
Indeterminado

CLADONI ACEAE

Cladonia bacillaris (Ach.) Nyl.


Cladonia clorophaea (Flk.) Spreng.
Cladonia fimbriata (l.) Fr.
Cladonia squamosa (Scop.) Hoffm.
Leptogium austroamericanum (Malme)
Dodge
Leptogium corticola Tayl.

Bosque mixto, B. de conferas


Bosque de conferas
Bosque mixto y B. de conferas
Bosque de conferas
Bosque de pino-encino

Estable
Estable
Estable
Vulnerable
Vulnerable

Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Indeterminado

Bosque de conferas, B. de encino


y B. mesfilo
Bosque de conferas, B. de encino
y B. mesfilo
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Campos de cultivo
Terreno abierto
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque mixto y B. de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas

Estable

Indeterminado

Estable

Indeterminado

Vulnerable
Estable
Estable
Estable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Estable
Estable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Estable

Indeterminado
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Indeterminado
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador
Indeterminado
Bioindicador

COLLEMATACEAE

Leptogium phyllocarpum (Pers.) Mont.


GRAPHID ACEAE
LECANORAC EAE

LEPRARIACEAE
OPEGRAPH ACEAE
PARMELIACEAE

Graphis scripta (L.) Ach.


Lecanora conizaeoides Nyl. ex Cromb.
Lecanora saligna (Schrad.) Zalhbr.
Ochrolechia pseudopallescens Brodo.
Lepraria candellaris (L.) Fr.
Opegrapha atra Pers.
Candelaria fibrosa (Fr.) Mll. Arg.
Candelina submexicana (Lesd.) Poelt.
Cetraria oakesiana Tuck.
Cetrelia chicitae (Culb.) Culb. & Culb.
Flavopunctelia flaventior (Stirt.) Hale
Hypotrachina revoluta (Flk.) Hale
Parmelia laevigata (Sw.) Ach.
Parmelia subrudecta Nyl.
Parmelina galbina (Ach.) Hale
Parmeliopsis aleurites Ach.
Parmotrema cristiferum (Tayl.) Hale
Parmotrema dilatatum (Vain.) Hal e

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Bosque mixto y B. de conferas

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
PARMELI ACEAE

ESPECIE
Parmotrema perforatum (Jacq.) Mass.
Parmotrema subtinctorium (Zahlbr.) Hale
Pseudevernia consocians (Vain.) Hale & Cu

HBITAT

CONDICIN DE
CONSERVACIN

CONABIO UMSNH

USOS

PHYSCIACEAE
PYRENULACEAE
ROCCELLACEAE

Physcia caesia (Hoffm.) Hampe.


Pyrenula cerina
Roccella babingtonii Mont.

Bosque de encino
Bosque mixto
Bosque de conferas, B. mixto y
B. mesofilo
Bosque de conferas, B. mixto y
B. mesofilo
Bosque mixto
Bosque de conferas
Area deforestada
Bosque de conferas y B. mixto
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de encino
Bosque de conferas, B. mixto y
B. mesofilo
Bosque de conferas, B. mixto y
B. mesofilo
Bosque de conferas
Selva baja caducifolia y manglar
Selva baja caducifolia

STEREOCAULACEAE

Stereocaulon condensatum Hoffm.

Bosque mixto y B. de conferas

Estable

Bioindicador

STEREOCAULACEAE
STICTACEAE

Stereocaulon tomentosum Fr.


Lobaria ravenellii (Tuck.) Yoshim.
Pseudocyphellaria aurata (Ach.) Vain.
Sticta fuliginosa (Dicks.) Ach.
Sticta weigelii (Ach.) Vain.

Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Estable

Bioindicador
Indeterminado
Indeterminado
Indeterminado
Indeterminado

TELOSCHISTACEAE

Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laund.


Teloschistes exilis (Michx.) Vain.
Lasallia papulosa (Ach.) Llano
Umbilicaria vellea (L.) Ach.
Ramalina farinacea (L.) Ach.

Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque mixto
Bosque de conferas y B. mixto
Bosque de conferas, B. mixto y
B. de encino
Bosque de conferas
Bosque de encino
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas y B. de
encino

Vulnerable
Estable
Vulnerable
Vulnerable
Estable

Bioindicador
Indeterminado
Indeterminado
Indeterminado
Bioindicador

Pseudevernia intensa (Nyl.) Hale & Culb.


Pseudoparmelia sphaerosphora (Nyl.) Hale
Xanthoparmelia cumberlandia (Gyel.) Hale
Xanthoparmelia plittii (Gyel.) Hale
Peltigera polydactyla (Neck.) Hoffm.
Pertusaria pertusa (L.) Tuck.
Anaptychia palmatula (Michx.) Vain.
Dirinaria confusa Awas.
Heterodermia hypoleuca (Ach.) Trev.
Heterodermia leucomelaena (L.) Poelt

UMBILICARIACEAE
USNEACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Vulnerable
Vulnerable
Estable

Indeterminado
Indeterminado
Bioindicador

Estable

Bioindicador

Vulnerable
Vulnerable
Vulnerable
Estable
Estable
Estable
Estable
Estable

Indeterminado
Bioindicador
Bioindicador
Ornato
Bioindicador
Indeterminado
Indeterminado
Bioindicador

Estable

Bioindicador

Estable
Vulnerable
Vulnerable

Bioindicador
Indeterminado
Tintreo

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
USNEACEAE

ESPECIE
Usnea barbata (L. ) Wigg.
Usnea ceratina Ach.
Usnea strigosa (Ach.) Eaton

HBITAT
Bosque de conferas
Bosque de conferas
Bosque de conferas, B. mixto y
B. de encino

CONDICIN DE
CONSERVACIN
Estable
Vulnerable
Estable

CONABIO UMSNH

USOS
Bioindicador
Bioindicador
Bioindicador

^Tomado del Catalogo de Biodiversidad, SEDUE 2000.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.5. LISTADO DE ESPECIES DE MACROALGAS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (30)

ESPECIE (82)

HABITAT

MUNICIPIO

BATRACHOSPERMACEAE
BONNEMAISONIACEAE

Batrachospermum moniliforme Roth


Dulceacucola
Asparagopsis taxiformis (delile) Trevisan = Marino
Fucus taxiformis; Falkenbergia hillebrandii

Ciudad Hidalgo y Uruapan


Aquila

BRYOPSIDACEAE

Bryopsis hypnoides Lamouroux


Bryopsis pennata Lamouroux var. minor J.
Agardh
Derbesia marina (Lyngbye) Solier =
Vaucheria marina; Gastridium ovale;
Halicystis ovalis
Bryopsis hypnoides Lamourox
Caulerpa racemosa (Forsskal) J. Agardh
Caulerpa racemosa var. peltata
(Lamouroux) Eubank =Caulerpa peltata
Centroceras clavulatum (C. Agardh in
Kunth) Montagne in Durieu de
Maissoneuve =Ceramium clavulatum
Ceramium caudatum Setchell y Gardner

Marino

Aquila y Coahuayana
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila y Coahuayana

Marino
Marino
Marino

Lzaro Crdenas
Lzaro Crdenas
Aquila y Lzaro Crdenas

Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas

Marino

CAULERPACEAE

CERAMIACEAE

CHAMPIACEAE
CHARACEAE

CHNOOSPORACEAE

CLADOPHORACEAE

Marino
Marino

Ceramium flaccidum (Kuetzing) Ardissone


Ceramium hamatispinum Dawson
Ceramium sinicola Setchell y Gardner
Ceramium zacae Setchell y Gardner
Griffithsia pacifica Kylin
Haloplegma duperreyi Montagne
Pleonosporium rhizoideum Dawson
Champia parvula (C. Agardh) Harvey
=Chondria parvula

Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino
Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas
Aquila y Lzaro Crdenas
Aquila
Aquila
Aquila
Aquila
Aquila
Aquila
Aquila

Chara excelsa Allen


Nitella flexilis (Linnaeus) C. Agardh
=Nitella opaca
Nitella tenuissima (Desvaux) Ktzing =
Nitella tenuissima ssp. tenuissima; Nitella
tenuissima var. tenuissima; Nitella
tenuissima f. Tenuissima
Chnoospora minima (Hering) Papenfuss =
Chnoopsora atlantica; Ch. fastigiata; Ch.
fastigiata var. atlantica; Ch. fastigiata var.
pacifica; Ch. Pacifica
Chaetomorpha antennina (Bory) Kuetzing
= Conferva antennina; Chaetomorpha
media
Chaetomorpha californica Collins
Chaetomorpha capillaris (Ktzing)
Borgesen
Cladophora graminea Collins
Cladophora prolifera (Roth) Ktzing
=Conferva prolifera

Dulceacucola
Dulceacucola

Salvador Escalante
Salvador Escalante

Dulceacucola

Salvador Escalante

Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas

Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas

Marino
Marino

Coahuayana
Lzaro Crdenas

Marino
Marino

Aquila
Aquila

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
CLADOPHORACEAE

CODIACEAE

CORALLINACEAE

CRYPTONEMIACEAE
DASYACEAE
DELESSERIACEAE
DERMONEMATACEAE

DICTYOTACEAE

ECTOCARPACEAE

GALAXAUR ACEAE

GELIDIACE AE

GRACILARI ACEAE

ESPECIE

CONABIO UMSNH

HABITAT

MUNICIPIO

Cladophora sericea (Huds.) Ktz.


=Conferva sericea, Cladophora flexuosa
sensu, C. glaucescens sensu, C. rudolphiana
sensu
Codium cuneatum Setchell y Gardner
Codium edule Silva
Codium geppiorum O.C. Schmidt

Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas

Marino
Marino
Marino

Codium giraffa Silva

Marino

Amphiroa beauvoisii Lamouroux


Amphiroa brevianceps Dawson
Amphiroa dimorpha Lemoine
Amphiroa zonata Yendo
Jania adhaerens Lamouroux = Corallina
decussato-dichotoma; Jania decussatodichotoma
Pneophyllum nicholsii (Setchell y Gardner)
Y. Chamberlain

Marino
Marino
Marino
Marino
Marino

Aquila
Aquila
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila y Coahuayana
Aquila
Aquila y Lzaro Crdenas
Lzaro Crdenas
Aquila y Lzaro Crdenas

Marino

Aquila y Coahuayana

Prionitis cornea (Okam.) Daws.


=Grateloupia cornea, Zanardinula cornea
Dasya sinicola var. Abyssicola (Dawson)
Dawson =Dasya abyssicola
Cryptopleura lobulifera (C. Agardh) Kylin
=Neuroglossum lobuliferum
Dermonema frappieri (Montagne et
Millardet) Boergesen =Cladosiphon
frappierii
Dictyota crispata Thivy
Dictyota dichotoma (Hudson) Lamouroux
Padina crispata Thivy
Padina durvillaei Bory

Marino

Lzaro Crdenas

Marino

Aquila

Marino

Aquila

Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas

Marino
Marino
Marino
Marino
Marino

Aquila
Aquila
Lzaro Crdenas
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila

Marino
Marino

Aquila y Lzaro Crdenas


Aquila

Marino
Marino
Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas
Aquila y Coahuayana
Aquila

Marino

Aquila

Marino

Aquila

Ectocarpus parvus (Saunders) Hollenberg =


Ectocarpus siliculosus var. parvus; E.
confervoides f. Parvus; E. Comensalis; E.
Eramosus; E. Mesogloiae; E. Dimorphus;
E. Confervoides f. Pugmaeus sensu
Hincksia breviarticulata (J. Agardh) Silva
Galaxaura rugosa (Ellis y Solander)
Lamouroux = Corallina rugosa; Galaxaura
elongata; G. squalida; G. glabriuscula; G.
pacifica; G. Cuculligera; G. Intricata; G.
Lichenoides
Gelidium pusillum (Stackhouse) Le Jolis
=Fucus pusillum
Gelidium sclerophyllum Taylor
Gelidiopsis variabilis (Greville) Schmitz
=Gelidium variabilis
Gracilaria pachydermatica Setchell y
Gardner
Gracilaria textorii var. textorii (Suringer) J.
Agardh

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
HALIMEDACEAE
HALYMENIACEAE

HYPNEACEAE

PHYLLOPHORACEAE

PRASIOLACEAE
RALFSIACEAE
RHODOMELACEAE

SARGASSACEAE
UDOTEACEAE
ULVACEAE

ESPECIE
Gracilaria veleroe Dawson
Halimeda discoidea Decaisne
Grateloupia doryphora (Monatgne) Howe =
Halymenia doryphora; Grateloupia
californica; G. Cuneifolia; G. Cutleriae f.
Maxima; G. Maxima; G. Abreviata; G.
Multiphylla
Grateloupia versicolor (J. Agardh) J.
Agardh
Hypnea johnstonii Setchell y Gardner
Hypnea pannosa J. Agardh
Hypnea spinella (Agardh) Ktzing
Ahnfelthia plicata (Hudson) Fries =Fucus
plicatus
Gymnogongrus leptophyllus J. Agardh
Prasiola mexicana J. Agardh
Ralfsia pacifica Hollenberg =Ralfsia
occidentalis
Bryothamnion pacificum Taylor
Chondria repens Boergensen
Herposiphonia clavata Wynne
Herposiphonia plumula (J. Agardh)
Hollenberg =Polysiphonia plumula

CONABIO UMSNH

HABITAT

MUNICIPIO

Marino
Marino
Marino

Aquila
Aquila
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas

Marino

Aquila y Lzaro Crdenas

Marino
Marino
Marino
Marino

Aquila
Aquila y Lzaro Crdenas
Aquila y Coahuayana
Aquila

Marino
Dulceacucola
Marino

Aquila
Morelia
Aquila y Lzaro Crdenas

Marino
Marino
Marino
Marino

Aquila
Aquila
Aquila
Aquila

Marino

Aquila

Marino

Aquila

Herposiphonia tenella f. secunda (C.


Agardh) Hollenberg = Hutchinsia secunda;
Herposiphonia secunda
Herposiphonia verticillata (Harvey) Kylin
=Polysiphonia verticillata
Laurencia papillosa var. Pacifica Setchell y
Gardner
Laurencia voragina Taylor

Marino

Aquila

Marino

Tayloriella dictyurus (J. Agardh) Kylin

Marino

Sargassum howelli Setchell


Penicillus sibogae A. Gepp et E.S. Gepp
Enteromorpha compressa (Linaeus) Ness
=Ulva compressa
Enteromorpha flexuosa (Roth) J. Ag.
=Conferva flexuosa, Enteromorpha
tubulosa, E. prolifera var. Flexuosa
Enteromorpha intestinalis (Linnaeus) Link

Marino
Marino
Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila
Aquila
Coahuayana

Enteromorpha linza (Linnaeus) J. Agardh


Ulva lactuca Linnaeus

Marino
Marino

Marino

Lzaro Crdenas y
Coahuayana

Marino

Aquila, Coahuayana y Lzaro


Crdenas
Aquila y Lzaro Crdenas
Aquila, Coahuayana y Lzaro
Crdenas
Aquila

Ulva taeniata (Setchell) Setchell y Gardener Marino


=Ulva fasciata f. Taeniata
^Listado tomado del Catalogo de Biodiversidad, SEDUE 2000.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.6. LISTADO DE ESPECIES DE ALGAS DE IMPORTANCIA ECONMICA DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (28)

ESPECIE (78)

BATRASCHOSPERMACEAE

Batrachospermum moniliforme Roth

BRYOPSIDACEAE

Asparagopsis taxiformis (delile) Trevisan


Bryopsis hypnoides Lamoroux
Bryopsis pennata Lamoroux

USO

Derbersia marina (Lynbye) Solier


Caurlepa racemosa (Forskal) Agardh

Caulepa peltata (lamoroux) Eubank

CERAMIACEAE

CHAMPIACEAE
CHARIACEAE
CHOOSPORACEAE

Centroceras clavulatum (Agardh in kunth)


Montagne
Ceramium caudatum Setchell y Gadner
Ceramium flaccidum (Kuetzing) Adissone
Ceramium hamatispinum Dawson
Ceramium sinicola Setchell y Gardner
Ceramiun zacae Setchell y Gardner
Griffithsia pacifica Kylin
Haloplegma duperreyi Motagne
Plenosporium rhizoideum Dawson
Champia parvula (Agardh) Harvey
Nitella flexilis (linnaeus) Agardh
Nitella tenuissima (Desvaux) Kutzing
Chnoospora minima (Thening) Apenfuss

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Abundante en zonas trpicales y en


descargas de aguas negras, con
bastante materia orgnica

LUGAR DE COLECTA
Cerro Garnica, Ro Cupatzio, P arque Nacional
Eduardo Ruz y Presa Caltzontzin
Maruata
La Soledad, Careycito y San Telmo
Mexcalhuacn, Pichilinguillo , Faro de Buceras y
San Telmo
La Soledad
La Soledad, Caletilla, Caleta de Ca mpo,
Mexcalhuacn, Arena Blanca, Pichi linguillo,
Maruata, Careycito y Faro de Buceras
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caleta de
Campo, Arena Blanca, Pichilinguill o, Maruata,
Maruata Viejo, Careycito, Faro de Bu ceras, San
Telmo
Lzaro Crdenas, Maruata, San Telmo y Caleta de
Campo
Maruata
Maruata
Careycito y Faro de Buceras
Maruata y Careycito
Faro de Bucerias
Maruata
Maruata
Careycito
Maruata
Lago de Zirahun
Lago de Zirahun
Lzaro Crdenas, Las Peas, Las Peitas, La
Soledad, Caletilla, Caleta de Campo , Arena Blanca,
Pichilinguillo, Maruata, Maruata Viejo, Careycito,
Faro de Buceras y San Telmo

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
CLADOPHORACEAE

ESPECIE
Chaetomorpha antennina (Bory) Kuetzin

Chaetomorpha californicaa Collins


Chaetomorpha capillaris (Kutzing) Borgesen
Cladophora graminea Collins
Cladophora prolifera (Roth) Kutzing
Cladophora seriacea (Huds) Kutzing
CODIACEAE

USO
Tolerante a hidrocarburos

Indica aguas eutroficadas, indicadora


de contaminacin domstica

Codiun cuneatum Setchell y Gardner


Codium edule Silva
Codium geoppiorum O.C. Schmidt

Amphiroa beauvoisii Lamouroux


Amphiroa breavianceps Dawson
Amphiroa dimorpha Lemoine
Amphiroa zonata Yendo
Jania adhaerens Lamouroux

CRYPTONEMIACEAE
DASYACEAE
DELESSERIACEAE
DERMONEMATACEAE
DICTYOTACEAE

Pneophyllum nichlosii (Setchell y Gardner) Y.


Chamberlain
Priontis cornea (Oakam) Daws
Dasya abyssicola Dawson
Cryptopelura lobulifera (Agardh) Kylin
Dermonema frappierii (Mont et Mill)
Boergesen
Dictyota crispata Thivy

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

LUGAR DE COLECTA
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, La Saladita, Mexcalhu acn,
Chuquiapan Arena Blanca, Pichilinguillo, Maruata,
Maruata viejo, Careycito, Faro de Bu ceras y San
Telmo
San Telmo
Las Peas y Chuquiapn
Maruata
Maruata y Faro de Buceras
La Soledad, Pichilinguillo y San Telmo
Maruata, Careycito y Faro de Buceras
Maruata
Chuquiapan, La Saladita, Pichilinguillo, Faro de
Buceras y San Telmo
Chuta, Las Peas, La Soledad, Caleti lla, Caleta de
Campo, Chuquiapn, La Saladita, Arena Blan ca,
Pichilinguillo, Maruata, Maruata Viejo Careycito,
Faro de Buceras y San Telmo.
Maruata, Maruata Viejo, Careycito , Faro de
Buceras y San Telmo
Maruata
Caleta de Campo y Maruata
La Soledad
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, Arena Blanca, P ichilinguillo,
Maruata, Careycito, Faro de Buceras
Maruata, Careycito y San Telmo

Codium giraffa Silva

CORALLINACEAE

CONABIO UMSNH

Fuente de agar
Uso medicinal

Careycito
La Soledad
Maruata y Faro de Buceras
Caleta de Campo, Maruata y San Telmo

Fuente de alginato

Careycito, Maruata y Faro de Buceras

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA

ESPECIE
Dictyota dichotoma (Hudson) Laroumoux
Padina crispata Thivy

ECTOCARPACEAE
GALAXAUR ACEAE
GELIDIACE AE

GRACILARI ACEAE

HALIMEDACEAE
HALYMENIACEAE

HYPNEACEAE

Ectocarpus parvus (Saunders) Hollenberg


Galaxaura rugosa (Ellis y Solander)
Lamouroux
Gelidium pusillum (Stackhouse) Le Jolis

Gelidium sclerophyllum Taylor


Gelipdiopsis variabilis (Greville) Schmitz
Gracilaria pachydematica Setchell y Gardner
Gracilaria textorii var. textorii (Surringer)
Agardh
Gracilaria veleroe Decaine
Halimeda discoidea Decaisne
Grateloupia doryphora (Montgne) Howe

PRASIOLACEAE

Careycito y Maruata
Lzaro Crdenas, Playa Azul, Las Pei tas, Las
Peas, La Soledad, Caletilla y Caleta d e Campo
Careycito y Maruata
Marauta

Obtencin de agar, se localiza donde


existen desechos humanos y
domsticos. En donde existe detergen te
y blanqueadores y lugares donde hay
impacto orgnico
Obtencin de agar
Obtencin de agar
Fuente de agar y carragenano
Fuente de agar y carregenano

Lzaro Crdenas, Maruata, Careycito y San Telmo

Fuente de agar y carragenano


Uso medico
Fuente de agar y carragenano

Maruata
Maruata y Faro de Buceras
Lzaro Crdena, La Soledad, Caleta de Campo ,
Maruata, Maruata Viejo, Careycito y Faro s de
Buceras
Lzaro Crdenas, Caleta de Campo, Maruata y
Careycito
Maruata, Careycito y Faro de Buceras

Fuente de agar y carragenano

Hypnea johnstonii Setchell y Gardner

Fuente de agar y carragenano, tolera


disturbios ambientales
Fuente de agar y carrageno

Hypnea spinella (Agardh) Kutzing

Ahnfelthia plicata (Hudson) Fries


Gymnogongrus leptophyllus Agardh
Prasiola mexicana Agardh

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

LUGAR DE COLECTA

Fuente de alginato
Fuente de alginato

Grateloupia versicolor (Agardh) Agardh

Hypnea pannosa Agardh

PHYLLPHORACEAE

USO

CONABIO UMSNH

Fuente de agar y carragenano, se


localiza en sitios donde existe gran
cantidad de materia orgnica en
descomposicin y barcos que deraman
aceites y petrleo
Fuente de agar y carragenano
Fuente de agar y carragenano
Fuente de agar y carragenano

Maruata y San Telmo


Maruata, Careycito y Faro de Buceras
Maruata y Careycito
Maruata, Careycito y Faro de Buceras

Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,


Caleta de Campo, Pichilinguillo, Maruata y Faro de
Buceras
Maruata y San Telmo

Maruata, Careycito y Faro de Bucer as


Maruata,, Careycito y Faro de Buceras
Ro Chiquito de Morelia

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA

ESPECIE

RALFSIACEAE

Ralfsia pacifica Hollenberg

RHODOMELACEAE

Bryothamnio pacificum Taylor


Chondria repens Boegensen
Herposiphonia clavata Wynnw
Herposiphonia pumula (Agardh) Hollenberg
Herposiphonia tenella f. Secunda (Agardh)
Hollenberg
Herposiphonia vercillata (Harvey) Kylin
Laucencia papillosa var. pacifica Setchell y
Gadner
Laucencia voragina Taylor

USO

Fuente de agar y carragenano

Fuente de agar y carragenano


Fuente de agar y carragenano

Tayloriella dictyurus (Agardh) Kylin

Tolera la contaminacin por


hidrocarburos

SARGASSACEAE

Sargassum howelli Setchell

Fuente de alginato, cuando falta en


algunas localidades indica ambient e
impactado

UDOTEACEAE
ULVACEAE

Penecillum sibogae Gepp et Gepp


Enteromorpha compressa (Linaeus) Ness
Enteromorpha flexuosa (Roth) Agardh

Enteromorpha intestinalis (Linnaeus) Link

Enteromorpha linza (Linnaeus) Agardh

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Harina para pienso alimenticio,


remplaza especies dominantes
Harina para pienso alimenticio, tolera
aguas contaminadas con materia
orgnica, remplaza especies
dominantes.
Harina para pienso alimenticio,
indicadora de 2-6 alfamesosaprobio,
aguas contaminadas, indicador de alto
contenido de cloruro y materia
orgnica, remplaza especies
dominantes.
Harina para pienso alimenticio,
remplaza especies dominantes

CONABIO UMSNH

LUGAR DE COLECTA
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, Pichilinguillo, Maruata, Maruata
Viejo, Careycito y Faro de Buceras
Faro de Buceras
Maruata
Faro de Buceras
Maruata
Maruata y Faro de Buceras
Maruata
Faro de Buceras
Pichilinguillo, Mexcalhuacn , Maruata, Careycitos y
San Telmo
Lzaro Crdenas, Las Peas, Soledad , Caletilla,
Caleta de Campo, Pichilinguillo, Maruata, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Tel mo
Maruata y Careycito

Pichilinguillo
La Soledad y San Telmo
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, Mexcalhuacn, Chuquiapan,
Pichilinguillo, Maruata, Maruata Viejo, Careycito y
Faro de Buceras
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo, Mexcalhuacn, Ch uquiapan,
Pichilinguillo, Arena Blanca, Maruat a, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Telmo

Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,


Caleta de Campo,Mexcalhuacn, Ch uquiapn,
Pichilinguillo, Arena Blanca, Maruat a, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Telmo

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA

ESPECIE
Ulva lactuca Linnaneus

Ulva taeniata (Setchell) Setchell y Gardner

USO
Harina para pienso alimenticio,
remplaza especies dominantes, ti ende
concentrar el estroncio, considerndose
indicador de metales pesados
Harina para pienso alimenticio,
remplaza especies dominantes, especie
indicadora de alto contenido de materia
orgnica

CONABIO UMSNH

LUGAR DE COLECTA
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Soledad, Caletilla,
Caleta de Campo, Mexcalhuacn, Ch uquiapan,
Pichilinguillo, Arena Blanca, Maruat a, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Telmo
Lzaro Crdenas, Las Peas, La Sol edad, Caletilla,
Caleta de Campo,Mexcalhuacn, Ch uquiapn,
Pichilinguillo, Arena Blanca, Maruat a, Maruata
Viejo, Careycito, Faro de Buceras y San Telmo

^Listado elaborado por la M.C. Maria del Rosario Ortega Murillo, Faultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.7. LISTADO DE ESPECIES DE BRIOFITAS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: CONABIO^)
CLASE (3)

ORDEN (17)

FAMILIA (54)

ESPECIE (279)

ANTHOCEROTOPSIDA
BRYOPSIDA

ANTHOCEROTALES
ARCHIDIALES

ANTHOCEROTACEAE
ARCHIDIACEAE

BRYALES

BARTRAMIACEAE

Anthoceros punctatus L.
Archidium acauloides Schwab
Archidium alternifolium (Dicks.:
Hedw.) Schimp.
Archidium donnellii Aust.
Archidium hallii Aust.
Archidium ohioense Schimp.: C.M.
Anacolia intertexta (Schimp.) Jaeg.
Anacolia laevisphaera ((Taylor)
Flowers.
Bartramia microstoma Mitt.
Bartramia potosica Mont.
Breutelia brittoniae Ren. & Card.
Breutelia chrysea (C.M.) Jaeg. &
Sauerb.
Breutelia inclinata (Hampe & Lor.)
Jaeg.
Breutelia subarcuata (C.M.)
Schimp. ex Besch.
Breutelia tomentosa (Brid.) Jaeg. &
Sauerb.
Flowersia campylopus (Schimp.:
C.M.) Griffin & Buck
Philonotis hastata (Duby) Wijk &
Marg.
Philonotis longiseta (Mx.) Britt.
Philonotis marchica (Hedw.) Brid.
Philonotis sphaericarpa (Hedw.)
Brid.
Anomobryum filiforme (Dicks.)
Solms in Rabenh.
Anomobryum plicatum Card.
Brachymenium acuminatum Harv.
in Hook.
Brachymenium condensatum Will.
Brachymenium exile (Dozy &
Molk.) Bosch & Lac.
Brachymenium fabronioides (C.M.)
Par.
Brachymenium klotzschii
(Schwaegr.) Par.
Brachymenium mexicanum Mont.
Brachymenium niveum Besch.
Brachymenium systylium (C.M.)
Jaeg.
Bryum billarderi Schwaegr.
Bryum capillare (Haarblttriges
Birnmoos)

BRYACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BRYOPSIDA

BRYALES

BRYACEAE

Bryum chryseum Mitt.


Bryum filiforme Dicks.
Bryum limbatum C.M.
Bryum pallescens Schleich.:
Schwaegr.
Bryum petelotii Thr. & Henry
Bryum procerum Schimp.: Besch.
Bryum pseudo-capillare Besch.
Epipterygium immarginatum Mitt.
Epipterygium mexicanum (Besch.)
Broth.
Pohlia elongata Hedw.
Pohlia integra (Card.) Shaw
Pohlia papillosa (C.M.: Jaeg.)
Broth.
Rhodobryum huillense (Welw. &
Duby) Touw
Schizymenium serratum (Card. &
Herz. ex Card.) Shaw
Plagiomnium rhynchophorum
(Hook.) T. Kop.
Bruchia paricutinensis Delg. &
Crde.
Trematodon nitidulus Schimp.:
Besch.
Aongstroemia orientalis Mitt.
Brothera leana (Sull.) C.M.
Campylopodiella stenocarpa (Wils.
in Seem.) P. Mll. & J.-P. Frahm
Campylopus albidovirens Herz.
Campylopus arctocarpus (Hornsch.)
Mitt.
Campylopus chrismarii (C.M.) Mitt.
Campylopus flexuosus (Hedw.)
Brid.
Campylopus fragilis (Brid.) B.S.G.
Campylopus heterostachys (Hampe)
Jaeg. & Sauerb.
Campylopus pilifer Brid.
Campylopus reflexisetus (C.M.)
Broth.
Campylopus savannarum (C.M.)
Mitt.
Campylopus tallulensis Sull. &
Lesq.
Dicranella alpina (C.M.) Par.
Dicranella varia (Hedw.) Schimp.
Dicranum flagellare Hedw.
Leucobryum incurvifolium C.M.
Ochrobryum gardneri (C.M.)
Lindb.
Pilopogon guadalupensis (Brid.)
Frahm

MNIACEAE
DICRANALES

BRUCHIACEAE

DICRANACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BRYOPSIDA

DICRANALES

DICRANACEAE

Symblepharis vaginata (Hook.)


Wijk & Marg.
Ceratodon purpureus (Hedw.) Brid.
Pleuridium mexicanum Card.
Pleuridium sullivantii Austin
Octoblepharum albidum Hedw.
Encalypta ciliata Hedw.
Fissidens asplenioides Hedw.
Fissidens bryoides Hedw.
Fissidens celatocognatus Pursell &
Brugg.-Nann.
Fissidens crispus Mont.
Fissidens dissitifolius Sull.
Fissidens elegans Brid.
Fissidens excurrentinervis Will.
Fissidens michoacanus Thr.
Fissidens repandus Wils.
Fissidens reticulosus (C.M.) Mitt.
Fissidens veracruzensis Pursell
Fissidens weirii Mitten
Entosthodon jamesonii (Tayl.) Mitt.
Entosthodon lindigii (Hampe) Mitt.
Entosthodon obtusifolius Hook f. in
Hook.
Funaria calvescens Schwaegr.
Funaria hygrometrica Hedw.
Funaria muhlenbergii Turn.
Splachnobryum obtusum (Brid.)
C.M.
Grimmia affinis Hornsch.
Grimmia arizonae Ren. & Card.
Grimmia pulla Card.
Grimmia pulvinata (Hedw.) Sm.
Grimmia tolucensis Card.
Grimmia trichophylla Grev.
Racomitrium crispipilum (Taylor)
A. Jaeger.
Ptychomitrium lepidomitrium
(C.M.) Schimp. in Besch.
Ptychomitrium serratum (C.M.)
B.S.G.
Cyclodictyon albicans (Hedw.)
Kuntze
Cyclodictyon humectatum Card.
Daltonia gracilis Mitt.
Daltonia tenuifolia Mitt.
Curviramea mexicana (Thr.) Crum
Campyliadelphus chrysophyllus
(Brid.) Kanda

DITRICHACEAE

ENCALYPTALES
FISSIDENTALES

LEUCOBRYACEAE
ENCALYPTACEAE
FISSIDENTACEAE

FUNARIALES

FUNARIACEAE

SPLACHNOBRYACEAE
GRIMMIALES

GRIMMIACEAE

PTYCHOMITRIACEAE

HOOKERIALES

CALLICOSTACEAE

DALTONIACEAE

HYPNALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

HOOKERIACEAE
AMBLYSTEGIACEAE

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BRYOPSIDA

HYPNALES

AMBLYSTEGIACEAE

Campylium hispidulum (Brid.) Mitt.


Campylophyllum hispidulum (Brid.)
Hedens
Campylophyllum sommerfeltii
(Myr.) Hedens
Brachythecium acuminatum
(Hedw.) Aust.
Brachythecium cladoneuron (C.M.)
Par.
Brachythecium occidentale
(Hampe) Jaeg.
Brachythecium plumosum (Hedw.)
B.S.G.
Brachythecium stereopoma (Spruce
ex Mitt.) Jaeg. & Sauerb.
Brachythecium tenuinerve Card.
Palamocladium leskeoides (Hook.)
EG.Britton
Rhynchostegium pringlei Card.
Rhynchostegium pulchellum
(Hedw.) Robins
Rhynchostegium riparioides
(Hedw.) Card.
Rozea andrieuxii (Mll. Hal.)
Besch.
Rozea chrysea Besch.
Rozea petrophila Will.
Entodon abbreviatus (Besch.) Jaeg.
& Sauerb.
Entodon beyrichii (Schwgr.) Mll.
Hal.
Entodon brevirostris (Besch.) Jaeg.
& Sauerb.
Entodon erythropus Mitt.
Entodon jamesonii (Tayl.) Mitt.
Entodon macropodus (Hedw.) C.M.
Entodon sullivantii (C.M.) Lindb.
Erythrodontium densum (Hook.)
Par.
Erythrodontium longisetum (Hook.)
Par.
Erythrodontium pringlei Card.
Anacamptodon compactus (Thr.)
Buck
Fabronia ciliaris (Brid.) Brid.
Fabronia macroblepharis
Schwaegr.
Levierella perserrata P. Varde &
Leroy
Leptohymenium tenue (Hook.)
Schwaegr.
Bryosedgwickia densa (Hook.) Biz.
& P. Varde

BRACHYTHECIACEAE

ENTODONTACEAE

FABRONIACEAE

HYLOCOMIACEAE
HYPNACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BRYOPSIDA

HYPNALES

HYPNACEAE

Bryosedgwickia pringlei (Card.)


Biz. & P. Varde
Chryso-hypnum diminutivum
(Hampe) Buck
Ctenidium malacodes Mitt.
Ectropothecium globitheca (C.M.)
Mitt.
Homomallium mexicanum Card.
Hypnum cupressiforme Hedw.
Mittenothamnium reptans (Hedw.)
Card.
Platygyriella densa (Hook.) Buck
Platygyriella pringlei (Card.) Buck
Platygyrium fuscoluteum Card.
Pylaisiella falcata (Schimp.) Ando.
Pylaisiella selwynii (Kindb.) Crum,
Steere & Anderson
Taxiphyllum deplanatum (Bruch &
Schimp.: Sull.) Fleisch.
Taxiphyllum taxirameum (Mitt.)
Fleisch.
Vesicularia vesicularis( Schwgr.)
Broth.
Fabronidium guatemaliensis (C.M.)
Buck
Haplocladium angustifolium
(Hampe & C.M.) Broth.
Haplocladium praelongum
(Schimp.: Besch.) Crum
Leskea angustata Tayl.
Lindbergia mexicana (Besch.) Card.
Lindbergia ovata Thr.
Racopilum tomentosum (Hedw.)
Brid.
Horridohypnum mexicanum (Thr.)
Buck
Sematophyllum adnatum (Mx.)
Britt.
Sematophyllum cuspidiferum Mitt.
Sematophyllum galipense (C.M.)
Mitt.
Sematophyllum lindigii (Hampe)
Mitt.
Sematophyllum subpinnatum (Brid.)
Britt.
Sematophyllum swartzii
(Schwaegr.) Welch & Crum
Taxithelium planum (Brid.) Mitt.
Entodontopsis contorte-operculata
(C.M.) Broth.
Stereophyllum radiculosum (Hook.)
Mitt.
Cyrto-hypnum mexicanum (Mitt.)
Buck & Crum

LESKEACEAE

RACOPILACEAE
SEMATOPHYLLACEAE

STEREOPHYLLACEAE

THUIDIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BRYOPSIDA

HYPNALES

THUIDIACEAE

LEUCODONTALES

ANOMODONTACEAE

Rauiella lagoensis (Hampe) WR


Buck
Thuidium delicatulum (Hedw.)
Schimp.
Haplohymenium triste (Ces.: De
Not.) Kindb.
Herpetineuron toccoae (Sull. &
Lesq.) Card.
Cryphaea patens Hornsch.
Cryphaea reticulata Besch.
Sphaerotheciella pinnata (B.S.G.)
Man.
Braunia andrieuxii Lor.
Braunia secunda (Hook.) B.S.G.
Braunia squarrulosa (Hampe) C.M.
Hedwigia ciliata (Hedw.) Ehrh.: P.
Beauv.
Hedwigidium integrifolium (P.
Beauv.) Dix.: C. Jens.
Leucodon cryptotheca Hampe
Leucodon curvirostris Hampe
Meteorium illecebrum Sull.
Squamidium leucotrichum (Tayl.)
Broth.
Squamidium nigricans (Hook.)
Broth.
Neckera chlorocaulis C.M.
Porotrichum cobanense C.M.
Porotrichum guatemalense Bartr.
Prionodon densus (Hedw.) C.M.
Prionodon luteo-virens (Tayl) Mitt.
Pterobryopsis mexicana (Ren. &
Card.) Fleisch.
Renauldia mexicana (Mitt.) Crum
Helicophyllum torquatum (Hook.)
Brid.
Amphidium cyathicarpum (Mont.)
Broth.
Groutiella chimborazensis (Spruce:
Mitt.) Florsch.
Macrocoma frigidum (C.M.) Vitt
Macrocoma tenuis (Hook. & Grev.)
Vitt
Macromitrium guatemaliense C.M.
Macromitrium pringlei Card.
Orthotrichum aequatoreum Mitt.
Orthotrichum hortoniae Vitt
Orthotrichum pycnophyllum
Schimp.: C.M.
Zygodon ehrenbergii C.M.
Zygodon liebmannii Schimp.: C.M.
Zygodon obtusifolius Hook.

CRYPHAEACEAE

HEDWIGIACEAE

LEUCODONTACEAE
METEORIACEAE

NECKERACEAE

PRIONODONTACEAE
PTEROBRYACEAE

ORTHOTRICHALES

HELICOPHYLLACEAE
ORTHOTRICHALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BRYOPSIDA

ORTHOTRICHALES

ORTHOTRICHALES

POLYTRICHALES

POLYTRICHACEAE

POTTIALES

CALYMPERACEAE

Zygodon reinwardtii (Hornsch.)


Braun: B.S.G.
Zygodon viridissimus (Dicks.) Brid.
Atrichum conterminum Card.
Atrichum muelleri Schimp.: Besch.
Pogonatum campylocarpum (Mll.
Hal.) Mitt.
Pogonatum comosum (C.M.) Mitt.
Pogonatum oligodus (C.M.) Mitt.
Pogonatum subflexuosum (Lor.)
Broth.
Polytrichastrum tenellum (C.M.) G.
Smith
Polytrichum juniperinum Hedw.
Octoblepharum albidum Hedw.
Syrrhopodon ligulatus Mont.
Aloina hamulus (C.M.) Broth.
Aloinella catenula Card.
Anoectangium aestivum (Hedw.)
Mitt.
Aschisma aethiopicum (Welw. &
Duby) Lindb.
Barbula altiseta Card.
Barbula indica (Hook.) Spreng.
Barbula orizabensis C.M.
Barbula spiralis Schimp.
Bryoerythrophyllum
inaequalifolium (Tayl.) Zand.
Bryoerythrophyllum jamesonii
(Tayl.) Crum.
Bryoerythrophyllum recurvirostrum
(Hedw.) Chen
Bryoerythrophyllum recurvum
(Griff.) Saito
Didymodon incrassatolimbatus
Card.
Didymodon revolutus (Card.) Will.
Didymodon rigidulus Hedw.
Didymodon vinealis (Brid.) Zand.
Hyophila involuta (Hook.) Jaeg. &
Sauerb.
Hyophila rosea Will.
Leptodontium capituligerum C.M.
Leptodontium flexifolium (Dicks.:
With.) Hampe
Leptodontium sulphureum (C.
Mull.) Mitt.
Leptodontium viticulosoides
(P.Beauv.) Wijk & Margad.
Molendoa sendtneriana (BSG)
Limpr.
Morinia crassicuspis (Robins.)
Zand.

POTTIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BRYOPSIDA

POTTIALES

POTTIACEAE

SPLACHNALES

SPLACHNACEAE

JUNGERMANNIALES

ARNELLIACEAE

Morinia ehrenbergiana (C.M.)


Thr.
Morinia stenotheca (Thr.) Zand.
Neohyophila sprengelii (Schwaegr.)
Crum.
Oxystegus tenuirostris (Hook. &
Tayl.) A. J. E. Sm.
Rhexophyllum subnigrum (Mitt.)
Hilp.
Streptopogon erythrodontus (Tayl.)
Wils.
Timmiella anomala (B.S.G.) Limpr.
Tortella tortuosa (Hedw.) Limpr.
Tortula amphidiacea (C.M.) Broth.
Tortula confusa Card.
Tortula fragilis Tayl.
Tortula heteroloma Card.
Trichostomum brachydontium
Bruch
Trichostomum crispulum Bruch
Weissia controversa Hedw.
Brachymitrion cochabambae (C.M.)
A. Kop.
Gongylanthus muelleri (Gott.)
Steph.
Gongylanthus pringlei (Underw.)
Steph.
Calypogeia pringle Underw.
Frullania brasiliensis Raddi,
Frullania intumescens (Lehm. &
Lindenb.) Lehm. & Lindenb.
Gymnomitrion coralloides Nees
Jungermannia linguifolia Gott.
Porella liebmanniana (Lindenb. &
Gott.) Trev.
Porella complanata (Steph.) Swails
Porella crispata (Hook.) Trev.
Porella leiboldii (Lehm. &
Lindenb.) Trev.
Blepharostoma trichophyllum (L.)
Dumm.
Marchantia chenopoda L.
Marchantia polymorpha L.,
Riccia fluitans L.
Targionia hypophylla L.
Dumortiera hirsuta (Swartz) Nees

HEPATICOPSIDA

CALYPOGEIACEAE
FRULLANIACEAE

GYMNOMITRIACEAE
JUNGERMANNIACEAE
PORELLACEAE

PSEUDOLEPICOLEACEAE
MARCHANTIALES

MARCHANTIACEAE
RICCIACEAE
TARGIONIACEAE
WIESNERELLACEAE

^ L i s t a d oe l a b o r a d oc o nb a s ee nd a t o sd e lS N I Bd eC O N A B I O ,r e v i s a d op o rl a
M.C. Marlene Gmez Peralta de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.7. LISTADO DE ESPECIES DE BRIOFITAS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).
CONABIO-NY. 1998. Datos de ejemplares mexicanos del Herbario NY (enviada por P. Holmgren). New
York Botanical Garden. Nueva York, E.U.A. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto CONABIO:
NY.
Delgadillo M., C. 1999. La coleccin briolgica del Herbario Nacional (MEXU). Departamento de
Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de dato s SNIBCONABIO. Proyecto J088.
Delgadillo M., C. 2003. La coleccin briolgica del Herbario Nacional (MEXU). Actualizacin. Instituto de
Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
U006.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.8. LISTADO DE ESPECIES DE PTERIDOFITAS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: CONABIO-UMSNH^)
CLASE (3)
EQUISETOPSIDA

LYCOPODIOPSIDA

POLYPODIOPSIDA

ORDEN (6)
EQUISETALES

FAMILIA (23)
EQUISETACEAE

LYCOPODIALES

LYCOPODIACEAE

ISOETALES
SELAGINELLALES

ISOETACEAE
SELAGINELLACEAE

FILICALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ASPLENI ACEAE

ESPECIE (208)
Equisetum hyemale L.
Equisetum hyemale var. affine (Engelm.)
A.A. Eato n
Equisetum myriochaetum Schltdl. et Cham.
Lycopodium cernum L.
Lycopodium pringlei (Underw. et F. E.
Lloyd) Holub
Isoetes montezumae D.C. Eaton
Selaginella apoda (L.) Spring
Selaginella delicatissima Linden : A. Braun
Sellaginella lepidophyla ( Hook. & Grev.)
Spring.
Selaginella lineolata Mickel & Beitel
Selaginella pallescens (C. Presl) Spring
Selaginella peruviana (Milde) Hieron
Selaginella porphyrospora A. Braun
Selaginella rupicola Underw
Selaginella schaffneri Hieron.
Selaginella sertata Spring
Selaginella tarda Mickel & Beitel
Asplenium auriculatum Swartz
Asplenium castaneum Schltdl. et Cham.
Asplenium cuspidatum Lam.
Asplenium exiquum Bedd.
Asplenium formosum Willd.
Asplenium fragrans Sw.
Asplenium hallbergii Mickel & Beitel
Asplenium lacerum Schlecht & Cham.

CONABIO
(168)

UMSNH
(135)

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE
POLYPODIOPSIDA

ORDEN
FILICALES

FAMILIA
ASPLENI ACEAE

BLECHNACEAE

CYATHEACEAE
DAVALLIAC EAE

DENNSTAEDTIACEAE

DRYOPTERIDACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE

CONABIO

UMSNH

Asplenium monanthes L.
Asplenium munchii A. R. Sm.
Asplenium myapteron Fe
Asplenium palmeri Maxon
Asplenium polyphyllum Bertol.
Asplenium praemorsum Swartz
Asplenium resiliens Kunze
Asplenium soleirolioides A. R. Sm.
Asplenium tenerrimum Mett. : Kunh
Blechnum falciculatum Presl
Blechnum glandulosum Kaulf. :E183 Link
Blecnum occidentale L.
Blechnum polypodioides Raddi
Blechnum serrulatum Rich.
Woodwardia spinulosa M. Martens et
Galeotti
Cyathea costarricensis( Kuhn) Domin =
Trichipteris costarricensis( Kuhn) Barrington
Nephrolepis cordifolia ( L.) Presl.
Nephrolepis occidentalis Kunze
Nephrolepis undulata (Afzel.: Sw.) J. Sm.
Dennstaedtia cicutaria (Sw.) T. Moore
Dennstaedtia distenta (Kunze) T. Moore
Dennstaedtia globulifera (Poir.) Hieron.
Histiopteris incisa (Thunb.) J. Sm.
Pteridium aquilinum (Linnaeus) Kuhn
Pteridium caudatum (L.) Maxon = Pteridium
aquilinum var. caudatum (L.) Sadebeck.
Pteridium feei (W. Schaffn. : Fe) Faull=
Pteridium aquilinum var feei (Fe) Maxon :
Yuncker
Dryopteris cinnamomea (Cavanilles)
Christensen
Dryopteris karwinskyana (Mett.) Kunze

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X

X
X
X

X
X

X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE
POLYPODIOPSIDA

ORDEN
FILICALES

FAMILIA
DRYOPTERIDACEAE

GRAMMITI DACEAE

HYMENOPHYLLACEAE
LOMARIOPSIDACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO

Dryopteris maxonii Underw. et C. Chr.


Dryopteris parallelograma (Kunze) Hylander
Dryopteris patula (Sw.) Underw.
Dryopteris pseudofilix-mass ( Fe) Roth
Dryopteris rossii C. Chr.
Dryopteris wallichiana (Spreng.) Hyl.
Phanerophlebia nobilis (Schltdl. et Cham.) C.
Presl
Plecosorus speciosissimus (A. Braun :
Kunze) Moore = Polystichum speciosissimus
(A. Braun : Kunze) Copel.
Polystichum distans E. Fourn.
Polystichum fournieri A. R. Sm.
Polystichum hartwegi (Klotzch) Hyoronimus
Polystichum rachichlaena Fe
Polystichum turrialbae H. Christ
Grammitis moniliformes(Lag. :Sw.) Proctor=
Melponeme moniliformis (Lag. :Sw.) A.R.
Sm. et R.C. Moran
Trichomanes radicans Sw.
Elaphoglossum affine (Martens & Galeotti)
Moore
Elaphoglossum erinaceum (Fe) T. Moore
Elaphoglossum eximium (Matt,) Christ.
Elaphoglossum glaucum T. Moore
Elaphoglossum gratum (Fe) T. Moore
Elaphoglossum latifolium (Sw.) J. Sm.
Elaphoglossum latum (Mickel) Atehorta ex
Mickel
Elaphoglossum minutum (Pohl ex Fe) T.
Moore
Elaphoglossum monicae Mickel
Elaphoglossum petiolatum (Sw.) Urb.
Elaphoglossum piloselloides (C. Presl) T.
Moore

CONABIO UMSNH

UMSNH

X
X
X

X
X
X
X
X
X

X
X

X
X
X
X

X
X

X
X

X
X
X
X

X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE
POLYPODIOPSIDA

ORDEN
FILICALES

FAMILIA
LOMARIOPSIDACEAE

MARSILEACEAE
OSMUNDACEAE
POLYPODIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE
Elaphoglossum pilosum (Humb. & Bonpl. :
Willd) Moore
Elaphoglossum tenuifolium (Liebm.) Moore
Marsilea ancylopoda A. Braun
Marsilea mollis B. L. Rob. et Fernald
Osmunda regalis L.
Campyloneurum angustifolium (Sw.) Fe
Histiopteris incisa (Thunb.) J. Smith
Hemionitis subcordata (D.C, Eaton ex
Davenport) Mickel = Gymnopteris
subcordata D. C. Eaton ex Davenport
Pecluma alfredii (Rosenst.) M. G. Price
Pecluma cupreolepis (A.M. Evans) M.G.
Price
Pecluma ferruginea (M. Martens et Galeotti)
M. G. Price
Phlebodium araneosum (M. Martens et
Galeotti) Mickel et Beitel
Phlebodium areolatum (H. & B. : Willdeow)
J. Smith
Phlebodium aureum (L.) J. Smith
Pleopeltis angusta Humb. et Bonpl. var
angusta
Pleopeltis crassinervata (Fe) T. Moore
Pleopeltis interjecta (Weatherby) Mickel
&Beitel
Pleopeltis macrocarpa (Bory ex Willd.)
Kaulf.
Pleopeltis mexicana (Fe) Mickel & Beitel
Pleopeltis polylepis (Roemer ex Kunze)
Moore
Polypodium adelphum Maxon
Polypodium arcanum Maxon
Polypodium astrolepis (Liebm.) E. Fourn.
Polypodium eatonii Baker
Polypodium fraternum Schltdl. et Cham.

CONABIO

CONABIO UMSNH

UMSNH
X
X

X
X
X
X

X
X
X
X
X

X
X

X
X

X
X
X
X
X

X
X

X
X

X
X
X
X

X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE
POLYPODIOPSIDA

ORDEN
FILICALES

FAMILIA
POLYPODIACEAE

PTERIDACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE

CONABIO

UMSNH

Polypodium furfuraceum Schltdl. et Cham.


Polypodium hartwegianum Hook.
Polypodium madrense J. Sm.
Polypodium martensii Mettenius
Polypodium platylepis Mett. : Kuhn
Polypodium plebeium Schltdl. et Cham.
Polypodium plesiosorum Kunze
Polypodium polypodioides (L.) Watt.
Polypodium polypodioides var. aciculare
Weartherby
Polypodium rosei Maxon
Polypodium subpetiolatum Hook.
Polypodium triseriale Swartz
Polypodium thyssanolepis A. Braun ex
Klotzsch
Acrostichum danaeifolium Langsd. et Fisch.
Adiantum amplum C. Presl
Adiantum andicola Liebm.
Adiantum braunii Mett. : Kunh
Adiantum capillus-veneris L.
Adiantum concinnum Humb. et Bonpl. :
Willd.= Adiantum crenatum Poir.
Adiantum lunulatum N. L. Burman
Adiantum patens Willd.
Adiantum poiretii Wikstr.
Adiantum shepherdii Hook
Adiantum tenerum Swartz
Adiantum tricholepis Fe
Anogramma chaerophylla (Desv.) Link
Anogramma leptophylla (L.) Link
Argyrochosma incana (C. Presl) Windham
Astrolepis beitelii (Mickel) D. M. Benham et
Windham

X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X

X
X
X
X

X
X
X
X
X
X

X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE
POLYPODIOPSIDA

ORDEN
FILICALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
PTERIDACEAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE

CONABIO

UMSNH

Astrolepis sinuata (Lag. : Sw.) D. M. Benham


et Windham
Bommeria pedata (Sw.) E. Fourn.
Cheilantes affinis Mattenius, Abh.
Senckenberg = Notholaena affinis
(Mattenius) Hooker ex Moore
Cheilanthes allosuroides Mattenius, Abh.
Senckenberg.= Pellea allosuroides
(Mattenius) Hieronymus. = Pellaea arsenei
Christ.
Cheilanthes angustifolia H.B.& K. =
Allosorus angustifolius (H.B.& K) Presl. =
Allosorus angustifolius var minor Liebmann.
Cheilanthes beitelii (Mickel) D. M. Benham
et Windham
Cheilanthes bonariensis (Willd.) Proctor =
Notholaena bonariensis (Willd.) C. Chr. =
Cheilantes ferruginea Willdenov : Link.
Notholaena chiapensis Rovirosa.
Cheilanthes brachypus (Kunze) Kunze =
Cheilantes scuamosa Hooker & Greville var
brachypus Kunze.
Cheilanthes chaerophylla (Martens &
Galeotti) Kuntze = Allosorus chaerophyllus
Martens & Galeotti
Cheilanthes cucullans Fe = Cheilantes
micromera Link
Cheilanthes cuneata Kaulf. : Link = Pellea
cuneata (Link.) L. Smith

X
X

Cheilanthes decomposita (Martens &


Galeotti) Fe Allosorus decompositus
Martens & Galeotti
Cheilanthes farinosa(Forssk.)Kaulf.= Pteris
farinosa Forssk. = Aleuritopteris mexicana
Fe = Pellaea pulcherrima Rovirosa
Cheilanthes galeottii (Fe) Mickel & Beitel =
Notholaena galeottii Fe = Notholaena
arsenii Christ. = Notholaena hyalina Maxon

X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE
POLYPODIOPSIDA

ORDEN
FILICALES

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
PTERIDACEAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE

CONABIO

UMSNH

Cheilanthes hirsuta Link = Cheilanthes


pyramidalis Fe = Cheilantes rufescens Link
= Cheilantes crenulata Link = Cheilantes
venusta Fe var aurata Fe = Pallaea
angustifolia (H. B. & K) Baker var elongata
Rovirosa
Cheilanthes incana (Presl.) Mickel & Beitel =
Notholaena incana Presl. = Gymnogramma
candida Mattenius
Cheilanthes kaulfussii Kuntze = Cheilantes
viscosa Link = Cheilantes glandulifera
Liebmann
Cheilanthes lendigera (Cav.) Sw. = Pteris
lendigera Cav. = Cheilantes minor Martens &
Galeotti = Myriopteris villosa Fe =
Cheilanes lanuginosa Martens & Galeotti =
Cheilantes frigida Linden & Moore
Cheilanthes lerstenii Mickel et Beitel
Cheilanthes lozanii (Maxon) R. M. Tryon et
A. F. Tryon = Pellaea lozanii Maxon
Cheilanthes marginata H. B, & K.
Cheilantes membranacea (Davenport) Maxon
= Pellaea membranacea Davenport

X
X

Cheilanthes microphylla (Sw.) Sw. =


Adiantum microphyllum Sw.

Cheilanthes myriophylla Desv. = Cheilantes


paleacea Martens & Galeotii

Cheilanthes notholaenoides (Desv.) Maxon


ex Weath. = Pteris notholaenoides Desvaux =
Cheilantes aspidioides Fe
Cheilantes rigidum (Sw.) Fe & Men subsp.
rigidum

X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE
POLYPODIOPSIDA

ORDEN
FILICALES

FAMILIA
PTERIDACEAE

ESPECIE

CONABIO

UMSNH

Cheilanthes sinuata (Lag. : Sw.) D. M.


Benham et Windham = Acrosticum sinuatum
Lag. ex Sw. = Notholaena chalcolepis A.
Braun ex Kunze = Notholaena laevis Martens
& Galeotti = Notholaena sinuata (Lag. ex
Sw.) D. M. Benham et Windham
Cheilanthes skinneri (Hook.) T. Moore ) =
Pellea skinneri Hooker = Pellaea flavescens
Fournier
Cheiloplecton rigidum (Sw.) Fe = Pteris
rigida Sw. = Pteris cartilaginea Persl.

Mildella intramarginalis (Hooker & Baker)


Hall & Lellinger var. serratifolia

SALVINIACEAE
SCHIZAEACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

Notholaena aurea (Poir.) De sv.


Notholaena schaffneri E. Fourn
Pellaea cordifolia (Sess & Moc.) A.R.
Smith.
Pellaea ovata (Desv.) Weath.= Pteris ovata
Desv.
Pellaea sagitata (Cav.) Link
Pellaea sagitata var. cordata (Cav.) Link
Pellaea ternifolia (Cav.) Link
Pityrogramma dealbata (C. Presl) R. M.
Tryon
Pityrogramma ebenea (L.) Proctor
Pityrogramma tartarea (Cav.) Maxon var.
tartarea
Pityrogramma trifoliata (L.) R. M. Tryon
Pteris cretica L.
Pteris grandifolia L.
Pteris longifolia L.
Pteris orizabae M. Martens et Galeotti
Pteris quadriaurita Retz.
Azolla mexicana C. Presl
Anemia hirsuta (L.) Sw.

X
X
X
X
X

X
X

X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE
POLYPODIOPSIDA

ORDEN
FILICALES

FAMILIA
SCHIZAEACEAE

TECTARIACEAE

THELYPTERID ACEAE

WOODSIACEAE

OPHIOGLOSSALES

OPHIOGLOSSACEAE

ESPECIE
Anemia jaliscana Maxon
Anemia karwinskyana (C. Presl) Prantl
Anemia mexicana Klotzsch
Lygodium venustum Sw.
Ctenitis equestris (Kunze) Ching
Tectaria heracleifolia (Willd.)Underw.
Tectaria mexicana (Fe) C. V. Morton
Thelypteris cheilanthoides (Kunze) Proctor
Thelypteris kunthii (Desv.) C. V. Morton
Thelypteris patens (Sw.) Small
Thelypteris pilosa (M. Martens et Galeotti)
Crawford
Thelypteris puberula (Baker) C. V. Morton
Thelypteris puberula (Baker) C. V. Morton
var. puberula
Thelypteris resinifera (Desv.) Proctor
Thelypteris rudis (Kunze) Proctor
Athyrium arcuatum Liebm.
Athyrium bourgaei Fourn.
Athyrium filix-femina (L.) Roth
Athyrium skinneri (Baker) C. Chr.
Cystopteris fragilis (L.) Bernh.
Diplazium franconis Liebm.
Diplazium lonchophyllum Kunze
Onocleopsis hintonii F. Ballard
Botrychium schaffneri Underw.
Botrychium virginianum (L.) Sw.
Ophioglossum crotalophoroides Walter
Ophioglossum engelmannii Prantl

CONABIO
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

CONABIO UMSNH

UMSNH
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X

NOTA: Listado ordenado de acuerdo a la clasificacin propuesta por Crabbe et al. 1975.
^Listado elaborado y revisado por la M.C. Marlene Gmez Peralta de la Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo; con base en datos del SNIB de CONABIO y
del Herbario de la UMSNH.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.8. LISTADO DE ESPECIES DE PTERIDOFITAS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO- UMSNH^).

Aragn A., L. 2001. Etapa final de la captura y catalogacin del Herbario del Instituto de Ecologa, A. C.
Centro Regional del Bajo. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q017.
Garca R., I. 1999. Flora del Parque Nacional Pico de Tanctaro, Michoacn. Herbario CIMI. Departamento
de Recursos Naturales. Centro Interdisciplinario de Investigacin para el Desarrollo. Integral
Regional-Michoacn. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H304.
Gutirrez G., M. V. 1999b. Sistematizacin del Herbario Nacional Forestal Bil Luciano Vela Glvez.
Herbario Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin
Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P140.
Lorea H., F. 2000. Actualizacin de las bases de dato s del Herbario Instituto de Ecologa, A.C. (XAL).
Herbario XAL. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto K004.
Martnez H., E. 1999. Propuesta para sistematizar la coleccin palinolgica de polen reciente y fsil del
IGLUNAM. Departamento de Paleontologa. Instituto de Geologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J001.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.9. LISTADO DE ESPECIES DE GIMNOSPERMAS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: CONABIOUMSNH^)
ESPECIE
CLASE (1)
PINOPSIDA

ORDEN (1)
CONIFERALES

FAMILIA (5)
CUPRESSACEAE

PINACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO (43)
*Chamaecyparis nootkatensis
*Cupressus arizonica
*Cupressus glabra
Cupressus lindleyi
*Cupressus lusitanica
*Cupressus macnabiana
*Cupressus sempervirens
*Juniperus blancoi
Juniperus deppeana
Juniperus flaccida
Juniperus monticola
*Platycladus orientalis
*Thuja plicata
*Abies guatemalensis
*Abies mexicana
Abies religiosa
*Picea abies
*Picea glauca
*Picea sitchensis
Pinus ayacahuite
*Pinus devoniana
Pinus douglasiana
*Pinus durangensis
Pinus hartwegii
Pinus herrerae
Pinus lawsonii

UMSNH (24)

Cupressus lindleyi Klotzsch

Juniperus deppeana Steud


Juniperus flaccida Schl
Juniperus monticola Martnez

Abies religiosa

Abies religiosa var emarginata

Pinus ayacahuite var veitchii Shaw


Pinus douglasiana
Pinus hartwegii Lindl
Pinus herrerae Martnez
Pinus lawsonii Loezl

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CLASE
PINOPSIDA

ORDEN
CONIFERALES

FAMILIA
PINACEAE

PODOCARPACEAE
TAXODIAC EAE
ZAMIACEAE

CONABIO
Pinus leiophylla
Pinus martinezii
Pinus maximinoi

ESPECIE
UMSNH
Pinus leiophylla Schl. et Cham.
Pinus martinezii Larsen
Pinus maximinoi Moore

Pinus michoacana

Pinus michoacana var michoacana


Martnez

Pinus montezumae
Pinus oocarpa
Pinus pringlei

Pinus montezumae Lamb.


Pinus oocarpa
Pinus pringlei Shaw

Pinus pseudostrobus
*Pinus rudis
Pinus rzedowskii
*Pinus tenuifolia
Pinus teocote
*Pseudotsuga macrolepis
*Podocarpus matudae
Podocarpus reichei
*Sequoia sempervirens
Taxodium mucronatum

CONABIO UMSNH

Pinus michoacana var cornuta


Martnez
Pinus michoacana f. porcera
Martnez
Pinus montezumae var lindleyi
Loud.
Pinus montezumae f. macrocarpa
Martnez

Pinus pseudostrobus f. protuberans


Martnez
Pinus rzedowskii Madrigal et Caballero
Pinus teocote Schl. et Cham.

Podocarpus reichei Buchh. et Gray


Taxodium mucronatum Ten.
Zamia loddigesii Miq.
Dioon tomasellii var tomasellii De
Luca, Sabato &Vazquez-Torres

* Especies introducidas
^Listado revisado y elaborado por el Biol. Gerardo Rodriguez Lozano, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo; con base en datos del SNIB de CONABIO y el
Herbario de la UMSNH.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.9. LISTADO DE ESPECIES DE GIMNOSPERMAS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO- UMSNH^).

lvarez B., E. 1997. Distribucin, estructura poblacional y variacin gentica de algunas especies de pinos
en peligro de extincin en Mxico. Departamento de Ecologa Evolutiva. Instituto de Ecologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B156.
Aragn A., L. 2001. Etapa final de la captura y catalogacin del Herbario del Instituto de Ecologa, A. C.
Centro Regional del Bajo. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q017.
Arregun S., M. L. 1998. Base de datos de ejemplares tipo de plantas vasculares del Herbario de la Escuela
Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de
Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto G006.
Barajas M., J. 2001. Base de datos para la xiloteca del Instituto de Biologa de la UNAM. Departamento de
Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de dato s SNIBCONABIO. Proyecto T004.
Brcenas P., G. 2000. Banco de informacin sobre caractersticas tecnolgicas de maderas mexicanas.
Departamento de Productos Forestales y Conservacin de Bosques. Divisin de Vegetacin y Flora.
Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K015.
Bravo M., C. 1999. Inventario nacional de especies vegetales y animales de uso artesanal. Asociacin
Mexicana de Arte y Cultura Popular AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J002.
Durn G., R. 1998. Base de datos del Herbario del Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn. Unidad
de Recursos Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto P143.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Eguiarte F., L. E. 1997. Niveles y patrones de variacin gentica del gnero Abies en Mxico. Laboratorio
de Evolucin Molecular y Experimental. Departamento de Ecologa Evolutiva. Instituto de Ecologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B138.
Fernndez N., R. 2002. Computarizacin del Herbario ENCB. Fase II. Base de datos de los ejemplares de la
familia Burseraceae y Nyctaginaceae y base de datos digitalizada de los ejemplares tipo de plantas
vasculares del Herbario de la Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de
Botnica Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas.
Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T002.
Gutirrez G., M. V. 1999a. Catlogos florsticos de Mxico por entidad federativa e informacin
etnobotnica de la Coleccin del Herbario Nacional Bil. Luciano Vela Glvez (INIF). Herbario
Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en
Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instit uto Nacional de Invest igaciones
Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto J010.
Gutirrez G., M. V. 1999b. Sistematizacin del Herbario Nacional Forestal Bil Luciano Vela Glvez.
Herbario Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin
Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P140.
Lorea H., F. 2000. Actualizacin de las bases de dato s del Herbario Instituto de Ecologa, A.C. (XAL).
Herbario XAL. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto K004.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Martnez H., E. 1999. Propuesta para sistematizar la coleccin palinolgica de polen reciente y fsil del
IGLUNAM. Departamento de Paleontologa. Instituto de Geologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J001.
Reygadas P., D. D. 1999. Sistema de apoyo a la toma de decisiones para la reforestacin rural en Mxico.
Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas
Forestales. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura,
Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J063.
Vzquez Y., C. 1999. rboles mexicanos potencialmente valiosos para la restauracin ecolgica y la
reforestacin. Laboratorio de Ecologa Fisiolgica. Departamento de Ecologa Funcional y Aplicada.
Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto J084.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.10. LISTADO DE ESPECIES DE ANGIOSPERMAS DEL ESTADO


DE MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
ORDEN (67)
APIALES

FAMILIA (179)
ESPECIE (4 251)
CLASE DICOTYLEDONAE (3333)
ARALIACE AE

APIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Aralia humilis
Aralia pubescens
Dendropanax arboreus
Oreopanax echinops
Oreopanax peltatus
Oreopanax xalapensis
Apium graveolens
Apium leptophyllum
Arracacia aegopodioides
Arracacia atropurpurea
Arracacia longipedunculata
Arracacia macvaughii
Arracacia rigida
Arracacia tolucensis
Berula erecta
Bowlesia fiabilis
Conium maculatum
Coriandrum sativum
Coulterophytum holwayi
Coulterophytum laxum
Cyclospermum leptophyllum
Daucus carota
Daucus montanus
Donnellsmithia juncea
Donnellsmithia mexicana
Donnellsmithia tuberosa
Enantiophylla heydeana
Eryngium alternatum
Eryngium beecheyanum
Eryngium bonplandii
Eryngium carlinae
Eryngium cervantesii
Eryngium columnare
Eryngium comosum
Eryngium cymonum
Eryngium fluitans
Eryngium geecheyanum
Eryngium ghiesbreghtii
Eryngium gracile
Eryngium gramineum

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

APIALES

UMBELLIFERAE

ARISTOLOCHIALES

ARISTOLOCHIACEAE

ASTERALES

ASTERACE AE

Eryngium heterophyllum
Eryngium longifolium
Eryngium mexiae
Eryngium mexicanum
Eryngium monocephalum
Eryngium palmeri
Eryngium pectinatum
Eryngium phyteumae
Eryngium proteiflorum
Eryngium ranunculoides
Eryngium serratum
Eryngium sparganophyllum
Eryngium spiculosum
Eryngium stenolobum
Eryngium subacaule
Foeniculum vulgare
Hydrocotyle ranunculoides
Hydrocotyle umbellata
Hydrocotyle verticillata
Lilaeopsis schaffneriana
Micropleura renifolia
Neogoezia gracilipes
Neogoezia planipetala
Oreomyrrhis tolucana
Prionosciadium diversifolium
Prionosciadium megacarpum
Prionosciadium thapsoides
Rhodosciadium nudicaule
Rhodosciadium pringlei
Rhodosciadium purpureum
Rhodosciadium tolucense
Rhodosciadium tuberosum
Spananthe paniculata
Tauschia beruloides
Tauschia decumbens
Tauschia mariana
Tauschia nudicaulis
Aristolochia foetida
Aristolochia inflata
Aristolochia orbicularis
Aristolochia pilosa
Aristolochia taliscana
Aristolochia versabilifolia
Achillea millefolium
Acmella oppositifolia
Acmella radicans

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Acmella repens
Acourtia fruticosa
Acourtia humboldtii
Acourtia michoacana
Acourtia oxylepis
Acourtia platyphylla
Acourtia pringlei
Acourtia reticulata
Acourtia scaposa
Acourtia simulata
Acourtia thyrsoidea
Acourtia turbinata
Adenophyllum appendiculatum
Adenophyllum aurantium
Adenophyllum cancellatum
Adenophyllum porophyllum
Adenophyllum wrightii
Ageratina adenophora
Ageratina areolaris
Ageratina blepharilepis
Ageratina brevipes
Ageratina calophylla
Ageratina cerifera
Ageratina choricephala
Ageratina conspicua
Ageratina crassiramea
Ageratina deltoidea
Ageratina dolichobasis
Ageratina glabrata
Ageratina halbertiana
Ageratina lasioneura
Ageratina ligustrina
Ageratina mairetiana
Ageratina muelleri
Ageratina oligocephala
Ageratina pazcuarensis
Ageratina petiolaris
Ageratina pichinchensis
Ageratina prunellifolia
Ageratina ramireziorum
Ageratina rhomboidea
Ageratina rubricaulis
Ageratum conyzoides
Ageratum corymbosum
Ageratum microcephalum
Ageratum salicifolium

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Aldama dentata
Alloispermum colimensis
Alloispermum integrifolium
Alloispermum michoacanum
Alloispermum scabrum
Almutaster pauciflorus
Ambrosia canescens
Ambrosia cumanensis
Ambrosia polystachya
Ambrosia psilostachya
Aphanostephus ramosissimus
Archibaccharis asperifolia
Archibaccharis auriculata
Archibaccharis hieraciifolia
Archibaccharis hieracioides
Archibaccharis hirtella
Archibaccharis schiedeana
Archibaccharis serratifolia
Artemisia ludoviciana
Aster lima
Aster potosina
Astranthium laetificum
Astranthium orthopodum
Aztecaster matudae
Baccharis conferta
Baccharis glutinosa
Baccharis heterophylla
Baccharis multiflora
Baccharis pteronioides
Baccharis salicina
Baccharis serraefolia
Baccharis sordescens
Baccharis thesioides
Baccharis trinervis
Barkleyanthus salicifolius
Barroetea subuligera
Bartlettina oresbia
Bidens aequisquama
Bidens anthemoides
Bidens aurea
Bidens bigelovii
Bidens ferulifolia
Bidens laevis
Bidens odorata
Bidens ostruthioides
Bidens pilosa

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Bidens pringlei
Bidens requisquama
Bidens rostrata
Bidens serrulata
Bidens triplinervia
Blumea viscosa
Brickellia cavanillesii
Brickellia corymbosa
Brickellia eupatorioides
Brickellia filipes
Brickellia glandulosa
Brickellia monocephala
Brickellia nutanticeps
Brickellia oligadena
Brickellia oliganthes
Brickellia orizabensis
Brickellia paniculata
Brickellia pavonii
Brickellia pedunculosa
Brickellia pendula
Brickellia rosmarinifolia
Brickellia scoparia
Brickellia secundiflora
Brickellia squarrosa
Brickellia subuligera
Brickellia veronicifolia
Cacalia schaffneri
Calea integrifolia
Calea pachyphylla
Calea peduncularis
Calea scabra
Calea ternifolia
Calea urticifolia
Calyptocarpus vialis
Carminatia recondita
Carminatia tenuiflora
Carphochaete grahamii
Carthamus tinctorius
Centaurea rothrockii
Chamomilla recutita
Chaptalia runcinata
Chionolaena salicifolia
Chloracantha spinosa
Chromolaena collina
Chromolaena odorata
Chromolaena pulchella

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Chromolepis heterophylla
Chrysanthellum filiforme
Chrysanthellum indicum
Chrysanthemum lacustre
Cirsium acantholepis
Cirsium anartiolepis
Cirsium ehrenbergii
Cirsium jorullense
Cirsium nivale
Cirsium pascuarense
Cirsium pinetorum
Cirsium rhaphilepis
Cirsium subcoriaceum
Cirsium tolucanum
Cirsium velatum
Conyza bonariensis
Conyza canadensis
Conyza coronopifolia
Conyza erythrolaena
Conyza microcephala
Conyza schiedeana
Coreopsis petrophila
Coreopsis petrophiloides
Coreopsis petrophylla
Coreopsis petrophylloides
Coreopsis rhyacophila
Cosmos bipinnatus
Cosmos carvifolius
Cosmos caudatus
Cosmos crithmifolius
Cosmos diversifolius
Cosmos parviflorus
Cosmos purpureus
Cosmos scabiosoides
Cosmos seemannii
Cosmos sulphureus
Cotula australis
Cotula mexicana
Critonia hebebotrya
Critonia hospitalis
Critoniopsis leiocarpa
Critoniopsis salicifolia
Critoniopsis tomentosa
Critoniopsis triflosculosa
Cymophora hintonii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Cynara cardunculus
Dahlia barkerae
Dahlia cardiophylla
Dahlia coccinea
Dahlia merckii
Dahlia mollis
Dahlia pinnata
Dahlia rudis
Dahlia scapigera
Decachaeta incompta
Decachaeta ovatifolia
Delilia biflora
Digitacalia jatrophoides
Dugesia mexicana
Dyssodia papposa
Dyssodia pinnata
Dyssodia porophylla
Dyssodia tagetiflora
Eclipta alba
Eclipta prostrata
Elephantopus spicatus
Encelia farinosa
Erechtites hieracifolia
Erigeron delphinifolius
Erigeron galeottii
Erigeron janivultus
Erigeron karvinskianus
Erigeron longipes
Erigeron polycephalus
Erigeron scaberrimus
Erigeron scaposus
Erigeron velutipes
Eupatorium aerolare
Eupatorium bustamanta
Eupatorium bustamenta
Eupatorium incomtum
Eupatorium marianum
Eupatorium nelsoni
Eupatorium patzcuarense
Eupatorium pulchellum
Eupatorium verrucosum
Euphrosyne parthenifolia
Flaveria trinervia
Fleischmannia pycnocephala
Florestina pedata

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Florestina tripteris
Galeana pratensis
Galinsoga longipes
Galinsoga parviflora
Galinsoga quadriradiata
Galinsoga triradiata
Gamochaeta rosacea
Gamochaeta stagnalis
Gnaphalium americanum
Gnaphalium attenuatum
Gnaphalium concinnum
Gnaphalium liebmannii
Gnaphalium luteo-album
Gnaphalium oxyphyllum
Grindelia inuloides
Grindelia oxylepis
Grindelia subdecurrens
Guardiola mexicana
Guardiola platyphylla
Guardiola thompsonii
Gymnosperma glutinosum
Haplocalymma microcephalum
Helenium mexicanum
Helenium scorzoneraefolium
Helenium scorzonerifolium
Helianthus annuus
Heliopsis annua
Heliopsis buphthalmoides
Heliopsis oppositifolia
Heliopsis procumbens
Heterosperma pinnatum
Heterotheca inuloides
Hieracium abscissum
Hieracium crepidispermum
Hieracium dysonymum
Hieracium fendleri
Hieracium pringlei
Hieracium schultzii
Hofmeisteria dissecta
Hymenostephium cordatum
Hymenostephium microcephalum
Hymenoxys ursina
Iostephane heterophylla
Jaegeria bellidiflora
Jaegeria glabra
Jaegeria hirta

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Jaegeria macrocephala
Jaegeria pedunculata
Jungia pringlei
Koanophyllon albicaulis
Lactuca graminifolia
Lactuca serriola
Laennecia confusa
Laennecia filaginoides
Laennecia gnaphalioides
Laennecia sophiifolia
Lagascea aurea
Lagascea decipiens
Lagascea helianthifolia
Lagascea heteropappus
Lagascea mollis
Lasianthaea ceanothifolia
Lasianthaea crocea
Lasianthaea fruticosa
Lasianthaea helianthoides
Lasianthaea palmeri
Leibnitzia lyrata
Leibnitzia seemannii
Machaeranthera riparia
Melampodium americanum
Melampodium bibracteatum
Melampodium divaricatum
Melampodium glabrum
Melampodium linearilobum
Melampodium longipes
Melampodium longipilum
Melampodium microcephalum
Melampodium montanum
Melampodium nutans
Melampodium perfoliatum
Melampodium repens
Melampodium sericeum
Melampodium strigosum
Mexerion sarmentosum
Microspermum debile
Microspermum michoacanum
Milleria quinqueflora
Montanoa arborescens
Montanoa bipinnatifida
Montanoa frutescens
Montanoa grandiflora
Montanoa imbricata

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Montanoa karwinskii
Montanoa leucantha
Montanoa speciosa
Montanoa tomentosa
Neurolaena lobata
Olivaea tricuspis
Osbertia stolonifera
Oteiza acuminata
Otopappus curviflorus
Otopappus epaleaceus
Otopappus tequilanus
Oxylobus adscendens
Packera bellidifolia
Packera hintoniorum
Packera sanguisorbae
Parthenium bipinnatifidum
Parthenium fruticosum
Parthenium hysterophorus
Pectis decemcarinata
Pectis latisquama
Pectis linifolia
Pectis propetes
Pectis prostrata
Pectis repens
Perezia platiflora
Pericallis michoacana
Perymenium alticola
Perymenium buphtalmoides
Perymenium buphthalmoides
Perymenium globosum
Perymenium hintonii
Perymenium mendezii
Perymenium purpusii
Perymenium reticulatum
Philactis fayii
Picris echioides
Pinaropappus roseus
Piqueria laxiflora
Piqueria pilosa
Piqueria triflora
Piqueria trinervia
Pittocaulon bombycophole
Pittocaulon hintonii
Pittocaulon velatum
Pluchea carolinensis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Pluchea salicifolia
Podachaenium eminens
Porophyllum coloratum
Porophyllum linaria
Porophyllum lindenii
Porophyllum macrocephalum
Porophyllum ruderal
Porophyllum viridiflorum
Psacalium brachycomum
Psacalium cirsiifolium
Psacalium goldsmithii
Psacalium holwayanum
Psacalium laxiflorum
Psacalium megaphyllum
Psacalium palmeri
Psacalium peltatum
Psacalium platylepis
Psacalium pringlei
Psacalium silphiifolium
Psacalium sinuatum
Psacalium tabulare
Pseudognaphalium attenuatum
Pseudognaphalium bourgovii
Pseudognaphalium canescens
Pseudognaphalium chartaceum
Pseudognaphalium inornatum
Pseudognaphalium liebmannii
Pseudognaphalium nataliae
Pseudognaphalium nubicola
Pseudognaphalium oxyphyllum
Pseudognaphalium roseum
Pseudognaphalium semiamplexicaule
Pseudognaphalium semilanatum
Pseudognaphalium stramineum
Pseudognaphalium viscosum
Psilactis asteroides
Psilactis brevilingulata
Rhysolepis palmeri
Roldana albonervia
Roldana angulifolia
Roldana barba-johannis
Roldana chapalensis
Roldana guadalajarensis
Roldana hederaefolia
Roldana heracleifolia

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

11

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Roldana langlassei
Roldana lineolata
Roldana lobata
Roldana mexicana
Roldana michoacana
Roldana platanifolia
Roldana reticulata
Rumfordia floribunda
Sabazia humilis
Sabazia liebmanii
Sabazia palmeri
Salmea palmeri
Sanvitalia angustifolia
Sanvitalia ocymoides
Sanvitalia procumbens
Schkuhria anthemoidea
Schkuhria anthemoides
Schkuhria pinnata
Schkuhria schkuhrioides
Selloa plantaginea
Senecio albo-lutescens
Senecio albonervius
Senecio andrieuxii
Senecio angulifolius
Senecio argutus
Senecio aschenbornianus
Senecio barba-johannis
Senecio bellidifolius
Senecio burchellii
Senecio calcarius
Senecio callosus
Senecio chapalensis
Senecio cinerarioides
Senecio cirsiifolia
Senecio deformis
Senecio dinerarioides
Senecio floresiorum
Senecio glinophyllus
Senecio glynophyllus
Senecio guadalajarensis
Senecio hederaefolius
Senecio hederifolius
Senecio helodes
Senecio heracleifolius
Senecio iodanthus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

12

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Senecio jatrophoides
Senecio mairetianus
Senecio mexicanus
Senecio michoacanus
Senecio mulgediifolius
Senecio multidentatus
Senecio palmeri
Senecio parasiticus
Senecio peltiferus
Senecio platanifolius
Senecio praecox
Senecio prenanthoides
Senecio reticulatus
Senecio roldana
Senecio salignus
Senecio sanguisorbae
Senecio sessilifolius
Senecio sinuatus
Senecio stoechadiformis
Senecio suffultus
Senecio tolucanus
Senecio velatus
Sigesbeckia agrestis
Sigesbeckia jorullensis
Simsia amplexicaulis
Simsia annectens
Simsia foetida
Simsia lagascaeformis
Simsia sanguinea
Sinclairia glabra
Smallanthus maculatus
Solidago paniculata
Solidago simplex
Soliva anthemifolia
Soliva pterosperma
Sonchus asper
Sonchus oleraceus
Spilanthes alba
Spilanthes oppositifolia
Spilanthes radicans
Stevia alatipes
Stevia aschenbornianum
Stevia caracasana
Stevia clinopodioides
Stevia connata

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

13

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Stevia dictyophylla
Stevia elatior
Stevia eupatoria
Stevia hirsuta
Stevia incognita
Stevia jorullensis
Stevia latifolia
Stevia lucida
Stevia micradenia
Stevia micrantha
Stevia monardifolia
Stevia nelsonii
Stevia nepetifolia
Stevia origanoides
Stevia ovata
Stevia phlebophylla
Stevia pilosa
Stevia porphyrea
Stevia purpusii
Stevia pyrolaefolia
Stevia salicifolia
Stevia serrata
Stevia subpubescens
Stevia tomentosa
Stevia trifida
Stevia viscida
Steviopsis adenosperma
Stuessya apiculata
Stuessya michoacana
Symphyotrichum moranense
Symphyotrichum subulatum
Tagetes erecta
Tagetes filifolia
Tagetes foetidissima
Tagetes integrifolia
Tagetes lacera
Tagetes lucida
Tagetes lunulata
Tagetes micrantha
Tagetes persicaefolia
Tagetes pringlei
Tagetes subulata
Tagetes triradiata
Tanacetum parthenium
Taraxacum officinale
Telanthophora andrieuxii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

14

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Tithonia rotundifolia
Tithonia tubaeformis
Tragoceros flavicomun
Trichocoronis sessilifolia
Tridax brachylepis
Tridax coronopifolia
Tridax mexicana
Tridax platyphylla
Tridax procumbens
Tridax trilobata
Trigonospermum annuum
Trigonospermum floribundum
Trigonospermum melampodioides
Trixis angustifolia
Trixis hyposericea
Trixis inula
Trixis mexicana
Trixis michoacana
Verbesina angustifolia
Verbesina discoidea
Verbesina engelmannii
Verbesina gigantoides
Verbesina grayi
Verbesina greenmanii
Verbesina hypomalaca
Verbesina klattii
Verbesina langlessei
Verbesina mollis
Verbesina montanoifolia
Verbesina oligantha
Verbesina oncophora
Verbesina oxylepis
Verbesina pantoptera
Verbesina parviflora
Verbesina perymenioides
Verbesina pietatis
Verbesina pterocarpha
Verbesina serrata
Verbesina sphaerocephala
Verbesina tetraptera
Verbesina turbacensis
Verbesina virgata
Vernonanthura cordata
Vernonanthura liatroides
Vernonanthura serratuloides

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

15

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

Vernonia alamanii
Vernonia alamanii x liatroides
Vernonia apaniculata
Vernonia bealliae
Vernonia cordata
Vernonia coulteri
Vernonia karvinskiana
Vernonia leiocarpa
Vernonia liatroides
Vernonia pallens
Vernonia paniculata
Vernonia serratuloides
Vernonia solorzanoana
Vernonia villarregalis
Viguiera buddleiaeformis
Viguiera cordata
Viguiera dentata
Viguiera excelsa
Viguiera flava
Viguiera hemsleyana
Viguiera hypochlora
Viguiera insignis
Viguiera linearis
Viguiera pachycephala
Viguiera palmeri
Viguiera puruana
Viguiera quinqueradiata
Viguiera sessilifolia
Viguiera sphaerocephala
Wedelia acapulcensis
Wedelia fertilis
Wedelia hispida
Wedelia keili
Xanthium strumarium
Xanthocephalum centauroides
Zaluzania augusta
Zaluzania triloba
Zexmenia aurea
Zexmenia ceanothifolia
Zexmenia ghiesbreghtii
Zexmenia helianthifolia
Zexmenia peruviana
Zinnia americana
Zinnia angustifolia
Zinnia elegans

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

16

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ASTERALES

ASTERACE AE

CALLITRICHALES

CALLITRICHACEAE

CAMPANULALES

CAMPANUL ACEAE

CAPPARIDALES

CAPPARIDACEAE

Zinnia flavicoma
Zinnia haageana
Zinnia peruviana
Zinnia purpusii
Zinnia violacea
Zinnia zinnioides
Callitriche deflexa
Callitriche heterophylla
Diastatea micrantha
Diastatea tenera
Lobelia berlandieri
Lobelia cardinalis
Lobelia fenestralis
Lobelia gruina
Lobelia irasuencis
Lobelia laxiflora
Lobelia longicaulis
Lobelia nana
Lobelia plebeia
Lobelia sartorii
Lobelia schmitzii
Lobelia volcanica
Triodanis biflora
Capparis angustifolia
Capparis asperifolia
Capparis incana
Capparis indica
Capparis pringlei
Cleome chapalaensis
Cleome gynandra
Cleome multicaulis
Cleome speciosa
Cleome viscosa
Crateva palmeri
Crateva tapia
Forchhammeria pallida
Morisonia americana
Brassica campestris
Brassica nigra
Brassica rapa
Capsella bursa-pastoris
Cardamine flaccida
Coronopus didymus
Descurainia impatiens
Descurainia pinnata
Descurainia virletii

CRUCIFERAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

17

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CAPPARIDALES

CRUCIFERAE

CARYOPHYLLALES

RESEDACEAE
AIZOACEAE

Descurainia virletti
Draba jorullensis
Eruca sativa
Halimolobos berlandieri
Halimolobos polysperma
Lepidium oblongum
Lepidium schaffneri
Lepidium sordidum
Lepidium virginicum
Malcolmia graeca
Mancoa bracteata
Nasturtium officinale
Ornithocarpa fimbriata
Ornithocarpa fromthis
Pennellia longifolia
Pennellia micrantha
Pennellia patens
Raphanus raphanistrum
Romanschulzia arabiformis
Rorippa mexicana
Rorippa nasturtium-aquaticum
Rorippa palustris
Rorippa pinnata
Sisymbrium irio
Sisymbrium officinale
Thlaspi arvense
Reseda luteola
Sesuvium portulacastrum
Sesuvium verrucosum
Trianthema portulacastrum
Alternanthera caracasana
Amaranthus australis
Amaranthus caudatus
Amaranthus hybridus
Amaranthus spinosus
Chamissoa altissima
Froelichia interrupta
Gomphrena decumbens
Gomphrena dispersa
Gomphrena filaginoides
Gomphrena parviceps
Gomphrena pilosa
Gomphrena pringlei
Gomphrena serrata
Guilleminea densa
Iresine angustifolia

AMARANTH ACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

18

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CARYOPHYLLALES

AMARANTH ACEAE

Iresine calea
Iresine cassiniaeformis
Iresine celosia
Iresine diffusa
Iresine grandis
Iresine interrupta
Iresine nigra
Lagrezia monosperma
Anredera cordifolia
Anredera ramosa
Anredera scandens
Boussingaultia baselloides
Backebergia militaris
Epiphyllum anguliger
Escontria chiotilla
Heliocereus elegantissimus
Heliocereus schrankii
Heliocereus speciosus
Hylocereus ocamponis
Isolatocereus dumortieri
Mammillaria beneckei
Mammillaria rhodantta
Marginatocereus marginatus
Neobuxbaumia squamulosa
Opuntia atropes
Opuntia auberi
Opuntia bensonii
Opuntia decumbens
Opuntia depressa
Opuntia fuliginosa
Opuntia hyptiacantha
Opuntia lasiacantha
Opuntia tomentosa
Opuntia velutina
Pachycereus pecten-aboriginum
Pachycereus tepamo
Pachycereus weberi
Peniocereus serpentinus
Pereskia aculeata
Pereskiopsis diguetii
Pilosocereus alensis
Pilosocereus chrysacanthus
Pilosocereus leucocephalus
Pilosocereus purpusii
Selenicereus hondurensis

