Cas075a severino, trimembris chirurgia by Cassiodoro

T P I B O H ' T H T O S HAT P I S E ' P E I 2 T Ò S

TR. IMEMBR. IS C H I R U R G I A , I N

Q U A

DIA ETETICO - C H IR U R G IC A , PHARM ACOC H I R U R G I C A , E T C H E M IC O -C H IR U R G IC A , T R A D 1T I O E S T . — v J tfr n U l1 ^ a u c t o re" * ’

MARCO AURELIO SEVERINO ^ Crathigena Tharfienfe, Medico Phìlofopho, Regio in Auditorio Neapolitano Anatomicae ,&? Cbirurgicae rei, Primo Profetare, AD C L A R IS S IM U M V IR U M

MICHAELEM RUPERTUM BESLERUM, In Noribergenfi AmpliJJima Republica Phyficum Ordimrium, D. Decanterà iUius Collegii p. t .fpcctatiffnnum. Editto noviflìma precedenti longe emendatiór.

L U G D U N I Apud J O A N N E M

B A T A V O R IL M , à K E R C K H E M ,

ijfijii

V 1 R I S C L A R IS S IM IS E T E X C E L L E N T I S S 1M IS

VARIA DOCTRINA ET EXIMIA ERUDITIONE 1NSIGNIBUS PER ORBEM TERRARUM CELEBERRIMA ARTIS MEDICAE PRINCIPIBUS

D. HERMANNO BOERHAAVE A. L. M. P H IL . E T M ED. D O C T O R I MEDICINAE BO TA NICE S CHEMIAE ET COLLEGII PRACTICI IN A C A D E M I A L U G D U N O B A T A V A PROFESSORI C O L L E G I I C H I R U R G I C I PRÀESIDI.

D. H. OOSTERDYK SCHACHT A. L. M. PHI L. E T MED. D O C T O R I MEDICINAE TH E G R ETICA E ET PRACTICAE PRO F ESSORI . N E C NON C O L L E G I I I L L Ü S T R . E T P R A E P O T . D. D. O R D I N U M H O L L A N D I A E E T V V E S T F R I S I A E QUOD L E Y D A E EST MEDICO ORDINARIO C O L L E G I I PH A R M A C E U T I C I P RÀ ES I DI .

D. BERN. SIEGFRIED ALBINO MEDICINAE DOCTORI ANATOMES E T CHIRURGIAE IN A C A D E M I A L U G D U N O B A T A V A PROFESSORI.

HOC

MARCI

AURELII

S E V E R IN I

CRATHIGENA THARSIENSJS MEDICI PHILOSOPHI REGIO IN AUDITORIO NEAPOLITANO ANATOMICAE ET CHIRURGICAE REI PRIMI PROFESSORE

TRIMEMBRIS I N

CHIRURGIAE Q .U A

DIAETETICO-CHIRURGICA PHARMACOCHIRURGICA ET CHEMICO-CHIRURGICA TRADITIO EST OPUS QIJAM POTUIT NITIDISSIME ET ORNATISSIME EORUM EXHORTATU PRAESIDIO AB INTEGRO EDITUM IN OBSERVANTIAE EORUMQUE NOMINUM EXISTIMATIONIS TESSERAM OMNI QUA PAR EST ANIMI REVERENTIA HUMILLIME OFFERT ET DEVOVET.

JO JN N .ES Ã K ER K H E M .

M EDICINAE ST U D IO S IS s. oc aevo , quo in Scientiarum /pien tiarem ac decus, tara avide Vetcrum Monumenta undique erui , & inpui blìcos emitti ufus cernimus, ut ea , l quae alta oblivione quaji obruta e!ratti , nane evocentur , & quae j quod fare a nimis eorum daretur co pia , deficerent, renoventur, non inferìorìs haberì poterunt ordinis inter haec, Magni nojìri, & perfc6la erudii ione, V iri, M. A. S E V E R IN I Ope ra: ex quibus de Recondita AbiceiTuum Natura aureus ille Liber ab integro nuper editns vejlris ferì* tur manìbus. Hod'te iterurn, en ! qualis ex iifdem limpidijjìmis fo n ti bus ad Vos defluat rivits ! Opus certe quolibet pretto dignius , quoque praeftantius ac utìltus nullum ‘P rimo fubjungi potuijfet ; cum tantus in ìllis reperìatur nexus & cohaerenfia, ut non longe quii aberrare videatur, f i illud i , Tom: hoc autem , Operum AuEìorìs nof r i fa p ien tijfm i, z Tom: infcribat.