BASELLACEAE

CACTACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

19

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CARYOPHYLLALES

CACTACEAE

Stenocereus chrysocarpus
Stenocereus fricii
Stenocereus kerberi
Stenocereus pruinosus
Stenocereus queretaroensis
Stenocereus quevedonis
Stenocereus standleyi
Arenaria bourgaei
Arenaria confusa
Arenaria lanuginosa
Arenaria lycopodioides
Arenaria oresbia
Arenaria paludicola
Arenaria reptans
Cerastium brachypodum
Cerastium glomeratum
Cerastium molle
Cerastium nutans
Cerastium vulcanicum
Cerdia congestiflora
Corrigiola andina
Drymaria cordata
Drymaria effusa
Drymaria excisa
Drymaria glandulosa
Drymaria laxiflora
Drymaria leptophylla
Drymaria malachioides
Drymaria multiflora
Drymaria tenuis
Drymaria villosa
Drymaria xerophylla
Minuartia moehringioides
Paronychia mexicana
Sagina procumbens
Sagina saginoides
Silene laciniata
Spergula arvensis
Stellaria cuspidata
Stellaria media
Atriplex linifolia
Chenopodium album
Chenopodium ambrosioides
Chenopodium berlandieri
Chenopodium graveolens

CARYOPHYLLACEAE

CHENOPODIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

20

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CARYOPHYLLALES

CHENOPODIACEAE

Chenopodium macrospermum
Chenopodium murale
Chenopodium nuttalliae
Suaeda mexicana
Suaeda torreyana
Glinus radiatus
Mollugo verticillata
Boerhavia coccinea
Boerhavia diffusa
Boerhavia erecta
Bougainvillea x bouttiana
Commicarpus praetermissus
Commicarpus scandens
Mirabilis jalapa
Mirabilis longiflora
Mirabilis pringlei
Mirabilis sanguinea
Mirabilis viscosa
Okenia hypogaea
Oxybaphus glabrifolius
Pisonia aculeata
Pisonia capitata
Pisoniella arborescens
Salpianthus arenarius
Salpianthus macrodonthus
Salpianthus purpurascens
Torrubia macrocarpa
Agdestis clematidea
Petiveria alliacea
Phytolacca icosandra
Phytolacca octandra
Phytolacca rugosa
Rivina humilis
Stegnosperma cubense
Stegnosperma halimifolium
Calandrinia micrantha
Claytonia perfoliata
Montia chamissoi
Portulaca mexicana
Portulaca oleracea
Portulaca pilosa
Portulaca rzedowskiana
Talinum paniculatum
Talinum triangulare
Talinum tuberosum
Casuarina equisetifolia

MOLLUGIN ACEAE
NYCTAGINACEAE

PHYTOLACCACEAE

PORTULAC ACEAE

CASUARINALES

CASUARINACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

21

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CELASTRALES

AQUIFOLI ACEAE

Ilex brandegeana
Ilex mexicana
Ilex tolucana
Celastrus pringlei
Crossopetalum managuatillo
Hippocratea celastroides
Hippocratea volubilis
Perrottetia longistylis
Rhacoma managuatillo
Rhacoma uragoga
Wimmeria concolor
Wimmeria lanceolata
Wimmeria persicifolia
Zinowiewia concinna
Cornus disciflora
Cornus excelsa
Garrya laurifolia
Garrya longifolia
Curatella americana
Lonicera japonica
Lonicera pilosa
Sambucus mexicana
Sambucus nigra
Symphoricarpos microphyllus
Viburnum acerifolium
Viburnum acutifolium
Viburnum amatenangense
Viburnum discolor
Viburnum dispar
Viburnum elatum
Viburnum hartwegii
Viburnum lautum
Viburnum loeseneri
Viburnum membranaceum
Viburnum microcarpum
Viburnum microphyllum
Viburnum stellatum
Dipsacus sativus
Valeriana barbareifolia
Valeriana clematitis
Valeriana densiflora
Valeriana edulis
Valeriana laciniosa
Valeriana naidae
Valeriana palmeri

CELASTRACEAE

CORNALES

CORNACEAE
GARRYACE AE

DILLENIALES
DIPSACALES

DILLENIACEAE
CAPRIFOLIACEAE

DIPSACACEAE
VALERIAN ACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

22

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

DIPSACALES

VALERIAN ACEAE

EBENALES

EBENACEAE

Valeriana pilosiuscula
Valeriana pratensis
Valeriana procera
Valeriana robertianifolia
Valeriana scorpioides
Valeriana selerorum
Valeriana sorbifolia
Valeriana urticaefolia
Valeriana urticifolia
Valeriana vaginata
Diospyros digyna
Diospyros nicaraguensis
Diospyros oaxacana
Diospyros xolocotzii
Bumelia cartilaginea
Bumelia laetevirens
Bumelia occidentalis
Bumelia persimilis
Lucuma palmeri
Manilkara achras
Manilkara zapota
Mastichodendron capiri
Pouteria campechiana
Pouteria hypoglauca
Sideroxylon capiri
Sideroxylon cartilagineum
Styrax argenteus
Styrax ramirezii
Symplocos citrea
Symplocos longipes
Symplocos pringlei
Symplocos prionophylla
Clethra hartwegii
Clethra lanata
Clethra macrophylla
Clethra mexicana
Clethra pringlei
Clethra rosei
Clethra sierrajuarezica
Agarista mexicana
Arbutus arizonica
Arbutus glandulosa
Arbutus mollis
Arbutus mollis x A. xalapensis var. bicolor
Arbutus occidentalis
Arbutus tesselata

SAPOTACE AE

STYRACACE AE
SYMPLOCACEAE

ERICALES

CLETHRACEAE

ERICACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

23

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ERICALES

ERICACEAE

Arbutus tessellata
Arbutus xalapensis
Arctostaphylos discolor
Arctostaphylos glaucescens
Arctostaphylos longifolia
Arctostaphylos lucida
Arctostaphylos polifolia
Arctostaphylos pungens
Arctostaphylos rupestris
Comarostaphylis discolor
Comarostaphylis glaucescens
Comarostaphylis longiflora
Comarostaphylis longifolia
Comarostaphylis mcvaughii
Comarostaphylis polifolia
Gaultheria angustifolia
Gaultheria cordata
Gaultheria hirtiflora
Gaultheria lancifolia
Pernettya ciliata
Pernettya prostrata
Vaccinium confertum
Vaccinium geminiflorum
Vaccinium leucanthum
Vaccinium stenophyllum
Monotropa hypopithys
Monotropa uniflora
Chimaphila maculata
Chimaphila umbellata
Orthilia secunda
Pyrola secunda
Acalypha adenostachya
Acalypha alopecuroides
Acalypha botteriana
Acalypha indica
Acalypha lagopus
Acalypha langiana
Acalypha lovelandii
Acalypha mollis
Acalypha phleoides
Acalypha poiretii
Acalypha pseudoalopecuroides
Acalypha rhombifolia
Acalypha setosa
Acalypha subviscida
Acalypha trilaciniata

MONOTROPACEAE
PYROLACEAE

EUPHORBIALES

EUPHORBIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

24

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

EUPHORBIALES

EUPHORBIACEAE

Argythamnia guatemalensis
Argythamnia manzanilloana
Argythamnia pringlei
Bernardia mexicana
Cnidoscolus angustidens
Cnidoscolus multilobus
Codiaeum variegatum
Croton adspersus
Croton ciliatoglandulifer
Croton flavescens
Croton lobatus
Croton morifolius
Croton niveus
Croton sphaerocarpus
Croton suberosus
Dalechampia scandens
Dalembertia populifolia
Ditaxis guatemalensis
Ditaxis heterantha
Euphorbia alta
Euphorbia anychioides
Euphorbia apatzingana
Euphorbia ariensis
Euphorbia arteagae
Euphorbia biformis
Euphorbia calyculata
Euphorbia campestris
Euphorbia chamaesula
Euphorbia cinerascens
Euphorbia cyathophora
Euphorbia densiflora
Euphorbia dentata
Euphorbia diformis
Euphorbia dioscoreoides
Euphorbia feddemae
Euphorbia filiformis
Euphorbia fulva
Euphorbia furcillata
Euphorbia glomerifera
Euphorbia graminea
Euphorbia heterophylla
Euphorbia hirta
Euphorbia hyssopifolia
Euphorbia indivisa
Euphorbia macropus
Euphorbia maculata

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

25

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

EUPHORBIALES

EUPHORBIACEAE

Euphorbia mendezii
Euphorbia misella
Euphorbia multiseta
Euphorbia nutans
Euphorbia ocymoidea
Euphorbia ocymoides
Euphorbia peplus
Euphorbia plicata
Euphorbia prostrata
Euphorbia pulcherrima
Euphorbia radians
Euphorbia rzedowskii
Euphorbia salsuginosa
Euphorbia scabrella
Euphorbia schiedeana
Euphorbia schlechtendalii
Euphorbia serpens
Euphorbia sonorae
Euphorbia sphaerorhiza
Euphorbia stictospora
Euphorbia subreniformis
Euphorbia succedanea
Euphorbia tanquahuete
Euphorbia trialata
Euphorbia umbellulata
Euphorbia velleriflora
Euphorbia xalapensis
Hippomane mancinella
Hura polyandra
Jatropha curcas
Jatropha dioica
Jatropha galvanii
Jatropha peltata
Jatropha stephani
Manihot aesculifolia
Manihot angustiloba
Manihot caudata
Manihot chlorosticta
Manihot intermedia
Manihot michaelis
Manihot rhomboidea
Manihot tomatophylla
Margaritaria nobilis
Phyllanthus evanescens
Phyllanthus grandifolius
Phyllanthus hexadactilus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

26

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

EUPHORBIALES

EUPHORBIACEAE

FABALES

LEGUMINOSAE

Phyllanthus mocinianus
Ricinus communis
Sapium pedicellatum
Stillingia pietatis
Stillingia zelayensis
Tragia nepetifolia
Acacia acatlensis
Acacia angustissima
Acacia berlandieri
Acacia cochliacantha
Acacia coulteri
Acacia farnesiana
Acacia glomerosa
Acacia hindsii
Acacia houghii
Acacia macilenta
Acacia macracantha
Acacia mammifera
Acacia pennatula
Acacia picachensis
Acacia pringlei
Acacia riparia
Acacia schaffneri
Adenopodia polystachya
Aeschynomene americana
Aeschynomene amorphopides
Aeschynomene hintonii
Aeschynomene paucifoliolata
Aeschynomene petraea
Aeschynomene villosa
Albizia lebbeck
Albizia occidentalis
Albizia plurijuga
Albizia tomentosa
Amerimnon granadillo
Amicia zygomeris
Amphicarpaea bracteata
Andira inermis
Apoplanesia paniculata
Astragalus guatemalensis
Astragalus jaliscensis
Astragalus micranthus
Astragalus radicans
Astragalus strigulosus
Ateleia arsenii
Bauhinia cookii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

27

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

Bauhinia divaricata
Bauhinia subrotundifolia
Bauhinia ungulata
Brongniartia intermedia
Brongniartia lasiocarpa
Brongniartia lupinoides
Brongniartia podalyrioides
Caesalpinia cacalaco
Caesalpinia coriaria
Caesalpinia gaumeri
Caesalpinia hintonii
Caesalpinia mexicana
Caesalpinia multiflora
Caesalpinia platyloba
Caesalpinia pulcherrima
Calliandra anomala
Calliandra densiflora
Calliandra emarginata
Calliandra grandiflora
Calliandra houstoni
Calliandra houstoniana
Calliandra penduliflora
Calliandra rosei
Calliandra tergemina
Calliandra tetragona
Calopogonium mucunoides
Canavalia hirsutissima
Canavalia rosea
Canavalia villosa
Cassia alata
Cassia bacillaris
Cassia bicapsularis
Cassia biflora
Cassia didymobotrya
Cassia emarginata
Cassia fistula
Cassia flexuosa
Cassia foetidissima
Cassia hintonii
Cassia hirsuta
Cassia laevigata
Cassia mollissima
Cassia multiglandulosa
Cassia nictitans
Cassia pallida

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

28

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

Cassia polyantha
Cassia rotundifolia
Cassia septentrionalis
Cassia skinerii
Cassia skinneri
Cassia tomentosa
Cassia uniflora
Centrosema pubescens
Centrosema sagittatum
Cercidium praecox
Chamaecrista nictitans
Chamaecrista punctulata
Chamaecrista rotundifolia
Cicer arietinum
Clitoria polystachya
Clitoria ternatea
Cologania angustifolia
Cologania biloba
Cologania broussonetii
Cologania glabrior
Cologania grandiflora
Cologania humifusa
Cologania obovata
Cologania ovatifolia
Cologania procumbens
Cologania pulchella
Cologania rufescens
Conzattia multiflora
Coursetia glandulosa
Coursetia mollis
Coursetia pumila
Coursetia seleri
Cracca mollis
Cracca spinosa
Crotalaria acapulcensis
Crotalaria anargyroides
Crotalaria bupleurifolia
Crotalaria cajanifolia
Crotalaria eriocarpa
Crotalaria incana
Crotalaria longirostrata
Crotalaria mollicula
Crotalaria ovalis
Crotalaria ovallis
Crotalaria polyphylla
Crotalaria pumila

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

29

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

Crotalaria rotundifolia
Crotalaria sagittalis
Crotalaria schiedeana
Crotalaria vitellina
Dalbergia congestiflora
Dalbergia granadillo
Dalea bicolor
Dalea cliffortiana
Dalea diffusa
Dalea dipsacea
Dalea elata
Dalea foliolosa
Dalea humilis
Dalea leporina
Dalea leptostachya
Dalea leucostachya
Dalea leucostachys
Dalea lutea
Dalea mucronata
Dalea mutabilis
Dalea nutans
Dalea obovatifolia
Dalea obreniformis
Dalea ovalifolia
Dalea polystachya
Dalea postrata
Dalea prostrata
Dalea quinqueflora
Dalea reclinata
Dalea sericea
Dalea thouinii
Dalea tomentosa
Dalea tripetalus
Dalea vernicia
Dalea versicolor
Delonix regia
Desmanthus bicornutus
Desmanthus interior
Desmanthus virgatus
Desmodium angustifolium
Desmodium aparines
Desmodium bellum
Desmodium callilepis
Desmodium conzattii
Desmodium cordistipulum
Desmodium daxatide

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

30

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

Desmodium densiflorum
Desmodium distortum
Desmodium glabrum
Desmodium grahamii
Desmodium hartwegianum
Desmodium infractum
Desmodium jaliscanum
Desmodium leptoclados
Desmodium macrodesmum
Desmodium macrostachyum
Desmodium mexicanum
Desmodium michoacanum
Desmodium molliculum
Desmodium neomexicanum
Desmodium nicaraguense
Desmodium novogalicianum
Desmodium plicatum
Desmodium pointeri
Desmodium polystachyum
Desmodium psilophyllum
Desmodium scorpiurus
Desmodium sericophyllum
Desmodium skinneri
Desmodium strobilaceum
Desmodium sumichrastii
Desmodium tortuosum
Desmodium triflorum
Desmodium uncinatum
Diphysa carthagenensis
Diphysa macrocarpa
Diphysa minutifolia
Diphysa multifolia
Diphysa puberulenta
Diphysa racemosa
Diphysa robinioides
Diphysa suberosa
Entada polystachya
Enterolobium cyclocarpum
Eriosema diffusum
Eriosema longicalyx
Eriosema palmeri
Eriosema pulchellum
Erythrina americana
Erythrina breviflora
Erythrina coralloides
Erythrina flabelliformis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

31

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

Erythrina leptorhiza
Eysenhardtia platycarpa
Eysenhardtia polystachya
Eysenhardtia punctata
Galactia incana
Galactia striata
Gliricidia sepium
Haematoxylum brasiletto
Haematoxylum campechianum
Havardia camphylacantha
Hoffmannseggia glauca
Indigofera densiflora
Indigofera jaliscensis
Indigofera miniata
Indigofera mucronata
Indigofera palmeri
Indigofera platycarpa
Indigofera suffruticosa
Indigofera thibaudiana
Inga cophylla
Inga eriocarpa
Inga hintoni
Inga hintonii
Inga spuria
Inga vera
Lablab purpureus
Lathyrus parvifolius
Lens culinaris
Lens esculenta
Leucaena esculenta
Leucaena lanceolata
Leucaena leucocephala
Leucaena macrocarpa
Leucaena macrophylla
Lonchocarpus atropurpureus
Lonchocarpus balsensis
Lonchocarpus caudatus
Lonchocarpus constrictus
Lonchocarpus eriocarinalis
Lonchocarpus guatemalensis
Lonchocarpus hintonii
Lonchocarpus lanceolatus
Lonchocarpus parviflorus
Lonchocarpus pittieri
Lonchocarpus rugosus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

32

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

Lotus repens
Lupinus aschenbornii
Lupinus bilineatus
Lupinus campestris
Lupinus elegans
Lupinus exaltatus
Lupinus ferax
Lupinus madrensis
Lupinus mexicanus
Lupinus montanus
Lupinus monteportae
Lupinus paraplesius
Lupinus perbonus
Lupinus reflexus
Lupinus semiaequus
Lupinus simulans
Lupinus splendens
Lupinus stipulatus
Lupinus tancitaricus
Lupinus uncinatus
Lysiloma acapulcensis
Lysiloma divaricata
Lysiloma jorullensis
Lysiloma microphylla
Lysiloma tergemina
Machaerium biovulatum
Macroptilium atropurpureum
Macroptilium gibbosifolium
Macroptilium heterophyllum
Macroptilium lathyroides
Marina diffusa
Marina gracillis
Marina grammadenia
Marina lupulina
Marina nutans
Marina scopa
Marina stilligera
Medicago lupulina
Medicago polymorpha
Medicago sativa
Melilotus indica
Melilotus indicus
Mimosa aculeaticarpa
Mimosa adenantheroides
Mimosa affinis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

33

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

Mimosa albida
Mimosa arenosa
Mimosa benthamii
Mimosa biuncifera
Mimosa brandegei
Mimosa caerulea
Mimosa distachya
Mimosa egregia
Mimosa eurycarpoides
Mimosa galeottii
Mimosa guatemalensis
Mimosa langlassei
Mimosa lignosa
Mimosa manzanilloana
Mimosa monancistra
Mimosa palmeri
Mimosa pigra
Mimosa polyantha
Mimosa pudica
Mimosa rhodocarpa
Mimosa rosei
Mimosa spirocarpa
Mimosa tricephala
Neptunia natans
Nissolia fruticosa
Nissolia hirsuta
Nissolia laxor
Nissolia leiogyne
Nissolia microptera
Nissolia pringlei
Pachyrhizus erosus
Parkinsonia aculeata
Parkinsonia praecox
Phaseolus acutifolius
Phaseolus anisotrichos
Phaseolus atropurpureus
Phaseolus coccineus
Phaseolus formosus
Phaseolus galactoides
Phaseolus gibbosifolium
Phaseolus heterophyllus
Phaseolus jaliscanus
Phaseolus leptostachys
Phaseolus leptostachyus
Phaseolus lozanii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

34

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

Phaseolus parviflorus
Phaseolus pauciflorus
Phaseolus pedicellatus
Phaseolus pluriflorus
Phaseolus polymorphus
Phaseolus tenellus
Phaseolus vulgaris
Piptadenia flava
Piscidia carthagenensis
Piscidia grandiflora
Piscidia piscipula
Pisum sativum
Pithecellobium acatlense
Pithecellobium arboreum
Pithecellobium dulce
Pithecellobium leptophyllum
Pithecellobium mangense
Pithecellobium undulatum
Platymiscium lasiocarpum
Poeppigia procera
Prosopis articulata
Prosopis juliflora
Prosopis laevigata
Pterocarpus acapulcensis
Pterocarpus orbiculatus
Ramirezella lozanii
Ramirezella strobilophora
Rhynchosia discolor
Rhynchosia macrocarpa
Rhynchosia minima
Rhynchosia nigropunctata
Rhynchosia precatoria
Rhynchosia tarphanta
Senna alata
Senna atomaria
Senna didymobotrya
Senna emarginata
Senna foetidissima
Senna fruticosa
Senna hintonii
Senna hirsuta
Senna laevigata
Senna mollissima
Senna multiglandulosa
Senna obtusifolia

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

35

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FABALES

LEGUMINOSAE

FAGALES

BETULACEAE

Senna occidentalis
Senna pallida
Senna papillosa
Senna polyantha
Senna racemosa
Senna septemtrionalis
Senna skinerii
Senna uniflora
Senna wislizeni
Sesbania longifolia
Sphinctospermum constrictum
Swartzia simplex
Tamarindus indica
Tephrosia cinerea
Tephrosia diversifolia
Tephrosia multifolia
Tephrosia nicaraguensis
Tephrosia rhodantha
Teramnus labialis
Trifolium amabile
Trifolium goniocarpum
Trifolium mexicanum
Trifolium ortegae
Trifolium pratense
Trifolium repens
Trifolium wormskioldii
Vicia faba
Vicia humilis
Vicia pulchella
Vicia sativa
Vigna adenantha
Zapoteca formosa
Zapoteca tetragona
Zornia diphylla
Zornia reticulata
Zornia thymifolia
Alnus acuminata
Alnus firmifolia
Alnus glabrata
Alnus jorullensis
Alnus pringlei
Carpinus caroliniana
Carpinus tropicalis
Ostrya virginiana
Castanea sativa

FAGACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

36

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

FAGALES

FAGACEAE

GENTIANALES

APOCYNAC EAE

Quercus barbinervis
Quercus candicans
Quercus castanea
Quercus centralis
Quercus conspersa
Quercus crassifolia
Quercus crassipes
Quercus decipiens
Quercus deserticola
Quercus dysophylla
Quercus elliptica
Quercus fornieri
Quercus frutex
Quercus fulva
Quercus gentryi
Quercus glabrescens
Quercus glaucescens
Quercus glaucoides
Quercus hartwegii
Quercus laeta
Quercus lanceolata
Quercus laurina
Quercus macrophylla
Quercus magnoliifolia
Quercus martinezii
Quercus mexicana
Quercus obtusata
Quercus peduncularis
Quercus planipocula
Quercus polymorpha
Quercus pulchella
Quercus repanda
Quercus resinosa
Quercus rosii
Quercus rugosa
Quercus salicifolia
Quercus scytophylla
Quercus segoviensis
Quercus sideroxyla
Quercus splendens
Quercus subspathulata
Quercus tuberculata
Allamanda cathartica
Echites woodsoniana
Haplophyton cimicidium

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

37

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

GENTIANALES

APOCYNAC EAE

Laubertia contorta
Macrosiphonia hypoleuca
Mandevilla foliosa
Mandevilla pringlei
Mandevilla syrinx
Plumeria acutifolia
Plumeria rubra
Prestonia mexicana
Rauvolfia hirsuta
Rauvolfia tetraphylla
Stemmadenia donnell-smithii
Stemmadenia mollis
Stemmadenia obovata
Stemmadenia palmeri
Tabernaemontana alba
Tabernaemontana chrysocarpa
Tabernaemontana citrifolia
Telosiphonia hypoleuca
Thevetia ovata
Thevetia peruviana
Thevetia pinifolia
Thevetia thevetioides
Tonduzia longifolia
Vinca major
Asclepias angustifolia
Asclepias auriculata
Asclepias contrayerba
Asclepias curassavica
Asclepias fournieri
Asclepias glaucescens
Asclepias linaria
Asclepias mexicana
Asclepias notha
Asclepias oenotheroides
Asclepias ovata
Asclepias pratensis
Asclepias rosea
Asclepias similis
Blepharodon mucronatum
Cryptostegia grandiflora
Cynanchum foetidum
Cynanchum ligulatum
Cynanchum sepium
Funastrum elegans
Gonolobus diademathus

ASCLEPI ADACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

38

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

GENTIANALES

ASCLEPI ADACEAE

Gonolobus diadematus
Gonolobus jaliscensis
Gonolobus nummularis
Gonolobus pectinatus
Gonolobus sororius
Gonolobus uniflorus
Marsdenia astephanoides
Marsdenia macrophylla
Marsdenia mexicana
Marsdenia zimapanica
Matelea chrysantha
Matelea congesta
Matelea crenata
Matelea dictyantha
Matelea pedunculata
Matelea pilosa
Metastelma angustifolium
Metastelma pubescens
Pherotrichis balbisii
Sarcostemma elegans
Sarcostemma pannosum
Schistonema pusilla
Centaurium martinii
Centaurium pusillum
Centaurium quitense
Centaurium strictum
Eustoma exaltatum
Gentiana bicuspidata
Gentiana caliculata
Gentiana macrocalix
Gentiana ovatiloba
Gentiana spathacea
Gentianella amarella
Gentianopsis lanceolata
Halenia brevicornis
Halenia crassiuscula
Halenia plantaginea
Halenia pringlei
Karina mexicana
Sabatia stellaris
Buddleja americana
Buddleja cordata
Buddleja lanceolata
Buddleja parviflora
Buddleja sessiliflora

GENTIANAC EAE

LOGANIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

39

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

GENTIANALES

LOGANIACEAE

GERANIALES

BALSAMIN ACEAE

Buddleja verticillata
Spigelia scabrella
Impatiens balsamina
Impatiens walleriana
Erodium cicutarium
Geranium aristisepalum
Geranium cruceroense
Geranium deltoideum
Geranium hernandezii
Geranium latum
Geranium lilacinum
Geranium mexicanum
Geranium potentillaefolium
Geranium seemannii
Oxalis albicans
Oxalis alpina
Oxalis corniculata
Oxalis decaphylla
Oxalis divergens
Oxalis hernandezii
Oxalis jacquiniana
Oxalis latifolia
Oxalis pringlei
Oxalis tetraphylla
Oxalis unicrocarpa
Tropaeolum majus
Myriophyllum aquaticum
Myriophyllum farwellii
Myriophyllum heterophyllum
Myriophyllum hippuroides
Liquidambar styraciflua
Carya illinoensis
Carya ovata
Juglans major
Juglans pyriformis
Juglans regia
Antiphytum floribundum
Antrophora williamsii
Borago officinalis
Bourreria andrieuxii
Bourreria longiflora
Bourreria pulchra
Cordia alliodora

GERANIAC EAE

OXALIDACEAE

HALORAGIDALES

TROPAEOL ACEAE
HALORAGIDACEAE

HAMAMELIDALES
JUGLANDALES

HAMAMELI DACEAE
JUGLANDACEAE

LAMIALES

BORAGINACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

40

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

LAMIALES

BORAGINACEAE

Cordia curassavica
Cordia dentata
Cordia elaeagnoides
Cordia globosa
Cordia mintoni
Cordia morelosana
Cordia nelsonii
Cordia oaxacana
Cordia stellata
Cynoglossum amabile
Cynoglossum pringlei
Ehretia cordifolia
Ehretia elliptica
Ehretia latifolia
Ehretia luxiana
Ehretia viscosa
Hackelia mexicana
Heliotropium angiospermum
Heliotropium curassavicum
Heliotropium foliosissimum
Heliotropium fruticosum
Heliotropium indicum
Heliotropium limbatum
Lasiarrhenum strigosum
Lithospermum discolor
Lithospermum distichum
Lithospermum oblongifolium
Lithospermum pringlei
Lithospermum strictum
Lithospermum strigosum
Macromeria exserta
Macromeria hispida
Macromeria longiflora
Macromeria pringlei
Tournefortia densiflora
Tournefortia glabra
Tournefortia hartwegiana
Tournefortia hirsutissima
Tournefortia petiolaris
Tournefortia volubilis
Agastache mexicana
Asterohyptis stellulata
Cunila lythrifolia
Cunila pycnantha

LABIATAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

41

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

LAMIALES

LABIATAE

Cunila secunda
Hedeoma piperitum
Hyptis albida
Hyptis amabilis
Hyptis capitata
Hyptis mutabilis
Hyptis pectinata
Hyptis rhomboidea
Hyptis seemanni
Hyptis suaveolens
Hyptis subtilis
Hyptis urticoides
Leonotis nepetifolia
Lepechinia caulescens
Lepechinia spicata
Marrubium vulgare
Mentha arvensis
Monarda citriodora
Ocimum basilicum
Prunella vulgaris
Salvia albiflora
Salvia albo-caerulea
Salvia amarissima
Salvia arbuscula
Salvia assurgens
Salvia breviflora
Salvia capillosa
Salvia cardinalis
Salvia chinopodioides
Salvia clinopodioides
Salvia concolor
Salvia curviflora
Salvia dichlamys
Salvia elegans
Salvia filifolia
Salvia fluviatilis
Salvia fulgens
Salvia gesneriflora
Salvia gracilis
Salvia gravida
Salvia helianthemifolia
Salvia hirsuta
Salvia hispanica
Salvia hyptoides
Salvia iodantha

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

42

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

LAMIALES

LABIATAE

Salvia keerlii
Salvia laevis
Salvia lasiocephala
Salvia lavanduloides
Salvia leptophylla
Salvia leptostachys
Salvia leucantha
Salvia lingistyla
Salvia littae
Salvia longispicata
Salvia longistyla
Salvia lupulina
Salvia melissodora
Salvia mexicana
Salvia microphylla
Salvia misella
Salvia mocinoi
Salvia molina
Salvia monardifolia
Salvia nepetoides
Salvia nigriflora
Salvia patens
Salvia plurispicata
Salvia polystachya
Salvia prunelloides
Salvia pulchella
Salvia purpurea
Salvia reflexa
Salvia regla
Salvia reptans
Salvia riparia
Salvia sanctae-luciae
Salvia septentrionalis
Salvia sessei
Salvia setulosa
Salvia stachyoides
Salvia stricta
Salvia synodonta
Salvia thyrsiflora
Salvia tiliaefolia
Salvia tiliifolia
Salvia uruapana
Salvia vazquezii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

43

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

LAMIALES

LABIATAE

Salvia xalapensis
Satureja macrostema
Scutellaria caerulea
Scutellaria coerulea
Scutellaria pseudo-caerulea
Scutellaria racemosa
Stachys agraria
Stachys castaricensis
Stachys coccinea
Stachys eriantha
Stachys keerlii
Stachys lindenii
Stachys nepetifolia
Stachys parvifolia
Stachys radicans
Stachys repens
Stachys sanchezii
Lennoa madreporoides
Avicennia germinans
Bouchea dissecta
Bouchea prismatica
Callicarpa acuminata
Citharexylum affine
Citharexylum ellipticum
Citharexylum hexangulare
Citharexylum racemosum
Duranta repens
Glandularia amoena
Glandularia bipinnatifida
Glandularia teucriifolia
Lantana achyranthifolia
Lantana camara
Lantana glandulosissima
Lantana hirta
Lantana hispida
Lantana velutina
Lippia alba
Lippia bicolor
Lippia dulcis
Lippia mexicana
Lippia michoacana
Lippia myriocephala
Lippia nodiflora
Lippia oaxacana
Lippia palmeri
Lippia pringlei

LENNOACEAE
VERBENACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

44

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

LAMIALES

VERBENACEAE

LAURALES

HERNANDIACEAE

Lippia queretarensis
Lippia umbellata
Phyla nodiflora
Priva aspera
Priva grandiflora
Priva mexicana
Stachytarpheta angustifolia
Stachytarpheta jamaicensis
Stachytarpheta mutabilis
Verbena bipinnatifida
Verbena carolina
Verbena ciliata
Verbena gracilis
Verbena hintonii
Verbena litoralis
Verbena menthifolia
Verbena recta
Verbena teucriifolia
Vitex gaumeri
Vitex hemsleyi
Vitex mollis
Vitex pyramidata
Gyrocarpus americanus
Gyrocarpus jatrophifolius
Cinnamomum hartmanii
Cinnamomum hartmannii
Cinnamomum pachypodum
Cinnamomum zeylanicum
Litsea glaucescens
Nectandra globosa
Ocotea veraguensis
Persea americana
Persea hintonii
Phoebe arsenei
Phoebe pachypoda
Erythroxylum compactum
Erythroxylum mexicanum
Erythroxylum pringlei
Linum mexicanum
Linum orizabae
Linum usitatissimum
Annona cherimola
Annona diversifolia
Annona longiflora
Annona purpurea
Annona reticulata

LAURACEAE

LINALES

ERYTHROXYLACEAE

LINACEAE

MAGNOLIALES

ANNONACE AE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

45

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

MAGNOLIALES

ANNONACE AE

Annona squamosa
Cymbopetalum hintonii
Malmea depressa
Xylopia frutescens
Magnolia grandiflora
Magnolia schiedeana
Bombax ellipticum
Ceiba acuminata
Ceiba aesculifolia
Ceiba parvifolia
Pseudobombax ellipticum
Abelmoschus esculentus
Abutilon dugesii
Abutilon ellipticum
Abutilon pictum
Abutilon reventum
Abutilon simulans
Abutilon trisulcatum
Allosidastrum interruptum
Allowissadula sessei
Anoda albiflora
Anoda crenatiflora
Anoda cristata
Anoda hintoniorum
Anoda lanceolata
Anoda maculata
Anoda zuccagni
Anotea flavida
Bastardia bivalvis
Gaya minutiflora
Gossypium barbadense
Gossypium hirsutum
Gossypium trilobum
Hampea tomentosa
Herissantia crispa
Hibiscus rosa-sinensis
Hibiscus sabdariffa
Hibiscus schizopetalus
Hibiscus spiralis
Hibiscus tiliaceus
Kearnemalvastrum lacteum
Kearnemalvastrum subtriflorum
Kosteletzkya deppresa
Malachra fasciata
Malva parviflora
Malva sylvestris

MAGNOLIAC EAE
MALVALES

BOMBACACEAE

MALVACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

46

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

MALVALES

MALVACEAE

Malvastrum americanum
Malvastrum bicuspidatum
Malvastrum coromandelianum
Malvaviscus arboreus
Malvaviscus candidus
Malvella leprosa
Modiola caroliniana
Neobrittonia acerifolia
Pavonia candida
Pavonia oxyphylla
Periptera punicea
Phymosia rosea
Robinsonella cordata
Sida abutifolia
Sida acuta
Sida aggregata
Sida barclayii
Sida ciliaris
Sida glabra
Sida haenkeana
Sida holeri
Sida jamaicensis
Sida linearis
Sida monticola
Sida procumbens
Sida prolifica
Sida rhombifolia
Sida spinosa
Sphaeralcea angustifolia
Urocarpidium jacens
Urocarpidium limense
Wissadula amplissima
Ayenia glabra
Ayenia jaliscana
Ayenia micrantha
Ayenia palmeri
Ayenia pringlei
Byttneria aculeata
Byttneria catalpifolia
Dombeya wallichii
Guazuma ulmifolia
Melochia pyramidata
Melochia urticaefolia
Physodium corymbosum
Physodium dubium
Waltheria americana

STERCULIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

47

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

MALVALES

STERCULIACEAE

Waltheria indica
Waltheria pringlei
Corchorus aestuans
Heliocarpus appendiculatus
Heliocarpus occidentalis
Heliocarpus pallidus
Heliocarpus terebinthinaceus
Heliocarpus velutinus
Luehea candida
Tilia americana
Tilia houghi
Tilia mexicana
Tilia occidentalis
Trichospermum mexicanun
Triumfetta brevipes
Triumfetta dioica
Triumfetta galeottiana
Triumfetta heliocarpoides
Triumfetta semitriloba
Myrica cerifera
Myrica lindeniana
Combretum farinosum
Combretum fruticosum
Combretum laxum
Combretum mexicanum
Conocarpus erectus
Laguncularia racemosa
Terminalia amazonia
Terminalia catappa
Ammannia auriculata
Cuphea aequipetala
Cuphea appendiculata
Cuphea bustamanta
Cuphea calcarata
Cuphea cyanea
Cuphea heterophylla
Cuphea hookeriana
Cuphea humifusa
Cuphea jorullensis
Cuphea laminuligera
Cuphea lanceolata
Cuphea leptopoda
Cuphea llavea
Cuphea lobophora
Cuphea micropetala
Cuphea pertenuis

TILIACEAE

MYRICALES

MYRICACEAE

MYRTALES

COMBRETACEAE

LYTHRACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

48

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

MYRTALES

LYTHRACEAE

Cuphea procumbens
Cuphea tolucana
Cuphea trochilus
Cuphea vesiculigera
Cuphea wrightii
Ginoria nudiflora
Heimia salicifolia
Lagerstroemia indica
Lythrum acinifolium
Lythrum album
Lythrum gracile
Lythrum vulneraria
Rotala ramosior
Conostegia xalapensis
Heterocentron mexicanum
Heterocentron undulatum
Leandra subseriata
Miconia glaberrima
Monochaetum calcaratum
Monochaetum deppeanum
Tibouchina mexicana
Tibouchina scabriuscula
Eucalyptus camaldulensis
Eucalyptus globulus
Eucalyptus japonensis
Eugenia acapulcensis
Eugenia crenularis
Eugenia fragrans
Eugenia jambos
Eugenia michoacanensis
Myrcianthes fragans
Pimenta dioica
Psidium guajava
Psidium molle
Psidium sartorianum
Syzygium jambos
Epilobium ciliatum
Fuchsia arborescens
Fuchsia encliandra
Fuchsia fulgens
Fuchsia michoacanensis
Fuchsia microphylla
Fuchsia minutiflora
Fuchsia obconica

MELASTOM ATACEAE

MYRTACEAE

ONAGRACE AE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

49

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

MYRTALES

ONAGRACE AE

NYMPHAEALES

CABOMBACEAE
CERATOPHYLLACEAE
NYMPHAEACEAE

PAPAVERALES

FUMARIACEAE
PAPAVER ACEAE

PIPERALES

CHLORANTHACEAE
PIPERACEAE

Fuchsia parviflora
Fuchsia pringlei
Fuchsia thymifolia
Gaura coccinea
Gaura drummondii
Gaura hexandra
Gongylocarpus rubricaulis
Hauya rusbyi
Lopezia hirsuta
Lopezia mexicana
Lopezia miniata
Lopezia racemosa
Lopezia semeiandra
Lopezia trichota
Ludwigia decurrens
Ludwigia octovalvis
Ludwigia palustris
Ludwigia peploides
Ludwigia suffruticosa
Oenothera deserticola
Oenothera kunthiana
Oenothera montana
Oenothera pubescens
Oenothera purpusii
Oenothera rosea
Oenothera tetraptera
Oenothera tubifera
Brasenia schreberi
Ceratophyllum demersum
Nymphaea gracilis
Nymphaea mexicana
Nymphaea odorata
Fumaria parviflora
Argemone mexicana
Argemone ochroleuca
Argemone platyceras
Bocconia arborea
Bocconia frutescens
Papaver rhoeas
Papaver somniferum
Hedyosmum mexicanum
Peperomia campylotropa
Peperomia collocata
Peperomia denticularis
Peperomia galioides

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

50

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

PIPERALES

PIPERACEAE

PLANTAGINALES

PLANTAGINACEAE

PLUMBAGINALES

PLUMBAGINACEAE

PODOSTEMALES
POLYGALALES

PODOSTEMACEAE
KRAMERIACEAE

Peperomia granulosa
Peperomia hintonii
Peperomia hispidula
Peperomia molithrix
Peperomia quadrifolia
Peperomia reflexa
Peperomia tetraphylla
Piper abalienatum
Piper aduncum
Piper amalago
Piper colotlipanense
Piper diandrum
Piper leucophyllum
Piper marginatum
Piper pseudofuligineum
Piper psilorhachis
Piper sanctum
Piper tuberculatum
Lephianthes peltata
Pothomorphe umbellata
Plantago alismatifolia
Plantago australis
Plantago galeottiana
Plantago hirtella
Plantago lanceolata
Plantago linearis
Plantago major
Plumbago capensis
Plumbago pulchella
Plumbago scandens
Oserya coulteriana
Krameria cuspidata
Krameria postrata
Aspicarpa hirtella
Bunchosia lanceolata
Bunchosia palmeri
Byrsonima crassifolia
Galphimia glauca
Gaudichaudia albida
Gaudichaudia cynanchoides
Gaudichaudia mucronata
Heteropterys beecheyana
Heteropterys brachiata
Malpighia mexicana
Tetrapterys laurifolia
Thryallis glauca

MALPIGHI ACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

51

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

POLYGALALES

POLYGALACEAE

POLYGONALES

POLYGONACEAE

PRIMULALES

MYRSINACEAE

Monnina ciliolata
Monnina schlechtendaliana
Monnina wrightii
Monnina xalapensis
Polygala aparinoides
Polygala berlandieri
Polygala compacta
Polygala conferta
Polygala decidua
Polygala glochidiata
Polygala gracillima
Polygala michoacana
Polygala paludosa
Polygala rivinifolia
Polygala scoparia
Polygala subalata
Securidaca diversifolia
Securidaca sylvestris
Antigonon flavescens
Antigonon leptopus
Coccoloba acapulcensis
Coccoloba barbadensis
Coccoloba floribunda
Podopterus mexicanus
Polygonum auriculare
Polygonum aviculare
Polygonum hydropiperoides
Polygonum lapathifolium
Polygonum mexicanum
Polygonum oviculare
Polygonum persicariodes
Polygonum punctatum
Rumex conglomeratus
Rumex crispus
Rumex flexicaulis
Rumex mexicanum
Rumex obtusifolius
Rumex pulcher
Ruprechtia fusca
Ruprechtia pallida
Ardisia capollina
Ardisia compressa
Ardisia digitata
Ardisia hintonii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

52

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

PRIMULALES

MYRSINACEAE

Ardisia revoluta
Myrsine myricoides
Parathesis aurantiaca
Parathesis brevipes
Parathesis glabra
Parathesis melanosticta
Parathesis villosa
Rapanea juergensenii
Rapanea myricoides
Synardisia venosa
Anagallis arvensis
Centunculus minimus
Primula malacoides
Jacquinia aurantiaca
Jacquinia pringlei
Jacquinia pungens
Grevillea robusta
Macadamia ternifolia
Bdallophyton americanum
Bdallophyton bambusarum
Berberis gracilis
Berberis moranensis
Coriaria ruscifolia
Coriaria thymifolia
Hyperbaena ilicifolia
Anemone mexicana
Clematis dioica
Clematis sericea
Delphinium ajacis
Delphinium ambiguum
Delphinium pedatisectum
Delphinium subscandens
Ranunculus cymbalaria
Ranunculus dichotomus
Ranunculus donianus
Ranunculus geoides
Ranunculus hydrocharoides
Ranunculus macranthus
Ranunculus petiolaris
Ranunculus pilosus
Ranunculus repens
Thalictrum arsenii
Thalictrum gibbosum
Thalictrum hernandezii
Thalictrum pinnatum
Thalictrum pringlei

PRIMULACEAE

THEOPHRASTACEAE

PROTEALES

PROTEACEAE

RAFFLESIALES

RAFFLESIACEAE

RANUNCULALES

BERBERIDACEAE
CORIARIACEAE
MENISPERMACEAE
RANUNCULACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

53

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

RANUNCULALES

RANUNCULACEAE

RHAMNALES

SABIACEAE
RHAMNACE AE

Thalictrum pubigerum
Thalictrum strigillosum
Meliosma dentata
Ceanothus coeruleus
Ceanothus depressus
Colubrina elliptica
Colubrina triflora
Condalia velutina
Gouania stipularis
Karwinskia humboldtiana
Karwinskia johnstonii
Karwinskia umbellata
Rhamnus betulaefolia
Rhamnus capraeifolia
Rhamnus hintonii
Rhamnus macrocarpa
Rhamnus microphylla
Rhamnus mucronata
Sageretia elegans
Sageretia minutiflora
Ziziphus amole
Ziziphus mexicana
Cissus rhombifolia
Cissus sicyoides
Cissus trifoliata
Cissus tuberosa
Cissus verticellata
Parthenocissus quinquefolia
Vitis berlandieri
Vitis bourgaeana
Vitis cinerea
Vitis tiliifolia
Rhizophora mangle
Chrysobalanus icaco
Couepia polyandra
Licania arborea
Licania gonzalezii
Altamiranoa goldmani
Crassula longipes
Crassula saginoides
Echeveria agavoides
Echeveria calycosa
Echeveria fulgens
Echeveria gibbiflora
Echeveria mucronata

VITACEAE

RHIZOPHORALES
ROSALES

RHIZOPHORACEAE
CHRYSOBALANACEAE

CRASSULACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

54

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ROSALES

CRASSULACEAE

Echeveria secunda
Echeveria subrigida
Echeveria waltheri
Graptopetalum pentandrum
Pachyphytum machucae
Sedum bourgaei
Sedum clavatum
Sedum dendroideum
Sedum ebracteatum
Sedum fructiscens
Sedum greggii
Sedum griseum
Sedum guadalajaranum
Sedum jaliscanum
Sedum longipes
Sedum moranense
Sedum neovolcanicum
Sedum oxypetalum
Sedum pentastamineum
Sedum praealtum
Sedum tortuosum
Villadia batesii
Phyllonoma laticuspis
Ribes affine
Ribes ciliatum
Philadelphus mexicanus
Acaena elongata
Alchemilla aphanoides
Alchemilla pectinata
Alchemilla pringlei
Alchemilla procumbens
Alchemilla sibbaldifolia
Alchemilla vulcanica
Cercocarpus macrophyllus
Cercocarpus microphyllus
Cotoneaster pannosa
Crataegus mexicana
Crataegus pubescens
Crataegus rosei
Cydonia oblonga
Duchesnea indica
Fragaria mexicana
Holodiscus argenteus
Holodiscus fissus
Holodiscus pachydiscus

GROSSULARIACEAE

HYDRANGE ACEAE
ROSACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

55

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ROSALES

ROSACEAE

Photinia matudia
Photinia mexicana
Potentilla candicans
Potentilla haematochrus
Potentilla ranunculoides
Potentilla rivalis
Potentilla rubra
Prunus brachybotrya
Prunus capuli
Prunus serotina
Rubus adenotrichos
Rubus adenotrichus
Rubus coriifolius
Rubus irasvensis
Rubus liebmannii
Rubus pringlei
Rubus pumilus
Rubus schiedeanus
Heuchera hemsleyana
Heuchera orizabensis
Allenanthus hondurensis
Balmea stormae
Borreria laevis
Borreria longiflora
Borreria ocymoides
Borreria remota
Borreria suaveolens
Borreria verticillata
Bouvardia cordifolia
Bouvardia laevis
Bouvardia longiflora
Bouvardia multiflora
Bouvardia ternifolia
Cephalanthus occidentalis
Cephalanthus salicifolius
Chiococca alba
Chiococca pachyphylla
Coffea arabica
Crusea brachyphylla
Crusea calocephala
Crusea coccinea
Crusea diversifolia
Crusea hispida
Crusea longiflora
Crusea megalocarpa
Crusea psylloides

SAXIFRAGACEAE
RUBIALES

RUBIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

56

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN
RUBIALES

FAMILIA

ESPECIE

RUBIACEAE

Crusea setosa
Crusea wrightii
Deppea guerrerensis
Didymaea alsinoides
Didymaea floribunda
Didymaea mexicana
Diodia rigida
Diodia teres
Exostema caribaeum
Exostema mexicanum
Galium aschenbornii
Galium mexicanum
Galium microphyllum
Galium orizabense
Galium praetermissum
Galium seatonii
Galium sphagnophilum
Galium trifidum
Galium uncinulatum
Guettarda combsii
Guettarda elliptica
Guettarda macrosperma
Hamelia calycosa
Hamelia jorullensis
Hamelia longipes
Hamelia patens
Hamelia versicolor
Hamelia xorullensis
Hedyotis cervantesii
Hedyotis pygmaea
Hintonia latiflora
Hintonia standleyana
Hoffmannia cuneatissima
Ixora coccinea
Machaonia acuminata
Mitracarpus hirtus
Mitracarpus rhadinophyllus
Mitracarpus villosus
Nertera granadensis
Psychotria horizontalis
Psychotria microdon
Randia aculeata
Randia armata
Randia canescens

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

57

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

RUBIALES

RUBIACEAE

SALICALES

SALICACE AE

SANTALALES

LORANTHACE AE

Randia capitata
Randia echinocarpa
Randia laevigata
Randia loniceroides
Randia malacocarpa
Randia nelsonii
Randia tetracantha
Randia thurberi
Randia watsonii
Randia xalapensis
Richardia scabra
Richardia tricocca
Rondeletia leucophylla
Simira mexicana
Spermacoce confusa
Spermacoce ocymoides
Spermacoce podacephala
Staelia scabra
Populus simaroa
Populus tremuloides
Salix aeruginosa
Salix bonplandiana
Salix cana
Salix humboldtiana
Salix jaliscana
Salix oxylepis
Salix paradoxa
Salix taxifolia
Cladocolea coyucae
Cladocolea diversifolia
Cladocolea gracilis
Cladocolea grahami
Cladocolea grahamii
Cladocolea inorma
Cladocolea loniceroides
Cladocolea microphylla
Cladocolea pedicellata
Cladocolea pringlei
Psittacanthus calyculatus
Psittacanthus macrantherus
Psittacanthus palmeri
Struthanthus condensatus
Struthanthus interruptus
Struthanthus mexicanus
Struthanthus microphyllus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

58

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SANTALALES

LORANTHACE AE
OLACACEAE

Struthanthus venetus
Schoepfia schreberi
Ximenia parviflora
Ximenia pubescens
Agonandra racemosa
Arceuthobium abietis-religiosae
Arceuthobium gillii
Arceuthobium globosum
Arceuthobium grahamii
Phoradendron brachystachyum
Phoradendron calyculatum
Phoradendron carneum
Phoradendron dipterum
Phoradendron dolichocarpum
Phoradendron falcatum
Phoradendron flavescens
Phoradendron forestierae
Phoradendron longifolium
Phoradendron quadrangulare
Phoradendron reichenbachianum
Phoradendron rhipsalinum
Phoradendron robinsonii
Phoradendron velutinum
Acer negundo
Acrocomia mexicana
Anacardium occidentale
Astronium graveolens
Comocladia engleriana
Cyrtocarpa procera
Mangifera indica
Pistacia mexicana
Pseudosmodingium perniciosum
Rhus aromatica
Rhus radicans
Rhus terebinthifolia
Rhus trilobata
Schinus molle
Spondias purpurea
Beiselia mexicana
Bursera acuminata
Bursera aloexylon
Bursera arborea
Bursera ariensis
Bursera bicolor
Bursera bipinnata
Bursera bipinnata x cuneata

OPILIACEAE
VISCACEAE

SAPINDALES

ACERACEAE
ANACARDI ACEAE

BURSERACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

59

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SAPINDALES

BURSERACEAE

Bursera citronella
Bursera copallifera
Bursera coyucensis
Bursera crenata
Bursera cuneata
Bursera denticulata
Bursera discolor
Bursera diversifolia
Bursera excelsa
Bursera fagaroides
Bursera fragrantissima
Bursera glabrifolia
Bursera grandifolia
Bursera heteresthes
Bursera hintonii
Bursera infernidialis
Bursera instabilis
Bursera kerberi
Bursera krusei
Bursera morelensis
Bursera multifolia
Bursera multijuga
Bursera occulta
Bursera palmeri
Bursera paradoxa
Bursera penicillata
Bursera ribana
Bursera sarcopoda
Bursera sarukhanii
Bursera simaruba
Bursera staphyleoides
Bursera submoniliformis
Bursera trifoliolata
Bursera trimera
Bursera velutina
Protium copal
Amphipterygium adstringens
Amphipterygium glaucum
Cedrela ciliolata
Cedrela dugesii
Cedrela odorata
Cedrela salvadorensis
Guarea tonduzii
Melia azedarach
Swietenia humilis
Swietenia macrophylla

JULIANIACEAE
MELIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

60

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SAPINDALES

MELIACEAE

Trichilia acutanthera
Trichilia americana
Trichilia colimana
Trichilia havanensis
Trichilia hirta
Trichilia pringlei
Trichilia trifolia
Casimiroa edulis
Casimiroa tetrameria
Citrus aurantifolia
Citrus aurantium
Citrus limetta
Citrus paradisi
Esenbeckia berlandieri
Esenbeckia feddemae
Esenbeckia nesiotica
Murraya paniculata
Ptelea trifoliata
Ruta graveolens
Zanthoxylum affine
Zanthoxylum fagara
Zanthoxylum limoncello
Cardiospermum grandiflorum
Cardiospermum halicacabum
Cupania macrophylla
Dodonaea viscosa
Exothea paniculata
Paullinia sessiliflora
Sapindus saponaria
Serjania brachystachya
Serjania caracasana
Serjania lobulata
Serjania mexicana
Serjania punctata
Serjania racemosa
Serjania schiedeana
Serjania subtriplinervis
Serjania triquetra
Thouinia acuminata
Thouinia paucidentata
Thouinia villosa
Thouinidium decandrum
Alvaradoa amorphoides
Quassia amara
Guaiacum coulteri

RUTACEAE

SAPINDACE AE

SIMAROUB ACEAE
ZYGOPHYLLACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

61

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SAPINDALES

ZYGOPHYLLACEAE

SCROPHULARIALES

ACANTHACEAE

Guaiacum sanctum
Kallstroemia maxima
Kallstroemia mexicana
Kallstroemia rosei
Anisacanthus pumilus
Anisacanthus quadrifidus
Aphelandra longispicata
Aphelandra verticillata
Barleria micans
Bravaisia integerrima
Carlowrightia arizonica
Chileranthemum trifidum
Dicliptera peduncularis
Dicliptera resupinata
Dicliptera thlaspioides
Dyschoriste angustifolia
Dyschoriste decumbens
Dyschoriste hirsutissima
Dyschoriste microphylla
Dyschoriste ovata
Dyschoriste pinetorum
Dyschoriste rubiginosa
Elytraria imbricata
Elytraria mexicana
Henrya insularis
Jacobinia mexicana
Jacobinia spicigera
Justicia campechiana
Justicia candicans
Justicia furcata
Justicia mexicana
Justicia pringlei
Justicia spicigera
Pseuderanthemum alatum
Pseuderanthemum cuspidatum
Pseuderanthemum praecox
Ruellia inundata
Ruellia lactea
Ruellia occidentalis
Ruellia parva
Ruellia speciosa
Ruellia spissa
Ruellia tuberosa
Stenandrium dulce
Tetramerium butterwickianum
Tetramerium diffusum

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

62

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SCROPHULARIALES

ACANTHACEAE

Tetramerium hispidum
Tetramerium nervosum
Tetramerium rzedowskii
Thomandersia bambusarum
Adenocalymma inundatum
Amphilophium paniculatum
Arrabidaea patellifera
Astianthus viminalis
Crescentia alata
Distictis buccinatoria
Godmania aesculifolia
Jacaranda acutifolia
Jacaranda mimosifolia
Macfadyena unguis-cati
Parmentiera edulis
Podranea ricasoliana
Roseodendron donell-smithii
Spathodea campanulata
Tabebuia chrysantha
Tabebuia donnell-smithii
Tabebuia impetiginosa
Tabebuia palmeri
Tabebuia pentaphylla
Tabebuia rosea
Tecoma stans
Achimenes antirrhina
Achimenes flava
Achimenes grandiflora
Achimenes heterophylla
Achimenes patens
Kohleria deppeana
Kohleria elegans
Moussonia elegans
Pinguicula acuminata
Pinguicula crenatiloba
Pinguicula kondoi
Pinguicula moranensis
Pinguicula oblongiloba
Pinguicula parvifolia
Utricularia gibba
Utricularia livida
Utricularia macrorhiza
Utricularia vulgaris
Forestiera phillyreoides
Forestiera tomentosa
Fraxinus pringlei

BIGNONIACEAE

GESNERIACEAE

LENTIBULARIACEAE

OLEACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

63

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SCROPHULARIALES

OLEACEAE

Fraxinus uhdei
Ligustrum lucidum
Conopholis alpina
Conopholis americana
Orobanche dugesii
Orobanche ludoviciana
Martynia annua
Proboscidea fragrans
Proboscidea louisianica
Proboscidea triloba
Sesamum indicum
Agalinis peduncularis
Bacopa monnieri
Bacopa procumbens
Bacopa salzmanii
Buchnera obliqua
Buchnera pusilla
Buchnera retrorsa
Calceolaria mexicana
Calceolaria tripartita
Capraria biflora
Castilleja angustata
Castilleja arvensis
Castilleja gracilis
Castilleja lithospermoides
Castilleja macrostigma
Castilleja moranensis
Castilleja scorzonerifolia
Castilleja stipifolia
Castilleja tenuiflora
Castilleja tolucensis
Conobea pusilla
Cymbalaria muralis
Escobedia crassipes
Escobedia laevis
Escobedia longiflora
Gratiola oresbia
Lamourouxia dasyantha
Lamourouxia multifida
Lamourouxia rhinanthifolia
Lamourouxia viscosa
Lamourouxia xalapensis
Limosella aquatica
Linaria canadensis
Lindernia dubia

OROBANCHACEAE

PEDALIACEAE

SCROPHULARIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

64

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SCROPHULARIALES

SCROPHULARIACEAE

SOLANALES

CONVOLVULACEAE

Lindernia tridentata
Mecardonia procumbens
Melasma physalodes
Mimulus glabratus
Pedicularis angustifolia
Pedicularis mexicana
Pedicularis tripinnata
Penstemon apateticus
Penstemon barbatus
Penstemon campanulatus
Penstemon gentianoides
Penstemon hartwegii
Penstemon miniatus
Penstemon roseus
Russelia cuneata
Russelia floribunda
Russelia multiflora
Russelia polyedra
Russelia retrorsa
Russelia sarmentosa
Russelia tenuis
Russelia villosa
Scoparia dulcis
Seymeria decurva
Sibthorpia repens
Stemodia bartsioides
Stemodia durantifolia
Stemodia macrantha
Veronica americana
Veronica peregrina
Veronica persica
Veronica polita
Calycobolus velutinus
Convolvulus arvensis
Convolvulus equitans
Cuscuta americana
Cuscuta cephalanthi
Cuscuta corymbosa
Cuscuta jalapensis
Cuscuta mitraeformis
Cuscuta obtusiflora
Cuscuta rugosiceps
Cuscuta tinctoria
Cuscuta umbellata
Dichondra argentea
Dichondra sericea

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

65

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SOLANALES

CONVOLVULACEAE

Evolvulus alsinoides
Evolvulus cardiophyllus
Evolvulus filipes
Evolvulus linifolia
Evolvulus prostratus
Exogonium bracteata
Ipomoea alba
Ipomoea arborescens
Ipomoea aristolochiifolia
Ipomoea bracteata
Ipomoea cairica
Ipomoea capillacea
Ipomoea clavata
Ipomoea crinicalyx
Ipomoea cristulata
Ipomoea decasperma
Ipomoea dumetorum
Ipomoea elongata
Ipomoea emetica
Ipomoea funis
Ipomoea gracilis
Ipomoea hartwegii
Ipomoea hastigera
Ipomoea hederifolia
Ipomoea igualensis
Ipomoea indica
Ipomoea lobata
Ipomoea longipedunculata
Ipomoea madrensis
Ipomoea meyeri
Ipomoea microsticta
Ipomoea minutiflora
Ipomoea murucoides
Ipomoea nil
Ipomoea orizabensis
Ipomoea painteri
Ipomoea parasitica
Ipomoea patens
Ipomoea pauciflora
Ipomoea pes-caprae
Ipomoea plummerae
Ipomoea pubescens
Ipomoea purpurea
Ipomoea santillanii
Ipomoea simulans

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

66

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SOLANALES

CONVOLVULACEAE

Ipomoea stans
Ipomoea suffulta
Ipomoea ternifolia
Ipomoea thyrianthina
Ipomoea tricolor
Ipomoea trifida
Ipomoea tyrianthina
Ipomoea uhdeana
Ipomoea violacea
Ipomoea wolcottiana
Jacquemontia apiculata
Jacquemontia ciliata
Jacquemontia nodiflora
Jacquemontia pentantha
Jacquemontia tamnifolia
Merremia aegyptia
Merremia cissoides
Merremia quinquefolia
Merremia umbellata
Operculina alatipes
Operculina pteripes
Hydrolea cervantesii
Hydrolea spinosa
Nama dichotomum
Nama origanifolium
Nama prostratum
Phacelia platycarpa
Wigandia urens
Nymphoides fallax
Bonplandia geminiflora
Bonplandia linearis
Cobaea scandens
Cobaea stipularis
Gilia palmeri
Loeselia amplectens
Loeselia coerulea
Loeselia glandulosa
Loeselia mexicana
Loeselia pumila
Loeselia rzedowskii
Loeselia scariosa
Polemonium mexicanum
Acnistus arborescens
Acnistus macrophyllus
Bouchetia arniatera
Bouchetia erecta

HYDROPHYLLACEAE

MENYANTH ACEAE
POLEMONIACEAE

SOLANACE AE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

67

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SOLANALES

SOLANACE AE

Capsicum annuum
Capsicum pubescens
Cestrum anagyris
Cestrum benthamii
Cestrum communa
Cestrum fasciculatum
Cestrum flavescens
Cestrum fulvescens
Cestrum lanatum
Cestrum miradorense
Cestrum multinervium
Cestrum nitidum
Cestrum oblongifolium
Cestrum roseum
Cestrum thyrsoideum
Datura arborea
Datura candida
Datura ceratocaula
Datura discolor
Datura inoxia
Datura kymatocarpa
Datura stramonium
Jaltomata procumbens
Lycianthes acapulcensis
Lycianthes ciliolata
Lycianthes moziniana
Lycianthes pringlei
Lycianthes rzedowskii
Lycium carolinianum
Lycopersicon esculentum
Margaranthus solanaceus
Nectouxia formosa
Nicandra physalodes
Nicotiana alata
Nicotiana glauca
Nicotiana longiflora
Nicotiana tabacum
Nierembergia angustifolia
Petunia parviflora
Physalis angustiphysa
Physalis chenopodifolia
Physalis cinerascens
Physalis cordata
Physalis coztomatl
Physalis hintonii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

68

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SOLANALES

SOLANACE AE

Physalis lagascae
Physalis mcvaughii
Physalis michoacanensis
Physalis minima
Physalis minimaculata
Physalis nicandroides
Physalis orizabae
Physalis philadelphica
Physalis pringlei
Physalis pubescens
Physalis solanacea
Physalis stapelioides
Physalis sulphurea
Physalis viscosa
Physalis volubilis
Solandra grandiflora
Solandra nitida
Solanum aligerum
Solanum americanum
Solanum angustifolium
Solanum aphyodendron
Solanum appendiculatum
Solanum arrazolensis
Solanum brachycarpum
Solanum brachystachys
Solanum bulbocastanum
Solanum candidum
Solanum cardiophyllum
Solanum cervantesii
Solanum choloropetalum
Solanum chrysotrichum
Solanum deflexum
Solanum demissum
Solanum diflorum
Solanum dimissum
Solanum diphyllum
Solanum dulcamaroides
Solanum elaeagnifolium
Solanum erianthum
Solanum esculentum
Solanum ferrugineum
Solanum fructu-tecto
Solanum grayi
Solanum hazenii
Solanum hougasii
Solanum jasminoides

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

69

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

SOLANALES

SOLANACE AE

THEALES

ACTINIDI ACEAE
GUTTIFERAE

Solanum lanceifolium
Solanum lanceolatum
Solanum macrantherum
Solanum madrense
Solanum marginatum
Solanum mitlense
Solanum mozinianum
Solanum nigrescens
Solanum nigricans
Solanum nigrum
Solanum nudum
Solanum oaxacanum
Solanum ochraceo-ferrugineum
Solanum pinnatisectum
Solanum polyadenium
Solanum pringlei
Solanum refractum
Solanum rostratum
Solanum stoloniferum
Solanum torvum
Solanum trifidum
Solanum tuberosum
Solanum umbellatum
Solanum verrucosum
Witheringia stramonifolia
Saurauia serrata
Calophyllum brasiliense
Clusia rosea
Clusia salvinii
Garcinia edulis
Hypericum formoides
Hypericum galium
Hypericum mutilum
Hypericum paniculatum
Hypericum pauciflorum
Hypericum philonotis
Hypericum silenoides
Cleyera integrifolia
Cleyera mexicana
Eurya integrifolia
Eurya mexicana
Ternstroemia lineata

THEACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

70

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

THEALES

THEACEAE

URTICALES

CECROPIACEAE
MORACEAE

Ternstroemia pringlei
Ternstroemia sylvatica
Ternstroemia tepezapote
Cecropia obtusifolia
Brosimum alicastrum
Castilla elastica
Dorstenia contrajerva
Dorstenia drakeana
Dorstenia drakena
Ficus cotinifolia
Ficus glabrata
Ficus glaucescens
Ficus goldmanii
Ficus insipida
Ficus jonesii
Ficus kellermanii
Ficus obtusifolia
Ficus padifolia
Ficus pertusa
Ficus petiolaris
Ficus pringlei
Ficus retusa
Ficus segoviae
Ficus trigonata
Ficus velutina
Maclura aurantiaca
Morus celtidifolia
Trophis racemosa
Celtis caudata
Celtis ehrenbergiana
Celtis iguanaea
Celtis monoica
Celtis pallida
Celtis reticulata
Trema micrantha
Myriocarpa brachystachys
Parietaria pensylvanica
Phenax hirtus
Phenax mexicanus
Pilea herniarioides
Pilea pubescens
Pouzolzia nivea
Urera baccifera
Urera caracasana
Urtica mexicana
Urtica spiralis

ULMACEAE

URTICACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

71

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

URTICALES

URTICACEAE

VIOLALES

BEGONIACEAE

Urtica subincisa
Urtica urens
Begonia asteroides
Begonia balmisiana
Begonia gracilis
Begonia plebeja
Begonia uruapensis
Amoreuxia schiedeana
Amoreuxia wrightii
Bixa orellana
Cochlospermum vitifolium
Carica papaya
Jacaratia mexicana
Jarilla heterophylla
Halimium exaltatum
Helianthemum chihuahuense
Helianthemum concolor
Helianthemum coulteri
Helianthemum exaltatum
Helianthemum glomeratum
Lechea tripetala
Apatzingania arachoidea
Apodanthera undulata
Cayaponia attenuata
Chalema synanthera
Citrullus lanatus
Cucumis anguria
Cucumis melo
Cucurbita argyrosperma
Cucurbita ficifolia
Cucurbita moschata
Cucurbita pedatifolia
Cucurbita pepo
Cucurbita radicans
Cyclanthera dissecta
Cyclanthera integrifolia
Cyclanthera integrifoliola
Cyclanthera langaei
Cyclanthera multifoliola
Cyclanthera pringlei
Cyclanthera ribiflora
Cyclanthera rostrata
Cyclanthera tamnoides
Dieterlea fusiformis
Echinocystis longispina

BIXACEAE

CARICACEAE

CISTACEAE

CUCURBITACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

72

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

VIOLALES

CUCURBITACEAE

Echinopepon cirrhopedunculatus
Echinopepon coulteri
Echinopepon floribundus
Echinopepon longispina
Echinopepon milleflorus
Echinopepon racemosus
Echinopepon wrightii
Ibervillea hypoleuca
Ibervillea maxima
Luffa aegyptiaca
Luffa cylindrica
Melothria pendula
Melothria pringlei
Microsechium helleri
Momordica charantia
Polyclathra albiflora
Psiguria diversifolia
Rytidostylis longisepala
Schizocarpum filiforme
Schizocarpum longisepalum
Schizocarpum palmeri
Schizocarpum parviflorum
Schizocarpum reflexum
Sechiopsis distincta
Sechiopsis tetraptera
Sechiopsis triquetra
Sechium edule
Sechium triquetra
Sicyos deppei
Sicyos dieterleae
Sicyos longisepalus
Sicyos microphyllus
Sicyos parviflorus
Sicyos sertuliferus
Casearia corymbosa
Casearia nitida
Casearia tremula
Muntingia calabura
Prockia crucis
Xylosma flexuosum
Xylosma horridum
Xylosma nitida
Fouquieria formosa
Eucnide hirta
Gronovia longiflora
Gronovia scandens

FLACOURTIACEAE

FOUQUIERIACEAE
LOASACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

73

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

VIOLALES

LOASACEAE

Klaprothia fasciculata
Mentzelia arborescens
Mentzelia aspera
Mentzelia hispida
Sclerothrix fasciculata
Passiflora biflora
Passiflora bryonioides
Passiflora edulis
Passiflora exudans
Passiflora foetida
Passiflora holoseriacea
Passiflora jorullensis
Passiflora karwinskii
Passiflora mexicana
Passiflora pavonis
Passiflora podadenia
Passiflora suberosa
Passiflora subpeltata
Passiflora tarminiana
Passiflora viridiflora
Turnera caerulea
Turnera callosa
Hybanthus attenuatus
Hybanthus galeottii
Hybanthus verbenaceus
Viola ciliata
Viola flagelliformis
Viola grahamii
Viola grahamii x guatemalensis
Viola grahamii x hemsleyana
Viola grahamii x hookeriana
Viola guatemalensis
Viola hemsleyana
Viola hookeriana
Viola humilis
Viola oxyodontis
Viola painteri
Viola umbraticola

PASSIFLORACEAE

TURNERACEAE
VIOLACEAE

CONABIO UMSNH

CLASE MONOCOTYLEDONAE (948)


ALISMATALES

ALISMATACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Echinodorus andrieuxii
Sagittaria cristata
Sagittaria lancifolia
Sagittaria latifolia
Sagittaria longiloba
Sagittaria macrophylla

74

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ALISMATALES

ALISMATACEAE

ARALES

ARACEAE

Sagittaria platyphylla
Sagittaria rigida
Anthurium pedatoradiatum
Anthurium schlechtendalii
Arisaema dracontium
Arisaema macrospathum
Caladium bicolor
Monstera deliciosa
Pistia stratiotes
Zantedeschia aethiopica
Lemna aequinoctialis
Lemna gibba
Lemna minuscula
Lemna obscura
Lemna valdiviana
Lemna minuta
Spirodela polyrhiza
Wolffia brasiliensis
Wolffia columbiana
Wolffiella lingulata
Wolffiella oblonga
Brahea dulcis
Brahea pimo
Cocos nucifera
Cryosophila argentea
Orbignya cohune
Orbignya guacuyule
Sabal texana
Aechmea bracteata
Bromelia karatas
Bromelia pinguin
Pitcairnia flexuosa
Pitcairnia foliacea
Pitcairnia karwinskiana
Pitcairnia micheliana
Pitcairnia monticola
Pitcairnia palmeri
Pitcairnia pteropoda
Pitcairnia ringens
Pitcairnia vallisoletana
Tillandsia achyrostachys
Tillandsia andrieuxii
Tillandsia atroviridipetala
Tillandsia bourgaei
Tillandsia caput-medusae

LEMNACEAE

ARECALES

PALMAE

BROMELIALES

BROMELIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

75

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BROMELIALES

BROMELIACEAE

COMMELINALES

COMMELINACEAE

Tillandsia chaetophylla
Tillandsia cossonii
Tillandsia dasyliriifolia
Tillandsia drepanoclada
Tillandsia dugesii
Tillandsia erubescens
Tillandsia fasciculata
Tillandsia ignesiae
Tillandsia jaliscomonticola
Tillandsia juncea
Tillandsia lepidosepala
Tillandsia mcdougallii
Tillandsia paucifolia
Tillandsia plumosa
Tillandsia prodigiosa
Tillandsia recurvata
Tillandsia schiedeana
Tillandsia usneoides
Tillandsia violacea
Tillandsia schiedeana
Tillandsia tortilis
Tillandsia utriculata
Viridantha atroviridipetala
Viridantha lepidosepala
Callisia insignis
Callisia monandra
Commelina coelestis
Commelina dianthifolia
Commelina diffusa
Commelina erecta
Commelina jaliscana
Commelina leiocarpa
Commelina orchioides
Commelina pallida
Commelina rufipes
Commelina socorrogonzaleziae
Commelina tuberosa
Commelina standleyi
Gibasis pellucida
Gibasis pulchella
Gibasis venustula
Gibasis linearis
Thyrsanthemum floribundum

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

76

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

COMMELINALES

COMMELINACEAE

CYPERALES

MAYACACE AE
XYRIDACEAE
CYPERACEAE

Tinantia erecta
Tinantia violacea
Tradescantia commelinoides
Tradescantia crassifolia
Tripogandra amplexans
Tripogandra amplexicaulis
Tripogandra disgrega
Tripogandra palmeri
Tripogandra purpurascens
Tripogandra serrulata
Weldenia candida
Mayaca fluviatilis
Xyris mexicana
Abildgaardia mexicana
Bolboschoenus maritimus
Bulbostylis fimbristylis
Bulbostylis funckii
Bulbostylis juncoides
Carex arsenei
Carex boliviensis
Carex chordalis
Carex comosa
Carex coulteri
Carex curviculmis
Carex echinata
Carex humboldtiana
Carex laevivaginata
Carex leucodonta
Carex longicaulis
Carex longii
Carex lurida
Carex madrensis
Carex marianensis
Carex peucophila
Carex polystachya
Carex praegracilis
Carex rzedowskii
Carex tuberculata
Carex turbinata
Carex xalapensis
Carex longicaulis
Cyperus aggregatus
Cyperus arsenei
Cyperus articulatus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

77

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Cyperus aschenbornianus
Cyperus bipartitus
Cyperus canus
Cyperus difformis
Cyperus digitatus
Cyperus esculentus
Cyperus flavescens
Cyperus giganteus
Cyperus hermaphroditus
Cyperus imbricatus
Cyperus ischnos
Cyperus laevigatus
Cyperus lanceolatus
Cyperus manimae
Cyperus michoacanensis
Cyperus ochraceus
Cyperus odoratus
Cyperus orbicephalus
Cyperus prolixus
Cyperus pumila
Cyperus reflexus
Cyperus rotundus
Cyperus semiochraceus
Cyperus seslerioides
Cyperus sesquiflorus
Cyperus spectabilis
Cyperus surinamensis
Cyperus tenerrimus
Cyperus tenuifolius
Cyperus tenuis
Cyperus unioloides
Cyperus aggregatus
Cyperus entrerianus
Cyperus flavicomus
Cyperus lanceolatus
Cyperus mutisii
Cyperus niger
Cyperus odoratus
Cyperus squarrosus
Cyperus virens
Eleocharis acicularis
Eleocharis albibracteata
Eleocharis bonariensis
Eleocharis densa
Eleocharis dombeyana
Eleocharis ignota

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

78

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Eleocharis macrostachya
Eleocharis maculosa
Eleocharis minima
Eleocharis montana
Eleocharis pumila
Eleocharis radicans
Eleocharis rostellata
Eleocharis schaffneri
Eleocharis montevidensis
Fimbristylis argillicola
Fimbristylis complanata
Fimbristylis miliacea
Fuirena incompleta
Kyllinga brevifolia
Lipocarpha micrantha
Oxycaryum cubense
Rhynchospora corymbosa
Rhynchospora kunthii
Rhynchospora schiedeana
Rhynchospora scutellata
Schoenoplectus acutus
Schoenoplectus americanus
Schoenoplectus californicus
Schoenoplectus maritimus
Schoenoplectus pungens
Schoenoplectus tabernaemontani
Schoenoplectus validus
Scirpus acutus
Scirpus californicus
Scirpus robustus
Scirpus americanus
Scirpus lacustris
Scleria chordalis
Scleria lithosperma
Scleria setacea
Aegopogon cenchroides
Aegopogon tenellus
Agrostis bourgaei
Agrostis hyemalis
Agrostis perennans
Agrostis schaffneri
Agrostis tolucensis
Alopecurus aequalis
Andropogon angustatus
Andropogon cenchroides

GRAMINEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

79

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Andropogon fastigiata
Andropogon gerardii
Andropogon glomeratus
Andropogon mysorus
Andropogon pringlei
Andropogon saccharoides
Anthephora hermaphrodita
Aristida adscensionis
Aristida appressa
Aristida jorullensis
Aristida lagascae
Aristida laxa
Aristida orizabensis
Aristida purpurea
Aristida schiedeana
Aristida scribneriana
Aristida ternipes
Arthraxon hispidus
Arundinella berteroniana
Arundinella confinis
Arundinella deppeana
Arundo donax
Avena fatua
Axonopus arsenei
Axonopus compressus
Axonopus deludens
Axonopus fissifolius
Blepharoneuron tricholepis
Bothriochloa barbinodis
Bothriochloa hirtifolia
Bothriochloa laguroides
Bothriochloa pertusa
Bothriochloa saccharoides
Bouteloua alamosana
Bouteloua aristidoides
Bouteloua bracteata
Bouteloua chondrosioides
Bouteloua curtipendula
Bouteloua curtipendula
Bouteloua dimorpha
Bouteloua disticha
Bouteloua diversispicua
Bouteloua erecta
Bouteloua hirsuta
Bouteloua media
Bouteloua multifida

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

80

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Bouteloua polymorpha
Bouteloua purpurea
Bouteloua radicosa
Bouteloua repens
Bouteloua scorpioides
Bouteloua simplex
Bouteloua triaena
Bouteloua uniflora
Brachiaria arizonica
Brachiaria fasciculata
Brachypodium mexicanum
Briza subaristata
Bromus anomalus
Bromus carinatus
Bromus catharticus
Bromus dolichocarpus
Bromus exaltatus
Bromus carinatus
Buchloe dactyloides
Calamagrostis mcvaughii
Cathestecum brevifolium
Cenchrus echinatus
Cenchrus pilosus
Chaetium bromoides
Chloris gayana
Chloris inflata
Chloris radiata
Chloris submutica
Chloris virgata
Chusquea circinata
Chusquea nelsonii
Coelorachis ramosa
Cynodon dactylon
Cynodon plectostachyus
Dactylis glomerata
Dactyloctenium aegyptium
Deschampsia elongata
Deschampsia liebmanniana
Dichanthium annulatum
Diectomis fastigiata
Digitaria ciliaris
Digitaria cognata
Digitaria filiformis
Digitaria insularis
Digitaria sanguinalis
Digitaria ternata

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

81

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Digitaria leucites
Distichlis stricta
Distichlis spicata
Echinochloa colona
Echinochloa colonum
Echinochloa crusgalli
Echinochloa crus-pavonis
Echinochloa holciformis
Echinochloa jaliscana
Echinochloa oplismenoides
Echinochloa polystachya
Echinochloa walteri
Eleusine indica
Eleusine multiflora
Eleusine indica
Eragrostis cilianensis
Eragrostis ciliaris
Eragrostis curvula
Eragrostis lugens
Eragrostis mexicana
Eragrostis obtusiflora
Eragrostis plumbea
Eragrostis pringlei
Eragrostis swallenii
Eragrostis intermedia
Eragrostis mexicana
Eragrostis pectinacea
Eriochloa acuminata
Eriochloa nelsonii
Eriochloa acuminata
Eriochloa nelsonii
Euclasta condylotricha
Festuca amplissima
Festuca breviglumis
Festuca callosa
Festuca fratercula
Festuca lugens
Festuca orizabensis
Festuca rosei
Festuca tancitaroensis
Festuca tolucensis
Festuca willdenowiana
Glyceria fluitans
Hackelochloa granularis
Heteropogon contortus
Heteropogon melanocarpus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

82

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Hilaria belangeri
Hilaria cenchroides
Hilaria ciliata
Hilaria hintonii
Holcus lanatus
Hordeum vulgare
Hymenachne amplexicaulis
Hyparrhenia rufa
Hyperthelia dissoluta
Ischaemum rugosum
Ixophorus unisetus
Lasiacis nigra
Lasiacis procerrima
Lasiacis ruscifolia
Leersia hexandra
Leptochloa dubia
Leptochloa fusca
Leptochloa virgata
Leptochloa mucronata
Lolium arundinaceum
Lolium multiflorum
Luziola fluitans
Lycurus phalaroides
Lycurus phleoides
Melinis minutiflora
Microchloa breviseta
Microchloa kunthii
Muhlenbergia breviseta
Muhlenbergia ciliata
Muhlenbergia curvula
Muhlenbergia distans
Muhlenbergia distichophylla
Muhlenbergia diversiglumis
Muhlenbergia dubia
Muhlenbergia dumosa
Muhlenbergia emersleyi
Muhlenbergia firma
Muhlenbergia flavida
Muhlenbergia fragilis
Muhlenbergia gigantea
Muhlenbergia glabrata
Muhlenbergia implicata
Muhlenbergia jaliscana
Muhlenbergia macrotis
Muhlenbergia macroura

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

83

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Muhlenbergia microsperma
Muhlenbergia minutissima
Muhlenbergia montana
Muhlenbergia nigra
Muhlenbergia pectinata
Muhlenbergia peruviana
Muhlenbergia pubescens
Muhlenbergia quadridentata
Muhlenbergia ramulosa
Muhlenbergia rigida
Muhlenbergia robusta
Muhlenbergia schmitzii
Muhlenbergia scoparia
Muhlenbergia speciosa
Muhlenbergia stricta
Muhlenbergia tenella
Muhlenbergia tenuifolia
Muhlenbergia utilis
Muhlenbergia vaginata
Muhlenbergia virescens
Muhlenbergia virletii
Nassella lepida
Nassella mucronata
Olyra latifolia
Oplismenus burmanni
Oplismenus compositus
Oplismenus hirtellus
Otatea acuminata
Panicum adspersum
Panicum bulbosum
Panicum commutatum
Panicum cupreum
Panicum decolorans
Panicum elephantipes
Panicum ghiesbreghtii
Panicum hartlettii
Panicum hians
Panicum lepidulum
Panicum obtusum
Panicum parcum
Panicum sphaerocarpon
Panicum trichoides
Panicum vaseyanum
Panicum hallii
Panicum hirticaule

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

84

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Panicum stoloniferum
Paspalum arsenei
Paspalum convexum
Paspalum crinitum
Paspalum distichum
Paspalum erectum
Paspalum hartwegianum
Paspalum hintonii
Paspalum humboldtianum
Paspalum jaliscanum
Paspalum langei
Paspalum lividum
Paspalum longepeduncupatum
Paspalum minus
Paspalum notatum
Paspalum paniculatum
Paspalum plicatulum
Paspalum prostratum
Paspalum pubiflorum
Paspalum squamulatum
Paspalum tenellum
Paspalum tinctum
Paspalum conjugatum
Pennisetum clandestinum
Pennisetum complanatum
Pennisetum distachyum
Pennisetum durum
Pennisetum setosum
Pennisetum villosum
Pereilema ciliatum
Pereilema crinitum
Phalaris canariensis
Phalaris minor
Pharus mezii
Phragmites australis
Piptochaetium fimbriatum
Piptochaetium selerii
Piptochaetium virescens
Poa annua
Poa compressa
Poa conglomerata
Poa pratensis
Polypogon elongatus
Polypogon interruptus
Polypogon monspeliensis
Polypogon viridis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

85

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

Rhynchelytrum repens
Schizachyrium brevifolium
Schizachyrium cirratum
Schizachyrium condensatum
Schizachyrium sanguineum
Schizachyrium tenerum
Secale cereale
Setaria glauca
Setaria grisebachii
Setaria liebmannii
Setaria parviflora
Setariopsis auriculata
Setariopsis latiglumis
Sorghastrum brunneum
Sorghastrum elliottii
Sorghastrum incompletum
Sorghastrum nutans
Sorghum bicolor
Sorghum halepense
Sorghum trichocladum
Sporobolus atrovirens
Sporobolus junceus
Sporobolus macrospermus
Sporobolus pyramidatus
Sporobolus trichodes
Sporobolus indicus
Trachypogon montufari
Trachypogon plumosus
Triniochloa stipoides
Tripsacum altijugum
Tripsacum dactyloides
Tripsacum lanceolatum
Tripsacum latifolium
Tripsacum pilosum
Trisetum altijugum
Trisetum deyeuxioides
Trisetum kochianum
Trisetum spicatum
Trisetum virlettii
Tristachya avenacea
Triticum aestivum
Urochloa jaliscana
Urochloa maxima
Urochloa meziana
Urochloa mutica

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

86

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

CYPERALES

CYPERACEAE

ERIOCAULALES

ERIOCAULACEAE

HYDROCHARITALES

HYDROCHARITACEAE

JUNCALES

JUNCACEAE

LILIALES

AGAVACEAE

Urochloa plantaginea
Urochloa reptans
Urochloa texana
Urochloa fasciculata
Vetiveria zizanioides
Vulpia bromoides
Vulpia myuros
Zea mays
Zeugites americana
Zeugites smilacifolia
Eriocaulon ehrenbergianum
Eriocaulon jaliscanum
Lachnocaulon zandbaiense
Hydromystria laevigata
Limnobium laevigata
Limnobium spongia
Juncus acuminatus
Juncus arcticus
Juncus bufonius
Juncus ebracteatus
Juncus effusus
Juncus liebmannii
Juncus marginatus
Juncus microcephalus
Juncus tenuis
Luzula caricina
Luzula gigantea
Luzula racemosa
Agave angustiarum
Agave colimana
Agave cupreata
Agave filifera
Agave inaequidens
Agave maximiliana
Agave salmiana
Agave sessiliflora
Bravoa geminiflora
Furcraea bedinghausii
Furcraea guerrerensis
Manfreda brachystachys
Manfreda jaliscana
Manfreda scabra
Nolina parviflora
Nolina terniflora
Polianthes geminiflora
Polianthes longiflora

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

87

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

LILIALES

AGAVACEAE

Polianthes sessiliflora
Polianthes geminiflora
Prochnyanthes mexicana
Prochnyanthes viridescens
Yucca filifera
Kniphofia uvaria
Dioscorea convolvulacea
Dioscorea conzattii
Dioscorea densiflora
Dioscorea dugesii
Dioscorea galeottiana
Dioscorea jaliscana
Dioscorea longituba
Dioscorea mexicana
Dioscorea militaris
Dioscorea minima
Dioscorea multinervis
Dioscorea pilosiuscula
Dioscorea plumifera
Dioscorea remotiflora
Dioscorea ulinei
Dioscorea urceolata
Dioscorea uruapanensis
Calydorea longispatha
Cipura campanulata
Cipura paludosa
Nemastylis tenuis
Orthrosanthus chimboracensis
Orthrosanthus exsertus
Rigidella flammea
Sisyrinchium angustissimum
Sisyrinchium cernuum
Sisyrinchium convolutum
Sisyrinchium macrophyllum
Sisyrinchium palmeri
Sisyrinchium pringlei
Sisyrinchium quadrangulatum
Sisyrinchium scabrum
Sisyrinchium schaffneri
Sisyrinchium serrulatum
Sisyrinchium tenuifolium
Sisyrinchium tinctorium
Sisyrinchium tolucense
Sisyrinchium scabrum
Sphenostigma longispathum

ALOEACEAE
DIOSCOREACEAE

IRIDACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

88

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

LILIALES

IRIDACEAE

Tigridia alpestris
Tigridia augusta
Tigridia meleagris
Tigridia multiflora
Tigridia pavonia
Tigridia pulchella
Tigridia vanhouttei
Tigridia venusta
Tigridia alpestris
Tigridia augusta
Tigridia ehrenbergii
Allium glandulosum
Anthericum eleutherandrum
Bessera elegans
Bomarea hirtella
Calochortus cernuus
Calochortus purpureus
Calochortus barbatus
Clivia miniata
Dandya balsensis
Echeandia durangensis
Echeandia formosa
Echeandia mexicana
Echeandia michoacensis
Echeandia nana
Echeandia platyphylla
Echeandia reflexa
Echeandia scabrella
Echeandia vestita
Echeandia flavescens
Hymenocallis acutifolia
Hymenocallis harrisiana
Hymenocallis jaliscensis
Hymenocallis leavenworthii
Hymenocallis proterantha
Hypoxis decumbens
Hypoxis lucens
Hypoxis mexicana
Hypoxis potosina
Maianthemum scilloideum
Milla biflora
Nothoscordum bivalve
Schoenocaulon pringlei
Smilacina fleuxousa
Sprekelia formosissima

LILIACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

89

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

LILIALES

LILIACEAE

Stenanthium frigidum
Zephyranthes brevipes
Zephyranthes carinata
Zephyranthes fosteri
Zephyranthes sessilis
Zephyranthes verecunda
Zigadenus virescens
Zigadenus volcanicus
Eichhornia crassipes
Heteranthera limosa
Heteranthera peduncularis
Heteranthera reniformis
Heteranthera rotundifolia
Smilax domingensis
Smilax mollis
Smilax moranensis
Smilax pringlei
Lilaea scilloides
Triglochin mexicanum
Najas guadalupensis
Najas marina
Coleogeton pectinatus
Coleogeton striatus
Potamogeton amplifolius
Potamogeton diversifolius
Potamogeton foliosus
Potamogeton illinoensis
Potamogeton lucens
Potamogeton natans
Potamogeton nodosus
Potamogeton pectinatus
Potamogeton pusillus
Potamogeton pectinatus
Zannichellia palustris
Alamania punicea
Aulosepalum pyramidale
Barkeria lindleyana
Barkeria scandens
Barkeria shoemakeri
Barkeria uniflora
Bletia adenocarpa
Bletia amabilis
Bletia campanulata
Bletia coccinea
Bletia concolor
Bletia gracilis

PONTEDERIACEAE

SMILACACEAE

NAJADACE AE
POTAMOGE TONACEAE

ORCHIDALES

ZANNICHELLIACEAE
ORCHIDACEAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

90

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ORCHIDALES

ORCHIDACEAE

Bletia greenmaniana
Bletia jucunda
Bletia macristhmochila
Bletia neglecta
Bletia punctata
Bletia purpurata
Bletia purpurea
Bletia reflexa
Bletia roezlii
Bletia scapigera
Bletia similis
Brachystele affinis
Brachystele minutiflora
Cattleya aurantiaca
Clowesia glaucoglossa
Corallorrhiza bulbosa
Corallorrhiza ehrenbergii
Corallorrhiza maculata
Corallorrhiza odontorhiza
Corallorrhiza punctatissima
Corallorrhiza ehrenbergii
Cranichis subumbellata
Cuitlauzina pendula
Cyclopogon saccatus
Cymbiglossum cervantesii
Cypripedium irapeanum
Deiregyne alinae
Deiregyne durangensis
Deiregyne hemichrea
Deiregyne pallens
Deiregyne pyramidalis
Deiregyne tenuiflora
Deiregyne hemichrea
Deiregyne pyramidalis
Deiregyne rhombilabia
Dichaea squarrosa
Dichromanthus cinnabarinus
Domingoa kienastii
Encyclia adenocarpa
Encyclia adenocaula
Encyclia chondylobulbon
Encyclia citrina
Encyclia linkiana
Encyclia meliosma

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

91

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ORCHIDALES

ORCHIDACEAE

Encyclia microbulbon
Encyclia pastoris
Encyclia spatella
Encyclia tenuissima
Encyclia varicosa
Encyclia belizensis
Encyclia cordigera
Epidendrum anisatum
Epidendrum ciliare
Epidendrum lowilliamsii
Epidendrum magnoliae
Epidendrum tortipetalum
Erycina diaphana
Erycina echinata
Goodyera striata
Govenia capitata
Govenia dresslerana
Govenia lagenophora
Govenia liliacea
Govenia purpusii
Govenia superba
Habenaria clypeata
Habenaria crassicornis
Habenaria diffussa
Habenaria entomantha
Habenaria filifera
Habenaria flexuosa
Habenaria guadalajarana
Habenaria jaliscana
Habenaria mitodes
Habenaria novemfida
Habenaria repens
Habenaria rzedowskiana
Habenaria strictissima
Habenaria zamudioana
Hexalectris brevicaulis
Hexalectris grandiflora
Hintonella mexicana
Homalopetalum pachyphyllum
Homalopetalum pumilio
Isochilus amparoanus
Isochilus bracteatus
Jacquiniella leucomelana
Kionophyton sawyeri

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

92

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ORCHIDALES

ORCHIDACEAE

Laelia autumnalis
Laelia eyermaniana
Laelia rubescens
Laelia speciosa
Lemboglossum cervantesii
Lemboglossum maculatum
Leochilus carinatus
Leochilus cervantesii
Leochilus maculata
Liparis cordiformis
Liparis draculoides
Liparis vexillifera
Liparis volcanica
Liparis cordiformis
Lycaste crinita
Malaxis brachyrrhynchos
Malaxis brachystachys
Malaxis carnosa
Malaxis ehrenbergii
Malaxis fastigiata
Malaxis lepidota
Malaxis myurus
Malaxis rosei
Malaxis soulei
Malaxis tenuis
Malaxis unifolia
Malaxis ehrenbergii
Malaxis fastigiata
Malaxis lepidota
Maxillaria cucullata
Maxillaria lexarzana
Maxillaria meleagris
Maxillaria variabilis
Meiracyllium trinasutum
Ocampoa mexicana
Odontoglossum pulchelum
Oncidium brachyandrum
Oncidium cavendishianum
Oncidium cebolleta
Oncidium citrosmum
Oncidium geertianum
Oncidium graminifolium
Oncidium hastatum
Oncidium hintonii
Oncidium hyalinobulbon
Oncidium oviedomotae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

93

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ORCHIDALES

ORCHIDACEAE

Oncidium oviedo-motae
Oncidium reflexum
Oncidium reichenheimii
Oncidium suave
Oncidium tigrinum
Platanthera calderoniae
Platanthera limosa
Platanthera nubigena
Platanthera sparsiflora
Pleurothallis aristocratica
Pleurothallis chrysantha
Pleurothallis circumplexa
Pleurothallis hartwegiaefolia
Pleurothallis hierogliphica
Pleurothallis hirsuta
Pleurothallis involuta
Pleurothallis loddigesii
Pleurothallis longispicata
Pleurothallis minutalis
Pleurothallis resupinata
Pleurothallis retusa
Pleurothallis scariosa
Pleurothallis villosa
Pleurothallis retusa
Ponera exilis
Ponthieva schaffneri
Prescottia tubulosa
Prosthechea cochleata
Prosthechea cretacea
Prosthechea pastoris
Rhynchostele cervantesii
Sacoila lanceolata
Sarcoglottis assurgens
Sarcoglottis schaffneri
Schiedeella chartacea
Schiedeella durangensis
Schiedeella eriophora
Schiedeella garayana
Schiedeella hyemalis
Schiedeella parasitica
Schiedeella rubrocallosa
Schiedeella hyemalis
Schiedeella llaveana
Spiranthes aurantiaca
Spiranthes cinnabarina
Spiranthes elata

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

94

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

ORCHIDALES

ORCHIDACEAE

TYPHALES

TYPHACEAE

ZINGIBERALES

CANNACEAE
MARANTACEAE

Spiranthes graminea
Spiranthes lanceolata
Spiranthes majanthemifolia
Spiranthes michoacana
Spiranthes rubrocalosa
Stanhopea hernandezii
Stenorrhynchos aurantiacus
Stenorrhynchos congestiflora
Stenorrhynchos lanceolatum
Stenorrhynchos michoacanus
Stenorrhynchos sulphureus
Triphora trianthophora
Typha angustifolia
Typha domingensis
Typha latifolia
Canna indica
Calathea atropurpurea
Calathea coccinea
Maranta arundinacea
Thalia geniculata
Alpinia speciosa
Hedychium coronarium

ZINGIBER ACEAE

CONABIO UMSNH

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

95

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.10. LISTADO DE ESPECIES DE ANGIOSPERMAS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).
Aragn A., L. 2001. Etapa final de la captura y catalogacin del Herbario del Instituto de Ecologa, A. C.
Centro Regional del Bajo. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q017.
Arregun S., M. L. 1998. Base de datos de ejemplares tipo de plantas vasculares del Herbario de la Escuela
Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de
Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de dato s
SNIB-CONABIO. Proyecto G006.
Azpiroz R., H. S. 1998. Evaluacin de la resistencia a la roya (Uromyces appendiculatus) en poblaciones
silvestres y cultivadas de frijol, mediante el empleo de marcadores genticos moleculares. Campo
Experimental Valle de Mxico. Centro de Investigacin Regional del Centro. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G027.
Baltazar M., B. 1998. Diversidad gentica del cultivo del chile (Capsicum spp.) determinada por isoenzimas
y RFLP's tipos: serrano, jalapeo, manzano y silvestres en su rea de distribucin. Instituto de
Recursos Genticos y Productividad. Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto G026.
Barajas M., J. 2001. Base de datos para la xiloteca del Instituto de Biologa de la UNAM. Departamento de
Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto T004.
Brcenas P., G. 2000. Banco de informacin sobre caractersticas tecnolgicas de maderas mexicanas.
Departamento de Productos Forestales y Conservacin de Bosques. Divisin de Vegetacin y Flora.
Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K015.
Bravo M., C. 1999. Inventario nacional de especies vegetales y animales de uso artesanal. Asociacin
Mexicana de Arte y Cultura Popular AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J002.
Bye B., R. 1998. Biodiversidad de Datura (Solanaceae) en Mxico. Jardn Botnico. Instituto de Biologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P088.
Crdenas R., F. A. 1997. Catlogo para la utilizacin, conservacin y disponibilidad de Phaseolus en
Mxico. Campo Experimental Valle de Mxico. Centro de Investigacin Regional del Centro.
Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y
Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P047.
CONABIO-MEXU. 2001. Datos de especimenes del gnero Opuntia en Mxico, E.U.A. y Centroamrica
del Herbario MEXU. Herbario Nacional de Mxico. Instituto de Biologa. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto CONABIO: MEXU.
Cuevas S., J. A. 2002. Computarizacin de la base de datos del Banco Nacional de Germoplasma Vegetal Fase 2. Banco Nacional de Germoplasma Vegetal. Departamento de Fitotecnia. Divisin de Ciencias
Forestales. Universidad Autnoma Chapingo. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T031.
Dvila A., P. 1998. Flora Novo Galiciana-Gramineae. Herbario Nacional MEXU. Departamento de
Botnica. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto F005.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

96

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Durn G., R. 1997. Distribucin de las especies endmicas de la Pennsula de Yucatn. Unidad de Recursos
Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn AC. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto B070
Durn G., R. 1998. Base de datos del Herbario del Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn. Unidad
de Recursos Naturales. Centro de Investigacin Cientfica de Yucatn AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto P143.
Espejo S., M. A. 1998a. Las monocotiledneas mexicanas, una sinopsis florstica. Parte II. Departamento de
Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma MetropolitanaIztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G016.
Espejo S., M. A. 1998b. Las monocotiledneas mexicanas, una sinopsis florstica. Departamento de
Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma MetropolitanaIztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P015.
Ezcurra R., E. 1998. Patrones biogeogrficos de las cactceas columnares de Mxico. Campus Morelia.
Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto G003.
Fernndez N., R. 1997. Estudio monogrfico de la familia Rhamnaceae en Mxico. Laboratorio de Botnica
Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto
Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B059.
Fernndez N., R. 2002. Computarizacin del Herbario ENCB. Fase II. Base de datos de los ejemplares de la
familia Burseraceae y Nyctaginaceae y base de dato s digitalizada de los ejemplares tipo de plantas
vasculares del Herbario de la Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas, IPN. Laboratorio de
Botnica Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas.
Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T002.
Garca M., A. J. 1999. Revisin taxonmica del gnero Furcraea (Agavaceae) en Mxico y Guatemala.
Centro de Investigacin. Jardn Botnico. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autno ma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H111.
Gonzlez L., M. 1998. El gnero Festuca (Poaceae: Pooideae) en Mxico. Instituto de Recursos Naturales.
Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P076.
Gutirrez G., M. V. 1999a. Catlogos florsticos de Mxico por entidad federativa e informacin
etnobotnica de la Coleccin del Herbario Nacional Bil. Luciano Vela Glvez (INIF). Herbario
Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en
Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de Investigaciones
Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto J010.
Gutirrez G., M. V. 1999b. Sistematizacin del Herbario Nacional Forestal Bil Luciano Vela Glvez.
Herbario Nacional Forestal "Bil Luciano Vela Glvez". Centro Nacional de Investigacin
Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas Forestales. Instituto Nacional de
Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P140.
Hgster G., E. 1999. Estudio taxonmico-florstico de la familia Orchidaceae en el Bajo: tribus Epidendrae
y Maxillariae. Herbario de la Asociacin Mexicana de Orquideologa AC. Instituto Chinoin AC.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H098.
Herrera A., Y. 1997. Estudio biosistemtico del gnero Bouteloua (Poaceae) en Mxico. Departamento de
Biosistemtica. Centro Interdisciplinario de Investigacin para el Desarrollo Integral RegionalDurango. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B061.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

97

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Lira S., R. 2001. Estado actual y fitogeografa de las especies de la Familia Cucurbitaceae endmicas de
Mxico. Unidad de Biotecnologa y Prototipos. Facultad de Estudios Superiores-Iztacala.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto Q010.
Lorea H., F. 2000. Actualizacin de las bases de dato s del Herbario Instituto de Ecologa, A.C. (XAL).
Herbario XAL. Divisin de Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto K004.
Martnez H., E. 1999. Propuesta para sistematizar la coleccin palinolgica de polen reciente y fsil del
IGLUNAM. Departamento de Paleontologa. Instituto de Geologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J001.
Novelo R., A. 2002. Inventario de la vegetacin acut ica vascular de cuatro regiones hidrolgicas
prioritarias del centro de Mxico. Herbario Nacional MEXU. Departamento de Botnica. Instituto de
Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
S133.
Quero R., H. 2000. El complejo Brahea-Erythea (Palmae: Coryphoideae). Jardn Botnico. Instituto de
Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
L216.
Reygadas P., D. D. 1999. Sistema de apoyo a la toma de decisiones para la reforestacin rural en Mxico.
Centro Nacional de Investigacin Disciplinaria en Conservacin y Mejoramiento de Ecosistemas
Forestales. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales Agrcolas y Secretara de Agricultura,
Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J063.
Riemann G., H. 1999. Riqueza y distribucin de especies vegetales en la Pennsula de Baja California.
Departamento de Estudios Urbanos y del Medio Ambiente. El Colegio de la Frontera Norte AC.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H016.
Rodrguez J., C. 1998. Estudio monogrfico del gnero Echinopepon Naud. (Cucurbitaceae) en Mxico.
Laboratorio de Botnica Fanerogmica. Departamento de Botnica. Escuela Nacional de Ciencias
Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P003.
Rodrguez C., A. 1999. Estudio sistemtico y ecolgico del gnero Tigridia (Iridaceae). Departamento de
Botnica y Zoologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y Ambientales. Centro Universitario de
Ciencias Biolgicas y Agropecuarias. Universidad de Guadalajara. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto J089.
Terrazas S., T. 2000. Filogenia de las cactceas co lumnares (Pachycereeae) con base en caracteres
anatmico-morfolgicos. Especialidad en Botnica. Instituto de Recursos Naturales. Colegio de
Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L074.
Skovmand, B. 1997. Coleccin, preservacin y caracterizacin de cultivares criollos de origen espaol de
trigo y centeno de Mxico. Centro Internacional de Mejoramiento de Maz y Trigo. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto E001.
Vzquez Y., C. 1999. rboles mexicanos potencialmente valiosos para la restauracin ecolgica y la
reforestacin. Laboratorio de Ecologa Fisiolgica. Departamento de Ecologa Funcional y Aplicada.
Instituto de Ecologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto J084.
Villaseor R., J. L. 2002. Actualizacin de las bases de datos de los proyectos M056, P089 y Q069 y la
familia Asteraceae en Mxico Fase II. Tribus. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto U004.
Volvides P., A. P. 1997. Actualizacin de las bases de datos de colecciones, especies en peligro de
extincin, colecta y propagacin de germoplasma. Departamento de Sistemtica Vegetal. Divisin de
Vegetacin y Flora. Instituto de Ecologa AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B140.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

98

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.11. LISTADO DE ESPECIES ARBREAS REPRESENTATIVAS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: INECOL-BAJO^)
FAMILIA (85)
CUPRESSACEAE

ESPECIE (555)
Cupressus lusitanica Mill.