In fuperiori equidem ìlio laudato jatn vo lamine, ambia Tumorum ‘Vlcerum referuntur genera : horum , acctiratijfma diligentia , varietas , ortus , progrejfus, eventus tum felices, tum diri 13 fragra * ves, exponuntur. In hoc vero, non fine fumma voluptate , docemur , quibus mediis, non mìnus pru denti feilieet ciborumpotuumquedelebiu ,quam pharmaceuticis, chemicifque, internis (3 externis ,tam feliciter , ac tanto cum adplaufu , mifere difeum* 13 ben-

bentibus opem adferre , ££ mala ilio Tomo recenfìta debellare , potuerit V'tr idem Magnus. A t certe , quid medentibus acceptius , quid agrotantibus optabilius eveniat , quam locupletìjjima , felettiflìm aque , unde vitae vires , quarum defediti nulla fperanda medela , & confervari & placide refo ci Ilari queant , fr u ì fu pelletfile ? Hujus quidem auxilio hoc a v eriitu r , ne aliquando morte ipfa tol/ai# r morbus, potius Natura corpus fa n e t , ac morbum piane depellat. Eamdem batte tamen., valida lice i fu e r it , a</ a r i/ j admitticula nitro faepe a d ititi , quibus impedimenta quaelibet, e/Ve;# é$ s£7<? fungendi cop'tam negantia , Jùbmoveantur, Chirurgìae cultores in diem experiuntur. Verum qua v ia , quibus remediis praefertim , negotium hoc abfolvatur, abunde tradii infìgnis Audior : dodlrina cum ex fé ledlijfìmis fu is obfervatis , i«/» e# prifeorum Sapientum in arte no(Ira quorumeumque laboribus, fìb i comparata ; jìrnul omnibus mirando ordine , y&a.r Clajfes quam exadtifììme redadlis. Adeo certe , a i a / ie , y«/ a r ie Chirurgica fcrip ferit , quicumque fere demum f i t , t am 'brevi compendio, tam aptam totius rei ex cita iam Ttroni¿//j" ideam frujìra quaeras. Quam ob rem , hoc commendatijfimum Opus , qui fedulo & attento prim is Jludiorum annis animo verfa v e r in t , quam vehementer ,per totius vitae ac praxeos decurfum , fìb i de utilijfìmo confilo inito gratu la ta ti fìn ti non fa cile eredititi V alete!

AM -

A M T L

1S S 1M 1S ,

CLARISSIM IS,

EX IM IISQ V E

JACOBO

VIR IS,

TAPPIO,

Med. D o& ori, Botanicefque & Pathologices in Illuftri Acad. Julia ProfeiTori, hodie item Magnifico Pro-Re£fcori,nec nod Sereniflimi Sapientiflimique Principis, Domini A u g u s t i , Brunfvico-LyneburgenGum Ducis, Confiliario atque Archiatro.

HERMANNO CONRINGIO, Philof. & Med. Do&ori Anatomices, Phyfiologices ac C i vilis Prudentiae, in eadem Schola ProfeiTori, Illuftriffimique Oft-Frifias Comitis Confiliario intimo atque Archiatro, &c.

Rraeceptoribus optime meritis obfervantiam VALENTINUS

HENRICUS

VOGLERUS.

I nivcrium eruditionis negotium fi quis paul' lo attcntius animo fecura reputaverit, Cia’ riffimi Viri, nae ille non poterit non in ! admirationem rapi. Tanta tamque notabi‘ li varietate circumquaque illud conftare deprehendimus. Et prima quidem initia omnis, cujufc cumque demum fit generis , doftrinac fi ipeftemus ; per ilia fiierunt tenuia atque exilia. Deinde tarnen paullatim magis magilque ita increverunt, ut ä faftigio fiio pleraeque difeiplinae hodie parum abeflevideaotur. Ac cedence iubinde ipfis magiuris majori auftoritate , & denique univerio icholaftico Ordini privilegiis immunitatibuique concefiis. Nimirum moram requirebat, nec uno