BP

BO

BC

GIMNOSPERMAE
X
X

Juniperus deppeana Steud.


J. flaccida Schlecht.
Abies guatemalensis var. jaliscana Martnez
A. religiosa (HBK) Schltdl. & Cham.

Tc

MS

BE

Tsc

BG

Pm

X
X

X
X
X

X
X

A. religiosa var. emarginata Look &


Martnez
Pinus ayacahuite Ehrenb. ex Schltdl.

P. devoniana Lindl.

P. douglasiana Martnez

P. hartwegii Lindl.

P. herrerae Martnez

P. lawsonii Roezl

X
X

P. leiophylla Schltdl. & Cham.

P. martinezii E. Larsen

P. maximinoi H E. Moore

X
X

P. montezumae Lamb.

X
X

P. oocarpa var. trifoliata Martnez

P. praetermisa Styles & McVaugh

P. pringlei Shaw

P. pseudostrobus Lindl.

X
X

P. oocarpa Schiede ex Schltdl.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

BM

X
X

J. monticola Martnez
PINACEAE

BQ

X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
PINACEAE

PODOCARPACEAE
TAXODIAC EAE

ESPECIE
P. psudostrobus f. protuberans Martnez

BP

BO

BC

BQ

BM

Tc

MS

BE

Tsc

BG

CONABIO UMSNH

Pm

P. rzedowskii Madrigal & M. Caballero

P. teocote Schltdl. & cham.

Podocarpus reichei J. Buchholz & N. E.


Gray
Taxodium mucronatum Ten.

X
X

ANGIOSPERMAE
ACANTHAC EAE

Bravaisia integerrima (Spreng.) Standl.

ACERACEAE

Acer negundo var. mexicanum (DC.) Standl.


& Steyerm.

A. negundo var. orizabensis (Rydb.) Standl.


& Steyerm.

ANACARDI ACEAE

ANNONACE AE

Astronium graveolens Jacq.

Comocladia engleriana Loes.

Comocladia mollissima HBK.

Cyrtocarpa procera HBK.

Mosquitoxylum sp.

Pistacia mexicana HBK.

Pseudosmodingium perniciosum (HBK)Engl.


Schinus molle L.

X
X

Spondias mombin L.

S. purpurea L.

Annona cherimola Mill.


A. longiflora S. Watson

X
X

A. purpurea Moc. & Sess

A. reticulata L.

Cymbopetalum penduliflorum (Dunal) Baill.


Malmea depressa (Baill.) R. E. Fr.

X
X

Xylopia frutescens Aubl.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
APOCYNAC EAE

ESPECIE

BP

BO

ARALIACE AE

X
X

A. jorullensis HBK. ssp. jorullensis


A. jorullensis ssp. lutea Furlow

BE

Tsc

X
X

X
X

X
X

X
X
X

Astianthus viminalis (HBK.) Baill.

X
X

Godmania aesculifolia (HBK.) Standl.

Parmentiera aculeata (HBK.) Seem.

Tabebuia chrysantha (Jacq.) Nichol.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pm

Carpinus caroliniana Walter

T. donnell-smithii Rose

Ostrya virginaiana (Miller) C. Koch


Crescentia alata HBK.

BG

I. tolucana Hemsl.

O. xalapensis (HBK.) Decne. & Planch.

BIGNONIACEAE

Berberis moranensis Hebenst. & Ludw. ex


Schult.
Alnus acuminata ssp. arguta (Schltdl.)
Furlow
A. acuminata ssp. glabrata (Fernald) Furlow

MS

Ilex brandegeana Loes.

Aralia humilis Cav.

Tc

Dendropanax arboreus (L.) Decne. & Planch.

BETULACEAE

BM

I. mexicana (Turcz.) Black ex Hemsl.

Oreopanax echinops (Schltdl. & Cham.)


Decne. & Planch.

BERBERIDACEAE

BQ

Stemmadenia donnell-smithii (Rose)


Woodson
Tabernaemontana arborea Rose ex Donn.
Sm.
Thevetia peruviana (Pers.) K. Schum.
T. thevetioides (HBK.) K. Schum.
AQUIFOLI ACEAE

BC

Plumeria rubra L.

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
BIGNONIACEAE
BOMBACACEAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

BM

Tc

MS

BE

T. palmeri Rose

BUDDLEJACEAE
BURSERACEAE

T. rosea (Bertol.) DC.

Ceiba acuminata (S. Watson) Rose

C. aesculifolia (HBK.) Britton & Baker

C. globosa (Jacq.) HBK.

C. parvifolia Rose

X
X

Pseudobombax ellipticum (HBK.) Dugand

X
X

C. elaeagnoides DC.

Ehretia latifolia DC.

Buddleia americana L.

B. cordata HBK. ssp. cordata

X
X

Bursera acuminata Willd.

B. arborea (Rose) L. Riley

B. ariensis (HBK.) McVaugh & Rzed.

B. bicolor (Willd. ex Schltdl.) Engl.

X
X

B. citronella McVaugh & Rzed.

B. confusa (Rose) Engl.

B. copallifera (Sess & Moc.) Bullock

B. coyucensis Bullock

B. crenata Paul G. Wilson

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

C. dentata Poir.

B. cuneata (Schltdl.) Engl.

Pm

Cordia alliodora (Ruiz & Pav.) Oken

B. bipinnata (Sess & Moc.) Engl.

C. pringlei Greenm.

Beiselia mexicana Forman

BG

C. pentandra (L.) Gaertn.

BORAGINACEAE

Tsc

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
BURSERACEAE

ESPECIE

BP

B. denticulata McVaugh & Rzed.

BC

BQ

BM

Tc
X

B. diversifolia Rose

B. excelsa (HBK.) Engl.

B. glabrifolia (HBK.) Engl.

X
X

BE

Tsc

BG

Pm

X
X
X

B. grandifolia (Schltdl.) Engl.

B. heteresthes Bullock

B. hintonii Bullock

B. infernidialis Guevara & Rzed.

B. instabilis McVaugh & Rzed.

B. kerberi Engl.

B. multijuga Engl.

B. occulta McVaugh & Rzed.

B. palmeri S. Watson

B. paradoxa Guevara & Rzed.

B. penicillata (Sess & Moc.) Engl.

B. sarukhanii Guevara & Rzed.

B. simaruba (L.) Sarg.

B. staphyleoides McVaugh & Rzed.

B. submoniliformis Engl.

B. trifoliolata Bullock

B. trimera Bullock

B. velutina Bullock
Commiphora sarcopoda (P.G. Wilson) Rzed.
& Palacios

X
X

Myrtillocactus geometrizans (Mart.) Cons.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MS

B. discolor Rzed.

B. fagaroides (HBK.) Engl. var. fagaroides


B. fragantissima Bullock

CACTACEAE

BO

CONABIO UMSNH

X
X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
CACTACEAE

CAPPARIDACEAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

BM

Tc

Opuntia fuliginosa Griff.


O. lasiacantha Pfeiff.

O. tomentosa SD. var. tomentosa

Pachycereus pecten-aboriginum (Engelm.)


Britton & Rose

Polaskia chichipe (Gosselin) Backeb.

Stenocereus chrysocarpus Snchez-Mej.

S. dumortieri (Scheidw.) Buxb.

S. friccii Snchez-Mej.

S. griseus (Hw.) Buxb.

S. marginatus var. gemmatus (Zucc.) Bravo

S. queretaroensis (Weber) Buxb.

S. weberi (J.M. Coult.) Buxb.

Capparis cynophallophora L.

C. incana HBK.

Crataeva tapia L.
CARICACEAE

Carica papaya L.

Pileus mexicanus (DC.) I. M. Johnst.

Cecropia peltata L.

CELASTRACEAE

Celastrus pringlei Rose

CLETHRACEAE

Tsc

Pm

X
X
X

Zinowiewia concinna Lundell

Couepia polyandra (Kunth) Rose

Licania arborea Seem.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

W. lanceolata Rose

Clethra hartwegii Britton

BG

X
X

Wimmeria bartlettii Lundell

CHRYSOBALANACEAE

BE

Forchhammeria pallida Liebm.

CECROPIACEAE

MS

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
CLETHRACEAE

ESPECIE
C. mexicana DC.

BP

BO

BC

BQ

BM

Tc

MS

BE

Tsc

BG

COCHLOSPERMACEAE

Cochlospermum vitifolium (Willd.) Spreng.

COMBRETACEAE

Conocarpus erecta L.

Laguncularia racemosa (L.) C.F. Gaertn.

COMPOSITAE

Eupatorium hebebotryum (DC.) Hemsl.


E. mairetianum DC.

X
X

Senecio andrieuxii DC.

CONVOLVULACEAE

CORNACEAE

X
X

X
X

Vernonia leiocarpa DC.

Ipomoea arborescens G. Don

I. murucoides Roem. & Schult.

X
X

I. pauciflora M. Martens & Galeotti

I. wolcottiana Rose. var. wolcottiana

Cornus disciflora Sess y Moc.

C. excelsa HBK.

Curatella americana L.

EBENACEAE

Diospyros digyna Jacq.

X
X

D. xolocotzii Madrigal & Rzed.


Muntingia calabura L.
Agarista mexicana (Hemsl.) Judd. var.
mexicana

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

D. vera-crucis (Standl.) Standl.

ERICACEAE

D. oaxacana Standl.

ELAEOCARP ACEAE

V. perymenioides Sch. Bip.

DILLENIACEAE

M. hibiscifolia Benth.

Verbesina greenmanii Urban

Pm

Montanoa arborescens DC.


M. frutescens Mairet.

CONABIO UMSNH

X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
ERICACEAE

EUPHORBIACEAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

A. mexicana var. pinetorum (Standl. & L.O.


Williams) Judd.
Arbutus arizonica (A. Gray) Spreng.

A. glandulosa M. Martens & Galeotti

BM

Tc

MS

BE

Tsc

BG

CONABIO UMSNH

Pm

A. tesellata P.D. Sorensen

A. xalapensis HBK.

Alchornea latifolia Swartz

Cnidosculus acotinifolius (Mill.)

C. spinosus Lundell
Cnidosculus sp.
Croton draco Schltdl.

C. niveus Jacq.

Croton sp.

Euphorbia calyculata HBK.

E. schlechtendalii Boiss.

E. tanquahuete Sess & Moc.

Gymnanthes longipes Muell.

Hippomane mancinella L.

Hura polyandra Baill.

Jatropha cordata (Ort.) Mll. Arg.

J. galvanii J. Jimnez

J. malacophylla Standl.

J. peltata Cerv.

J. perezii J. Jimnez

J. standleyi Steyerm.

J. stepanii J. Jimnez & M. Martnez

Manihot aesculifolia (HBK.) Pohl

M. caudata Greenm.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
EUPHORBIACEAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

BM

Tc

M. crassisepala Pax & K. Hoffm.

M. tomatophylla Standl.

Margaritaria nobilis L. f.

MS

Sapium sp.
Quercus acutifolia Ne

X
X

Q. castanea Ne

Q. conspersa Benth.

Q. crassipes Humb. & Bompl.

Q. deserticola Trel.
Q. dysophylla Benth.
X

X
X

X
X

Q. glaucoides Mart. & Gal.

Q. laeta Liebm.

Q. glabrescens Benth.

X
X

Q. laurina Humb. & Bompl.

Q. magnoliifolia Ne

Q. martinezii C.H. Muller

Q. obtusata Humb. & Bompl.

Q. planipocula Trel.

Q. resinosa Liebm.

Q. peduncularis Ne

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pm

Q. frutex Trel

Q. glaucescens Humb.& Bompl.

Q. crassifolia Humb.& Bonpl.

Q. gentryi C.H. Muller

BG

Q. candicans Ne

Q. elliptica Ne

Tsc

Sebastiania lottiae McVaugh


FAGACEAE

BE

CONABIO UMSNH

X
X
X

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
FAGACEAE

ESPECIE
Q. rugosa Ne

BP

BO

Q. salicifolia Ne
Q. scytophylla Liebm.

BQ

BM

X
X

Q. sororia Liebm.

X
X

Tc

MS

BE

Tsc

Q. tuberculata Liebm.

Q. uxoris McVaugh

X
X

X
X

C. elegans Standl.

C. nitida (L.) Jacq.

Prockia crucis P. Browne ex L.

X
X

X. intermedium (Seem.) Triana & Planch.

GUTTIFERAE

Calophyllum brasiliense Cambess.

G. longifolia Rose

X
X
X
X
X

C. salvinii Donn. Smith

X
X

Rheedia edulis (Seem.) Triana & Planch.

HERNANDIACEAE

Gyrocarpus jatrophifolius Domin

JUGLANDAC EAE

Juglans major (Torr.) A. Heller

J. major var. glabrata W. E. Manning

J. pyriformis Liebm.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

X
X

Clusia flava Jacq.


C. rosea Jacq.

C. arguta Kunth

Garrya laurifolia Benth. ssp. laurifolia

Pm

C. corymbosa HBK.

GARRYACE AE

Casearia aculeata Jacq.

Xylosma flexuosa (HBK.) Hemsl.

BG

Q. sideroxyla Humb. & Bompl.


Q. subspathulata Trel.

FLACOURTI ACEAE

BC

CONABIO UMSNH

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
JULIANIACEAE

LAURACEAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

BM

Amphipterygium adstringens Schiede ex


Schltdl.
A. glaucum Hemsl. & Rose
Cinnamomum pachypodum (Nees)
Kostermans
Litsea glaucescens HBK.

Tc

MS

BE

X
X

N. nitida Mez.

N. globosa (Aubl.) Mez

N. hihua (Ruiz & Pav.) Rohwer

N. salicifolia (HBK.) Nees

Acacia acatlensis Benth.

X
X

X
X

A. glomerosa Benth.

A. hindsii Benth.

A. macilenta Rose

A. macrantha Humb. & Bonpl.

X
X

X
X
X
X
X
X

X
X

Acosmium panamense (benth.) Yacovlev

A. occidentalis Brandegee

A. plurijuga (Standl.) Britton & Rose

X
X

A. tomentosa (Micheli) Standl.

Andira inermis (W. Wright) HBK.

Apoplanesia paniculata Presl

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

N. coriacea (Sw.) Griseb .

A. picachensis Brandegee

Pm

A. pennatula (Schltdl. & Cham.) Benth.

Nectandra ambigens (Blake) C. K. Allen

A. angustissima (Mill.) HBK. var.


angustissima
A. cochliacantha Hmb. & Bonpl.

BG

N. martinicensis Mez.

LEGUMINOSAE

Tsc

CONABIO UMSNH

11

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
LEGUMINOSAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

BM

Tc

MS

Ateleia truncata Mohlenbr.

BE

Pm

B. pauletia Pers.

B. pringlei S. Watson

B. subrotundifolia Cav.

Caesalpinia coriaria (Jacq.) Willd.

C. eriostachys Benth.

C. platyloba S. Watson

Cassia hintonii Sandwith

Conzattia multiflora (B.L. Rob.) Standl.

C. sericea Standl.

Dalbergia calycina Benth.

D. congestiflora Pittier

D. granadillo Pittier

Diphysa floribunda Peyr.

Enterolobium cyclocarpum (Jacq.) Griseb.

Erythrina americana Mill.

X
X

E. lanata Rose ssp. lanata

Gliricidia sepium (Jacq.) Kunth

Haematoxylum brasiletto Karst.

Harpalyce pringlei Rose

Hymenaea courbaril L.

X
X

E. lanata ssp occidentalis (Standl.) Kruk. &


Barneby
Eysenhardtia platycarpa Pennell & Saff.

D. suberosa S. Watson

Cercidium praecox (Ruiz & Pav.) Harms

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

BG

Bauhinia cookii Rose

Inga eriocarpa Benth.

Tsc

CONABIO UMSNH

X
X

12

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
LEGUMINOSAE

ESPECIE
I. hintonii Sandw.

BP
X

BO

BC

BQ

BM

Tc

MS

BE

Tsc

I. vera Willd.

Lennea brunnescens Standl.


X

L. lanceolata S. Watson ssp. lanceolata

L. lanceolata ssp. sousae Zrate

L. leucocephala (Lam.) de Wit

L. leucocephala ssp. glabrata (Rose) Zrate

L. macrophylla Benth.

Lonchocarpus atropurpureus Benth.

L. balsensis M. Sousa & J. C. Soto

X
X

L. cochleatus Pittier

L. constrictus Pittier

L. epigaeus M. Sousa

L. eriocarinalis Micheli

L. eriophyllus Benth.

L. guatemalensis Benth.

L. hintonii Sandw.

L. huetamoensis M. Sousa & J. C. Soto

X
X

L. rugosus ssp. apricus (Lundell) M. Sousa

L.schubertiae M. Sousa

L. sericeus ssp. palmeri (Rose) M. Sousa

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

L. caudatus Pittier

L. microphyllum Benth.

Pm

Leucaena esculenta (DC.) Benth.

Lysiloma acapulcense (Kunth) Benth.

I. spuria Humb. & Bonpl.

L. pittieri M. Sousa

BG

CONABIO UMSNH

X
X

X
X

13

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
LEGUMINOSAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

L. tergeminum Benth.

BM

Tc
X

MS

BE

Pm

Mimosa acantholoba (Willd.) Poir.

X
X

M. rosei B. L. Rob.

X
X

Parkinsonia aculeata L.

Piptadenia constricta (Micheli) J.F. Macbr.

Piscidia carthagenensis Jacq.

P. grandifolia var. glabrescens Sandw.

P. piscipula (L.) Sarg.

Pithecellobium acatlense Benth.

P. arboreum (L.) Urb.

P. dulce (Roxb.) Benth.

Myroxylon balsamum (L.) Harms

X
X

X
X

P. lanceolatum (Willd.) Benth.


P. unguis-cati (L.) Mart.

Platymiscium lasiocarpum Sandw.

Poeppigia procera C. Presl.

Prosopis juliflora (Sw.) DC.

P. laevigata (Willd.) M.C. Johnst.

Pterocarpus acapulcensis Rose

P. orbiculatus DC.

Senna atomaria (L.) H. S. Irwin & Barneby

S. didymobotrya (Fresen.) H.S. Irwin &


Barneby
S. mollissima var. glabrata (Benth.) Irwin &
Barneby
S. skinneri (Benth.) Irwin & Barneby

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

BG

Machaerium biovulatum Micheli


M. galeottii Benth.

Tsc

CONABIO UMSNH

X
X

X
X

14

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
LEGUMINOSAE

ESPECIE

LILIACEAE

Yucca filifera Chabaud

MAGNOLIAC EAE

Magnolia schiedeana Schltdl.

MALPIGHI ACEAE

Bunchosia palmeri S. Watson

MALVACEAE

BP

BO

BC

BQ

BM

X
X

MORACEAE

BE

Tsc

Gossypium aridum (Rose & Standl.) Skovst.

Pm

X
X

Robinsonella cordata Rose & Baker f.

Conostegia xalapensis (Bonpl.) D. Don

Miconia glaberrima (Schltdl.) Naudin

Cedrela dugesii S. Watson

C. odorata L.

C. salvadorensis Standl.

Guarea filiformis C. DC.

G. glabra Vahl

G. glabrescens (Hook. & Arn.) S. F. Blake

Swietenia humilis Zucc.

S. macrophylla King

Trichilia americana (Sess & Moc.) T.D.


Penn.
T. colimana C. DC.

T. havanensis Jacq.

T. hirta L.

T. palmeri C. DC.

T. pringlei Rose

T. trifolia L.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Byrsonima crassifolia (L.) HBK.

Brosimum alicastrum Sw.

BG

G. trilobum (DC.) Skovst.

MELIACEAE

MS

G. lobatum Gentry

MELASTOM ATACEAE

Tc

Swartzia simplex var. continentalis Urb.

CONABIO UMSNH

X
X

15

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
MORACEAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

BM

Tc

MS

BE

Tsc

Castilla elastica Cerv.

Ficus costaricana (Liebm.) Miq.

F. cotinifolia HBK.

F. glaucescens (Liebm.) Miquel

X
X
X

F. lapathifolia (Liebm,) Miq.

F. lentiginosa Vahl

F. maxima Mill.
F. obtusifolia HBK.

F. padifolia HBK.

F. pertusa L. f.

F. petiolaris HBK.

X
X

Pseudolmedia oxyphyllaria Donn. Smith

Trophis racemosa (L.) Urb.

Myrica cerifera L.

M. lindeniana C. DC.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

F. trigonata L.

Parathesis brevipes Lundell

F. velutina Willd.

MYRSINACEAE

F. tecolutensis (Liebm.) Miq.

Morus celtidifolia HBK.

F. jonesii Standl.

F. pringlei S. Watson

F. insipida Willd.
F. involuta (Liebm.) Miq.

Pm

F. goldmanii Standl.
F. glycicarpa Miq.

F. glabrata HBK.

MYRICACEAE

BG

CONABIO UMSNH

X
X

16

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
MYRSINACEAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

P. mexicana Lundell

Tc

MS

Rapanea jurgensenii Mez

Calyptranthes zuzygium (L.) Swartz

C. pendula Berg.

Eugenia acapulcensis Steud.

Myrcianthes fragrans (Sw.) McVaugh


X

Schoepfia schreberi J. F. Gmel.


Forestiera tomentosa S. Watson

X
X
X

X
X

H. rusbyi Donn. Smith & Rose

OPILIACEAE

Agonandra racemosa (DC.) Standl.

PALMAE

Acrocomia mexicana Karwinsky

Brahea pimo Becc.

Cryosophila argentea Bartl.

Hauya elegans ssp. barcenae (Hemsl.)


Breedlove & P. H. Raven

X
X

X
X

Orbignya guacuyule (1Liebm.) Hernndez-X.

X
X

Sabal pumos (HBK.) Burret

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

F. uhdei (Wenz.) Lingelsh.

Bocconia arborea S. Watson

Fraxinus purpusii Brandegee


Fuchsia arborescens Sims

Pm

Psidium sartorianum (O. Berg) Nied.


OLACACEAE

Psidium guajava L.

OLEACEAE

BG

Pimenta dioica (L.) Merr.

PAPAVER ACEAE

Tsc

P. villosa Lundell

E. capuli (Cham. & Schltdl.) O. Berg.

ONAGRACE AE

BE

P. obtusa Lundell

MYRTACEAE

BM

CONABIO UMSNH

X
X

17

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA

ESPECIE

PHYLLONOMACEAE

Phyllonoma laticuspis Turcz.

POLYGONACEAE

Coccoloba barbadensis Jacq.

BP

BO

BC

BQ

BM

Tc

C. liebmannii Lindau
Ruprechtia fusca Fernald

R. pallida Standl.

X
X

C. triflora Brongn. ex Sweet

Karwinskia humboldtiana (Roem. & Schult)


Zucc.
K. latifolia Standl.

Rhamnus capraefolia Schltdl.

Rhizophora mangle L.

X
X

C. aff. rosei Eggl.

Photinia mexicana (Baill.) Hemsl.

Prunus brachybotrya Zucc.

P. serotina ssp. capuli (Cav.) McVaugh

X
X

Chiococca pachyphylla Wernham

Exostema caribeum (Jacq.) Roem. & Schult.

Genipa americana L.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

P. erythroxylon Kohene
RUBIACEAE

Pm

Colubrina elliptica (Sw.) brizicky & Stern

Crataegus pubescens (HBK.) Steud.

X
X

Ceanothus caeruleus Lag.

BG

R. mucronata Schltdl.

ROSACEAE

Tsc

Podopterus mexicanus Humb. & Bonpl.

Zizyphus amole (Sess & Moc.) M.C.


Johnston
Z. mexicana Rose
RHIZOPHORACEAE

BE

C. cozumelensis Hemsl.

RHAMNACE AE

MS

CONABIO UMSNH

18

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
RUBIACEAE

RUTACEAE

ESPECIE

BP

BO

Guettarda elliptica Sw.

BC

BQ

BM

Tc

MS

BE

Tsc

Psychotria microdon (DC.) Urb.

Sommera grandis (Bartl.) Standl.

Sommera sp.

Amyris sylvatica Jacq.

Casimiroa edulis LaLlave & Lex.

Esenbeckia berlandieri Baill.

X
X

Peltostigma aff. pteleoides (Hook.) Walp.

Ptelea trifoliata L.

Zanthoxylum fagara (L.) Sarg.

Z. limoncello Planch. & Oerst.

Meliosma dentata (Liebm.) Urb.

X
X

P. tremuloides Michx.

Salix aeruginosa E. Carranza

S. bonplandiana HBK.

X
X
X

S. humboldtiana Willd.
SAMBUCACE AE
SAPINDACE AE

S. paradoxa HBK.

Sambucus nigra ssp. canadensis (L.) R. Bolli

Allophylus cominia (L.) Sw.

X
X

X
X

A. spilospermus Radlk.

Cupania dentata Moc. & Sess ex DC.

C. glabra Sw.

Exothea paniculata (Juss.) Radlk.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

E. nesiotica Standl.

Populus simaroa Rzed.

Pm

E. collina ssp. conspecta Kaastra

SABIACEAE

Machaonia acuminata Fumb. & Bonpl.

SALICACEAE

BG

CONABIO UMSNH

19

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
SAPINDACE AE

ESPECIE

BP

BO

BQ

BM

Tc

MS

T. paucidentata Radlk.

Thouinidium decandrum (Humb. & Bonpl.)


Radlk
Pouteria campechiana (HBK.) Baehni

Sideroxylon capiri (DC.) Pittier ssp. capiri

S. cartilagineum (Cronq.) Pennington

S. celastrinum (HBK.) Pennington

S. persimile (Hemsl.) Pennington ssp.


persimile
S. persimile ssp. subsessiliflorum (Hemsl.)
Pennington
Alvaradoa amorphoides Liebm.

Recchia mexicana Sess & Moc.

X
X

Acnistus macrophyllus (Benth.) Standl.


X

Cestrum lanatum M. Martens & Galeotti

C. nitidum M. Martens & Galeotti

Guazuma ulmifolia Lam.

STYRACACE AE

Styrax argenteus C. Presl

S. ramirezii Greenm.

THEOPHRASTACEAE

Pm

STERCULIACEAE

THEACEAE

Cestrum fulvensens Fern.

SYMPLOCACEAE

BG

Simarouba glauca DC.


SOLANACE AE

Tsc
X

S. occidentale (Hemsl.) Pennington

SIMAROUBACEAE

BE

Thouinia acuminata S. Watson

SAPOTACE AE

BC

Sapindus saponaria L.

CONABIO UMSNH

Symplocos citrea Lex.

X
X

Cleyera integrifolia (Benth.) Choisy

Ternstroemia lineata DC. ssp. lineata

Jacquinia aurantiaca Aiton

J. macrocarpa Cav.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

20

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
THEOPHRASTACEAE
TILIACEAE

ESPECIE

BP

BO

BC

BQ

BM

J. pringlei Bartlett

Tc

Apeiba tibourbou Aubl.


X

H. occidentalis Rose

X
X

H. velutinus Rose

X
X

T. mexicana Schltdl.

T. occidentalis Rose

Trichospermum mexicanum (DC.) Baill.

Aphananthe monoica (Hemsl.) Leroy

Celtis caudata Planch.

C. reticulata Torr.

Trema micrantha (L.) Blume

Myriocarpa brachystachys S. Watson


X

X
X

U. verrucosa (Liebm.) V. W. Steinm.

Avicennia germinans (L.) L.

Lippia myriocephala Schltdl. & Cham.

Vitex gaumeri Greenm.

X
X

V. hemsleyi Briq.

V. mollis HBK.

V. pyramidata B.L. Rrob.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pm

U. pacifica V. W. Steinm.

Viburnum elatum Benth.

Tilia houghi Rose

U. corallina

VIBURNACEAE

BG

H. pallidus Rose

Urera baccifera (L.) Gaudin

VERBENACEAE

Tsc
X

Luehea candida (DC.) Mart.

URTICACEAE

BE

Heliocarpus donnell-smithii Rose

ULMACEAE

MS

CONABIO UMSNH

21

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
VIBURNACEAE

ZYGOPHYLLACEAE

ESPECIE

BP

BC

BQ

BM

V. loeseneri Graebn.

V. micrphyllum (Oerst.) Hemsl.


V. stenocalyx (Oerst.) Hemsl.
Guaiacum coulteri A. Gray

BO

Tc

MS

BE

Tsc

BG

CONABIO UMSNH

Pm

^Listado elaborado por el Dr. Eleazar Carranza Gonzlez, Instituto de Ecologa A.C. - Bajo.

*Las abreviaciones de los tipos de vegetacin corresponden a: BP. Bosque de pino, BO. Bosque de oyamel, BC. Bosque de cedro, BQ. Bosque de encino, BM. Bosque
Mesfilo de montaa, Tc. Bosque tropical caducifolio, Ms. Matorral subtropical, BE. Bosque espinoso, Tsc. Bosque tropical subcaducifolio (incluyendo los manchones de
bosque tropical subperennifolio, tambin presentes en el estado), BG. Bosque de galera, M. Manglar, Pm. Palmar, P. Pastizal.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

22

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.12. LISTADO DE ESPECIES ARBREAS Y ARBORESCENTES EN ESTATUS CRTICO DE


CONSERVACIN EN MICHOACN, CON BASE EN LA NORMA OFICIAL MEXICANA NOM-059-ECOL-2001
(FUENTE: UMSNH^)
EN PELIGRO DE EXTINCIN (8 especies)
FAMILIA

ESPECIE

NOMBRE COMUN

TIPO DE VEG.

USOS

Sapotaceae
Leguminosae

Bumelia cartilaginea Cronquist


Dalbergia congestiflora Pittier

Ajunco, Abrojo
Campincern

SMSC.
SBC

Alimento de fauna silvestre


Piezas de ajedrez, ocasionalmente en piezas de
guitarra y tincin de textiles

Leguminosae

Dalbergia granadillo Pittier

Zangualicua

SMSC

Cyatheaceae

Soyate

BMM

Lauraceae
Leguminosae
Tiliaceae

Cyathea costaricensis (Mett. ex


Kuhn) Domin
Litsea glaucescens H.B.K.
Platymiscium lasiocarpum Sandw.
Tilia mexicana Schlecht.

Artculos torneados, joyera, bolgrafos, plumas


fuentes, ganchos y agujas para tejer, mango s de
cubiertos, alhajeros, cajas, claves, piezas de guitarra.
Ornamental

Laurel
Granadillo
Sirimo

BMM
SMSC
BMM

Ceremonias religiosas y condimenticia


Piezas de guitarra, arcos para violera
Figuras talladas, mscaras, utensi lios de comedor,
tapas de guitarra. Medicinal y ornamental

Celastraceae

Zinowiewia concinna Lundell

Trueno, Garambullo

BMM

Piezas de ajedrez, joyera, cuentas de bo lsa para


dama, medallones, filetes y punto de cr uz de
guitarras

FAMILIA

ESPECIE

Guttiferae
Betulaceae

Albizia plurijuga (Standl.) Britt. et


Rose
Astronium graveolens Jacq.
Bravaisia integerrima
(Spreng.)Standl.
Calophyllum brasiliense Cambess.
Carpinus caroliniana Walt.

Leguminosae

Erythrina coralloides DC.

Leguminosae
Anacardiaceae
Acanthaceae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

AMENAZADAS (13 especies)


NOMBRE COMUN TIPO DE VEG.

USOS

Parotilla, Palo blanco

MST

Sillas de montar, yugos, muebles y cajas de esco peta

Culebro, Gateado
Colchi, Palo de agua

SMSC

Construcciones rsticas
Construcciones rsticas y es resisten te a la humedad

Leche mara
Moralillo, Capillero, Palo
barranco
Colorn

SMSC
BMM

Construcciones rsticas, fruto forrajero


Artculos torneados

MST

Figuras, mscaras, cercas vivas, orn amental

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

Amaryllidaceae
(Agavaceae)
Juglandaceae

Furcraea bedinghausii C.Koch.

Palmita

Juglans pyriformis Liebm.

Nogal

SMSC

Chrysobalanaceae
Magnoliaceae

Licania arborea Seemann


Magnolia schiedeana Schlecht.

Cuirinda, Cuirinde
Magnolia, Manguillo, Hayo

SMSC
BMM

Muebles, construcciones rst icas, cajas de rifles y


cachas de pistolas. Fruto comestible
Aceite del fruto para hacer jabn
Caja de guitarra y ornamental

Sapotaceae

Mastichodendron capiri (A.DC.)


Cronquist
Tabebuia chrysantha (Jacq.)
Nichols
Tabebuia palmeri Rose

Capiri

SMSC

rbol de sombra, fruto comestible y forrajero

Bignoniaceae
Bignoniaceae

FAMILIA
Aceraceae
Verbenaceae
Cactaceae

ESPECIE

BE, BPE, BO

Primavera, Verdecillo

SBC

Muebles y ornamental

Periquillo, Caofstula

SBC

Construcciones rsticas y ornamental

SUJETAS A PROTECCIN ESPECIAL (17 especies)


NOMBRE COMUN TIPO DE VEG.

Acer negundo var. mexicanum


(DC.) Steyerm.
Avicennia germinans (L.) L.
Backebergia militaris (Audot)
Bravo ex Snchez-Mej

Aretillo, Zarcillo

BG

Mangle prieto, Salado


Tiponche

MANG
SBCE
BPE
MST

Rubiaceae
Meliaceae

*Balmea stormae Martnez


Cedrela dugesii S. Wats

Ayuke, Ayukua
Nogalillo, Cueteramba

Combretaceae
Cupressaceae

Conocarpus erectus L.
Cupressus lindleyi Klotzsch (=C.
lusitanica)
*Diospyros xolocotzii Madrigal et
Rzedowski
Guaiacum coulteri A. Gray
Juniperus monticola

Botoncillo
Cedro blanco

MANG
BC

Zapote prieto

MST

Ebenaceae
Zygophyllaceae
Cupressaceae
Combretaceae
Arecaceae
Betulaceae
Pinaceae

Laguncularia racemosa C.F.


Gaertn.
Orbignya guacuyule (Liebm.)
Hernndez X.
Ostrya virginiana (Mill.) C. Koch
Pinus martinezii Larsen

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Ornamental

Guayacn
Ciprs
Mangle blanco

SBCE
BP, BO, matorral de
Juniperus
MANG

USOS

Marquetera y ornamental
Construcciones rsticas e implement os agrcolas
Alimento de fauna
Ornamental y en ceremonias religiosas
Figuras talladas y mscaras. Yugos, sillas de mon tar,
cajas de escopeta
Construcciones rsticas
Techos de viguera, portones, muebles y guitarras
Fruto comestile, ornamental
Ejes de carretas
Ornamental
Construcciones rsticas

Cayaco

PALM

El aceite del fruto para diversos usos. Ornamental

Morita
Pino coyote

BMM
BPE

Ornamental
Madera aserrada, resina

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Salicaceae
Rhizophoraceae

*Pinus rzedowskii Madrigal et


Caballero
Populus simaroa Rzedowski
Rhizophora mangle L.

Arecaceae

*Sabal pumos (H.B.K.) Burret

Pinaceae

Pinabete, Pino de
Coalcomn
lamo
Mangle colorado, Mangle
rojo, Candeln
Pumo, Palma real

BPE
BMM
MANG
PAL

CONABIO UMSNH

Madera aserrada
Muebles
Construcciones rsticas, medicinal
Construcciones rsticas, sombreros, ceremonias
religiosas

^ Listado elaborado por el M.C. Xavier Madrigal- Snchez y la Biol. Lydia I. Guridi-Gmez, Facultad de Biologa y Tecnologa de la Madera de la Universidad Michoacana de San Nicols de
Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.13. PRINCIPALES ESPECIES ARBREAS INTRODUCIDAS EN EL MUNICIPIO DE MORELIA,


MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)

FAMILIA (3)
ARAUCARI ACEAE
CUPRESSACEAE

PINACEAE

ESPECIE (9)
Araucaria bidwillii Hook.
A. excelsa R. Br.
Cupressus macrocarpa Hartw.
C. sempervirens L.
Thuja. occidentalis L.
T. orientalis L.
T. plicata Donn
Pinus radiata D. Don
P. halepensis Miller

CONFERAS
NOMBRE COMN
Araucaria
Araucaria
Ciprs
Ciprs italiano
Tuya
Tuya
Tuya
Pino radiata
Pino de Alepo

ORIGEN
Australia
Australia
Estados Unidos de Amrica
Sur de Europa y W de Asia
Estados Unidos de Amrica
N de China y Corea
De Alaska y Canad a California y Montan a (E U A)
Estados Unidos de Amrica
Regin del Mediterrneo

ANGIOSPERMAS
FAMILIA (18)
ANACARDI ACEAE

ANNONACE AE
ARALIACE AE
ARECACEAE
BIGNONIACEAE
CASUARINACEAE
FAGACEAE
LAURACEAE

ESPECIE (50)
Mangifera indica L.
Schinus molle L.
S. terebenthifolius Raddi.
Annona cherimola Mill.
Fatsia japonica Decne. et Planch.
Schefflera actinophylla (Endl.) Harms.
Arecastrum romanzoffianum Becc.
Phoenix canariensis Chabaud
Jacaranda mimosaefolia D. Don.
Spathodea campanulata Beauv.
Casuarina equisetifolia L.
Castanea sativa Mill.
Cinnamomum zeylanicum Breyn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

NOMBRE COMN
Mango
Pirul o Pir
Pirul chino
Chirimoya o Chirimoyo
Aralia
Aralia
Palma
Palma de las Canarias
Jacaranda
Galeana o Tulipn africano
Casuarina
Castao
Canelo

ORIGEN
N de la India, Burma y Ma-lasia.
De Ecuador a Chile y Bolivia
Brasil
Andes del Per y regiones adyacentes
Japn
Asia
De Brasil a Argentina
Islas Canarias (Espaa)
Brasil
frica tropical
Australia
S de Europa, N. de frica, W de Asia
India y Sri Lanka (Ceiln)

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
LEGUMINOSAE

MUSACEAE
MYRTACEAE

OLEACEAE

PROTEACEAE

ROSACEAE

RUTACEAE

ESPECIE

NOMBRE COMN

ORIGEN

Acacia retinodes Schlecht.


Bauhinia variegata L.
Ceratonia siliqua L.
Delonix regia Raf.
Robinia pseudoacacia L. var. bessoniana Nichols
Erythrina crista-galli L.
Tamarindus indica L.
Musa ensete Gmel.

Acacia australiana
Orqudea de primavera
Algarrobo
Tabachn
Robinia

Australia
India y China
Regin del Mediterrneo
Madagascar
Estados Unidos de Amrica

Coral
Tamarindo
Pltano con semilla (herbcea
arborescente)

Brasil
frica tropical y S. de Asia
Abisinia

Eucalyptus astringens (Maiden) Maiden


E. botryoides Sm.
E. bridgesiana R. T. Baker
E. camaldulensis Dehn.
E. cinerea F. v. M.
E. citriodora Hook
E. globulus Labill
E. gunnii Hook.
E. resinifera Sm.
E. robusta Smith.
E. viminalis Labill.
Ligustrum japonicum Thunb.
L. lucidum Ait.
Olea europaea L.
Grevillea banksii R. Br.
G. robusta Cunn.
Macadamia ternifolia F. Muell.
Eriobotrya japonica Lindl.
Prunus domestica L.
P. persica Batsch
Citrus aurantifolia Swingle
C. aurantium L.

Eucalipto

Australia

Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto dlar
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Eucalipto
Trueno
Trueno
Olivo
Grevilea o Gridelia
Grevilea o Gridelia
Nuez de macadamia
Nspero
Ciruelo
Durazno
Limonero
Naranja agria

Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Australia
Japn y Corea
China, Corea y Japn
Regin del Mediterrneo
Australia
Australia
Australia
China
SW de Asia
SW de Asia
SE de Asia
SE de Asia

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA

ESPECIE

SALICACE AE

Murraya paniculata Jack.


Populus alba L.

STERCULIACEAE
TAMARICAC EAE

P. balsamifera L.
Populus sp. x Populus sp.
Salix babylonica L.
Dombeya wallichii Daydon Jackson
Tamarix gallica L.

NOMBRE COMN
Limonaria
lamo plateado o lamo
blanco
lamo
Alamillo
Sauce llorn
Dombeya
Pino salado

CONABIO UMSNH

ORIGEN
India
W de Europa a Siberia
Canad y Estados Unidos de Amrica
Estados Unidos de Amrica
China
Madagascar
W de Europa al Himalaya

^ Listado elaborado por el M.C. Xavier Madrigal- Snchez y la Biol. Lydia I. Guridi-Gmez, Facultad de Biologa y Tecnologa de la Madera de la Universidad Michoacana de San Nicols de
Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.14. LISTADO DE ESPECIES DE LA FAMILIA CACTACEAE DEL ESTADO DE M ICHOACN (FUENTE: UMSNH^)

Acanthocereus occidentalis Britton & Rose

DISTRIBUCIN EN EL
ESTADO
Costa

Acanthocereus tetragonus (L.) Hummelinck

Costa

Backebergia militaris (Audot) Bravo ex Snchez-Mej.

Tierra Caliente

Pr endmica

Coryphantha elephantidens (Lem.) Lem.

Bajo

A no endmica

Cylindropuntia imbricata (Haw.) F.M.Knuth

Bajo

Epyphyllum anguliger (Lem.) G.Don

Eje Neovolcnico

Epyphyllum phyllanthus (L.) Haw.

Costa

Escontria chiotilla (F.A.C.Weber ex K.Schum.) Rose

Tierra Caliente

Ferocactus lindsayi Bravo

Tierra Caliente

Heliocereus schrankii (Zucc.ex Sitz) Britton & Rose

Eje Neovolcnico

Heliocereus speciosus (Cav.) Brotton & Rose

Eje Neovolcnico

Hylocereus ocamponis (Salm-Dyck) Britton & Rose

Bajo, Costa

Hylocereus purpusii (Weing.) Britton & Rose

Costa, Tierra Caliente

Hylocereus undatus (Haworth) Britton et Rose

Bajo, Tierra Caliente

Isolatocereus dumortieri (Scheidw.) Backeb.

Bajo, Eje Neovolcnico

Marginatocereus marginatus (D.C.) Backeb.

Tierra Caliente, Bajo

Mammillaria reppenhagenii D.R.Hunt

Tierra Caliente

Pr endmica

Mammillaria beiselii Diers

Costa

Pr endmica

Mammillaria beneckei (C.Ehrenb.)

Tierra Caliente, Costa

Mammillaria guerreronis (Bravo) Boed.ex Backeb.

Eje Neovolcnico, Bajo

Mammillaria jaliscana (Britton & Rose) Boed.

Bajo

Mammillaria magnimamma Haw.

Bajo

Mammillaria matudae Bravo

Eje Neovolcnico

Mammillaria mazatlanensis K.Schum. ex Grke

Costa

Mammillaria meyranii Bravo

Tierra Caliente

Mammillaria nunezii (Britton & Rose) Orcutt

Tierra Caliente

Mammillaria polythele Mart.

Bajo

Mammillaria rhodantha Link & Otto

Eje Neovolcnico, Bajo

Mammillaria scrippsiana (Britton & Rose) Orcutt

Bajo

Mammillaria uncinata Zucc. ex Pfeiff.

Bajo

Mammillaria xaltianguensis Snchez-Mej.

Tierra Caliente

Pr endmica

Melocactus ruestii K. Schum.

Costa

A no endmica

Myrtillocactus geometrizans (Mart.ex Pfeiff.) Console

Bajo

ESPECIE (88)

NOM-059-SEMARNAT2001

CITES
II
II
I
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II

Pr endmica

II
II
II

Pr endmica

II
II

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr endmica

II
II
II
II
II
II
II
II
II

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Neobuxbaumia mezcalaensis (Bravo) Backeb.

DISTRIBUCIN EN EL
ESTADO
Tierra Caliente, Costa

Neobuxbaumia sacuamulosa Scheinvar & Snchez-Mej.

Sierra del Sur, Costa

Opuntia atropes Rose

Bajo, Eje Neovolcnico

Opuntia auberi Pfeiff.

Bajo

Opuntia bensonii Snchez-Mej.

Costa, Tierra Caliente

Opuntia cochenillifera (L.) Mill.

Costa

Opuntia decumbens Salm-Dyck

Costa, Tierra Caliente

Opuntia exelsa Snchez-Mej.

Costa

Opuntia ficus-indica (L.) Mill.

(Cultivada ampliamente)

Opuntia fuliginosa Grifiths


Opuntia hyptiacantha F.A.C.Weber

Sierra del Sur, Costa, Tierra


Caliente, Bajo
Bajo

Opuntia jaliscana Bravo

Bajo

Opuntia joconostle F.A.C.Weber ex Diguet

Bajo

Opuntia karwinskiana Salm-Dyck

Tierra Caliente, Costa

Opuntia kleine D.C.

Bajo

Opuntia lasiacantha Pfeiff.

Bajo

Opuntia megacantha Salm-Dyck

Bajo

Opuntia pubescens H.L.Wendl. ex Pfeiff.

Bajo

Opuntia robusta H.L.Wendl.ex Pfeiff.

Bajo

Opuntia streptacantha Lem.

Bajo

Opuntia tomentosa Salm-Dyck

Bajo, Eje Neovolcnico

Opuntia velutina F.A.C.Weber

Bajo

Pachycereus grandis Rose

Tierra Caliente

Pachycereus pecten-aboriginum (Engelm.) Britton & Rose

Costa, Tierra Caliente

Pachycereus tepamo S. Gama & S. Arias

Tierra Caliente

Peniocereus castellae Snchez-Mej.

Tierra Caliente, Costa

Peniocereus cuixmalensis Snchez-Mej.

Tierra Caliente, Costa

Pr endmica

Peniocereus lazaro-cardenasii (J.L.Contr.,J.Jimnez


Ram.,Snchez.Mej. & C.A.Toledo) D.R.Hunt

Tierra Caliente

Pr endmica

Peniocereus maculatus (Weing.) Cutak

Tierra Caliente, Costa

Pr endmica

Peniocereus serpentinus (Lag. & Rodr.) N.P.Taylor

Bajo

Peniocereus tepalcatepecanu s Snchez-Mej.

Tierra Caliente, Costa

Pereskia aculeata (Plum.) Mill.

Tierra Caliente

Pereskiopsis acuosa (F.A.C.Web.) Britton & Rose

Costa

Pereskiopsis blackeana J.G. Ortega

Tierra Caliente

Pereskiopsis diguetti (F.A.C.Web.) Britton & Rose

Bajo, Tierra Caliente

ESPECIE

CONABIO UMSNH

NOM-059-SEMARNAT2001

CITES
II
II
II
II
II
II
II

Pr endmica

II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

II
II
II
II
II
II
Pr endmica

II
II
II
II
II

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pereskiopsis rotundifolia (DC.) Britton & Rose

DISTRIBUCIN EN EL
ESTADO
Tierra Caliente

Pilosocereus alensis (F.A.C.Weber) Byles & G.D. Rowley

Tierra Caliente

Pilosocereus chrysacanthus (F.A.C.Weber ex K.Schum.) Byles


& G.D. Rowley

Tierra Caliente

Pilosocereus leucocephalus (Poselg.) Byles & G.D. Rowley

Tierra Caliente

Pilosocereus purpusii (Britton & Rose) Byles & G.D. Rowley

Tierra Caliente, Costa

Polaskia chichipe (Gosselin) Backeb.

Tierra Caliente

Selenicereus grandiflorus (L.) Britton & Rose

Costa

Selenicereus vagans (K.Brandegee) Britton & Rose

Costa

Selenicereus validus S.Arias & U.Guzmn

Costa

Stenocactus crispatus (DC) A.Berger ex A.W.Hill

Bajo

Stenocereus chysocarpus Snchez-Mej.

Tierra Caliente

Stenocereus fricii Snchez-Mej.

Costa, Tierra Caliente

Stenocereus griseus (Haw.) Buxb.

Tierra Caliente

Stenocereus kerberi (K.Schum.) A.C.Gibson

Tierra Caliente

Stenocereus montanus (Briiton & Rose) Buxb.

Tierra Caliente

Stenocereus pruinosus (Otto ex Pfeiff.) Buxb.

Tierra Caliente

Stenocereus queretaroensis (F.A.C.Web.) Buxb.

Bajo

Stenocereus quevedonis (J.G.Ortega) Bravo

Tierra Caliente

Stenocereus standleyi (J.G.Ortega) Buxb.

Costa, Tierra Caliente

Pachycereus weberi (J.M.Coult.) Backeb.

Tierra Caliente

ESPECIE

CONABIO UMSNH

NOM-059-SEMARNAT2001

CITES
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II

^Listado elaborado por el M.C. Salvador Robles del Valle, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

A: Amenazada; Pr: Sujeta a proteccin especial; I: Taxn incluido en el Apndice I CITES. La Familia Cactceae se encuentra
incluida en el Apndice II del CITES, exceptuando las especies del Apndice I.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.15. LISTADO DE ESPECIES DE CNIDARIOS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
CLASE (3)
ANTHOZOA
HYDROZOA

ORDEN (8)
SCLERACTINIA
ANTHOMEDUSAE
HYDROIDA
LEPTOMEDUSAE
SIPHONOPHORA

FAMILIA (16)
HYDRACTINIIDAE
CYTAEIDIDAE
PHIALUCIIDAE
TUBULARIIDAE
CAMPANUL ARIDAE
ABYLIDAE
AGALMIDAE
DIPHYIDAE

TRACHYLINA

HIPPOPODIIDAE
AEGINIDAE
CUNINIDAE
GERYONIIDAE
RHOPALONEMATIDAE
ROPHALONEMATIDAE

SCYPHOZOA

CORONATAE
SEMAEOSTOMEAE

NAUSITHOIDAE
PELAGIIDAE

ESPECIE (31)
Podocoryne carnea
Cytaeis tetrastyla
Octophialucium bigelowi
Ectopleura sacculifera
Phiallidium uchidai
Abylopsis eschscholtzi
Ceratocymba leuckarti
Agalma okeni
Erenna richardi
Chelophyes appendiculata
Chelophyes contorta
Diphyes bojani
Diphyes dispar
Diphyopsis mitra
Lensia campanella
Lensia fowleri
Lensia hotspur
Muggiaea atlantica
Sulculeolaria angusta
Sulculeolaria chuni
Sulculeolaria turgida
Hippopodius hippopus
Solmundella bitentaculata
Cunina octonaria
Geryonia proboscidalis
Liriope tetraphylla
Aglaura hemistoma
Rhopalonema velatum
Sminthea eurygaster
Nausithoe punctata
Pelagia noctiluca

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Fuentes de informacin
ANEXO 4.15. LISTADO DE CNIDARIOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: CONABIO^).
Fernndez A., M. A. 1999. Coleccin de zooplancton del laboratorio de invertebrados: Hydrozoa (Cnidaria)
y Polychaeta (Annelida). Laboratorio de Invertebrados. Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H259.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.16. LISTADO DE ESPECIES DE CNIDARIOS DEL


ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:UMSNH^)
CLASE (1)
ANTHOZOA

ORDEN (1)
ACTINARIA

FAMILIA (3)
ACTINIIDAE

PHYLLACTIDAE
HALCAMPOIDIDAE

ESPECIE (11)
Actinia sp.
Bunodosoma sp.
Telmatactis panamensis
Anthopleura elegantisima
Anthopleura dowii
Anthopleura sp.
Urticinia crassicornis
Urticinia piscivora
Tealia coriacea
Phyllactis coccinata
Calamactis sp.

^Listado elaborado por la Dra. Mara Doralisa Villaroel Melo y la M.C. Alma Lilia Fuentes Faras, Facultad de Biologa de la Universidad
Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.17. LISTADO DE ESPECIES DE MOLUSCOS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
CLASE (2)
GASTROPODA

ORDEN (7)

FAMILIA (74)
ACMAEIDAE

PATELLIDAE
NERITIDAE

FISURELLIDAE

TROCHIDAE

TURBINIDAE
CERITHIIDAE

PLANAXIDAE
TURRITELLID AE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (283)
Collisella acutapex (Berry, 1960)
Collisella mitella (Menke, 1847)
Notoacmaea fascicularis (Menke, 1851)
Scurria mesoleuca (Menke, 1851)
Collisella atrata (Menke, 1851)
Collisella pediculus (Phillipi, 1846)
Patelloidea sp.
Ancistromesus mexicanus (Brod. Y Sow., 1829)
Neritina (Clypeolum) latissima Broderip, 1833
Nerita (Ritena) scabricosta Lamarck, 1822
Nerita (Theliosthyla) funiculata (Menke, 1851)
Diodora digueti (Mabille, 1895)
Diodora saturnalis (Carpenter, 1864)
Diodora inaequalis (Sowerby, 1835)
Fissurella (Cremides) microtrema Sowerby, 1835
Fissurella (Cremides) decemcost ata McLean, 1970
Fissurella (Cremides) longifissa Sowerby, 1863
Fissurella (Cremides) spongiosa Carpenter, 1857
Fissurella (Cremides) asperella Sowerby, 1835
Fissurella (Cremides) nigrocincta Carpenter, 1856
Fissurella (Cremides) gemmata Menke, 1847
Lucapinella eleanorae McLean, 1967
Tegula (Agathiostoma) globulus (Carpenter, 1857)
Tegula (Agathistoma) mariana Dall, 1919
Calliostoma leanum (C. B. Adams, 1852)
Calliostoma aequisculptum Carpenter, 1865
Astraea (Uvanilla) olivacea (Wood, 1828)
Astraea (Uvanilla) ungis (Wood, 1828)
Cerithium (Ochetoclava) gemmatum Hinds, 1844
Cerithium (Thericium) menkei Carpenter, 1857
Cerithium (Thericium) nicaraguense Pilsbry y Lowe,
1932
Cerithium (Thericium) stercusmuscarum
Valenciennes, 1833
Cerithium (Thericium) adustum Kiener, 1841
Cerithium (Thericium) maculosum Kiener, 1841
Planaxis obsoletus Menke, 1851
Planaxis planicostatus Sowerby, 1851
Vermicularia pellucida eburnea (Reeve, 1842)
Vermicularia frisbeyae McLean, 1970 (P1)
Turritella willeti McLean, 1970
Turritella leucostoma Valenciennes, 1832

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE
GASTROPODA

ORDEN

FAMILIA
VERMETIDAE

LITTORINIDAE
RISSOELLIDAE
CAECIDAE
STROMBIDAE

CALYPTREIDAE

HIPPONICIDAE

CYPRAEIDAE

OVULIDAE
CORALLIOPHILIDAE
TRIVIIDAE

NATICIDAE

CASSIDAE

BURSIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Petaloconchus macrophagma Carpenter, 1857
Trypscha (Euletes) centiquadra Valenciennes, 1846
Serpulorbis margaritaceus (Chenu, 1844)
Vermetus sp.
Littorina aspera Phillipi, 1846
Littorina modesta Phillipi, 1846
Rissoella sp
Fartulum dextroversum (Carpenter, 1857)
Strombus (Strombus) galeatus Swainson, 1823
Strombus (Lentigo) granulatus Swainson, 1823
Strombus (Strombus) gracicolor Sowerby, 1825
Crepipatella lingulata Gould, 1848
Crepidula aculeata (Gmelin, 1791)
Crepidula lessonii (Broderip, 1834)
Crepidula striolata Menke, 1851
Crepidula onyx Sowerby, 1824
Crepidula rostrata C. B. Adams, 1852
Crepidula incurva (Broderip, 1834)
Calyptraea (Calyptraea) conica Broderip, 1834
Calyptraea (Trochita) spirata (Forbes, 1852)
Cheilea cepacea (Broderip, 1834)
Crucibulum (Crucibulum) spinosum (Sowerby, 1824)
Crucibulum (Crucibulum) scutellatum (Wood, 1828)
Crucibulum (Crucibulum) cyclopium Berry, 1969
Crucibulum (Crucibulum) umbrella (Deshayes, 1830)
Crucibulum (Crucibulum) monticulus Berry, 1969
Hipponix pilosus (Deshayes, 1832)
Hipponix panamensis C. B. Adams, 1852
Hipponix grayanus Menke, 1853
Cypraea (Luria) isabellamexicana Stearn, 1893
Cypraea (Macrocypraea) cervinett a Kiener, 1843
Cypraea (Pseudozonaria) arabicula (Lamarck, 1811)
Cypraea (Zonaria) annettae Dall, 1904
Jenneria pustulata (Lightfood, 1786)
Coralliophila (Pseudomurex) parva (E.A. Smith,
1877)
Trivia (Niveria) pacifica (Sowerby, 1832)
Trivia (Pusula) sanguinea (Sowerby, 1832)
Trivia (Pulula) solandri (Sowerby, 1832)
Polinices (Polinices) helicoides (Gray, 1825)
Natica (Stigmaulax) broderipiana Recluz, 1844
Natica (Natica) grayi Phillipi, 1852
Cassis (Semicasssis) centiquadrata (Valenciennes,
1832)
Cassis (Levenia) coarctata Sowerby, 1825
Morum (Morum) tuberculosum (Reeve, 1842)
Bursa sonorana Berry, 1960

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE
GASTROPODA

ORDEN

FAMILIA
BURSIDAE
FICIDAE
TONNIDAE
EPITONNIDAE
CYMATIIDAE

MURICIDAE

CORALLIOPHILIDAE
THAIDIDAE

VASIDAE
BUCCINIDAE

FASCIOLARIDAE

NASSARID AE
COLLUMBELLIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Bursa caelata (Broderip, 1833)
Bursa nana (Brod. Y Sow., 1829)
Ficus ventricosa (Sowerby, 1825)
Malea ringens (Swainson, 1822)
Epitonium (Nitidscala) gradatum (Sowerby, 1844)
Opalia (Opalia) exopleura (Dall, 1917)
Cymatium (Turritriton) gibbosum (Broderip, 1833)
Cymatium (Monoplex) lignarium (Broderip, 1833)
Cymatium (Septa) vestitum (Hinds, 1844)
Cymatium (Septa) pileare (Linneo, 1758)
Murex (Murex) elenensis Dall, 1909
Murex (Murex) recurvirostris Broderip, 1833
Homolocantha oxyacantha (Broderip, 1833)
Hexaplex regius (Swainson, 1821)
Hexaplex brassica (Lamarck, 1822)
Hexaplex erythrostomus (Swainson, 1831)
Muricanthus ambiguus (Reeve, 1845)
Muricanthus princeps (Broderip, 1833)
Pterotyphis (Tripterotyphis) fayae Keen y Campbell,
1964
Ocenebra squamuligera Carpenter, 1857
Coralliophila (Pseudomurex) parva (E.A. Smith,
1877)
Neorapana muricata (Broderip, 1832)
Thais (Mancinella) speciosa (Valenciennes, 1832)
Thais (Mancinella) triangularis (Blainville, 1832)
Thais S. biseriallis (Blainville, 1832)
Thais (Thais) callaoensis (Gray, 1828)
Purpura pansa Gould, 1853
Purpura columellaris (Lamarck, 1822)
Thais (Stramonita) biseralis (Blainville, 1832)
Plicopurpura pansa Gould, 1853
Vasum caestus (Broderip, 1833)
Northia pristis (Deshayes e Lamarck, 1844)
Engina tabogaensis Bartsch, 1931
Triumphis (Nicema) subrostrata (Wood, 1828)
Phos (Metaphos) articulatus Hinds, 1844
Cantharus (Geomophos) sanguinolentus (Duclos,
1833)
Cantharus (Geomophos) gemmatus (Reeve, 1846)
Opeatostoma pseudodon (Burrow, 1815)
Leucozonia cerata (Wood, 1828)
Fascilaria (Pleuroploca) princeps Sowerby, 1825
Fussinus(F.) irregularis (Grabau, 1904)
Nassarius angulicostis (Pilsbry y Lowe, 1932)
Nassarius versicolor (C. B. Adams, 1852)
Mazatlania fulgurata (Phillipi, 1846)

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE

ORDEN

FAMILIA
COLLUMBELLIDAE

GASTROPODA

HARPIDAE
OLIVIDAE

MITRIDAE
ELYSIIDAE
ONCHIDIIDAE
CONIDAE

TEREBRIDAE

ARCHITECTONICIDAE
BULLIDAE
SIPHONARIIDAE

FASCIOLARIDAE

BIVALVIA

ARCOIDEA

PYRAMIDELLIDAE
TRIMUSCULIDAE
ARCIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Parametria macrostoma (Reeve, 1858)
Mitrella guttata (Sowerby, 1832)
Columbella fuscata (Sowerby, 1832)
Columbella strombiformis Lamarck 1822
Columbella sonsonatensis (Morch, 1860)
Nassarina (Zanassarina) anitae Campbell, 1961
Anachis (Anachis) scalarina (Sowerby, 1832)
Anachis (Costoanachis) nigricans (Sowerby, 1844)
Harpa crenata Swainson, 1822
Oliva (Oliva) porphyria (Linnaeus, 1758)
Oliva (Oliva) julieta Duclos, 1835
Olivella (Lamprodoma) volutella (Lamarck, 1811)
Olivella (Dactylidella) anazora (Duclos, 1835)
Olivella (Olivella) gracilis (Brod. Y Sow., 1829)
Olivella (Olivilla) dama (Wood, 1828)
Agaronia testacea (Lamarck, 1811)
Agaronia propatula (Conrad, 1849)
Mitra (Strigatella) lens Wood, 1828
Mitra (Strigatella) tristis Broderip, 1836
Tridachiela diomedea (Bergh, 1894)
Hoffmannola hansi Marcus y Marcus, 1967
Conus (Conus) gladiator Broderip, 1833
Conus (Conus) princeps Broderip, 1833
Conus (L.) regularis Sowerby, 1833
Conus (Ximenoconus) perplexus Sowerby, 1833
Conus (Lithoconus) fergusoni Sowerby, 1857
Conus (Stephanococus) nux Sowerby, 1833
Conus (Chelyconus) purpuracens Sowerby, 1833
Hastula luctuosa (Hinds, 1844)
Terebra albocincta Carpenter, 1857
Terebra strigata Sowerby, 1825
Architectonica (Architectonica) nobilis Roding, 1798
Bulla (Bulla) gouldiana Pilsbry, 1895
Bulla (Bulla) punctulata A. Adams, en Sowerby, 1850
Siphonaria maura Sowerby, 1835
Siphonaria (Heterosiphonaria) palmata Carpenter,
1857
Fusinus F. irregularis (Grabau, 1904)
Leucozonia cerata (Wood, 1828)
Opeatostoma pseudodon (Burrow, 1815)
Odostomia sp.
Trimusculus sp.
Arca (Arca) mutabilis (Sowerby, 1833)
Arca (Arca ) pacifica (Sowerby, 1833)
Barbatia (Acar) bailyi (Bartsch, 1931)
Barbatia (Acar) gradata (Broderip y Sowerby,1829)
Barbatia (Acar) rostae Berry, 1954

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ESPECIE

BIVALVIA

ARCOIDEA

ARCIDAE

MYTILOIDA

NOETIIDAE
GLYCYMERIDAE
MYTILIDAE

Barbatia (Cucullearca) reeveana (Orbigny, 1846)


Barbatia (Fugleria) illota (Sowerby, 1833)
Anadara (Cunearca) bifrons (Carpenter, 1857)
Anadara (Cunearca) nux (Sowerby, 1833)
Lunarca brevifrons (Sowerby, 1833)
Noetia (Noetia) reversa (Sowerby, 1833)
Glycimeris (Glycymeris) maculata (Broderip, 1832)
Brachidontes adamsianus (Dunker, 1857)
Brachidontes playasensis (Pilsbry y Olsson, 1935)
Brachidontes puntarenensis (Pilsbry y Lowe, 1932)
Brachidontes semilaevis (Menke, 1849)
Choromytilus palliopunctatus (Carpenter, 1857)
Mytella arciformis (Dall, 1909)
Mytella guyanensis (Lamark, 1819)
Mytella strigata (Hanley, 1843)
Septifer zeteki Hertlein y Strong, 1946
Septifer bifurcatus Conrad, 1837
Lithophaga (Diberus) plumula (Hanley, 1854)
Lithophaga (Leiosolenus) spatiosa (Carpenter, 1857)
Lithophaga (Myoforceps) aristata (Dillwyn, 1817)
Modiolus capax (Conrad, 1837)
Modiolus pseudotulipus Olsson, 1961
Modiolus americanum Soot-Ryen, 1955
Botula cylista Berry, 1959
Pinna rugosa Sowerby, 1835
Atrina maura (Sowerby, 1835)
Pteria sterna (Gould, 1851)
Pinctada mazatlanica (Hanley, 1856)
Isognomon janus Carpenter, 1857
Isognomon recognitus (Mabille, 1895)
Malleus (Malvufundus) rufipunctatus (Reeve, 1858)
Ostrea irisdecens Hanley, 1854
Argopecten circularis (Sowerby, 1835)
Lyropecten (Nodipecten) magnificus (Sowerby, 1835)
Lyropecten (Nodipecten) subnodosus (Sowerby, 1835)
Spondylus calcifer Carpenter, 1857
Lima (Lima) tetrica Gould, 1851
Lima (Promantellum) pacifica Orbigny, 1846
Cardita (Byssomera) affinis Sowerby, 1833
Cardita (Cardites) crassicostata
Cardita (Stophocardia) megastropha (Gray, 1825)
Lucina (Callucina) lampra (Dall, 1901)
Codakia distinguenda (Tryon, 1872)
Ctena mexicana (Dall, 1901)
Divalinga(Viaderella) perparvula (Dall, 1901)
Chama mexicana Carpenter, 1857

PINNIDAE
PTEROIDEA

PTERIIDAE
ISOGNOMONIDAE
MALLEIDAE
OSTREIDAE
PECTINIDAE

SPONDYLIDAE
LIMIDAE
VENEROIDA

CARDITIDAE

LUCINIDAE

CHAMIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE
BIVALVIA

ORDEN

SUMA

CONABIO UMSNH

FAMILIA

ESPECIE

CHAMIDAE

Chama squamuligera Pilsbry y Lowe, 1932


Pseudochama saavedrai Hertlein y Strong, 1946
Trachycardium (Dallocardia) senticosum (Sowerby,
1833)
Trachycardium (mexicardia) procerum (Sowerby,
1833)
Papyridea aspersa (Sowerby, 1833)
Trigoniocardia (Americardia) biangulata (Broderip y
Sowerby, 1829)
Trigoniocardia (Americardia) guanacastensis
(Hertlein y Strong, 1947)
Trigoniocardia (Apiocardia) obovalis (Sowerby,
1833)
Periglypta multicostata (Sowerby, 1835)
Ventricolaria isocardia (Verril, 1870)
Tivela (Tivela) argentina (Sowerby, 1835)
Tivela (Tivela) byronensis (Gray, 1838)
Tivela (Tivela) delesserti (Sowerby, 1854, ex
Deshayes, MS)
Tivela (Tivela) hidsii (Hanley, 1844)
Tivela (Planitivela) planulata (Broderip y Sowerby,
1830)
Transenella modesta (Sowerby, 1835)
Pitar (Pitar) helenae Olsson, 1961
Pitar (Hysteroconcha) lupanaria (Lesson, 1830)
Pitar (Hysteroconcha) multispinosus (Sowerby, 1851)
Pitar (Lamelliconcha) alternatus (Broderip, 1835)
Pitar (Lamelliconcha) concinnus (Sowerby, 1835)
Pitar (Lamelliconchha) vinaceus (Olsson, 1961)
Megapitaria aurantiaca (Sowerby, 1831)
Megapitaria squalida (Sowerby, 1835)
Irus (Paphonotia) ellipticus (Sowerby, 1834)
Chione (Chione) californiensis (Broderip, 1835)
Chione (Chione) compta (Broderip, 1835)
Chione (Chione) guatulcoensis Hertlein y Strong,
1948)
Chione (Chione?) subimbricata (Sowerby, 1835)
Chione (Chione) tumens (Verrill, 1870)
Chione (Chionopsis) amathusia (Philippi, 1844)
Chione (Chionopsis) gnidia (Broderip y Sowerby,
1829)
Chione (Chionopsis) pulicaria (Broderip, 1835)
Chione (Timoclea) squamosa Carpenter, 1857)
Protothaca (Antinioche) beili (Olsson, 1961)
Protothaca (Notochione) columbiensis (Sowerby,
1835)
Mactrellona clisia (Dall, 1915)
Mulinia pallida (Broderip y Sowerby, 1829)
Tellina (Angulus) hiberna Hanley 1844
Tellina (Angulus) meropsis Dall, 1900

CARDIIDAE

VENERIDAE

MACTRIDAE
TELLINIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
CLASE

ORDEN

FAMILIA
TELLINIDAE

BIVALVIA

DONACIDAE

SEMELIDAE
CORBULIDAE
CHITONIDA

CHITONIDAE

ACANTOCHITONIDAE
ISCHNOCHITONINAE
OCTOPODA

OCTOPODIDAE

SUMA

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Tellina (Tellinidella) purpurea Broderip y Sowerb y,
1829
Psamotreta (Psamotreta) aurora (Hanley, 1844)
Strigilla (Strigilla) chroma Salisbury, 1934
Strigilla (Strigilla) cicercha (Philippi, 1846)
Donax carinatus Hanley, 1843
Donax panamensis Philippi, 1849
Donax punctatostriatus Hanley, 1843
Amphichaena kindermanni Philippi, 1847
Sanguinolaria (Sanguinolaria) tellinoides A. Adams,
1850
Tagelus (Tagelus) violascens (Carpenter, 1857)
Semele bicolor (C. B. Adams, 1852)
Semele verruculastra Keen, 1966
Corbula (Caryocurbula) ovulata Sowerby, 1833
Corbula (Tenuicorbula) tenuis Sowerby, 1833
Chiton articulatus Sowerby, 1832
Chiton stokessi Broderip 1832
Tonicia forbesii Carpenter, 1857
Acantochitona rodea (Pilsbry, 1893)
Radisella muscaria (Reeve, 1847)
Callistoplax retusa (Sowerby, 1832)
Octopus bimaculatus Verril, 1833
Octopus bimaculoides

^Listado elaborado por la Dra. Maria Doralisa Villaroel Melo y la M.C. Alma Lilia Fuentes Faras, Laboratorio de Invertebrados de la
Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.18. LISTADO DE ESPECIES DE CRUSTCEOS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: CONABIO^)
PHYLUM (1)

CLASE (3)

ORDEN (9)

FAMILIA (36)

ARTHROPODA

BRANCHIOPODA

ANOMOPODA
ANOSTRACA
CLADOCERA

MALACOSTRACA

DECAPODA

ILYOCRYPTIDAE
STREPTOCEP HALIDAE
BOSMINIDAE
CHYDORIDAE
ATYIDAE

CALAPPIDAE
CAMBARIDAE

COENOBITIDAE
GONEPLACI DAE
GRAPSIDAE
HIPPIDAE
LEUCOSIIDAE
MAJIDAE
OCYPODIDAE
PALAEMON IDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (66)
Ilyocryptus spinifer
Streptocephalus mackini
Bosmina longirostris
Pleuroxus denticulatus
Atya crassa
Atya innocous
Atya ortmannioides
Potimirim glabra
Hepatus kossmanni
Mursia gaudichaudii
Cambarellus chapalanus
Cambarellus montezumae
Cambarellus occidentalis
Cambarellus patzcuarensis
Cambarellus prolixus
Procambarus bouvieri
Procambarus digueti
Coenobita compressus
Chasmophora macrophthalma
Goniopsis pulchra
Grapsus grapsus
Emerita rathbunae
Iliacantha hancocki
Pyromaia tuberculata
Ocypode occidentalis
Macrobrachium acanthochirus
Macrobrachium acanthurus
Macrobrachium americanum

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLUM

CLASE

ORDEN

FAMILIA
PALAEMON IDAE

ARTHROPODA

PORCELLANIDAE
PORTUNIDAE
PSEUDOTHELPHUSIDAE
RANINIDAE

ISOPODA

STOMATOPODA
MAXILLOPODA

CALANOIDA

SOLENOCERIDAE
CIROLANIDAE
CORALLANIDAE
SPHAEROM ATIDAE

EURYSQUILLIDAE
SQUILLIDAE
AETIDEIDAE
CALOCALANIDAE
CANDACIIDAE
CENTROPAGIDAE
EUCALANIDAE
PONTELLIDAE

TEMORIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Macrobrachium digueti
Macrobrachium hobbsi
Macrobrachium michoacanus
Macrobrachium occidentale
Macrobrachium olfersi
Macrobrachium tenellum
Euceramus transversilineatus
Callinectes arcuatus
Portunus asper
Pseudothelphusa belliana
Pseudothelphusa jouyi
Notosceles ecuadoriensis
Raninoides benedicti
Solenocera florea
Metacirolana costaricensis
Excorallana tricornis
Dynamenella dianae
Dynoides saldanai
Paracerceis sculpta
Eurysquilla veleronis
Squilla panamensis
Aetidius armatus
Calocalanus pavo
Candacia pachydactyla
Candacia truncata
Centropages furcatus
Subeucalanus subcrassus
Labidocera acuta
Labidocera detruncata
Pontella fera
Pontella securifer
Temora discaudata

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLUM

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ARTHROPODA

MAXILLOPODA

HARPACTICOIDA
POECILOSTOMATOIDA

ECTINOSOMATIDAE
CORYCAEIDAE
ONCAEIDAE
SAPPHIRINIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Microsetella rosea
Farranula gibbula
Oncaea venusta
Pachos punctatum
Copilia mirabilis
Sapphirina gastrica

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.18. LISTADO DE ESPECIES DE CRUSTCEOS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).

lvarez B., E. 1997. Distribucin, estructura poblacional y variacin gent ica de algunas especies de pinos
en peligro de extincin en Mxico. Departamento de Ecologa Evolutiva. Instituto de Ecologa.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B156.
Arenas F., V. 2000. Fauna carcinolgica de Mxico. Crustceos estomatpodos y decpodos del Golfo de
Mxico. Ro Bravo, Tamaulipas a Cabo Catoche, Q. Roo. Laboratorio de Ecologa de Pesqueras.
Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto H022.
Elas G., M. 1999. Zooplancton de sistemas acuticos epicontinentales mexicanos en la regin central de
Mxico. Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Facultad de Estudios SuperioresIztacala. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H112.
Hendrickx R., M. E. 1998. Actualizacin y sistematizacin de la coleccin de referencia de invertebrados de
la Estacin Mazatln-UNAM. Laboratorio de Invertebrados Bentnicos. Estacin Mazatln. Instituto
de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto P017.
Lejia T., A. 1998. Los crustceos decpodos marinos de la coleccin carcinolgica de la Facultad de
Ciencias Biolgicas, UANL. Laboratorio de Ecologa y Zoologa de Invertebrados Artrpodos.
Facultad de Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma de Nuevo Len. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto G004.
Maeda M., A. 1999. Taxonoma y distribucin de los filpodos (Crustacea: Branchiopoda, Anostraca,
Notostraca, Spinicaudata y Laevicaudata) de Mxico. Divisin de Biologa Marina. Centro de
Investigaciones Biolgicas del Noroeste SC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H068.
Palomares G., J. R. 1997. Coppodos pelgicos del Pacfico norte mexicano. Centro Interdisciplinario de
Ciencias Marinas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B131

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.19. LISTADO DE ESPECIES DE CRUSTCEOS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: UMSNH^)
CLASE (1)

ORDEN (1) INFRAORDEN (2)

FAMILIA (12)

MALACOSTRACA

DECAPODA

LEUCOSIIDAE
MAJIDAE

BRACHYURA

PORTUNIDAE
PANOPEIDAE

PILUMNIDAE

XANTHIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (45)
Randallia Bulligera Rathbun 1898
Eucinetos rubellua Rathbun 1923
Podochela veleronis Garth 1948
Podochela ziesenhennei Garth 1940
Stenorhynchus debilis (Smiith, 1871)
Pitho sexdentata Bell 1835
Acanthonyx petiverii Milne Edwards 1834
Epialtus sulcirostris Stimpson 1860
Eupleurodon peruvianus Rathbun 1923
Eupleurodon trifurcatus Stimpson 1871
Pelia tumida (Lockington 1877)
Microprys platysoma (Stimpson 1860)
Mithrax (Mithrax) armatus Saussure 1853
Mithrax (Mithrax)spinipes Bell 1835
Mithrax (Mithrax) tuberculatus Stimpson 1860
Mithrax (Mithraculus) denticulatus Bell 1835
Teleophrys cristulipes Stimpson 1860
Thoe sulcata sulcata
Cronius ruber (Lamarck 1818)
Eurypanopeus planus Smith 1869
Lophoxanthus lamellipes Stimpson 1860
Microcassiope xantusii xantusii Stimpson 1871
Pilumnus limosus Smith 1869
Pilumnus pygmaeus Boone 1927
Pilumnus towsendi Rathbun 1923
Pilumnus xantusii Stimpson 1860
Cycloxanthops vittatus Stimpson 1860
Heteractea lunata Milne Edwards y Lucas 1843
Platypodiella rotundata Stimpson 1860

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE

ORDEN

INFRAORDEN

FAMILIA
GECARCINI DAE

GRAPSIDAE

OCYPODIDAE
MACRURA

ASTACIDAE
PALINURIDAE
SCYLLARIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Xanthodius stimpsoni Milne-Edwards 1879
Cardisoma crasum Smith 1870
Gecarcinus cuadratus Saussure 1853
Gecarcinus planatus Stimpson 1860
Glyptograpsus impressus Smith 1870
Grapsus grapsus Linnaeus 1758
Pachygrapsus transversus Gibbes 1850
Planes minutus Linnaeus 1758
Plagusia depresa tuberculata Lamarck 1818
Sesarma sulcatum Smith 1870
Ocypode Occidentales
Uca brevifrons Stimpson 1860
Procambarus bouveri Ortman 1908
Panulirus gracilis Streets
Panulirus inflatus Bouvier 1895
Evibacus princeps Rathbun

^Listado elaborado por la Dra. Maria Doralisa Villaroel Melo y la M.C. Alma Lilia Fuentes Faras, Laboratorio de Invertebrados de la Facultad de Biologa de la Universidad
Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.20. LISTADO DE ESPECIES DE EQUINODERMOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UNAM^)
CLASE (3)

ORDEN (9)

FAMILIA (20)

ASTEROIDEA

PAXILLOSIDA PERRIER, 1884

LUIDIIDAE SLADEN, 1889

ESPECIE (41)
Luidia (Alternaster) superba A. H. Clark, 1917 1
Luidia (Petalaster) columbia (Gray, 1840) 1
Luidia (Petalaster) tessellata Ltken, 1859 1

ASTROPECTINIDAE GRAY, 1840

Astropecten armatus Gray, 1840 1


Astropecten regalis Gray, 1840 1

VALVATIDA PERRIER, 1884

OREASTERIDAE FISHER, 1911

Nidorellia armata (Gray, 1840) 1


Pentaceraster cumingi (Gray, 1840) 1

MITHRODIIDAE VIGUIER, 1878

Mithrodia bradleyi Verryll, 1870 1

OPHIDIASTERIDAE VERRILL, 1870

Pharia pyramidatus (Gray, 1840) 1


Phataria unifascialis (Gray, 1840) 1

OPHIUROIDEA

FORCIPULATIDA PERRIER, 1884

HELIASTERIDAE VIGUIER, 1878

Heliaster helianthus (Lamarck, 1816) 1

OPHIURIDA MLLER & TROSCHEL,


1840

OPHIOCOMIDAE LJUNGMAN, 1867

Ophiocoma aethiops Ltken, 1859 1


Ophiocoma alexandri Lyman, 1860 1

OPHIONEREIDIDAE LJUNGMAN, 1867

Ophionereis annulata (Le Conte, 1851) 1

OPHIODERMATIDAE LJUNGMAN, 1867

Diopederma danianum (Verrill, 1867) 1

OPHIACTIDAE MATSUMOTO, 1915

Ophiactis savignyi (Mller & Troschel, 1842) 1


Ophiactis simplex (Le Conte, 1851) 1

OPHIOTRICHIDAE LJUNGMAN, 1866

Ophiotela mirabilis Verrill, 1869 1


Ophiothrix rudis Lyman, 1874
Ophiothrix spiculata Le Conte, 1851 1

ECHINOIDEA

CIDAROIDA CLAUS, 1880

CIDARIIDAE GRAY, 1825

Hesperocidaris asteriscus H. L. Clark, 1948 1

DIADEMATOIDEA DUNCAN, 1889

DIADEMATI DAE GRAY, 18 25

Astropyga pulvinata (Lamarck, 1816) 1

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE

ORDEN

FAMILIA

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Diadema mexicanum A. Agassiz, 1863 1

ECHINOIDA CLAUS, 1876

CLYPEASTEROIDA A. AGASSIZ, 1872

ECHINOMETRIDAE GRAY, 1825

Echinometra vanbrunti A. Agassiz, 1863 1

TOXOPNEUSTIDAE TROSCHEL, 1872

Toxopneustes roseus (A. Agassiz, 1863) 1

MELLITIDAE STE FANINI, 19 11

Mellita notabilis A. H. Clark, 1947 1


Encope perspectiva L. Agassiz, 1841 1
Encope wetmorei A. H. Clark, 1946 1

SCLERODACTYLIDAE PANNING, 1949

Neothyone gibbosa Deichmann, 1941 1

CUCUMARIIDAE LUDWIG, 1894

Cucumaria flamma Sols y Laguarda, 1999 1


Pseudocnus californicus (Semper, 1868) 1

ASPIDOCHIROTIDA GRUBE, 1840

HOLOTHURIIDAE LUDWIG, 1894

Holothuria (Paraholothuria) riojai Caso, 1963


Holothuria (Cystipus) rigida (Selenka, 1867)
Holothuria (Halodeima) kefersteini Selenka, 1867 1
Holothuria (Selenkothuria) lubrica Selenka, 1867 1
Holothuria (Selenkothuria) portovallartensis Caso,
1954 1
Holothuria (Thymiosycia) arenicola (Semper, 1868) 1
Holothuria (Thymiosycia) impatiens (Forskaal, 1775)*
Holothuria (Irenothuria) maccullochi Deichmann,
1958
Labidodemas americanus Deichmann, 1958 2

STICHOPODIDAE HAECKEL, 1896

Isostichopus fuscus (Ludwig, 1874) 1

Registros de la Coleccin Nacional de Equinodermos Dra. Ma. Elena Caso M., del Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa, UNAM, Mxico.
Registros de Herrero-Prezrul (1990)
^Listado elaborado por Francisco Sols-Marn, curador de la Coleccin Nacional de Equinodermos del Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa de la Universidad Nacional Autnoma de
Mxico.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.21. LISTADO DE ESPECIES DE EQUINODERMOS DEL ESTADO


DE MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
CLASE (3)

ORDEN (3)

FAMILIA (4)

ECHINOIDEA
HOLOTHUROIDEA

CLYPEASTEROIDA
ASPIDOCHIROTA

MELLITIDAE
HOLOTHURIIDAE

OPHIUROIDEA

OPHIURIDA

STICHOPODIDAE
OPHIOCOMIDAE

ESPECIE (5)
Mellita notabilis H. L. Clark
Holothuria impatiens Forskaal
Holothuria lubrica Selenka
Isostichopus fuscus Ludwig
Ophiocoma aethiops Ltken

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Fuentes de informacin
ANEXO 4.21. LISTADO DE ESPECIES DE EQUINODERMOS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).

Sols M., F. A. 1998. Catlogo de los equinodermos recientes de Mxico (Fase I). Laboratorio de Ecologa
de Equinodermos. Instituto de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto G010.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.22. LISTADO DE ESPECIES DE HELMINTOS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: CONABIO^)
PHYLUM (3)

CLASE (12)

ORDEN (26)

FAMILIA (68)

ACANTHOCEPHALA

ARCHIACANTHOCEPHALA
ACANTHOCEPHALA
EOACANTHOCEPHALA
PALAEACANTHOCEPHALA

OLIGACANTHORHYNCHIDA
ARCHIACANTHOCEPHALA
NEOECHINORHYNCHIDA
POLYMORPHIDA

OLIGACANTHORHYNCHIDAE
MONILIFORMIDAE
NEOECHINORHYNCHIDAE
POLYMORPHIDAE

NEMATODA

SECERNENTEA

ADENOPHOREA

ACUARIIDAE
ANISAKID AE

TYLENCHIDA
TRICHOCEPHALIDA
ASCARIDIDA

ENOPLIDA
RHABDITIDA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CAMALLANI DAE
CAPILLARIIDAE
CYSTIDICOLIDAE
DESMIDOCERCIDAE
GNATHOSTOMATIDAE
GONGYLONEMATIDAE
HELIGMONELLIDAE
HETERAKIDAE
KATHLANIIDAE
ONCHOCERCIDAE
PHARYNGODONIDAE
RHABDOCHONIDAE
HETERODERIDAE
TRICHURIDAE
ANISAKID AE
KATHLANIIDAE

TRICHURIDAE
RHABDIAS IDAE

ESPECIE (83)
Oligacanthorhynchus tortuosa
Moniliformis dubius
Floridosentis mugilis
Arhythmorhynchus brevis
Polymorphus brevis
Synhimantus canadensis
Contracaecum rudolphii
Goezia nonipapillata
Thynnascaris habena
Spirocamallanus pereirai
Baruscapillaria obsignata
Spinitectus carolini
Desmidocercella numidica
Spiroxys contortus
Gongylonema neoplasticum
Nippostrongylus brasiliensis
Heterakis spumosa
Falcaustra chabaudi
Ochoterenella digiticauda
Laurotravassoxyuris bravoae
Rhabdochona milleri
Meloidogyne incognita
Capillaria patzcuarensis
Contracaecum multipapillatum
Falcaustra affinis
Falcaustra mexicana
Falcaustra wardi
Trichuris citelli
Rhabdias fuscovenosa

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLUM

CLASE

ORDEN

FAMILIA

NEMATODA

ADENOPHOREA

SPIRURIDA

STRONGYLIDA
MAZOCRAEIDEA

CAMALLANI DAE
DRACUNCULIDAE
GNATHOSTOMATIDAE
HEDRURIDAE
RHABDOCHONIDAE
DIAPHANOCEPHALIDAE
BICOTYLOPHORIDAE

PLAGIORCHIIDA

MACRODEROIDIDAE

PLATYHELMINTHES

PLAGIORCHIIDAE
TELORCHIIDAE
POLYSTOMATIDEA
PROTEOCEPHALIDEA
PSEUDOPHYLLIDEA
STRIGEATIDA
CESTODA

POLYSTOMATIDAE
PROTEOCEPHALIDAE
BOTHRIOCEPHALIDAE
CLINOSTOMIDAE
DIPLOSTOMIDAE
BOTHRIOCEPHALIDAE
DILEPIDIDAE
DIPHYLLOBOTHRIIDAE
HYMENOLEPIDIDAE
PROTEOCEPHALIDAE

TREMATODA

TAENIIDAE
ALLOCREADIIDAE
CEPHALOGONIMIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Serpinema trispinosum
Dracunculus ophidensis
Spiroxys contortus
Hedruris siredonis
Rhabdochona lichtenfelsi
Kalicephalus inermis
Pseudobicotylophora
lopezochoterenai
Glypthelmins californiensis
Glypthelmins quieta
Ochetosoma brevicaecum
Pneumatophilus variabilis
Telorchis attenuata
Telorchis corti
Polystomoidella oblonga
Proteocephalus variabilis
Bothriocephalus acheilognathi
Clinostomum complanatum
Posthodiplostomum minimum
Bothriocephalus acheilognathi
Dendrouterina botauri
Ophiovalipora nycticoracis
Ligula intestinalis
Hymenolepis diminuta
Vampirolepis nana
Ophiotaenia filaroides
Ophiotaenia racemosa
Proteocephalus pusillus
Taenia taeniaeformis
Allocreadium mexicanum
Crepidostomum cooperi
Cephalogonimus americanus

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

PHYLUM

CLASE

PLATYHELMINTHES

TREMATODA

ORDEN

FAMILIA
CLINOSTOMIDAE
DIPLOSTOMIDAE
DISCOCOTYLIDAE
GORGODERIDAE
HAEMATOLOECHIDAE
HERONIMIDAE
HETEROPHYIDAE

PROSOSTOMATA

STRIGEATOIDEA
STRIGEIDIDA
TURBELLARIA
NEORHABDOCOELA
MONOGENEA

MONOPISTHOCOTYLEA

MACRODEROIDIDAE
PARAGONIMIDAE
POLYSTOMATIDAE
STRIGEIDAE
ACANTHOSTOMIDAE
DEROGENIDAE
HETEROPHYIDAE
OPISTORCHIDAE
DIPLOSTOMIDAE
DIPLOSTOMIDAE
LEOPTOPLANI DAE
TEMNOCEPHALIDAE
UMAGILLID AE
DACTYLOGYRIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Clinostomum complanatum
Diplostomum spathaceum
Posthodiplostomum minimum
Octomacrum mexicanum
Gorgoderina attenuata
Haematoloechus coloradensis
Heronimus chelydrae
Ascocotyle angrense
Ascocotyle leighi
Glypthelmins californiensis
Paragonimus mexicanus
Polystomoidella oblonga
Apharyngostrigea multiovata
Pelaezia loossi
Genarchella isabellae
Ascocotyle tenuicollis
Cladocystis trifolium
Diplostomum compactum
Posthodiplostomum minimum
Bivesiculoplana lamothei
Temnocephala mexicana
Syndesmis franciscana
Sciadicleithrum bravohollisae

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.22. LISTADO DE ESPECIES DE HELMINTOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).

Cid del Prado V., I. 1997. Coleccin e identificacin de las especies de Meloidogyne y su distribucin en los
cultivos ms importantes para Mxico. Especialidad en Fitopatologa. Instituto de Fitosanidad.
Colegio de Postgraduados. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B104.
Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin helmintolgica del Instituto de
Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Bio loga. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P085.
Prez P., G. 2001. Biodiversidad de helmintos parsitos de vertebrados silvestres de Mxico. Departamento
de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q028.
Soto G., E. 2000. Ictiofauna balseana y helmintos parsitos asociados. Laboratorio de Ictiologa y
Limnologa. Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto
Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L051.
Vidal M., V. M. 2000. Helmintos parsitos de peces del sureste de Mxico. Laboratorio de Parasitologa.
Departamento de Recursos del Mar. Centro de Investigacin y de Estudios Avanzados-Mrida.
Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto M135.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.23. LISTADO DE ESPECIES DE HELMINTOS MACROPARSITOS DEL HOMBRE


Y ANIMALES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
PHYLLUM (4)

CLASE (11)

FAMILIA (63)

ACANTHOCEPHALA

ARCHIACANTHOCEPHALA

MONILIFORMIDAE

ESPECIE (133)
Macracanthorhynchus hirudinaceus M
Moniliformis dubius M

ANNELIDA

OLIGACANTHORHYNCHIDAE

Oligacanthorhynchus tortuosa M,

EOACANTHOCEPHALA

NEOECHINORHYNCHIDAE

Floridosentis mugilis P

PALEOACANTOCHEPHALA

POLYMORPHIDAE

Arhythmorhynchus brevis P,A

HIRUDINEA

ERPOBDELLIDAE

Erpobdella

A,P

Erpobdella punctata A,P


GLOSSIPHONIIDAE

Haementeria officinalis P,A


Helobdella elongata P
Helobdella stagnilis P,R
Helobdella triserialis R

HIRUDINIDAE
MACROBDELLIDAE
PSCICOLIDAE

Hirudo medicinalis
Limnobdella mexicana
Myzobdella sp R,P
Myzobdella patzcuarensis P,A

NEMATODA

SECERMENTEA

TRICHINELLIDAE

Trichinella spiralis ,H,M

ACUARIDAE

Synhimantus canadiasis,A

ANCYLOSTOMATIDAE

Ancylostoma caninum,M
Necator americano,H

STRONGYLOIDIDEA

Strongyloides stercoralis,H

TRICHOSTRONGYLIDAE

Haemonchus contortus,M
Ostertagia sp,M
Trichostrongylus tenius,A

ANGIOSTRONGYLIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Angylostrongylus sp,M

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

PHYLLUM

CLASE

FAMILIA

NEMATODA

ADENOPHOREA

ASCARIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Ascaris lumbricoide ,H
Ascaris suun M

TOXOCARIDAE

Toxocara cannis M
Toxocara cati M

ANISAKID AE

Anisakis gallinarum A
Contracaecum multipapilatus, A
Contracaecum rudolphii,A
Contracaecum sp,p
Goezia monopapilata P
Thynmascaris haberna P

ASCARDIIDAE

Ascaridia galli A
Ascaridia lineata A

CAMALLANI DAE

Spirocanallanus pereirae P

CYSTIDICOLIDAE

Spinitectus sp P
Spinitectus carolini P

CHABERTIIDAE

Oesophagostomun dentalum M

DESMIDORCERCIDAE
DIOCTOPHYMATIDAE

Desmidocercella numidica
Eustrongylides sp P, R, Af
Eustrongylides ignotus A

GNATOSTOMATIDAE

Spiroxys contortus Af
Spiroxis sp P

GONGYLONEMATIDAE

Gongylonema sp M
Gongylonema neoplasticum M

HELIGMONELLIDAE

Nipostrongylus brasilensis M
Stilestrongylus peromysci M

HETERAKIDAE

Heterakis gallinarum A
Heterakis spumosa M

KATHLANIIDAE

Falcaustra affinis Af
Falcaustra chavaudi Af

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLLUM
NEMATODA

CLASE

FAMILIA

ADENOPHOREA

KATHLANIIDAE

Falcautra sp Af

ONCHOCERCIDAE

Dirofilaria sp M

CONABIO UMSNH

ESPECIE

Foleyellides sp Af
Ochoterenella digiticauda Af
Oswaldofilaria brevicaudata Af
ORNITHOSTRONGYLIDAE

Vexillata convuluta M

OXYURIDAE

Passalurus abditus M
Oxyuris equi M
Enterobius vernicularis H

SYPHACIIDAE

Syphacia sp M

PHARYNGODONIDAE

Pharyngodon sp Af
Laurotravassoxyuris bravoae p

PHYSALOPTERIDAE

Physaloptera sp M

RHABDOCHONIDAE

Rhabdochona milleri p

STRONGYLIDAE

Strongylus equinus M

TRICHURIDAE

Capilaria sp M
Capilaria patzcurensis P
Trichuris sp M
Trichuris cati M
Trichuris citeli M
Trichuris equi M
Trichuris muris M
Trichuris trichura H

PLATYHELMINTHES

CESTODA

ANOPLOCEPHALIDAE

Anoplocephala magna M
Moniezia exparsa M

BOTHRIOCEPHALIDAE

Bothiocephalus acheilognathi P*

DAVAINEIDAE

Rallietina baeri A
Rallietina sp M
Dipylidium caninum M

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

PHYLLUM

CLASE

FAMILIA

PLATYHELMINTHES

CESTODA

DIPHYLLOBOTHRIIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Ligula intestinalis P
Ligula sp p,Af

HYMENOLEPIDIDAE

Cloacotenia sp A
Hymenolepis diminuta M.H
Hymenolepis nana M,H
Vampirolepis sp M
Vampirolepis nana M

NEMATOTAENIIDAE

Hexaparulerina mexicana Af

PROTEOCEPHALIDAE

Choanoscolex Lamothei p
Ophiotaenia filaroides Af
Ophiotaenia magna Af
Ophiotaenia racemosus R
Ophiotaenia sp Af
Proteocephalus sp P
Proteocephalus pusillus p

TAENIIDAE

Echinococcus granulosus M
Taenia Hidatigena M
Taenia pisiformis M
Taenia solium H
Taenia taeniaeformis M
Taeniarhynchus saginatus H

DISCOCOTYLIDAE

Octomacrum mexicanum P

POLYSTOMATIDAE

Polystoma naevius Af,R

TEMNOCEPHALOIDEA

TEMNOCEPHALIDAE

Temnocephala mexicana Ar

TREMATODA

ALLOCREADIIDAE

Allocreadium mexicanum P

MONOGENEA

Crepidostomum coopperi P
CEPHALOGONIMIDAE

Cephalogonimus americanus Af
Clinostomum complanatum P,A

DIPLOSTOMIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Diplostomun sp p

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

PHYLLUM

CLASE

FAMILIA

PLATYHELMINTHES

TREMATODA

DIPLOSTOMIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Diplostomun compactum p
Diplostomun americana A
Fibricola caballeroi M
Posthodiplostomum sp P
Posthodiplostomum minimun A ,Af,P
Echinostoma revolutum A,M

FASCIOLIDAE

Fasciola hepatica M

GORGODERIDAE

Gorgoderina attenuata Af
Gorgoderina megaloschis Af

HAEMATOLOECHIDAE

Haematolenchus coloradensis Af
Haematolenchus sp Af

HERONIMIDAE

Heronimus mollis R

HETEROPHYDAE

Centrocestus formansanus P, A
Plagicola angrensis A

MACRODEROIDIDAE

Glythelmins californensis Af
Glythelmins sp Af

PARAGONIMIDAE

Paragonimus mexicanus M.H

PARAMPHISTOMIDAE

Megalodiscus americanus Af

PLAGIORCHIIDAE

Ochetosoma sp P,Af
Ochetosoma brevicoecum R

TURBELLARIDA

STRIGEIDAE

Apharyngostrigea multiovata A

LEPTOPLANID AE

Bivesiculoplana lamothei

NOTA: Los subndices corresponden: Af = Anfibios, A= Aves, H= humanos, M = Mamferos, R= Reptiles


^ Listado elaborado por la Dra. Maria Teresa lvarez Ramrez, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.24. LISTADO DE ESPECIES DE ANELIDOS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE:CONABIO^)
PHYLUM (1)

CLASE (3)

ANNELIDA

CLITELLATA

ORDEN (8)

FAMILIA (19)
GLOSSOSCOLECIDAE
LUMBRICIDAE

MEGASCOLECIDAE

RHYNCHOBDELLIDA
OLIGOCHAETA

GLOSSIPHONIIDAE
PISCICOLIDAE
ERPOBDELLIDAE
GLOSSIPHONIIDAE

MACROBDELLIDAE
PISCICOLIDAE
POLYCHAETA

EUNICIDA
OPHELIIDA
PHYLLODOCIDA

EUNICIDAE
OPHELIIDAE
CHRYSOPETALIDAE
LACYDONIIDAE
NEREIDAE
PHYLLODOCIDAE
PILARGID AE

SABELLIDA

SIGALIONIDAE
SERPULIDAE

SPIONIDA

SPIONIDAE

ESPECIE (35)
Pontoscolex corethrurus
Aporrectodea trapezoides
Dendrobaena octaedra
Dendrodrilus rubidus
Lumbricus rubellus
Octolasion tyrtaeum
Amynthas gracilis
Dichogaster michoacana
Protozapotecia aquilonalis
Protozapotecia australis
Placobdella moorei
Myzobdella patzcuarensis
Erpobdella punctata
Glossiphonia fusca
Glossiphonia stagnalis
Haementeria officinalis
Helobdella elongata
Placobdella mexicana
Pintobdella cajali
Illinobdella patzcuarensis
Myzobdella patzcuarensis
Eunice americana
Polyophthalmus pictus
Chrysopetalum occidentale
Paralacydonia paradoxa
Neanthes brandti
Neanthes succinea
Sige californiensis
Sige monteryensis
Ancistargis verrucosa
Pilargis mirasetis
Sthenolepis areolata
Hydroides californicus
Hydroides crucigera
Polydora armata

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.24. LISTADO DE ESPECIES DE ANELIDOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).

De Len G., J. A. 1997. Poliquetos (Annelida: Polychaeta) del Pacfico Mexicano. Laboratorio de Zoologa
de Invertebrados no Artrpodos. Departamento de Zoologa de Invertebrados. Facultad de Ciencias
Biolgicas. Universidad Autnoma de Nuevo Len. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
B057.
Fragoso G., C. E. 2000. Importancia de las lombrices de tierra (Oligochaeta) en el monitoreo de reas
prioritarias de conservacin del centro, este y sureste de Mxico. Departamento de Biologa de
Suelos. Divisin de Ecologa y Comportamiento Animal. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto L301.
Hendrickx R., M. E. 1998. Actualizacin y sistematizacin de la coleccin de referencia de invertebrados de
la Estacin Mazatln-UNAM. Laboratorio de Invertebrados Bentnicos. Estacin Mazatln. Instituto
de Ciencias del Mar y Limnologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto P017.
Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin helmintolgica del Instituto de
Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Bio loga. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P085.
Prez P., G. 2001. Biodiversidad de helmintos parsitos de vertebrados silvestres de Mxico. Departamento
de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto Q028.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.25. LISTADO DE ESPECIES DE COLEOPTEROS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
CLASE (1)

ORDEN (1)

FAMILIA (6)

INSECTA

COLEOPTERA

BRUCHIDAE

MELOLONTHIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (139)
Algarobius nicoya
Dahlibruchus conradti
Merobruchus insolitus
Merobruchus triacanthus
Mimosestes amicus
Mimosestes nubigens
Mimosestes playazul
Stator sordidus
Zabrotes bexarensis
Zabrotes chavesi
Zabrotes subfasciatus
Zabrotes vandykei
Ancognatha quadripunctata
Anomala castaniceps
Anomala cincta
Anomala inconstans
Anomala micans
Calomacraspis splendens
Chnaunanthus discolor
Chrysina amoena
Chrysina modesta
Cotinis mutabilis
Cyclocephala barrerai
Cyclocephala comata
Cyclocephala freudei
Cyclocephala lunulata
Diplotaxis alphamartinezi
Diplotaxis selanderi
Dynastes hyllus
Dyscinetus picipes
Euphoria basalis
Euphoria inda
Euphoria vestita
Genuchinus velutinus
Golofa globulicornis
Golofa imperialis
Golofa pusilla
Heterogomphus flohri
Isonychus arizonensis
Ligyrus nasutus
Ligyrus sallaei
Macrodactylus mexicanus

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CLASE

ORDEN

FAMILIA

INSECTA

COLEOPTERA

MELOLONTHID AE

PASSALID AE

SCARABAEID AE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Orizabus batesi
Orizabus isodonoides
Parabrysopolis chihuahuae
Paraheterosternus luedeckei
Pelidnota virescens
Phileurus truncatus
Phyllophaga callosiventris
Phyllophaga certanca
Phyllophaga chlaenobiana
Phyllophaga dentex
Phyllophaga emburyi
Phyllophaga fulviventris
Phyllophaga haagi
Phyllophaga hintoni
Phyllophaga hogei
Phyllophaga hoostraali
Phyllophaga ilhuicaminai
Phyllophaga isabellae
Phyllophaga izucarana
Phyllophaga leonina
Phyllophaga minutissima
Phyllophaga misteca
Phyllophaga nosa
Phyllophaga obsoleta
Phyllophaga piliventris
Phyllophaga platyrhina
Phyllophaga ravida
Phyllophaga reyesiana
Phyllophaga rubella
Phyllophaga tajimaroana
Phyllophaga tancitara
Phyllophaga vetula
Plusiotis adelaida
Plusiotis laniventris
Strategus aloeus
Strigoderma sulcipennis
Xyloryctes corniger
Xyloryctes thestalus
Passalus interstitialis
Passalus punctatostriatus
Passalus punctiger
Ptichopus angulatus
Aphodius fuliginosus
Aphodius opisthius
Bolbelasmus variabilis
Bolborhombus nitidus

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CLASE

ORDEN

FAMILIA

INSECTA

COLEOPTERA

SCARABAEI DAE

STAPHYLINIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Bolborhombus sallei
Canthon humectus
Cephalocyclus fuliginosus
Ceratotrupes bolivari
Ceratotrupes fronticornis
Copris armatus
Copris lugubris
Copris megasoma
Copris mexicanus
Dichotomius carolinus
Eucanthus mexicanus
Euoniticellus intermedius
Halffterius rufoclavatus
Megatrupes cavicollis
Megatrupes fischeri
Megatrupes fisheri
Neoathyreus granulicollis
Oniticellus rhinocerulus
Onthophagus chevrolati
Onthophagus knulli
Onthophagus lecontei
Onthophagus mexicanus
Onthophagus nitidior
Onthophagus reyesi
Onthotrupes herbeus
Phanaeus adonis
Phanaeus amithaon
Phanaeus blackalleri
Phanaeus daphnis
Phanaeus demon
Phanaeus furiosus
Phanaeus mexicanus
Phanaeus palliatus
Phanaeus quadridens
Sisyphus submonticolus
Creophilus maxillosus
Flohria subcoerulea
Oxyporus lawrencei
Platydracus angusticeps
Platydracus biseriatus
Platydracus caliginosus
Platydracus castaneus
Platydracus cyanomelas
Platydracus fulvomaculatus
Platydracus marcidus
Platydracus phoenicurus

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CLASE

ORDEN

FAMILIA

INSECTA

COLEOPTERA

STAPHYLINIDAE

TROGIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Platydracus vittatus
Tachinomorphus grandis
Tachinomorphus sharpi
Omorgus suberosus
Trox plicatus

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
ndice

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.25. LISTADO DE ESPECIES DE COLEPTEROS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).
Morn R., M. A. 1998. Atlas de colepteros Scarabaeoidea de Mxico. Departamento de Biosistemtica de
Insectos. Divisin de Ecologa y Comportamiento Animal. Instituto de Ecologa AC. Base de datos
SNIB-CONABIO. Proyecto P134.
Morn R., M. A. 2000. Atlas de los coleoptera scarabaeo idea de Mxico. Segunda parte. Departamento de
Biosistemtica de Insectos. Divisin de Ecologa y Comportamiento Animal. Instituto de Ecologa
AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto K005.
Njera R., M. A. 1998. Fauna de colepteros lamelicornios del Estado de Michoacn (1995-2000). Primera
Fase: Subprovincia neovolcnica tarasca (Cuenca del Lago de Ptzcuaro (1995-96). Centro de
Investigacin Regional del Pacifico Centro. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales
Agrcolas y Secretara de Agricultura, Ganadera y Desarrollo Rural. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto G019.
Navarrete H., J. L. 2000. Gua ilustrada de los Staphylinidae (coleptera) de Mxico. Departamento de
Botnica y Zoologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y Ambientales. Centro Universitario de
Ciencias Biolgicas y Agropecuarias. Universidad de Guadalajara. Base de datos SNIB-CONABIO.
Proyecto L098.
Romero N., J. 1998. Revisin del gnero Zabrotes para Mxico (Coleoptera: Bruchidae). rea de
Sistemtica. Especialidad en Entomologa y Acarologa. Instituto de Fitosanidad. Colegio de
Postgraduados. Base de datos DNIB-CONABIO. Proyecto G031.

ndice

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.26. LISTADO DE ESPECIES DE ESCARABAJOS LAMELICORNEOS


DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: CENAPROS-INIFAP^)
FAMILIA (3)

ESPECIE (63)

HBITOS ALIMENTARIOS

MUNICIPIOS

SCARABAEI DAE

Sisyphus submonticolus
Canthon humectus
Copris armatus
Copris megasoma
Phanaeus adonis
Phanaeus amithaon
Phanaeus furiosus
Phanaeus palliatus
Phanaeus quadridens
Dichotomius carolinus
Onthophagus chevrolati
Onthophagus reyesi
Onthophagus lecontei
Onthophagus mexicanus
Onthophagus nitidior
Oniticellus rhinocerulus
Euoniticellus intermedius
Aphodius fuliginosus
Eucanthus mexicanus
Neoathyreus granulicollis
Megatrupes fisheri
Ceratotrupes bolivari
Ceratotrupes fronticornis
Chnaunanthus discolor
Phyllophaga callosiventris
Phyllophaga chlaenobiana
Phyllophaga dentex

Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Coprfago, carroero, detritfago
Coprfago, carroero, detritfago
Coprfago, carroero, detritfago
Coprfago, carroero, detritfago
Coprfago, carroero, detritfago
Carroero, coprfago, saprfago
Carroero, coprfago, saprfago
Coprfago, detritfago
No disponible
No disponible
Coprfago
Coprfago
Coprfago
Fitfago, melfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago

Phyllophaga hintoni
Phyllophaga isabellae
Phyllophaga hogei
Phyllophaga leonina
Phyllophaga ravida

Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago

Phyllophaga minutissima
Phyllophaga misteca

Fitfago, polfago
Fitfago, polfago

Phyllophaga nosa
Phyllophaga piliventris
Phyllophaga platyrhina
Phyllophaga rubella
Phyllophaga vetula

Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago

Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia
Morelia
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga, Morelia
Morelia
Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia
Quiroga
Quiroga, Morelia,
Ptzcuaro
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia
Morelia, Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia,
Ptzcuaro, Zacapu,
lvaro Obregn
Morelia
Quiroga, Morelia, lvaro
Obregn
Quiroga
Morelia
Morelia
Morelia
Quiroga, Morelia,
Zacapu, lvaro Obregn,
Zinapcuaro

MELOLONTHIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA

TROGIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE

HBITOS ALIMENTARIOS

MUNICIPIOS

Phyllophaga obsoleta
Phyllophaga brevidens

Fitfago, polfago
Fitfago, polfago

Phyllophaga macrophylla
Macrodactylus mexicanus
Isonychus arizonensis
Plusiotis adelaida
Plusiotis laniventris
Anomala inconstans

Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago
Fitfago, polfago

Anomala castaniceps
Cyclocephala comata
Cyclocephala lunulata
Dyscinetus picipes
Cyclocephala barrerai
Orizabus isodonoides

Fitfago, polfago
Fitfago, polfago, saprfago
Fitfago, polfago, rizfago
Fitfago, saprfago, rizfago
Fitfago, polfago, saprfago
Fitfago, polfago

Orizabus batesi
Xyloryctes corniger
Xyloryctes thestalus
Strategus aloeus

Fitfago, polfago
Polfago, saprfago, xilfago
Polfago, saprfago, xilfago
Fitfago, saprfago, rizfago

Golofa imperialis
Cotinis mutabilis

Fitfago, saprfago
Fitfago, saprfago, melfago

Euphoria basalis

Fitfago, melfago

Euphoria inda
Euphoria vestita
Trox plicatus

Fitfago, saprfago, melfago


Fitfago, saprfago, melfago
Necrfago

Zacapu
lvaro Obregn,
Zinapcuaro
Ptzcuaro
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Morelia
Quiroga, Morelia,
Ptzcuaro, Zacapu,
lvaro Obregn
Quiroga, Morelia
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga
Quiroga, Morelia,
Zacapu, lvaro Obregn
Quiroga
Quiroga
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia, lvaro
Obregn
Quiroga, Morelia
Quiroga, Morelia, lvaro
Obregn, Zacapu,
Ptzcuaro
Quiroga, Morelia, lvaro
Obregn, Zacapu,
Ptzcuaro, Zinapcuaro
Quiroga
Quiroga
Quiroga

^Datos proporcionados por: Proyecto CONABIO clave: FB 230/G019/95. Director del Proyecto, Miguel B. Njera Rincn. CENAPROS
INIFAP.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.27. LISTADO DE ESPECIES DE HYMENOPTEROS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
PHYLLUM (1)

CLASE (1)

ORDEN (1)

FAMILIA (11)

ARTROPODA

INSECTA

HYMENOPTERA

ANDRENIDAE
APIDAE

BRACONIDAE

CHALCIDIDAE
COLLETIDAE
ICHNEUMONIDAE

LEUCOSPIDAE
MEGACHILIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (56)
Andrena vinnula
Protoxaea nigerrima
Apis mellifera
Bombus brachycephalus
Bombus diligens
Bombus ephippiatus
Bombus huntii
Bombus medius
Bombus pennsylvanicus
Bombus steindachneri
Bombus weisi
Centris nigrocaerulea
Deltoptila elefas
Diadasia australis
Eufriesea caerulescens
Euglossa viridissima
Exomalopsis mellipes
Exomalopsis tepaneca
Partamona bilineata
Trigona corvina
Xylocopa cyanea
Xylocopa loripes
Xylocopa mexicanorum
Xylocopa tabaniformis
Xylocopa varipuncta
Agathirsia sericans
Alabagrus xolotl
Phanerotoma longicauda
Tarasco spathiiformis
Zacremnops ekchuah
Spilochalcis femorata
Spilochalcis igneoides
Colletes aztekus
Aperileptus albipalpus
Chiloplatys mexicanus
Coelorhachis decorosus
Joppidium fuscipenne
Lymeon leucosoma
Leucospis latifrons
Anthidium maculifrons
Ashmeadiella bequaerti
Atoposmia anodontura
Coelioxys otomita

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

PHYLLUM

CLASE

ORDEN

FAMILIA

ARTROPODA

INSECTA

HYMENOPTERA

MEGACHILIDAE

PTEROMALIDAE
SCELIONIDAE
TORYMIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Coelioxys pratti
Coelioxys totonaca
Megachile elongata
Megachile otomita
Megachile policaris
Megachile zapoteca
Megachile zaptlana
Osmia azteca
Trachusa occidentalis
Lariophagus texanus
Oethecoctonus oecanthi
Podagrion brasiliense
Podagrion mantis

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.27. LISTADO DE ESPECIES DE HYMENOPTEROS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).

Gonzlez H., A. 1998. Inventario de Hymenptera; parastica en Mxico. Laboratorio de Entomologa y


Artrpodos. Departamento de Zoologa de Invertebrados. Facultad de Ciencias Biolgicas.
Universidad Autnoma de Nuevo Len. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P021.
Luis M., M. A. 2001a. Computarizacin de la coleccin de abejas (Hymenoptera: Apoidea) del Museo de
Zoologa Alfonso L. Herrera, de la Facultad de Ciencias de la UNAM. Museo de Zoologa "Alfonso
L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto Q035.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.28. LISTADO DE ESPECIES DE MARIPOSAS DEL


ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
ORDEN (1)

FAMILIA (4)

ESPECIE (343)

Lepidoptera

Lycaenidae

Thecla busa
Thecla vespasianus
Thecla keila
Allosmaitia strophius
Ancyluris jurgensenii
Anteros carausius
Apodemia hypoglauca
Apodemia multiplaga
Apodemia walkeri
Arawacus jada
Arawacus sito
Arcas cypria
Atlides carpasia
Atlides gaumeri
Atlides polybe
Aubergina paetus
Baeotis zonata
Brangas neora
Brephidium exilis
Caerofethra carnica
Caerofethra lucagus
Callophrys xami
Calycopis clarina
Calycopis demonassa
Calycopis isobeon
Calycopis susanna
Caria stillaticia
Celastrina argiolus
Chalybs hassan
Chalybs janias
Chlorostrymon simaethis
Chlorostrymon telea
Contrafacia bassania
Cyanophrys agricolor
Cyanophrys amyntor
Cyanophrys goodsoni
Cyanophrys herodotus
Cyanophrys longula
Cyanophrys miserabilis
Denivia theocritus
Electrostrymon canus
Electrostrymon mathewi

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN (1)

FAMILIA (4)

ESPECIE (343)

Lepidoptera

Lycaenidae

Electrostrymon sangala
Emesis emesia
Emesis mandana
Emesis tenedia
Erora carla
Erora gabina
Erora muridosca
Erora nitetis
Erora opisena
Erora quaderna
Erora subflorens
Eumaeus childrenae
Eumaeus toxea
Eurybia halimede
Euselasia aurantiaca
Evenus regalis
Everes comyntas
Gibbonota erybathis
Hemiargus ceraunus
Hemiargus isola
Hypostrymon critola
Icaricia acmon
Ignata gadira
Ignata norax
Ipidecla miadora
Kisutam ceromia
Kisutam denarius
Kisutam guzanta
Kisutam hesperitis
Kisutam sethon
Kisutam syllis
Lasaia maria
Leptotes cassius
Leptotes marina
Melanis cephise
Melanis pixe
Mesosemia telegone
Micandra furina
Michaelus hecate
Michaelus jebus
Michaelus vibidia
Ministrymon arola
Ministrymon azia
Ministrymon clytie
Ministrymon leda
Ministrymon cleon

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN (1)

FAMILIA (4)

ESPECIE (343)

Lepidoptera

Lycaenidae

Ministrymon phrutus
Ministrymon una
Napaea umbra
Ocaria ocrisia
Oenomaus ortygnus
Panthiades bathildis
Panthiades bitias
Panthiades ochus
Parrhasius moctezuma
Parrhasius polibetes
Pseudolycaena damo
Rekoa marius
Rekoa meton
Rekoa palegon
Rekoa zebina
Rhetus arcius
Siderus caninius
Siderus gargophia
Siderus thoria
Strymon albata
Strymon astiocha
Strymon bazochii
Strymon bebrycia
Strymon cestri
Strymon istapa
Strymon melinus
Strymon megarus
Strymon rufofusca
Strymon serapio
Strymon yojoa
Strymon ziba
Symbiopsis tanais
Synargis calyce
Thecla maeonis
Thecla mycon
Thecla phobe
Thecla tephraeus
Thecla umbratus
Theope eupolis
Thereus cithonius
Thereus oppia
Thereus orasus
Tmolus echion
Zizula cyna
Adelpha basiloides
Adelpha fessonia

Nymphalidae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN (1)

FAMILIA (4)

ESPECIE (343)

Lepidoptera

Nymphalidae

Adelpha iphiclus
Adelpha lycorias
Adelpha serpa
Agraulis vanillae
Anaea troglodyta
Anartia amathea
Anartia jatrophae
Anemeca ehrenbergii
Anetia thirza
Anthanassa alexon
Anthanassa ardys
Anthanassa atronia
Anthanassa drusilla
Anthanassa frisia
Anthanassa ptolyca
Anthanassa sitalces
Anthanassa texana
Archaeoprepona demophon
Archaeoprepona demophoon
Asterocampa idyja
Basilarchia arthemis
Biblis hyperia
Castilia myia
Catonephele numilia
Chlosyne gaudialis
Chlosyne hippodrome
Chlosyne janais
Chlosyne lacinia
Chlosyne marina
Chlosyne riobalsensis
Chlosyne rosita
Coea acheronta
Colobura dirce
Consul electra
Consul excellens
Consul fabius
Cyclogramma bacchis
Cyclogramma pandama
Cyllopsis nayarit
Cyllopsis pyracmon
Cyllopsis suivalens
Cynthia annabella
Cynthia cardui
Cynthia virginiensis
Danaus eresimus
Danaus gilippus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN (1)

FAMILIA (4)

ESPECIE (343)

Lepidoptera

Nymphalidae

Danaus plexippus
Diaethria salvadorensis
Dione juno
Dione moneta
Dircenna klugii
Doxocopa laure
Doxocopa pavon
Dryas iulia
Dynamine postverta
Epiphile adrasta
Episcada salvinia
Eresia clara
Eunica olympias
Euptoieta claudia
Euptoieta hegesia
Euptychia fetna
Fountainea eurypyle
Fountainea glycerium
Greta morgane
Hamadryas amphinome
Hamadryas atlantis
Hamadryas februa
Hamadryas feronia
Hamadryas glauconome
Hamadryas guatemalena
Hamadryas laodamia
Heliconius charitonius
Heliconius erato
Heliconius ismenius
Heliconius sapho
Hermeuptychia hermes
Historis odius
Hypanartia dione
Hypanartia godmanii
Hypanartia lethe
Hypna clytemnestra
Hypoleria lavinia
Ithomia patilla
Junonia coenia
Junonia evarete
Junonia genoveva
Libytheana carinenta
Lycorea halia
Manataria maculata
Marpesia chiron
Marpesia petreus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN (1)

FAMILIA (4)

ESPECIE (343)

Lepidoptera

Nymphalidae

Megisto rubricata
Melinaea lilis
Memphis forreri
Memphis pithyusa
Mestra dorcas
Microtia elva
Morpho achilles
Myscelia cyananthe
Myscelia ethusa
Nica flavilla
Nymphalis antiopa
Opsiphanes boisduvallii
Opsiphanes cassiae
Opsiphanes invirae
Opsiphanes quiteria
Paramacera xicaque
Pedaliodes dejecta
Pessonia polyphemus
Phyciodes mylitta
Phyciodes pictus
Phyciodes tharos
Phyciodes vesta
Pierella luna
Pindis squamistriga
Polygonia gargenteum
Prepona deiphile
Prepona laertes
Pyrrhogyra neaerea
Pyrrhogyra otolais
Siderone syntiche
Siproeta epaphus
Siproeta stelenes
Smyrna blomfildia
Smyrna karwinskii
Speyeria nokomis
Taygetis kerea
Taygetis mermeria
Taygetis weymeri
Tegosa anieta
Temenis laothoe
Texola anomalus
Texola elada
Thessalia cyneas
Thessalia theona
Vanessa atalanta
Vareuptychia themis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN (1)

FAMILIA (4)

ESPECIE (343)

Lepidoptera

Nymphalidae

Vareuptychia undina
Vareuptychia usitata
Yphtimoides renata
Zaretis itus
Baronia brevicornis
Battus eracon
Battus laodamas
Battus philenor
Battus polydamas
Calaides androgeus
Calaides astyalus
Heraclides cresphontes
Heraclides thoas
Mimoides ilus
Mimoides thymbraeus
Papilio polyxenes
Parides erithalion
Parides montezuma
Parides photinus
Priamides anchisiades
Priamides erostratus
Priamides pharnaces
Protographium agesilaus
Protographium epidaus
Protographium philolaus
Pterourus multicaudatus
Pterourus pilumnus
Pyrrhosticta garamas
Pyrrhosticta victorinus
Abaeis nicippe
Anteos clorinde
Anteos maerula
Aphrissa statira
Archonias brassolis
Ascia monuste
Catasticta flisa
Catasticta nimbice
Catasticta ochracea
Catasticta teutila
Colias eurytheme
Dismorphia amphiona
Enantia mazai
Eucheira socialis
Eurema albula
Eurema boisduvaliana
Eurema daira

Papilionidae

Pieridae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN (1)

FAMILIA (4)

ESPECIE (343)

Lepidoptera

Pieridae

Eurema mexicana
Eurema salome
Ganyra josephina
Glutophrissa drusilla
Hesperocharis costaricensis
Itaballia demophile
Itaballia pandosia
Kricogonia lyside
Leptophobia aripa
Lieinix nemesis
Melete lycimnia
Nathalis iole
Phoebis agarithe
Phoebis argante
Phoebis neocypris
Phoebis philea
Phoebis sennae
Pieriballia viardi
Pieris rapae
Pontia protodice
Pyrisitia dina
Pyrisitia lisa
Pyrisitia nise
Pyrisitia proterpia
Zerene cesonia

CONABIO UMSNH

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.28. LISTADO DE ESPECIES DE MARIPOSAS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).

Balczar L., M. A. 1999a. Catalogacin de la coleccin de mariposas diurnas del Instituto de Biologa de la
UNAM. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J083.
Balczar L., M. A. 1999b. Catlogo sistemtico de las superfamilias Mimallonoidea y Bombycoidea de
Mxico. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H021.
De la Maza E., R. 1998. Catlogo y recopilacin de datos cientficos de los lepidpteros nocturnos de
Mxico, pertenecientes a cinco familias. Biocenosis AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
P080.
Fernndez A., M. A. 1999. Coleccin de zooplancton del laboratorio de invertebrados: Hydrozoa (Cnidaria)
y Polychaeta (Annelida). Laboratorio de Invertebrados. Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
H259.
Len P., L. 1999. Computarizacin de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Computarizacin
de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Herrera para su incorporacin a la REMIB:
Fase I. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J123.
Luis M., M. A. 1997. Papilionoidea (Lepidoptera: Insecta) del estado de Michoacn: Fase I. Museo de
Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B150.
Luis M., M. A. 1998a. Adquisicin de una coleccin particular de Papilionoidea para el Museo de Zoologa
de la Facultad de Ciencias y elaboracin de su base de datos. Departamento de Biologa. Facultad de
Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
P065.
Luis M., M. A. 1998b. Papilionoidea de Mxico Parte I: Papilionoidae y Pieridae. Museo de Zoologa
"Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P063.
Luis M., M. A. 1999a. Catlogo de los Eumaeini (Lycaenidae, Papilionoidea: Lepidptera) de Mxico: Fase
I. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H210.
Luis M., M. A. 1999b. Papilionoidea (Lepidptera: Insecta) del Estado de Michoacn: Fase II. Museo de
Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H209.
Luis M., M. A. 2001b. Papilionoidea (Lepidoptera: Insecta) del estado de Michoacn: Fase III.
Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base
de datos SNIB-CONABIO. Proyecto R256.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.29. LISTADO DE ESPECIES DE MARIPOSAS COMUNES DEL ESTADO


DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (5)
HESPERIIDAE

ESPECIE (352)

MUNICIPIO

Achalarus albociliatus (Mabille)


Achalarus toxeus (Pletz)

Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio

Achlyodes pallida (Felder)

Morelia, Salvador Escalante

Adopaeoides prittwitzi (Pletz)


Agathymus sp.
Amblyscirtes anubis (Godman)
Amblyscirtes celia Skinner
Amblyscirtes fluonia Godman
Amblyscirtes oslari (Skinner)

Morelia
Morelia
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio

Anatrytone logan lagus (H. W. Edwards)


Ancyloxypha arene (Edwards)

Tzitzio
Gabriel Zamora Morelia, Tzitzio

Antigonus corrosus (Mabille)

Gabriel Zamora, Tzitzio

Antigonus emorsa (Felder)

Gabriel Zamora, Tzitzio

Astraptes alector hopfferi (Pletz)

Gabriel Zamora, Tzitzio

Astraptes anaphus anneta Evans


Astraptes fulgerator azul (Reakirt)
Atarnes sallei (Felder)
Atrytonopsis deva (W. H. Edwards)

Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio

Atrytonopsis lunus (W. H. Edwards)


Autochton cellus (Boisduval y LeConte) = Autocton cincta
Autochton cincta (Pletz)
Autochton neis (Geyer)
Autochton sp.
Cabares potrillo (Lucas)

Tzitzio
Gabriel Zamora Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Morelia
Gabriel Zamora, Morelia

Celaenorrhinus fritzgaertneri (Bailey)


Chiodes catillus albofasciatus (Hewitson )

Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio

Chiodes zilpa (Butler)


Chiomara georgina georgina (Reakirt)
Cobalus cannae H.S.
Cobalus sp.
Codotractus melon (Godman y Salvin)

Gabriel Zamora, Tzitzio


Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Morelia

Cogia caicus caicus Herrich-Scheffer


Cogia caicus caicus Herrich-Scheffer
Copaeodes minima (H. W. Edwards)
Dardarina dardaris (Hewitson)
Epargyreus exadeus (Cramer)
Erinnys denotrus
Erinnys ello (L.)
Erinnys etameri

Gabriel Zamora
Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora Morelia
Morelia
Morelia
Morelia

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
HESPERIIDAE

ESPECIE
Erinnys obscura
Erinnys pacuvius pacuvius (Lintner)
Erinnys sp.
Erinnys tristis tatius (H. W. Edwards)
Erynnis funeralis (Scudder y Burgess)
Gesta invisus (Butler y Druce)
Grais stigmaticus (Mabille)
Heliopetes arsalte (Linnaeus)
Heliopetes ericetorum (Boisduval)
Heliopetes laviana laviana (Hewitson)
Heliopetes macaira (Reakirt)
Hesperia sp.
Hylephila phyleus (Drury)
Lerema accius (Smith)
Lerema liris Evans = Lerema ancillaris
Lerodea sp.
Mylon pelopidas (Fabricius)
Mysoria affinis (Herrich y Scheffer)
Orses cynisca (Swainson)
Panoquina hecebolus (Scudder)
Panoquina ocola (Edwards)
Panoquina sp.
Paratrytone melane (Edwards)
Perichares philetes adela (Hewitson)
Phocides palemon lilea (Reakirt)
Phocides urania (Westwood)
Pholisora mejicanus (Reakirt).
Poanes zabulon (Boisduval y LeConte)
Polites vibex praeceps (Scudder)
Polygonus sp.
Pompeius athenion (Hbner)
Proteides mercurius (Fabricius)
Pyrgus albescens (Plotz)
Pyrgus communis Grote
Pyrgus oileus oileus (Linnaeus)
Pyrgus philetas H. W. Edwards
Pyrgus sp.
Pyrgus sp.
Pyrrhopyge araxes araxes (Hewitson)
Pyrrhopyge chalybea Scudder
Quasimellana eulogius (Pletz)
Spathilepia clonius (Cramer)
Staphylus mazans (Reakirt.)
Synapte syraces (Godman)
Systasea pulverulenta (R. Felder)
Thespieus macareus (Herrich)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia
Tzitzio
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Morelia, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Arteaga, Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia, Zinapcuaro
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Tzitzio

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
HESPERIIDAE

LYCAENIDAE

ESPECIE
Thespieus sp.
Urbanus dorantes dorantes (Stoll)
Urbanus dorysus (Swainson)
Urbanus esmeraldus (Butler)
Urbanus procne (Pletz)
Urbanus procne (Pletz)
Urbanus proteus (Linnaeus)
Urbanus proteus (Linnaeus)
Urbanus simplicius (Stoll)
Urbanus sp.
Urbanus tanna Evans
Urbanus teleus (Hbner)
Vehilius inca (Scudder)
Vidius perigenes (Godman)
Wallengrina otho otho (J. H. Smith)
Xenophanes tryxus (Stoll)
Zopirion sandace (Godman y Salvin)
Zopirion sandace (Godman y Salvin)
Anteros carausius carausius Westwood
Apodemia palmerii australis Austin
Apodemia walkeri Godman y Salvin
Arawacus jada Hewitson = Thecla jada Hewitson
Arcas imperialis (Cramer) = Thecla imperialis (Cramer)
Baeotis zonata simbla Boisduval
Brephidium exilis exilis (Boisduval)
Calephelis matheri McAlpine
Calephelis perditalis spp.
Calephelis perditalis ssp.
Calephelis sp.
Calephelis sp.
Calephelis sp.
Calephelis sp.
Calephelis sp.
Calycopis isobeon Butler y Druce
Celastrina argiolus gozora (Boisduval)
Emesis ares ares (Edwards)
Emesis emesia emesia Hewitson
Emesis mandana furor Butler y Druce
Emesis poeas Godman y Salvin
Emesis saturata Godman y Salvin
Emesis sp.
Emesis tegula Godman y Salvin
Emesis tenedia tenedia C. Felder y R. Felder
Emesis tenedia tenedia C. Felder y R. Felder
Everes comyntas comyntas (Godart)
Hemiargus ceraunus gyas (Butler y H. Druce)
Hemiargus ceraunus zachaeina (Butler y H. Druce)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO
Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Tzitzio, Zinapcuaro
Tzitzio, Zinapcuaro
Gabriel Zamora Tzitzio, Zinap cuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia
Tzitzio
Uruapan
Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Morelia, Tzitzio
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio, Zinapcu aro
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Zitcuaro
Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
LYCAENIDAE

ESPECIE
Hemiargus isola isola (Reakirt)
Juditha molpe Hub.
Lasaia agesila callaina Clench
Lasaia maria maria Clench
Lasaia sessilis Schaus
Lasaia sessilis Schaus
Lasaia sula sula Staudinger
Leptotes cassius cassius (Cramer)
Leptotes marina (Reakirt)
Leptotes marina (Reakirt)
Lycaenopsis pseudoargiolus gozora Bdv.
Melanis pixe pixe Boisduval = Lymnas pixe (Boisduval)
Melanis cephise cephise Mnetries = Lymnas cephise
cephise Menville
Ministrymon azia Hewitson
Ministrymon clytie Edwards
Ministrymon leda Edwards.
Panthiades bathildis Felder y Felder
Panthiades bitias Cramer
Parrhausius moctezuma Clench
Phaoestrymon alcestis Edwards
Plebejus aemon teraunus Hew.
Pseudolycaena damo Druce
Rekoa marius Lucas
Rekoa zebina (Hewitson)
Rethus arcius beutelspacheri Llorente
Sinargis calyce mycone (Hewitson)
Strymon cestri Reakirt.
Strymon sp.
Strymon yojoa Reakirt
Synargis calyce mycone (Hewitson) = Nymula calyce
mycone (Hewitson)
Thecla (grupo heperitis) guzanta Schaus
Thecla agricolor Btlr y Drc.
Thecla battus anfidena Hewitson = Panthiades bathildis
Thecla mycone Godman y Salvin
Thecla sp.
Thecla sp.
Thecla sp.
Thecla syncellus Cramer
Theope diores Godman y Salvin
Theope publius (Felder y R. Felder)
Theope sp.
Theope sp.
Theope virgilius virgilius (Fabricius)
Tisbe lycorias lycorias (Hewitson)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO
Gabriel Zamora Morelia, Tzitzio,
Zinapcuaro.
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio, Zinapcu aro
Morelia
Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Zinapcuaro
Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia, Zinapecuaro, Tzitzio,
Uruapan
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Tzitzio
Zinapcuaro
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Zinapcuaro
Morelia
Tzitzio, Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia
Tacmbaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
LYCAENIDAE
NYMPHALIDAE

ESPECIE
Zyzula cyna cyna (Edwards)
Adelpha bredowii bredowii Geyer
Adelpha fessonia fessonia (Hewitson)
Adelpha phylaca phylaca (H. W. Bates)
Adelpha serpa massilia (C.Felder y R. Felder) = Adelpha
massilia Felder
Adelpha sp.
Agraulis vanillae incarnata (Riley)
Anaea troglodyta aidea Gurin. = Anaea clytemnestra
mexicana
Anartia amathea venusta Frhstorfer
Anartia jatrophae luteipicta (Frhstorfer)

Anemeca ehrenbergii (Geyer)

Anthanassa alexon alexon (God. y Salv.)


Anthanassa ardys (Hewitson)
Anthanassa drusilla lelex (Bates)
Anthanassa ptolyca ptolyca (Bates)
Anthanassa ptolyca ptolyca (Bates)
Anthanassa sp.
Anthanassa sp.
Anthanassa texana texana (Edwards)

Anthanassa tuleis (Bates)


Arqueoprepona demophon centralis (Frhstorfer)
Asterocampa clyton (Boisduval y LeConte)
Asterocampa idyja argus (H. W. Bates)
Basilarchia astyanax arizonensis (Edwards)
Biblis hyperia aganisa (Boisduval)
Chlosyne euema euema Drury
Chlosyne hippodrome hippodrome (Geyer)
Chlosyne janais (Drury)
Chlosyne lacinia adjutrix Scudder
Chlosyne lacinia f. tellias Bates
Chlosyne lacinia lacinia (Geyer)
Chlosyne riobalsensis Bauer.
Colobura dirce dirce (Linnaeus)
Cyclogramma bacchis (Doubleday)
Cyllopsis henshawi hoffmanni L. Miller
Cyllopsis nayarit R. Chermock
Cynthia anabella (Field)
Cynthia cardui (Linnaeus)
Cynthia sp.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Aquila, Gabriel Zamora, Tzitzio
Tacmbaro
Apatzingn, Aquila, Gabriel Zamora,
Lzaro Crdenas, Morelia, Tzitzio.
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Aquila, Coahuayana, Gabriel
Zamora, Lzaro Crdenas,
Tacmbaro, Tuzantla, Tzitzio.
Arteaga, Gabriel Zamora, Morelia,
Tacmbaro, Tarmbaro, Tzitzio,
Zacapu, Zinapcuaro, Ziracuaret iro
Gabriel Zamora, Tzitzio, Zinapcu aro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Morelia, Tzitzio
Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora
Tacmbaro
Coahuayana Gabriel Zamora,
Morelia, Tacmbaro, Tarmbaro,
Tzitzio, Zacapu, Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia, Tarmbaro
Tzitzio
Tacmbaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Aquila, Gabriel Zamora, Morelia,
Tarmbaro ,Villa Jimnez
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Maravato, Moreli a,
Tzitzio
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia, Tacmbaro, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Morelia, Parcuaro
Arteaga, Morelia, Tarmbaro
Zitcuaro

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
NYMPHALIDAE

ESPECIE
Cynthia virginiensis (Drury)
Danaus eresimus montezuma Talbot
Danaus gilippus (Cramer)
Danaus gilippus strigosus Bates
Danaus gilippus thersippus(Cramer)
Danaus plexippus plexippus (Linneaus)

Dione juno huascuma (Reakirt)

Dione moneta poeyii Butler


Dryas julia moderata (Riley)

Dynamine artemisia glauce (H. W. Bates)


Epiphile adrasta escalantei Descimon y Mast
Eunica monima (Cramer)
Euptoieta claudia (Cramer)
Euptoieta hegesia hoffmanni Comstock

Euptoieta sp.
Euptychia fetna Butler
Euptychia hermes Fabr.
Gyrocheilus patrobas patrobas (Hewitson)
Hamadryas amphinome mexicana (Lucas)
Hamadryas atlantis lelaps Godman y Salvin
Hamadryas februa ferentina (Godart)
Hamadryas glauconome glauconome (Bates)
Hamadryas guatemalena marmarice (Frhstorfer)
Heliconius charitonia vazquezae Comstock y Brown

Heliconius erato petiveranus Doubleday

Hermeuptychia hermes Fabricius = Euptychia hermes


(Fabricius)
Hypanartia lethe (Fabricius)
Hypna clytemnestra mexicana Hall
Junonia coenia Hbner = Precis coenia Hbner

Junonia evarete (Cramer) = Precis aenaea clytemnestra


mexicana varete (Cramer)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO
Morelia, Parcuaro, Zacap u,
Zinapcuaro
Aquila, Gabriel Zamora, Zinapcu aro
Morelia, Tarmbaro
Coahuayana, Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Apatzingn, Gabriel Zamora,
Morelia, Parcuaro, Tzitzi o,
Zinapcuaro.
Apatzingn Gabriel Zamora, Lzaro
Crdenas, Morelia, Tarmbaro,
Tzitzio, Zinapcuaro.
Cuitzeo Gabriel Zamora, Morelia,
Tarmbaro, Tzitzio, Zinapcuar o
Apatzingn, Aquila, Gabriel Zamora,
Lzaro Crdenas, Morelia, Tzitzio,
Uruapan, Zinapcuaro.
Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Apatzingn, Morelia, Parcuaro ,
Tzitzio, Zacapu.
Aquila, Arteaga, Benito Jurez,
Gabriel Zamora, Morelia, Parcuaro,
Tacmbaro, Tarmbaro, Tzitzio
Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora
Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Coahuayana, Gabriel Zamora,
Morelia, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Aquila, Apatzingn Benito Jurez,
Gabriel Zamora, Lzaro Crdenas,
Maravato, Morelia, Tacmbaro,
Tzitzio
Aquila, Apatzingn, Lzaro
Crdenas, Salvador Escalante,
Tacmbaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Uruapan
Gabriel Zamora
Apatzingn, Gabriel Zamora,
Morelia, Tacmbaro, Tzitzio,
Zinapcuaro
Morelia, Tzitzio

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
NYMPHALIDAE

ESPECIE

MUNICIPIO

Libytheana carinenta mexicana (Michener)


Manataria maculata (Hopffer) = Tisiphone maculata
(Hopffer)

Gabriel Zamora, Morelia


Charo, Gabriel Zamora, Morelia,
Tzitzio, Uruapan, Zinapcuaro

Marpesia petreus tethys (Fabricius)


Megisto rubricata (W. H. Edwards)
Mestra dorcas amymone (Mnetries)
Microtia elva elva Bates

Coahuayana, Gabriel Zamora, Tzit zio


Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Aquila, Coahuayana, Gabriel
Zamora, La Huacana, Morelia,
Tzitzio.
Apatzingn, Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Morelia, Parcuaro, Sal vador
Escalante, Tarmbaro, Tzitzio

Myscelia cyananthe cyananthe C.Felder y R. Felder


Myscelia cyaniris cyaniris Doubleday
Myscelia ethusa ethusa (Doyere).
Nymphalis antiopa antiopa (Linneaus)
Opsiphanes boisduvalii Doubleday
Pesonia polyphemus polyphemus Westwood = Morpho
polyphemus polyphemus Dbldy. y Hew.
Phyciodes mylitus thebais G. y S
Phyciodes phaon (W. H. Edwards)
Phyciodes pictus pallescens (Felder)
Phyciodes pictus pictus (Edwards)
Phyciodes sp.
Phyciodes tharos tharos (Drury)
Phyciodes vesta vesta (Edwards)
Pindis squamistriga R. Felder
Pirrhogyra edocla edocla Doubleday
Pirrhogyra neaerea hypsenor Godman y Salvin
Prepona sp.
Pyrrhogyra neaerea hypsenor (Godman y Salvin)
Siproeta stelenes biplagiata (Frhstorfer)

PAPILIONIDAE

CONABIO UMSNH

Smyrna blomfildia datis Frhstorfer


Taygetis mermeria excavata Butler
Taygetis uncinata Weym.
Taygetis weymeri (Draudt)
Temenis laothoe quilapayunia R. G. Maza y Turrent
Texola anomalus coracara (Dyar)
Texola elada elada (Hewitson)
Texola elada perse (H. W. Edwards)
Thessalia theona thekla (Edwards)
Vareuptychia similis (Butler)
Vareuptychia themis (Butler)
Zaretis itus ellops (Menetries) = Zaretis ellops anzuletta
Fruhstorfer
Baronia brevicornis Sob.
Battus eracon (Godman y Salvin)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Gabriel Zamora
Benito Jurez, Gabriel Zamora,
Parcuaro, Tacmbaro, Tzitzio,
Uruapan.
Morelia
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Zinapcuaro
Tarmbaro
Zinapcuaro
Morelia
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio,
Zinapcuaro
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Aquila, Benito Jurez Gabriel
Zamora Morelia Tacmbaro Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia
Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Tzitzio
Gabriel Zamora, Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Arteaga, Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora
Huetamo
Aquila

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
PAPILIONIDAE

ESPECIE
Battus laodamas iopas (Godman y Salvin)
Battus philenor (Linneaus)
Battus polydamas (Linnaeus)
Battus polydamas polydamas (Linnaeus)
Calaides ornythion (Boisduval) = Heraclides ornythion
Heraclides cresphontes (Cramer) = Papilio cresphontes
(Cramer)
Heraclides thoas autocles Rothschild y Jordan = Papilio
thoas autocles Rothschild y Jordan

MUNICIPIO
Gabriel Zamora, Tzitzio
Aquila Gabriel Zamora, Morelia,
Tzitzio
Benito Jurez, Gabriel Zamora,
Parcuaro
Aquila, Coahuayana, Gabriel
Zamora, Tzitzio
Coahuayana
Apatzingn, Gabriel Zamora, Lzaro
Crdenas, Morelia, Tzitzio,
Zinapcuaro
Gabriel Zamora Lzaro Crdenas,
Tzitzio

Mimoides ilus occidus (Vzquez)


Mimoides thymbraeus aconophos (Gray) = Protesilaus
thymbraeus aconophos (Gray)

Tzitzio
Benito Jurez

Mimoides thymbraeus aconophos (Gray)

Gabriel Zamora, La Huacana,


Morelia, Tzitzio, Uruapan,
Zinapcuaro
Morelia
Gabriel Zamora, Hidalgo, Morelia
Tacmbaro, Tzitzio
Tzitzio
Aquila, Benito Jurez
Gabriel Zamora, Parcuaro, Tzitzi o
Morelia, Parcuaro, Uru apan
Angamacutiro, Morelia, Uruapan
Zinapcuaro
Benito Jurez, Morelia, Zinapcuar o

Papillo pharnaces Doubleday


Papillo polyxenes asterius (Fabricius)
Parides erithalion polizelus (Rotschild y Jordan)
Parides montezuma Godm. y Salv.
Parides montezuma montezuma (Westwood)
Parides photinus (Doubleday)
Priamides pharnaces (Doubleday)
Protesilaus belesis Bates
Protographium epidaus epidaus (Doubleday) = Protesilaus
epidaus epidaus (Doubleday)
Protographium agesilaus neosilaus Hopffer = Protesilaus
agesilaus neosilaus Hopffer
Protographium epidaus fenochionis (Godm. y Salv.)=
Protesilaus epidaus fenochionis (Godm. y Salv.)

PIERIDAE

CONABIO UMSNH

Coahuayana
Aquila, Coahuayana, Gabriel
Zamora, Morelia, Tzitzio

Protographium philolaus philolaus (Boisduval)= Protesilaus


philolaus philolaus (Boisduval)
Pterourus multicaudatus (Kirby)= Papilio multicaudatus
(Kirby)
Pyrrhosticta garamas Geyer= Papilio garamas (Hbner)

Aquila, Coahuayana, Gabriel Zamora

Pyrrhosticta victorinus morelius (Rotsch. y Jord.)=


Pterourus victorinus morelius (Rotsch. y Jord.)

Tacmbaro Tarmbaro Uruapan

Abaeis nicippe (Cramer)= Eurema nicippe (Cramer)

Gabriel Zamora Morelia Tacmbaro


Tzitzio
Aquila Cuitzeo Gabriel Zamora
Lzaro Crdenas Tzitzio Uruapan

Anteos clorinde (Godart)


Anteos maerula (Fabricius)
Aphrissa statira jada (Butler)
Appias ilaire Godart

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Gabriel Zamora, Los Reyes, Morelia


Tacmbaro, Uruapan, Zinapcuaro
Gabriel Zamora Hidalgo La Huacana
Morelia Tarmbaro Uruapan Zacapu

Aquila Morelia Uruapan


Morelia
Aquila Gabriel Zamora Parcuaro

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
PIERIDAE

ESPECIE
Ascia monuste monuste (Linneaus)
Catasticta nimbice nimbice (Boisduval)
Colias eurytheme Boisduval
Enantia jethys (Boisduval)
Eurema boisduvaliana (C. Felder y R. Felder)
Eurema daira (Godart)
Eurema daira f. daira (Godart)
Eurema daira f. eugenia (Godart)
Eurema daira f. lidia (Godart)
Eurema daira f. sidonia (Godart)
Eurema f. jucunda (Godart)
Eurema mexicana (Dbdy)
Eurema mexicana mexicana (Boisduval)
Eurema proterpia f. gundlachia Poey
Ganyra josephina josepha (Salvin y Godman)
Ganyra josephina josepha (Salvin y Godman)
Glutophrisa drusilla Lamas
Hesperocharis costariscensis pasion (Reakirt)
Hesperocharis crocea jaliscana Schaus
Krycogonia lyside (Godart)
Leptophobia aripa (Boisduval)

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO
Aquila Gabriel Zamora Morelia
Parcuaro Tzitzio
Morelia
Morelia, Zacapu
Gabriel Zamora, Tzitzio Uruapan
Gabriel Zamora Morelia Tzitzio
Uruapan
Gabriel Zamora Morelia Tzitzio
Uruapan
Gabriel Zamora, Tacmbaro Uruapan
Morelia Tacmbaro Tzitzio
Gabriel Zamora Uruapan
Gabriel Zamora Morelia Uruapan
Morelia
Zinapcuaro
Gabriel Zamora Morelia Ptzcuaro
Tacmbaro Tzitzio
Gabriel Zamora Morelia Tacmbaro
Uruapan
Aquila
Arteaga
Aquila Gabriel Zamora, Morelia
Gabriel Zamora, Morelia
Zinapcuaro
Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Tzitzio
Gabriel Zamora, Morelia Zacapu
Zinapcuaro

Melete isonira Bdv.


Nathalis iole Boisduval

Gabriel Zamora
Gabriel Zamora, Morelia Tacmbaro
Tarmbaro Zinapcuaro

Phoebis agarithe agarithe (Boisduval).


Phoebis argante argante (Fabricius)
Phoebis neocypris virgo (Butler)

Coahuayana, Gabriel Zamora, Tzitzi o


Zinapcuaro
Gabriel Zamora, Morelia Tzitzio
Uruapan
Gabriel Zamora, Lzaro Crdenas,
Morelia Parcuaro Tacmbaro
Tzitzio Uruapan
Apatzingn Aquila Cuitzeo Gabriel
Zamora, Los Reyes, Morelia,
TacmbaroTarmbaro, Tzitzio,
Uruapan, Zinapcuaro, Ziracu aretiro.

Phoebis philea philea (Johansson)

Phoebis sennae eubule (Linneaus)

Phoebis sennae marcelina (Cramer)


Phoebis sp.
Phoebis sp.
Pieris rapae rapae (Linneaus)
Pontia protodice (Boisduval y LeConte)
Pyrisitia dina westwoodi (Boisduval) = Eurema dina
westwoodi (Boisduval)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Gabriel Zamora, Tzitzio


Morelia
Tzitzio
Zacapu
Morelia Zacapu Zinapcuaro
Aquila, Lzaro Crdenas, Gabriel
Zamora, Tzitzio

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
PIERIDAE

ESPECIE

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO

Pyrisitia lisa centralis (Herrich-Schaffer)= Eurema lisa


centralis (Herrich-Schaffer)
Pyrisitia nise nelphe (R. Felder) = Eurema nise nelphe (R.
Felder)
Pyrisitia proterpia proterpia (Fabricius)= Eurema proterpia
proterpia (Fabricius)

Gabriel Zamora, Tzitzio

Zerene cesonia cesonia (Stoll) = Colias caesonia

Aquila Gabriel Zamora, Morelia


Parcuaro Ptzcuaro Tacmbaro
Tarmbaro Tzitzio Uruapan Zacapu

Gabriel Zamora, Morelia Tzitzio


Charo, Gabriel Zamora, Lzaro
Crdenas, Morelia Tacmbaro Tzitzi o

^Listado elaborado por el Dr. Javier Ponce Saavedra, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.30. LISTADO DE ESPECIES DE OTROS INSECTOS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
PHYLUM (1)

CLASE (1)

ORDEN (3)

FAMILIA (10)

ARTHROPODA

INSECTA

COLLEMBOLA

ANURIDIDAE
BRACHYSTOMELLIDAE
ENTOMOBRYIDAE
HYPOGASTRURIDAE

ISOTOMIDAE
NEANURIDAE

HETEROPTERA

ONYCHIURIDAE
SMINTHURIDIDAE
PENTATOMIDAE

MEGALOPTERA

CORYDALIDAE

ESPECIE (26)
Pseudachorutes subcrassoides
Brachystomella parvula
Willowsia nigromaculata
Ceratophysella gibbosa
Schoettella distincta
Willemia persimilis
Xenylla grisea
Xenylla pseudomaritima
Xenylla welchi
Desoria trispinata
Neanura muscorum
Pumilinura hidalgoi
Mesaphorura krausbaueri
Sminthurides hyogramme
Alcaeorrhynchus grandis
Apateticus lineolatus
Euthyrhynchus floridanus
Oplomus dichrous
Oplomus pulcher
Perillus confluens
Podisus sagitta
Stiretrus anchorago
Tylospilus acutissimus
Chloronia pallida
Corydalus bidenticulatus
Corydalus texanus

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.30. LISTADO DE ESPECIES DE OTROS INSECTOS DEL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: CONABIO^).

Brailovsky A., H. 1998. Revisin de la subfamilia Asopinae (Hemiptera-Heteroptera-Pentatomidae) para


Mxico. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de dato s SNIBCONABIO. Proyecto P087.
Contreras R., A. 2000. Megaloptera (Insecta: Neuropterida) de Mxico. Departamento de Zoologa. Instituto
de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto
K022.
Palacios V., J. G.1997. Catlogo de colmbolos (Arthropoda: Hexapoda) de Mxico. Laboratorio de
Ecologa y Sistemtica de Microartrpodos. Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias.
Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto B063.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.31. LISTADO DE ESPECIES DE INSECTOS COMUNES DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: UMSNH^)
ORDEN (4)
COLEOPTERA

FAMILIA (37)
ELATERIDAE
LYCIDAE
MELOLONTHINAE

ESPECIE (111)
Phyrophorus sp.
Calopteron reticulatum (Fabricius)
Calopteron sp.
Anomala inconstans
Canthon humectus (Say)
Euphoria basalis (Gary-Percheron)
Euphoria dimidiata (Gary-Percheron)
Euphoria leucographa (GaryPercheron)
Euphorias basalis (Gary-Percheron)
Isonychus arizonensis (Howden)
Macrodactylus mexicanus (Burmeister)
Orizabus isidonoides (Fairmaire)
Pelidnota virescens (Burmeister)
Phyllophaga ravida (Blanchard)
Phyllophaga sp.
Phyllophaga vetula (Horn)
Phylophaga misteca (Bates)

SCARABAEI DAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Chanthon indigaceus (Chevrolati)


Chnaunanthus discolor (Burmeister)
Pelidnota virescens (Burm)
Pelidnota virescens (Burm)
Phanaeus palliatus Strum
Phanoenus cuadridens Say
Strigoderma sp.
Strigoderma sulcipennis (Burmeister)

NOMBRE
COMUN

HABITOS
ALIMENTARIOS

MUNICIPIO

Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo pelotero
Mayate de la flor de
calabaza
Escarabajo
Escarabajo

Terrestre
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Saprfago
Terrestre

Gabriel Zamora
Tzitzio
Gabriel Zamora
Quiroga
Quiroga
Tzitzio

Fitfago
Fitfago

Gabriel Zamora
Tzitzio

Mayate de la flor de
calabaza
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Mayate de junio o
Gallina ciega
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo
Escarabajo

Fitfago

Quiroga

Fitfago
Fitfago
Fitfago
Terrestre
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Saprfago

Quiroga
Quiroga
Quiroga
Gabriel Zamora
Quiroga
Gabriel Zamora
Quiroga
Quiroga

Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago

Gabriel Zamora
Quiroga
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora
Quiroga
Quiroga
Gabriel Zamora
Gabriel Zamora

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN
DIPTERA

FAMILIA
AGROMYZIDAE
BIBIONIDAE
CECIDOMYIIDAE
CHIRONOMIDAE

CHLOROPIDAE
CULICIDAE
DOLICHOPODIDAE
EMPIDIDAE
MUSCIDAE
OTITIDAE
SARCOPHAGIDAE
SEPSIDAE
SYRPHIDAE
TACHINIDAE
TEPHRITIDAE

HEMIPTERA

ANTHOCORIDAE
BERYTIDAE
COREIDAE
LARGIDAE
LYGAEIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

NOMBRE
COMUN

HABITOS
ALIMENTARIOS

MUNICIPIO

Cerodontha dorsalis (Loew)


Dilophus sp.
Anarete sp.
Chironomus sp.

Fitfago
Fitfago
Fitfago
Saprfago

Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Ptzcuaro

Cryptochironomus sp.

Saprfago

Ptzcuaro

Procladius sp.

Saprfago

Ptzcuaro

Tanypus sp.

Saprfago

Ptzcuaro

Eribolus longulus (Loew)


Thaumatomyia glabra (Meigen)
Chaoborus sp.
Chrysotus sp.
Condylostylus sp.
Drapetis sp.
Neomyia cornicina (Fabricius)
Eumetopiella varipes (Loew)
Ravinia sp.
Palaeosepsis sp.
Toxomerus politus (Say)
Blondeliini sp.
Eutretra intermedia Stol.
Neotephritis cancellata (Wulp)
Neotephritis sp.
Trupanea actinobala (Loew)
Orius insidiosus (Say)
Jalysus spinosus (Say)
Anasa tristis (de Geer)
Chariesterus albiventris Burmeister
Largus sp.
Largus succinctus (L.)
Lygaeus kalmii Stal.

Fitfago
Fitfago
Saprfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Saprfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Predador
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago

Tarmbaro
Tarmbaro
Ptzcuaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro

Chinche pirata

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN
HEMIPTERA

FAMILIA
LYGAEIDAE
MIRIDAE

PENTATOMIDAE

REDUVIIDAE

ODONATA

RHOPALIDAE
AESHNIDAE

CALOPTERYGIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE
Nysius sp.
Creontiades sp.
Dolichomiris linearis R.
Spanagonicus albofasciatus (R.)
Taedia scrupeus (Say)
Banasa dimidiata (Say)
Murgantia histrinica (Hahn)

NOMBRE
COMUN

HABITOS
ALIMENTARIOS

Zicrona sp.
Acholla sp.
Zelus sp.
Liorhyssus hyalinus
Aeshna dugesi Calvert
Aeshna multicolor Hagen

Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Fitfago
Chinche arlequn de la Fitfago
col
Fitfago
Predador
Chinche besucona
Predador
Fitfago
Liblula
Predador
Liblula
Predador

Aeshna psilus Calvert


Anax amazili Burmeister
Anax junius (Drury)
Oplonaeschna armata (Hagen)
Remartinia luteipennis florida (Hagen)
Remartinia secreta Calvert

Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula

Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador

Hetaerina americana (Fabricius)


Hetaerina americana (Fabricius)

Liblula
Liblula

Predador
Predador

Hetaerina cruentata (Rambur)

Liblula

Predador

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Tarmbaro
Morelia
Comanja, Lzaro
Crdenas, Morelia,
La Piedad,
Tacmbaro
Gabriel Zamora
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Coahuayana,
Morelia, Pastor
Ortz
Morelia
La Huacana,
Purundiro,
Tarmbaro,
Uruapan, Zacapu
Gabriel Zamora,
Tacmbaro

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN
ODONATA

FAMILIA

ESPECIE

NOMBRE
COMUN

HABITOS
ALIMENTARIOS

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO

CALOPTERYGIDAE

Hetaerina vulnerata Selys

Liblula

Predador

COENAGRIONIDAE

Apanisagrion lais (Selys)


Argia lungens (Hagen)
Argia oenea Hagen Selys
Argia sp.
Argia tarascana Calvert
Enallagma sp.
Ischnura demorsa (Hagen)
Telebasis salva Hagen
Lauragaster diadema (Selys)
Erpetogomphus Selys
Archilestes grandis (Rambur)

Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Liblula
Caballito del diablo

Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador
Predador

Lestes alacer Hagen

Caballito del diablo

Predador

Morelia, Villa
Escalante, Uruapan

Brechmorhoga sp.
Brechmorhoga sp.
Dythemis nigrescens
Dythemis sterilis Hagen

Liblula
Liblula
Liblula
Liblula

Predador
Predador
Predador
Predador

Erytrhodiplax funerea (Hagen)

Liblula

Predador

Erytrhodiplax umbrata Linneo

Liblula

Predador

Lepthemis vesiculosa Fabricius

Liblula

Predador

Libellila sp.
Libellula nodisticta Hagen
Libellula saturata Huhler
Macrothemis sp.

Liblula
Liblula
Liblula
Liblula

Predador
Predador
Predador
Predador

Gabriel Zamora
Tacmbaro
Tuzantla
Gabriel Zamora,
Tacmbaro
Coahuayana,
Gabriel Zamora,
Huetamo,Tuzantla,
Zacapu
Coahuayana,
Morelia
Gabriel Zamora,
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia, Tacmbaro
Gabriel Zamora

CORDULEGASTRIDAE
GOMPHIDAE
LESTIDAE

LIBELLULIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Morelia,
Tacmbaro,
Uruapan
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Gabriel Zamora
Morelia
Tarmbaro
Gabriel Zamora,
Morelia Uruapan

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN
ODONATA

FAMILIA
LIBELLULIDAE

ESPECIE

NOMBRE
COMUN

HABITOS
ALIMENTARIOS

Macrothemis sp.
Orthemis ferruginea Fabricius

Liblula
Liblula

Predador
Predador

Paltothemis sp.
Pantala flavescens Fabricius
Perithemis intensa Kirby
Pseudoleon superbus (Hagen)

Liblula
Liblula
Liblula
Liblula

Predador
Predador
Predador
Predador

Sympetrum corruptum (Hagen)


Sympetrum illotum (Hagen)

Liblula
Liblula

Predador
Predador

Liblula
Liblula

Predador
Predador

MACROMIIDAE
Macromia sp.
PSEUDOSTIGMATIDAE Archilestes grandis (Rambur)

CONABIO UMSNH

MUNICIPIO
Benito Jurez
Aquila,
Coahuayana, La
Huacana, Gabriel
Zamora, Huetamo,
Morelia, Tuzantla.
Morelia
Purundiro, Morelia
Benito Jurez
Gabriel Zamora,
Lzaro Crdenas,
Tuzantla
Morelia
Benito Jurez,
Morelia,
Tacmbaro, Zacapu
Morelia
Gabriel Zamora,
Tacmbaro, Tzitzio

^Listado elaborado por el Dr. Javier Ponce Saavedra, Laboratorio de Entomologa de la Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.31. LISTADO DE ESPECIES DE ARAAS COMUNES DEL ESTADO DE


MICHOACN (UMSNH^)
ESPECIE (127)

NOMBRE COMUN

MUNICIPIOS

AGELENIDAE

Agelenopsis naevia (Walckenaer)


=Agelena naevia Walckenaer

araa de tnel

Morelia

ANYPHAENIDAE

Aysha sp.
Acacesia humuta (Hentz)
Acacesia humuta (Hentz)
Acacesia humuta (Hentz)
Acanthepeira stellata Walckenaer
Acanthepeira stellata Walckenaer
Aculepeira sp.
Araneus apache Levi
Araneus detrimentosus (PickardCambridge )= Epeira nigrohumeralis
Pickard-Cambridge
Araneus lineatipes (PickardCambridge) = Neosconella lineat ipes
Pickard-Cambridge
Araneus pegnia (Walckenaer) =
Epeira solersioides Pickard -Cambridge

araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa

Morelia
Lzaro Crdenas
Morelia
Uruapan
Coahuayana
Morelia
Morelia
Tacmbaro
Churumuco

araa

Apatzingn

araa

Morelia

Araneus pegnia (Walckenaer) =


araa
Epeira solersioides Pickard -Cambridge

Tacmbaro

Araneus pegnia (Walckenaer) =


araa
Epeira solersioides Pickard -Cambridge

Uruapan

Araneus popaco Levi


Araneus thaddeus (Hentz)
Araneus uruapan Levi
Argiope argentata (Fabricius)
Argiope argentata (Fabricius)
Argiope argentata (Fabricius)
Argiope aurantia Lucas = Argiope
personata Pickard-Cambridge
Argiope trifasciata (Forskal)Argiope
transversa Banks

araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa

Tanctaro
Morelia
Uruapan
Morelia
Salvador Escalante
Zinapcuaro
Aquila

araa

Buenavista

Argiope trifasciata (Forskal)Argiope


transversa Banks

araa

Huetamo

Argiope trifasciata (Forskal)Argiope


transversa Banks

araa

Marcos Castellanos

Argiope trifasciata (Forskal)Argiope


transversa Banks

araa

Morelia

Argiope trifasciata (Forskal)Argiope


transversa Banks

araa

Zitcuaro

Cyclosa bifurca (MacCook)


Cyclosa caroli (Hentz)

araa
araa

Uruapan
Uruapan

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ANYPHAENIDAE

ESPECIE

NOMBRE COMUN

MUNICIPIOS

Cyclosa Walckenaeri (PickardCambridge)

araa

lvaro Obregn

Cyclosa Walckenaeri (PickardCambridge)

araa

Morelia

Cyclosa Walckenaeri (PickardCambridge)

araa

Uruapan

Cyclosa Walckenaeri (PickardCambridge)

araa

Zinapcuaro

Edricus productus Pickard-Cambridge araa

Tacmbaro

Eriophora edax (Blackwall) =


Araneus edax Petrunkevitch

araa

Ario de Rosales

Eriophora edax (Blackwall) =


Araneus edax Petrunkevitch

araa

Coahuayana

Eriophora edax (Blackwall)


Eriophora edax (Blackwall)
Eriophora edax (Blackwall)
Eriophora ravilla (C.L. Koch) =
Araneus ravilla Petrunkevitch

araa
araa
araa
araa

Morelia
Tacmbaro
Zamora
Tacmbaro

Eustala californiensis (Keyserling)

araa

Tanganccuaro

Eustala mexicana Chickering


Gasteracantha cancriformis (L.) =
Gasteracantha exacantha Banks

araa
araa de espinas

Salvador Escalante
Aquila

Kaira gibberossa Pickard-Cambridge


Larinia directa (Hentz) = Drexelia
directa Petrunkevitch

araa
araa

Aquila
Jiquilpan

Larinia directa (Hentz)


Mangora calcalifera PickardCambridge

araa
araa

Quiroga
Tacmbaro

Mangora fasciolata (Franganillo)


Mangora fasciolata (Franganillo)
Mangora passiva (PickardCambridge) = Epeira passiva Pickard Cambridge
Mangora passiva (PickardCambridge)

araa
araa
araa

La Huacana
Tacmbaro
Tacmbaro

araa

Uruapan

Metazygia zilloides (Banks)


Metazygia zilloides (Banks)
Metazygia zilloides (Banks)
Metazygia zilloides (Banks)
Metepeira aff. labyrinthea (Hentz)
Metepeira spinipes PickardCambridge = Araneus spinipes
Petrunkevitch
Metepeira spinipes PickardCambridge
Metepeira spinipes PickardCambridge

araa
araa
araa
araa
araa
araa

Jiquilpan
Tacmbaro
Uruapan
Vista Hermosa
Tacmbaro
Morelia

araa

Ptzcuaro

araa

Zinapcuaro

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ANYPHAENIDAE

CLUBIONIDAE
DICTYNIDAE

DIGUETIDAE

ESPECIE

NOMBRE COMUN

MUNICIPIOS

Micrathena funebris Banks =


Acrosoma funebre Banks
Micrathena gracilis (Walckenaer) =
Acrosoma rugosa Banks
Micrathena gracilis (Walckenaer) =
Acrosoma rugosa Banks
Micrathena gracilis (Walckenaer)
Micrathena gracilis (Walckenaer)
Micrathena mitrata (Hentz)Acrosoma
mitrata Banks

araa

Uruapan

araa

Coalcomn

araa

La Piedad

araa
araa
araa

Ptzcuaro
Uruapan
Tacmbaro

Micrathena sagittata (Walckenaer)

araa

Coahuayana

Micrathena sagittata (Walckenaer)


Micrathena sagittata (Walckenaer)
Neoscona hentzii (Keyserling) =
Neoscona benjamina PickardCambridge
Neoscona hentzii (Keyserling)
Neoscona hentzii (Keyserling)
Neoscona hentzii (Keyserling)
Neoscona oaxacensis (Keyserling) =
Neoscona conifera Pickard-Cambridge

araa
araa
araa

Tacmbaro
Uruapan
Morelia

araa
araa
araa
araa

Salvador Escalante
Uruapan
Zinapcuaro
Aquila

Neoscona oaxacensis (Keyserling)


Neoscona oaxacensis (Keyserling)
Neoscona oaxacensis (Keyserling)

araa
araa
araa

Ario de Rosales
Morelia
Tacmbaro

Neoscona oaxacensis (Keyserling)


Neoscona oaxacensis (Keyserling)
Neoscona orizabensis PickardCambridge = Neoscona amulensis
Pickard-Cambridge
Neoscona orizabensis PickardCambridge

araa
araa
araa

Uruapan
Zinapcuaro
Morelia

araa

Zinapcuaro

Verrucosa arenata (Walckenaer) =


Araneus arenatus Petrunkevitch

araa

Tacmbaro

Verrucosa arenata (Walckenaer) =


Araneus arenatus Petrunkevitch

araa

Tacmbaro

Wagneriana sp.
Wagneriana sp.
Wagneriana tauricornis (PickardCambridge) = Araneus tauricornis
Petrunkevitch
Wixia aff. clivosa
Cheiracanthium sp.
Dictyna sp.
Dictyna sp.
Dictyna sp.
Mallos sp.
Mallos sp.
Diguetia albolineata (PickardCambridge)

araa
araa
araa

Aquila
Tacmbaro
Tacmbaro

araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa

Tacmbaro
Morelia
Morelia
Uruapan
Uruapan
Morelia
Uruapan
Morelia

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

DIGUETIDAE

DIPLURIDAE
GNAPHOSI DAE
HETEROPODIDAE
LYC0SIDAE

OXYOPIDAE
PHOLCIDAE
SALTICIDAE

TETRAGNATHIDAE
THERAPHOSIDAE

THERIDIIDAE

ESPECIE

NOMBRE COMUN

MUNICIPIOS

Diguetia albolineata (PickardCambridge) = Ervig albolineatus


Pickard-Cambridge
Euagrus sp.
Zelotes sp.
Olios sp.
Lycosa helluo Walckenaer
Pardosa falcifera Pickard-Cambridge
Pardosa lapidicina
Schizocosa macocki
Sosippus mexicanus Simon
Peucetia viridans (Hentz) = Oxiopes
viridans Hentz

araa

Morelia

araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa
araa

Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia

araa
araa saltadora
araa saltadora
araa saltadora
araa saltadora
araa saltadora
araa saltadora
araa

Uruapan
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Morelia
Uruapan

tarntula

tarntula
tarntula
araa
viuda negra
viuda negra
araa

Aquila, Coahuayana, Lzaro


Crdenas, Churumuco,
Huetamo
Buena Vista
Huetamo
Uruapan
Morelia
Tacmbaro
Tacmbaro

araa
araa

Uruapan
Tacmbaro Uruapan

Physocyclus sp.
Eris sp.
Habronattus sp.
Metaphiddipus sp..
Salticus sp.
Sitticus sp.
Tutelina sp.
Tetragnatha elongata Walckenaer =
Tetragnatha grallator Banks
Euathlus smithi (Pickard-Cambridge)
= Brachypelma smithi PickardCambridge
Euathlus smithi (Pickard-Cambridge)
Euathlus smithi (Pickard-Cambridge)
Achaearanea fresno (Gertsch)
Latrodectus mactans (Fabricius)
Latrodectus mactans (Fabricius)
Steatoda aff. grossa (C. L. Koch) =
Asagena zonata (Pickard-Cambridge)
Steatoda aff. grossa (C. L. Koch)
Steatoda autumnalis (Banks) =
Lithyphantes autummalis Banks

Theridion sp.
araa
Theridium evexum Keyserling =
araa
Phyllonethis electa PickardCambridge
Tidarren sisyphoides (Walckenaer) =
araa
Diponoma proba (Pickard-Cambridge)

ULOBORIDAE

CONABIO UMSNH

Tidarren sisyphoides (Walckenaer) =


Diponoma proba (Pickard-Cambridge)
Misumena vazquezae
Misumenops celer (Hentz)
Xisticus sp.
Uloborus sp.

Morelia
Uruapan

Tacmbaro

araa

Uruapan

araa cangrejo
araa cangrejo
araa cangrejo
araa

Morelia
Morelia
Morelia
Uruapan

^Listado elaborado por el Dr. Javier Ponce Saavedra, Laboratorio de Entomologa de la Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de
San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.33. LISTADO DE ESPECIES DE ALACRANES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (3)
BUTHIDAE

DIPLOCENTRIDAE
VAEJOVIDAE

ESPECIE (18)

NOMBRE COMN

REGIONES, MUNICIPIOS Y
LOCALIDADES

USOS

Centruroides bertholdii (Thorell) =


Centrurus bertholdii Thorell

Alacrn, Alacrn de Jalisco

Taretan, Tepalcatepec, Uruapan, Lzaro


Crdenas, Coahuayana.

Importancia mdica

Centruroides infamatus (C.L. Koch)


= Tityus infamatus C.L. Koch

Alacrn de Michoacn

Importancia mdica

Centruroides infamatus f. ornatus


(Pocock) = Centrurus infamatus
Pocock
Centruroides limpidus (Karsch) =
Centrurus limpidus limpidus Karsch

Alacrn

Apatzingn, Arteaga, Buenavista, C haro,


Churumuco, Coalcomn, Huetamo,
Indaparapeo Salvador Escalant e, Los Reyes,
Sahuayo, Vistahermosa,Gabriel Za mora,
Tepalcatepec, Tuxpan, Tarmbaro, U ruapan,
Morelia, Zinapcuaro.
Arteaga, Morelia, Alvaro Obregn ,
Vistahermosa, Huacana La, Charo, C oeneo,
Zacapu, Tanganccuaro.
Apatzingn, Tuxpan, Coeneo, La Huacana,
Huetamo, Nocuptaro, Tacmbaro , Taretan,
Tuzantla, Tzitzio, Uruapan.

Alacrn de Guerrero

Es comn en casas
habitacin de zonas
suburbanas y rurales.
Muy abundante.

Importancia mdica

Importancia mdica

Centruroides limpidus tecomanus


Hoffmann

Alacrn de Manzanillo

Aquila, El Faro de Buceras, Colola,


Coahuayana, Lzaro Crdenas,

Importancia mdica

Centruroides nigrescens (Pocock) =


Centrurus nigrescens Pocock

Alacrn

Aquila, Lzaro Crdenas, La Piedad.

Importancia mdica

Centruroides balsasensis Ponce y


Francke

Alacrn

Depresin del Balsas

Importancia mdica

Diplocentrus keyserlingi Karsch


Vaejovis cisnerosi Ponce y Sissom
Vaejovis dugesi Pocock = Vaejovis
mexicanus dugesi Pocock

Alacrn
Alacrn
Alacrn

Contepec, La Huacana, Faro de Buceras.


Churumuco, Huetamo.
Coalcomn, Morelia.

Vaejovis intrepidus Thorell

Alacrn

Vaejovis mexicanus mexicanus C.L.


Koch =Vaejovis mexicanusn
Kraepelin = Parabrotheas
montezuma Penther

Alacrn

Apatzingn, Carcuaro, Lzaro Crd enas,


Uruapan.
Morelia.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

OBSERVACIONES

De amplia distribucin en
zonas clidas y secas.

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA (3)

ESPECIE (18)

NOMBRE COMN

REGIONES, MUNICIPIOS Y
LOCALIDADES

Vaejovis nigrescens Pocock

Alacrn

Hidalgo, Huandacareo Moreli a, Uruapan,


Tepalcatepec, Acuitzio.

Vaejovis nigrescens Pocock


=Vaejovis nitidulus nigrescens

Alacrn

Morelia, Ptzcuaro, Tuxpan, Z amora.

Vaejovis occidentalis Hoffmann =


Vaejovis subcristatus occidental is
Hoffmann

Alacrn

Morelia, Zacapu, Lzaro Crdenas, Faro de


Buceras, Colola.

Vaejovis punctatus punctatus Karsch


Vaejovis pusillus Pocock
Vaejovis variegatus Pocock

Alacrn
Alacrn
Alacrn

Morelia.
Tlapujahua, Morelia, Zirahun.
Gabriel Zamora, Morelia, Tzitzio Tac mbaro,
Faro de Buceras.

USOS

CONABIO UMSNH

OBSERVACIONES

^Listado elaborado por el Dr. Javier Ponce Saavedra, Laboratorio de Entomologa de la Facultad de Biologa, UMSNH.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.34. LISTADO DE ESPECIES DE PECES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
PHYLUM (1)

CLASE (2)

ORDEN (10)

FAMILIA (26)

CHORDATA

ACTINOPTERYGII

ATHERINIFORMES

ATHERINOPSIDAE

CHARACIFORMES
CLUPEIFORMES
CYPRINIFORMES

CHARACIDAE
CLUPEIDAE
CATOSTOMIDAE
CYPRINIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (107)
Atherinella balsana
Atherinella eriarcha
Atherinella guatemalensis
Chirostoma aculeatum
Chirostoma arge
Chirostoma attenuatum
Chirostoma bartoni
Chirostoma chapalae
Chirostoma consocium
Chirostoma estor
Chirostoma grandocule
Chirostoma humboldtianum
Chirostoma jordani
Chirostoma labarcae
Chirostoma lucius
Chirostoma patzcuaro
Chirostoma promelas
Chirostoma reseratum
Chirostoma sphyraena
Chirostoma attenuatum
Chirostoma estor
Chirostoma grandocule
Chirostoma jordani
Astyanax fasciatus
Lile stolifera
Moxostoma austrinum
Algansea lacustris
Algansea tincella
Algansea lacustris

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLUM

CLASE

ORDEN

FAMILIA

CHORDATA

ACTINOPTERYGII

CYPRINIFORMES

CYPRINIDAE

CYPRINODONTIFORMES

GOODEIDAE

POECILIIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Carassius auratus
Ctenopharyngodon idella
Cyprinus carpio
Hybopsis boucardi
Notropis calientis
Notropis sallaei
Yuriria alta
Alloophorus robustus
Allotoca diazi
Allotoca dugesii
Allotoca meeki
Chapalichthys encaustus
Chapalichthys peraticus
Girardinichthys multiradiatus
Goodea atripinnis
Hubbsina turneri
Ilyodon whitei
Skiffia bilineatus
Skiffia lermae
Skiffia multipunctata
Xenotoca melanosoma
Xenotoca variata
Zoogoneticus quitzeoensis
Heterandria bimaculata
Poecilia butleri
Poecilia mexicana
Poecilia reticulata
Poecilia sphenops
Poeciliopsis balsas
Poeciliopsis gracilis
Poeciliopsis infans
Xiphophorus helleri

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLUM

CLASE

ORDEN

FAMILIA

CHORDATA

ACTINOPTERYGII

PERCIFORMES

CARANGID AE

CENTRARCHIDAE
CICHLIDAE

ECHENEIDAE
ELEOTRIDAE

GERREIDAE
GOBIIDAE
HAEMULIDAE

LUTJANIDAE
MUGILIDAE
MULLIDAE
POLYNEMIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Caranx vinctus
Chloroscombrus orqueta
Trachinotus kennedyi
Micropterus salmoides
Archocentrus nigrofasciatus
Cichlasoma istlanum
Oreochromis aureus
Oreochromis mossambicus
Oreochromis aureus
Oreochromis mossambicus
Tilapia rendalli
Tilapia zillii
Remora remora
Dormitator latifrons
Eleotris picta
Gobiomorus maculatus
Eucinostomus currani
Eucinostomus entomelas
Awaous transandeanus
Gobionellus microdon
Anisotremus caesius
Anisotremus dovii
Anisotremus interruptus
Haemulon steindachneri
Haemulopsis leuciscus
Pomadasys panamensis
Xenichthys xanti
Lutjanus argentiventris
Mugil cephalus
Mugil curema
Pseudupeneus grandisquamis
Polydactylus approximans

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


PHYLUM

CLASE

ORDEN

FAMILIA

CHORDATA

ACTINOPTERYGII

PERCIFORMES

SCIAENIDAE

PLEURONECTIFORMES
SILURIFORMES

SERRANIDAE
ACHIRIDAE
ARIIDAE
ICTALURIDAE

CEPHALASPIDOMORPHI

SYNGNATHIFORMES
PETROMYZONTIFORMES

SYNGNATHIDAE
PETROMYZONTIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Menticirrhus elongatus
Menticirrhus nasus
Ophioscion scierus
Ophioscion typicus
Epinephelus analogus
Achirus mazatlanus
Arius seemanni
Cathorops fuerthii
Ictalurus balsanus
Ictalurus dugesii
Ictalurus punctatus
Pseudophallus starksii
Lampetra geminis
Lampetra spadicea

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.34. LISTADO DE ESPECIES DE PECES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).

Daz P., E. 1998. Ictiofauna Lermense. Laboratorio de Ictiologa y Limnologa. Depart amento de Zoologa.
Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico Nacional. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto P006.
Espinosa P., H. 2002. Computarizacin de la Coleccin Nacional de Peces del Instituto de Biologa UNAM.
Coleccin Nacional de Peces. Depart amento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto T023.
Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin helmintolgica del Instituto de
Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Bio loga. Universidad Nacional Autnoma de
Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P085.
Lozano V., M. L. 2003. Repatriacin del material ictiolgico de 12 estados de la Repblica Mexicana,
depositado en la coleccin ictiolgica de la Universidad de Tulane, E.U. Laboratorio de Ictiologa.
Departamento de Zoologa de Vertebrados. Facultad de Ciencias Biolgicas. Universidad Autnoma
de Nuevo Len. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto S056.
Soto G., E. 2000. Ictiofauna balseana y helmintos parsitos asociados. Laboratorio de Ictiologa y
Limnologa. Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico
Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto L051.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.35. LISTADO DE ESPECIES DE PECES DE AGUA DULCE DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)
FAMILIA (15)
ATHERINOPSIDAE

ESPECIE (85)

NOMBRE
COMN

DISTRIBUCIN

CONSERVACIN

USOS

OBSERVACIONES

Atherinella balsana (Meek) =


Melaniris balsanus

Plateadito del
Balsas

Tierra Caliente, Valle de


Apatzingn,

No disponible

Alimento

Especie nativa

Atherinella guatemalensis
(Gnther)

Plateadito de
Huamuchal

Costa

No disponible

Ecolgica,alimento

Especie nativa

Chirostoma arge (Jordan y


Snyder)= Eslopsarum arge

Charal del verde

Bajo, Cinega de
Chapala

No disponible

Alimento,
Ecolgica

Especie nativa en ro
Angulo y Lago de Chapala.

Ptzcuaro-Zirahun

No disponible

Biolgica, Alimento Especie nativa y endmica


del lago de Ptzcuaro.

Cinega de Chapala

No disponible

Alimento,
Ecolgica

Cinega de Chapala

Peligro de extincin

Biolgica, Alimento Especie endmica del ro


Grande de Morelia, extinta
en Cuitzeo- Morelia.

Charal

Centro

Peligro de extincin

Alimento, Biolgica Especie extinta en CuitzeoMorelia.

Charal del rancho

Cinega de Chapala

No disponible

Alimento, Biolgica Especie nativa de lago de


Chapala.

Pescado blanco,
Kurucha

Ptzcuaro-Zirahun

No disponible

Alimento, Biolgica Especie endmica del lago


de Zirahun. Introducida a
otros reservorios.

Centro, PtzcuaroZirahun

Amenazada

Alimento,Biolgica

Chirostoma attenuatum
Charal prieto
Meek= Eslopsarum
attenuatum, Chirostoma
attenuatum
Chirostoma chapalae Jordan y Charal de Chapala
Snyder = Eslopsarum
chapalae
Chirostoma charari (De
Charal tarasco
Buen)= Eslopsarum bartoni
charari
Chirostoma compressum (De
Buen)= Chirostoma
grandocule compressum
Chirostoma consocium Jordan
y Hubbs= Eslopsarum
consocium
Chirostoma estor copandaro
De Buen = Chirostoma estor

Chirostoma estor Jordan=


Pescado blanco
Eslopsarum estor, Chirostoma
estor

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Especie rndmica en el lago


de Chapala.

Especie endmica de
Ptzcuaro-Morelia. Nativa
que se ha introducido en
diferentes cuerpos de agua,
tambin de la cuenca del
Balsas.

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
ATHERINOPSIDAE

CATOSTOMIDAE

CENTRARCHIDAE

ESPECIE
Chirostoma grandocule
(Steindachner)=
Atherinichthys grandocule
Chirostoma humboldtianum
(Valenciennes) = Atherina
humboldtianum, Chistoma
regali
Chirostoma jordani Woolman
= Eslopsarum jordani,
Chirostoma brasiliensis
Chirostoma labarcae Meek=
Eslopsarum labarcae

NOMBRE
COMN

DISTRIBUCIN

CONSERVACIN

USOS

CONABIO UMSNH

OBSERVACIONES

Charal del Lago,


Charal blanco

Cinega de Chapala

No disponible

Alimento,
Ecolgica

Especie nativa.

Pescado blanco de
Zacapu

Cinega de Chapala,
Zacapu

No disponible

Alimento,
Ecolgica

Especie nativa

Charal, Charale

Bajo, Centro, Zacapu,


Cinega de Chapala,

No disponible

Alimento,Biolgica

Especie nativa

Charal de la barca

Bajo, Cinega de
Chapala

No disponible

Alimento, Biolgica Especie nativa en ro


Angulo y lago de Chapala

Chirostoma lucius Boulenger= Charal de la laguna


Chirostoma ocotlana,
Chirostoma crystallinum
Chirostoma melanoccus
Charal de San
lvarez
Juanico

Cinega de Chapala

No disponible

Alimento, Biolgica Especie endmica del lago


de Chapala.

Cinega de Chapala

No disponible

Consumo humano

Chirostoma patzcuaro Meek

Ptzcuaro-Zirahun

No disponible

Alimento, Biolgica Especie endmica del lago


de Ptzcuaro.

Chirostoma promelas Jordan y Charal boca negra


Snyder

Cinega de Chapala

Amenazada

Alimento, Bilogica Especie endmica del lago


de Chapala.

Chirostoma riojai Solorzano y Charal de Santiago


Lpez = Chirostoma bartoni,
Eslopsarum bartoni bartoni

Oriente

Chirostoma sphyraena
Boulenger

Charal barracuda

Cinega de Chapala

Chriostoma jordani
Woolman= Eslopsarum
jordani, Chirostoma
brasiliensis
Scartomyzon austrinus
(Bean)= Moxostoma
austrinum
Lepomis cyanellus= Lepomis
cyanellus

Charal, Charale

Centro

Alimento, biolgica Especie nativa.

Chuime,Matalote

Bajo, Centro, Cinega


de Chapala

Importancia
biolgica

Especie Nativa.

Pez sol

Cinega de Chapala

Alimento

Especie Introducida

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Charal pinto

Especie endmica de la
presa de San Juanico.

Alimento, Biolgica Especie nativa

Rara

Alimento, biolgica Especie endmica del lago


de Chapala.

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA

ESPECIE

NOMBRE
COMN

DISTRIBUCIN

CONSERVACIN

USOS

CONABIO UMSNH

OBSERVACIONES

CENTRARCHIDAE

Micropterus salmoides
Lacpede= Labrus salmoides

Lobina negra,
Trucha

Ptzcuaro-Zirahun,
Zacapu

Alimento,
Acuacultura

CENTROPOMIDAE

Centropomus nigrescens
Gnther

Robalo, Robalo
prieto

Costa

Alimento, comercial Especie Nativa en ro


Cachan y Nexpa. Es una
especie muy apreciada para
su venta en mercados de
todo el pas. Se le encuentra
en estuarios e incluso en
ros

Centropomus pectinatus
(Poey)= Centropomus
grandoulatus, Centropomus
pectinatus
Centropomus robalito Jordan
y Gilbert

Robalo de aleta
prieta

Costa

Alimento, comercial Especie Nativa

Robalo de aleta
amarilla, pijoln

Costa

Alimento, comercial Especie Nativa

Centropomus viridis
Lockington
Astyanax aeneus (Cuvier)=
Astyanax fasciatus, Chalceus
fasciatus
Cichlasoma istlanum (Jordan
y Snyder )= Heros istlanus

Robalo plateado

Costa

Pepesca, Ccido,
Blanquillo,
Sardinita
Mojarra del Balsas,
Mojarra prieta

Costa, Tierra Caliente,


Oriente, Valle de
Apatzingn
Costa, Oriente, Tierra
Caliente, Valle de
Apatzingn
Cinega de Chapala,
Zacapu

Alimento, comercial Especie Nativa en ro


Nexpan
Alimento,
Especie Nativa
Ornamental

CHARACINIDAE

CICHLIDAE

Oreochromis aureus
Tilapia azul
(Steindachner)= Sarotherodon
aureus
Oreochromis mossambicus
Tilapia negra
(Peters)= Saratherodon
mossambicus
Oreochromis niloticus
(Linnaeus)= Sarotherodon
niloticus
Tilapia rendalli (Boulenger)=
Tilapia melanopleura

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Amenazada

Especie Introducida en
Ptzcuaro y Ro Angulo.

Alimento, Biolgica Especie Nativa. Endmica


del ro Balsas
Alimento,
Acuacultura

Especie Introducida, que ha


desplazado a especies
nativas
Especie Introducida, que ha
causado impacto en especie
nativas.

Valle de Apatzingn

Alimento,
Acuacultura

Tilapia del nilo

Bajo, Centro, Tierra


Caliente, Zacapu

Alimento,
Acuacultura

Especie Introducida

Tilapia roja

Bajo, Cinega de
Chapala,Tierra Caliente,
Valle de Apatzingn

Alimento,
Acuacultura

Especie Introducida

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
CUPLEIDAE

CYPRINIDAE

ESPECIE

NOMBRE
COMN

DISTRIBUCIN

CONSERVACIN

USOS

CONABIO UMSNH

OBSERVACIONES

Lile gracilis Aguirre y


Vivero= Lile stolifera,
Harengula stolifera,
Sardinella stolifera
Algansea barbata Alvarez y
Corts

Sardinita, Areque

Costa, Valle de
Apatzingn

Pupo del lerma

Cinega de Chapala

Algansea lacustris
Steindachner= Algansea
lacustris

Acmara

Oriente, Cinega de
Chapala, PtzcuaroZirahun

Algansea popocha (Jordan y


Snyder)= Xystrosus popoche

Popocha

Cinega de Chapala

Algansea tincella
(Valenciennes)= Leuciscus
tincella
Aztecula sallei (Gnther) =
Notropis sallei, Ceratichthys
sallei
Carassius auratus (Linnaeus)=
Carassius auratus

Sardinita, Pupo del


Valle

Bajo, Cinega de
Chapala, Zacapu

Consumo humano,
Biolgico

Especie Nativa.

Carpa Azteca,
Sardinita

Centro

Importancia
biolgica

Especie Nativa.

Carpa dorada

Centro, Cinega de
Chapala, Oriente

Acuacultura y
Ornamental

Especie Introducida de
Eurasia

Ctenopharyngodon idellus
(Valenciennes)

Carpa Herbvora

Ptzcuaro-Zirahun

Alimento,
Acuacultura

Especie Introducida de
Asa. Utilizable tambin
para controles de maleza.

Cyprinus carpio Linnaeus

Carpa comn

Bajo, Centro, Cinega


de Chapala, PtzcuaroZirahuen, Zacapu

Alimento, fines
acuacultura

Especie Introducida de
Eurasia.

Alimento

Especie Nativa. Endmica


de las subcuenca
Telpacatepec, Balsas
infiernillo y Tacmbaro
Especie Nativa, Endmica
en ros Pnuco y cuenca
Lerma-Santiago

Hybopsis boucardi (Gnther)= Carpa del Balsas


Notropis boucardi, Leuciscus
boucardi

Tierra Caliente

Hybopsis calientis (Jordan y


Snyder)= Notropis calientis

Centro, Zacapu

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Carpa amarilla

Alimento, cebo vivo Completa todo el ciclo de


para pesca
vida en agua dulce.

Peligro de extincin

Amenazada

Amenazada

Consumo humano,
Biolgica

Especie Endmica de la
cuenca Lerma -Santiago

Consumo humano

Especie Nativa. Endmica


en Ptzcuaro y cuenca
Lerma-Chapala. Existen
reportes de su distribucin
en otras localidades de
nuestro pas.
Especie Endmica de la
cuenca Lerma-Chapala

Consumo humano
Biolgica

Importancia
ecolgica

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
CYPRINIDAE

GOBIESOCIDAE

GOBIIDAE

GOODEIDAE

ESPECIE
Yuriria alta (Jordan) =
Hybopsis altus, Hudsonius
altus
Gobiexos mexicanus Briggs y
Miller

NOMBRE
COMN

DISTRIBUCIN

CONSERVACIN

USOS

CONABIO UMSNH

OBSERVACIONES

Carpa blanca,
sardina

Zacapu

Alimento, biolgico Especie Nativa.

Cucharita mexicana

Costa

Alimento, biolgico Especie que viven tanto en


aguas dulces, como
estuarios y marinos
Alimento, biolgico Especie ampliamente
distribuida en aguas dulces

Awaous transandeanus Poey = Gobio


Gobius transandeanus

Costa

Gobionellus microdon Gilbert


= Gobius microdon

Purito

Costa

Alimento, biolgico Especie parte de su vida en


interior de aguas dulces

Sicydium gymnogaster
Ogilvie- Grant = Sicydium
gymnogaster

Dormiln de
veracruz,
Chanquetes

Costa, Valle de
Apatzingan

Alimento, biolgico Especie que habita tanto


aguas interiores como en la
vertiente del Pacfico

Sicydium multipunctatum
Regan= Cotylopus punctatus

Dormiln punteado

Costa

Alimento, biolgico Especie que habita tanto


aguas interiores como en la
vertiente del pacifico

Alloophorus robustus (Bean)= Chehua


Fundulus robustus,
Zoogoneticus robustus
Allotoca catarinae (De Buen)= Tiro
Neoophorus catarinae

Centro, Cinega de
Chapala, PtzcuaroZirahun, Zacapu
Valle de Apatzingn

Consumo humano

Especie Nativa

Alimento

Especie Endmica en la
Subcuenca TelpacatepecInfiernillo

Allotoca diazi (Meek)=


Neoophorus diazi

Chorumo

Ptzcuaro-Zirahun

No disponible

Importancia
Ecolgica

Especie Nativa, utilizable


para forraje de Carnvoros

Allotoca dugesi (Bean)=


Fundulus dugesi, Allotoca
vivipara
Allotoca meeki (Bean)=
Neoophorus meeki

Tiro

Centro, PtzcuaroZirahun,

Amenazada

Alimento,
Ecolgica

Tiro de Zirahun

Ptzcuaro-Zirahun

Especie Nativa, Endmica


de la cuenca LermaSantiago
Especie Nativa. Endmica
del lago de Zirahun

Allotoca zacapuensis MeyerRadda y Dominguez


Chapalichthys encaustus
(Jordan y Snyder) =
Characodon encaustus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Zacapu
Pintito de ocotln

Cinega de Chapala

Alimento,
Ecolgica
Habitat restringuido

Ecolgica
Ornamental,
Ecolgica

Especie Endmica del lago


de Chapala

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
GOODEIDAE

ICTALURIDAE

ESPECIE

NOMBRE
COMN

Chapalichthys pardalis
lvarez = Chapalichthys
peraticus
Girardinichthys multiradiatus
(Meek)= Characodon
multiradiatus
Goodea atripinnis Jordan=
Characodon atripinnis

Pintito de tocumbo

Cinega de Chapala

Ornamental,
Ecolgica

Especie Endmica de la
subcuenca de San Juanico

Mexcalpique de
Zempoala

Oriente

Importancia
Ecolgica

Especie Nativa

Tiro, Chehua

Bajo, Centro, Cinega


de Chapala, PtzcuaroZirahuen, Zacapu

Alimento,
Biolgica,
Ecolgica

Especie Nativa

Goodea luitpoldi (Therese von Tiro de Ptzcuaro


Bayern y Steindachner)=
Characodon luitpoldi
Hubbsina turneri De Buen =
Mora,Chehua,
Hubbsina turneri
Cherehuita

Ptzcuaro-Zirahun

Importancia
biolgica

Especie Nativa

Importancia
biolgica

Especie Endmica de las


subcuencas de CuitzeoMorelia, y ro Angulo

Ilyodon whitei (Meek) =


Goodea whitei

Mojarrita,
Mexcalpique cola
partida

Costa, Tierra Caliente,


Valle de Apatzingn,
Oriente

Skiffia bilineata (Bean) =


Characodon bilineatus

Tiro rayado

Centro

Amenazada

Importancia
Biolgica,Alimento

Especie Nativa

Skiffia lermae Meek= Skiffia


lermae
Skiffia multipunctata
(Pellegrin)= Xenendum
multipunctata, Ollentodon
multipunctata
Xenotoca variata (Bean)=
Characodon variatus,
Characodon eiseni
Zoogoneticus quitzeoensis
(Bean)= Platypoecilus
quitzeoensis
Ictalurus balsanus (Jordan y
Snyder)= Istlarius balsanus

Tiro, Carangua

Centro, Zacapu

Amenazada

Especie Nativa

Tiro manchado

Cinega de Chapala

Importancia
biolgica
Importancia
biolgica

Pintada, Pintola,
Carangua

Centro, Cinega de
Chapala, Zacapu

Alimento, biolgico Especie Nativa

Picote

Centro, Cinega de
Chapala, Zacapu

Alimento porcino,
Biolgica

Especie Nativa

Bagre del Balsas

Valle de Apatzingn,
Tierra Caliente

Alimento

Especie Nativa. Endmica


de la cuenca del Balsas

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

DISTRIBUCIN

Centro, Zacapu

CONSERVACIN

Peligro de extincin

USOS

CONABIO UMSNH

OBSERVACIONES

Alimento, Biolgica Especie Endmica de la


cuenca del Balsas

Amenazada

Especie Nativa. Distribuido


en el Lerma

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

FAMILIA
ICTALURIDAE

MUGILIDAE

PETROMYZONIDAE

POECIILIDAE

ESPECIE

NOMBRE
COMN

DISTRIBUCIN

CONSERVACIN

USOS

CONABIO UMSNH

OBSERVACIONES

Ictalurus dugesi (Bean)=


Ameiurus dugesi

Bagre del Lerma

Cinega de Chapala

Alimento

Ictalurus ochoterenai (De


Buen)= Ameiurus ochoterenai

Bagre

Cinega de Chapala

Alimento

Ictalurus punctatus
(Rafinesque)= Siluros
punctatus
Agonostomus monticola
(Brancoft)= Mugil monticola

Bagre de canal

Cinega de Chapala

Alimento

Especie Introducida

Trucha de tierra
caliente

Costa

Consumo humano

Especie Nativa. Tpica de


ros tropicales de Amrica

Mugil curema Valenciennes=


Querimana curema, Myxus
harengus
Lampetra geminis (lvarez)=
Tetrapleurodon geminis

Lisa, Lisa blanca,


Lebrancha

Costa

Alimento

Especie Nativa.

Lamprea de Jacona

Centro

Sujeta a proteccin
especial

Lampetra spadiceus Bean=


Tetrapleurodon spadiceus

Lamprea

Cinega de Chapala

Peligro de extincin

Heterandria bimaculata
(Heckel)= Xiphophorus
bimaculatus
Poecilia butleri Jordan=
Platypoecilus nelsoni

Guatopote
manchado

Costa

No disponible

Topote del pacfico

Costa

Amenazada

Topote del
Atlntico

Cinega de Chapala

Guppy

Centro, Cinega de
Chapala

Topote
mexicano,Pupos,
Truchi

Tierra Caliente, Valle de


Apatzingn, Tierra
Caliente

Poecilia mexicana
Steindachner= Poecilia
mexicana
Poecilia reticulata (Peters)=
Lebistes reticulatus,
Girardinus reticulatus,
Acanthophacelus guppi
Poecilia shenops
Valenciennes= Mollienesia
shenops

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

No disponible

Especie Endmica de
Lerma- Chapala, y Lago de
Chapala
Especie Nativa de Lago de
Chapala

Funcin biolgica y Especie que en estadio


ecolgica
juvenil (amocetos)
alimentacin es filtradores
de plancton
Funcin biolgica y Especie parsita, en peligro
ecolgica
de extincin del lago de
Chapala
Alimento
Especie Introducida.

Ornamental y
ecolgico

Especie Nativa

Alimento

Especie Introducida

Fines Ornamentales

Especie Nativa en cuenca


del Balsas, y Introducida en
Lerma

Ornamental,
Ecolgica

Especie Nativa

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


FAMILIA
POECIILIDAE

ESPECIE
Poeciliopsis balsas Hubbs=
Poeciliopsis anonas,
Poeciliopsis balsas
Poeciliopsis infans
(Woolman)= Gambusia infans,
Poeciliopsis porosus
Xiphophorus helleri Heckel=
Xiphophorus gunther,
Xiphophoru jalapae

NOMBRE
COMN

DISTRIBUCIN

CONSERVACIN

USOS

CONABIO UMSNH

OBSERVACIONES

Guatopote del
Balsas

Valle de Apatzingn

Importancia
ecolgica

Guatopote del
lerma

Centro, Cinega de
Chapala, Tierra Caliente,
Zacapu
Bajo, Oriente, Zacapu

Alimento,importanc Especie Nativa.


ia Biolgica

Pez espada, cola de


espada

Fines Ornamentales

Especie Nativa, Endmica


de la cuenca del Balsas

Especie Introducida
artificialmente en ro
Balsas y ro Lerma

^Listado elaborado por la M.C. Mar tina Medina Nava y la M.C. Ma. Virginia Segura Garca, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.36. LISTADO DE ESPECIES DE ANFIBIOS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
CLASE (1)
AMPHIBIA

ORDEN (2)

FAMLIA (8)

ANURA

BUFONIDAE

HYLIDAE

LEPTODACTYLI DAE

MICROHYLIDAE
PELOBATIDAE
RANIDAE

CAUDATA

AMBYSTOM ATIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (48)
Bufo coccifer
Bufo compactilis
Bufo marinus
Bufo marmoreus
Bufo occidentalis
Bufo perplexus
Bufo valliceps*
Hyla arenicolor
Hyla bistincta
Hyla eximia
Hyla plicata*
Hyla smaragdina
Hyla smithii
Ololygon staufferi*
Pachymedusa dacnicolor
Phrynohyas venulosa*
Smilisca baudini
Triprion spatulatus*
Eleutherodactylus angustidigitorum
Eleutherodactylus augusti
Eleutherodactylus hobartsmithi
Eleutherodactylus maurus
Eleutherodactylus nitidu
Eleutherodactylus occidentalis
Eleutherodactylus pygmaeus
Eleutherodactylus rugulosus
Eleutherodactylus vocalis
Leptodactylus labialis
Leptodactylus melanonotus
Hypopachus variolosus
Spea hammondi*
Spea multiplicatus
Rana berlandieri*
Rana dunni
Rana megapoda
Rana montezumae
Rana neovolcanica
Rana pustulosa
Rana trilobata*
Ambystoma amblycephalum
Ambystoma bombypellum*
Ambystoma dumerili

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CLASE

ORDEN

FAMLIA

AMPHIBIA

CAUDATA

AMBYSTOMATIDAE
PLETHODONTIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Ambystoma ordinarium
Ambystoma tigrinum
Pseudoeurycea belli
Pseudoeurycea cephalica*
Pseudoeurycea longicauda
Pseudoeurycea robertsi

*Especies que no han sido registradas para el estado y su ocurrencia es cuestionable


^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO y revisado por la Dra. Dolores del Carmen Huacuz Elas, Facultad de Biologa de
la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Fuentes de informacin
ANEXO 4.36. LISTADO DE ESPECIES DE ANFIBIOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).

Flores V., O. 1998. Formacin de una base de datos y elaboracin de un atlas de la herpetofauna de Mxico.
Coleccin de anfibios y reptiles. Museo de Zoo loga "Alfonso L Herrera". Departamento de
Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto A014.
Salgado M., G. 2002. Base de datos y catlogo de helmintos parsitos de anuros de Mxico. Laboratorio de
Helmintologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma
de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto S137. Mxico

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

ndice

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.37. LISTADO DE ESPECIES DE ANFIBIOS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: UMSNH^)
ORDEN (2)
FAMILIA (9)

ANURA
BUFONIDAE

ESPECIE (42)
Bufo coccifer

Bufo compactilis
Bufo marinus
Bufo marmoreus
Bufo occidentalis
Bufo perplexus
HYLIDAE
Hyla arenicolor
Hyla bistincta
Hyla eximia
Hyla smaragdina
Hyla smithii
Pachymedusa dacnicolor
Pternophyla fodiens
Smilisca baudinii
Triprion spatulatus
LEPTODACTYLIDAE Eleutherodactylus angustidigitorum
Eleutherodactylus augusti
Eleutherodactylus hobartsmithi
Eleutherodactylus nitidus = Tomodactylus nitidus
Eleutherodactylus occidentalis = Leptodactylus occidentalis
Eleutherodactylus pygmaeus
Eleutherodactylus rufesces = Tomodactilyus rufescens
Eleutherodactylus rugulosus
Leptodactylus fragilis = Leptodactylus labialis
Leptodactylus melanonotus
MICROHYLIDAE
Hypopachus variolosus
SCAPHIOPODIDAE
Spea multiplicata
RANIDAE
Rana forreri
Rana dunni
Rana trilobata = Rana megapoda
Rana montezumae
Rana neovolcanica
Rana pustulosa
RHINOPHRYNIDAE Rhinophrynus dorsalis
URODELA
Ambystoma amblycephalum
AMBYSTOMATIDAE
Ambystoma andersoni
Ambystoma dumerilii
Ambystoma ordinarium
Ambystoma velasci
Ambystoma rivulare
PLETHODONTIDAE Pseudoeurycea belli
Pseudoeurycea longicauda

NOMBRE COMN
sapo chiquito
sapo de meseta
sapo verrugoso
Sapo jaspeado
sapo de pino
sapo
ranita de caada
ranita de pliegue
ranita de montaa
ranita esmeralda
ranita enana
rana verde arborcola
ranita minera
rana parda
rana pico de pato
ranita de Ptzcuaro
ranita amarilla
ranita de hojarasca
rana grillo
rana costea
ranita pigmea
ranita roja
rana de tierra
ranita de charco
rana de charco
rana ovejera
sapito de espuelas
rana verde
rana de Ptzcuaro
rana de Chapala
rana de Moctezuma
rana leopardo
rana de cascada
sapo excavador
salamandra o ajolote cabeza chata

NOM-059-SEMARNAT-2001
Pr

ENDMICA
(E)
E
E
E
E

Pr

Pr

E
E
E

Pr

E
E

Pr
Pr
Pr
Pr
A
Pr
Pr
Pr

E
E
E
E
E
E

ajolote o achoque de Zacapu


achoque de Ptzcuaro
salamandra michoacana
salamandra o ajolote tigre

Pr
Pr
Pr
Pr

E
E
E
E

tlaconete pinto
tlaconete de cola larga

A
Pr

E
E

Listado elaborado por Dolores del C. Huacuz-Elas, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.
El arreglo taxonmico y la nomenclatura estn basados en Flores-Villela O., y L. Canseco-Marquz. 2004. Nuevas especies y cambios taxonmicos
para la herpetofauna de Mxico. Acta Zoolgica Mexicana (n.s.) 20(2); 115-144.

ndice

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.38 LISTADO DE ESPECIES DE REPTILES DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
CLASE (1)

ORDEN (2)

FAMILIA (20)

REPTILIA

SQUAMATA

ANGUIDAE
BIPEDIDAE
BOIDAE
COLUBRIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (137)
Barisia imbricata
Bipes canaliculatus
Boa constrictor
Coniophanes lateritius
Conophis vittatus
Conopsis biserialis
Conopsis lineatus
Conopsis nasus
Diadophis punctatus
Dryadophis melanolomus
Drymarchon corais
Drymobius margaritiferus
Enulius flavitorques*
Ficimia hardyi*
Geagras redimitus*
Geophis dugesi
Geophis incomptus
Geophis maculiferus
Geophis nigrocinctus
Geophis petersi
Geophis tarascae
Hypsiglena torquata
Imantodes gemmistratus
Lampropeltis ruthveni*
Lampropeltis triangulum
Leptodeira maculata
Leptodeira splendida
Leptophis diplotropis
Manolepis putnami
Masticophis mentovarius
Masticophis taeniatus
Nerodia melanogaster
Oxybelis aeneus
Pituophis deppei
Pituophis lineaticollis
Pseudoficimia frontalis
Pseudoleptodeira latifasciata
Rhadinaea hesperia
Rhadinaea lachrymans*
Rhadinaea laureata
Rhadinaea taeniata
Salvadora bairdi
Salvadora mexicana

SINONMIA

Diadophis dugesii

Phituophis deppei

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE

ORDEN

FAMILIA

REPTILIA

SQUAMATA

COLUBRIDAE

CORYTOPHANIDAE
ELAPIDAE
GEKKONIDAE

HELODERMATIDAE
IGUANIDAE

LEPTOTYPHLOPIDAE
LOXOCEMIDAE
PHRYNOSOMATIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE
Senticolis triaspis
Sibon philippi
Sonora michoacanensis
Storeria storerioides
Tantilla bocourti
Tantilla calamarina
Tantilla rubra*
Thamnophis cyrtopsis
Thamnophis eques
Thamnophis scalaris
Thamnophis scaliger
Thamnophis valida
Toluca lineata
Trimorphodon biscutatus
Trimorphodon tau
Basiliscus vittatus
Micrurus distans
Micrurus laticollaris
Hemidactylus frenatus
Phyllodactylus duellmani
Phyllodactylus lanei
Phyllodactylus paucituberculatus
Phyllodactylus tuberculosus
Heloderma horridum
Ctenosaura pectinata
Ctenosaura similis*
Enyaliosaurus clarki
Enyaliosaurus quinquecarinatus*
Iguana iguana
Leptotyphlops bressoni
Leptotyphlops goudoti
Loxocemus bicolor
Phrynosoma asio
Phrynosoma coronatum*
Sceloporus aeneus
Sceloporus asper
Sceloporus bulleri
Sceloporus clarki*
Sceloporus dugesi
Sceloporus formosus
Sceloporus gadoviae
Sceloporus grammicus
Sceloporus heterolepis
Sceloporus horridus
Sceloporus jalapae*
Sceloporus jarrovi*

CONABIO UMSNH

SINONMIA

Ctenosaura clarki

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE

ORDEN

FAMILIA

REPTILIA

SQUAMATA

PHRYNOSOMATIDAE

POLYCHRIDAE

SCINCIDAE

TEIIDAE

VIPERIDAE

TESTUDINES

BATAGURIDAE
CHELONIIDAE
DERMOCHELYIDAE
KINOSTERNIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE
Sceloporus melanorhinus
Sceloporus pyrocephalus
Sceloporus scalaris
Sceloporus siniferus
Sceloporus spinosus
Sceloporus torquatus
Sceloporus utiformis
Urosaurus bicarinatus
Urosaurus gadovi
Urosaurus irregularis*
Uta stansburiana
Anolis dunni
Anolis nebulosus
Anolis schmidti
Anolis sericeus*
Eumeces altamirani
Eumeces brevirostris
Eumeces colimensis
Eumeces copei
Eumeces dugesi
Eumeces lynxe*
Eumeces parvulus
Mabuya brachypoda
Sphenomorphus assatus
Ameiva undulata
Cnemidophorus burti*
Cnemidophorus calidipes
Cnemidophorus communis
Cnemidophorus costatus
Cnemidophorus deppii
Cnemidophorus gularis*
Cnemidophorus guttatus*
Cnemidophorus lineattissimus
Cnemidophorus mexicanus*
Cnemidophorus sacki*
Agkistrodon bilineatus
Crotalus basiliscus
Crotalus durissus
Crotalus molossus
Crotalus polystictus
Crotalus pusillus
Crotalus triseriatus
Rhinoclemmys rubida
Chelonia agassizi
Dermochelys coriacea
Kinosternon hirtipes

CONABIO UMSNH

SINONMIA

Norops dunni
Norop nebulosus
Norops schmidti

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE

ORDEN

FAMILIA

REPTILIA

TESTUDINES

KINOSTERNIDAE

ESPECIE

CONABIO UMSNH

SINONMIA

Kinosternon integrum
Kinosternon scorpioides*

*Especies que no han sido registradas para el estado y su ocurrencia es cuestionable.


^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO y revisado por la Dra. Dolores del C. Huacuz Elas,
Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo.

Fuentes de informacin
ANEXO 4.38. LISTADO DE ESPECIES DE REPTILES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^).

Bravo M., C. 1999. Inventario nacional de especies vegetales y animales de uso artesanal. Asociacin
Mexicana de Arte y Cultura Popular AC. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J002.
Flores V., O. 1998. Formacin de una base de datos y elaboracin de un atlas de la herpetofauna de Mxico.
Coleccin de anfibios y reptiles. Museo de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de
Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto A014.
Goyenechea M., I. 1999. Filogenia del gnero Conopsis Gnther (Serpentes: Colubridae). Museo de
Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad
Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto H127.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.39 LISTADO DE ESPECIES DE REPTILES DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: UMSNH^)

RDEN (3)
SUBRDEN
TESTUDINES

FAMILIA (24)
BATAGURIDAE
CHELONIIDAE
DERMOCHELYDAE
KINOSTERNIDAE

CROCODYLIA
SQUAMATA
SAURIA

CROCODYLIDAE
ANGUIDAE
CORYTOPHANIDAE
EUBLEPHARIDAE
GEKKONIDAE

HELODERMATIDAE
IGUANIDAE
PHRYNOSOMATIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (138)

NOMBRES COMUNES

Rhinoclemmys rubida
Chelonia mydas agassizi
Lepidochelys olivacea
Dermochelys coriacea
Kinosternon hirtipes
Kinosternon integrum
Crocodylus acutus acutus
Barisia imbricata imbicata

tortuga de monte payaso


tortuga negra
tortuga golfina
tortuga lad
tortuga del Valle de Mxico
casquito
cocodrilo de ro
falso escorpin

Basiliscus vittatus
Coleonyx elegans
Hemidactylus frenatus
Phyllodactylus duellmani
Phyllodactylus homolepidurus
Phyllodactylus lanei
Phyllodactylus paucituberculatus
Phyllodactylus unctus
Heloderma horridum horridum
Ctenosaura clarki
Ctenosaura pectinata
Iguana iguana
Phrynosoma asio
Sceloporus aeneus
Sceloporus asper
Sceloporus bulleri

pasaros
cuija manchado
besucona
salamanquesa pigmea
salamanquesa de Sonora
pata de vaca
salamanquesa del ro Marqus
salamanquesa del ro de San Lucas
escorpin, lagarto enchaquirado
iguana, nopilche
iguana negra, garrobo
iguana verde
lagarto espinoso
llanerita
lagartija escamosa
lagartija escamosa

NOM-059SEMARNAT2001 / End*
Pr
P
P
P
Pr
Pr
Pr
Pr / E
A
Pr / E
Pr / E
E
Pr / E
Pr / E
A/E
A/E
A/E
Pr
Pr
E
Pr / E
E

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

RDEN (3)
SUBRDEN

FAMILIA (24)
Cont. Phrynosomatidae

POLYCHROTIDAE
SCINCIDAE

TEIIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (138)
Sceloporus dugesi intermedius
Sceloporus gadoviae
Sceloporus heterolepis
Sceloporus horridus
Sceloporus grammicus microlepidotus
Sceloporus melanorhinus calligaster
Sceloporus pyrocephalus
Sceloporus scalaris scalaris
Sceloporus siniferus siniferus
Sceloporus spinosus
Sceloporus torquatus torquatus
Sceloporus utiformis
Urosaurus bicarinatus
Urosaurus gadovi
Norops (Anolis) dunni
Norops (Anolis) nebulosus
Norops (Anolis) schmidti
Mesoscincus altamirani = Eumeces
altamirani
Eumeces colimensis
Eumeces copei
Eumeces dugesi
Eumeces parvulus
Mabuya brachypoda
Sphenomorphus assatus
Aspidoscelis undulata = Ameiba
undulata
Aspidoscelis calidipes=
Cnemidophorus calidipes
Aspidoscelis communis communis =
Cnemidophorus communis communis

NOMBRES COMUNES
ticuini
lagartija escamosa
roo espinoso
lagartija espinosa
chintete de mezquite comn
roo de rbol
lagartija espinosa del pedregal
lagartija de montaa
lagartija escamosa castaa
lagartija escamosa espinosa
rpido barrado de meseta
roo de suelo
lagartija arbolera tropical
lagartija de rbol Gadow
anolis de Dunn
roo de pao
roo de pao
eslizn de Tepalcatepec

CONABIO UMSNH

NOM-059SEMARNAT2001 / End*
E
E
E
E
Pr
E
E
E
E
E
E
Pr / E
E
E
Pr / E

eslizn de Colima
eslizn de Cope
eslizn de Duges
salamanquesa de cola azul
salamanquesa de rayas
escincela roja
sabandija de cola azul

Pr / E
Pr / E
Pr / E
E

ticuiliche

Pr / E

cuije de cola roja

Pr / E

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

RDEN (3)
SUBRDEN

FAMILIA (24)
Cont. Colubridae

AMPHISBAENIA
SERPENTES

XANTUSIIDAE
BIPEDIDAE
BOIDAE
COLUBRIDAE

ESPECIE (138)
Aspidoscelis costatus =
Cnemidophorus costatus
Aspidoscelis deppii = Cnemidophorus
deppii
Aspidoscelis lineattissimus =
Cnemidophorus lineattissimus
Lepidophyma tarascae
Bipes canaliculatus
Boa constrictor
Coniophanes fissidens dispersus
Coniophanes lateritius
Coniophanes sarae
Conophis vittatus
Conopsis biserialis
Conopsis nasus nasus
Diadophis dugesii
Dryadophis melanolomus stuarti
Drymarchon corais rubidus
Drymobius margaritiferus
margaritiferus
Drymobius margaritiferus fistulosus
Geophis dugesi
Geophis incomptus
Geophis maculiferus
Geophis nasalis
Geophis nigrocinctus
Geophis petersi
Geophis pyburni
Geophis sieboldi

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

NOMBRES COMUNES
huico llanera

CONABIO UMSNH

NOM-059SEMARNAT2001 / End*
E

lagartija rayada de panza negra


cuije lineado

Pr / E

lagartija nocturna tarasca


lagartija topo
boa, alimacoa
culebra panza amarilla
culebra lisa
culebra
culebra mexicana de dos lneas
culebra de cuatro lneas
culebra de tierra de la meseta
mexicana
culebra de collar de Duges
culebra-lagartijera comn
culebra arroyera
corredora moteada

Pr / E
Pr / E
A

zolcuate de tapete
minadora de Duges
minadora de Sierra de Coalcomn
minadora de Michoacn
minadora parda
minadora de la Sierra de Coalcomn
minadora de Peters
minadora
minadora de Siebold

E
A/E
E
E

E
Pr /E
Pr / E
Pr
Pr / E
Pr / E
Pr / E
Pr / E

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

RDEN (3)
SUBRDEN

FAMILIA (24)
Cont. Colubridae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (138)
Geophis tarascae
Hypsiglena torquata torquata
Imantodes gemmistratus latistratus
Lampropeltis triangulum arcifera
Lampropeltis triangulum nelsoni
Leptodeira annulata
Leptodeira maculata
Leptodeira septentrionalis polysticta
Leptodeira splendida bresoni
Leptophis diplotropis diplotropis
Manolepis putnami
Masticophis flagellum lineatus
Masticophis bilineatus
Masticophis mentovarius mentovarius
Masticophis mentovarius striolatus
Masticophis taeniatus girardi
Oxybelis aeneus
Pituophis deppei deppei
Pituophis deppei lineaticollis
Pseudoficimia frontalis
Pseudoleptodeira latifasciata
Rhadinaea hesperia baileyi
Rhadinaea laureata
Rhadinaea taeniata taeniata
Salvadora bairdi
Salvadora mexicana
Senticolis triaspis intermedia
Sibon fasciatus guerreroensis
Sibon nebulata
Sibon philippi

NOMBRES COMUNES
minadora Tarasca
culebra nocturna
culebra- cordelilla escamuda
falsa coralillo
falsa coralillo
escombrera
escombrera del suroeste mexicano
escombrera manchada
escombrera ojo de gato
ranera del litoral del Pacfico
culebra cabeza surcada
chirrionera
chirrionera
chirrionera sabanera
chirrionera ceniza
culebra ltigo rayada
bejuquillo parda
alicante
mazacuate
ilamacoa
culebra de cabeza roja
culebra rayada occidental
hojarasquera corona
hojarasquera gigante
culebra chata de Baird
culebra nariz de parche mexicana
culebra ilamacoa punteada
culebra anillada de Guerrero
caracolera jaspeada
caracolera de Philipp

CONABIO UMSNH

NOM-059SEMARNAT2001 / End*
Pr / E
Pr
Pr
A
Pr
Pr / E
E
A/E
E
A

A/E
E
E
Pr / E
Pr / E
E
E
Pr / E
Pr / E
E
E
Pr

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

RDEN (3)
SUBRDEN

FAMILIA (24)
Cont. Colubridae

ESPECIE (138)
Sonora michoacanensis
michoacanensis
Storeria storerioides
Symphimus leucostomus
Tantilla bocourti
Tantilla cascadae
Tantilla calamarina
Thamnophis eques eques
Thamnophis cyrtopsis collaris
Thamnophis postremus
Thamnophis melanogaster canescens
Thamnophis pulchrilatus

ELAPIDAE

LEPTOTYPHLOPIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Thamnophis scalaris
Thamnophis scaliger
Thamnophis valida isabelleae
Thamnophis vicinus
Trimorphodon biscutatus biscutatus
Trimorphodon tau latisfacia
Trimorphodon tau tau
Toluca lineata lineata
Micrurus diastema diastema
Micrurus distans michoacanensis
Micrurus laticollaris maculirostris
Micrurus laticollaris laticollaris
Pelamis platurus
Leptotyphlops bressoni
Leptotyphlops goudotii

NOMBRES COMUNES
culebra de tierra de Michoacn
culebra parda mexicana
culebra de labios blancos del Itsmo
de Tehuantepec
culebra negra de Bocourt
culebra ciempis de Michoacn
culebra ciempis del litoral del
Pacfico
culebra de agua rayada
culebra de agua
culebra de agua
culebra de agua de vientre negro
culebra listonada de tierras altas
mexicana
culebra de agua
culebra de agua
culebra de agua nmada de Colima
culebra de agua
falsa nauyaca
falsa nauyaca de cabeza negra
falsa nauyaca mexicana
toluquea rayada
coralillo
coralillo
coralillo de Colima
coralillo del Balsas
serpiente marina
serpiente lombriz michoacana
serpiente lombriz

CONABIO UMSNH

NOM-059SEMARNAT2001 / End*
E

E
Pr / E
E
A/E
Pr / E
A
A
A/E
E
A/E
A/E
E
Pr
E
E
E
Pr / E
E
Pr / E
Pr / E

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

RDEN (3)
SUBRDEN

FAMILIA (24)
LOXOCEMIDAE
TYPHLOPIDAE
VIPERIDAE

ESPECIE (138)
Loxocemus bicolor
Ramphotyphlops braminus
Agkistrodon bilineatus bilineatus
Crotalus basiliscus basiliscus
Crotalus durissus culminatus
Crotalus molossus nigrescens
Crotalus polystictus
Crotalus pusillus
Crotalus tancitarensis
Crotalus triseriatus aquilus
Crotalus triseriatus triseriatus
Porthidium hespere

NOMBRES COMUNES
alamacoa
serpiente ciega de Braminy
gamarrilla
cascabel
vbora de cascabel del Balsas
cascabel serrana
cascabel acutica
cascabel oscura del Tanctaro
cascabel de Tanctaro
hocico de puerco
cascabel oscura mexicana
colmillo de puerco

CONABIO UMSNH

NOM-059SEMARNAT2001 / End*
Pr

Pr
Pr / E
Pr
Pr
Pr / E
A/E
E
E
E
Pr / E

^Listado elaborado por Dolores del C. Huacuz Elas, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San Nicols de
Hidalgo.

Taxa a nivel rdenes y subrdenes tomado de Dundee, 1989; Taxonoma basada en Flores-Villela, O. y L. CansecoMrquez. 2004. Nuevas especies y cambios taxonmicos para la herpetofauna de Mxico. Acta Zoolgica Mexicana
20(2):115-144 (2004).

End*.- Endemismos de acuerdo a Flores V., O. 1993. Herpetofauna Mexicana. Lista anotada de las especies de anfibios y
reptiles de Mxico, cambios taxonmicos recientes y nuevas especies. Carnegie Mus. Nat. Hist. Special Pub. 17 pp.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.40 LISTADO DE ESPECIES DE AVES REGISTRADA EN EL ESTADO DE MICHOACN.


FUENTE: UMSNH ^ Arreglo taxonmico AOU 1998, Suplementos 40-45 AOU

Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Crypturellus

cinnamomeus

tinam canelo

Thicket Tinamou

autumnalis

pijije ala blanca

Black-bellied Whistling-Duck

Dendrocygna

bicolor

pijije canelo

Fulvous Whistling-Duck

Anser

albifrons

ganso careto-mayor

Greater White-fronted Goose

Chen

caerulescens

ganso blanco

Snow Goose

Cairina

moschata

pato real

Muscovy Duck

Aix

sponsa

pato arcoiris

Wood Duck

Anas

strepera

pato friso

Gadwall

Anas

americana

pato chalcun

American Wigeon

Anas

platyrhynchos(diazi) pato de collar

Mallard

Anas

discors

Blue-winged Teal

NOM
END

***

TINAMIFORMES
TINAMIDAE
ANSERIFORMES
ANATIDAE
Dendrocygninae
Dendrocygna
Anserinae

Anatinae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

cerceta ala azul

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Anas

cyanoptera

cerceta canela

Cinnamon Teal

Anas

clypeata

pato cucharn-norteo

Northern Shoveler

Anas

acuta

pato golondrino

Northern Pintail

Anas

crecca

cerceta ala verde

Green-winged Teal

Aythya

valisineria

pato coacoxtle

Canvasback

Aythya

americana

pato cabeza roja

Redhead

Aythya

collaris

pato pico anillado

Ring-necked Duck

Aythya

affinis

pato boludo-menor

Lesser Scaup

Bucephala

albeola

pato monja

Bufflehead

Oxyura

jamaicensis

pato tepalcate

Ruddy Duck

Ortalis
Penelope

poliocephala
purpurascens

chachalaca mexicana
pava cojolita

West mexican Chachalaca


Crested Guan

gallus
colchicus
cristatus

gallo comn
faisn de collar
faisn

Red Junglefowl
Ring-necked Pheasant
Common Peafowl

gallopavo

guajolote norteo

Wild Turkey

macroura

codorniz-coluda
neovolcnica
codordiz rayada
codorniz cotu
codorniz moctezuma

Long-tailed Wood-Partridge

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

GALLIFORMES
CRACIDAE

PHASIANIDAE
Phasianinae
Gallus
Phasianus
Pavo
Meleagridinae
Meleagris
ODONTOPHORIDAE
Dendrortyx
Philortyx
Colinus
Cyrtonyx

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

fasciatus
virginianus
montezumae

Banded Quail
Northern Bobwhite
Montezuma Quail

I
I
I

Pr/E
E
E
Pr

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Tachybaptus
Podilymbus
Podiceps
Aechmophorus
Aechmophorus

dominicus
podiceps
nigricollis
occidentalis
clarkii

zambullidor menor
zambullidor pico grueso
zambullidor orejudo
achichilique pico amarillo
achichilique pico naranja

Least Grebe
Pied-billed Grebe
Eared Grebe
Western Grebe
Clarks Grebe

Fulmarus
Fulmarus
Puffinus
Puffinus
Puffinus
Puffinus
Puffinus
Puffinus

glacialis
glacialoides
creatopus
pacificus
griseus
nativitatis
auricularis
lherminieri

fulmar norteo

Northern Fulmar

pardela pata rosada


pardela cola cua
pardela gris
pardela de navidad
pardela de revillagigedo
pardela de audubon

Pink-footed Shearwater
Wedge-tailed Shearwater
Sooty Shearwater
Christmas Shearwater
Townsends Shearwater
Audubons Shearwater

Oceanodroma
Oceanodroma
Oceanodroma
Oceanodroma

leucorhoa
tethys
melania
microsoma

pao de Leach
pao Galpagos
pao negro
pao mnimo

Leachs Storm-Petrel
Wedge-rumped Storm-Petrel
Black Storm-Petrel
Least Storm-Petrel

Phaethon

aethereus

rabijunco pico rojo

Red-billed Tropicbird

Sula
Sula
Sula

dactylatra
nebouxii
leucogaster

bobo enmascarado
bobo pata azul
bobo caf

Masked Booby
Blue-footed Booby
Brown Booby

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

PODICIPEDIFORMES
PODICIPEDIDAE
Pr

PROCELLARIIFORMES
PROCELLARIIDAE

N
N
P/SE

HYDROBATIDAE
P
A/SE
A/SE

PELECANIFORMES
PHAETHONTIDAE
A

SULIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Sula

sula

bobo pata roja

Red-footed Booby

erythrorhynchos
occidentalis

pelcano blanco
pelcano pardo

American White Pelican


Brown Pelican

brasilianus
auritus

cormorn olivaceo
cormorn orejudo

Neotropic Cormorant
Double-crested Cormorant

anhinga

anhinga americana

Anhinga

magnificens

fragata magnfica

Magnificent Frigatebird

lentiginosus
exilis
mexicanum
herodias
alba
thula
caerulea
tricolor
rufescens
ibis
virescens
striata
nycticorax
violacea
cochlearius

avetoro norteo
avetoro mnimo
garza-tigre mexicana
garza morena
garza blanca
garceta pie-dorado
garceta azul
garceta tricolor
garceta rojiza
garza ganadera
garceta verde
garceta verde
pedrete corona negra
pedrete corona clara
garza cucharn

American Bittern
Least Bittern
Bare-throated Tiger-Heron
Great Blue Heron
Great Egret
Snowy Egret
Little Blue Heron
Tricolored Heron
Reddish Egret
Cattle Egret
Green Heron
Striated Heron
Black-crowned Night-Heron
Yellow-crowned Night-Heron
Boat-billed Heron

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

PELECANIDAE
Pelecanus
Pelecanus
PHALACROCORACIDAE
Phalacrocorax
Phalacrocorax
ANHINGIDAE
Anhinga
FREGATIDAE
Fregata
CICONIIFORMES
ARDEIDAE
Botaurus
Ixobrychus
Tigrisoma
Ardea
Ardea
Egretta
Egretta
Egretta
Egretta
Bubulcus
Butorides
Butorides
Nycticorax
Nyctanassa
Cochlearius

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

A
Pr

Pr

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

THRESKIORNITHIDAE
Threskiornithinae
Eudocimus
Plegadis
Plataleinae
Platalea
CICONIIDAE
Mycteria
CATHARTIDAE
Coragyps
Cathartes
Sarcoramphus
FALCONIFORMES
ACCIPITRIDAE
Pandioninae
Pandion
Accipitrinae
Chondrohierax
Elanus
Rostrhamus
Busarellus
Circus
Accipiter
Accipiter
Geranospiza
Asturina
Buteogallus
Buteogallus
Parabuteo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

NOM
END

albus
chihi

ibis blanco
ibis cara blanca

White Ibis
White-faced Ibis

ajaja

espatula rosada

Roseate Spoonbill

americana

cigea americana

Wood Stork

Pr

atratus
aura
papa

zopilote comn
zopilote aura
zopilote rey

Black Vulture
Turkey Vulture
King Vulture

haliaetus

gaviln pescador

Osprey

uncinatus
leucurus
sociabilis
nigricollis
cyaneus
striatus
cooperii
caerulescens
nitida
anthracinus
urubitinga
unicinctus

gaviln pico gancho


milano cola blanca
gaviln caracolero
aguililla canela
gaviln rastrero
gaviln pecho rufo
gaviln de Cooper
gaviln zancn
aguililla gris
aguililla-negra menor
aguililla-negra mayor
aguililla rojinegra

Hook-billed Kite
White-tailed Kite
Snail Kite
Black-collared Hawk
Northern Harrier
Sharp-shinned Hawk
Coopers Hawk
Crane Hawk
Gray Hawk
Common Black-Hawk
Great Black-Hawk
Harriss Hawk

CONABIO UMSNH

***

Pr

Pr
Pr
Pr
A
Pr
Pr
Pr

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Harpyhaliaetus
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Aquila

solitarius
magnirostris
platypterus
brachyurus
swainsoni
albicaudatus
albonotatus
jamaicensis
chrysaetos

guila solitaria
aguililla caminera
aguililla ala ancha
aguililla cola corta
aguililla de swainson
aguililla cola blanca
aguililla aura
guila cola roja
guila real

Solitary Eagle
Roadside Hawk
Broad-winged Hawk
Short-tailed Hawk
Swainsons Hawk
White-tailed Hawk
Zone-tailed Hawk
Red-tailed Hawk
Golden Eagle

ruficollis
semitorquatus

halcn-selvtico barrado
halcn-selvtico de collar

Barred Forest-Falcon
Collared Forest-Falcon

cheriway

caracara quebrantahuesos

Crested Caracara

cachinnans
sparverius
columbarius
rufigularis
peregrinus
mexicanus

halcn guaco
cerncalo americano
halcn esmerejn
halcn enano
halcn peregrino
halcn mexicano

Laughing Falcon
American Kestrel
Merlin
Bat Falcon
Peregrine Falcon
Prairie Falcon

Pr
A

noveboracensis
longirostris
elegans
limicola
axillaris

polluela amarilla
rascn picudo
rascn real
rascn limcola
rascn cuello rufo

Yellow Rail
Clapper Rail
King Rail
Virginia Rail
Rufous-necked Wood-Rail

P
Pr
Pr
Pr
A

FALCONIDAE
Micrasturinae
Micrastur
Micrastur
Caracarinae
Caracara
Falconinae
Herpetotheres
Falco
Falco
Falco
Falco
Falco
GRUIFORMES
RALLIDAE
Coturnicops
Rallus
Rallus
Rallus
Aramides

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

P
Pr
Pr
Pr
Pr
A

Pr
Pr

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Porzana
Porzana
Pardirallus
Porphyrio
Gallinula
Fulica

carolina
flaviventer
maculatus
martinica
chloropus
americana

polluela sora
polluela pecho amarillo
rascn pinto
gallineta morada
gallineta frente roja
gallareta americana

Sora
Yellow-breasted Crake
Spotted Rail
Purple Gallinule
Common Moorhen
American Coot

Grus

canadensis

grulla canadiense

Sandhill Crane

squatarola
dominica
collaris
alexandrinus
wilsonia
semipalmatus
vociferus

chorlo gris
chorlo dominico
chorlo de collar
chorlo nevado
chorlo pico grueso
chorlo semipalmeado
chorlo tildo

Black-bellied Plover
American Golden-Plover
Collared Plover
Snowy Plover
Wilsons Plover
Semipalmated Plover
Killdeer

palliatus

ostrero americano

American Oystercatcher

mexicanus
americana

candelero americano
avoceta americana

Black-necked Stilt
American Avocet

spinosa

jacana ortea

Northern Jacana

melanoleuca

patamarilla mayor

Greater Yellowlegs

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

GRUIDAE
Gruinae
CHARADRIIFORMES
CHARADRIIDAE
Charadriinae
Pluvialis
Pluvialis
Charadrius
Charadrius
Charadrius
Charadrius
Charadrius
HAEMATOPODIDAE
Haematopus
RECURVIROSTRIDAE
Himantopus
Recurvirostra
JACANIDAE
Jacana
SCOLOPACIDAE
Scolopacinae
Tringa

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

Tringa
Tringa
Catoptrophorus
Heteroscelus
Actitis
Bartramia
Numenius
Numenius
Limosa
Arenaria
Aphriza
Calidris
Calidris
Calidris
Calidris
Calidris
Calidris
Calidris
Limnodromus
Limnodromus
Gallinago
Phalaropodinae
Phalaropus
Phalaropus
Phalaropus
LARIDAE
Stercorariinae
Stercorarius

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

flavipes
solitaria
semipalmatus
incanus
macularius
longicauda
phaeopus
americanus
fedoa
interpres
virgata
canutus
alba
mauri
minutilla
bairdii
melanotos
himantopus
griseus
scolopaceus
gallinago

patamarilla menor
playero solitario
playero pihuiu
playero vagabundo
playero alzacolita
zarapito ganga
zarapito trinador
zarapito pico largo
pico pando canelo
vuelvepiedras rojizo
playero roquero
playero canuto
playero blanco
playero occidental
playero chichicuilote
playero de Baird
playero pectoral
playero zancn
costurero pico largo
agachona comn

Lesser Yellowlegs
Solitary Sandpiper
Willet
Wandering Tattler
Spotted Sandpiper
Upland Sandpiper
Whimbrel
Long-billed Curlew
Marbled Godwit
Ruddy Turnstone
Surfbird
Red Knot
Sanderling
Western Sandpiper
Least Sandpiper
Bairds Sandpiper
Pectoral Sandpiper
Stilt Sandpiper
Short-billed Dowitcher
Long-billed Dowitcher
Common Snipe

tricolor
lobatus
fulicarius

falaropo pico largo


falaropo cuello rojo
falaropo pico grueso

Wilsons Phalarope
Red-necked Phalarope
Red Phalarope

pomarinus

salteador pomarino

Pomarine Jaeger

costurero pico corto

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Stercorarius
Stercorarius

parasiticus
longicaudus

salteador parsito
salteador cola larga

Parasitic Jaeger
Long-tailed Jaeger

Larus
Larus
Larus
Larus
Larus
Larus
Xema

atricilla
pipixcan
delawarensis
californicus
argentatus
occidentalis
sabini

gaviota reidora
gaviota de Franklin
gaviota pico anillado
gaviota californiana
gaviota plateada
gaviota occidental
gaviota cola hendida

Laughing Gull
Franklins Gull
Ring-billed Gull
California Gull
Herring Gull
Western Gull
Sabines Gull

nilotica
caspia
maxima
elegans
hirundo
paradisaea
forsteri
antillarum
anaethetus
fuscata
niger
stolidus

charrn pico grueso


charrn caspia
charrn real
charrn elegante
charrn comn
charrn rtico
charrn de Foster
charrn mnimo
charrn embridado
charrn sombro
charrn negro
charrn-bobo caf

Gull-billed Tern
Caspian Tern
Royal Tern
Elegant Tern
Common Tern
Arctic Tern
Forsters Tern
Least Tern
Bridled Tern
Sooty Tern
Black Tern
Brown Noddy

niger

rayador americano

Black Skimmer

aleuticus

alcuela oscura

Cassins Auklet

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

Larinae

Sterninae
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Sterna
Chlidonias
Anous
Rynchopinae
Rynchops
ALCIDAE
Ptychoramphus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

P/SE

Pr

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

NOM
END

CONABIO UMSNH

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

***

Columba
Patagioenas
Patagioenas
Zenaida
Zenaida
Columbina
Columbina
Columbina
Leptotila
Geotrygon

livia
flavirostris
fasciata
macroura
asiatica
inca
passerina
talpacoti
verreauxi
montana

paloma domstica
paloma morada
paloma de collar
paloma huilota
paloma alas blancas
trtola cola larga
trtola coquita
trtola rojiza
paloma arroyera
paloma-perdiz rojiza

Rock Pigeon
Red-billed Pigeon
Band-tailed Pigeon
Mourning Dove
White-winged Dove
Inca Dove
Common Ground-Dove
Ruddy Ground-Dove
White-tipped Dove
Ruddy Quail-Dove

undulatus

periquito australiano

Budgerigar

canicularis
militaris
pachyrhyncha
albifrons
finschi
oratrix

perico frente naranja


guacamaya verde
cotorra-serrana occidental
loro frente blanca
loro corona lila
loro cabeza amarilla

Orange-fronted Parakeet
Military Macaw
Thick-billed Parrot
White-fronted Parrot
Lilac-crowned Parrot
Yellow-headed Parrot

erythropthalmus
americanus
minor

cuclillo pico negro


cuclillo pico amarillo
cuclillo manglero

Black-billed Cuckoo
Yellow-billed Cuckoo
Mangrove Cuckoo

COLUMBIFORMES
COLUMBIDAE

PSITTACIFORMES
PSITTACIDAE
Platycercinae
Melopsittacus
Arinae
Aratinga
Ara
Rhynchopsitta
Amazona
Amazona
Amazona
CUCULIFORMES
CUCULIDAE
Coccyzinae
Coccyzus
Coccyzus
Coccyzus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr
P
P/E
A/E
P/CE

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

cayana

cuclillo canela

Squirrel Cuckoo

erythropygus
velox
californianus

cuclillo terrestre
correcaminos tropical
correcaminos norteo

Lesser Ground-Cuckoo
Lesser Roadrunner
Greater Roadrunner

sulcirostris

garrapatero pijuy

Groove-billed Ani

Tyto

alba

lechuza de campanario

Barn Owl

Otus
Megascops
Megascops
Megascops
Megascops
Megascops
Megascops
Bubo
Glaucidium
Glaucidium
Glaucidium
Micrathene
Athene
Ciccaba
Strix
Strix
Asio
Asio

flammeolus
kennicottii
asio
seductus
cooperi
trichopsis
guatemalae
virginianus
gnoma
palmarum
brasilianum
whitneyi
cunicularia
virgata
occidentalis
varia
otus
flammeus

tecolote ojo oscuro


tecolote occidental
tecolote oriental
tecolote del Balsas
tecolote Cooper
tecolote rtmico
tecolote vermiculado
bho cornudo
tecolote serrano
tecolote colimense
tecolote bajeo
tecolote enano
tecolote llanero
bho caf
bho manchado
bho listado
bho cara caf
buh cuerno corto

Flammulated Owl
Western Screech-Owl
Eastern Screech-Owl
Balsas Screech-Owl
Pacific Screech-Owl
Whiskered Screech-Owl
Vermiculated Screech-Owl
Great Horned Owl
Northern Pygmy-Owl
Colima Pygmy-Owl
Ferruginous Pygmy-Owl
Elf Owl
Burrowing Owl
Mottled Owl
Spotted Owl
Barred Owl
Long-eared Owl
Short-eared Owl

Piaya
Neomorphinae
Morococcyx
Geococcyx
Geococcyx
Crotophaginae
Crotophaga

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

STRIGIFORMES
TYTONIDAE
STRIGIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SE
Pr
Pr/E
Pr/CE

A
Pr/E
SE

A
Pr
Pr

11

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

Aegolius
CAPRIMULGIFORMES
CAPRIMULGIDAE
Chordeilinae
Chordeiles
Chordeiles
Caprimulginae
Nyctidromus
Nyctiphrynus
Caprimulgus
Caprimulgus

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

acadicus

tecolote afilador

Northern Saw-whet Owl

acutipennis
minor

chotacabras menor
chotacabras zumbn

Lesser Nighthawk
Common Nightha wk

albicollis
mcleodii
ridgwayi
vociferus

chotacabras pauraque
tapacamino pro
tapacamino tu-cuchillo
tapacamino cuerporrunnorteo

Common Pauraque
Eared Poorwill
Buff-collared Nightjar
Whip-poor-will

jamaicensis

bienparado norteo

Northern Potoo

niger
storeri
rutila
zonaris
semicollaris

vencejo negro
vencejo frente blanca
vencejo nuca blanca
vencejo de chimenea
vencejo de Vaux

Black Swift
White-fronted Swift
Chestnut-collared Swift
White-collared Swift
White-naped Swift

pelagica
vauxi

vencejo-tijereta mayor

Chimney Swift
Vauxs Swift

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

Pr/E

NYCTIBIIDAE
Nyctibius
APODIFORMES
APODIDAE
Cypseloidinae
Cypseloides
Cypseloides
Streptoprocne
Streptoprocne
Streptoprocne
Chaeturinae
Chaetura
Chaetura
Apodinae
Aeronautes

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

saxatalis

Pr/E
Pr/E

Pr

White-throated Swift

12

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

Panyptila
TROCHILIDAE
Phaethornithinae
Phaethornis
Trochilinae
Colibri
Chlorostilbon
Cynanthus
Cynanthus
Hylocharis
Amazilia
Amazilia
Amazilia
Lampornis
Lampornis
Eugenes
Heliomaster
Tilmatura
Calothorax
Archilochus
Archilochus
Stellula
Atthis
Selasphorus
Selasphorus
Selasphorus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

especie

Nombre en espaol

sanctihieronymi

Nombre en ingls -AOU

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

Great Swallow-tailed Swift

longirostris

ermitao cola larga

Long-billed Hermit

thalassinus
auriceps
sordidus
latirostris
leucotis
beryllina
rutila
violiceps
amethystinus

colibr oreja violeta


esmeralda mexicano
colibr oscuro
colibr pico ancho
zafiro oreja blanca
colibr berilo
colibr canela
colibr corona violeta
colibr garganta amatista

clemenciae
fulgens
constantii
dupontii
lucifer
colubris
alexandri
calliope
heloisa
platycercus
rufus
sasin

colibr garganta azul


colibr magnfico
colibr picudo
colibr cola pinta
colibr lucifer
colibr garganta rub
colibr barba negra
colibr garganta rayada
zumbador mexicano
zumbador cola ancha
zumbador rufo
zumbador de Allen

Green Violet-ear
Golden-crowned Emerald
Dusky Hummingbird
Broad-billed Hummingbird
White-eared Hummingbird
Berylline Hummingbird
Cinnamon Hummingbird
Violet-crowned Hummi ngbird
Amethyst-throated
Hummingbird
Blue-throated Hummingbird
Magnificent Hummingbird
Plain-capped Starthroat
Sparkling-tailed Hummingbird
Lucifer Hummingbird
Ruby-throated Hummingbird
Black-chinned Hummingbird
Calliope Hummingbird
Bumblebee Hummingbird
Broad-tailed Hummingbird
Rufous Hummingbird
Allens Hummingbird

E
E
SE

SE

SE

A
SE
SE
SE
E
SE
SE

13

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Trogon
Trogon
Trogon
Euptilotis

citreolus
mexicanus
elegans
neoxenus

trogn citrino
trogn mexicano
trogn elegante
trogn orejn

Citreoline Trogon
Mountain Trogo n
Elegant Trogon
Eared Quetzal

Momotus

mexicanus

momoto corona caf

Russet-crowned Motmot

Ceryle
Ceryle
Chloroceryle
Chloroceryle
Chloroceryle

torquatus
alcyon
amazona
americana
aenea

martn- pescador de collar


martn-pescador norteo
martn-pescador amaznico
martn-pescador verde
martn-pescador enano

Ringed Kingfisher
Belted Kingfisher
Amazon Kingfisher
Green Kingfisher
American Pygmy Kingfisher

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

TROGONIFORMES
Trogoninae
TROGONIDAE
E

A/CE

CORACIIFORMES
MOMOTIDAE
ALCEDINIDAE
Cerylinae

PICIFORMES
RAMPHASTIDAE
Ramphastinae
Aulacorhynchus
PICIDAE
Picinae
Melanerpes
Melanerpes
Melanerpes
Melanerpes
Sphyrapicus
Sphyrapicus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

prasinus

formicivorus
chrysogenys
uropygialis
aurifrons
thyroideus
varius

Emerald Toucanet

carpintero bellotero
carpintero enmascarado
carpintero del desierto
carpintero cheje
chupasavia oscuro
chupasavia maculado

Acorn Woodpecker
Golden-cheeked Woodpecker
Gila Woodpecker
Golden-fronted Woodpecker
Williamsons Sapsucker
Yellow-bellied Sapsucker

14

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Picoides
Picoides
Picoides
Veniliornis
Piculus
Colaptes
Dryocopus
Campephilus
Campephilus

scalaris
villosus
stricklandi
fumigatus
auricularis
auratus
lineatus
guatemalensis
imperialis

carpintero mexicano
carpintero velloso-mayor
carpintero de Stricklan d
carpintero caf
carpintero corona gris
carpintero de pechera
carpintero lineado
carpintero pico plata
carpintero imperial

Ladder-backed Woodpecker
Hairy Woodpecker
Strickland's Woodpecker
Smoky-brown Woodpecker
Gray-crowned Woodpecker
Northern Flicker
Lineated Woodpecker
Pale-billed Woodpecker
Imperial Woodpecker

Pr
Extinto

griseicapillus
flavigaster
leucogaster

trepatroncos olivceo
trepatroncos bigotudo
trepatroncos escarchado

Olivaceous Woodcreeper
Ivory-billed Woodcreeper
White-striped Woodcreeper

guatimalensis

hormiguero-cholino escamoso Scaled Antpitta

imberbe
viridicata

mosquero lampio
elenia verdosa

Northern Beardless-Tyrannulet
Greenish Elaenia

mexicanus
phaeocercus
cooperi
pertinax
sordidulus
virens
traillii
albigularis

mosquero del balsas


mosquero copetn
pib boreal
pib tengo fro
pib occidental
pib oriental
mosquero saucero
mosquero garganta blanca

Pileated Flycatcher
Tufted Flycatcher
Olive-sided Flycatcher
Greater Pewee
Western Wood-Pewee
Eastern Wood-Pewee
Willow Flycatcher
White-throated Flycatcher

PASSERIFORMES
DENDROCOLAPTIDAE
Sittasomus
Xiphorhynchus
Lepidocolaptes
FORMICARIIDAE
Grallaria
TYRANNIDAE
Elaeniinae
Camptostoma
Myiopagis
Fluvicolinae
Xenotriccus
Mitrephanes
Contopus
Contopus
Contopus
Contopus
Empidonax
Empidonax

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

Pr/E
E

Pr/E

15

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Sayornis
Sayornis
Sayornis
Pyrocephalus

minimus
hammondii
wrightii
oberholseri
affinis
difficilis
occidentalis
fulvifrons
nigricans
phoebe
saya
rubinus

mosquero mnimo
mosquero de Hammond
mosquero gris
mosquero oscuro
mosquero pinero
mosquero californiano
mosquero barranqueo
mosquero pequeo leonado
papamoscas negro
papamoscas fib
papamoscas llanero
mosquero cardenal

Least Flycatcher
Hammond's Flycatcher
Gray Flycatcher
Dusky Flycatcher
Pine Flycatcher
Pacific-slope Flycatcher
Cordilleran Flycatcher
Buff-breasted Flycatcher
Black Phoebe
Eastern Phoebe
Say's Phoebe
Vermilion Flycatcher

Attila
Myiarchus
Myiarchus
Myiarchus
Myiarchus
Deltarhynchus
Pitangus
Megarynchus
Myiozetetes
Myiodynastes
Tyrannus
Tyrannus
Tyrannus
Tyrannus
Tyrannus

spadiceus
tuberculifer
cinerascens
nuttingi
tyrannulus
flammulatus
sulphuratus
pitangua
similis
luteiventris
melancholicus
vociferans
crassirostris
verticalis
forficatus

atila
papamoscas triste
papamoscas cenizo
papamoscas de Nutting
papamoscas tirano
papamoscas jaspeado
luis bienteveo
luis pico grueso
luis gregario
papamoscas atigrado
tirano tropical
tirano gritn
tirano pico grueso
tirano plido
tirano-tijereta rosado

Bright-rumped Attila
Dusky-capped Flycatcher
Ash-throated Flycatcher
Nutting's Flycatcher
Brown-crested Flycatcher
Flammulated Flycatcher
Great Kiskadee
Boat-billed Flycatcher
Social Flycatcher
Sulphur-bellied Flycatcher
Tropical Kingbird
Cassin's Kingbird
Thick-billed Kingbird
Western Kingbird
Scissor-tailed Flycatcher

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

SE
SE
CE
SE
SE

Tyranninae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr/E

SE
SE

16

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

Genera INCERTAE SEDIS


Pachyramphus
Pachyramphus
Tityra
LANIIDAE
Lanius
VIREONIDAE
Vireo
Vireo
Vireo
Vireo
Vireo
Vireo
Vireo
Vireo
Vireo
Vireo
Vireo
Vireolanius
CORVIDAE
Cyanocitta
Calocitta
Cyanocorax
Cyanocorax
Aphelocoma
Corvus
ALAUDIDAE
Eremophila

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

major
aglaiae
semifasciata

mosquero-cabezn mexicano
mosquero-cabezn degollado
titira enmascarada

Gray-collared Becard
Rose-throated Becard
Masked Tityra

ludovicianus

alcaudn verdugo

Loggerhead Shrike

brevipennis
bellii
atricapilla
nelsoni
plumbeus
cassinii
solitarius
huttoni
hypochryseus
gilvus
flavoviridis
melitophrys

vireo pizarra
vireo de Bell
vireo gorra negra
vireo enano
vireo plomizo
vireo de Cassin
vireo anteojillo
vireo reyezuelo
vireo dorado
vireo gorjeador
vireo verdeamarillo
viren pecho castao

Slaty Vireo
Bells Vireo
Black-capped Vireo
Dwarf Vireo
Plumbeous Vireo
Cassin's Vireo
Blue-headed Vireo
Huttons Vireo
Golden Vireo
Warbling Vireo
Yellow-green Vireo
Chestnut-sided Shrike-Vireo

stelleri
formosa
yncas
sanblasianus
ultramarina
corax

chara crestada
urraca-hermosa cara blanca
chara verde
chara de San Blas
chara pecho gris
cuervo comn

Stellers Jay
White-throated Magpie-Jay
Green Jay
San Blas Jay
Mexican Jay
Common Raven

alpestris

alondra cornuda

Horned Lark

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

Pr

E
P/SE
Pr
SE

CE

17

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

HIRUNDINIDAE
Hirundininae
Progne
Progne
Progne
Tachycineta
Tachycineta
Tachycineta
Stelgidopteryx

subis
sinaloae
chalybea
bicolor
albilinea
thalassina
serripennis

golondrina azul-negra
golondrina sinaloense
golondrina acerada
golondrina bicolor
golondrina manglera
golondrina verde mar
golondrina ala aserrada

Riparia
Petrochelidon
Hirundo

riparia
pyrrhonota
rustica

golondrina riberea
golondrina risquera
golondrina tijereta

Purple Martin
Sinaloa Martin
Gray-breasted Martin
Tree Swallow
Mangrove Swallo w
Violet-green Swallow
Northern Rough-winged
Swallow
Bank Swallow
Cliff Swallow
Barn Swallow

Poecile
Baeolophus

sclateri
wollweberi

carbonero mexicano
carbonero embridado

Mexican Chickadee
Bridled Titmouse

Psaltriparus

minimus

sastrecillo

Bushtit

Sitta
Sitta

carolinensis
pygmaea

sita pecho blanco


sita enana

White-breasted Nuthatch
Pygmy Nuthatch

Certhia

americana

trepador americano

Brown Creeper

matraca barrada
matraca nuca rufa
matraca serrana

Gray-barred Wren
Rufous-naped Wren
Spotted Wren

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

Pr/SE

PARIDAE
CE

AEGITHALIDAE
SITTIDAE
Sittinae

CERTHIIDAE
Certhiinae
TROGLODYTIDAE
Campylorhynchus megalopterus
Campylorhynchus rufinucha
Campylorhynchus gularis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

E
E

18

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Campylorhynchus
Salpinctes
Catherpes
Thryothorus
Thryothorus
Thryothorus
Thryomanes
Troglodytes
Cistothorus
Cistothorus
Uropsila
Henicorhina

brunneicapillus
obsoletus
mexicanus
sinaloa
pleurostictus
felix
bewickii
aedon(brunneicollis)
platensis
palustris
leucogastra
leucophrys

matraca del desierto


chivirn saltaroca
chivirn barranqueo
chivirn sinaloense
chivirn barrado
chivirn feliz
chivirn cola oscura
chivirn saltapared
chivirn sabanero
chivirn vientre blanco
chivirn pecho gris
saltapared selvtico

Cactus Wren
Rock Wren
Canyon Wren
Sinaloa Wren
Banded Wren
Happy Wren
Bewicks Wren
House Wren
Sedge Wren
Marsh Wren
White-bellied Wren
Gray-breasted Wood-Wren

Cinclus

mexicanus

mirlo-acutico norteamericano American Dipper

Regulus
Regulus

satrapa
calendula

reyezuelo de oro
reyezuelo de rojo

Golden-crowned Kinglet
Ruby-crowned Kinglet

caerulea
albiloris

perlita azulgris
perlita pispirria

Blue-gray Gnatcatcher
White-lored Gnatcatcher

sialis
mexicana
currucoides
occidentalis
aurantiirostris

azulejo garganta canela


azulejo garganta azul
azulejo plido
clarn jilguero
zorzal pico naranja

occidentalis

zorzal mexicano

Eastern Bluebird
Western Bluebird
Mountain Bluebird
Brown-backed Solitaire
Orange-billed NightingaleThrush
Russet Nightingale-Thrush

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

E
E
CE
CE

CINCLIDAE
Pr

REGULIDAE

SYLVIIDAE
Polioptilinae
Polioptila
Polioptila
TURDIDAE
Sialia
Sialia
Sialia
Myadestes
Catharus
Catharus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr

19

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

NOM
END

Catharus

frantzii

zorzal de Frantzius

Catharus
Catharus
Turdus
Turdus
Turdus
Ridgwayia

ustulatus
guttatus
assimilis
rufopalliatus
migratorius
pinicola

zorzal de Swainson
zorzal cola rufa
mirlo garganta blanca
mirlo dorso rufo
mirlo primavera
mirlo pinto

Ruddy-capped NightingaleThrush
Swainsons Thrush
Hermit Thrush
White-throated Robin
Rufous-backed Robin
American Robin
Aztec Thrush

Pr/E

Dumetella
Mimus
Toxostoma
Melanotis

carolinensis
polyglottos
curvirostre
caerulescens

maullador gris
cenzontle norteo
cuitlacoche pico curvo
mulato azul

Gray Catbird
Northern Mockin gbird
Curve-billed Thrasher
Blue Mockingbird

Pr/E

Anthus
Anthus
Anthus

cervinus
rubescens
spragueii

bisbita garganta roja


bisbita de agua
bisbista llanera

Red-throated Pipit
American Pipit
Spragues Pipit

Bombycilla

cedrorum

ampelis chinito

Cedar Waxwing

Ptilogonys
Phainopepla

cinereus
nitens

capulinero gris
capulinero negro

Gray Silky-flycatcher
Phainopepla

Peucedramus

taeniatus

ocotero enmascarado

Olive Warbler

Vermivora
Vermivora
Vermivora

celata
ruficapilla
virginiae

chipe corona naranja


chipe de coronilla
chipe de Virginia

Orange-crowned Warbler
Nashville Warbler
Virginias Warbler

CONABIO UMSNH

***

CE

MIMIDAE

MOTACILLIDAE

BOMBYCILLIDAE
PTILOGONATIDAE
CE

PEUCEDRAMIDAE
PARULIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SE

20

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Vermivora
Parula
Parula
Parula
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Dendroica
Mniotilta
Setophaga
Protonotaria
Helmitheros
Seiurus
Seiurus
Seiurus
Oporornis
Geothlypis
Geothlypis
Geothlypis
Wilsonia
Wilsonia
Wilsonia
Cardellina

luciae
superciliosa
americana
pitiayumi
petechia
magnolia
coronata
nigrescens
virens
townsendi
occidentalis
dominica
graciae
palmarum
varia
ruticilla
citrea
vermivorum
aurocapilla
noveboracensis
motacilla
tolmiei
trichas
speciosa
poliocephala
citrina
pusilla
canadensis
rubrifrons

chipe rabadilla rufa


parula ceja blanca
parula nortea
parula tropical
chipe amarillo
chipe de magnolia
chipe coronado
chipe negro-gris
chipe dorso verde
chipe negroamarillo
chipe cabeza amarilla
chipe garganta amarilla
chipe ceja amarilla
chipe playero
chipe trepador
chipe flameante
chipe dorado
chipe gusanero
chipe suelero
chipe charquero
chipe arroyero
chipe de Tolmie
mascarita comn
mascarita transvolcnica
mascarita pico grueso
chipe encapuchado
chipe corona negra
chipe de collar
chipe cara roja

Lucys Warbler
Crescent-chested Warbler
Northern Parula
Tropical Parula
Yellow Warbler
Magnolia Warbler
Yellow-rumped Warbler
Black-throated Gray Warbler
Black-throated Green Warbler
Townsends Warbler
Hermit Warbler
Yellow-throated Warbler
Graces Warbler
Palm Warbler
Black-and-white Warbler
American Redstart
Prothonotary Warbler
Worm-eating Warbler
Ovenbird
Northern Waterthrush
Louisiana Waterthrush
MacGillivrays Warbler
Common Yellowthr oat
Black-polled Yellowthroat
Gray-crowned Yellowthroat
Hooded Warbler
Wilsons Warbler
Canada Warbler
Red-faced Warbler

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

SE

SE

P/E

SE

21

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Ergaticus
Myioborus
Myioborus
Euthlypis
Basileuterus
Basileuterus
Icteria
Granatellus

ruber
pictus
miniatus
lachrymosa
rufifrons
belli
virens
venustus

chipe rojo
chipe ala blanca
chipe de montaa
chipe de roca
chipe gorra rufa
chipe ceja dorada
buscabrea
granatelo mexicano

Red Warbler
Painted Redstart
Slate-throated Redstart
Fan-tailed Warbler
Rufous-capped Warbler
Golden-browed Warbler
Yellow-breasted Chat
Red-breasted Chat

Rhodinocichla
Habia

rosea
rubica

Rosy Thrush-Tanager
Red-crowned Ant-Tanager

Piranga
Piranga
Piranga
Piranga
Piranga

flava
rubra
ludoviciana
bidentata
erythrocephala

tngara cuitlacoche
tngara-hormiguero corona
roja
tngara encinera
tngara roja
tngara capucha roja
tngara dorso rayado
tngara cabeza roja

Volatinia
Sporophila
Sporophila
Amaurospiza
Haplospiza
Diglossa

jacarina
torqueola
minuta
concolor
rustica
baritula

semillero brincador
semillero de collar
semillero pecho canela
semillero azul gris
semillero pizarra
picaflor canela

Atlapetes
Buarremon
Arremonops

pileatus
virenticeps
rufivirgatus

atlapetes gorra rufa


atlapetes rayas verdes
rascador olivceo

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

THRAUPIDAE

Hepatic Tanager
Summer Tanager
Western Tanager
Flame-colored Tanager
Red-headed Tanager

EMBERIZIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Blue-black Grassquit
White-collared Seedeater
Ruddy-breasted Seedeater
Blue Seedeater
Slaty Finch
Cinnamon-bellied
Flowerpiercer
Rufous-capped Brush-Finch
Green-striped Brush-Finch
Olive Sparrow

Pr/E
Pr

E
E
CE

22

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Melozone

kieneri

rascador nuca rufa

Pipilo
Pipilo
Pipilo
Pipilo
Pipilo
Aimophila
Aimophila
Aimophila
Aimophila
Aimophila
Aimophila
Oriturus
Spizella
Spizella
Spizella
Spizella
Pooecetes
Chondestes
Amphispiza
Passerculus
Ammodramus
Melospiza
Melospiza
Melospiza
Zonotrichia
Junco
Calcarius

chlorurus
ocai
maculatus
erythrophthalmus
fuscus
ruficauda
humeralis
cassinii
botterii
ruficeps
rufescens
superciliosus
passerina
pallida
breweri
atrogularis
gramineus
grammacus
bilineata
sandwichensis
savannarum
melodia
lincolnii
georgiana
leucophrys
phaeonotus
mccownii

toqu cola verde


toqu de collar
toqu pinto
toqu pinto
toqu pardo
zacatonero corona rayada
zacatonero pecho negro
zacatonero de Cassini
zacatonero de Botteri
zacatonero corona rufa
zacatonero rojizo
zacatonero rayado
gorrin ceja blanca
gorrin plido
gorrin de Brewer
gorrin barba negra
gorrin cola blanca
gorrin arlequn
zacatonero garganta negra
gorrin sabanero
gorrin chapuln
gorrin cantor
gorrin de Lincoln
gorrin pantanero
gorrin corona blanca
junco ojo de lumbre
escribano de McCown

Rusty-crowned GroundSparrow
Green-tailed Towhee
Collared Towhee
Spotted Towhee
Eastern Towhee
Canyon Towhee
Stripe-headed Sparrow
Black-chested Sparrow
Cassins Sparrow
Botteris Sparrow
Rufous-crowned Sparrow
Rusty Sparrow
Striped Sparrow
Chipping Sparro w
Clay-colored Sparrow
Brewers Sparrow
Black-chinned Sparro w
Vesper Sparrow
Lark Sparrow
Black-throated Sparrow
Savannah Sparro w
Grasshopper Sparrow
Song Sparrow
Lincolns Sparrow
Swamp Sparrow
White-crowned Sparrow
Yellow-eyed Junco
McCowns Longspur

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

E
SE

CE

23

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Saltator
Cardinalis
Cardinalis
Pheucticus
Pheucticus
Pheucticus
Cyanocompsa
Passerina
Passerina
Passerina
Passerina
Passerina
Passerina
Spiza

coerulescens
cardinalis
sinuatus
chrysopeplus
ludovicianus
melanocephalus
parellina
caerulea
amoena
cyanea
leclancherii
versicolor
ciris
americana

picorero grisceo
cardenal rojo
cardenal pardo
picogordo amarillo
picogordo pecho rosa
picogordo tigrillo
colorn azulnegro
picogordo azul
colorn lzuli
colorn azul
colorn pecho naranja
colorn morado
colorn sietecolores
arrocero americano

Grayish Saltator
Northern Cardinal
Pyrrhuloxia
Yellow Grosbeak
Rose-breasted Grosbeak
Black-headed Grosbeak
Blue Bunting
Blue Grosbeak
Lazuli Bunting
Indigo Bunting
Orange-breasted Bunting
Varied Bunting
Painted Bunting
Dickcissel

Agelaius
Sturnella
Sturnella
Xanthocephalus
Euphagus
Quiscalus
Molothrus
Molothrus
Icterus
Icterus
Icterus
Icterus
Icterus

phoeniceus
magna
neglecta
xanthocephalus
cyanocephalus
mexicanus
aeneus
ater
wagleri
spurius
cucullatus
pustulatus
bullockii

tordo sargento
pradero tortilla-con-chile
pradero occidental
tordo cabeza amarilla
tordo ojo amarillo
zanate mexicano
tordo ojo rojo
tordo cabeza caf
bolsero de Wagler
bolsero castao
bolsero encapuchado
bolsero dorso rayado
bolsero calandria

Red-winged Blackbird
Eastern Meadowlark
Western Meadowlark
Yellow-headed Blackbird
Brewers Blackbird
Great-tailed Grackle
Bronzed Cowbird
Brown-headed Cowbird
Black-vented Oriole
Orchard Oriole
Hooded Oriole
Streak-backed Oriole
Bullock's Oriole

NOM
END

CONABIO UMSNH

***

CARDINALIDAE

CE
SE

SE
SE
E

ICTERIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SE

24

La biodiversidad
biodiversidad en
en
La

MICHOACN
MICHOACN

Estudio de Estado
Estudio
MAA
SSUUM

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Orden Familia

Subfam

Gnero

especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Icterus
Icterus
Icterus
Icterus
Icterus
Amblycercus
Cacicus

pectoralis
graduacauda
galbula
abeillei
parisorum
holosericeus
melanicterus

bolsero pecho manchado


bolsero cabeza negra
bolsero de Baltimore
bolsero calandria
bolsero tunero
cacique pico claro
cacique mexicano

Spot-breasted Oriole
Audubons Oriole
Baltimore Oriole
Black-backed Oriole
Scotts Oriole
Yellow-billed Cacique
Yellow-winged Cacique

Euphonia
Euphonia

affinis
elegantissima

eufonia garganta negra


eufonia capucha azul

Scrub Euphonia
Elegant Euphonia

Carpodacus
Loxia
Carduelis
Carduelis
Carduelis
Serinus
Coccothraustes
Coccothraustes

mexicanus
curvirostra
pinus
notata
psaltria
canaria
abeillei
vespertinus

pinzn mexicano
picotuerto rojo
jilguero pinero
jilguero encapuchado
jilguero dominico
canario
picogrueso encapuchado
picogrueso norteo

House Finch
Red Crossbill
Pine Siskin
Black-headed Siskin
Lesser Goldfinch
Common Canary
Hooded Grosbeak
Evening Grosbeak

Passer

domesticus

gorrin casero

House Sparrow

NOM
END

ON
N A B II O
CCO
O UUM
MSSN
NH
H

***

CE
SE
E
SE
CE

FRINGILLIDAE
Euphoniinae

Carduelinae

CE

PASSERIDAE
I

^ Listado elaborado por Laura E. Villaseor Gmez de la Facultad de Biologa, UMSNH.


NOM.- Norma Oficial Mexicana NOM-059-SEMARNAT-2001: A, amenazada; P, en peligro de extincin; Pr, bajo proteccin
especial. END.- niveles de endemismos: E, endmica; CE, cuasiendmica, SE, semiendmica. *** I, especie Introducida; N, especie
que no se reproduce en el rea, pero que es visitante de ocurrencia regular (AOU, 1998).

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

25

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIOUMSNH

Fuentes de informacin
ANEXO 4.40. LISTADO DE ESPECIES DE MAMFEROS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE:
CONABIO^)
lvarez S., T. 1998. Biodiversidad de los mamferos en el Estado de Michoacn. Laboratorio de Cordados
Terrestres. Departamento de Zoologa. Escuela Nacional de Ciencias Biolgicas. Instituto Politcnico
Nacional. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P020.
Arita W., H. T. 1997. Formacin de una base de datos y elaboracin de un atlas de la herpetofauna de Mxico.
Laboratorio de Ecologa de Mamferos.Departamento de Ecologa Funcional y Aplicada. Instituto de
Ecologa. Universidad Nacional Aut noma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto A003.
Cervantes R., F. A. 2000. Sistemtica y biogeografa del gnero Reithrodontomys (Rodentia: Muridae).
Departamento de Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto L313.
Lamothe A., R. 1998. Catlogo sistematizado y actualizado de la coleccin helmintolgica del Instituto de
Biologa. Departamento de Zoologa. Instituto de Bio loga. Universidad Nacional Autnoma de Mxico.
Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P085.
Len P., L. 1999. Computarizacin de las colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Computarizacin de las
colecciones del Museo de Zoologa Alfonso L. Herrera para su incorporacin a la REMIB: Fase I. Museo
de Zoologa "Alfonso L Herrera". Departamento de Biologa. Facultad de Ciencias. Universidad Nacional
Autnoma de Mxico. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J123.
Lpez W., R. 1998. Base de datos de mamferos de Mxico depositados en colecciones de Estados Unidos y
Canad. Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la
Salud. Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto P130.
Prez P., G. 2001. Biodiversidad de helmintos parsitos de vertebrados silvestres de Mxico. Depart amento de
Zoologa. Instituto de Biologa. Universidad Nacional Autnoma de Mxico. Base de datos SNIBCONABIO. Proyecto Q028.
Ramrez P., J. 1997. Anlisis morfofentico de las poblaciones aloptricas de Thomomys umbrinus (Rodentia:
Geomyidae) en la provincia volcnico-transversa. Laboratorio de Zoologa. Departamento de Biologa.
Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma Metropolitana-Iztapalapa. Base de
datos SNIB-CONABIO. Proyecto B011.
Ramrez P., J. 1999. Biodiversidad mastozoolgica del Eje Volcnico Transversal. Laboratorio de Zoologa.
Departamento de Biologa. Divisin de Ciencias Biolgicas y de la Salud. Universidad Autnoma
Metropolitana-Iztapalapa. Base de datos SNIB-CONABIO. Proyecto J121.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

26

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIOUMSNH

ANEXO 4.41 LISTADO DE ESPECIES DE AVES ENDMICAS, SEMIENDMICAS Y


CUASIENDMICAS REGISTRADAS EN EL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: UMSNH ^)
ESPECIES ENDMICAS (43)
Familia

Gnero

Especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Odontophoridae

Dendrortyx

macroura

Long-tailed Wood-Partridge

Philortyx
Colinus
Rhynchopsitta
Amazona
Megascops
Glaucidium
Nyctiphrynus
Cypseloides
Streptoprocne
Phaethornis
Chlorostilbon
Cynanthus
Atthis
Trogon
Melanerpes
Picoides
Piculus
Lepidocolaptes
Xenotriccus
Deltarhynchus
Vireo
Cyanocorax
Campylorhynchus
Campylorhynchus
Thryothorus
Thryothorus
Catharus
Ridgwayia
Melanotis
Geothlypis
Ergaticus
Granatellus
Piranga

fasciatus
virginianus
pachyrhyncha
finschi
seductus
palmarum
mcleodii
storeri
rutila
longirostris
auriceps
sordidus
heloisa
citreolus
chrysogenys
stricklandi
auricularis
leucogaster
mexicanus
flammulatus
brevipennis
sanblasianus
megalopterus
gularis
sinaloa
felix
occidentalis
pinicola
caerulescens
speciosa
ruber
venustus
erythrocephala

codorniz-coluda
neovolcn ica
codordiz rayada
codorniz cotu
cotorr a-serrana occidental
loro cor ona lila
tecolote del Balsas
tecolote colimense
tapacamino pro
vencejo frente blanca
vencejo nuca blanca
ermitao cola larga
esmeralda mexicano
colibr oscuro
zumbador mexicano
trogn citrino
carpintero enmascarado
carpint ero de Strickland
carpin tero corona gris
trepatroncos escarchado
mosquero del balsas
papamoscas jaspeado
vireo pizarra
chara de San Blas
matraca barr ada
matraca serrana
chivirn sinaloense
chivirn feliz
zorzal mexicano
mirlo pinto
mulato azul
mascarit a transvolcn ica
chipe r ojo
granatel o mexicano
tngara ca beza roja

Psittacidae
Strigidae
Caprimulgidae
Apodidae
Trochilidae

Trogonidae
Picidae

Dendrocolaptidae
Tyrannidae
Vireonidae
Corvidae
Troglodytidae

Turdidae
Mimidae
Parulidae

Thraupidae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Banded Quail
Northern Bobwhite
Thick-billed Parrot
Lilac-crowned Parr ot
Balsas Scr eech-Owl
Colima Pygmy-Owl
Eared Poorwill
White-front ed Swift
Chestnut-collared Swift
Long-billed Hermit
Golden-crowned Emerald
Dusky Hummingbird
Bumblebee Hummingbird
Citreoline Trogon
Golden-cheeked Woodpecker
Strickland's Woodpecker
Gray-crowned Woodpecker
White-striped Woodcr eeper
Pileated Flycatcher
Flammulated Flycatcher
Slaty Vireo
San Blas Jay
Gray-barred Wren
Spotted Wren
Sinaloa Wren
Happy Wren
Russet Nightingale-Thrush
Aztec Thrush
Blue Mockingbird
Black-polled Yellowthroat
Red Warbler
Red-breasted Chat
Red-headed Tan ager

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIOUMSNH

Familia

Gnero

Especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Cardinalidae
Icteridae

Atlapetes
Buarremon
Melozone
Pipilo
Aimophila
Oriturus
Passerina
Icterus

pileatus
virenticeps
kieneri
ocai
humeralis
superciliosus
versicolor
abeillei

atlapetes gorra rufa


atlapetes rayas verdes
rascador nuca rufa
toqu de collar
zacatonero pecho negr o
zacatonero rayado
colorn morado
bolsero calandria

Rufous-capped Brush-Finch
Green-striped Brush-Finch
Rusty-crowned Groun d-Sparrow
Collared Towhee
Black-chested Sparrow
Striped Sparrow
Varied Bunting
Black-backed Ori ole

ESPECIES SEMIENDMICAS (35)


Procellariidae
Hydrobatidae
Laridae
Strigidae
Trochilidae

Tyrannidae

Vireonidae
Hirundinidae
Parulidae

Emberizidae
Cardinalidae

Puffinus
Oceanodroma
Oceanodroma
Sterna
Otus
Micrathene
Cynanthus
Amazilia
Lampornis
Calothorax
Archilochus
Stellula
Selasphorus
Selasphorus
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Empidonax
Tyrannus
Tyrannus
Vireo
Vireo
Progne
Vermivora
Vermivora
Vermivora
Dendroica
Cardellina
Spizella
Pheucticus
Passerina
Passerina

auricularis
tethys
melania
hirundo
flammeolus
whitneyi
latirostris
violiceps
clemenciae
lucifer
alexandri
calliope
platycercus
sasin
wrightii
oberholseri
difficilis
occidentalis
vociferans
crassirostris
atricapilla
cassinii
sinaloae
virginiae
crissalis
luciae
nigrescens
rubrifrons
pallida
melanocephalus
amoena
leclancherii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

pardela de revillagigedo
pao Galpagos
pao negro
charrn comn
tecolote ojo oscuro
tecolote enano
colibr pico ancho
colibr coron a violeta
colibr garganta azul
colibr lucifer
colibr barba negra
colibr garganta rayada
zumbador cola ancha
zumbador de Allen
mosquero gri s
mosquero oscur o
mosquero californiano
mosquero barranqueo
tiran o gritn
tiran o pico gr ueso
vireo gorra negra
vireo de Cassini
golondrina sinaloense
chipe de Virginia
chipe cri sal
chipe rabadilla rufa
chipe n egro-gris
chipe cara roja
gorri n plido
picogordo tigrillo
colorn lzuli
colorn pecho naranja

Townsends Shearwater
Wedge-rumped Storm-Petrel
Black Storm-Petrel
Common Tern
Flammulated Owl
Elf Owl
Broad-billed Hummingbird
Violet-crowned Hummingbird
Blue-throated Hummingbird
Lucifer Hummingbird
Black-chinned Hummingbird
Calliope Hummingbird
Broad-tailed Hummingbird
Allens Hummingbird
Gray Flycatcher
Dusky Flycatcher
Pacific-slope Flycatcher
Cordilleran Flycatcher
Cassin' s Kingbird
Thick-billed Kingbird
Black-capped Vireo
Cassin's Vireo
Sinaloa Martin
Virginias War bler
Colima Warbler
Lucys Warbler
Black-throated Gray Warbler
Red-faced Warbler
Clay-colored Sparrow
Black-headed Grosbeak
Lazuli Bunting
Orange-breasted Bunting

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIOUMSNH

Familia

Gnero

Especie

Nombre en espaol

Nombre en ingls -AOU

Icteridae

Icterus
Icterus
Icterus

cucullatus
galbula
parisorum

bolsero encapuchado
bolsero calandria
bolser o tuner o

Hooded Oriole
Baltimore Oriole
Scotts Oriole

ESPECIES CUASIENDMICAS (16)


Psittacidae
Strigidae
Trogonidae
Tyrannidae
Vireonidae
Paridae
Troglodytidae

Turdidae
Ptilogonatidae
Emberizidae
Cardinalidae
Icteridae
Fringillidae

Amazona
Megascops
Euptilotis
Empidonax
Vireolanius
Poecile
Troglodytes
Cistothorus
Turdus
Ptilogonys
Arremonops
Junco
Pheucticus
Icterus
Cacicus
Coccothraustes

oratrix
cooperi
neoxenus
affinis
melitophrys
sclateri
aedon
(brunneicollis)
palustris
rufopalliatus
cinereus
rufivirgatus
phaeonotus
chrysopeplus
pectoralis
melanicterus
abeillei

loro cabeza amarilla


tecolote de Cooper
trogn orejn
mosquero pinero
viren pecho castao
carboner o mexicano
chivirn saltapared

Yellow-headed Parrot
Pacific Screech-Owl
Eared Quetzal
Pine Flycatcher
Chestnut-sided Shrike-Vireo
Mexican Chickadee
House Wren

chivirn vientre blan co


mirlo dorso rufo
capulinero gris
rascador olivceo
junco ojo de lumbre
picogordo amarillo
bolsero pech o manchado
cacique mexicano
picogrueso encapuchado

Marsh Wren
Rufous-backed Robin
Gray Silky-flycatch er
Olive Sparrow
Yellow-eyed Junco
Yellow Grosbeak
Spot-breasted Oriole
Yellow-winged Cacique
Hooded Grosbeak

^ Listado elaborado por Laura E. Villaseor Gmez de la Facultad de Biologa, UMSNH.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA
CONABIO
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
ANEXO 4.42 ESPECIES DE AVES LISTADAS EN LA NORMA OFICIAL MEXICANA NOM-059-SEMARNAT-2001.

Familia

Gnero

especie

Nombre en espaol

UMSNH

Nombre en ingls -AOU

ESPECIES AMENAZADAS (16)


Accipitridae
Anatidae
Ardeidae
Falconidae
Formicariidae
Hydrobatidae
Phaethontidae
Psittacidae
Rallidae
Strigidae
Trochilidae
Trogonidae
Turdidae

Geranospiza
Aquila
Anas

caerulescens
chrysaetos
platyrhynchos(diazi)

gaviln zancn
guila real
pato de collar

Crane Hawk
Golden Eagle
Mallard

Botaurus
Falco
Grallaria
Oceanodroma
Oceanodroma
Phaethon
Amazona
Aramides
Bubo
Strix
Tilmatura
Euptilotis
Catharus

lentiginosus
mexicanus
guatimalensis
tethys
melania
aethereus
finschi
axillaris
virginianus
occidentalis
dupontii
Neoxenus
Frantzii

avetoro norteo

American Bittern
Prairie Falcon
Scaled Antpitta
Wedge-rumped Storm-Petrel
Black Storm-Petrel
Red-billed Tropicbird
Lilac-crowned Parrot
Rufous-necked Wood-Rail
Great Horned Owl
Spotted Owl
Sparkling-tailed Hummingbird
Eared Quetzal
Ruddy-capped Nightingale-Thrush

halcn mexicano
hormiguero-cholino escamoso

pao Galpagos
pao negro
rabijunco pico rojo
loro corona lila
rascn cuello Rufo
bho carnudo
bho manchado
colibr cola pinta
trogn orejn
zorzal de Frantzius

ESPECIES EN PELIGRO DE EXTINCIN (11)


Accipitridae
Cathartidae
Hydrobatidae
Laridae
Parulidae
Procellariidae
Psittacidae

Harpyhaliaetus
Sarcoramphus
Oceanodroma
Sterna
Geothlypis
Puffinus
Ara
Rhynchopsitta

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

solitarius
Papa
leucorhoa
Elegans
Speciosa
auricularis
Militaris
pachyrhyncha

guila solitaria
zopilote rey
pao de Leach
charrn elegante
mascarita transvolcnica

pardela de Revillagigedo
guacamaya verde
cotorra-serrana occidental

Solitary tagle
King Vulture
Leachs Storm-Petrel
Elegant Tern
Black-polled Yellowthroat
Townsends Shearwater
Military Macaw
Thick-billed Parrot

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Rallidae
Vireonidae

Amazona
Coturnicops
Vireo

Oratrix
noveboracensis
atricapilla

loro cabeza amarilla


polluela amarilla
vireo gorra negra

CONABIO UMSNH

Yellow-headed Parrot
Yellow Rail
Black-capped Vireo

ESPECIES BAJO PROTECCIN ESPECIAL (49)


Accipitridae

Apodidae

Ardeidae
Caprimulgidae
Ciconiidae
Cinclidae
Emberizidae
Falconidae
Falconidae
Hirundinidae
Laridae
Mimidae
Odontophoridae

Chondrohierax
Busarellus
Accipiter
Accipiter
Buteogallus
Buteogallus
Parabuteo
Buteo
Buteo
Buteo
Buteo
Cypseloides
Streptoprocne
Chaetura
Tigrisoma
Egretta
Nyctiphrynus
Mycteria
Cinclus
Amaurospiza
Haplospiza
Micrastur
Micrastur
Falco
Progne
Sterna
Melanotis
Dendrortyx

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

uncinatus
nigricollis
striatus
cooperii
anthracinus
urubitinga
unicinctus
platypterus
swainsoni
albicaudatus
albonotatus
storeri
rutila
pelagica
mexicanum
rufescens
mcleodii
americana
Mexicanus
concolor
rustica
ruficollis
semitorquatus
peregrinus
sinaloae
antillarum
caerulescens
macroura

gaviln pico gancho


aguililla canela
gaviln pecho rufo
gaviln de Cooper
aguililla-negra menor
aguililla-negra mayor
aguililla rojinegra
aguililla ala ancha
aguililla de Swainson
aguililla cola blanca
aguililla aura
vencejo frente blanca
vencejo nuca blanca
vencejo-tijereta mayor

garza-tigre mexicana
garceta rojiza
tapacamino pro

cigea americana
mirlo-acutico norteamericano
semillero azul gris
semillero pizarra
halcn-selvtico barrado
halcn-selvtico de collar
halcn peregrino
golondrina sinaloense
charrn mnimo
mulato azul

codorniz-coluda
neovolcnica

Hook-billed Kite
Black-collared Hawk
Sharp-shinned Hawk
Coopers Hawk
Common Black-Hawk
Great Black-Hawk
Harriss Hawk
Broad-winged Hawk
Swainsons Hawk
White-tailed Hawk
Zone-tailed Hawk
White-fronted Swift
Chestnut-collared Swift
Chimney Swift
Bare-throated Tiger-Heron
Reddish Egret
Pared Poorwill
Word Stork
American Dipper
Blue Seedeater
Slaty Finch
Barred Forest-Falcon
Collared Forest-Falcon
Peregrine Falcon
Sinaloa Martin
Least Tern
Blue Mockingbird
Long-tailed Wood-Partridge

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Parulidae
Picidae
Podicipedidae
Psittacidae
Rallidae

Strigidae

Turdidae
Tyrannidae

Vireonidae

Cyrtonyx
Vermivora
Picoides
Campephilus
Tachybaptus
Aratinga
Rallus
Rallus
Rallus
Megascops
Megascops
Megascops
Glaucidium
Strix
Asio
Myadestes
Ridgwayia
Xenotriccus
Deltarhynchus
Pachyramphus
Vireo

montezumae
crissalis
stricklandi
guatemalensis
dominicus
canicularis
longirostris
elegans
limicola
asio
seductus
cooperi
palmarum
varia
flammeus
occidentalis
pinicola
mexicanus
flammulatus
major
nelsoni

codorniz moctezuma
chipe crisal
carpintero de Stricklan d
carpintero pico plata

zambullidor menor
perico frente naranja
rascn picudo
rascn real
rascn limcola
tecolote oriental
tecolote del Balsas
tecolote de Cooper
tecolote colimense
bho listado
bho cuerno corto
clarn jilguero
mirlo pinto
mosquero del Balsas
papamoscas jaspeado
mosquero-cabezn mexicano
vireo enano

CONABIO UMSNH

Montezuma Quail
Colima Warbler
Strickland's Woodpecker
Pale-billed Woodpecker
Least Grebe
Orange-fronted Parakeet
Clapper Rail
King Rail
Virginia Rail
Eastern Screech-Owl
Balsas Screech-Owl
Pacific Screech-Owl
Colima Pygmy-Owl
Barred Owl
Short-eared Owl
Brown-backed Solitaire
Aztec Thrush
Pileated Flycatcher
Flammulated Flycatcher
Gray-collared Becard
Dwarf Vireo

ESPECIE EXTINTA (1)


Picidae

Campephilus

imperialis

carpintero imperial

Imperial Woodpecker

Categoras de la Norma Oficial Mexicana NOM-059-SEMARNAT-2001: A. Amenzada; P, en peligro de extincin;


Pr, bajo proteccin especial; E, extinta.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.43 LISTADO DE ESPECIES DE MAMIFEROS DEL ESTADO DE


MICHOACN (FUENTE: CONABIO^)
CLASE (1)
MAMMALIA

ORDEN (8)

FAMILIA (24)

CARNIVORA

CANIDAE
FELIDAE

MUSTELIDAE

PROCYONIDAE

CETACEA
ARTIODACTYLA
CHIROPTERA

ZIPHIIDAE
CERVIDAE
TAYASSUIDAE
EMBALLONURIDAE

MOLOSSIDAE

MORMOOPIDAE

NATALIDAE
NOCTILIONIDAE
PHYLLOSTOMIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (163)
Canis latrans
Urocyon cinereoargenteus
Herpailurus yagouaroundi
Leopardus pardalis
Leopardus wiedii
Lynx rufus
Panthera onca
Puma concolor
Conepatus mesoleucus
Lontra longicaudis
Mephitis macroura
Mustela frenata
Spilogale putorius
Bassariscus astutus
Nasua narica
Potos flavus
Procyon lotor
Ziphius cavirostris
Odocoileus virginianus
Pecari tajacu
Balantiopteryx plicata
Diclidurus albus
Peropteryx macrotis
Saccopteryx bilineata
Eumops glaucinus
Eumops perotis
Eumops underwoodi
Molossus rufus
Molossus sinaloae
Nyctinomops aurispinosus
Nyctinomops femorosaccus
Nyctinomops macrotis
Promops centralis
Tadarida brasiliensis
Mormoops megalophylla
Pteronotus davyi
Pteronotus parnellii
Pteronotus personatus
Natalus stramineus
Noctilio leporinus
Anoura geoffroyi
Artibeus hirsutus

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE

ORDEN

FAMILIA

MAMMALIA

CHIROPTERA

PHYLLOSTOMIDAE

VESPERTILIONIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Artibeus intermedius
Artibeus jamaicensis
Artibeus lituratus
Carollia perspicillata
Carollia subrufa
Centurio senex
Chiroderma salvini
Choeroniscus godmani
Choeronycteris mexicana
Dermanura azteca
Dermanura phaeotis
Dermanura tolteca
Desmodus rotundus
Enchisthenes hartii
Glossophaga commissarisi
Glossophaga leachii
Glossophaga morenoi
Glossophaga soricina
Hylonycteris underwoodi
Leptonycteris curasoae
Leptonycteris nivalis
Macrotus waterhousii
Micronycteris megalotis
Musonycteris harrisoni
Sturnira lilium
Sturnira ludovici
Uroderma magnirostrum
Antrozous pallidus
Corynorhinus mexicanus
Corynorhinus townsendii
Eptesicus furinalis
Eptesicus fuscus
Euderma phyllote
Lasiurus blossevillii
Lasiurus borealis
Lasiurus cinereus
Lasiurus intermedius
Lasiurus xanthinus
Myotis auriculacea
Myotis californica
Myotis carteri
Myotis ciliolabrum
Myotis fortidens
Myotis thysanodes
Myotis velifera
Myotis yumanensis

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CLASE

ORDEN

FAMILIA

MAMMALIA

CHIROPTERA

VESPERTILION IDAE

DIDELPHIMORPHIA

DIDELPHIDAE

INSECTIVORA

MARMOSIDAE
SORICIDAE

RODENTIA

GEOMYIDAE

HETEROMYIDAE

LEPORIDAE

MURIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Pipistrellus hesperus
Rhogeessa alleni
Rhogeessa mira
Rhogeessa parvula
Didelphis marsupialis
Didelphis virginiana
Marmosa canescens
Cryptotis goldmani
Cryptotis parva
Megasorex gigas
Notiosorex crawfordi
Sorex monticolus
Sorex oreopolus
Sorex saussurei
Sorex ventralis
Cratogeomys gymnurus
Cratogeomys tylorhinus
Orthogeomys grandis
Thomomys umbrinus
Zygogeomys trichopus
Chaetodipus nelsoni
Liomys irroratus
Liomys pictus
Perognathus flavus
Lepus callotis
Sylvilagus cunicularius
Sylvilagus floridanus
Baiomys musculus
Baiomys taylori
Hodomys alleni
Microtus mexicanus
Nelsonia goldmani
Nelsonia neotomodon
Neotoma albigula
Neotoma mexicana
Neotomodon alstoni
Oligoryzomys fulvescens
Oryzomys couesi
Oryzomys melanotis
Osgoodomys banderanus
Peromyscus aztecus
Peromyscus boylii
Peromyscus difficilis
Peromyscus gratus
Peromyscus gymnotis
Peromyscus levipes

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CLASE

ORDEN

FAMILIA

MAMMALIA

RODENTIA

MURIDAE

SCIURIDAE

XENARTHRA

DASYPODIDAE
MYRMECOPHAGIDAE

CONABIO UMSNH

ESPECIE
Peromyscus maniculatus
Peromyscus megalops
Peromyscus melanocarpus
Peromyscus melanophrys
Peromyscus melanotis
Peromyscus perfulvus
Peromyscus spicilegus
Peromyscus truei
Peromyscus winkelmanni
Reithrodontomys chrysopsis
Reithrodontomys fulvescens
Reithrodontomys hirsutus
Reithrodontomys megalotis
Reithrodontomys mexicanus
Reithrodontomys microdon
Reithrodontomys sumichrasti
Reithrodontomys zacatecae
Sigmodon alleni
Sigmodon fulviventer
Sigmodon hispidus
Sigmodon mascotensis
Glaucomys volans
Sciurus aureogaster
Sciurus oculatus
Spermophilus adocetus
Spermophilus annulatus
Spermophilus variegatus
Dasypus novemcinctus
Tamandua mexicana

^Listado elaborado con base en datos del SNIB de CONABIO.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 4.44 LISTADO DE ESPECIES DE MAMFEROS DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: UMSNH^)
ORDEN (9)

FAMILIA (26)

MARSUPIALIA
(marsupiales)

DIDELPHIDAE

Didelphis virginiana

tlacuache

SORICIDAE

Marmosa canescens
Cryptotis goldmani

ratn tlacuache

INSECTIVORA
(musaraas)

EMBALLONURIDAE

Cryptotis parva
Notiosorex crawfordi
Notiosorex gigas
Sorex oreopolus
Sorex saussurei
Sorex vagrans
Saccopteryx bilineata

CHIROPTERA
(murcilagos)

NOCTILIONIDAE
MORMOOPIDAE

PHYLLOSTOMATIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE (160)

Peropteryx macrotis
Balantiopteryx plicata
Diclidurus albus
Noctilio leporinus
Pteronotus davyi
Pteronotus parnellii
Pteronotus personatus
Mormoops megalophylla
Macrotus waterhousii
Micronycteris microtis (megalotis)
Micronycteris silvestris
Anoura geofroyi
Choeronyscus godmani
Musonycteris harrisoni
Choeronycteris mexicana
Hylonycteris minor
Glossophaga commissarisi
Glossophaga leachii
Glossophaga mexicana
Glossophaga morenoi
Glossophaga soricina
Leptonycteris nivalis
Leptonycteris curazoae (yerbabuenae)
Carollia subrufa
Sturnira lilium
Sturnira ludovici
Uroderma magnirostrum
Chiroderma salvini
Dermanura azteca
Dermanura phaeotis
Dermanura tolteca

NOMBRE COMN

murcilago blanco
murcilago pescador

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

CHIROPTERA
(murcilagos)

PHYLLOSTOMATIDAE

SUBFAMILIA
DESMODONTINAE
NATALIDAE
VESPERTILIONIDAE

MOLOSSIDAE

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO UMSNH

NOMBRE COMN

Artibeus hirsutus
Artibeus intermedius
Artibeus jamaicensis
Artibeus lituratus
Enchistenes hartii
Centurio senex
Desmodus rotundus

vampiro

Natalus stramineus
Eptesicus furinalis
Eptesicus serotinus (fuscus)
Lasiurus blosevilii
Lasiurus cinereus
Lasiurus xanthinus
Lasiurus intermedius
Myotis auriculus
Myotis californicus
Myotis carteri
Myotis ciliolabrum
Myotis fortidens
Myotis nigricans
Myotis thysanodes
Myotis velifer
Myotis yumanensis
Pipistrellus hesperus
Corynorhinus mexicanus
Corynorhinus townsendii
Rhogeessa alleni
Rhogeessa mira
Rhogeessa parvula
Idionycteris phyllotis (Euderma phyllote)
Antrozous pallidus
Eumops glaucinus
Eumops perotis
Eumops underwoodi
Promops centralis
Molossus rufus (ater)
Molossus molossus
Molossus sinaloae
Tadarida brasiliensis
Nyctinomops aurispinosus
Nyctinomops femorosaccus
Nyctinomops laticaudatus
Nyctinomops macrotis

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

XENARTHRA

DASYPODIDAE
MYRMECOPHAGIDAE
LEPODIDAE

Dasypus novemcinctus
Tamandua mexicana
Lepus callotis

armadillo
oso hormiguero
liebre

SCIURIDAE (ardillas)

Sylvilagus cunicularius
Sylvilagus floridanus
Sciurus aureogaster

conejo de monte
conejo de monte
ardilla de rbol

Spermophilus adocetus
Spermophilus variegatus
Glaucomys volans
Orthogeomys grandis
Pappogeomys gymnurus
Pappogeomys alcorni
Pappogeomys tylorhinus
Thomomys umbrinus
Zygogeomys trichopus
Perognathus flavus

cuinique, tesmo
ardilla de tierra
ardilla voladora

Liomys irroratus
Liomys pictus
Liomys spectabilis
Oryzomys fulvescens
Oryzomys melanotis
Oryzomys palustris
Oryzomys couesi
Nyctomys sumichrasti
Osgoodomys banderanus
Peromyscus aztecus
Peromyscus difficilis
Peromyscus levipes
Peromyscus maniculatus
Peromyscus melanophrys
Peromyscus melanotis
Peromyscus perfulvus
Peromyscus spicilegus
Peromyscus truei
Peromyscus winkelmani
Baiomys musculus
Baiomys taylori
Neotomodon alstoni
Nelsonia neotomodon
Neotoma albigula
Neotoma alleni
Neotoma mexicana
Reithrodontomys megalotis
Reithrodontomys fulvescens

tucita
tucita
ratn de bolsas

LAGOMORPHA
(conejos y liebres)

RODENTIA
(roedores)

GEOMYIDAE (tuzas)

HETEROMYIDAE (ratones
de bolsas)

MURIDAE (ratones y ratas)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ESPECIE

CONABIO UMSNH

NOMBRE COMN

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN

FAMILIA

Cont. RODENTIA
MURIDAE (ratones y ratas)

SUBFAMILIA
MICROTINAE
SUBFAMILIA MURINAE
(ratas y ratn de casa)

SUBORDEN
HYSTRICOMORPHA
CARNIVORA

ERETHIZONTIDAE
PROCYONIDAE

MUSTELIDAE

FELIDAE

CANIDAE
ARTIODACTYLA

TAYASSUIDAE
CERVIDAE

ESPECIE

CONABIO UMSNH

NOMBRE COMN

Reithrodontomys sumichrasti
Reithrodontomys microdon
Sigmodon alleni
Sigmodon fulviventer
Sigmodon hispidus
Sigmodon mascotensis
Microtus mexicanus

metorito

Rattus rattus

rata gris de casa

Rattus norvegicus
Mus musculus
Coendou mexicanus

rata parda o manchada


ratn de casa
tlacuache espinoso coend

Bassariscus astutus
Procyon lotor
Nasua nasua
Potos flavus
Mustela frenata
Conepatus mesoleucus
Mephitis macroura
Spilogale putorius
Spilogale pygmaea
Lontra longicaudis
Lynx rufus
Panthera onca
Leopardus pardalis
Leopardus wiedii
Herpailurus yagouaroundi
Puma concolor
Urocyon cinereoargenteus
Canis latrans
Dicotyles tajacu
Dama virginiana

cacomixtle
mapache
tejn
martica, maltrica
comadreja
zorrillo de una banda
zorrillo de dos bandas
zorrillo manchado
zorrillo pigmeo
nutria, perro de agua
gato monts
jaguar
ocelote
tigrillo, margay
yaguarundi, onza
puma
zorra gris
coyote
jabal, pecar
venado cola blanca

^Listado elaborado por Arturo Nez Garduo, Facultad de Biologa de la Universidad Michoacana de San
Nicols de Hidalgo.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.1. VIVEROS PRODUCTORES DE ESPECIES DE PLANTAS DE


AFINIDAD TEMPLADA EN EL ESTADO DE MICHOACN 2002 2004 (FUENTE: COFOM^)
VIVERO/ MUNICIPIO

FAMILIA

ESPECIE

2002 2003 (2003 2004)

Fco. J.
Copndaro/ Zirahun/
Melchor
Ing. Severino H./ Zirahun/
Mgica/
Salvador
Salvador
Ocampo/
Santa Ana Maya Morelia
Ptzcuaro Escalante Escalante Querndaro

L.
Crdenas/
Morelia

J. Ma.
Angangueo/
Morelos/
Angangueo
Morelia

Abies religiosa
P. ayacahuite
P. ayacahuite
(contenedor)
P. ayacahuite
(contenedor)
P. cembroides
P. gregii
P. michoacana

PINACEAE

P. michoacana
(contenedor)
P. michoacana
(contenedor)
P. patula
P. montezumae
P. montezumae
(contenedor)
Pinus
pseudostrobus
P. pseudostrobus
(contenedor)
P. pseudostrobus
(contenedor)

21 820
79 000

49 500

126 922

38 384
77 168
3 800
66 198
(406 240)
53 816

245 000
235 000

94 290

39 318
(94 709)

(70 000)
20 118
(34 200)

8 928

310 350
(642 420)

50 200
(13 740)
338 415

51 372

34 800

189 636
(190 601)

100 000
(10 236)
203 511

33 793

256 272

421 104
(574 519)

113 512
(341 590)
592 508

522 115
(287 913)

141 792
112 895
350 357
(65 040)

67 333
(94 720)
187 800

129 965

9 500

138 550
(225 291)

40 226
(34 000)

318 144

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


VIVERO/ MUNICIPIO
FAMILIA

ESPECIE

ACERACEAE
ARECACEAE
BETULACEAE
CUPRESSACEAE

Acer negundo
Palma areca
Alnus sp.
Cupressus lindleyi
C. lindleyi
Thuja plicata

FABACEAE

Prosopis laevigata
Acacia sp.
Acacia retinoides
Laucaena
leucocephala
Erythrina
corallodendron
Quercus sp.
Ficus benjamina
Eucalyptus sp.
Psidium guajava
Fraxinus udhei
Pyrus sp.
Casimiroa edulis
Trema micranthum

FAGACEAE
MORACEAE
MYRTACEAE
OLEACEAE
ROSACEAE
RUTACEAE
ULMACEAE

2002 2003 (2003 2004)

Copndaro/ Zirahun/
Melchor
Fco. J.
Ing. Severino H./ Zirahun/
Salvador
Salvador
Ocampo/
Mgica/
Santa Ana Maya Morelia
Ptzcuaro Escalante Escalante Querndaro

L.
Crdenas/
Morelia
5 035
1 320

11 000

CONABIO UMSNH

80 000

1 000
10 366
(4 500)
3 816
(3 500)
(3 500)

J. Ma.
Angangueo/
Morelos/
Angangueo
Morelia
86

4 818
(92 460)

3 000

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

600
1 200
1 500
3 168
930
800
1 968
25 103
790
2 400
1 000

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

Continuacin Anexo 5.1.


VIVERO/ MUNICIPIO
FAMILIA

ESPECIE

CUPRESSACEAE

Cupressus
lindleyi
Fraxinus udhei
Abies religiosa
Pinus ayacahuite

OLEACEAE
PINACEAE

El
Rosario/
Ocampo

La Dieta/
Zitacuaro

E. Zapata/
Senguio

Magallanes/
Irimbo

18 304

24 288

34 936
(26 865)

373 632
30 000
(107 610)

52 956
5 892

Lzaro Crdenas/
Lazaro Crdenas

242 254

1 500

13 884
1 140
(62 888)
98 265
(163 440)

111 495

Chichihua/
Coalcomn
9 530

8 948
226 603

P. cembroides
P. douglasiana
P. michoacana
P. michoacana
(contenedor)
P. michoacana
P. montezumae
P. montezumae
P. montezumae
P. montezumae
P. oocarpa
P. patula
P. pseudostrobus

El Asoleadero/
Ocampo

2002 2003 (2003 - 2004)

54 825
(12 588)

68 316
(3 566)
54 156
43 872

87 000

P. pseudostrobus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

9 030
(85 080)

11 680
(140 224)

112 914
(118 226)

43 644
38 168
36 648
74 656
9 420
261 390
(62 110)
77 254

50 757

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.2. VIVEROS PRODUCTORES DE ESPECIES DE PLANTAS DE AFINIDAD TROPICAL EN EL


ESTADO DE MICHOACN 2002 2004 (FUENTE: COFOM^)
VIVERO/ MUNICIPIO 2002 - 2003 (2003 - 2004)
FAMILIA
ANACARDICACEAE

ARECACEAE

BIGNONIACEAE

ESPECIE
Mangifera indica
Pistacia vera
Dypsis lutescens
Phoenix dactylifera
Pritchardia pacifica
Crescentia alata
Jacaranda mimosifolia
Tabebuia donnell-smithii
Tabebuia rosea

BOMBACACEAE
BORAGINACEAE
FABACEAE

MALVACEAE

Ceiba aesculifolia
Cordia eleaagnoides
Acrocarpus fraxinifolius
Albizia moluccana
Brosimun allicastrum
Caesalpinia coriaria
Delonix regia
Leucaena leucocephala
Lonchocarpus cruentus
Pithecellobium dulce
Tamarindus indica
Hibiscus rosa-sinensis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

San Lucas/
San Lucas

Amatique/
Coahuayana

Lzaro Crdenas
Lzaro Crdenas

Coalcomn
Chichihua

515
(1 085)
100
1 129
3 100
1 000
(1 200)
5 600
10 556
650
(4850)
2 937
200
150

891
(3 614)

(2 800)

687
630
800
1 953
13 132

1 900
1 500
(6 000)
3 000
3 100
30

(6 594)

582

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

VIVERO/ MUNICIPIO 2002 - 2003 (2003 - 2004)


FAMILIA

MELIACEAE

MORACEAE

ESPECIE

Cedrella odorata
Swietenia macrophylla
Ficus benjamina

NYCTAGINACEAE

Bougainvillea glabra

OLEACEAE

Ligustrum ovalifolium

RUTACEAE

Citrus aurantifolia

SAPOTACEAE
VERBENACEAE

Manilkara zapota
Citharexylum ofinne
Tectona grandis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

San Lucas/
San Lucas

8 000
300

Amatique/
Coahuayana

Lzaro Crdenas
Lzaro Crdenas

Coalcomn
Chichihua

14 400
1 638
(6 200)
240
(529)

5 900
1 834

70 457

84
(116)
331
(1 169)
1 527
(723)
150
77 (273)

68 369
200

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIOUMSNH

ANEXO 5.3. RECURSOS FORESTALES NO MADERABLES DE ORIGEN VEGETAL UTILIZADOS EN LAS SIERRAS ALTAS DE LAS CUENCAS DE CUITZEO Y
ZIRAHUEN, EN EL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: ANGN Y GMEZ 2003^).
Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

Consumo

Acuitzio

Angiosperma

Smilacaceae

Smilax spp.

Zarzaparrilla

Sangre, depurativo

Au

Acuitzio

Angiosperma

Begoniaceae

Begonia sp.

Ala de ngel

Cncer

Au

Acuitzio

Angiosperma

Hierba del tecolote

Fro

Au

Acuitzio

Angiosperma

Labiatae

Salvia sp.

Salvia del cerro

Acuitzio

Angiosperma

Labiatae

Salvia sp.

Salvia

Acuitzio

Angiosperma

Cruciferae

Brassica campestris

Mostaza

Acuitzio

Angiosperma

Asteraceae

Gnaphalium spp.

Gordolobo

Acuitzio

Angiosperma

Hierba del zopilote

Acuitzio

Angiosperma

Umbelliferae

Berula erecta

Churure

Acuitzio

Angiosperma

Rosaceae

Prunus serotina ssp. capuli

Capuln

May-Jun

Acuitzio

Angiosperma

Portulacaceae

Portulaca oleracea

Verdolaga

Jul-Sep

Chenopodiaceae

Chenopodium album

Quelite

Jul-Sep

Acuitzio

Angiosperma

Acuitzio

Angiosperma

Acuitzio

Angiosperma

Rutaceae

Acuitzio

Angiosperma

Acuitzio

Fro

Unidad
de venta

Au
Ve, Au

Tos

Au
Ve, Au

50

Manojo

Ve, Au

50

Manojo

Ve, Au

Au

Riones

Kg

Au

Abortivo

Au

Casimiroa edulis

Zapote blanco

Presin arterial

Au

Asteraceae

Tagetes lucida

Santa Mara

Tos

Au

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Nopal

Diabetes

Ve, Au

Acuitzio

Angiosperma

Asteraceae

Heterotheca inuloides

rnica

Golpes

Au

Acuitzio

Angiosperma

Bromeliaceae

Tillandsia spp.

Gallitos

Dic

Acuitzio

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Encino, cscara de encino

Perm

M, Cb

Charo

Angiosperma

Rosaceae

Rubus sp.

Zarzamora

Ve, Au

Charo

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Chumbera

Ve, Au

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Costo
mximo
pesos

Au

Chivapastle
Jul-Sep

Costo
mnimo
pesos

Au
Dientes destemplados

Ve, Au

80

Carga
Kg

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Charo

Angiosperma

Rosaceae

Prunus serotina ssp. capuli

Capuln

Charo

Angiosperma

Rosaceae

Crataegus pubescens

Tejocote

Charo

Angiosperma

Labiatae

Satureja macrostema

Charo

Angiosperma

Asteraceae

Grindelia inuloides

Charo

Angiosperma

Charo

Angiosperma

Asteraceae

Charo

Angiosperma

Charo

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

Costo
mnimo
pesos

Costo
mximo
pesos

Unidad
de venta

Ve, Au

M, C

Riones

Ve, Au

Kg

Gobernadora, nurite

Dolor y aire

Ve, Au

Manojo

rnica

Golpes

Au

Manojo

Mastuerzo

Dolor de cabeza

Au

Heterotheca inuloides

rnica

Golpes

Au

Asteraceae

Tagetes lunulata

Cinco llagas

Perm

Piquete de alacrn

Au

Angiosperma

Asteraceae

Verbesina pedunculosa

Capitaneja

Ago-Dic

Diabetes

Au

Charo

Angiosperma

Bromeliaceae

Tillandsia spp.

Gallitos

Dic

Ce

Charo

Angiosperma

Asteraceae

Gnaphalium spp.

Gordolobo

Charo

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Nopal

Charo

Angiosperma

Labiatae

Salvia sp.

Salvia

Ago-Dic

Charo

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Encino

Perm

Cb

Ve

Huirumba

Angiosperma

Rosaceae

Crataegus pubescens

Tejocote

Sep-Oct

Au

Huirumba

Angiosperma

Rosaceae

Prunus serotina ssp. capuli

Capuln

Jun

Ve, Au

Huirumba

Angiosperma

Rosaceae

Rubus sp.

Zarzamora

Sep-Oct

Au

Huirumba

Angiosperma

Moraceae

Morus celtidifolia

Mora

Sep-Oct

Au

Huirumba

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Nopal

Piquete de alacrn

Au

Huirumba

Angiosperma

Theaceae

Ternstroemia pringlei

Tila

Nervios

Au

Huiramba

Angiosperma

Asteraceae

Heterotheca inuloides Cass.

rnica

Desinflamante

Au

Huiramba

Angiosperma

Asteraceae

Grindelia inuloides

rnica

Desinflamante

Au

Huiramba

Angiosperma

Orchidaceae

Laelia speciosa

Orqudea

Jun

Ve

Huiramba

Angiosperma

Orchidaceae

Laelia autumnalis

Orqudea

Jun

Ve

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Nov-Dic

Consumo

CONABIOUMSNH

Manojo

Ve
Tos

Ve
Ve

Manojo
5

Corazn

Bolsa
Manojo

30

Carga

10

Kg

1/2
pseudobulbos
1/2
pseudobulbos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

Consumo

Costo
mnimo
pesos

CONABIOUMSNH

Costo
mximo
pesos

Unidad
de venta

Huiramba

Angiosperma

Orchidaceae

Odontoglossum sp.

Orqudea

Jun

Ve

Huiramba

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Encino

Perm

Cb

Ve

1/2
pseudobulbos
Carga

Huiramba

Angiosperma

Asteraceae

Baccharis spp.

Jaras

Perm

Cb

Ve

Carga

Indaparapeo

Angiosperma

Rosaceae

Rubus sp.

Zarzamora

Au

Prunus serotina ssp. capuli

Indaparapeo

Angiosperma

Indaparapeo

Angiosperma

Capuln negro

Hierba del tapn

Diarrea

Indaparapeo

Angiosperma

Au

Diente de Len

Circulacin y rin

Au

Indaparapeo

Angiosperma

Tabaquillo, nurite

Clicos

Au

Indaparapeo

Angiosperma

Labiatae

Satureja macrostema

Gobernadora

Clicos

Indaparapeo

Angiosperma

Asteraceae

Artemisia mexicana

Estafiate

Diarrea

Au

Indaparapeo

Angiosperma

Asteraceae

Heterotheca inuloides

rnica

Golpes

Au

Indaparapeo

Angiosperma

Asteraceae

Gaillardia sp.

Angiosperma

Convolvulaceae

Ipomoea stans

Lagunillas

Angiosperma

Asteraceae

Heterotheca inuloides

Golpes
Mordedura vbora
cascabel
Golpes y cicatrices

Au

Indaparapeo

rnica
Espantavaqueros, camote de
matorral
rnica

Lagunillas

Angiosperma

Asteraceae

Grindelia inuloides

rnica

Golpes y cicatrices

Au

Lagunillas

Angiosperma

Asteraceae

Taraxacum officinale

Diente de len

Lagunillas

Angiosperma

Asteraceae

Artemisia mexicana

Estafiate

Lagunillas

Angiosperma

Portulacaceae

Loeselia mexicana

Espinosilla

Lagunillas

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Nopal

Lagunillas

Angiosperma

Labiatae

Stachys coccinea

Mirto

Lagunillas

Angiosperma

Rosaceae

Prunus serotina ssp. capuli

Capuln

Jul-Ago

Ve

Lagunillas

Angiosperma

Rosaceae

Crataegus pubescens

Tejocote

May-Oct

Au

Lagunillas

Angiosperma

Moraceae

Morus sp.

Mora

May

Ve, Au

Asteraceae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Taraxacum officinale

Jul-Sep
Perm

Au

Au
Au
Au

Desparasitar

Au

Fiebre

Au

M,C

Diabetes

Ve

Diarrea y desparasitar

Au

10

Kg

Litro

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Lagunillas

Angiosperma

Rosaceae

Rubus sp.

Zarzamora

Lagunillas

Angiosperma

Liliaceae

Milla biflora

Estrellitas

Lagunillas

Angiosperma

Orchidaceae

Laelia autumnalis

Corpus

Lagunillas

Angiosperma

Dioscoriaceae

Dioscorea sp.

Chicaraguas, raiz guaraz

Lagunillas

Angiosperma

Loganiaceae

Buddleia sessiliflora

Lagunillas

Angiosperma

Asteraceae

Lagunillas

Angiosperma

Lagunillas

Angiosperma

Morelia

Angiosperma

Morelia

Angiosperma

Morelia
Morelia

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

Consumo

CONABIOUMSNH

Costo
mnimo
pesos

Costo
mximo
pesos
10

Unidad
de venta

Au

Ve

Ve, Au

10

Flor

Nov-Dic

Ve, Au

Raz de tepuza

Perm

Diarrea y empacho

Au

Tithonia tubaeformis

Flor del andan

Oct-Dic

Estmago

Au

Asteraceae

Gnaphalium spp.

Gordolobo

Ago-Oct

Tos

Au

Didelphidae

Didelphis virginiana

Tlacuache

Perm

M,C

Postparto en vacas

Ve, Au

50

Ejemplar

Borrago officinalis

Borraja

Calentura

Rutaceae

Casimiroa edulis

Zapote blanco

Presin baja

Angiosperma

Valenariaceae

Valeriana sp.

Ucuares

Au

Angiosperma

Solanaceae

Pichecuas

Au

Morelia

Angiosperma

Asclepiadaceae

Marsdenia edulis

Talayotes

Au

Morelia

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Panchicuas, agallas

Au

Morelia

Angiosperma

Bignoniaceae

Tecomma stans

Retama

Ve

Morelia

Angiosperma

Umbelliferae

Berula erecta

Churure

Ve

Morelia

Angiosperma

Bromeliaceae

Tillandsia spp.

Gallitos

Ve

Montn

Morelia

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Nopal

Cb

Ve, Au

50

Cubeta

Morelia

Angiosperma

Lythraceae

Cuphea aequipetala

Yerba del cncer

Ve

100

Costal

Morelia

Angiosperma

Theaceae

Ternstroemia pringlei

Flor de tila, trompillo

Perm

Nervios

Ve

100

Costal

Morelia

Angiosperma

Asteraceae

Heterotheca inuloides

rnica

Perm

Golpes

Ve

Pztcuaro

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Nopal

Perm

Ve, Au

10

Kg

Pztcuaro

Angiosperma

Chenopodiaceae

Chenopodium album

Quelite

Jul-Sep

Ve, Au

Manojo

Pztcuaro

Angiosperma

Rosaceae

Crataegus pubescens

Tejocote

Nov-Dic

Ve, Au

Kg

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Oct

Nov

Manojo

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIOUMSNH

Zarza

Jun-Sep

Ve, Au

Costo
mnimo
pesos
5

Chayote con espinas silvestre

Nov-Ene

Ve, Au

10

3 chayotes

Prunus capuli ssp. capuli

Capuln

Jul-Sep

Ve, Au

20

50

Cubeta

Satureja macrostema

Nurite

Jul-Sep

Ve, Au

10

Bolsa

Epazote

Jul-Sep

Digestivo, dolor de
estmago
Desparasitar

Ve, Au

Manojo

Taraxacum officinale

Diente de len

Jul-Sep

Limpiar el organismo

Compositae

Tagetes filifolia

Ans

Jul-Sep

Ve, Au

Bolsa

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Encino

Perm

Cb

Au

Querndaro

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Nopal

Perm

Ve, Au

Bolsa con 5
pencas

Querndaro

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Encino

Cb

Ve, Au

Querndaro

Angiosperma

Altamisa

Querndaro

Angiosperma

Capuln

M,C

Querndaro

Angiosperma

Ajenjo

Querndaro

Angiosperma

Eucalipto

Tos

Querndaro

Angiosperma

Borraja

Calentura

Querndaro

Angiosperma

Labiatae

Salvia sp.

Salvia del campo

Querndaro

Angiosperma

Asteraceae

Heterotheca inuloides

rnica

Golpes

Querndaro

Angiosperma

Rosaceae

Crataegus pubescens

Tejocote

M,C

Tos

Querndaro

Angiosperma

Hierba del burro

Tos

Querndaro

Angiosperma

Zapote

Estmago

Querndaro

Angiosperma

Limpiar la matriz

Querndaro

Angiosperma

Querndaro

Angiosperma

Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Pztcuaro

Angiosperma

Rosaceae

Pztcuaro

Angiosperma

Cucurbitaceae

Pztcuaro

Angiosperma

Rosaceae

Pztcuaro

Angiosperma

Labiatae

Pztcuaro

Angiosperma

Pztcuaro

Angiosperma

Compositae

Pztcuaro

Angiosperma

Pztcuaro

Rosaceae
Myrtaceae

Rutaceae
Portulacaceae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Nombre cientfico
Rubus sp.

Prunus capuli ssp. capuli


Eucalyptus spp.

Casimiroa edulis
Portulaca oleracea

Nombres comunes

Temporada
extraccin

Hierba del cncer

Jul-Sep

Verdolaga

Jul-Sep

Palo bobo

Usos

Medicinal

Consumo

Costo
mximo
pesos

Unidad
de venta
3 Tamales

Au

Calentura y dolor

Au

Au

Au

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

Consumo

Querndaro

Angiosperma

Asteraceae

Artemisia mexicana

Estafiate

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Heterotheca inuloides

rnica

Jun-Ago

Golpes, moretones

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Gnaphalium spp.

Gordolobo

May-Ago

Rin

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Grindelia inuloides

rnica

Jun-Ago

Golpes, moretones

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Zinapcuaro

Angiosperma

Labiatae

Satureja macrostema

Gobernadora, nurite

Zinapcuaro

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Panchicuas, hongos de encino Jul-Sep

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Rosaceae

Crataegus pubescens

Tejocote

Jul-Sep

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Rosaceae

Rubus sp.

Zarza

Jul-Sep

Au

Asteraceae

Baccharis spp.

Cuicique

Perm

Catarro

Au

Hierba maestra

Costo
mximo
pesos

30

40

Unidad
de venta

Au
Rin

Cb

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Zinapcuaro

Angiosperma

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Taraxacum officinale

Diente de len

Perm

Diabetes

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Boraginaceae

Borrago officinalis

Borraja

Perm

Fiebre

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Malvaceae

Sida rhombifolia

Ginare

Perm

Diarrea

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Labiatae

Marrubium vulgare

Manrrubio

Perm

Bilis

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Ericaceae

Arbutus spp.

Madroo

Jun-Ago

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Baccharis spp.

Jaras, pecht

Perm

Diarrea

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Cursionera

Perm

Diarrea

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Poaceae

Muhlenbergia macroura

Zacatn

Perm

Ud

Ve, Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Cactaceae

Opuntia spp.

Nopal

Perm

Ve, Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Rosaceae

Crataegus pubescens

Capuln

May-Jul

Ve

Cuartern

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Tagetes lucida

Santa Mara

Mar-May

Zinapcuaro

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Encino

Perm

Cb

Ve

Kg

Zinapcuaro

Angiosperma

N/D

N/D

Tabaquillo

Ago-Sep

Ve, Au

10

Manojo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Lea

Costo
mnimo
pesos

Au

M
Jun-Ago

CONABIOUMSNH

Au

Camin

Ve, Au

Piquete de gusano
Estmago

Escobetilla
6

Bolsa

Au

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

Consumo

Zinapcuaro

Angiosperma

Labiatae

Satureja macrostema

Gobernadora

Jun-Ago

Rin

Ve

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Conyza confusa

Simonillo

Ago-Sep

Bilis

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Asclepiadaceae

Gonolobus sp.

Talayotes

Abr-May

Ve

Zinapcuaro

Angiosperma

Fagaceae

Quercus spp.

Pichecuas

Ago

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Amaranthaceae

Amaranthus sp.

Quelite

Ago

Ve, Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Artemisia mexicana

Istafiate

May-Ago

Bilis y amibas

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Gnaphalium spp.

Gordolobo

May-Ago

Tos

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Asteraceae

Eryngium sp.

Hierba del sapo

Perm

Estmago

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Solanaceae

Physalis sp.

Jaltomate

Perm

M,C

Empacho

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Orchidae

Laelia sp.

Orqudea

May

Au

Zinapcuaro

Angiosperma

Bromeliaceae

Tillandsia usneoides

Heno

Nov-Dic

Acuitzio

Briofita

Bryaceae

Bryum sp.

Flor de piedra, cscara

Dic

Acuitzio

Briofita

Hypnaceae

Hypnum sp.

Flor de piedra, cscara

Acuitzio

Briofita

Thuidiaceae

Thuidium sp.

Flor de piedra, cscara

Charo

Briofita

Bryaceae

Bryum sp.

Charo

Briofita

Hypnaceae

Charo

Briofita

Lagunillas

Costo
mnimo
pesos
8

CONABIOUMSNH

Costo
mximo
pesos

Unidad
de venta
Ramito

0.5

Pieza

Ramito

Ve, Au

40

Cuarto ( 1/4 )

Ve, Au

180

Costal

Dic

Ve, Au

180

Costal

Dic

Ve, Au

180

Flor de pea, cscara

Dic

Ve

10

15

Hypnum sp.

Flor de pea, cscara

Dic

Ve

10

15

Thuidiaceae

Thuidium sp.

Flor de pea, cscara

Dic

Ve

10

15

Briofita

Bryaceae

Bryum sp.

Nov-Dic

Ve

200

Lagunillas

Briofita

Hypnaceae

Hypnum sp.

Nov-Dic

Ve

200

Lagunillas

Briofita

Thuidiaceae

Thuidium sp.

Nov-Dic

Ve

200

Morelia

Briofita

Thuidiaceae

Thuidium sp.

Ve

60

Costal
Cubeta (25
cm3)
Cubeta (25
cm3)
Cubeta (25
cm3)
Costal de 15
Kg
Costal de 15
Kg
Costal de 15
Kg
Costal

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Cscara de piedra, flor de


piedra
Cscara de piedra, flor de
piedra
Cscara de piedra, flor de
piedra
Musgo

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIOUMSNH

Ve

Costo
mnimo
pesos
60

Nov

Ve

60

Costal

Flor de pea, musgo

Nov-Dic

Ve

30

Montn

Hypnum sp.

Flor de pea, musgo

Nov-Dic

Ve

30

Montn

Thuidiaceae

Thuidium sp.

Flor de pea, musgo

Nov-Dic

Ve

30

Montn

Gimnosperma

Pinaceae

Abies religiosa

Oyamel, lea

Perm

Cb

Ve, Au

80

Carga

Acuitzio

Gimnosperma

Pinaceae

Pinus spp.

Pino, lea

Perm

Cb

Ve, Au

80

Carga

Charo

Gimnosperma

Pinaceae

Pinus spp.

Trementina de pino, resina

Perm

Charo

Gimnosperma

Pinaceae

Abies religiosa

Oyamel

Perm

Cb

30

Carga

Charo

Gimnosperma

Pinaceae

Pinus spp.

Ocote

Perm

Cb

Rollito

Charo

Gimnosperma

Pinaceae

Pinus spp.

Pino

Perm

Cb

30

Carga

Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Morelia

Briofita

Pottiaceae

Morinia sp.

Musgo

Morelia

Briofita

Hypnaceae

Hypnum sp.

Musgo

Zinapcuaro

Briofita

Bryaceae

Bryum sp.

Zinapcuaro

Briofita

Hypnaceae

Zinapcuaro

Briofita

Acuitzio

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

Heridas

Consumo

Costo
mximo
pesos

Costal

Au
Ve
Ve, Au

Huiramba

Gimnosperma

Pinaceae

Pinus spp.

Pino

Perm

Cb

Ve

Pztcuaro

Gimnosperma

Pinaceae

Pinus spp.

Pino

Perm

Cb

Au

Querndaro

Gimnosperma

Pinaceae

Pinus teocote

Ocote

Cb

Ve, Au

Zinapcuaro

Gimnosperma

Pinaceae

Pinus spp.

Pino

Cb

Ve

Charo

Helecho

Equisetaceae

Esquisetum hyemale var. affine

Cola de caballo

Riones

Ve

Huiramba

Helecho

Equisetaceae

Esquisetum hyemale var. affine

Cola de caballo

Diurtica

Au

Morelia

Helecho

Equisetaceae

Esquisetum hyemale var. affine

Cola de caballo

Rin

Ve

Zinapcuaro

Helecho

Equisetaceae

Esquisetum hyemale var. affine

Cola de caballo

Perm

Rin

Au

Acuitzio

Hongo

Clavariaceae

Ramaria flava

Hongo pata de pjaro

Jul-Sep

Ve, Au

20

30

Acuitzio

Hongo

Agaricaceae

Agaricus campestris

Hongo llanero

Jul-Sep

Ve, Au

20

30

Acuitzio

Hongo

Polyporaceae

Ganoderma sp.

Hongo

Perm

Ve

20

30

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Perm

Colesterol,
Hipertensin, diabetes

Unidad
de venta

Carga

Kg

Cubeta de 12
Kg
Cubeta de 12
Kg
Kg

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

CONABIOUMSNH

Consumo

Costo
mnimo
pesos

Costo
mximo
pesos

Unidad
de venta

Acuitzio

Hongo

Hyprocreaceae

Hypomyces lactiflourum

Trompa

Jul-Ago

Ve, Au

20

60

Acuitzio

Hongo

Amanitaceae

Amanita caesarea

Hongo amarillo, tecomate

Jul-Ago

Ve, Au

20

60

Charo

Hongo

Hyprocreaceae

Hypomces lactiflourum

Trompa

Jul-Ago

Ve, Au

20

Cubeta de 12
Kg
Cubeta de 12
Kg
Kg

Charo

Hongo

Amanitaceae

Amanita caesarea

Hongo amarillo, tecomate

Jul-Ago

Ve, Au

20

Kg

Huiramba

Hongo

Agaricaceae

Macrolepiota procera

May-Jun

Ve, Au

30

40

Kg

Huiramba

Hongo

Agaricaceae

Agaricus augustus

May-Jun

Ve, Au

30

40

Kg

Indaparapeo

Hongo

Agaricaceae

Agaricus campestris

Hongo de codorniz
Hongo de codorniz,
champion
Hongo blanco, llanero

Jul-Sep

Au

Indaparapeo

Hongo

Amanitaceae

Amanita caesarea

Hongo amarillo, tecomate

Jul-Sep

Ve

40

60

Kg

Lagunillas

Hongo

Agaricaceae

Agaricus augustus

Hongo de codorniz-godorniz

Jul-Sep

Ve

12

15

Cubeta

Lagunillas

Hongo

Hyprocreaceae

Hypomyces lactiflourum

Trompa

Jul-Sep

Ve

15

Lagunillas

Hongo

Agaricaceae

Agaricus campestris

Champin silvestre

Jul-Sep

Ve

12

15

Morelia

Hongo

Agaricaceae

Agaricus campestris

Champin llanero

Jul-Sep

Ve, Au

40

80

Kg
Cubeta de 4
litros
Kg

Morelia

Hongo

Ustilaginaceae

Ustilago mardis

Huitlacoche

Morelia

Hongo

Lycoperdaceae

Clavatia ciathiformis

Pataratas

Jul-Sep

M,C

Ve, Au

40

80

Kg

Morelia

Hongo

Hyprocreaceae

Hypomyces lactiflourum

Trompa de puerco

Jul-Sep

Ve, Au

40

80

Kg

Morelia

Hongo

Amanitaceae

Amanita caesarea

Santiago

Jul-Sep

Ve, Au

40

80

Kg

Morelia

Hongo

Agaricaceae

Macrolepiota procera

Huevo de codorniz

Jul-Sep

Ve, Au

40

80

Pztcuaro

Hongo

Thricolomacaceae

Liophyllum descates

Guachitos, guachas

Jul-Sep

Ve, Au

10

Pztcuaro

Hongo

Clavariaceae

Ramaria flava

Patas de pjaro

Jul-Sep

Ve, Au

10

Pztcuaro

Hongo

Hyprocreaceae

Hypomyces lactiflourum

Trompa

Jul-Sep

Ve, Au

10

Kg
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 5
litros

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

C
Quemaduras

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Grupo
Taxonmico

Familia

Nombre cientfico

Nombres comunes

Temporada
extraccin

Usos

Medicinal

Consumo

Costo
mnimo
pesos

Pztcuaro

Hongo

Amanitaceae

Amanita caesarea

Hongo amarillo

Jul-Sep

Ve, Au

10

Pztcuaro

Hongo

Russulacea

Russula brevipes

Blancos con mugrita, trompa


blanca

Jul-Sep

Ve, Au

10

Pztcuaro

Hongo

Agaricaceae

Agaricus campestris

Llaneros

Jul-Sep

Ve, Au

10

Querndaro

Hongo

Hongos

Jul-Sep

Au

Zinapcuaro

Hongo

Agaricaceae

Agaricus campestris

Hongo del llano

May

Ve, Au

50

Zinapcuaro

Hongo

Amanitaceae

Agaricus augustus

Hongo de codorniz

May-Jun

Ve, Au

70

Zinapcuaro

Hongo

Amanitaceae

Macrolepiota procera

Hongo de codorniz

May-Jun

Ve, Au

70

Zinapcuaro

Hongo

Amanitaceae

Amanita caesarea

Hongos

Jul-Sep

Au

Morelia

N/D

N/D

N/D

Chumbies

Au

Querndaro

N/D

N/D

N/D

Mastranto

Au

Zinapcuaro

N/D

N/D

N/D

Quintoniles

Ve, Au

Jun-Jul

CONABIOUMSNH

Costo
mximo
pesos

Unidad
de venta
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 5
litros
Cubeta de 4
litros
Cubeta de 4
litros
Cubeta de 4
litros

Ramito

CLAVES:
N/D. No determinado
Temporada de extraccin: Perm. Permanente
Usos: M. Medicinal; C. Comestible; O. Ornamental; Cb. Combustible; Ce. Ceremonial; Ud. Utensilio domstico.
Tipo de consumo: Au. Autoconsumo; Ve. Venta.
FUENTE: Angn T., M. del P. y M. Gmez P. 2003. Proyecto: Sobrevivencia familiar y actividades extractivas de las sierras altas de la Cuenca de Cuitzeo.
UACH - CONACyT UMSNH proyecto: 20000303004.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.4 RECURSOS FORESTALES NO MADERABLES DE ORIGEN ANIMAL UTILIZADOS EN LAS SIERRAS ALTAS DE
LAS CUENCAS DE CUITZEO Y ZIRAHUEN, EN EL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: ANGN Y GMEZ 2003^).
Municipio

Acuitzio

Charo

Huiramba

Indaparapeo

Familia

Nombre cientfico

Nombre comn

Temp.
extracc.

Usos

Jul-Sep
Jul-Sep
Jul-Sep
Jul-Sep

Co
Co
Co
Me, Co

Heteromyidae
Sciuridae
Sciuridae
Dasypodidae

Sylvilagus floridanus
Sciurus spp.
Tamiasciurus spp.
Dasypus novemcinctus

Conejo
Ardilla
Ardilla
Armadillo

Colubridae

Thamnophis spp.

Culebra de agua

Viperidae

Crotalus sp.

Emberizidae
Turdidae
Dasypodidae

Melospiza spp.
Myadestes occidentales
Dasypus novemcinctus

Vbora de
cascabel
Gorrin
Jilguero
Armadillo

Heteromyidae
Viperidae

Sylvilagus floridanus
Crotalus sp.

Turdidae

Myadestes occidentales

Conejo
Vbora de
cascabel
Jilguero

Hirundinidae

Hirundo rustica

Golondrina

Heteromyidae
Columbidae
Dasypodidae

Sylvilagus floridanus
Zenaida macroura
Dasypus novemcinctus

Conejo
Huilota
Armadillo

Perm.
Sep-Oct
Perm.

Co
Co
Me, Co

Viperidae

Crotalus sp.

Perm.

Me, Co

Heteromyidae

Lepus callotis

Vbora de
cascabel
Liebre

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Me,
comp
Me, Co

Uso medicinal

Tipo de
consumo
Ve, Au
Ve, Au
Ve, Au
Ve, Au

Complemento
alimenticio
Purificar la sangre

Costo
pesos
Mn/Mx

80/-

Unidad de
venta
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
Concha

Au
Ve

Perm.

Ma
Ma
Me, Co

Asma

Ve
Ve
Ve, Au

Perm.
Perm.

Co
Me

Cncer

Ve

150/250
150/250

Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar

Ma

Ejemplar

Ma

Ejemplar

Co

Au
Au
Au
Purificar la sangre

Ve

Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar
100/150

Ejemplar

Au

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Municipio

Cont.
Indaparapeo

Familia

Nombre cientfico

Nombre comn

Temp.
extracc.

Usos

Uso medicinal

Tipo de
consumo

Sciuridae

Sciurus spp.

Ardilla

Co

Au

Sciuridae

Tamiasciurus spp.

Ardilla

Co

Au

Cervidae

Dama virginiana

Venado

Me, Co

Columbidae

Zenaida macroura

Huilota

Co

Didelphidae

Didelphis virginiana

Tlacuache

Icteridae

Molothrus spp.

Tordo, chanate

Heteromyidae

Sylvilagus floridanus

Procyonidae

Corazn

Costo
pesos
Mn/Mx

Unidad de
venta

Au
Au

Me, Co
Co

Au

Conejo

Co, Ma

Au

Nasua nasua

Tejn

Co, Ma

Au

Odontophoridae

Dendrortyx macroura

Codorniz

Me, Co

Columbidae

Zenaida macroura

Conguita

Co

Au

Emberizidae

Melospiza spp.

Gorrin

Co

Au

Icteridae

Tordo pecho
amarillo
Armadillo

Co

Au

Dasypodidae

Xantocephalus
xantocephalus
Dasypus novemcinctus

Me

Mustelidae

Mephitis macroura

Zorrillo

Me

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

Nervios y
vitamnicos

Sinusitis y
bronquitis
Diabetes

Au

Au
Au

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Lagunillas

Morelia

Ptzcuaro

Querndaro

Familia

Nombre cientfico

Nombre comn

Temp.
extracc.

Usos

Oct-ene
Jul-Sep

Co
Co

Uso medicinal

Tipo de
consumo

Costo
pesos
Mn/Mx

Unidad de
venta

Ve, Au
Au

10/-

Pieza

80/200
80/150
80/200

Ejemplar
Ejemplar
Ejemplar

Columbidae
Heteromyidae

Zenaida macroura
Sylvilagus floridanus

Huilota
Conejo

Dasypodidae

Dasypus novemcinctus

Armadillo

Perm.

Me, Co

Sciuridae
Sciuridae
Viperidae
Dasypodidae

Sciurus spp.
Tamiasciurus spp.
Crotalus sp.
Dasypus novemcinctus

Ardilla
Ardilla
Vbora
Armadillo

Perm.
Perm.

Co
Co
Me
Me

Au
Au
Ve
Ve

Turdidae
Emberizidae
Mimidae

Myadestes occidentales
Melospiza spp.
Melanotis caerulescens

Jilguero
Gorrin
Mulato

Ma
Ma
Ma

Ve
Ve
Ve

Heteromyidae

Sylvilagus floridanus

Conejo

Perm.

Co

Au

Didelphidae

Didelphis virginiana

Tlacuache

Event.

Co

Au

Dasypodidae

Dasypus novemcinctus

Armadillo

Event.

Co

Au

Sciuridae

Sciurus spp.

Ardilla

Event.

Co

Au

Sciuridae
Viperidae

Tamiasciurus spp.
Crotalus sp.

Event.

Co
Me

Au

Didelphidae

Didelphis virginiana

Ardilla
Vbora de
cascabel
Tlacuache

Me

Ve, Au

Mustelidae

Mephitis macroura

Zorrillo

Cervidae
Heteromyidae
Dasypodidae

Dama virginiana
Sylvilagus floridanus
Dasypus novemcinctus

Venado
Conejo
Armadillo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Me
Co
Co
Me, Co

Enfermedades de la
piel

Asma, cncer y tos

CONABIO UMSNH

Au

Ve, Au
Au
Au

Asma

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Municipio

Familia

Nombre cientfico

Nombre comn

Cont.
Querndaro
Zinapcuaro

Columbidae

Zenaida macroura

Huilota

Heteromyidae
Columbidae
Odontophoridae
Emberizidae
Turdidae
Icteridae
Emberizidae
Sciuridae
Sciuridae
Procyonidae
Didelphidae

Sylvilagus floridanus
Zenaida macroura
Dendrortyx macroura
Melospiza spp.
Myadestes occidentales
Icterus spp.
Pipilo fuscus
Tamiasciurus spp.
Sciurus spp.
Nasua nasua
Didelphis virginiana

Conejo
Huilota, conguita
Codorniz
Gorrin
Jilguero
Calandria
Tarengo
Ardilla
Ardilla
Tejn
Tlacuache

Mustelidae
Dasypodidae

Mephitis macroura
Dasypus novemcinctus

Cervidae
Dasypodidae
Viperidae

Temp.
extracc.

Usos

Uso medicinal

Tipo de
consumo

Co

Au

Perm.
nov-ene
Perm.
May-Jun
May-Jun
May-Jun
May-Jun
Perm.
Perm.
Perm.
Perm.

Co
Co
Co
Ma
Ma
Ma
Co
Co
Co
Co
Me, Co

Au
Au
Au
Ve
Ve
Ve
Au
Au
Au
Au
Au

Zorrillo
Armadillo

Perm.
Perm.

Me, Co
Co

Dama virginiana
Dasypus novemcinctus

Venado
Armadillo

Perm.
Perm.

Co
Me, Co

Crotalus sp.

Vbora de
cascabel

Perm.

Me, Co

Espanto y purgante
Sarna

Bronquios
Cncer, infecciones
en la piel

CONABIO UMSNH

Costo
pesos
Mn/Mx

Unidad de
venta

Au
Au
Au
Au
Au

CLAVES: Temporada de extraccin (Temp. Extracc.): Perm. Permanente; Event. Eventual.


Usos: Me. Medicinal; Co. Comestible; Comp. Complemento alimenticio; Ma. Mascota.
Tipo de consumo: Au. Autoconsumo; Ve. Venta.
FUENTE: Angn T., M. del P. y M. Gmez P. 2003. Proyecto: Sobrevivencia familiar y actividades extractivas de las sierras altas de la Cuenca de Cuitzeo.
UACH - CONACyT UMSNH proyecto: 20000303004.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.5 RECURSOS MINERALES UTILIZADOS EN LAS SIERRAS ALTAS DE LAS CUENCAS DE CUITZEOY ZIRAHUEN,
EN EL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: Angn y Gmez 2003^).

Municipio

Recurso

Temp.
exracc.

Uso

Tipo de
Consumo

Charo

Tierra de
encino

Perm.

Ja

Huiramba

Indaparapeo

Lagunillas

Morelia

Unidad
de venta

Ve

Costo
pesos
Mn/Mx
10/-

Perm.
Perm.

Co
Co
Co

Ve
Ve

250/No fijo
120/-

Camin
Camin
Camin
de 6m3

Tierra de
encino
Grava
Piedra
negra
Tezontle
Cantera
Tierra de
encino

Perm.

Ja

Ve, Au

10/15

Costal

Co
Co

Ve
Ve

Co
Co
Ja

Ve
Ve
Ve, Au

15/-

Costal

Tepetate

Perm.

Co

Ve

50/-

camin

Tezontle

Perm.

Co

Ve

50/-

camin

Tierra de
ro
Tierra de
monte

Jul-Sep

Ja

Ve, Au

50/-

camin

Ja

Ve

20/-

Costal

Tierra
Piedras
Arena

EneAbr

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Costal

OBSERVACIONES

Tambin se vende en $250.00 el camin.


Se utiliza en la elaboracin de ladrillos.
Se utiliza para cimientos y cercas; la piedra se regala, solamente se paga el flete del camin.
La arena se utiliza para relleno y se extrae de 60 a 80 camiones diariamente. La extraccin
est a cargo de gente que no es de la comunidad. El sitio de extraccin es El Pedregal que
pertenece al ejido de Huiramba.
Entre cinco a seis familias se encargan de vender 200 costales al ao.
Se usa para la construccin de carreteras.
Se usa para la elaboracin de metates y molcajetes.

La extraccin la realiza una persona de Acuitzio, adems de que otra persona de la localidad
la vende por encargo. En otra localidad se reporta la extraccin de 600 costales al ao, de 2025 kg a $20.00 costal y la venta es dentro del municipio. Se extrae con mayor frecuencia antes
de las lluvias. Los que lo utilizan para autoconsumo van a Fontezuelas y consumen de 2 a 3
costales al ao.
Se realizan 200 viajes al ao de 7m3 y se vende en el municipio. La extraccin la llevan a cabo
las empresas dueas de los bancos existentes.
Se realizan 200 viajes al ao de 7m3 y se vende en el municipio. La extraccin la llevan a cabo
las empresas dueas de los bancos existentes.
La tierra es vendida por la presidencia a $50.00 el camin; la extraccin se hace del ro
Grande de Cuanajo. El flete a Huiramba se cobra en $150.00 por camin.
Se dedican 10 familias de Santiago Ungameo, quines venden la carga de un camin de volteo
en $1800.00. Los lugares de extraccin son: Atcuaro, Santa Rosala, Ichaqueo y Los
Madroos. Se report un grupo conocido como Los joeos, originarios de La Joya y que
actualmente viven en La Colonia Colinas del Sur en Morelia, ellos son lo que extraen mucha
tierra con fines de jardinera.

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Recurso

Morelia

Ptzcuaro

Querndaro
Zinapcuaro

Uso

Tipo de
Consumo

Costo
pesos
Mn/Mx
200/-

Unidad
de venta

Tierra de
tabiqueras

Co

Ve

Piedra de
ro
Tierra
polvilla

Ja

Ve

Perm.

Ja

Ve

20/-

Costal

Perm.

Ja

Ve, Au+E7

30/-

Costal de
20 kg

Los nios y mujeres de aproximadamente 30 familias extraen la tierra de los cerros aledaos a
la localidad.

Co
Ja

Ve
Ve

5/20/-

Adobe
10
Costales

Se utiliza para elaborar tabiques en el Manzanillal, se vende en Ptzcuaro.

Perm.

Arena de
ro

Perm.

Co

Ve

600/700

Camin

Tezontle
rojo

Perm.

Co

Ve

700/-

Camin

Arena
slica

Perm.

Co

Ve

Piedra
pmez

Perm.

Udom

Ve

Obsidiana

Perm.

Or

Au

Tierra de
encino

Perm.

Ja

Ve

Caoln

Perm.

Me
(Diarrea)

Ve

Elaboracin de vajillas, baos, lavabos.

Tepetate
Tierra de
encino

Perm.
Perm.

Au
Ve

Tambin se utiliza para impermeabilizar pozos y jageyes.


Alrededor de 15 personas la venden por encargo.

Tierra de
encino
Tierra
Tierra de
encino

Temp.
extracc.

CONABIO UMSNH

Co

OBSERVACIONES

Camin
de 7m3

La camioneta se vende a $850.00. Se extrae de Ichaqueo y La Escondida. La gente que la


extrae paga de $20 a $35 por camioneta.

Elaboracin de transistores.
10/-

Cubeta de
4 lts.
Uso eventual.

15/-

Costal

CLAVES: Temporada de extraccin (Temp. etracc.) : Perm. Permanente. Usos: Me. Medicinal; Co. Construccin; Or. Ornamental; Re. relleno; Ja. Jardinera; Udom.
Utensilio domstico. Tipo de consumo: Au. Autoconsumo; Ve. Venta.
FUENTE: Angn T., M. del P. y M. Gmez P. 2003. Proyecto: Sobrevivencia familiar y actividades extractivas de las sierras altas de la Cuenca de Cuitzeo. Universidad
Autnoma de Chapingo - CONACyT Universidad Michoacana de San Nicols de Hidalgo (Proyecto: 20000303004).

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.6. PRODUCCIN DE CULTIVOS AGRICOLAS PERENNES DE RIEGO Y TEMPORAL EN EL ESTADO DE


MICHOACN 1990-1991 (FUENTE: SAGARPA^)
CULTIVO
Acelga
Aguacate
Ajonjol
Alfalfa verde
Alpiste
Arroz palay
Avena forrajera en verde
Avena grano
Berro
Betabel
Brcoli
Cacahuate
Caf cereza
Calabacita
Calabaza
Camote
Crtamo
Caa de azcar (industrial)
Caa fruta
Cebada forrajera en verde
Cebada grano
Cebolla
Cereza
Chabacano
Chayote
Chcharo
Chile seco

Superficie sembrada
(hectreas)
1990
1991
1
58 798
8 128
4 051
10
3 249
4 723
112
5
1
434
521
9
886
30
740
6 775
22 702
233
1 246
1 871
15
9
214
205
151

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

70 156
5 653
3 996
3 219
5 444
6
2
179
514
9
863
27
534
7 350
22 675
60
352
1 990
1 611
1
94
281
66

Superficie cosechada
(hectreas)
1990
1991
1
56 191
7 411
3 773
10
3 006
4 678
112
0
1
414
521
9
868
30
738
6 744
20 978
165
1 246
1 603
3
9
214
205
151

63 581
3 603
3 652
3 210
5 436
6
2
179
514
9
832
27
534
7 211
17 302
60
352
1 957
1 607
1
94
281
66

Volumen produccin
(toneladas)
1990
1991
3
523 483
2 714
256 503
17
16 989
56 513
110
0
9
4 599
711
45
11 125
1 050
15 417
13 394
1 938 652
1 438
3 090
25 954
6
56
3 852
649
168

624 133
1 681
190 130
18 941
62 938
18
18
1 935
722
49
9 364
197
10 395
7 640
1 628 336
3 070
4 637
8 307
28 544
10
1 880
1 184
44

Valor de la produccin
(pesos $)
1990
1991
2 400
860 705 334
4 966 225
88 865 464
18 700
9 217 076
6 311 679
53 460
0
3 150
3 294 655
568 800
45 000
8 424 013
420 000
6 045 430
9 375 800
143 409 843
652 600
1 680 300
18 648 261
4 200
51 200
2 311 200
1 009 600
1 288 029

1 397 614 100


3 275 040
49 433 910
11 226 789
22 725 144
10 044
18 000
1 254 186
2 032 800
53 900
7 206 050
139 300
5 832 717
6 112 000
92 815 152
421 223
1 202 640
4 153 500
20 948 000
8 000
1 692 000
1 631 300
374 000

Rendimiento
(ton /ha)
1990
1991
3
9.316
0.366
67.984
1.7
5.652
12.081
0.982
9
11.109
1.365
5
12.817
35
20.89
1.986
92.414
8.715
2.48
16.191
2
6.222
18
3.166
1.113

9.816
0.467
52.062
5.901
11.578
3
9
10.81
1.405
5.444
11.255
7.296
19.466
1.059
94.113
51.167
13.173
4.245
17.762
10
20
4.214
0.667

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVO
Chile verde
Chirimoya
Cilantro
Ciruela del pas
Ctricos
Col (repollo)
Coliflor
Comino
Copra
Durazno
Ebo (janamargo o veza)
Ejote
Elote
Estropajo
Flores (manojo)
Forrajes
Fresa
Frijol
Frutales varios
Garbanzo forrajero
Garbanzo grano blanco
Girasol
Gladiola
Granada china
Guanbana
Guayaba
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jcama

Superficie sembrada
(hectreas)
1990
1991
1 070
30
202
515
27
362
310
4
3 864
1 407
5 194
76
1 515
22
28 244
3 281
22 178
2 646
8 291
1 112
3
235
71
40
233
310
780
133

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

1 876
30
9
4 769
29
410
174
9 823
3 366
6 489
140
558
6
76
24 288
5 856
38 971
250
1 375
8 887
415
94
18
1 280
293
723
745
153

Superficie cosechada
(hectreas)
1990
1991
950
10
202
513
21
362
310
4
3 864
1 256
5 189
76
1 500
22
25 838
3 111
21 036
2 646
8 248
1 021
0
227
71
40
192
299
766
133

1 847
10
9
4 748
14
410
174
9 822
3 132
6 489
136
557
6
76
23 656
5 815
38 470
110
1 375
8 738
265
94
18
1 208
293
723
743
153

Volumen Produccin
(toneladas)
1990
1991
6 312
30
1 182
548
469
11 640
3 988
12
4 498
11 726
85 231
392
12 493
220
182 533
68 980
21 615
33 099
12 738
786
0
1 777
710
162
1 771
813
4 278
3 090

13 399
28
24
14 137
173
10 698
3 657
10 901
23 458
87 441
646
15 649
32
448
194 675
63 942
20 225
453
4 579
16 030
1 747
1 034
72
8 232
586
4 068
6 050
3 906

CONABIO UMSNH

Valor de la produccin
(pesos $)
1990
1991

Rendimiento
(ton/ha)
1990
1991

5 344 025
45 000
2 278 350
561 160
467 600
3 002 724
1 784 095
58 200
3 212 078
21 617 440
28 361 608
407 400
7 908 900

6.644
3
5.851
1.068
22.333
32.155
12.865
3
1.164
9.336
16.425
5.158
8.329

326 000
16 737 665
83 348 698
60 962 828
15 063 123
4 792 977
461 062
0
5 379 408
852 000
72 900
2 162 881
865 082
1 925 100
1 487 400

37 643 000
57 000
19 200
12 723 300
122 311
6 785 400
2 870 000
10 901 000
47 314 786
47 623 170
866 400
12 931 100
31 998
2 255 850
20 166 836
91 768 800
43 242 700
1 132 500
1 832 116
15 304 055
11 529 930
1 240 800
36 000
10 866 240
820 400
4 881 600
1 963 830
2 119 800

10
7.065
22.173
1.028
12.509
1.544
0.77
7.828
10
4.05
9.224
2.719
5.585
23.233

7.254
2.8
2.667
2.977
12.357
26.093
21.017
1.11
7.49
13.475
4.75
28.095
5.333
5.895
8.229
10.996
0.526
4.118
3.33
1.835
6.592
11
4
6.815
2
5.627
8.143
25.529

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVO
Lechuga
Lenteja
Lima
Limn agrio
Macadamia
Maz forrajero en verde
Maz grano
Mamey
Mandarina
Mango
Manzana
Meln
Membrillo
Nanche
Naranja
Nopal forrajero
Nopalitos
Nuez encarcelada
Papa
Papaya
Pastos y praderas en verde
Pepino
Pera
Pern
Pitahaya
Pltano
Praderas
Rbano
Rosa
Rye grass en verde

Superficie sembrada
(hectreas)
1990
1991
93
7 460
5
18 138
23
44
497 835

235
10 179
25
18 362
42
21
495 182
4

12
11 110
208
6 747
24
32
180
5
4 014
1 048
2 320
294
84
7 786
702
4
18
8 048

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

13 172
352
5 567
15
5
67
225
318
3 292
687
51 443
2 805
1 734
3
7 618
10
12
5 224

Superficie cosechada
(hectreas)
1990
1991
93
7 460
5
16 140
23
44
464 939
12
9 024
194
6 721
24
5
148
5
3 973
1 015
2 304
290
79
7 747
702
4
18
8 048

230
10 179
15
15 104
35
21
465 322
0
9 627
349
5 538
15
3
13
163
205
3 288
467
50 785
2 775
1 733
2
6 338
10
12
5 190

Volumen Produccin
(toneladas)
1990
1991
1 137
17 654
25
171 491
92
1 638
904 757
108
70 758
1 543
64 756
117
25
2 730
10
77 698
17 682
35 870
2 633
435
231 458
38 988
24
216
93 583

3 075
9 863
82
160 127
104
1 050
979 195
0
67 955
3 452
62 866
112
12
90
3 060
4 060
58 811
7 054
1 141 135
41 791
21 325
16
202 259
62
144
62 877

Valor de la produccin
(pesos $)
1990
1991
673 599
20 865 250
13 000
90 806 237
736 000
475 300
458 865 315
37 800
103 583 177
2 982 720
44 025 800
94 200
15 000
938 020
20 000
114 064 320
5 966 216
9 703 545
3 840 500
468 060
117 965 601
9 357 120
6 150
864 000
8 351 815

2 152 500
9 586 800
90 056
65 011 562
936 000
53 292
703 537 746
0
116 882 600
7 939 600
50 292 800
73 600
7 200
78 480
1 155 770
1 562 598
55 868 851
4 585 100
34 234 050
20 678 430
19 192 500
9 600
117 107 961
27 600
1 008 000
10 149 920

CONABIO UMSNH

Rendimiento
(ton/ha)
1990
1991
12.226
2.366
5
10.625
4
37.227
1.946
9
7.841
7.954
9.635
4.875
5
18.446
2
19.557
17.421
15.569
9.079
5.506
29.877
55.538
6
12
11.628

13.37
0.969
5.467
10.602
2.971
50
2.104

7.059
9.891
11.352
7.467
4
6.923
18.773
19.805
17.887
15.105
22.47
15.06
12.305
8
31.912
6.2
12
12.115

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVO
Sandia
Sorgo escobero
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Tamarindo
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Toronja (pomelo)
Trbol
Trigo forrajero verde
Trigo grano
Triticale grano
Uva
Varios
Zanahoria
Zapote chico (chico zapote)
Zapote negro
Zarzamora
Zempoalxochitl

Superficie sembrada
(hectreas)
1990
1991
223
1 487
2 046
168 282
870
3 954
3 942
153
270
84
29 043
114
1
3 917
141

131
1 266
2 775
123 694
446
4 593
1 904
261
260

880

54 067
41
10
411
408
1
6
2
120

Superficie cosechada
(hectreas)
1990
1991
203
1 487
2 022
153 942
720
3 837
3 909
153
256
4
28 711
114
1
3 855
141

880

126
1 258
2 766
109 796
404
4 475
1 902
125
260
52 648
41
0
381
398
1
0
2
120

Volumen Produccin
(toneladas)
1990
1991
2 801
7 453
17 126
519 139
1 807
43 926
46 337
1 956
22 011
54
117 663
339
2
27 048
3 657

12 243

1 766
6 832
68 463
420 062
1 120
58 918
24 928
1 686
25 012
252 705
183
0
3 194
10 623
4
0
6
1 800

Valor de la produccin
(pesos $)
1990
1991
639 020
2 022 856
1 982 824
171 912 491
1 914 701
46 582 929
42 823 381
803 599
6 603 300
19 440
63 067 830
222 120
2 400
8 735 119
1 941 952

4 106 074

1 143 400
1 247 610
13 768 768
180 008 810
818 900
63 296 970
15 798 030
1 073 982
5 002 400
140 543 164
127 800
0
2 930 234
6 030 300
3 200
0
18 000
788 400

CONABIO UMSNH

Rendimiento
(ton/ha)
1990
1991
13.798
5.012
8.47
3.372
2.51
11.448
11.854
12.784
85.98
13.5
4.098
2.974
2
7.016
25.936

13.913

14.016
5.431
24.752
3.826
2.772
13.166
13.106
13.488
96.2
4.8
4.463
8.383
26.691
4
3
15

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.7. PRINCIPALES CULTIVOS Y PRODUCCIN POR MUNICIPIO EN EL ESTADO DE MICHOACN 1992- 1995
(FUENTE: SEDAGRO^)
AO

MUNICIPIO

1992 Acuitzio
lvaro Obregn

Charo

Chucndiro

CULTIVO
Maz grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Chile seco
Chile verde
Col (repollo)
Frijol
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Chile verde
Col (repollo)
Frijol
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Zanahoria
Maz grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
2 745
5
9
3
36
116
4
10
4 521
1
1 854
98
1
48
8
20
5
20
14
18
2 771
10
202
17
216
557

2 745
5
9
3
36
116
4
10
4 521
1
1 854
98
1
48
8
20
5
20
14
18
2 771
10
202
17
216
522

4 640
60
198
61
14
986
197
13
11 665
20
11 170
4 178
20
1 058
164
286
246
26
653
324
5 964
200
1 006
2 374
6 495
1 679

1.69
12
22
20.333
0.389
8.5
49.25
1.3
2.58
20
6.025
42.633
20
22.042
20.5
14.3
49.2
1.3
46.643
18
2.152
20
4.98
139.647
30.069
3.216

750
250
1 000
800
35 000
3 000
600
3 000
750
1 000
410
3 000
250
1 000
800
3000
600
3000
1300
1500
750
1000
410
3 000
600
750

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
3 480 000
15 000
198 000
48 800
490 000
2 958 000
118 200
39 000
8 748 750
20 000
4 579 700
12 534 000
5 000
1 058 000
131 200
858 000
147 600
78000
848900
486000
4 473 000
200000
412 460
7 122 000
3 897 000
1 259 250

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1992 Chucndiro
Copndaro

Cuitzeo

Huandacareo
Indaparapeo

Madero

Querndaro

CULTIVO
Sorgo grano
Cebolla
Col (repollo)
Lechuga
Maz grano
Sorgo grano
Tomate verde
Flores (tonelada)
Maz grano
Sorgo grano
Maz grano
Sorgo grano
Camote
Chile verde
Maz grano
Sorgo grano
Maz grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Cebolla
Chile verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Avena forrajera en verde
Chile verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
97
80
35
20
70
28
18
12
538
652
2 563
177
7
68
2 302
847
3 958
2
1
6
4
8
14 039
31
4
15
3
4 805
102
450

83
80
35
20
70
28
18
12
538
652
2 523
177
7
68
2 302
847
3 958
2
1
6
4
8
13 391
31
4
15
3
3 997
102
450

190
1 440
1 225
400
245
84
270
72
2 421
4 373
4 292
714
98
593
5 763
4 808
6 445
32
9
115
20
9
23 046
124
20
75
2
9 912
592
1260

2.289
18
35
20
3.5
3
15
6
4.5
6.707
1.701
4.034
14
8.721
2.503
5.677
1.628
16
9
19.167
5
1.125
1.721
4
5
5
0.667
2.48
5.804
2.8

410
3 100
600
1 500
750
410
2 500
2 000
750
410
750
410
800
3 000
750
410
750
250
1 000
3 100
3 000
3 000
750
410
250
3 000
3 000
750
410
700

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
77 900
4 464 000
735 000
600 000
183 750
34 440
675 000
144 000
1 815 750
1 792 930
3 219 000
292 740
78 400
1 779 000
4 322 250
1 971 280
4 833 750
8 000
9 000
356 500
60 000
27 000
17 284 500
50 840
5 000
225 000
6000
7 434 000
242 720
882 000

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1992 Santa Ana Maya

Tarmbaro

Tzitzio

Zinapcuaro
1993 Acuitzio

CULTIVO
Maz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Brcoli
Calabacita
Cebolla
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Col (repollo)
Coliflor
Ejote
Elote
Flores (tonelada)
Frijol
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Maz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Maz grano
Sorgo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Garbanzo forrajero

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
3 380
860
15
3
66
78
25
8
102
81
29
18
116
5
21
23
44
2 799
33
1 052
341
59
7 200
100
10
6 805
460
355
95
35

3 380
860
15
3
66
78
25
8
102
81
29
18
116
5
21
23
44
2 799
33
1 052
341
59
6 490
100
10
6 470
349
355
95
35

13 960
5 970
375
75
1 468
1 560
150
3
816
3 989
870
126
1 160
50
25
1 035
792
4 108
646
6 901
3106
1 190
6 036
182
96
15 288
1 996
3 060
1 025
420

4.13
6.942
25
25
22.242
20
6
0.375
8
49.247
30
7
10
10
1.19
45
18
1.468
19.576
6.56
9.109
20.169
0.93
1.82
9.6
2.363
5.719
8.62
10.789
12

750
410
3 000
1 500
1 000
3 100
1 500
35 000
3 000
600
800
1 200
700
2 000
3 000
1 300
1 500
750
1 000
410
3 000
2 500
750
410
3 000
750
410
250
300
250

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
10 470 000
2 447 700
1 125 000
112 500
1 468 000
4 836 000
225 000
105 000
2 448 000
2 393 400
696 000
151 200
812 000
100 000
75 000
1 345 500
118 8000
308 1000
646 000
2 829 410
9 318 000
2 975 000
4 527 000
74 620
288 000
11 466 000
818 360
765 000
307 500
105 000

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1993 Acuitzio
lvaro Obregn

Charo

CULTIVO
Maz grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebolla
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Lenteja
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Jcama
Lechuga
Maz grano
Sorgo grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
4 067
138
20
3
6
18
34
264
6
13
136
5
5 928
8
1 898
79
222
20
105
4
18
3
2
80
9
94
1
12
2 267
113

4 046
138
20
3
6
18
34
119
6
12
136
5
3 439
7
1 669
41
222
20
105
4
15
3
2
80
9
94
1
12
2 025
107

9 927
2 760
440
90
15
144
680
813
120
15
204
5
11 970
140
7 984
988
1 332
400
2 310
160
300
20
80
1 600
12
141
45
220
5 602
532

2.454
20
22
30
2.5
8
20
6.832
20
1.25
1.5
1
3.481
20
4.784
24.098
6
20
22
40
20
6.667
40
20
1.333
1.5
45
18.333
2.766
4.972

750
250
1 100
600
900
300
900
941 697
300
3 000
1 500
3 000
750
1 000
430
1 500
600
250
1 100
600
1 500
800
600
300
3 000
1 500
1 300
945 455
750
430

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
7 445 250
690 000
484 000
54 000
13 500
43 200
612 000
765 600
36 000
45 000
306 000
15 000
8 977 500
140 000
3 433 120
1482 000
799 200
100 000
2541 000
96 000
450 000
16 000
48 000
480 000
36 000
211 500
58 500
208 000
4 201 500
228 760

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1993 Charo

Chucndiro

Copndaro

Cuitzeo

Huandacareo

Indaparapeo

CULTIVO
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Zanahoria
Ebo (janamargo o veza)
Garbanzo forrajero
Maz grano
Sorgo grano
Calabacita
Cebolla
Col (repollo)
Coliflor
Flores (tonelada)
Lechuga
Maz grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Flores (tonelada)
Garbanzo forrajero
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
40
20
300
40
260
492
29
30
275
95
24
40
60
307
133
50
15
67
697
528
54
997
24
15
20
26
92
12
103
2 302

40
20
300
40
260
471
29
30
275
95
24
40
60
307
133
50
15
67
670
528
54
991
24
15
20
7
92
12
103
1 539

959
120
9 350
360
234
1 869
107
750
4 910
2 850
720
260
1 200
1 128
2 550
750
120
60
2 305
2 505
243
2 714
120
67
400
47
1 840
16
155
4 477

23.975
6
31.167
9
0.9
3.968
3.69
25
17.855
30
30
6.5
20
3.674
19.173
15
8
0.896
3.44
4.744
4.5
2.739
5
4.467
20
6.714
20
1.333
1.505
2.909

1 500
600
600
300
250
750
430
1 100
1 093.075
768.421
1 500
3 000
875
750
1 500
2 000
3 000
250
750
430
600
750
430
600
250
800
300
3 000
1 500
750

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
1 438 500
72 000
5 610 000
108 000
58 500
1 401 750
46 010
825 000
5 367 000
2 190 000
1 080 000
780 000
1 050 000
846 000
3 825 000
1 500 000
360 000
15 000
1 728 750
1 077 150
145 800
2 035 500
51 600
40 200
100 000
37 600
552 000
48 000
232 500
3 357 750

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1993 Indaparapeo
Madero

Morelia

Querndaro

Santa Ana Maya

Tarmbaro

CULTIVO
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Maz grano
Tomate rojo (jitomate)
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Lenteja
Maz grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Cebada grano
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Cebada grano
Flores (tonelada)
Garbanzo forrajero
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Acelga
Avena forrajera en verde

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
848
309
155
5
2
5
4 725
1
480
476
3
146
325
14 732
123
90
60
34
35
2 557
21
590
87
20
30
2 041
634
82
7
167

799
309
155
5
2
5
4 725
1
480
476
3
146
325
12 556
123
90
55
34
35
2 521
21
590
87
20
30
1 975
634
82
7
167

3 928
1 854
1 260
75
1
60
11 519
12
7 166
5 570
2
1 359
195
31 292
295
255
165
204
262
5 975
105
3 540
391
160
27
7 323
3 038
369
56
3 340

4.916
6
8.129
15
0.5
12
2.438
12
14.929
11.702
0.667
9.308
0.6
2.492
2.398
2.833
3
6
7.486
2.37
5
6
4.494
8
0.9
3.708
4.792
4.5
8
20

430
600
250
300
3 000
250
750
1 500
229.193
300
3 000
250
3 000
750
600
208.824
670
800
219.847
750
430
600
670
3 000
250
750
430
600
900
237.425

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
1 689 040
1 112 400
315 000
22 500
3 000
15 000
8 639 250
18 000
1 642 400
1 671 000
6 000
339 750
585 000
23 469 000
177 000
53 250
110 550
163 200
57 600
4 481 250
45 150
2 124 000
261 970
480 000
6 750
5 492 250
1 306 340
221 400
50 400
793 000

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1993 Tarmbaro

Tzitzio
Zinapcuaro

CULTIVO
Betabel
Calabacita
Cebada forrajera en verde
Cebolla
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Cilantro
Col (repollo)
Coliflor
Ebo (janamargo o veza)
Ejote
Elote
Flores (tonelada)
Frijol
Garbanzo grano
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Trigo grano
Maz grano
Sorgo grano
Chile verde
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
10
65
30
65
26
64
145
6
67
24
80
26
244
5
15
109
12
16
2 669
7
523
80
80
90
5 653
120
6
10 224
6
473

10
64
30
64
26
64
140
6
67
24
80
26
244
5
15
109
12
16
1 401
6
460
76
80
90
5 653
120
6
10 012
6
473

400
1 419
480
1 270
162
128
946
48
3 110
720
1 600
182
2 440
50
19
164
540
298
3 958
130
2 206
1 822
1 600
540
5 653
165
36
23 064
30
2 838

40
22.172
16
19.844
6.231
2
6.757
8
46.418
30
20
7
10
10
1.267
1.505
45
18.625
2.825
21.667
4.796
23.974
20
6
1
1.375
6
2.304
5
6

800
1 100
200
1 207.087
1 500
3 000
800
900
876.527
1 179.167
300
1 200
700
3 000
3 000
1 500
1 300
899.329
750
1 000
430
1 500
1 825
600
750
430
800
750
430
600

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
320 000
1 560 900
96 000
1 533 000
243 000
384 000
756 800
43 200
2 726 000
849 000
480 000
218 400
1 708 000
150 000
57 000
246 000
702 000
268 000
2 968 500
130 000
948 580
2 733 000
2920 000
324 000
4 239 750
70 950
28 800
17 298 000
12 900
1 702 800

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1994 Acuitzio

lvaro Obregn

Charo

CULTIVO
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Maz grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Camote
Cebada grano
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
Elote
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Calabacita
Camote
Cebada grano
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
Elote
Frijol
Garbanzo grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
110
26
2 810
96
165
48
4
20
55
80
71
10
31
35
30
5 719
5
2 672
73
972
56
3
10
23
22
133
25
21
1
80

110
26
2 810
96
165
48
4
20
55
80
71
10
31
35
30
5 719
5
2 672
73
972
56
3
10
23
22
133
25
21
1
80

935
221
7 730
156
3 300
1 056
132
40
1 100
720
3 621
200
496
50
51
22 146
160
15 123
1 507
4 860
1 232
99
20
460
198
6 783
500
336
1
136

8.5
8.5
2.751
1.625
20
22
33
2
20
9
51
20
16
1.429
1.7
3.872
32
5.66
20.644
5
22
33
2
20
9
51
20
16
1
1.7

250
300
650
603
250
1 383.333
1 200
700
1 009.091
1 500
800
300
1 500
3 880
1 500
650
1 200
400
1 500
618
1 328.571
1 200
700
1 065.217
1 363.636
800
300
1 500
4 000
1 500

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
233 750
66 300
5 024 500
94 068
825 000
1 460 800
158 400
28 000
1 110 000
1 080 000
2 896 800
60 000
744 000
194 000
76 500
14 394 900
192 000
6 049 200
2 260 500
3 003 480
1 636 800
118 800
14 000
490 000
270 000
5 426 400
150 000
504 000
4 000
204 000

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1994 Charo

Chucndiro

Copndaro

Cuitzeo

Huandacareo

CULTIVO
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Zanahoria
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Calabacita
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Coliflor
Elote
Frijol
Lechuga
Maz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Elote
Frijol

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
7
14
3 249
5
178
5
16
290
180
1 036
56
31
14
105
95
20
20
1
2
8
274
12
75
40
2
785
256
91
16
6

7
14
3 249
5
178
5
16
290
180
1 036
56
31
13
105
83
18
20
1
2
8
274
12
75
40
2
785
256
91
16
6

315
276
8 528
160
918
125
80
10 380
90
2 523
199
124
325
1 890
1 494
540
500
20
4
160
1 370
50
1 850
650
2
3 148
1 598
416
320
9

45
19.714
2.625
32
5.157
25
5
35.793
0.5
2.435
3.554
4
25
18
18
30
25
20
2
20
5
4.167
24.667
16.25
1
4.01
6.242
4.571
20
1.5

1 500
800
650
1 200
400
1 500
618
759.538
1 500
650
400
601.742
1 307.692
1 042.857
1 462.651
755.556
1 000
2 500
2 500
800
650
400
1 500
1 096.154
2 500
650
400
616.788
2 500
2 500

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
472 500
220 800
5 543 200
192 000
367 200
187 500
49 440
7 884 000
135 000
1 639 950
79 600
74 616
425 000
1 971 000
2 185 200
408 000
500 000
50 000
10 000
128 000
890 500
20 000
2 775 000
712 500
5 000
2 046 200
639 200
256 584
800 000
22 500

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1994 Huandacareo

Indaparapeo

Madero

Morelia

Querndaro

CULTIVO
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Calabacita
Cebada grano
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Elote
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Maiz grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Lenteja
Maiz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
1 256
135
128
46
10
10
8
27
2
12
3 485
677
500
235
60
9
12
6 756
33
249
355
6
191
374
15 233
60
4
203
41
35

1 256
135
128
46
10
10
8
27
2
12
3 485
677
500
235
60
9
12
6 756
33
249
355
6
191
374
14 975
56
4
203
41
35

3 481
1 010
514
1 012
20
90
160
432
3
20
11 108
3 483
2 500
1 645
1 040
7
96
17 038
83
2 288
4 094
4
1 700
187
39 641
240
16
350
174
315

2.771
7.481
4.016
22
2
9
20
16
1.5
1.667
3.187
5.145
5
7
17.333
0.778
8
2.522
2.515
9.189
11.532
0.667
8.901
0.5
2.647
4.286
4
1.724
4.244
9

650
400
618
1 400
700
1 800
300
1 500
4 000
1 500
650
400
618
250
403.846
4 000
350
650
618
250
300
4 000
350
1 400
650
400
1 500
610.903
1 000
250

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
2 262 650
404 000
317 652
1 416 800
14 000
162 000
48 000
648 000
12 000
30 000
7 220 200
1 393 200
1 545 000
411 250
420 000
28 000
33 600
11 074 700
51 294
572 000
1 228 200
16 000
595 000
261 800
25 766 650
96 000
24 000
213 816
174 000
78 750

10

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1994 Querndaro

Santa Ana Maya

Tarmbaro

CULTIVO
Maiz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Cebada grano
Frijol
Maiz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Acelga
Avena forrajera en verde
Betabel
Calabacita
Cebada grano
Cebolla
Chicharo
Chile seco
Chile verde
Cilantro
Col (repollo)
Coliflor
Ebo (janamargo o veza)
Ejote
Elote
Flores (tonelada)
Frijol
Garbanzo grano
Jicama
Lechuga
Maiz grano
Pepino

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
5 900
770
1 361
1
13
2 660
657
198
7
142
10
27
15
90
28
20
322
6
105
15
10
26
121
5
22
40
6
15
4 205
5

5 525
600
1 361
1
13
2 660
657
198
7
142
10
27
15
90
28
20
322
6
105
15
10
26
121
5
22
40
6
15
4 205
5

17 062
3 000
8 158
5
21
13 524
4 311
1 002
21
2 714
70
744
30
1 830
196
40
2 898
18
5 080
480
200
202
1 866
50
32
60
271
295
18 465
160

3.088
5
5.994
5
1.615
5.084
6.562
5.061
3
19.113
7
27.556
2
20.333
7
2
9
3
48.381
32
20
7.769
15.421
10
1.455
1.5
45.167
19.667
4.391
32

650
400
617.656
700
2 500
650
400
618
1 000
263.154
1 000
1 170.43
700
1 034.426
1 714.286
6 000
1 099.379
1 000
780.315
1 000
300
1 358.416
1 500
2 000
4 000
1 500
1 500
800
650
1 200

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
11 090 300
1 200 000
5 038 836
3 500
52 500
8 790 600
1 724 400
619 236
21 000
714 200
70 000
870 800
21 000
1 893 000
336 000
240 000
3 186 000
18 000
3 964 000
480 000
60 000
274 400
2 799 000
100 000
128 000
90 000
406 500
236 000
12 002 250
192 000

11

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1994 Tarmbaro

Tzitzio

Zinapcuaro

1995 Acuitzio

lvaro Obregn

CULTIVO
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Ajo
Avena forrajera en verde
Chile verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Calabaza
Cebada forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Garbanzo forrajero
Maz grano
Papa
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Calabacita
Crtamo
Cebada grano
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
313
117
62
3
7 500
140
2
49
5
11
9 100
120
615
402
8
6
160
120
3 275
8
5
196
165
48
6
45
22
40
71
10

313
117
62
3
7 400
140
2
49
5
11
9 100
120
615
402
8
6
160
120
3 215
8
5
196
165
48
6
45
22
40
71
10

1 608
2 703
310
2
7 090
350
16
980
21
9
29 000
600
3 997
2 952
40
60
1 920
1 260
5 498
136
15
392
3 300
1 058
12
202
420
270
3 195
200

5.137
23.103
5
0.667
0.958
2.5
8
20
4.2
0.818
3.187
5
6.499
7.343
5
10
12
10.5
1.71
17
3
2
20
22.042
2
4.489
19.091
6.75
45
20

400
1 500
618
4 000
650
400
2 500
250
1 000
3 166.667
650
400
618
514.837
1 500
600
300
200
1 116.515
1 500
850
1 596.429
400
1 041.739
1 200
950
1 417.143
7 000
600
300

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
643 200
4 054 500
191 580
8 000
4 608 500
140 000
40 000
245 000
21 000
28 500
18 850 000
240 000
2 470 146
1 519 800
60 000
36 000
576 000
252 000
6 138 600
204 000
12 750
625 800
1 320 000
1 102 160
14 400
191 900
595 200
1 890 000
1 917 000
60 000

12

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1995 lvaro Obregn

Charpan

Charo

Chern

CULTIVO
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Maz grano
Trigo grano
Calabacita
Cebada grano
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Jcama
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate verde
Trigo grano
Zanahoria
Avena forrajera en verde
Cebada grano
Ebo (janamargo o veza)
Maz grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
28
30
6 381
5
2 665
70
978
35
3 056
191
42
10
3
12
79
25
15
23
7
10
4 426
5
208
20
16
300
320
19
6
2 100

28
30
6 381
5
2 665
70
978
35
3 048
191
42
10
3
12
79
25
15
23
7
10
4 426
5
208
20
16
300
300
19
5
1 850

41
45
31 731
165
15 590
1 750
5 868
490
5 486.4
478
934
45
90
72
3 555
500
20
34
315
200
16 920
165
1 148
1 000
96
10 110
2 460
133
70
2 775

1.464
1.5
4.973
33
5.85
25
6
14
1.8
2.503
22.238
4.5
30
6
45
20
1.333
1.478
45
20
3.823
33
5.519
50
6
33.7
8.2
7
14
1.5

3 500
4 000
1 264.296
1 000
1 155.131
1 114.286
950
300
1 250
1 800
1 236.403
950
800
9 000
600
300
3 500
4 000
1 500
1 120
1 280.628
1 000
1 167.422
1 000
850
800
400
1 000
400
1 300

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
143 500
180 000
40 117 380
165 000
18 008 500
1 950 000
5 574 600
147 000
6 858 000
860 400
1 154 800
42 750
72 000
648 000
2 133 000
150 000
70 000
136 000
472 500
224 000
21 668 220
165 000
1 340 200
1 000 000
81 600
8 088 000
984 000
133 000
28 000
3 607 500

13

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1995 Chern
Chucndiro

Copndaro

Cuitzeo

Huandacareo

CULTIVO
Trigo grano
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Brcoli
Calabacita
Cebolla
Chile verde
Col (repollo)
Coliflor
Flores (tonelada)
Frijol
Lechuga
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Cebada grano
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
111
20
1
210
1 036
150
37
4
17
175
70
4
13
3
5
1
278
3
17
117
31
6
110
790
362
149
50
1 184
306
128

101
20
1
210
1 036
150
37
4
17
175
70
4
13
3
5
1
278
3
17
117
31
6
110
790
362
149
50
1 184
306
128

149.48
120
1
147
2 935
300
115
80
340
3 330
1 260
110
325
45
6
18
920
54
85
2 340
428
18
77
3 365
1 708
894
35
2 441
1 423
768

1.48
6
1
0.7
2.833
2
3.108
20
20
19.029
18
27.5
25
15
1.2
18
3.309
18
5
20
13.806
3
0.7
4.259
4.718
6
0.7
2.062
4.65
6

1 400
300
5 000
4 000
1 200
1 300
1 775.217
1 500
1 960
1 182.703
3 000
1 021.818
1 423.077
2 000
3 750
1 120
1 195.652
1 000
850
600
1 154.206
950
4 000
1 200
957.494
850
4 000
1 198.197
1 124.491
864.844

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
209 272
36 000
5 000
588 000
3 522 000
390 000
204 150
120 000
666 400
3 938 400
3 780 000
112 400
462 500
90 000
22 500
20 160
1 100 000
54 000
72 250
1 404 000
494 000
17 100
308 000
4 038 000
1 635 400
759 900
140 000
2 924 800
1 600 150
664 200

14

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1995 Indaparapeo

Madero

Morelia

Nahuatzen

Nuevo
Parangaricutiro
Paracho

CULTIVO

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)

Cebada grano
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Chile verde
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Maz grano
Papa
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Chcharo
Ebo (janamargo o veza)
Frijol
Garbanzo forrajero
Haba grano
Lenteja
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Ebo (janamargo o veza)
Maz grano
Maz grano

10
4
8
9
4 066
807
547
432
8
44
82
6 758
30
25
148
745
17
472
25
235
33
225
15 637
85
347
400
70
3 850
2 036

10
4
8
9
4 066
807
547
432
8
44
82
6 758
30
25
148
745
17
472
25
235
33
225
14 320
85
347
400
70
3 850
2 036

45
24
160
10
18 231
4 456
3 282
3 314
16
516
57
10 175
750
75
312
7 035
15
5 328
17
2 180
43
180
23 807
255
546
4 800
1 260
6 160
2 036

4.5
6
20
1.111
4.484
5.522
6
7.671
2
11.727
0.695
1.506
25
3
2.108
9.443
0.882
11.288
0.68
9.277
1.303
0.8
1.663
3
1.573
12
18
1.6
1

950
9 000
300
3 500
1 270.217
1 167.325
850
487.568
4 000
300
3 000
1 197.494
1 200
1 100
1 580.769
365.174
3 000
300
3 000
200
2 500
1 000
1 133.548
1 100
1 563.37
350
350
950
1 050

42 750
216 000
48 000
35 000
23 157 330
5 201 600
2 789 700
1 615 800
64 000
154 800
171 000
12 184 500
900 000
82 500
493 200
2 569 000
45 000
1 598 400
51 000
436 000
107 500
180 000
26 986 380
280 500
853 600
1 680 000
441 000
5 852 000
2 137 800

Avena forrajera en verde

115

115

1 495

13

400

598 000

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

15

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1995 Paracho
Querndaro

Santa Ana Maya

Tanctaro

Tartan
Tarmbaro

CULTIVO
Maz grano
Avena forrajera en verde
Cebada grano
Chile seco
Chile verde
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Cacahuate
Cebolla
Flores (tonelada)
Frijol
Garbanzo grano
Maz grano
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Trigo grano
Ajonjoli
Arroz palay
Frijol
Jcama
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Frijol
Maz grano
Avena forrajera en verde
Calabacita

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
4 155
90
47
20
40
10
6
5 254
833
1 748
4
4
33
14
130
2 536
980
7
466
3
50
10
161
7 301
14
1
2
1 876
163
27

4 155
90
47
20
40
10
6
3 870
833
1 668
4
4
33
14
130
2 536
980
7
466
3
50
10
161
6 994
14
1
2
1 876
163
27

5 193.75
1 590
235
18
200
8
5
11 874
3 565
7 963
8
72
495
18
91
17 202
8 881
140
2 570
2.01
100
10
4 025
11 889.8
35
2
3
3 752
3 260
599

1.25
17.667
5
0.9
5
0.8
0.833
3.068
4.28
4.774
2
18
15
1.286
0.7
6.783
9.062
20
5.515
0.67
2
1
25
1.7
2.5
2
1.5
2
20
22.185

1 000
400
950
30 000
4 000
3 500
6 000
1 253.999
1 400
863.877
6 500
800
3 000
3 583.333
4 000
1 199.93
872.345
600
850
5 500
1 500
3 570
850
1 300
1 200
1 000
3 800
1 100
384.663
1 184.307

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
5 193 750
636 000
223 250
540 000
800 000
28 000
30 000
14 889 990
4 991 000
6 879 050
52 000
57 600
1 485 000
64 500
364 000
20 641 200
7 747 300
84 000
2 184 500
11 055
150 000
35 700
3 421 250
15 456 740
42 000
2 000
11 400
4 127 200
1 254 000
709 400

16

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1995 Tarmbaro

Tingambato
Tzitzio

Uruapan

CULTIVO
Cebada forrajera en verde
Cebada grano
Cebolla
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Col (repollo)
Coliflor
Ebo (janamargo o veza)
Ejote
Flores (tonelada)
Frijol
Jicama
Lechuga
Lenteja
Maz grano
Pepino
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Trigo grano
Avena forrajera en verde
Maz grano
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Arroz palay
Avena forrajera en verde
Frijol
Maz grano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
18
15
109
26
5
144
31
21
10
21
5
34
8
10
5
5 327
5
618
96
30
62
146
1 983
12
8 000
140
1
10
6
5 258

18
15
109
26
5
144
31
21
10
21
5
34
8
10
5
5 327
5
618
96
30
62
146
1 983
12
8 000
140
1
10
6
5 248

324
67
2 550
172
12
984
1 265
660
200
153
50
48
360
200
10
29 418
165
3 578
2 400
1 200
263
1 314
2 181.3
12
8 000
420
2
150
3
7 872

18
4.467
23.394
6.615
2.4
6.833
40.806
31.429
20
7.286
10
1.412
45
20
2
5.522
33
5.79
25
40
4.242
9
1.1
1
1
3
2
15
0.5
1.5

420
950
1 104.941
2 193.488
16 000
6 804.878
1 027.51
1 700
300
1 987.451
8 000
3 500
1 500
1 120
5 000
1 255
1 000
1 157.267
887.5
1 183.333
850
500
1 250
1 000
1 200
1 100
1 500
400
3 700
1 000

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
136 080
63 650
2 817 600
377 280
192 000
6 696 000
1 299 800
1 122 000
60 000
304 080
400 000
168 000
540 000
224 000
50 000
36 919 590
165 000
4 140 700
2 130 000
1 420 000
223 550
657 000
2 726 625
12 000
9 600 000
462 000
3 000
60 000
11 100
7 872 000

17

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


AO

MUNICIPIO

1995 Uruapan
Zinapcuaro

Ziracuaretiro

CULTIVO
Sorgo grano
Avena forrajera en verde
Frijol
Maz grano
Sorgo grano
Trigo grano
Zempoalxochitl (tonelada)
Calabacita
Chile verde
Frijol
Jcama
Maz grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde

SUPERFICIE SUPERFICIE PRODUCCION RENDIMIENTO PRECIO MEDIO


SEMBRADA COSECHADA OBTENIDA
OBTENIDO
RURAL
16
80
30
11 027
467
527
8
10
6
11
81
1 140
49
4

16
80
30
11 027
467
527
8
10
6
11
81
1 134
47
4

56
1 140
37
22 496
2 035
2 810
96
140
36
13.2
2 430
1 360.8
658
48

3.5
14.25
1.233
2.04
4.358
5.332
12
14
6
1.2
30
1.2
14
12

1 000
400
3 500
1 276.018
1 400
819.751
500
2 000
10 000
3 800
900
1 000
2 500
2 500

CONABIO UMSNH

VALOR DE LA
PRODUCCION
(PESOS)
56 000
456 000
129 500
28 705 300
2 849 000
2 303 500
48 000
280 000
360 000
50 160
2 187 000
1 360 800
1 645 000
120 000

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

18

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.8. SUPERFICIE SEMBRADA DE CULTIVOS AGRCOLAS PERENNES DE


RIEGO Y TEMPORAL EN EL ESTADO DE MICHOACN 1996- 2002
(FUENTE: SAGARPA^)
CULTIVO

SUPERFICIE SEMBRADA (HECTREAS)


1996

Acelga
Ajo
Ajonjol
Algodn hueso
Apio
Arroz palay
Arroz palay milagro filipino
Avellana
Avena forrajera en verde
Avena grano
Avena grano (semilla)
Berenjena
Betabel
Brcoli
Cacahuate
Calabacita
Calabaza
Calabaza (semilla) chihua
Calabaza de castilla
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebada forrajera seca
Cebada grano
Cebada grano (semilla)
Cebolla
Cebolla (semilla)
Cebolln
Cebolln (orgnico)
Chayote
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Chile verde de rbol
Chile verde jalapeo
Chile verde manzano
Chile verde morn
Chile verde pern
Chile verde poblano
Chile verde serrano
Cilantro

1998

1999

2000

2001

2002

15
6 470
160
3
7 079

61
5 542

2
40
5 093.50

65
5 476

28
60
5 387.50

26
0.5
3 182

4
5 200

4
5 883

7
4 999

12
3 871.01

7.7
1 001.50
2 018.30

11
10 860
3

12 227

17 089

18 400.83
354.75

20 387.36
300

23 589.57

21 495.28
50

28
3
473
394
1 177
37
301

21
2
736
430
887
278
10

15
3
780
394
1 210
258
1

4
4
1 112.71
440.5
1 624.02
150.18
5

1
752
455
1 275.88
124.5
5

483
6 714
210

844
6 058
76

565
2 809
112.25

652.51
3 279.25
186

544.8
2 637.87
198.95

1 370

2 234

2 319

6 232.13

5 678.72

2 012

2 878

3 038

2 926.51

5 900.61
4.97
126.25

181
223.64
230
2 753.86

95.5
4
204
190
240
4 227.71

1
9
9 260
739
5 678

1997

150

15

18
752.32
466.26
1 372.55
37.83
1
25
669.38
2 465.93
136
4 456.82
43
3 353.84

2
122
212
3 136

77
217
3 052

163
253
3 903

192
222.77
248
2 979.78

124

150

125.82

282

46

131
25
8

20

70

47

27
36
31

17
36
26.25

13.5
11
19

80

163

152.66

135.64

137.28

350

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

39.5
1 133
436
1 571.08
67.82
6
11.94
451.56
2 084
115
7.5
5 344.55
44.5
4 423.11
15
37
210
144.33
245.75
3 058.09
30
547
16
7
22
5.9
102.82

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVO
Clyptoria
Col (repollo)
Coliflor
Colinabo
Colza
Ebo (janamargo o veza)
Ebo (janamargo o veza) grano
Ejote
Elote
Espinaca
Estropajo
Flores (manojo)
Forrajes
Fresa
Fresa (planta)
Frijol
Frijol flor de junio
Frijol flor de mayo
Frijol otros claros
Frijol otros negros
Frijol peruano
Frijol pinto nacional
Garbanzo forrajero
Garbanzo grano
Garbanzo grano blanco
Girasol
Gladiola
Guaje
Guaje (verdura)
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jamaica
Jcama
Lechuga
Lenteja
Maz forrajero en verde
Maz grano
Maz grano (amarillo)
Maz grano (blanco)
Meln
Meln cantaloupe
Nabo
Okra (angu o gombo)
Olleto

CONABIO UMSNH

SUPERFICIE SEMBRADA (HECTREAS)


1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

14
430
86

442
128

676
220
1

1 037.05
249

621.76
223

660.65
206.75

702.91
217.5

7 086

5 494

6 704

7 102.51

7 205.60

7 454.62

72
1 204
2
11
49

102
592

104
962

82.5
1 147.01

105
1 412.39

100.25
1 463.52
6

2
5 272.27
600
87
1 480.63
5

31
1 600
3 064
191
16 078

23
2 233
3 429
201
19 226

65
2 607
3 650.17
317.5
17 447.65

54
2 776
3 720.35
200
14 807.24

22

66

3 161.14
269
8 951.15
3 448

529

400

682

7 142.77

471

2 935.20
394
7 486.93
662.19
130.95
1 259.91
389.07
1 229.72
63
139.25

13 305
90
222

18 368

14 517.75

6 252.90

13 342.04

292

235

222

331

11 687.62
3
293

552
782
513
20
524
94
7 601
30

688
414
356
100
459
418
7 817
800

512
645
897
190
521
282
8 483

577
602.5

474
618.5
520.5
307.5
540.5
371.19
7 771

26
449
657.5
636
417
851
322.14
7 303

30
397.02
513.03
729
407
766
506.07
6 304.31

521 176

550 366

512 448

525
371.70 495 741.81

494 773.95

3 235

3 923

3 039

2 847.27

2 082.77

5 172
2 334.60
117

276 041.71
9 166.54
209 832.03
2 786.99
40

12
399

35

21

12
14
495

39
476.68

53

18

3 958
6 548

534
65
10 525
233
11

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

231
744.75
349.85
8 152

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVO
Papa
Papa (semilla)
Pastos y praderas en verde
Pastos y praderas seco
Pepino
Pepino chino
Rabanito
Rbano
Sandia
Sorgo escobero
Sorgo escobero (verde)
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Soya
Soya (semilla)
Tomate rojo (industrial)
Tomate rojo (jitomate)
Tomate rojo (jitomate) ro grande
Tomate verde
Trigo grano
Trigo grano duro o cristalino
Trigo grano medio
Trigo grano suave
Yuca alimenticia
Zanahoria
Zempoalxochitl

CONABIO UMSNH

SUPERFICIE SEMBRADA (HECTREAS)


1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

3 489
70

4 134
71

5 458
60

5 548.14
60
33

5 850.99
55
68

4 903.98
200
3 062
151.5
4 509.75

3 969.50

28.4
379.82
1 033
125
6 701.92

26
504.67

3 648

4 520

4 521

4 700.78

4 244.71

3
344
1 004

4
11
285
1 589

0.32
23
315
821

32
444.34
711

25
665.88
906

2 871

3 665

5 862

162 207
4

171 443
4

176 121

7 887.16
6 547
168
109.91 154 304.60

5 790

6 166

8 416

9 755.82

7 250.34

3 618
60 958

2 690
58 171

4 577
51 013

4 517.65
50 344.77

5 748.79
34 123.02

4
332
3 306

35
378
2 795

35
430
3 167

40
510
2 684

30
497.62
2 005

154 605.79
4

6 390.63
18.5
3 310.80
32 706.40

29
360.08

3 187.92
4 164.35
5

655
15 432.25
137 363.28
4
20
8 576.08
2 976.41
30 518.11
70
44
875.31
30
318.87

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.9. VOLUMEN DE PRODUCCIN DE CULTIVOS AGRCOLAS PERENNES DE


RIEGO Y TEMPORAL EN EL ESTADO DE MICHOACN 1996- 2002 (FUENTE: SAGARPA^)
CULTIVOS
1996
Acelga
Ajo
Ajonjol
Algodn hueso
Apio
Arroz palay
Arroz palay milagro filipino
Avellana
Avena forrajera en verde
Avena grano
Avena grano (semilla)
Berenjena
Betabel
Brcoli
Cacahuate
Calabacita
Calabaza
Calabaza (semilla) chihua
Calabaza de castilla
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebada forrajera seca
Cebada grano
Cebada grano (semilla)
Cebolla
Cebolla (semilla)
Cebolln
Cebolln (orgnico)
Chayote
Chicharo
Chile seco
Chile verde
Chile verde de rbol
Chile verde jalapeo
Chile verde manzano
Chile verde morn
Chile verde pern
Chile verde poblano
Chile verde serrano
Cilantro
Clyptoria

12
559
4 744
931

VOLUMEN DE PRODUCCIN (TONELADAS)


1997
1998
1999
2000
2001

2002

99
1 208
402
39
43 463

482
3 080

37
160
2 102.62

128
38 228

125
38 351

91
34 384

156
29 634.96

107.8
7 812.50
15 886.74

165
117 359
9

115 499

174 782

184 823.80
630

214 103.95
600

255 689.47

223 183.73
100

280
32
14 337
797
16 284
477
20

235
27
14 447
625
12 199
3 164
3

204
32
20 673.06
717.4
13 882
3 317
0.3

60
51.4
29 799.91
756.7
25 872.35
2 081.88
3.5

12
14 572.50
772.9
20 379.48
2 444.50
2.25

11 682
16 379
3 240

20 785
12 775
718

12 739
4 413
1 057.50

15 770.92
7 286.67
2 412

13 759.04
5 196.33
2 509.25

6 461

9 403

10 171

31 013.64

23 792.03

48 552

94 068

74 231.86

93 878.99

20

185 986.45
4.97
1 442.25

40 848

260
3 221.73

155
396
1 771.83

107
2.5
615.45

250

20 812.03
74
116 832.96

40
662
115
28 531

593
131
26 881

571
137
38 055

8 218.50
1 057.18
228
34 361.43

5 846
959.96
145
34 537.88

1 113
40
18 633
1 005.50
260
71 527.84

2 377

4 405

2 583.15

10 082.60

539

3 599
150
161

283

1 318

851

550.7
160
727.6

234
216
406.5

247
88
345.4

499

1 477

1 460.14

1 532.50

1 381.35

522
210

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

175.5

430
14 135.20
621.7
22 523.88
904.71
0.6
560
16 313.64
4 762
2 042

429
19 734.54
678.3
24 572.07
1 940.67
4.4
388.2
10 436.27
3 851.46
1 892
52.5
31 602.42
62
145 453.61
6
423
18 575
738.02
243.9
32 358.03
251
13 856.90
248
70
343.5
8.85
1 003.73

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVOS
1996
Col (repollo)
Coliflor
Colinabo
Colza
Ebo (janamargo o veza)
Ebo (janamargo o veza) grano
Ejote
Elote
Espinaca
Estropajo
Flores (manojo)
Forrajes
Fresa
Fresa (planta)
Frijol
Frijol flor de junio
Frijol flor de mayo
Frijol otros claros
Frijol otros negros
Frijol peruano
Frijol pinto nacional
Garbanzo forrajero
Garbanzo grano
Garbanzo grano blanco
Girasol
Gladiola
Guaje
Guaje (verdura)
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jamaica
Jcama
Lechuga
Lenteja
Maz forrajero en verde
Maz grano
Maz grano (amarillo)
Maz grano (blanco)
Meln
Meln cantaloupe
Nabo
Okra (angu o gombo)
Olleto
Papa

26 091
1 920

1997

CONABIO UMSNH

VOLUMEN DE PRODUCCIN (TONELADAS)


1998
1999
2000
2001

19 444
2 545

27 984
4 666
8

45 633.58
7 116

25 626.78
6 070

2002

26 110.60
5 441.50

30 422.88
5 982.50

103 297

67 591

69 768

87 376.79

85 320.34

88 562.04

794
9 407
10
198
490

937
7 697

910.01
11 174

841.25
18 296.55

749
20 939.88

872.63
23 741.50
30

12
60 101.50
600
708.6
22 301.04
15

290
1 600
52 030
95 500 000
17 948

230
4 204
58 226
80 400 000
29 845.56

572
40 436.50
69 108.08
135 750 000
12 699.19

476
33 033
77 324.80
81 100 000
11 402.69

220

952

68 461.22
109 079 500
9 553.94
2 213.30

3 783

3 400

5 037

14 318.57

3 351

66 436.47
186 360 000
7 660.33
653.19
108.91
1 108.04
312.46
1 567.47
44.1
1 202

9 964
180
1 960

12 655

15 946.59

6 973.08

18 486.18

1 840

1 132.50

1 276.10

2 370

14 382.85
5.4
1 805

501
4 515
6 463
6
17 298
1 263
7 244
360
1 130 533

420
2 137
7 291
40
14 916
8 089
7 362
9 600
985 172

266.35
2 143
18 541
55
15 463.18
5 071
2 835

342
3 651.50
62.75
23 937.50
7 691.30
8 010.70

353.8
3 736.50
10 818
51.48
16 753.50
8 115.35
8 412.80

650
396.64
3 366
12 789.40
62.07
21 096
7 008.04
1 698.57

690
284.51
2 572.05
15 070.75
81.2
18 664
12 890.74
7 849.22

1 151 332

1 383 740.56

1 103 374.11

1 315 160.30

42 135

86 459

72 093

80 128.85

62 307.13

18 193.70
85 080.70
1 275

711 941.55
31 158.57
561 168.46
99 670.85
675

96
36 620
66 845

325

263

255

124 461

285
37 054.72
148 440.62

795

108 834

168
210
41 371.80
159 988.54

113 594.74

78 774

57 148
6 799

4 317
62
11 048
1 393
330

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVOS
1996
Papa (semilla)
Pastos y praderas en verde
Pastos y praderas seco
Pepino
Pepino chino
Rabanito
Rbano
Sandia
Sorgo escobero
Sorgo escobero (verde)
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Soya
Soya (semilla)
Tomate rojo (industrial)
Tomate rojo (jitomate)
Tomate rojo (jitomate) ro grande
Tomate verde
Trigo grano
Trigo grano duro o cristalino
Trigo grano medio
Trigo grano suave
Yuca alimenticia
Zanahoria
Zempoalxochitl

2 450

VOLUMEN DE PRODUCCIN (TONELADAS)


1997
1998
1999
2000
2001
2 485

2 200

1 980
836

1 925
1 284.50

62 022

85 760

83 090

91 145.11

82 488.01

33
4 339
5 183

56
79
4 582
6 855

6
289
4 654
3 517

434.6
8 326.31
3 497.40

318
15 100.99
4 516

87 620
644 010
4

128 833
582 457
6

219 135
723 214.64

325 962.22
819 800.85

255 641
651 695.44

116 873

114 816

173 455

277 636.29

212 865.26

47 865
312 713

41 682
265 771

62 689
181 827

75 360.99
251 626.49

87 395.58
167 722.62

8
10 424
39 840

875
11 338
29 825

840
12 171
32 178

1 000
15 127.63
31 942.80

750
12 927.07
27 704

6 500
50 439
2 269.50
83 924.32

278.43
8 904.14
5 920
356
270 972.50
852 676.56
4.8

199 815.94
636.25
51 996.51
170 510.44

638
9 961.19

CONABIO UMSNH

2002
50 648.80
74 626.01
40
178
12 461.78
3 649.50
452 789.75
627 481.60
8.8
200
246 290.92
43 879.40
185 727.65
205
88
2 259.62
840
9 722.28

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.10. SUPERFICIE COSECHADA DE CULTIVOS AGRCOLAS PERENNES DE


RIEGO Y TEMPORAL EN EL ESTADO DE MICHOACN 1996- 2002
(FUENTE: SAGARPA^)
CULTIVO
1996
Acelga
Ajo
Ajonjol
Algodn hueso
Apio
Arroz palay
Arroz palay milagro filipino
Avellana
Avena forrajera en verde
Avena grano
Avena grano (semilla)
Berenjena
Betabel
Brcoli
Cacahuate
Calabacita
Calabaza
Calabaza (semilla) chihua
Calabaza de castilla
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebada forrajera seca
Cebada grano
Cebada grano (semilla)
Cebolla
Cebolla (semilla)
Cebolln
Cebolln (orgnico)
Chayote
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Chile verde de rbol
Chile verde jalapeo
Chile verde manzano
Chile verde morn
Chile verde pern
Chile verde poblano
Chile verde serrano
Cilantro

1
9
8 760
599

SUPERFICIE COSECHADA (HECTREAS)


1997
1998
1999
2000
2001

2002

15
2 892
140
3
6 976

61
5 248

2
40
4 203.50

4
5 152

4
5 833

7
4 999

12
3 858.01

7.7
1 001.50
1 980.30

11
10 860
3

12 198

16 533

18 324.83
350

20 362.36
300

23 545.57

21 460.28
50

28
2
473
394
1 174
37
201

21
2
696
358
800
234
10

15
3
780
394
872
255
1

4
4
1 099.71
427
1 619.02
134.43
5

1
752
453
1 251.88
124.5
5

475
6 682
210

844
6 055
76

564
2 438
84.25

652.51
3 279.25
186

544.8
2 637.87
198.95

1 370

2 203

2 311

6 232.13

5 508.72

2 012

2 878

2 940

2 895.51

5 691.14
4.97
126.25

181
223.64
230
2 703.10

95.5
4
204
190
240
4 225.71

5 677

65
5 382.50

28
60
3 233.90

26
0.5
1 268.50

150

15

18
752.32
370.26
1 366.55
37.83
1
25
660.38
2 465.93
136
4 456.82
43
3 353.84

2
122
212
3 135

77
217
2 901

143
147
3 612

182.5
222.77
248
2 970.78

89

150

125.82

282

46

131
25
8

15

70

40

27
36
31

17
36
26.25

13.5
11
19

80

149

145.41

135.64

137.28

347

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

39.5
1 118.50
369
1 461.08
67.82
6
11.94
450.56
2 030.50
115
7.5
5 344.55
44.5
4 252.61
15
37
210
137.33
245.75
2 414.09
30
517
16
7
22
5.9
102.82

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVO
1996
Clyptoria
Col (repollo)
Coliflor
Colinabo
Colza
Ebo (janamargo o veza)
Ebo (janamargo o veza) grano
Ejote
Elote
Espinaca
Estropajo
Flores (manojo)
Forrajes
Fresa
Fresa (planta)
Frijol
Frijol flor de junio
Frijol flor de mayo
Frijol otros claros
Frijol otros negros
Frijol peruano
Frijol pinto nacional
Garbanzo forrajero
Garbanzo grano
Garbanzo grano blanco
Girasol
Gladiola
Guaje
Guaje (verdura)
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jamaica
Jcama
Lechuga
Lenteja
Maz forrajero en verde
Maz grano
Maz grano (amarillo)
Maz grano (blanco)
Meln
Meln cantaloupe
Nabo
Okra (angu o gombo)
Olleto

SUPERFICIE COSECHADA (HECTREAS)


1997
1998
1999
2000
2001

CONABIO UMSNH

2002

14
430
86

442
128

653
218
1

1 037.05
247

619.76
223

630.65
206.75

7 086

5 407

6 368

7 075.51

7 174.10

7 223.16

72
1 204
2
11
49

102
592

88
929

82.5
1 147.01

105
1 412.39

100.25
1 458.52
6

2
5 142.27
600
64.5
1 471.63
5

31
1 600
3 032
191
15 456

23
2 222
3 279
201
18 424

63
2 564.50
3 502.17
317.5
16 709.30

52
2 531
3 708.31
200
14 012.89

22

66

3 161.14
269
8 912.65
3 432.40

529

400

644

7 142.77

471

2 933.45
394
7 280.89
658.18
121.94
1 230.40
389.07
1 028.21
63
139.25

12 324
90
222

12 345

14 517.75

6 252.90

13 317.04

282

235

209.5

331

10 725.11
3
293

552
782
513
20
524
90
7 601
30
510 750

646
332
355
100
459
418
7 737
800
469 275

362
505
887
190
521
274
6 310

476
602.5
213
744.75
339.85
8 079

470
618.5
513.5
167.5
540.5
358.19
7 771

26
449
657.5
636
262
851
322.14
2 200.83

30
397.02
513.03
729
292
766
496.07
6 248.27

479 853

471 370.98

453 230.95

466 052.24

3 206

3 823

2 976

2 842.27

2 059.77

5 148.60
2 309.60
75

261 987.48
9 166.54
201 201.53
2 785.99
40

12
399

35

21

12
14
495

19
476.68

53

18

3 958
6 530

534
65
10 525
233
11

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

694.91
215.5

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVO
1996
Papa
Papa (semilla)
Pastos y praderas en verde
Pastos y praderas seco
Pepino
Pepino chino
Rabanito
Rbano
Sandia
Sorgo escobero
Sorgo escobero (verde)
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Soya
Soya (semilla)
Tomate rojo (industrial)
Tomate rojo (jitomate)
Tomate rojo (jitomate) ro grande
Tomate verde
Trigo grano
Trigo grano duro o cristalino
Trigo grano medio
Trigo grano suave
Yuca alimenticia
Zanahoria
Zempoalxochitl

3 309
70

SUPERFICIE COSECHADA (HECTREAS)


1997
1998
1999
2000
2001
4 048
71

5 068
60

5 544.14
60
33

5 748.49
55
68

3 592

4 516

4 456

4 687.78

4 209.71

3
336
1 004

4
11
285
1 589

0.32
23
271
821

32
433.34
711

25
650.88
906

2 767
156 103
4

3 433
144 857
4

5 832
152 059

7 887.16
152 505.79

6 547
140 932.62

5 475

5 366

6 936

9 668.07

7 118.34

3 618
60 858

2 598
57 867

4 102
49 519

4 432.90
50 234.27

5 485.79
33 493.02

4
332
3 298

35
378
2 795

35
422
3 157

40
509.25
2 633.40

30
497.62
2 005

CONABIO UMSNH

2002

4 903.98
200
3 062
151.5
4 501.75

3 704.50

28.4
357.82
1 033
125
6 448.92
142 738.87
4

26
497.67

6 201.63
18.5
3 180.80
32 650.40

29
360.08

3 102.92
4 135.35
4

655
14 846.25
117 717.78
4
20
7 670.08
2 879.16
30 410.11
70
44
875.31
30
318.87

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.11. VALOR DE LA PRODUCCIN DE CULTIVOS AGRCOLAS PERENNES DE RIEGO Y TEMPORAL EN


EL ESTADO DE MICHOACN 1996- 2002 (FUENTE: SAGARPA^)
CULTIVOS
1996
Acelga
Ajo
Ajonjol
Algodn hueso
Apio
Arroz palay
Arroz palay milagro filipino
Avellana
Avena forrajera en verde
Avena grano
Avena grano (semilla)
Berenjena
Betabel
Brcoli
Cacahuate
Calabacita
Calabaza
Calabaza (semilla) chihua
Calabaza de castilla
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebada forrajera seca
Cebada grano
Cebada grano (semilla)
Cebolla
Cebolla (semilla)
Cebolln

18 000
177 000
19 448 597.38
4 223 016

1997

VALOR DE LA PRODUCCIN (PESOS)


1998
1999
2000

2001

2002

306 900
5 681 874.07
1 809 000
156 000
57 200 427.50

1 932 000
16 364 789.16

55 500
480 000
13 897 312.85

486 400
59 583 722.88

232 608.75
61 521 902.98

182 000
43 661 865.20

312 000
37 719 444.29

269 500
10 890 816.52
25 687 905.37

495 000
84 528 222.89
2 700

70 583 517.25

130 843 155.10

136 261 215.68


1 260 000

155 549 432.03


1 200 000

214 037 596.42

169 136 270.87


240 000

536 000
70 400
28 569 000
2 568 832.12
26 641 123.15
625 200
120 000

705 000
39 000
31 300 983.16
1 984 357.04
22 098 446.43
3 647 252.60
18 000

612 000
50 500
52 479 386.80
3 222 328.08
41 631 497.89
3 874 880.72
2 343.78

180 000
133 500
85 773 267.28
3 760 003.80
63 192 532.56
2 605 509.85
42 000

25 200
38 989 501.80
4 210 279.99
50 265 307.10
3 727 828
40 500

8 434 000
32 758 000
2 883 000

23 482 865.66
21 091 082.25
445 099.76

26 720 470.91
8 160 550
932 349.76

18 005 611.09
12 726 543.71
1 848 599.90

22 897 696.43
7 981 680.73
1 916 579.12

10 337 600

19 467 627.54

14 222 721.23

45 578 400.18

34 531 314.91

85 001 483.96

143 620 190.30

222 395 685.54

184 018 813


1 242 500
18 094 497.34

165 649 499.72

32 959 864.22
241 999.98
232 157 845.86

1 228 500

6 678 000

64 071 120.99

1 300 000
22 075 610.66

420 500
3 960 000
8 829 978.25

300 100
20 000
3 707 400.89

750 000

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

140 000

1 286 000
37 801 920.29
3 181 878.32
55 085 563.77
1 977 852
10 800
650 000
30 391 854.65
4 354 017.42
1 244 000

1 431 000
54 046 396.72
3 139 949.73
53 784 512.98
1 622 433.01
83 199.99
710 398.23
19 709 657.97
4 621 752
1 429 996
63 000
48 606 426.35
186 000
237 791 734.79
600 000
2 055 000

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVOS
1996
Cebolln (orgnico)
Chayote
Chicharo
Chile seco
Chile verde
Chile verde de rbol
Chile verde jalapeo
Chile verde manzano
Chile verde morn
Chile verde pern
Chile verde poblano
Chile verde serrano
Cilantro
Clyptoria
Col (repollo)
Coliflor
Colinabo
Colza
Ebo (janamargo o veza)
Ebo (janamargo o veza) grano
Ejote
Elote
Espinaca
Estropajo
Flores (manojo)
Forrajes
Fresa
Fresa (planta)
Frijol
Frijol flor de junio
Frijol flor de mayo

1997

VALOR DE LA PRODUCCIN (PESOS)


1998
1999
2000

2001

240 000
1 289 200
2 753 999.90
41 947 206.97

1 883 880.99
4 109 999.96
103 725 063.62

2 107 738.45
4 390 000.20
147 292 280.57

20 193 616.92
5 150 981.24
8 160 000
127 323 819.92

9 049 000
4 880 555.60
7 785 000
189 533 222.23

140 000
37 746 000
3 961 999.22
11 750 000
249 895 616.35

6 312 131.97

13 221 950.62

8 017 823.49

61 855 676.57

3 390 401.63

7 857 156.85
420 000
405 245.05

1 029 387.80

3 789 976.62

3 575 307.91

1 522 513.10
640 000
2 112 794.62

786 670.08
1 944 000
1 569 059.61

640 350
1 320 000
918 858

CONABIO UMSNH

2002
28 062 500
3 368 749.62
8 371 999.60
131 316 734.65
4 260 000
72 616 204.51

987 000
315 000
25 882 876.22
2 426 198.80

595 301.06

2 833 345.51

3 463 605.81

4 364 998.80

3 139 520

851 701.44
350 000
1 357 154.76
79 650
2 418 550

26 361 847.15
3 944 793.04

45 216 072.51
11 225 562.14
16 000

60 621 109.30
20 077 478.78

37 804 232.35
17 927 063.14

25 938 639.10
13 263 635.86

25 264 987.33
10 840 097.72

99 206 753.60

29 167 329.68

36 913 338.97

41 980 179.89

47 783 301.94

73 349 812.26

2 701 018
16 400 555.32
20 000
1 314 000
1 200 000.20

3 174 998.15
8 485 270.39

3 036 905.35
13 539 067.11

3 153 001.07
22 100 724.90

2 775 200
22 931 278.26

5 546 733.70
21 996 082.96
150 000

31 200
36 678 533.10
1 909 998
6 730 400
19 949 877.05
96 000

580 000
480 000
149 492 534.38
6 685 000
115 989 993.85

618 000.80
2 042 008.92
275 113 684.59
13 668 000
208 920 056.08

1 716 000
72 763 459.92
288 780 272.97
28 725 000
68 743 619.97

2 080 000
49 315 626.36
292 143 967.43
20 275 000
70 653 778.98

1 699 999.40

3 378 352

228 312 243.14


17 452 720
76 017 420.84
17 875 230.52

397 999 375.28


52 180 800
58 574 725.82
3 624 044.55
708 479.83

175 866 713.50


48 619 169.40

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVOS
1996
Frijol otros claros
Frijol otros negros
Frijol peruano
Frijol pinto nacional
Garbanzo forrajero
Garbanzo grano
Garbanzo grano blanco
Girasol
Gladiola
Guaje
Guaje (verdura)
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jamaica
Jcama
Lechuga
Lenteja
Maz forrajero en verde
Maz grano
Maz grano (amarillo)
Maz grano (blanco)
Meln
Meln cantaloupe
Nabo
Okra (angu o gombo)
Olleto
Papa
Papa (semilla)
Pastos y praderas en verde
Pastos y praderas seco

3 874 600
186 000
33 144 000
5 850 600
990 000
738 439.98
8 041 479.90
13 465 409.63
150 000
19 548 262.30
1 091 719.84
28 976 000
288 000
1 336 494 805.30

1997

VALOR DE LA PRODUCCIN (PESOS)


1998
1999
2000

2002
6 538 508.72
1 754 300.25
9 956 745.43
180 810
1 390 300

4 129 050

3 520 000

4 529 981.24

22 504 426.70

3 671 049

23 614 064.91
270 000
6 645 996.52

28 429 361.11

47 296 532.49

24 567 611.09

56 580 829.98

7 457 870

7 697 398.47

8 904 497.24

20 900 747.59

41 083 477.41
13 500
9 096 602.10

1 549 499.52
2 848 976.23
8 394 059.10
1 400 000
16 004 778.95
11 831 895.92
16 911 841.67
9 120 000
1 277 709 304.12

1 172 253.72
5 519 363.40
32 984 718.48
1 844 999.75
30 290 762.52
9 481 143.95
7 984 399.68

1 632 000.33
12 467 111.21
1 562 249.72
35 138 582.79
17 102 617.72
20 716 745.40

1 848 380.12
12 504 507.41
17 535 040.84
1 431 000
31 449 478.18
13 307 613
27 493 128.46

9 112 500
2 087 978.61
9 488 482.33
21 755 435.88
1 751 550
33 763 805.36
11 269 930.31
4 510 801.98

8 950 000
1 157 790.71
7 786 203.71
26 672 643.57
1 254 600
34 798 663.66
16 846 155.47
11 144 909.87

1 678 512 511.89

1 890 718 866.23

1 534 004 251.15

1 850 213 125.59

193 179 496.99

124 742 650.62

24 628 265.87
178 713 232.50
3 672 000

1 017 703 683.63


44 927 487.38
823 566 163.07
214 275 538.30
2 025 000

184 800
630 000
17 160 195.20
668 483 423.48
6 930 000
688 000.34

855 000
16 403 917.45
479 392 798.08
7 700 000
1 019 749.99

2 760 000

2 760 000

317 435 873.61


22 750 000
10 882 112.50
2 163 741.30

261 135 857.95

112 685 800

122 310 017.24

215 656 191.82

288 000
13 429 286.40
108 394 683.24
12 250

975 000

789 000

219 883 548.30


9 940 000

440 384 652.44


8 800 000

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

2001

CONABIO UMSNH

40 233 646.52

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVOS
1996
Pepino
Pepino chino
Rabanito
Rbano
Sandia
Sorgo escobero
Sorgo escobero (verde)
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Soya
Soya (semilla)
Tomate rojo (industrial)
Tomate rojo (jitomate)
Tomate rojo (jitomate) ro grande
Tomate verde
Trigo grano
Trigo grano duro o cristalino
Trigo grano medio
Trigo grano suave
Yuca alimenticia
Zanahoria
Zempoalxochitl

1997

VALOR DE LA PRODUCCIN (PESOS)


1998
1999
2000

2001

CONABIO UMSNH

2002

73 593 596.48

100 163 993.62

105 375 549.16

148 992 247.24

119 852 312.94

121 385 499.79

121 349 883.95


100 000

40 509
6 418 023.24
5 348 856

67 200
71 599.88
6 463 923.91
6 476 809.65

7 200
391 000
7 980 588.07
3 467 807.08

560 801.11
15 389 469.29
3 127 410.05

815 200
19 908 046
4 347 003.82

465 300
21 791 136.52

27 506 822.21
611 905 676.93
24 000

49 695 391.60
607 752 914.59
36 000

109 596 580.63


778 566 955.56

122 029 311.91


815 706 113.23

80 736 578.12
676 748 997.06

798 316
14 940 416.34
5 945 984.79
356 000
91 897 180.55
907 407 972.41
16 800

175 770 720.55

231 174 211.08

1 054 083 871.23

859 042 875.16

693 142 059.99

64 187 229.48
552 171 154.84

104 255 622.91


323 759 536.98

205 782 557.74


248 923 568.19

163 285 256.37


342 974 258.57

220 255 006.76


241 185 394.88

7 200
8 297 300
51 173 993.94

875 000
17 546 674.14
29 843 004.80

1 680 000
29 324 388
45 330 405.27

3 000 000
19 094 800.58
39 212 877.67

3 000 000
23 868 507.09
36 957 126.32

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

541 193 176.80


1 463 375
212 949 671.81
228 540 920.15

1 276 000
15 235 260.42

4 394 308.27
143 165 154.31
842 469 222.49
30 800
600 000
530 774 130.65
114 599 339.21
234 267 743.74
239 500
110 000
2 619 473.28
2 688 000
26 330 673

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.12. RENDIMIENTO DE CULTIVOS AGRCOLAS PERENNES DE RIEGO Y


TEMPORAL EN EL ESTADO DE MICHOACN 1996- 2002 (FUENTE: SAGARPA^)
CULTIVOS
1996
Acelga
Ajo
Ajonjol
Algodn hueso
Apio
Arroz palay
Arroz palay milagro filipino
Avellana
Avena forrajera en verde
Avena grano
Avena grano (semilla)
Berenjena
Betabel
Brcoli
Cacahuate
Calabacita
Calabaza
Calabaza (semilla) chihua
Calabaza de castilla
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebada forrajera seca
Cebada grano
Cebada grano (semilla)
Cebolla
Cebolla (semilla)
Cebolln
Cebolln (orgnico)
Chayote
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Chile verde de rbol
Chile verde jalapeo
Chile verde manzano
Chile verde morrn
Chile verde pern
Chile verde poblano
Chile verde serrano
Cilantro
Clyptoria

12
6.556
0.542
1.554

RENDIMIENTO (TONELADAS/HECTREAS)
1997
1998
1999
2000
2001

2002

6.6
0.418
2.871
13
6.23

7.902
0.587

18.5
4
0.5

32
7.42

31.25
6.575

13
6.878

13
7.681

14
7.801
8.022

15
10.807
3

9.469

10.572

10.086
1.8

10.515
2

10.859

10.4
2

10
16
30.311
2.023
13.871
12.892
0.1

11.19
13.5
20.757
1.746
15.249
13.521
0.3

13.6
10.667
26.504
1.821
15.92
13.008
0.3

15
12.85
27.098
1.772
15.98
15.487
0.7

12
19.378
1.706
16.279
19.635
0.45

24.594
2.451
15.429

24.627
2.11
9.447

22.587
1.81
12.552

24.17
2.222
12.968

25.255
1.97
12.612

4.716

4.268

4.401

4.976

4.319

24.131

32.685

25.249

32.422

10

32.68
1
11.424

7.195

4
0.599

5.536
6.6
0.548

4.115
5
0.485

1.667

4.67
1.721
34.836

20
5.426
0.542
9.101

7.701
0.604
9.266

3.993
0.932
10.536

45.033
4.746
0.919
11.566

32.298
4.292
0.63
12.777

11.654
10
91.338
5.292
1.083
16.927

26.708

29.367

20.531

35.754

11.717

27.473
6
20.125

18.867

18.829

21.275

20.396
4.444
23.471

13.765
6
15.486

18.296
8
18.179

6.238

9.913

10.042

11.298

10.062

1.504
15

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

11.7

23.889
18.789
1.679
16.482
23.915
0.6
22.4
24.703
1.931
15.015

10.861
17.644
1.838
16.818
28.615
0.733
32.513
23.163
1.897
16.452
7
5.913
1.393
34.203
0.4
11.432
88.452
5.374
0.992
13.404
8.367
26.803
15.5
10
15.614
1.5
9.762

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVOS

RENDIMIENTO (TONELADAS/HECTREAS)
1997
1998
1999
2000
2001

1996
Col (repollo)
Coliflor
Colinabo
Colza
Ebo (janamargo o veza)
Ebo (janamargo o veza) grano
Ejote
Elote
Espinaca
Estropajo
Flores (manojo)
Forrajes
Fresa
Fresa (planta)
Frijol
Frijol flor de junio
Frijol flor de mayo
Frijol otros claros
Frijol otros negros
Frijol peruano
Frijol pinto nacional
Garbanzo forrajero
Garbanzo grano
Garbanzo grano blanco
Girasol
Gladiola
Guaje
Guaje (verdura)
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jamaica
Jcama
Lechuga
Lenteja
Maz forrajero en verde
Maz grano
Maz grano (amarillo)
Maz grano (blanco)
Meln
Meln cantaloupe
Nabo
Okra (angu o gombo)
Olleto
Papa

CONABIO UMSNH

2002

60.677
22.326

43.991
19.883

42.855
21.404
8

44.003
28.81

41.35
27.22

41.403
26.319

78

12.501

10.956

12.349

11.893

12.261

11.028
7.813
5
18
10

9.186
13.002

10.341
12.028

10.197
15.952

7.133
14.826

8.705
16.278
5

6
11.688
1
10.986
15.154
3

9.355
1
17.16
500 000
1.161

10
1.892
17.757
400 000
1.62

9.079
15.768
19.733
427 559.06
0.76

9.154
13.051
20.852
405 500
0.814

10

14.424

21.657
405 500
1.072
0.645

7.151

8.5

7.821

2.005

7.115

22.648
472 994.92
1.052
0.992
0.893
0.901
0.803
1.524
0.7
8.632

0.809
2
8.829

1.025

1.098

1.115

1.388

6.525

4.819

6.091

7.16

1.341
1.8
6.16

0.908
5.774
12.598
0.3
33.011
14.033
0.953
12
2.213

0.65
6.437
20.538
0.4
32.497
19.352
0.952
12
2.099

0.736
4.244
20.903
0.289
29.68
18.507
0.449

0.718
6.061
0.295
32.142
22.631
0.992

0.753
6.041
21.067
0.307
30.996
22.657
1.083

25
0.883
5.119
20.109
0.237
24.79
21.755
0.772

23
0.717
5.013
20.673
0.278
24.366
25.986
1.256

2.399

2.936

2.434

2.822

13.143

22.615

24.225

28.192

30.25

3.534
36.838
17

2.717
3.399
2.789
35.776
16.875

8
91.779
20.201

9.286

12.524

14.167

24.558

15
77.735
25.823

15

26.886

14
15
83.579
28.857

23.164

21.264

14.439
1.041

8.084
0.954
1.05
5.979
30

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

43.78
27.761

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


CULTIVOS

RENDIMIENTO (TONELADAS/HECTREAS)
1997
1998
1999
2000
2001

1996
Papa (semilla)
Pastos y praderas en verde
Pastos y praderas seco
Pepino
Pepino chino
Rabanito
Rbano
Sandia
Sorgo escobero
Sorgo escobero (verde)
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Soya
Soya (semilla)
Tomate rojo (industrial)
Tomate rojo (jitomate)
Tomate rojo (jitomate) ro grande
Tomate verde
Trigo grano
Trigo grano duro o cristalino
Trigo grano medio
Trigo grano suave
Yuca alimenticia
Zanahoria
Zempoalxochitl

CONABIO UMSNH

35

35

36.667

33
25.333

35
18.89

17.267

18.99

18.647

19.443

19.595

11
12.914
5.162

14
7.182
16.077
4.314

18.75
12.565
17.173
4.284

13.581
19.214
4.919

12.72
23.201
4.985

31.666
4.126
1

37.528
4.021
1.5

37.575
4.756

41.328
5.376

39.047
4.624

21.347

21.397

25.008

28.717

29.904

13.23
5.138

16.044
4.593

15.283
3.672

17
5.009

15.931
5.008

2
31.398
12.08

25
29.995
10.671

24
28.841
10.193

25
29.706
12.13

25
25.978
13.817

32.5
16.473
14.98
18.643

9.804
24.884
5.731
2.848
42.018
5.974
1.2

32.22
34.392
16.347
5.222

22
27.664

2002
16.323
18.046
10
6.846
25.04
5.572
30.499
5.33
2.2
10
32.111
15.24
6.107
2.929
2
2.582
28
30.49

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

5.13. SUPERFICIE SINIESTRADA DE CULTIVOS AGRCOLAS PERENNES DE RIEGO Y


TEMPORAL EN EL ESTADO DE MICHOACN 1996- 2002
(FUENTE: SAGARPA^)
CULTIVOS
1996
Ajonjol
Algodn hueso
Arroz palay
Arroz palay milagro filipino
Avena forrajera en verde
Avena grano
Betabel
Brcoli
Cacahuate
Calabacita
Calabaza
Calabaza (semilla) chihua
Camote
Crtamo
Cebada forrajera en verde
Cebada grano
Cebolla
Chayote
Chcharo
Chile seco
Chile verde
Chile verde jalapeo
Chile verde morn
Chile verde poblano
Cilantro
Col (repollo)
Coliflor
Ebo (janamargo o veza)
Ejote
Elote
Flores (manojo)
Forrajes
Fresa
Frijol
Frijol flor de junio
Frijol flor de mayo
Frijol otros claros
Frijol peruano
Garbanzo forrajero
Garbanzo grano blanco
Gladiola

500
140
1

SUPERFICIE SINIESTRADA (HECTREAS)


1997
1998
1999
2000
2001
3 578
20
103

294

890

48

50

29

556

76
4.75

93.5

2 153.60

2002
1 913.50

13
25

44

38
35

96
6

14.5
67
110

3
100
8
32

40
72
87
44

3
31

151

87

18

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

32
622

338
3
1
371
28
8
98
20
106
291
35
5
7
14
23
2
336
16
33
11
150
802

13
13.5
5
15.75

2
24

209.47
9.5

170
31

1
53.5

170.5
7

50.76

644
30

30

31.5

231.46

8
2
130
22.5
9

7.25
2
27

5
2
42.5
148
738.35

2
245
12.04
794.35

38.5
15.6

1.75
206.04
4.01
9.01
29.51
201.51

38
981

6 023
10

25

962.51

12.5

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CULTIVOS
1996
Haba grano
Haba verde
Hortalizas
Jamaica
Lechuga
Lenteja
Maz grano
Maz grano (blanco)
Meln
Meln cantaloupe
Okra (angu o gombo)
Papa
Pastos y praderas en verde
Pepino
Pepino chino
Sandia
Sorgo forrajero en verde
Sorgo grano
Tomate rojo (jitomate)
Tomate verde
Trigo grano
Zanahoria
Zempoalxochitl

SUPERFICIE SINIESTRADA (HECTREAS)


1997
1998
1999
2000
2001
42
82
1

150
140
10

101

7
18
140
8
10
13
2 173
73
32 595 54 000.72 42 510.86

155

80
81 091

29

100

63

23

180

86

390

20
102.5

56

65

13

35

44
11
15
30
24 062 15 604.12 13 371.98
1 480
87.75
132
475
84.75
263
1 494
110.5
630
8
0.75
10
50.6

22
253
11 866.92
189
130
56

100
8

232
26 586
800
92
304

2002

10 426

8
104
6 104
315

CONABIO UMSNH

5 102.17
28 721.71
23.4
25
42

115
10
56.04
14 054.23
8 630.50
1

265
85
29
1
7
586
19 645.50
906
97.25
108

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.14. USO ACTUAL DEL SUELO POR MUNICIPIO DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: SAGARPA^)
HECTREAS
REGIN
ECONMICA

DISTRITO
DE
DESARROLLO

MUNICIPIO

Centro

92

lvaro Obregn

Centro

92

Occidente

RIEGO

TEMPORAL

TOTAL

GANADERA FORESTAL

OTROS
USOS

TOTAL

9 618.00

2 146.00

11 764.00

497.00

0.00

4 003.00

16 264.00

Acuitzio

298.00

5 705.00

6 003.00

0.00

11 892.00

115.00

18 010.00

83

Aguililla

3 771.00

8 383.00

12 154.00

60 475.00

63 290.00

4 720.00

140 639.00

Centro

90

Angamacutiro

3 028.00

6 897.00

9 925.00

11 901.00

0.00

1 200.00

23 026.00

Oriente

94

Angangueo

400.00

1 120.00

1 520.00

1 026.00

5 890.00

128.00

8 564.00

Occidente

86

Apatzingn

16 402.00

21 714.00

38 116.00

43 583.00

12 500.00

71 468.00

165 667.00

Oriente

94

Aporo

111.00

2 442.00

2 553.00

900.00

1 354.00

715.00

5 522.00

Costa

82

Aquila

625.00

10 140.00

10 765.00

187 589.00

32 495.00

320.00

231 169.00

Centro

91

Ario

2 770.00

24 430.00

27 200.00

4 259.00

36 967.00

1 034.00

69 460.00

Costa

84

Arteaga

0.00

5 700.00

5 700.00

249 962.00

82 588.00

7 221.00

345 471.00

Cinega

89

Briseas

6 343.00

0.00

6 343.00

178.00

20.00

2 504.00

9 045.00

Occidente

86

Buenavista

29 498.00

9 205.00

38 703.00

22 946.00

750.00

29 474.00

91 873.00

Tierra caliente

93

Carcuaro

5.00

6 194.00

6 199.00

86 673.00

4 635.00

604.00

98 111.00

Cinega

87

Charapan

0.00

6 040.00

6 040.00

1 940.00

7 700.00

995.00

16 675.00

Centro

92

Charo

3 335.00

6 443.00

9 778.00

4 272.00

18 000.00

200.00

32 250.00

Cinega

88

Chavinda

1 872.03

4 731.97

6 604.00

1 966.49

5 517.51

990.00

15 078.00

Centro

87

Chern

0.00

5 100.00

5 100.00

3 800.00

10 800.00

1 217.00

20 917.00

Cinega

88

Chilchota

869.00

7 915.68

8 784.68

7 158.77

13 754.53

815.02

30 513.00

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


REGIN
ECONMICA

DISTRITO
DE
DESARROLLO

MUNICIPIO

Centro

92

Chucndiro

Cinega

90

Churntzio

Tierra caliente

85

Costa

RIEGO

TEMPORAL

TOTAL

GANADERA FORESTAL

OTROS
USOS

CONABIO UMSNH

TOTAL

814.00

7 681.00

8 495.00

6 851.00

2 264.00

1 619.00

19 229.00

1 227.00

2 028.00

3 255.00

19 106.00

0.00

710.00

23 071.00

Churumuco

229.00

6 175.00

6 404.00

62 891.00

7 815.00

34 869.00

111 979.00

82

Coahuayana

5 096.00

3 780.00

8 876.00

25 628.00

1 172.00

558.00

36 234.00

Costa

83

Coalcolmn

1 280.00

9 210.00

10 490.00

163 357.00

109 500.00

4 810.00

288 157.00

Centro

90

Coeneo

2 697.00

6 962.00

9 659.00

18 704.00

10 243.00

710.00

39 316.00

Oriente

94

Contepec

4 403.00

19 420.00

23 823.00

7 708.00

5 269.00

3 689.00

40 489.00

Centro

92

Copndaro

881.00

2 667.00

3 548.00

3 333.00

0.00

10 471.00

17 352.00

Cinega

88

Cotija

4 248.55

4 782.32

9 030.87

17 361.51

22 014.62

1 998.00

50 405.00

Centro

92

Cuitzeo

885.00

10 126.00

11 011.00

0.00

0.00

14 776.00

25 787.00

Cinega

88

Ecuandureo

3 357.00

12 691.29

16 048.29

11 042.54

1 210.31

2 400.86

30 702.00

Oriente

94

Epitacio Huerta

3 868.00

13 641.00

17 509.00

5 529.00

6 701.00

12 726.00

42 465.00

Centro

91

Erongarcuaro

0.00

6 073.00

6 073.00

5 220.00

7 450.00

5 791.00

24 534.00

Occidente

86

Gabriel Zamora

5 617.00

3 811.00

9 428.00

22 288.00

10 250.00

732.00

42 698.00

Oriente

94

Hidalgo

4 946.00

6 127.00

11 073.00

7 326.00

91 368.00

4 640.00

114 407.00

Occidente

85

La Huacana

3 334.00

14 972.00

18 306.00

127 338.00

8 723.00

40 858.00

195 225.00

Centro

92

Huandacareo

444.00

4 093.00

4 537.00

4 353.00

0.00

621.00

9 511.00

Centro

90

Huaniqueo

2 469.00

2 829.00

5 298.00

4 185.00

9 800.00

830.00

20 113.00

Tierra caliente

93

Huetamo

3 698.00

18 270.00

21 968.00

175 390.00

2 000.00

6 893.00

206 251.00

Centro

91

Huiramba

257.00

3 243.00

3 500.00

2 190.00

1 844.00

400.00

7 934.00

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


REGIN
ECONMICA

DISTRITO
DE
DESARROLLO

MUNICIPIO

Oriente

94

Irimbo

Cinega

88

Cinega

RIEGO

TEMPORAL

TOTAL

GANADERA FORESTAL

OTROS
USOS

CONABIO UMSNH

TOTAL

958.00

4 924.00

5 882.00

2 400.00

2 110.00

2 131.00

12 523.00

Ixtln

3 553.91

3 986.43

7 540.34

3 798.00

0.00

1 012.66

12 351.00

88

Jacona

2 836.04

2 832.42

5 668.46

3 248.46

2 055.85

841.23

11 814.00

Centro

90

Jimnez

4 543.00

3 001.00

7 544.00

5 072.00

5 981.00

971.00

19 568.00

Cinega

89

Jiqulpan

4 738.00

3 949.00

8 687.00

14 009.00

1 500.00

4 799.00

28 995.00

Oriente

94

Jurez

694.00

1 472.00

2 166.00

5 626.00

2 800.00

3 529.00

14 121.00

Oriente

94

Jungapeo

2 689.00

5 087.00

7 776.00

8 200.00

6 793.00

3 829.00

26 598.00

Costa

84

Lzaro Crdenas

2 933.00

8 885.00

11 818.00

64 957.00

31 812.00

7 437.00

116 024.00

Cinega

90

La Piedad

2 239.00

4 475.00

6 714.00

19 364.00

0.00

2 450.00

28 528.00

Centro

91

Lagunillas

232.00

3 572.00

3 804.00

3 704.00

465.00

350.00

8 323.00

Cinega

88

Los Reyes

6 772.00

10 601.63

17 373.63

2 970.64

26 497.27

1 167.46

48 009.00

Cinega

89

Marcos Castellanos

72.00

1 778.00

1 850.00

16 334.00

1 900.00

2 490.00

22 574.00

Centro

92

Madero

520.00

14 978.00

15 498.00

5 245.00

81 006.00

160.00

101 909.00

Oriente

94

Maravato

11 252.00

15 855.00

27 107.00

10 442.00

17 928.00

13 678.00

69 155.00

Centro

92

Morelia

4 478.00

32 700.00

37 178.00

28 584.00

51 870.00

2 271.00

119 903.00

Centro

90

Morelos

508.00

4 075.00

4 583.00

9 437.00

3 756.00

867.00

18 643.00

Occidente

86

Mgica

9 934.00

4 260.00

14 194.00

16 436.00

7 188.00

37 818.00

Centro

87

Nahuatzen

0.00

8 150.00

8 150.00

9 109.00

13 928.00

1 383.00

32 570.00

Tierra caliente

93

Nocuptaro

40.00

6 730.00

6 770.00

37 407.00

8 600.00

2 135.00

54 912.00

Occidente

86

Nuevo Urecho

5 600.00

3 680.00

9 280.00

6 898.00

13 750.00

3 138.00

33 066.00

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


REGIN
ECONMICA

DISTRITO
DE
DESARROLLO

MUNICIPIO

Oriente

94

Ocampo

Cinega

89

Pajacuarn

Centro

90

Panindcuaro

Occidente

87

Paracho

Occidente

86

Parcuaro

Occidente

87

Parangaricutiro

Centro

91

Ptzcuaro

Cinega

90

Cinega

RIEGO

TEMPORAL

TOTAL

GANADERA FORESTAL

OTROS
USOS

CONABIO UMSNH

TOTAL

580.00

2 920.00

3 500.00

1 700.00

8 220.00

1 101.00

14 521.00

10 196.00

1 080.00

11 276.00

1 916.00

520.00

3 100.00

16 812.00

1 884.00

7 308.00

9 192.00

17 148.00

2 344.00

860.00

29 544.00

0.00

10 970.00

10 970.00

4 970.00

12 335.00

1 937.00

30 212.00

13 408.00

5 183.00

18 591.00

25 850.00

1 000.00

3 748.00

49 189.00

5 084.00

301.00

5 385.00

3 676.00

21 040.00

1 956.00

32 057.00

580.00

7 551.00

8 131.00

14 978.00

15 454.00

5 033.00

43 596.00

Penjamillo

6 312.00

7 063.00

13 375.00

22 008.00

1 031.00

1 090.00

37 504.00

88

Periban

5 250.00

16 633.03

21 883.03

4 830.85

5 650.15

822.97

33 187.00

Cinega

88

Purpero

82.00

3 160.27

3 242.27

14 181.53

1 170.43

626.77

19 221.00

Centro

90

Purundiro

9 025.00

17 859.00

26 884.00

41 453.00

2 100.00

1 800.00

72 237.00

Centro

92

Querndaro

3 130.00

2 855.00

5 985.00

1 174.00

14 810.00

1 474.00

23 443.00

Centro

91

Quiroga

0.00

6 500.00

6 500.00

6 215.00

7 929.00

508.00

21 152.00

Cinega

89

Regules

655.00

7 662.00

8 317.00

8 783.00

180.00

3 728.00

21 008.00

Cinega

89

Sahuayo

3 732.00

1 441.00

5 173.00

5 933.00

394.00

2 400.00

13 900.00

Centro

91

Salvador Escalante

4 023.00

24 076.00

28 099.00

164.00

19 453.00

1 082.00

48 798.00

Tierra caliente

93

San Lucas

4 626.00

7 722.00

12 348.00

33 813.00

1 100.00

180.00

47 441.00

Centro

92

Santa Ana Maya

3 271.00

4 704.00

7 975.00

693.00

0.00

1 557.00

10 225.00

Oriente

94

Senguio

3 348.00

4 362.00

7 710.00

3 098.00

12 559.00

2 020.00

25 387.00

Centro

90

Sixto Verduzco

11 651.00

3 870.00

15 521.00

6 214.00

0.00

960.00

22 695.00

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


REGIN
ECONMICA

DISTRITO
DE
DESARROLLO

MUNICIPIO

Centro

91

Tacmbaro

Occidente

87

Tanctaro

Cinega

88

Tangamandapio

Cinega

88

Cinega

RIEGO

TEMPORAL

TOTAL

GANADERA FORESTAL

OTROS
USOS

CONABIO UMSNH

TOTAL

15 439.00

14 948.00

30 387.00

18 202.00

29 156.00

970.00

78 715.00

5 633.00

18 297.00

23 930.00

16 080.00

24 835.00

2 173.00

67 018.00

377.00

9 949.21

10 326.21

5 517.74

14 863.69

860.36

31 568.00

Tangancicuaro

5 073.45

9 517.47

14 590.92

13 940.80

8 539.63

1 723.65

38 795.00

90

Tanhuato

8 073.00

4 674.00

12 747.00

8 970.00

0.00

906.00

22 623.00

Occidente

87

Taretan

4 269.00

2 311.00

6 580.00

8 535.00

6 090.00

1 328.00

22 533.00

Centro

92

Tarmbaro

6 794.00

14 101.00

20 895.00

4 700.00

0.00

263.00

25 858.00

Occidente

86

Tepalcatepec

17 418.00

18 036.00

35 454.00

39 097.00

2 250.00

1 824.00

78 625.00

Occidente

87

Tingambato

639.00

3 553.00

4 192.00

3 137.00

14 103.00

1 161.00

22 593.00

Cinega

88

Tinguindin

2 508.32

4 804.71

7 313.03

7 187.16

2 322.15

601.66

17 424.00

Tierra caliente

93

Tiquicheo

350.00

8 584.00

8 934.00

126 029.00

5 878.00

2 124.00

142 965.00

Oriente

94

Tlalpujahua

849.00

4 612.00

5 461.00

1 208.00

6 100.00

6 317.00

19 086.00

Cinega

88

Tlazazalca

1 011.70

3 855.06

4 866.76

11 005.46

3 577.78

733.00

20 183.00

Cinega

88

Tocumbo

5 683.15

4 166.46

9 849.61

15 330.60

23 651.79

1 853.00

50 685.00

Costa

85

Tumbiscato

277.00

9 995.00

10 272.00

51 236.00

121 046.00

24 394.00

206 948.00

Tierra caliente

91

Turicato

3 430.00

19 846.00

23 276.00

115 285.00

14 784.00

982.00

154 327.00

Oriente

94

Tuxpan

2 493.00

5 643.00

8 136.00

4 800.00

8 254.00

3 114.00

24 304.00

Oriente

93

Tuzantla

1 360.00

7 651.00

9 011.00

78 834.00

12 787.00

1 217.00

101 849.00

Centro

91

Tzintzuntzan

439.00

4 164.00

4 603.00

3 843.00

2 632.00

5 437.00

16 515.00

Centro

92

Tzitzio

30.00

8 717.00

8 747.00

29 003.00

56 010.00

400.00

94 160.00

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

DISTRITO
DE
DESARROLLO

MUNICIPIO

Cinega

89

Venustiano Carranza

9 677.00

1 831.00

11 508.00

2 671.00

30.00

9 588.00

23 797.00

Cinega

89

Villamar

5 858.00

5 488.00

11 346.00

14 456.00

1 111.00

4 621.00

31 534.00

Cinega

90

Vista Hermosa

11 134.00

3 453.00

14 587.00

1 602.00

0.00

1 488.00

17 677.00

Cinega

90

Yurcuaro

5 399.00

4 609.00

10 008.00

5 880.00

0.00

1 500.00

17 388.00

Centro

90

Zacapu

7 308.00

5 736.00

13 044.00

13 799.00

17 356.00

1 280.00

45 479.00

Cinega

88

Zamora

12 102.81

2 605.08

14 707.89

9 055.48

5 820.27

3 518.36

33 102.00

Cinega

90

Zinparo

80.00

3 148.00

3 228.00

7 325.00

0.00

660.00

11 213.00

Centro

92

Zinapcuaro

4 078.00

10 296.00

14 374.00

17 737.00

17 889.00

8 008.00

58 008.00

Occidente

87

Ziracuaretiro

2 336.00

4 084.00

6 420.00

4 670.00

10 910.00

1 660.00

23 660.00

94

Zitcuaro

2 962.00
441 416.96

11 402.00
842 373.03

14 364.00
1 283 789.99

4 600.00
2 589 721.03

25 100.00
1 525 147.98

5 736.00
485 036.00

49 800.00
5 883 695.00

REGIN
ECONMICA

Oriente

TOTAL

RIEGO

TEMPORAL

TOTAL

GANADERA FORESTAL

OTROS
USOS

TOTAL

^Direccin de Agricultura de la Secretara de Desarrollo Agropecuario (SEDAGRO), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.15. PESQUERAS EN AGUAS CONTINENTALES DEL ESTADO DE MICHOACN


(FUENTE: COMPESCA^)
Esfuerzo Actual
Municipio
lvaro Obregn, Zinapcuaro,
Santa Ana Maya, Huandacareo,
Cuitzeo, Copndaro.
Angamacutiro
Arteaga, Churumuco, La
Huacana.

Localidad
Varias

Varias
Varias

Briseas
Briseas
Ciudad Hidalgo
Ciudad Hidalgo
Coahuayana
Contepec
Cotija
Churintzio
Churintnzio
Churintnzio
Churumuco
Huetamo
Ixtln

Briseas
Paso de lamo
Pucuato
Sabaneta
El Ticuiz
Tepuxtepec
San Juanico
Changuitiro
La Noria
Torrecillas
La Candelaria
Arroyo Seco
Benito Jurez

Jacona
Jacona
Jos Sixto Verduzco
La Huacana
Lzaro Crdenas

Orandino
Pendinte
El Rodino
La Huacana
Paso de Godoy

Ptzcuaro, Tzintzutzan,
Erongarcuaro, Quiroga
Penjamillo
Querndaro
Salvador Escalante
Tacmbaro
Tacmbaro
Tarmbaro
Tepalcatepec
Tlazazalca
Varios

Embalse

Sistema

Lago de Cuitzeo

Lago/laguna

Melchor Ocampo
Lic. Adolfo Lpez
Mateos El
Infiernillo
Ro Duero
El Medio
Pucuato
Sabaneta
Laguna de Mezcala
Tepuxtepec
Presa San Juanico
Changuitiro
La Noria
Torrecillas
La Candelaria
De Pejo
Benito Jurez

Presa
Presa

Carpa, rana, tilapia,


mosco, charal.
Carpa, tilapia
Carpa, tilapia.

Lago/laguna
Presa
Presa
Presa
Presa

Varias

Orandino
Verduzco
Presa del Arco
Zicuiran
Jos Maria Morelos
La Villita
Ptzcuaro

Lago/laguna

Carpa, rana, tilapia


Carpa
Trucha
Trucha
Carpa, charal
Carpa, rana, tilapia
Carpa
Carpa
Carpa
Carpa, tilapia
Tilapia
Bagre, tilapia, carpa
Carpa, lobina, rana,
tilapia
Carpa, rana, tilapia
Carpa
Bagre, Carpa, tilapia
Carpa, tilapia
Carpa, lobina, pescado
blanco, tilapia
Carpa

Los Fresnos
No determinada
Zirahun
Tacmbaro
Tacmbaro
La Noria
Rancho Nuevo
Urepetio
Varias

Los Fresnos
Malpas
Lago de Zirahun
La Magdalena
Manantial La Alberca
La Joya
Los Olivos
Urepetiro
Chapala

Presa
Presa
Lago/laguna
Lago/laguna
Ro/arroyo
Presa
Presa
Presa
Lago/laguna

Carpa, rana, tilapia


Lobina, trucha
Carpa, lobina, tilapia
Lobina, tilapia
Carpa
Tilapia
Carpa, tilapia
Carpa, charal, tilapia
Carpa

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Ro/arroyo
Presa
Presa
Presa
Lago/laguna
Presa
Presa
Presa
Presa
Presa
Presa
Presa
Presa

Especie

Superficie
(ha)

No.
organizaciones

No.
pescadores

No.
embarcaciones

No. de artes de
pesca

35,000.00

30

1,359

551

30,635

2,100.00

217

149

1,511

34,000.00

33

3,190

1,981

33,662

1,163.00
6
187
87
22
2,500.00
1,256.00
80
30
6
184
92

1
0
0
0
1
2
1
0
0
0
1
1

44
ND
ND
ND
15
115
42
ND
ND
ND
31
18

13
ND
ND
ND
12
101
16
ND
ND
ND
27
8

223
ND
ND
ND
29
331
685
ND
ND
ND
200
40

80

ND

ND

ND

9
6
670
290

1
1
0
1

44
44
ND
46

13
13
ND
22

123
123
ND
230

6,124.00

122

40

1,830

9,000.00

26

817

857

9,332

18
847
900
20
10
2
100
335
12,000.00

0
2
1
1
1
0
1
0
14

ND
41
38
13
11
ND
21
ND
455

ND
37
38
1
1
ND
21
ND
218

ND
196
385
7
6
ND
128
ND
13,61

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

Esfuerzo Actual
Municipio
Villa Jimnez
Villa Jimnez
Villa Mar
Villa Mar
Villa Mar
Villa Mar
Vista Hermosa
Vista Hermosa
Yurcuaro
Zacapu
Zitcuaro

Localidad
Copndaro
La Estancia
Cerrito Colorado
San Antonio
Guaracha
Villa Mar
Jaripo
El Alvareo
La Melonera
Presa Mirandillas
Zacapu
La Encarnacin

Embalse
Copndaro
Aristeo Mercado
Wilson
Cerrito Colorado
Presa Guaracha
Lago los Negritos
Jaripo
Gonzalo
La Melonera
Mirandillas
Laguna de Zacapu
El Bosque

Sistema

Especie

Presa

Carpa

Presa

Carpa

Presa
Presa

Carpa, rana, tilapia


Carpa, lobina, tilapia

Lago/laguna
Presa
Presa
Presa
Presa
Lago/laguna
Presa

Carpa, tilapia
Carpa, tilapia
Carpa, tilapia
Carpa
Carpa
Carpa, charal, tilapia

Superficie
(ha)
158
1 089.00
29

No.
organizaciones

No.
pescadores

No.
embarcaciones

No. de artes de
pesca

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

1,162.00

37

21

50

200
120
804
20
0.2
24
650

1
1
0
0
0
1
1

16
37
ND
ND
ND
10
53

1
21
ND
ND
ND
7
35

6
50
ND
ND
ND
6
37

^Anuario estadstico pesquero 2002. Subdireccin de Planeacin de la Comisin de Pesca (COMPESCA), Gobierno del Estado de Michoacn.

ND.- Informacin no determinada.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.16. SERIE HISTRICA DE LA PRODUCCIN DE ESPECIES EN AGUAS CONTINENTALES EN EL ESTADO


DE MICHOACN 1991-2002 (FUENTE: COMPESCA^)
TONELADAS
ESPECIE

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

TILAPIA

22 640

24 046

20 233

13 384

15 621

17 923

13 425

9 719

9 732

11 364

12 063

12 339

CARPA

3 333

3 371

2 525

2 407

2 635

4 589

2 887

2 811

2 712

3 048

3 358

3 545

TRUCHA

33

45

61

102

202

110

172

76

146

107

209

BAGRE

73

64

63

159

60

76

78

70

103

262

132

109

LANGOSTINO

14

15

35

31

36

39

18

33

21

14

CHARAL

705

1 174

1 078

1 618

1 878

1 220

908

358

286

459

285

1,381

LOBINA

139

142

234

13

TOTAL

26 798

28 672

23 952

17 638

20 470

24 183

17 678

13 179

12 930

15 316

15 979

17 598

^Anuario estadstico pesquero 2002. Subdireccin de Planeacin de la Comisin de Pesca (COMPESCA), Gobierno del Estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.17. SERIE HISTRICA DE LA PRODUCCIN DE ESPECIES MARINAS EN EL ESTADO DE


MICHOACN 1991-2002 (FUENTE: COMPESCA^)
TONELADAS
ESPECIE

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Almeja

13

N.S.

Tnidos

Huachinango

179

246

191

215

268

330

278

263

208

265

287

289

Langosta

18

10

10

41

54

20

29

33

27

30

Pargo

50

118

62

42

48

57

65

77

48

33

36

47

Lisa

17

12

14

12

19

25

24

23

21

30

21

21

Mero

10

12

24

Ostin

1 073

39

85

25

15

26

59

33

16

31

22

18

Pulpo

51

10

13

50

10

39

12

20

15

Rbalo

14

12

10

10

10

15

16

18

Sardina

Sierra

81

108

112

108

118

154

95

63

92

143

144

126

Tiburn y cazn

70

115

92

80

81

91

52

82

12

40

53

1 331

1 566

660

585

516

583

793

662

590

485

628

635

1 903

TOTAL

^Anuario estadstico pesquero 2002. Subdireccin de Planeacin de la Comisin de Pesca (COMPESCA), Gobierno del estado de Michoacn.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

5.18. UNIDADES DE MANEJO PARA LA CONSERVACIN DE LA VIDA


SILVESTRE REGISTRADAS EN EL ESTADO DE MICHOACN
(FUENTE: SEMARNAT, Delegacin Michoacn^).
Municipio
lvaro Obregn

Apatzingn

Aqula
Arteaga

Buenavista

Charo
Churumuco
Coahuayana

Nombre de la UMA
Rancho Loma de Palo Blanco
Criadero Rancho El Porvenir
La Capirera
Villa Paraso
Instituto Tecnolgico Superior de
Apatzingn - ITSA
Rancho El Cantor
Las Primaveras
Las Cajas 1
Las Cajas 2
Acatln
Alcalde Bateas
Ejido El Molinito
Comunidad Indgena de Pmaro
El Huaricho
Rancho Viejo
Las Caas
Cinegtica Morelos
Criadero Airn
Rancho Remolinos
Pea Colorada
Criadero Intensivo Pantzingo
(Comunidad Indgena Nuevo San Juan
Parangaricutiro)
Rancho El Vaquerito
La Loma de Guayacn
Ejido El Ticuiz
Contreras II
Contreras I

Coalcomn de Vzquez Pallares

Tierra Colorada
Casas Viejas
Las Caadas
Rancho Los Chonchos
Criadero intensivo de venados Las
Puertecitas, Ejido Tepenahua
El Resumidero
Criadero Proyecto Niceas

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Especies registradas
Ciervo rojo
Avestruz
Iguana verde
Avestruz
Iguana verde
Iguana verde
Venado cola blanca
Paloma huilota
Paloma huilota
Paloma huilota y venado cola blanca
Paloma huilota y venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca, pecar de collar, coyote,
conejo, paloma huilota y paloma de alas blancas.
Venado cola blanca, aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca
Venado y huilota
Avestruz
Venado cola blanca
Paloma huilota
Venado cola blanca
Avestruz
Paloma huilota
Cocodrilo de ro
Pecar de collar, venado cola blanca, coyote y
gato monts.
Pecar de collar, venado cola blanca, coyote y
gato monts.
Paloma huilota
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


Municipio

Nombre de la UMA

Contepec

Rancho Esquivel
Zaragoza
San Francisco Uricho
Criadero Lombarda
Vivero Jardn del Cubilete
Criadero intensivo El Zipiate
Comburindio
Sol Naciente
Lupita
Ejidos Buena Vista y Tremesino
Cet-Mar
Cocodrilario El Caimn
Villa Real Fomento Ecolgico
Fraccionamiento Turstico Carevaj
Rancho Pico de Oro
Rancho Premond
FIRA - Banco de Mxico
Hermanos Herrern
Aviario El Roco
Rancho La Pradera
Santa Martha
Productos Hidropnicos Michoacanos,
SA de CV
Rancho El Refugio
La Valenciana
Orquidario de Morelia General Alberto
Oviedo Mota
Villas del Seor
Lzaro Crdenas del Ro
Rancho Don Rubn
Instituto de Investigaciones sobre los
Recursos Naturales - UMSNH
El Vaquero
Comunidad Indgena de Francisco
Serrato
Bosque Escuela El Paso
Comunidad indgena de Pomacuarn
Criadero Ave Grande
De Maho Ave Grande
CRYVA
Estacin Biolgica para el estudio
integral y aprovechamiento sustentable
de Ambystoma dumerili,

Erongarcuaro
Gabriel Zamora
Huetamo
Jurez
Jurez y Susupuato
Lzaro Crdenas
Madero

Morelia

Ocampo
Paracho

Ptzcuaro

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

Especies registradas
Avestruz
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Cactceas y suculentas
Venado cola blanca
Iguana verde
Iguana negra
Iguana negra
Paloma huilota
Cocodrilo de ro
Cocodrilo de ro
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato
Ciervo rojo y avestruz
Avestruz
Ciervo rojo
Venado cola blanca, ciervo rojo y avestruz.
Venado cola blanca
Aves canoras y de ornato exticas.
Avestruz
Venado cola blanca
Hongos
Avestruz
Avestruz
Orqudeas
Avestruz
Venado cola blanca
Avestruz y ciervo rojo
Venado cola blanca
Avestruz
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Avestruz
Avestruz
Avestruz
Achoque

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
Municipio
Purundiro y Angamacutiro
Querndaro
Sahuayo
Salvador Escalante
San Lucas
Santa Ana Maya
Tacmbaro
Tanctaro
Tanganccuaro
Tiquicheo de Nicols Romero
Tocumbo
Tumbiscato
Tuzantla
Tzintzuntan
Tzitzio

Uruapan

Zacapu

Nombre de la UMA
Bajio Michoacano
Ejido Nueva Victoria
La Gloria
Granja El Gallo
Ejido Felipe Tzintzn
Cuauhtmoc
El Mezquital
El Jacal
El Jabal
Cerro El Lindero y La Sanguijuela
Criadero intensivo de venados Las
Puertecitas
Las Tarascas
Salvador Snchez
Lucero
Granja La Loma, SA de CV
Piedras Blancas
Pollo Grande
Rutsa
El Venadito
La Pila y Pueblo viejo
Las Garzas Morenas
El Tigre
La Honguera
Criadero La Huizachera
Criadero de venados Snchez
Huerta Los Venados
Zoocriadero El Sabino
Criadero intensivo de Venado La Joya
Criadero intensivo de venado Toreo
Cupatitzio
Criadero La Caja
Copropiedad indgena Lzaro Crdenas
Pueblo Viejo Jacarandas
El Carpintero

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

Especies registradas
Paloma huilota
Pino (Pinus martinezii)
Aves canoras y de ornato exticas.
Aves canoras y de ornato exticas.
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Avestruz
Venado cola blanca
Ciervo rojo
Venado cola blanca, huilota.
Venado cola blanca

Avestruz
Paloma huilota y venado cola blanca
Venado cola blanca
Avestruz
Venado cola blanca
Avestruz
Venado cola blanca y avestruz
Paloma huilota
Paloma huilota
Avestruz, venado cola blanca y ciervo rojo.
Orqudeas
Venado cola blanca
Venado cola blanca y aves canoras y de ornato.
Venado cola blanca
Venado cola blanca y avestruz
Len, coat, Avestruz, Gato montes, cocodrilo de
ro, cocodrilo de pantano y tortuga del desierto.
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Venado cola blanca
Avestruz y em.
Venado cola blanca
Avestruz
Ciervo rojo

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos
Municipio
Zamora
Zinapcuaro
Ziracuaretiro
Zitcuaro

Nombre de la UMA
El Alvareo
Las Adjuntas
Comunidad indgena San Agustn
Ucareo
Animales de ornato Los Nietos
Rancho Lore
El Naranjo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

Especies registradas
Avestruz
Venado cola blanca, aves canoras y de ornato,
ciervo rojo, borrego de Berberia, borrego mufln y
hongo blanco.
Hongo blanco (Tricholoma magnivelare)
Faisn y pavo real
Ciervo rojo
Venado cola blanca y avestruz

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.19. ESPECIES REGISTRADAS EN UMAS DE 42 MUNICIPIOS DEL ESTADO DE MICHOACN (FUENTE: SEMARNAT, Delegacin Michoacn^)
MUNICIPIOS
ESPECIES
REGISTRADAS

Achoque
Aves canoras y de
ornato
Aves de ornato
Avestruz
Borrego de Berbera
Borrego mufln
Ccatceaes y suculentas
Ciervo rojo
Coat
Cocodrilo de ro
Conejo
Coyote
Cocodrilo de pantano
Em
Faisn
Gato monts
Tortuga del desierto
Hongo blanco
Hongos
Iguana negra
Iguana verde
Puma
Orqudeas
Paloma alas blancas
Paloma huilota
Pavo real
Pecar o jabal de collar
Pino
Venado cola blanca

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42 43

X
X
X

X
X

X
X

X
X

X
X

X
X

X
X
X

X
X
X
X
X

X
X
X

X
X

X
X
X
X

X
X
X
X
X

X
X
X

X
X

X
X

X
X

MUNICIPIOS
1. lvaro Obregn
2. Angamacutiro
3. Apatzingn
4. Aquila
5. Arteaga
6. Buenavista
7. Charo
8. Churumuco
9. Coahuayana

10. Coalcomn de Vzquez Pallares


11. Contepec
12. Erogarcuaro
13. Gabriel Zamora
14. Huetamo
15. Jurez
16. Lzaro Crdenas
17. Madero
18. Morelia

19. Ocampo
20. Paracho
21. Ptzcuaro
22. Purundiro
23. Querndaro
24. Sahuayo
25. Salvador Escalante
26. San Lucas
27. Santa Ana Maya

28. Susupuato
29. Tacmbaro
30. Tanctaro
31. Tanganccuaro
32. Tiquicheo de Nicols Romero
33. Tocumbo
34. Tumbiscato
35. Tuzantla
36. Tzintzuntzan

37. Tzitzio
38. Uruapan
39. Zacapu
40. Zamora
41. Zinapcuaro
42. Ziracuaretiro
43. Zitcuaro

NOTA: Los nombres cientficos de plantas y animales autorizadas para su aprovechamiento a travs de UMAs, se encuentran en el texto.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 5.20 MATERIAS PRIMAS DE ORIGEN VEGETAL UTILIZADAS EN LA ELABORACIN DE


ARTESANAS EN EL ESTADO DE MICHOACN (Fuente: Ramrez y Garrido, datos inditos^).
Familia

Nombre cientfico

Agavaceae

Agave lechugilla

Nombre/s
comun/es
Ixtle lechugilla

Anacardicaceae

Astronium graveolens

Sangualica

Annonaceae

Annona purpurea

Ann (anona
morada)
Tamarindillo

Rama artesanal

Ejemplo de artesanas

Parte utilizada

Comentarios

Fibras vegetales, textiles Elaboracin de


Fibras de la hoja
xiquipiles (bolsos
tejidos), tilmas
(mantas) y guangoches
(costales)
Maderas, textiles
Bateas, tinte para
Madera
textiles
Textiles
Teido de textiles

Se utiliza la fibra torcida para


hacer los xiquipiles y la fibra
tejida en telar de cintura para
los otros objetos (Especie
nativa).
(Especie nativa).

Equipales

Equipales

Corteza

Fibras vegetales

Palma de ramos,
sombreros, capotes

Hojas

Textiles

Tintes para textiles

Fruto

No determinado

Palma de
abanico, palma
dulce, palma
apache
Coco, palma de
coco
Palma de anjeo

Corteza de color rojizo que se


emplea para tejer el asiento de
los equipales (especie nativa).
Material para sombreros y
tejido de palmas de ramos (uso
ritual).

Fibras vegetales

Capotes, suaderos

Hoja, corteza

Asteraceae

Tagetes erecta

Cempaxuchitl

Textiles

Tintes para textiles

Flor

Betulaceae

Alnus jorullensis

Aile, tepamo

Laudera, maque y laca

Instrumentos
musicales, mscaras y
objetos para maquear

Madera

Xylopia frutescens
Arecaceae (Palmae)

Brahea dulcis

Cocos nucifera

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Se utiliza para teir textiles.

Se emplea la estopa para teir


textiles (especie introducida).
Con la hoja se tejen los capotes
de lluvia (en vas de
desaparecer), y con la ?tela? de
la corteza, se ?arman? los
suaderos.
Flor cultivada de la que se
extrae un tinte de color amarillo
(especie nativa).
(Especie nativa).

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Familia

Nombre cientfico
Carpinus caroliniana

Nombre/s
comun/es
Palo vani, palo
liso, lechilla
Guaje cirin

Rama artesanal

Ejemplo de artesanas

Parte utilizada

Comentarios

Maderas

Bateas

Madera

(Especie nativa).

Maque

Jcaras maqueadas

Fruto

Galeana
Copalillo,
cuiricatzunda
(por)
Nopal

Laudera
Maderas

Instrumentos musicales Madera


Tallas diversas,
Madera
cucharas

Se emplea como base para


decorar con maque (especie
nativa).
(Especie originaria de frica).
(especie nativa).

Pasta de caa

Escultura en pasta de
caa
Bateas, mscaras y
tallas diversas

Baba

Tallo

Bignoniaceae

Crescentia alata

Burseraceae

Sphatodea campanulata
Bursera cuneata

Cactaceae

Opuntia spp.

Clethraceae

Clethra mexicana

Cucharillo,
jaboncillo

Maderas

Combretaceae

Combretum farinosum

Bejuco

Equipales

Equipales

Cupressaceae
Cyperaceae

Cupressus lindleyi
Schoenoplectus
tabernaemontani
S. californicus

Cedro blanco
Tule, patsimu

Laudera
Fibras vegetales

Instrumentos musicales Madera


Petates y cestos
Tallo

Ericaceae

Scirpus validus
Arbutus xalapensis

Tule
Madroo

Fibras vegetales
Maderas

Petates y cestos
Bateas, platos y cajas

Tallo
Madera

Euphorbiaceae

Euphorbia pulcherrima

Nochebuena

Pasta de caa

Escultura en pasta de
caa

Hoja

Fabaceae (Mimosoideae)

Acacia angustissima

Hizache

Textiles

Piezas textiles teidas


con tintes naturales

Extraccin de
taninos

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

Madera

Se emplea la baba del nopal


como pegamento natural.
Por la suavidad de la madera se
emplea para tallas diversas
cuando est fresca (especie
nativa).
Se emplea para elaborar el aro
superior de los equipales
(especie nativa).
Se extrae de la ribera de los
lagos de Michoacn. Escaso en
el lago de Ptzcuaro. (Especie
nativa).
Es madera base para el
decorado de maque o laca
(especie nativa).
Se extrae el jugo para emplearlo
como insecticida (especie
nativa).
(Especie nativa).

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Familia

Nombre cientfico
Acacia pennatula
Caesalpinia platyloba

Fabaceae (Mimosoideae)

Nombre/s
comun/es
Huizache
Coral,
teposcuahuitl

Caesalpinia pulcherrima San Miguel

Rama artesanal
Textiles
Equipales y textiles

Equipales

Ejemplo de artesanas

Parte utilizada

Piezas textiles teidas


con tintes naturales
Equipales y teido de
textiles

Extraccin de
taninos
Madera

Equipales

Madera

Textiles teidos con


tintes naturales
Juguetes

Extraccin de
taninos

Calliandra grandiflora

Cabello de angel Textiles

Crotalaria spp.

Sonajilla

Dalbergia sp.

Tapicern

Maderas y textiles

Bateas, muebles y
tintes para textiles

Madera

Dalbergia sp.
Dalbergia tucurensis
Enterolobium
cyclocarpum
Erythrina sp.

Palo escrito
Palo de rosa
Parota

Laudera
Laudera
Maderas y textiles

Madera
Madera
Madera

Colorn

Maderas

Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Bateas, muebles y
tintes para textiles
Mscaras y tallas
diversas

Eysenhartia polystachya

Palo dulce

Maderas

Mscaras

Madera

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Madera

CONABIO UMSNH

Comentarios
(Especie nativa).
Se utiliza para hacer los
barandales o patas de los
equipales y para el teido de
textiles.
Se utiliza para hacer los
barandales o patas de los
equipales.
Se utiliza para la fijacin de
tintes en textiles.
En la elaboracin de muebles,
tallas y para extraer tintes de
color marrn para teztiles
(especie nativa).
(Especie nativa)
Por la suavidad de la madera
cuando esta fresca se emplea
para tallas diversas y mscaras
(especie nativa).
(Especie nativa)

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Familia

Fabaceae (Mimosoideae)

Nombre cientfico
Indigofera suffruticosa

Nombre/s
comun/es
Ail

Textiles y maque

Tintes para textiles y


maque

Planta

Inga jinicuil

Algodoncillo

Equipales

Equipales

Madera

Inga jinicuil,
I. eriocarpa
Lonchocarpus
eriocarinalis

Vaina, vainillo

Textiles

Tintes para textiles

Cuero de vaca o Equipales


palo de aro

Equipales

Corteza o xicua

Lonchocarpus obovatum
Piscida americana

Palo blanco
Matzungo

Maderas

Mscaras
Equipales

Madera

Piscida piscipula

Cachumba,
zatzumbo
Granadillo

Equipales

Equipales

Tallo

Laudera

Instrumentos musicales Madera

Tepehuaje,
tepeguaje
Guamchil
Encino,
aguacatillo
Encino negro
Encino
Encino

Textiles

Tintes para textiles

Laudera

Corteza
Instrumentos musicales Madera

Laudera
Laudera
Laudera

Instrumentos musicales Madera


Instrumentos musicales Madera
Instrumentos musicales Madera

Platymiscium
lasiocarpum
Lysiloma acapulcensis
FAGACEAE

Pithecellobium dulce
Quercus candicans
Quercus castanea
Quercus crassipes
Quercus eduardii

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Rama artesanal

Ejemplo de artesanas

Parte utilizada

Medera

CONABIO UMSNH

Comentarios
Se procesa para extraer la piedra
de ail, polvo que se emplea
para teir textiles y maque,
tambin se utiliza la planta
directamente para la tincin de
textiles. Es cultivado y silvestre
(especie nativa).
Se emplea para elaborar aros del
equipal (especie nativa).
Se utiliza para el tejido del
asiento y los amarres del
equipal.
(Especie nativa).
Se utiliza para elaborar los arcos
del equipal (especie nativa).
Se extraen tintes para textiles
(especie nativa).
Curtidura

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Familia

Nombre cientfico

HERNANDIACEAE
HYPPOCRATEACEAE

Quercus laeta
Quercus laurina
Quercus obtusata
Quercus rugosa
Gyrocapus americana
Hippocratea volubilis

Nombre/s
comun/es
Encino
Encino
Encino
Encino
Tecote
Sacasilla

Laudera
Laudera
Laudera
Laudera
Laudera
Equipales

Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Instrumentos musicales
Equipales

Madera
Madera
Madera
Madera
Madera
tallo

JUNGLADACEAE

Junglans pyriformis

Nogal

Laudera y textiles

Madera, corteza

LAMMIACEAE

Salvia hispanica

Cha

Maque

Instrumentos
musicales y tintes para
textiles
Piezas maqueadas

Amaranthus
hypochondriacus

Cha de chopata Maque

Piezas maqueadas

Semilla

LAURACEAE

Persea americana

Aguacate

Laudera, maderas

Instrumentos
musicales, mscaras y
tallas diversas

Madera

LEGUMINOSAE

Hematoxylon brasiletto

Palo de brasil

Textiles

Tintes para textiles

Madera

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Rama artesanal

Ejemplo de artesanas

Parte utilizada

Semilla

CONABIO UMSNH

Comentarios

Bejuco que se emplea para


elaborar el aro superior de los
equipales (especie nativa)

Se extrae el aceite de las


semillas y se mezcla con la
grasa del aje, tierras y
colorantes (especie nativa).
Se extrae el aceite de las
semillas y se mezcla con la
grasa del aje, tierras y
colorantes (especie nativa).
(Especie nativa)

Se extrae un tinte de gamas


rojas y moradas para textiles
(especie nativa).

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Familia

Nombre cientfico

LINACEAE

Linux usitatissimum

MALVACEAE

Gossypium hirsutum

MELIACEAE

Nombre/s
comun/es
Linaza

Rama artesanal

Ejemplo de artesanas

Parte utilizada

CONABIO UMSNH

Comentarios

Maque

Objetos de madera y
calabazos decorados
con maque

Semilla

Se emplea el aceite de las


semillas para sustituir el aceite
de cha empleado originalmente
(especie introducida).

Algodn
americano

Textiles

Cedro

Laudera, maderas

Fibra que
envuelve a la
semilla
Madera

Originario de Amrica Central y


sur de Mxico.

Cedrella odorata

MORACEAE

Swietenia macrophylla
Maclura tinctoria

Laudera
Textiles

Madera
Madera

OLEACEAE
OPILIACEAE
ORCHIDACEAE

Ligustrum lucidum
Agonandra racemosa
Cattleya citrina

Caoba
Moralete, moral,
chijchijtli
(Nahuatl)
Trueno
Chilillo
Tatzingueri
(orqudea
limoncito)

Rebozos, manta,
manteles y gneros
diversos de vestir
Instrumentos
musicales, muebles
Instrumentos musicales
Tintes para textiles

Maderas
Maderas
Pasta de caa

Tallas diversas
Tallas dievrsas
Escultura en pasta de
caa

Madera
Madera
Pseudobulbo

Laelia autumnalis

Orqudea o Flor
de las nimas

Pasta de caa

Escultura en pasta de
caa

Pseudobulbo

Laelia speciosa

Orqudea o Flor
de Corpus

Pasta de caa

Escultura en pasta de
caa

Pseudobulbo

Especie nativa
Se extrae un tinte de color
amarillo para textiles (especie
nativa).
(Especie introducida).
(Especie nativa).
Se extrae el jugo del
pseudobulbo de la orqudea
que se emplea como pegamento
natural (especie nativa).
Se extrae el jugo del
pseudobulbo de la orqudea
que se emplea como pegamento
natural (especie nativa).
Se extrae el jugo del
pseudobulbo de la orqudea
que se emplea como pegamento
natural (especie nativa).

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Especie nativa

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Familia
PAPAVERACEAE

Argemone mexicana

Nombre/s
comun/es
Chicalote

PINACEAE

Abies religiosa
Pinus douglasiana
Pinus lawsonii

Pinabete
Pino canz
Pino ortiguillo

Maderas
Maderas
Laudera y muebles

Pinus leiophylla
Pinus michoacana

Pino chino
Pino lacio

Laudera
Maderas

Pinus michoacana var.


cornuta
Pinus montezumae

Pino lacio

Maderas

Pino lacio

Laudera

Pinus pseudostrobus
Pinus teocote
Olyra latifolia

Tepikua
Pino ortiguillo
Carrizo

Maderas
Laudera
Fibras vegetales

Stenotaphrum
secundatum

San Agustn

Triticum aestivum

Trigo

Fibras vegetales

Ceanothus coeruleus
Salix humboldtiana
Matayba domingensis

Chaquira
Sauz
Meztle

Laudera
Fibras vegetales
Textiles

POACEAE

RHAMNACEAE
SALICACEAE
SAPINDACEAE

Nombre cientfico

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Rama artesanal

Ejemplo de artesanas

Parte utilizada

Maque y laca

Bales, jcaras,
mscaras y bateas
decoradas con maque

Aceite de la
semilla

Bateas
Bateas
Instrumentos
musicales y muebles
Instrumentos musicales
Muebles, tallas de
madera
Muebles, tallas de
madera
Muebles, tallas de
madera
Muebles
Instrumentos musicales
Cestera

Madera
Madera
Madera

Comentarios
Se mezcla con tierras,
pigmentos y con la grasa del
aje, que es un insecto (especie
nativa).
(Especie nativa).

Madera
Madera
Madera
Madera
Madera
Madera
Tallo

Equipales
Sombreros y
elaboracin de figuras
tejidas
Instrumentos musicales
Cestera
Tintes para textiles

CONABIO UMSNH

Tallo o pnicua
Madera
Tallo
Hojas

Se teje y se trenza para elaborar


cestos (especie nativa).
Se emplea para las ?costillas? o
pastas del equipal. Tallos color
de rosa (especie nativa).
(Especie introducida).

(Especie introducida).
Se extrae un tinte de color verde
o gris para textiles.

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Familia

Nombre cientfico

Nombre/s
comun/es
Nogalillo

Rama artesanal

Parte utilizada

SCHROPHULARIACEAE
SOLANACEAE

Penstemon campanulatus Jarritos


Cestrum confertiflorum
Hierba de la mula Pasta de caa

STERCULIACEAE

Guazuma ulmifolia

Guazima

Equipales

STYRACACEAE

Styrax ramirezii

Xapu harapiti

Maderas

Bateas

TILIACEAE

Tilia mexicana

Maderas y laudera

Mscaras, bateas,
Madera
instrumentos musicales

(Especie nativa).

TYPHACEAE

Typha latifolia, Typha


domingensis
Trema micrantha

Tzirimo (Mich.),
cirimo, sirimo,
colomo, colorio
Chuspata

Fibras vegetales

Cestera y petates

Tallo

(Especie nativa).

Parotilla

Textiles y equipales

Tintes para textiles y


madera para equipales

Madera

(Especie nativa).

ULMACEAE

Madera

Madera

Comentarios

Tallas diversas y
mscaras
Ornamental, juguetes
Escultura de pasta de
caa
Equipales

Matayba scrobiculata

Maderas

Ejemplo de artesanas

Hojas y tallo
Madera

CONABIO UMSNH

Tambin se emplea como


insecticida (especie nativa)
Se utiliza para elaborar los aros
del equipal (especie nativa).
(Especie nativa).

^ Datos de campo inditos de Amalia Ramrez Garayzar y Eva Mara Garrido Izaguirre. La revisin taxonmica estuvo a cargo de Xavier Madrigal Snchez y Lydia I. Guridi
Gmez (UMSNH). En la organizacin de datos del anexo se cont con el apoyo de Laura E. Villaseor Gmez.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 6.1 LISTADO DE LAS ESPECIES DE ANFIBIOS REGISTRADOS PARA LAS REAS NATURALES
PROTEGIDAS FEDERALES DE MICHOACN^.

ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
ORDEN CAUDATA
Familia Ambystomidae
Ambystoma amblycephalum
salamandra de cabeza
chata
Ambystoma dumerilii
achoque de Ptzcuaro
Ambystoma ordinarium
salamandra michoacana
Ambystoma rivulare
Familia Plethodontidae
Pseudoeurycea belli
tlaconete pinto
Pseudoeurycea longicauda
tlaconete de cola larga
ORDEN ANURA
Familia Bufonidae
Bufo compactilis
sapo de meseta
Bufo marinus
sapo verrugoso
Bufo marmoreus
sapo jaspeado
Bufo occidentalis
sapo de pino
Bufo perplexus
sapo confuso
Familia Leptodactylidae
Eleutherodacylus
rana de Ptzcuaro
angustidigitorum
Eleutherodactylus augusti
rana amarilla
Eleuterodactylus berkenbuschi rana de arroyo
Eleuterodactylus hobartsmithi

ranita de hojarasca

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr
Pr
Pr

E
E
E

A
A

E
E

10

11

12

13

14*

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
E
E

Pr

Pr

E
E

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Eleutherodactylus nitidus
Eleuterodactylus occidentalis

NOMBRE COMN
rana grillo
rana costea

Leptodactylus melanonotus

rana de charco

Leptodactylus sp.
Familia Hylidae
Hyla arenicolor
Hyla bistincta
Hyla eximia
Hyla smaragdina
Hyla smithii
Pachymedusa dacnicolor
Phrynohyas venulosa
Smilisca baudinii
Triprion spatulatus
Familia Ranidae
Rana dunni
Rana forreri
Rana montezumae
Rana neovolcanica
Rana pustulosa
Rana spectabilis
Familia Pelobatidae
Spea multiplicata

D
E

4
?

5
?
?

8
?

10

11

12
?

CONABIO UMSNH

13

14*

?
?
?

ranita de caada
rana de pliegue
ranita de montaa
rana esmeralda
ranita enana
rana verde arborcola
rana lechosa
rana trepadora
ranita cabeza de esptula
rana de Ptzcuaro
rana del zacate
rana de Moctezuma
rana neovolcnica
rana de cascada
rana vistosa
sapo montcola de
espuela

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr

Pr

E
E
E

?
?

?
?

?
?

?
?
?
?
?
?
?
?

E
Pr
Pr
Pr
A
Pr

?
?

E
E
E
E

?
?
?

?
?

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

* PARQUES NACIONALES: 1, Pico de Tanctaro; 2, Cerro de Garnica; 3, Lago de


Camcuaro; 4, Insurgente Jos Mara Morelos y Pavn (incluye la ZPF El Temazcal); 5,
Barranca de Cupatitzio; 6, Rayn. RESERVAS: 7, Reserva de la Biosfera Mariposa
Monarca (incluye la ZPF de Ciudad de Zitcuaro); 8, reas de conservacin biolgica
Playas de Colola,, Maruata y Mexiquillo. ZONAS PROTECTORAS FORESTALES: 9,
Los Azufres; 10, Ciudad Ario de Rosales; 11, Ciudad de Tacmbaro; 12, Ciudad de
Jiquilpan; 13, Cuenca hidrogrfica del lago de Ptzcuaro; 14, Cuenca hidrogrfica del ro
Chiquito de Morelia.
C = Categora de riesgo de acuerdo a la NOM-059-SEMARNAT-2001: P, en peligro de
extincin; A, amenazada; Pr, sujeta a proteccin especial.
D = Distribucin: E, endmica a Mxico.
^Fuentes: Duellman 1961, UMSNH-CFE 1986, Guzmn 1993, Alvarado y Huacuz 1996,
Huacuz 2000, Estrada 2001, Garca-Parra 2002, Alvarado com. pers. 2002.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

1
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 6.2 LISTADO DE LAS ESPECIES DE REPTILES REGISTRADOS PARA LAS REAS NATURALES
PROTEGIDAS FEDERALES DE MICHOACN^.
ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
ORDEN TESTUDINES
Familia Dermochelyidae
Dermochelys coriacea

NOMBRE COMN

10

11

12

13

14*

tortuga marina lad

Familia Cheloniidae
Lepidochelys olivacea
tortuga golfina
Eretmochelys imbricata
tortuga marina de carey
Chelonia agassizi
tortuga prieta
Familia Kinosternidae
Kinosternon integrum
tortuga pecho quebrado
mexicana
Familia Bataguridae
Rhinoclemys rubida
tortuga de monte payaso
ORDEN SQUAMATA
SUBORDEN LACERTILIA
Familia Eublepharidae
Coleonyx elegans
cuija manchada
Familia Gekkonidae
Hemidactylus frenatus
besucona
Phylodactyllus homolepidurus salamanquesa de Sonora
Phylodactylus lanei
Phylodactylus
pausituberculatus

salamanquesa de Lane
salamanquesa del valle
ro Marquez

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

P
P
P

Pr

Pr

Pr

E
E

Pr

La biodiversidad en

2
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Familia Polychrotidae
Anolis schmidti
Anolis nebulosus
Familia Corytophanidae
Basiliscus vittatus
Familia Iguanidae
Iguana iguana
Ctenosaura pectinata
Familia Phrynosomatidae
Phrynosoma asio
Sceloporus aeneus
Sceloporus dugesi
Sceloporus grammicus
Sceloporus heterolepis
Sceloporus horridus
Sceloporus melanorhinus
Sceloporus pyrocephalus
Sceloporus scalaris
Sceloporus siniferus
Sceloporus torquatus
Sceloporus utiformis
Urosaurus bicarinatus

NOMBRE COMN

roo de pao
roo de pao

E
E

basilisco rayado

10

11

12

13

14*

iguana verde
iguana espinosa
mexicana

Pr
A

lagarto espinoso
llanerita
ticuini
lagartija escamosa de
mezquite
lagartija espinosa de
dorso
lagartija espinosa de
dorso carinado
brinca cara
lagartija espinosa del
pedregal
lagartija de montaa
lagartija escamosa
castaa
rpido barrado de
meseta
roo de suelo
roito

Pr

E
E

Pr

E
E
E

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

3
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Familia Teiidae
Ameiva undulata
Cnemidophorus communis
Cnemidophorus costatus
Cnemidophorus deppei
Cnemidophorus lineatissimus
Cnemidophorus scalaris
Familia Scincidae
Eumeces colimensis
Eumeces copei
Eumeces dugesi
Eumeces parvulus
Mabuya brachypoda

NOMBRE COMN
sabandija de cola azul
cuiji de cola roja
huico llanero
lagartija rayada de panza
negra
cuiji lineado

Pr

Pr

10

11

12

CONABIO UMSNH

13

14*

E
E

eslizn de Colima
eslizn de Cope
eslizn de Duges
salamanquesa de cola
azul
salamanquesa de rayas

Familia Helodermatidae
Heloderma horridum
escorpin, monstruo de
gila
Familia Angidae
Barisia imbricata
falso escorpin
SUBORDEN OPHIDIA
Familia Typhlopidae
Ramphotyphlops braminus
culebra ciega de
Braminy
Familia Leptotyphlopidae
Leptotyphlops bressoni
culebra ciega
michoacana
Leptotyphlops goudoti
culebra gusano
Leptotyphlops phenops

Pr
Pr
Pr

E
E
E

A
Pr

Pr

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

4
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
Familia Boidae
Boa constrictor
boa
Familia Loxocemidae
Loxocemus bicolor
chatilla
Familia Colubridae
Conophis vittatus
culebra de cuatro lneas

Dryadophis melanolomus

culebra mexicana de dos


lneas
culebra de tierra de la
meseta mexicana
lagartijera

Drymarchon corais

culebra arroyera

Drymobius margaritiferus
Dyadophis dugesi

corredora moteada
culebra de collar de
Duges
minadora de Michoacn

Conopsis biserialis
Conopsis nasus

Geophis maculiferus

Pr

10

11

12

13

14*

Pr
Pr
Pr

Geophis petersi
Geophis tarascae
Geophis unicolor
Imantodes gemmistratus

minadora de Peters
minadora tarasca

Lampropeltis ruthveni

culebra real de Ruthven

Lampropeltis triangulum

falsa coralilla

Leptodeira maculata

escombrera del suroeste


mexicano
escombrera ojo de gato
ranera del litoral del
Pacfico

Leptodeira splendida
Leptophis diplotropis

CONABIO UMSNH

E
E
E

cordelilla escamuda

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr

Pr

E
E
E

La biodiversidad en

5
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Manolepis putnami
Masticophis mentovarius
Oxybelis aeneus
Pituophis lineaticollis
Pituophis deppei
Pseudoficimia frontalis
Pseudoleptodeira latifasciata
Rhadinaea hesperia
Rhadinaea laureata
Rhadinaea taeniata
Salvadora bairdi
Salvadora mexicana
Sibon nebulata
Sonora michoacanensis
Storeria storerioides
Symphimus leucostomus
Tantilla boucorti
Tantilla calamarina
Thamnophis cyrtopsis
Thamnophis scalaris

NOMBRE COMN
culebra de cabeza
surcada
chirrionera ceniza
bejuquilla parda
alicante, cincuate
mazacuate
ilamacoa
culebra de cabeza roja
culebra rayada
occidental
hojarasquera corona
hojarasquera gigante
culebra chata de Baird
culebra nariz de parche
mexicana
caracolera jaspeada
culebra de tierra de
Michoacn
culebra parda mexicana
culebra de labios
blancos de Tehuantepec
culebra cabeza negra de
Bocourt
culebra ciempis del
litoral del Pacfico
culebra de agua nmada
de cola larga
culebra lineada de
bosque

Thamnophis dorsalis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

E
E

A
Pr
Pr

E
E
E

Pr

E
E
E
E

Pr

E
E
Pr

11

12

13

14*

10

Pr

CONABIO UMSNH

La biodiversidad en

6
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Thamnophis eques
Thamnophis melanogaster
Thamnophis validus
Toluca conica
Trimophodon biscutatus
Trimorphodon tau latifascia
Trimorphodon tau tau

NOMBRE COMN
culebra de agua nmada
mexicana
culebra de agua de
vientre negro
culebra de agua nmada
de Colima
toluquea de manchas
largas
falsa nauyaca

10

11

12

13

14*

Pr

falsa nauyaca de cabeza


negra
falsa nauyaca mexicana

CONABIO UMSNH

Familia Elapidae
coral del oeste mexicano
Micrurus distans
Micrurus laticollaris
Pelamis platurus
Familia Viperidae
Agkistrodon bilineatus
Crotalus intermedius
Crotalus tancitarensis
Crotalus basiliscus
Crotalus molossus
Crotalus polystictus
Crotalus pusillus
Crotalus triseriatus

coralillo del Balsas


serpiente marina
gamarrilla
viborilla sorda, cascabel
cascabel de Tanctaro
cascabel
cascabel serrana
hocico de puerco
cascabel oscura del
Tanctaro
hocico de puerco

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr
Pr

E
E

Pr

Pr
Pr
Pr

La biodiversidad en

7
MICHOACN
Estudio de Estado

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

SUMA

CONABIO UMSNH

* PARQUES NACIONALES: 1, Pico de Tanctaro; 2, Cerro de Garnica; 3, Lago de Camcuaro; 4, Insurgente Jos Mara Morelos y Pavn (incluye
la ZPF El Temazcal); 5, Barranca de Cupatitzio; 6, Rayn. RESERVAS: 7, Reserva de la Biosfera Mariposa Monarca (incluye la ZPF de Ciudad de
Zitcuaro); 8, reas de conservacin biolgica Playas de Colola,, Maruata y Mexiquillo. ZONAS PROTECTORAS FORESTALES: 9, Los Azufres;
10, Ciudad Ario de Rosales; 11, Ciudad de Tacmbaro; 12, Ciudad de Jiquilpan; 13, Cuenca hidrogrfica del lago de Ptzcuaro; 14, Cuenca
hidrogrfica del ro Chiquito de Morelia.
C = (Categora de riesgo de acuerdo a la NOM-059-SEMARNAT-2001): P, en peligro de extincin; A, amenazada; Pr, sujeta a proteccin especial.
D = (Distribucin): E, endmica a Mxico.
^Fuentes: Duellman 1961; UMSNH-CFE 1986; Guzmn 1993; Alvarado y Huacuz 1996; Huacuz 2000; Estrada 2001; Garca-Parra 2002; Alvarado
com. pers. 2002; Alvarado-Daz y Campbell 2004.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

La biodiversidad en

1
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 6.3 LISTADO DE LAS ESPECIES DE AVES REGISTRADAS PARA LAS REAS NATURALES
PROTEGIDAS FEDERALES DE MICHOACN (ARREGLO TAXONMICO AOU 1988).
ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE
NOMBRE COMN
ORDEN TINAMIFORMES
Familia Tinamidae
Crypturellus cinnamomeus
tinam canelo
ORDEN PODICIPEDIFO RMES
Familia Podicipedidae
Tachybaptus dominicus
zambullidor menor
Podilymbus podiceps
zambullidor pico grueso
Podiceps nigricollis
zambullidor orejudo
Aechmophorus occidentalis
achichilique pico amarillo
ORDEN PROCELLARIIFORMES
Familia Procellariidae
Puffinus griseus
ORDEN PELECANIFORMES
Familia Phaethontidae
Phaethon aethereus
Familia Sulidae
Sula leucogaster
Familia Pelecanidae
Pelecanus erythrorhynchus
Pelecanus occidentalis
Familia Phalacrocoracidae
Phalacrocorax brasilianus
Familia Anhingidae
Anhinga anhinga
Familia Fregatidae
Fregata magnificens

Pr

10

11

12

13

14*

?
?
?

?
?
?

bobo caf

pelcano blanco
pelcano pardo

?
?

cormorn olivceo

anhinga americana

fragata magnfica

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

pardela gris

rabijunco pico rojo

La biodiversidad en

2
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


ORDEN CICONIIFORMES
Familia Ardeidae
Botaurus lentiginosus
Ixobrychus exilis
Ardea herodias
Ardea alba
Egretta thula
Egretta caerulea
Egretta tricolor
Egretta rufescens
Bubulcus ibis
Butorides striatus
Nycticorax nycticorax
Nyctanassa violacea
Cochlearius cochlearius
Familia Threskiornithidae
Eudocimus albus
Plegadis chihi
Ajaia ajaja
Familia Ciconiidae
Mycteria americana
Familia Cathartidae
Coragyps atratus
Cathartes aura
ORDEN ANSERIFORMES
Familia Anatidae
Dendrocygna autumnalis
Dendrocygna bicolor
Anas strepera
Anas americana

NOMBRE COMN

avetoro norteo
avetoro mnimo
garza morena
garza blanca
garceta pie-dorado
garceta azul
garceta tricolor
garceta rojiza
garza ganadera
garceta verde
pedrete corona negra
pedrete corona clara
garza cucharn

zopilote comn
zopilote aura

pijije ala blanca


pijije canelo
pato friso
pato chalcun

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

A
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

Pr
?

ibis blanco
ibis cara blanca
esptula rosada
cigea americana

11

12

13

14*

?
?
?
?
?
?
?

?
?
?
Pr

10

CONABIO UMSNH

?
?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

La biodiversidad en

3
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Anas platyrhynchos (A. diazi)
Anas discors
Anas cyanoptera
Anas clypeata
Anas acuta
Anas crecca
Aythya valisineria
Aythya americana
Aythya collaris
Aythya affinis
Bucephala albeola
Oxyura jamaicensis
ORDEN FALCONIFORMES
Familia Accipitridae
Pandion haliaetus
Chondroierax uncinatus
Accipiter striatus
Accipiter cooperii
Asturina nitida
Buteogallus anthracinus
Parabuteo unicinctus
Buteo magnirostris
Buteo brachyurus
Buteo swainsoni
Buteo albicaudatus
Buteo albonotatus
Buteo jamaicensis
Familia Falconidae
Micrastur semitorquatus

NOMBRE COMN
pato de collar (incluye al
pato mexicano)
cerceta ala azul
cerceta canela

halcn-selvatico de collar

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr
Pr

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

Pr

?
?

12

13

14*

?
?

?
?
?

Pr
Pr
Pr
?

?
?
?

11

?
?
?
?
?
?
?
?
?

Pr
Pr
Pr

10

?
?
?

pato cucharn-norteo
pato golondrino
cerceta ala verde
pato coacoxtle
pato cabeza roja
pato pico anillado
pato boludo-menor
pato monja
pato tepalcate

gaviln pescador
gaviln pico gancho
gaviln pecho rufo
gaviln de Cooper
aguililla gris
aguililla-negra menor
aguililla rojinegra
aguililla caminera
aguililla cola corta
aguililla de Swainson
aguililla cola blanca
aguililla aura
guila cola roja

CONABIO UMSNH

?
?
?
?
?
?

La biodiversidad en

4
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Caracara plancus
Herpetotheres cachinnans
Falco sparverius
Falco columbarius
Falco peregrinus
ORDEN GALLIFORMES
Familia Cracidae
Ortalis poliocephala
Penelope purpurascens
Familia Odontophoridae
Dendrortyx macroura
Philortyx fasciatus
Colinus virginianus
Cyrtonyx montezumae
ORDEN GRUIFORMES
Familia Rallidae
Rallus elegans
Porzana carolina
Gallinula chloropus
Fulica americana
ORDEN CHARADRIIFORMES
Familia Charadriidae
Pluvialis squatarola
Charadrius collaris
Charadrius alexandrinus
Charadrius semipalmatus
Charadrius vociferus
Familia Haematopodidae
Haematopus palliatus
Familia Recurvirostridae

NOMBRE COMN
caracara quebrantahuesos
halcn guaco
cerncalo americano
halcn esmerejon
halcn peregrino

Pr

chachalaca plida
pava cojolita

Pr

codorniz-coluda
neovolcnica
codorniz rayada
codorniz cotu
codorniz moctezuma

rascn real
polluela sora
gallineta frente roja
gallareta americana

chorlo gris
chorlo de collar
chorlo venado
chorlo semipalmeado
chorlo tildo
ostrero americano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr

10

MX

Pr

8
?
?
?
?

MX
MX

11

12

CONABIO UMSNH

13
?

14*

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

Pr
?
?
?

?
?
?
?
?

?
?

?
?

La biodiversidad en

5
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Himantopus mexicanus
Recurvirostra americana
Familia Jacanidae
Jacana spinosa
Familia Scolopacidae
Tringa melanoleuca
Tringa flavipes
Tringa solitaria
Catoptrophorus semipalmatus
Heteroscelus incanus
Actitis macularia
Numenius phaeopus
Numenius americanus
Limosa fedoa
Calidris mauri
Calidris minutilla
Limnodromus scolopaceus
Gallinago gallinago
Phalaropus tricolor
Phalaropus lobatus
Phalaropus fulicaria
Familia Laridae
Larus atricilla
Larus delawarensis
Larus californicus
Larus argentatus
Sterna caspia
Sterna maxima
Sterna elegans
Sterna hirundo
Sterna paradisaea

NOMBRE COMN
candelero americano
avoceta americana

jacana ortea

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

patamarilla mayor
patamarilla menor
playero solitario
playero pihuiu
playero vagabundo
playero alzacolita
zarapito trinador
zarapito pico largo
pico pando canelo
playero occidental
playero chichicuilote
costurero pico largo
agachona comn
falaropo pico largo
falaropo cuello rojo
falaropo pico grueso
gaviota reidora
gaviota pico anillado
gaviota californiana
gaviota plateada
charrn caspio
charrn real
charrn elegante
charrn comn
charrn rtico

8
?
?

?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

10

11

12

13
?

CONABIO UMSNH

14*

?
?

?
?

Pr

?
?
?
?
?
?
?

La biodiversidad en

6
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Sterna forsteri
Sterna antillarum
Chlidonias niger
Rynchops niger
Familia Alcidae
Ptycoramphus aleuticus
ORDEN COLUMBIFORMES
Familia Columbidae
Columba flavirostris
Columba fasciata
Zenaida asiatica
Zenaida macroura
Columbina inca
Columbina passerina
Columbina talpacoti
Leptotila verreauxi
ORDEN PSITTACIFORMES
Familia Psittacidae
Aratinga canicularis
Ara militaris
Rhynchopsitta pachyrryncha
Amazona albifrons
Amazona finschi
Amazona oratrix
ORDEN CUCULIFORMES
Familia Cuculidae
Piaya cayana
Morococcyx erythropygus
Geococcyx velox
Geococcyx californianus

NOMBRE COMN
charrn de Foster
charrn mnimo
charrn negro
rayador americano

C
Pr

alcuela oscura

8
?
?
?
?

10

11

12

13
?

14*

?
?
?
?
?
?
?
?

perico frente naranja


guacamaya verde

Pr
P

QE

cotorra-serrana occidental
loro frente blanca
loro corona lila
loro cabeza amarilla

MX

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

paloma morada
paloma de collar
paloma ala blanca
paloma huilota
trtola cola larga
trtola coquita
trtola rojiza
paloma arroyera

cuclillo canela
cuclillo terrestre
correcaminos tropical
correcaminos norteo

CONABIO UMSNH

A
P

?
?
?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?
?
?
?

?
?

?
?
?
?
?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

MX

?
?
?

?
?

?
?
?

La biodiversidad en

7
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


NOMBRE COMN
Crotophaga sulcirostris
garrapatero pijuy
ORDEN STRIGIFORMES
Familia Tytonidae
Tyto alba
lechuza de campanario
Familia Strigidae
Otus flammeolus
tecolote ojo oscuro
Otus asio
tecolote oriental
Otus seductus
tecolote del Balsas
Otus trichopsis
tecolote rtmico
Otus guatemalae
tecolote vermiculado
Bubo virginianus
bho cornudo
Glaucidium gnoma
tecolote serrano
Glaucidium brasilianum
tecolote bajeo
Micrathene withneyi
tecolote enano
Ciccaba virgata
bho caf
Strix occidentalis
bho manchado
Strix varia
bho listado
Asio otus
bho cara caf
Aegolius acadicus
tecolote afilador
ORDEN CAPRIMULGIFORMES
Familia Caprimulgidae
Chordeiles acutipennis
chotacabras menor
Nyctidromus albicollis
chotacabras pauraque
Caprimulgus ridgwayi
tapacamino tu-cuchillo
Caprimulgus vociferus
tapacamino cuerporrunnorteo
ORDEN APODIFORMES
Familia Apodidae
Cypseloides niger
vencejo negro
Cypseloides storeri
vencejo frente blanca

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

1
?

2
?

3
?

4
?

Pr
Pr

5
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

MX

?
?
?
?

?
?

10
?

11
?

?
?
?

?
?
?

12

13
?

?
?

14*

?
?

?
?

?
?

Pr

?
A
Pr

8
?

CONABIO UMSNH

?
?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?

La biodiversidad en

8
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE
Streptoprocne rutila
Streptoprocne semicollaris
Chaetura vauxi
Aeronautes saxatalis
Panyptila santihieronymi

NOMBRE COMN
vencejo cuello castao
vencejo nuca blanca
vencejo de Vaux
vencejo pecho blanco
vencejo-tijereta mayor

Familia Trochilidae
Colibri thalassinus
Chorostilbon auriceps
Cynanthus latirostris
Hylocharis leucotis
Amazilia beryllina
Amazilia rutila
Amazilia violiceps
Lampornis amethystinus
Lampornis clemenciae
Eugenes fulgens
Heliomaster constantii
Calothorax lucifer
Archilochus alexandri
Archilochus colubris
Stellula calliope
Athis heloisa
Selasphorus platycercus
Selasphorus rufus
ORDEN TROGONIFORMES
Familia Trogonidae
Trogon citreolus
Trogon mexicanus
Trogon elegans

colibr oreja violeta


esmeralda mexicano
colibr pico ancho
zafiro oreja blanca
colibr berilo
colibr canela
colibr corona violeta
colibr garganta amatista
colibr garganta azul
colibr magnfico
colibr picudo
colibr lucifer
colibr barba negra
colibr gorjirrubi
colibr garganta rayada
zumbador mexicano
zumbador cola ancha
zumbador rufo

trogn citrino
trogn mexicano
trogn elegante

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr

MX

?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?
?

10

11

12

CONABIO UMSNH

13

14*

?
?
?

Pr

?
?

MX

QE

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?
?
?
?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?
?
?

?
QE

MX

?
?
?

MX

?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?

La biodiversidad en

9
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


NOMBRE COMN
Euptilotis neoxenus
trogn orejon
ORDEN CORACIIFORMES
Familia Momotidae
Momotus mexicanus
momoto corona caf
Familia Alcedinidae
Ceryle alcyon
martn-pescador norteo
Chloroceryle americana
martn-pescador verde
Familia Picidae
Melanerpes formicivorus
carpintero bellotero
Melanerpes chrysogenys
carpintero enmascarado
Melanerpes aurifrons
carpintero cheje
Sphyrapicus thyroideus
chupasavia oscur o
Sphyrapicus varius
chupasavia maculado
Picoides scalaris
carpintero mexicano
Picoides villosus
carpintero velloso-mayor
Picoides stricklandi
carpintero de Strickland
Colaptes auratus
carpintero de pechera
Dryocopus lineatus
carpintero lineado
Campephilus guatemalensis
carpintero pico plata
Campephilus imperialis
carpintero imperial
ORDEN PASSERIFORMES
Familia Dendrocolaptidae
Xiphorynchus flavigaster
trepatroncos bigotudo
Lepidocolaptes leucogaster
trepatroncos escarchado
Familia Formicariidae
Grallaria guatimalensis
hormiguero-cholino
escamoso
Familia Tyrannidae
Camptostoma imberbe
mosquero lampio
Myiopagis viridicata
elenia verdosa

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

C
A

D
MX

1
?

MX

10

11

12

13

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?
?

MX

Pr

Pr
E

?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?

MX

?
?

?
?

?
?
?
?
?

14*

?
?
?
MX ? ?
?

CONABIO UMSNH

?
?
?
?
?

?
?

?
?

?
MX

?
?

?
?

?
?

?
?

La biodiversidad en

10
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Mitrephanes phaeocercus
Contopus pertinax
Contopus sordidulus
Empidonax traillii
Empidonax albigularis
Empidonax minimus
Empidonax hammondii
Empidonax wrightii
Empidonax oberholseri
Empidonax affinis
Empidonax difficilis/E. occidentalis

NOMBRE COMN
mosquero copetn
pib tengo fro
pib occidental
mosquero saucero

1
?
?

2
?
?

4
?
?

mosquero garganta blanca


mosquero mnimo

?
?

?
?

?
?

mosquero de Hammond
mosquero gris
mosquero oscuro
mosquero pinero

?
?
?

?
?
?
?

?
?
?

MX

mosquero
californiano/ba rranqueo

5
?
?
?

7
?
?

9
?
?

10
?

?
?

11
?
?
?

12

13
?
?

14*

?
?

?
?

?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

CONABIO UMSNH

?
?

?
?
?
?

?
?

Empidonax fulvifrons
Sayornis nigricans
Sayornis phoebe
Sayornis saya
Pyrocephalus rubinus
Attila spadiceus
Myiarchus tuberculifer
Myiarchus cinerascens
Myiarchus nuttingi
Myiarchus tyrannulus
Deltarhynchus flammulatus
Pitangus sulphuratus
Myiozetetes similis
Myiodinastes luteiventris
Tyrannus melancholicus
Tyrannus vociferans

mosquero pequeo leonado


papamoscas negro
papamoscas fib
papamoscas llanero
mosquero cardenal
atila
papamoscas triste
papamoscas cenizo

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?
?
?

MX

?
?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?
?
?
?

?
?
Pr

?
?

papamoscas de Nutting
papamoscas tirano
papamoscas jaspeado
luis bienteveo
luis gregario
papamoscas atigrado
tirano tropical
tirano gritn

?
?

10

La biodiversidad en

11
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESPECIE


Tyrannus crassirostri s
Tyrannus verticalis
Pachyramphus major
Pachyramphus aglaiae
Tytira semifasciata

NOMBRE COMN
tirano pico grueso
tirano plido
mosquero-cabezn
mexicano
mosquero-cabezn
degollado
titira enmascarada

D
QE

Pr
?

8
?
?

10
?

11
?

12

CONABIO UMSNH

13

14*

?
?

?
?

?
?

Familia Laniidae
Lanius ludovicianus
Familia Vireonidae
Vireo bellii
Vireo nelsoni
Vireo solitarius
Vireo huttoni
Vireo hypochryseus
Vireo gilvus
Vireo flavoviridis
Vireolanius melytophrys
Familia Corvidae
Cyanocitta stelleri
Calocitta formosa
Cyanocorax yncas
Cyanocorax sanblasianus
Aphelocoma ultramarina
Corvus corax
Familia Alaudidae
Eremophila alpestris
Familia Hirundinidae
Progne subis
Progna chalybea

alcaudn verdugo
vireo de Bell
vireo enano
vireo anteojillo
vireo reyezuelo
vireo dorado
vireo gorjeador
vireo verdeamarillo
viren pecho castao
chara crestada
urraca-hermosa cara blanca
chara verde
chara de San Blas
chara pecho gris
cuervo comn
alondra cornuda
golondrina azulne gra
golondrina acerada

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr

QE

MX

MX

?
?
?
?
?
?

?
?
?
?
?
?

?
?
?
?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

11

La biodiversidad en

12
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE
Tachycineta bicolor
Tachycineta albilinea
Tachycineta thalassina
Stelgidopteryx serripennis
Hirundo pyrrhonota
Hirundo rustica

NOMBRE COMN
golondrina bicolor
golondrina manglera
golondrina verde mar

golondrina ala aserrada


golondrina risquera
golondrina tijereta

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

10

?
?

CONABIO UMSNH

11

12
?

13
?
?
?

14*

?
?
?

?
?
?

?
?
?

Familia Paridae
Poecile sclateri
Baelophus wollweberi
Familia Aegithalidae
Psaltriparus minimus
Familia Sittidae
Sitta carolinensis
Sitta pygmaea
Familia Certhidae
Certhia americana
Familia Troglodytidae
Campylorhynchus megalopterus
Campylorhynchus rufinucha
Campylorhynchus gularis
Campylorhynchus brunneicapillus
Salpinctes obsoletus
Catherpes mexicanus
Thryothorus sinaloa
Thryothorus pleurostictus
Thryothorus felix
Thryomanes bewickii
Troglodytes aedon / Troglodytes
brunneicollis
Cistothorus palustris

carbonero mexicano

QE

carbonero embridado

QE

sastrecillo

sita pecho blanco


sita enana

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

trepadora americana

matraca barrada
matraca nuca rufa
matraca serrana
matraca del desierto
chivirn saltaroca
chivirn barranqueo
chivirn sinaloense
chivirn barrado
chivirn feliz
chivirn cola oscura
chivirn saltapared
chivirn pantanero

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

MX

?
?

?
?

?
?

?
MX

?
?

MX

?
?

MX

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

12

La biodiversidad en

13
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESPECIE


NOMBRE COMN
Uropsila leucogastra
chivirn vientre blanco
Henicorhina leucophrys
chivirn pecho gris
ORDEN PASSERIFORMES
Familia Dendrocolaptidae
Xiphorynchus flavigaster
trepatroncos bigotudo
Lepidocolaptes leucogaster
trepatroncos escarchado
Familia Formicariidae
Grallaria guatimalensis
hormiguero-cholino
escamoso

D
MX

8
?

10

11

12

13

CONABIO UMSNH

14*

?
MX

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?
?

?
?

Familia Tyrannidae
Camptostoma imberbe
Myiopagis viridicata
Mitrephanes phaeocercus
Contopus pertinax
Contopus sordidulus
Empidonax traillii
Empidonax albigularis
Empidonax minimus
Empidonax hammondii
Empidonax wrightii
Empidonax oberholseri
Empidonax affinis
Empidonax difficilis/E. occidentalis

mosquero lampio
elenia verdosa
mosquero copetn
pib tengo fro
pib occidental
mosquero saucero

mosquero garganta blanca


mosquero mnimo
mosquero de Hammond
mosquero gris
mosquero oscuro
mosquero pinero

?
?
?

mosquero
californiano/ba rranqueo

?
?

MX

?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?
?
?
?

?
?
?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?
?
?
?
?

?
?

Empidonax fulvifrons
Sayornis nigricans

mosquero pequeo leonado


papamoscas negro

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

?
?

?
?

?
?

?
?

13

La biodiversidad en

14
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE
Sayornis phoebe
Sayornis saya
Pyrocephalus rubinus
Attila spadiceus
Myiarchus tuberculifer
Myiarchus cinerascens
Myiarchus nuttingi
Myiarchus tyrannulus
Deltarhynchus flammulatus
Pitangus sulphuratus
Myiozetetes similis
Myiodinastes luteiventris
Tyrannus melancholicus
Tyrannus vociferans
Tyrannus crassirostris
Tyrannus verticalis
Pachyramphus major
Pachyramphus aglaiae
Tytira semifasciata
Familia Laniidae
Lanius ludovicianus
Familia Vireonidae
Vireo bellii
Vireo nelsoni
Vireo solitarius
Vireo huttoni
Vireo hypochryseus
Vireo gilvus
Vireo flavoviridis

NOMBRE COMN
papamoscas fib
papamoscas llanero
mosquero cardenal
atila
papamoscas triste
papamoscas cenizo
papamoscas de Nutting
papamoscas tirano

papamoscas jaspeado
luis bienteveo
luis gregario
papamoscas atigrado
tirano tropical
tirano gritn
tirano pico grueso
tirano plido
mosquero-cabezn
mexicano
mosquero-cabezn
degollado
titira enmascarada

Pr

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?

10
?

?
?
?
?
?
?

MX

?
?

QE

QE

MX

?
?
?
?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?
?

11
?

12

?
?
?

?
?
?

Pr

Pr

?
?
?
?
?

alcaudn verdugo
vireo de Bell
vireo enano
vireo anteojillo
vireo reyezuelo
vireo dorado
vireo gorjeador
vireo verdeamarillo

?
?
?

?
?
?
?
?
?

CONABIO UMSNH

13
?
?
?

14*

?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

14

La biodiversidad en

15
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


NOMBRE COMN
Vireolanius melytophrys
viren pecho castao
Familia Corvidae
Cyanocitta stelleri
chara crestada
Calocitta formosa
urraca-hermosa cara blanca
Cyanocorax yncas
chara verde
Cyanocorax sanblasianus
chara de San Blas
Aphelocoma ultramarina
chara pecho gris
Corvus corax
cuervo comn
Familia Alaudidae
Eremophila alpestris
alondra cornuda
Familia Hirundinidae
Progne subis
golondrina azulne gra
Progna chalybea
golondrina acerada
Tachycineta bicolor
golondrina bicolor
Tachycineta albilinea
golondrina manglera
Tachycineta thalassina
golondrina verde mar
Stelgidopteryx serripennis
golondrina ala aserrada
Hirundo pyrrhonota
golondrina risquera
Hirundo rustica
golondrina tijereta
Familia Paridae
Poecile sclateri
carbonero mexicano
Baelophus wollweberi
carbonero embridado
Familia Aegithalidae
Psaltriparus minimus
sastrecillo
Familia Sittidae
Sitta carolinensis
sita pecho blanco
Sitta pygmaea
sita enana
Familia Certhidae
Certhia americana
trepadora americana
Familia Troglodytidae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

D
MX

1
?

2
?

4
?

5
?

7
?

10

11

12

13
?

?
?

CONABIO UMSNH

14*

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

QE
QE

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?
?

?
?
?
?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

15

La biodiversidad en

16
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Campylorhynchus megalopterus
Campylorhynchus rufinucha
Campylorhynchus gularis
Campylorhynchus brunneicapillus
Salpinctes obsoletus
Catherpes mexicanus
Thryothorus sinaloa
Thryothorus pleurostictus
Thryothorus felix
Thryomanes bewickii
Troglodytes aedon / Troglodytes a.
brunneicollis
Cistothorus palustris
Uropsila leucogastra
Henicorhina leucophrys
Familia Cinclidae
Cinclus mexicanus

NOMBRE COMN
matraca barrada
matraca nuca rufa
matraca serrana

1
?

2
?

MX

4
?

5
?

7
?

9
?

10

11
?

12

13
?

14*

?
?

?
?

matraca del desierto


chivirn saltaroca
chivirn barranqueo
chivirn sinaloense
chivirn barrado
chivirn feliz
chivirn cola oscura

?
?

MX

?
?

MX

chivirn saltapared
chivirn pantanero
chivirn vientre blanco
chivirn pecho gris
mirlo-acutico
norteamericano

D
MX

CONABIO UMSNH

?
?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

MX

Pr

?
?

Familia Regulidae
Regulus satrapa
Regulus calendula

reyezuelo de oro
reyezuelo de rojo

?
?

?
?

?
?

Polioptila caerulea
Polioptila albiloris

perlita azulgris
perlita pispirria

Familia Turdidae
Sialia sialis
Sialia mexicana
Sialia currucoides
Myadestes occidentalis
Catharus aurantiirostris
Catharus occidentalis

azulejo garganta canela


azulejo garganta azul
azulejo plido
clarn jilguero
zorzal pico naranja
zorzal mexicano

?
?

?
?

?
?
?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

Familia Sylvidae

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

Pr
MX

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?

16

La biodiversidad en

17
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Catharus frantzii
Catharus ustulatus
Catharus guttatus
Turdus assimilis
Turdus rufopalliatus
Turdus migratorius
Ridwayia pinnicola
Familia Mimidae
Mimus polyglottos
Toxostoma curvirostre
Melanotis caerulescens
Familia Motacillidae
Anthus rubescens
Familia Bombycillidae
Bombycilla cedrorum
Familia Ptilogonatidae
Ptilogonys cinereus
Familia Peucedramidae
Peucedramus taeniatus
Familia Parulidae
Vermivora celata
Vermivora ruficapilla
Vermivora virginiae
Vermivora crissalis
Vermivora luciae
Parula superciliosa
Parula pitiayumi
Dendroica petechia
Dendroica coronata
Dendroica nigrescens
Dendroica townsendi

NOMBRE COMN
zorzal de Frantzius
zorzal de Swainson
zorzal cola rufa
mirlo garganta bla nca
mirlo dorso rufo
mirlo primavera
mirlo pinto

C
A

1
?
?
?
?

MX
Pr

cenzontle norteo
cuitlacoche pico curvo
mulato azul

?
MX ?

MX

?
?
?

2
?
?
?
?
?
?

?
?

4
?
?
?
?
?
?

5
?
?

?
?

?
?

?
?
?

7
?

10

11

?
?

?
?

?
?
?
?

12

13

14*

?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?

?
?

bisbita de agua

ampelis chinito

ocotero enmascarado

chipe corona naranja


chipe de coronilla
chipe de Virginia
chipe crisal
chipe rabadilla rufa
parula ceja blanca
parula tropical
chipe amarillo
chipe coronado
chipe negrogris
chipe negroamarillo

?
?

?
?

?
?

?
?

capulinero gris

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

MX

Pr

QE

?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?
?
?

?
?
?

?
?

?
?
?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?
?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

17

La biodiversidad en

18
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Dendroica occidentalis
Dendroica graciae
Dendroica palmarum
Mniotilta varia
Setophaga ruticilla
Protonotaria citrea
Helmintheros vermivorus
Seiurus aurocapillus
Seiurus noveborascensis
Seiurus motacilla
Oporornis tolmiei
Geothlypis trichas
Geothlypis speciosa
Geothlypis poliocephala
Wilsonia citrina
Wilsonia pusilla
Cardellina rubrifrons
Ergaticus ruber
Myioborus pictus
Myioborus miniatus
Euthlypis lachrymosa
Basileuterus rufifrons
Basileuterus belli
Icteria virens
Granatellus venustus
Familia Thraupidae
Piranga flava
Piranga rubra
Piranga ludoviciana
Piranga bidentata
Piranga erythrocephala

NOMBRE COMN
chipe cabeza amarilla
chipe ceja amarilla
chipe playero
chipe trepador
chipe flameante
chipe dorado
chipe gusanero
chipe suelero
chipe charquero
chipe arroyero
chipe de Tolmiei
mascarita comn
mascarita transvolcnica
mascarita pico grueso
chipe encapuchado
chipe corona negra
chipe cara roja
chipe rojo
chipe ala blanca
chipe de montaa
chipe de roca
chipe gorra rufa
chipe ceja dorada
buscabrea
granatelo mexicano
tngara encinera
tngara roja
tngara capucha roja
tngara dorso rayado
tngara cabeza roja

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

1
?
?
?

?
?
?
P

2
?
?

4
?
?

5
?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?
?
?

?
?
?
?
?
?

?
?
?

6
?

7
?
?
?

?
?
?
?

9
?
?

10

11

14*
?

13
?
?

?
?

?
?

MX
?

MX

?
?
?
?
?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?

?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?
?

MX

?
?
?
?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

MX
?
?
?
?

12

CONABIO UMSNH

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?

?
?
?
?
?

?
?

?
?

18

La biodiversidad en

19
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Euphonia affinis
Euphonia elegantissima
Familia Emberizidae
Volatinia jacarina
Sporophila torqueola
Haplospiza rustica
Diglossa baritula
Atlapetes pileatus
Burraemon virenticeps
Arremonops rufivirgatus
Melozone kieneri
Pipilo ocai / maculatus
Pipilo erythrophthalmus
Pipilo fuscus
Aimophila ruficauda
Aimophila humeralis
Aimophila cassinii
Aimophila botterii
Aimophila ruficeps
Aimophila rufescens
Oriturus superciliosus
Spizella passerina
Spizella pallida
Spizella atrogularis
Poocetes gramineus
Choondestes grammacus
Passerculus sandwichensis
Ammodramus savannarum
Melospiza melodia
Melospiza lincolnii
Junco phaeonotus

NOMBRE COMN
eufonia garganta negra
eufonia capucha azul
semillero brincador
semillero de collar
semillero pizarra
picaflor canela
atlapetes gorra rufa
atlapetes rayas verdes
rascador olivceo
rascador nuca rufa
toqu de collar
toqu pinto
toqu pardo
zacatonero corona rayada
zacatonero pecho negro
zacatonero de Cassin
zacatonero de Botteri
zacatonero corona rufa
zacatonero rojizo
zacatonero rayado
gorrin ceja blanca
gorrin plido
gorrin barba negra
gorrin cola blanca
gorrin arlequn
gorrin sabanero
gorrin chapuln
gorrin cantor
gorrin de Lincoln
junco ojo de lumbre

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?
?

Pr
MX
MX
MX
MX
MX

?
?
?
?
?
?

?
?

8
?
?

?
?

10

?
?
?

MX

?
?
?
?
?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

14*

13
?
?

?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?
?
?
?

?
?
?

12

MX
?
?
?

11

?
?
?

CONABIO UMSNH

19

La biodiversidad en

20
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Familia Cardinalidae
Saltator coerulescens
Cardinalis cardinalis
Cardinalis sinuatus
Pheucticus ludovicianus
Pheucticus melanocephalus
Guiraca caerulea
Passerina amoena
Passerina cyanea
Passerina versicolor
Passerina leclancherii
Passerina ciris
Familia Icteridae
Agelaius phoeniceus
Sturnella magna
Xantocephalus xantocephalus
Euphagus cyanocephalus
Quiscalus mexicanus
Molothrus aeneus
Molothrus ater
Icterus wagleri
Icterus spurius
Icterus cucullatus
Icterus pustulatus
Icterus graduacauda
Icterus galbula (Incluye Ias especies
bullocki y abeillei)
Icterus parisorum
Cacicus melanicterus
Familia Fringillidae
Carpodacus mexicanus

NOMBRE COMN
picurero grisceo
cardenal rojo
cardenal pardo
picogordo pecho rosa
picogordo tigrillo
picogordo azul
colorn lzuli
colorn azul
colorn morado
colorn pecho naranja
colorn sietecolores
tordo sargento
pradero tortilla-con-chile
tordo cabeza amarilla
tordo ojo amarillo
zanate mexicano
tordo ojo rojo
tordo cabeza caf
bolsero de Wagler
bolsero castao
bolsero encapuchado
bolsero dorso rayado
bolsero cabeza negra
bolsero de Baltimore
bolsero tunero
cacique mexicano
pinzn mexicano

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

10

?
?

?
?
?
?

?
?
?

?
?
?

11

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

QE
?

?
?
?
?
?
?
?
?

?
?
?
?
?
?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

QE

?
?
?

?
?

?
?
?
?

?
?
?
?
?
?
?

?
?

?
?
?

?
?
?
?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

14*

?
?

13

MX

?
?
?
?

12

CONABIO UMSNH

?
?

?
?

?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

20

La biodiversidad en

21
MICHOACN
Estudio de Estado

SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN/ FAMILIA/ ESP ECIE


Loxia curvirostra
Carduelis pinus
Carduelis notata
Carduelis psaltria
Coccothraustes abeillei
Familia Passeridae
Passer domesticus

NOMBRE COMN
picotuerto rojo
jilguero pinero
jilguero encapuc hado
jilguero dominico
picogrueso encapuchado

gorrin casero

1
?
?
?
?

2
?
?
?
?
?

4
?
?
?
?
?

5
?

7
?
?
?
?

9
?
?
?
?

10

11

12

?
?
?

CONABIO UMSNH

13
?
?
?
?
?

14*
?

* PARQUES NACIONALES: 1, Pico de Tanctaro; 2, Cerro de Garnica; 3, Lago de Camcuaro; 4,


Insurgente Jos Mara Morelos y Pavn (incluye la ZPF El Temazcal); 5, Barranca de Cupatitzio; 6,
Rayn. RESERVAS: 7, Reserva de la Biosfera Mariposa Monarca (incluye la ZPF de Ciudad de
Zitcuaro); 8, reas de conservacin biolgica Playas de Colola,, Maruata y Mexiquillo. ZONAS
PROTECTORAS FORESTALES: 9, Los Azufres; 10, Ciudad Ario de Rosales; 11, Ciudad de
Tacmbaro; 12, Ciudad de Jiquilpan; 13, Cuenca hidrogrfica del lago de Ptzcuaro; 14, Cuenca
hidrogrfica del ro Chiquito de Morelia.
C = (Categora de riesgo de acuerdo a la NOM-ECOL-059-2001): E, probablemente extinta del medio
silvestre; P, en peligro de extincin; A, amenazada; Pr, sujeta a proteccin especial. D =
(Distribucin): ?, endmica a Mxico.
D= (Distribucin): MX, endmica a Mxico; QE, quasiendmica.
Orden Taxonmico: AOU 1998. Nombres comunes: Escalante et al. 1996.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

21

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

CONABIO UMSNH

ANEXO 6.4 LISTADO DE LAS ESPECIES DE MAMFEROS REGISTRADOS PARA LAS REAS NATURALES
PROTEGIDAS FEDERALES DE MICHOACN^.

ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
ORDEN MARSUPIALIA
Familia Didelphidae
Didelphis virginiana
Familia Marmosidae
Marmosa canescens
ORDEN INSECTIVORA
Familia Soricidae
Cryptotis goldmani
Cryptotis parva
Megasorex gigas
Notiosorex crawfordi
Sorex oreopolus
Sorex saussurei
Sorex vagrans
ORDEN CHIROPTERA
Familia Emballonuridae

NOMBRE COMN

tlacuache

ratn tlacuache

10

11

12

13

14*

musaraas

?
?
MX ?
NA ?
MX
?

?
?

?
?

?
?

murcilagos

Saccopteryx bilineata
Balantiopteryx plicata
Diclidurus albus
murcilago blanco
Familia Noctilionidae
Noctilio leporinus
murcilago pescador

?
?

?
?
?
?

Familia Mormoopidae
Pteronotus davyi
Pteronotus parnelli

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

?
?

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
Pteronotus personatus
Mormoops megalophyla
Familia Phyllostomidae
Macrotus waterhousii
Micronycteris megalotis
Micronycteris sylvestris
Anoura geoffroyi
Choeroniscus godmani
Musonycteris harrisoni
Choeronycteris mexicana
Hylonycteris minor
Glossophaga leachii
Glossophaga soricina
Leptnonycteris nivalis
Leptonycteris yerbabuenae
Carollia subrufa
Sturnira lilium
Sturnira ludovici
Uroderma magnirostrum
Chiroderma salvini
Dermanura azteca
Dermanura phaeotis
Dermanura tolteca
Artibeus hirsutus
Artibeus jamaicensis
Artibeus lituratus
Centurio senex
Familia Desmodontidae vampiro
Desmodus rotundus

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

?
?

NA

?
?

?
?
?
?

?
?
?

10

11

12

13

14*

?
?
?
?
?
?

NA

CONABIO UMSNH

?
?
?
?
?
?
?

?
?
?
?
?
MX ?
?

?
?
?
?
?
?
?
?
?

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
Familia Natalidae
Natalus stramineus
Familia Vespertilionidae

Eptesicus furinalis
Eptesicus fuscus
Enchistenes hartii
Lasiurus cinereus
Lasiurus xanthinus
Lasiurus intermedius
Myotis californica
Myotis thysanodes
Myotis velifera
Myotis yumanensis
Myotis fortidens
Pipistrellus hesperus
Corynorhinus mexicanus
Corynorhinus townsendii
Rhogeessa alleni
Rhogeessa mira
Rhogeessa parvula
Familia Molossidae
Eumops glaucinus
Eumops underwoodi
Promops centralis
Molossus ater
Molossus sinaloae
Tadarida brasiliensis
Nyctinomops aurispinosus
Nyctinimops macrotis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

NA
NA
NA

8
?

?
?
?
?
?

?
?

NA
MX

?
?
?

10

11

12

13

14*

?
?

?
?
?
?
?
?
?
?
?
?

?
?

?
?
?

Pr

NA

NA
MX
MX
MX

CONABIO UMSNH

?
?
?

?
?
?

?
?
?
?

?
?
?
?

?
?

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Nyctinomops femorosaccus

NOMBRE COMN

D
NA

10

11

CONABIO UMSNH

12

13

14*

ORDEN XENARTHRA
Familia Myrmecophagidae
Tamandua mexicana
Familia Dasypodidae
Dasypus novemcinctus
ORDEN LAGOMORPHA
Familia Leporidae
Sylvilagus floridanus
Sylvilagus cunicularius
Lepus callotis
ORDEN RODENTIA
Familia Sciuridae
Glaucomys volans
Spermophilus variegatus
Spermophilus adocetus
Sciurus aureogaster
Familia Geomyidae
Thomomys umbrinus
Zygogeomys trichopus
Orthogeomys grandis
Pappogeomys alcorni
Pappogeomys gymnurus

oso hormiguero

armadillo

conejo de monte
conejo de monte
liebre

ardilla voladora
ardilla de roca
cuinique
ardilla arborcola
tuzas

Pappogeomys tylorhinus
Familia Heteromyidae ratones de bolsa
Liomys irroratus
Liomys pictus
Liomys spectabilis

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

?
MX ?
NA ?

?
?

NA
NA ?
MX
?

?
?

?
?

NA
MX

?
?
?
?

?
?

MX

?
?

?
?

Pr

MX

?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

NA

?
?
?
?

?
Pr

?
?
?

?
?

?
?

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
Familia Muridae ratas y ratones
Oryzomys palustris
Oryzomys melanotis
Oryzomys fulvescens
Reithrodontomys megalotis
Reithrodontomys chrysopsis

D
NA ?
MX
?
NA ?
MX ?

Reithrodontomys sumichrasti
Reithrodontomys fulvescens
Reithrodontomys mexicanus
Reithrodontomys microdon
Osgoodomys banderanus
Peromyscus maniculatus
Peromyscus melanotis
Peromyscus winkelmanni
Peromyscus difficilis
Peromyscus truei
Peromyscus perfulvus
Peromyscus melanophrys
Peromyscus spicilegus
Peromyscus aztecus
Peromyscus spicilegus
Oryzomys melanotis
Baiomys musculus
Baiomys taylori
Sigmodon hispidus
Sigmodon mascotensis
Sigmodon fulviventer
Sigmodon alleni

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

NA
A

Pr

MX
NA
NA
MX
MX
NA
MX
MX
MX

7
?

8
?

9
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
MX ?
MX ?
?
NA ?

?
?
?

?
?

?
?
?

?
?

14*

?
?

?
?

?
?

13

?
?

12

?
?

11

?
?
?
?
?

?
?

?
?
?

MX ?
MX ?
MX ?

10

CONABIO UMSNH

?
?
?
?

?
?

?
?
?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?
?

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos


ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
Neotomodon alstoni
Neotoma alleni
Neotoma mexicana
Nelsonia neotomodon
Microtus mexicanus
Rattus rattus
Mus musculus
ORDEN CARNIVORA
Familia Canidae
Urocyon cinereoargenteus
Canis latrans
Familia Procyonidae
Bassariscus astutus
Procyon lotor
Nasua nasua
Familia Mustelidae
Mustela frenata
Lontra longicaudis
Familia Mephitidae
Conepatus mesoleucus
Mephitis macroura
Spilogale putorius
Spilogale pygmaea
Familia Felidae
Lynx rufus
Leopardus pardalis
Leopardus wiedii
Herpailurus yagouaroundi
Pantera onca

NOMBRE COMN

D
1
MX ?

rata gris
ratn casero

NA ?
MX ?
NA ?
?
?

zorra gris
coyote

NA

Pr

cacomixtle
mapache
tejn
comadreja
nutria

NA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

?
?

7
?

?
?

?
?

?
?
?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?

?
MX
NA
P
P
A
P

?
?

zorrillo de una banda


zorrillo de dos bandas
zorrillo manchado
zorrillo pigmeo
gato monts
ocelote
tigrillo, margay
yaguarundi, onza
jaguar

?
?
?

10

11

12

13

14*

?
?

CONABIO UMSNH

?
?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?

?
?

?
?
?

?
?
?
?

La biodiversidad en

MICHOACN

Estudio de Estado
SUMA

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

ORDEN / FAMILIA /
ESPECIE
NOMBRE COMN
ORDEN ARTIODACTILA
Familia Tayassuidae
Dicotyles tajacu
jabal, pecar
Familia Cervidae
Dama virginiana
venado cola blanca

10

11

12

CONABIO UMSNH

13

14*

?
?

* PARQUES NACIONALES: 1, Pico de Tanctaro; 2, Cerro de Garnica; 3, Lago de Camcuaro; 4,


Insurgente Jos Mara Morelos y Pavn (incluye la ZPF El Temazcal); 5, Barranca de Cupatitzio; 6,
Rayn. RESERVAS: 7, Reserva de la Biosfera Mariposa Monarca (incluye la ZPF de Ciudad de
Zitcuaro); 8, reas de conservacin biolgica Playas de Colola,, Maruata y Mexiquillo. ZONAS
PROTECTORAS FORESTALES: 9, Los Azufres; 10, Ciudad Ario de Rosales; 11, Ciudad de
Tacmbaro; 12, Ciudad de Jiquilpan; 13, Cuenca hidrogrfica del lago de Ptzcuaro; 14, Cuenca
hidrogrfica del ro Chiquito de Morelia.
C = (Categora de riesgo de acuerdo a la NOM-ECOL-059-2001): E, probablemente extinta del medio
silvestre; P, en peligro de extincin; A, amenazada; Pr, sujeta a proteccin especial. D =
(Distribucin): ?, endmica a Mxico.
D= (Distribucin): MX, endmica a Mxico; QE, quasiendmica.
Orden Taxonmico: AOU 1998. Nombres comunes: Escalante et al. 1996.

Portada ndice Anterior Siguiente Crditos

También podría gustarte