D E D I C A T I O. uno impetu pcrfici poterai, ardui adeo operis ftru&ura. Perinde ut ex tantillo temine produ&us fcetus primam aetatem teneritudine & imbecillitate fua vivit con* tentus, donec pleuiori faóto nutricatu in juftam corporis molem fenfim accreteat. Jam vero quod de gentiuni migrationibus hiiloriae nos docent , idem circa rem litterariam vidcmus accidiiTe. Hinc adeo fa&um , ut apud illos populos, qui iàpientiae iludiis alios olim antecellebant, foeda barbaries ab aliquot jam laeculis regnet; omni cultu ac Icientiarum gloria ad illas nationes tranfmiiTa, quas illi tum prae iè contemnebant 8c faftidicbant. Quod qui fine numine geitum arbitratur, equidem vereor ne temeritatis debeat poenas. Coeco certe fortunaeiiihil confilio agentis duótui tantum opus adteribere, hominis efièt imprudentis, ne dicam flui ti. Atque utinam majori in pretio optima illa ftudia vul go haberentur, ncc tanti lougeque maximi momenti res tam negligenter ageretur. Adeo multi Iponte quali ob bruteteunt} & fatali quodam ilupore correpti honeililfimas artes tantum non odio profequuntur, quum eaidem quam maxime promovere debebant. Quod ipfum non potete non cum infigni injuria in tam cximium Dei donum efie conjurtetum. Quin etiam metuend u m, ne fumma rei iudignitate offènfus benigniifimus Pater alio le convertat ; omnibus iis, qui tam iniqui acilimatores funt fuorum beneficiorum, priftinis ignorantiae tenebris adjudicatis. Quod juftiilìmum eli vindidlaegenus. Eapropter quotiefcumque in has cogitationcs devenio, (fit autem paene quotidie, ) rariifimo coeli favori acceptum referendum non fine tacito ani mi gaudio exiltimo, quod in Academia Julia non iolum nafci ied éc educari mihi obtigerit. Habet enim inclyta

D E D I C A T I O. clyta illa ichola Viros in omni bonae cruditionis parte longe praeftantiflimos, ut hoc nomine cum plerifque omnibus certarc , plurimis etiam fi non praeripere, dubiam iàltem palmam, vel ipià fateute invidia, reddere jure poifit. Illis, & in his Vobis praelèrtim, Clariflìmi Viri, fi quid in me eft do&riuae Se red i lenfus, unice debctur. Veftrum eli, quicquid intelligo: nec quicquam iàperem, nifi à Vobis fapere didiciiTem. Ut taceam fingularem Veftrum alias in me aftè&um, Se mei promovendi ornandique ftudium indefeftum ac prope patcrnam caram. Tanta icilicet funt Vcftra in me merita, ut eorum magnitudinem nullis verbis adlèqui mihi liceat. Interea quo memoriam illorum ad omnem cruditum orbem celebrarcm, hunc librum, Veftro nomini inicribere viium fuit. Public© enim conftarc volo , per quos profecerim : & animi gratitudine nemini mortalium unquam cedam. Quamquam autcm ex meo penu aliquid hujufmodi depromcndum eratj placuit tamcn nunc alieno opere pracftare, quod pro prio faccre me oportebat. Tum quod & recensione meum quodammodo hoc Scriptum reddiderim, Se Vobis Severiuiana prae aliis merito Tuo grata fin t, tum Tecum etiam, Clariftlrae Conriugi , cum au&ore mi nime vulgaris intercedat amicitia. In medio eft Tuus de Igne animali labor ; quem Venerando Seni tanquara ar&ioris animorum Veftrorum conjun&ionis teftem voluifti confccrare. E t vero geftit animus videre dicm, quo cum Obfcrvationcs tum alii ingenii Veftri monu menta lucem adfpicicnt. Et T u quidera , Clariftime T appi, affcftam de Febribusdo&rinam ubi practexueris , abftruiàmque & reconditioris indagiuis Nervorum naturam promiifi memor expofueris ; de univerlà

D E D I C A T I O. medica re adeo bene mereberis, ut in aeternum gratias Tibi fit debitura. T u vero, Clariiiime Conringi, tum rcliqua tum de Scorbuto Tuum & V. C l . Thomae Fieni de Gencrationc hominis 6c fpiritibus opera, quae dodos pridem exlpedare juflìfti ; ne amplius, quxiò , patere defiderari. De Magia certe faliò dida naturali librum fi edideris , omnem pofteritatem , jamdudum Tibi obftridam , beneficio afficies immortali. Valete longum , u S'cafA.ómt, publico litterariae rei , cui in majus promovendae nati eftis , bono : & Voglerum dilciplinae Veilrae alumnum amare atque fovere non defiftitc. Oppenheirnio ad Rhenum Eidìb. Q uintili. CIDIOCLII,

B E N E V O L O

L E C T O R I

ccum tibi, amice Lettor, novum fcetum Marci Aureliì Severini, viri profitto eximii (fi in chirurgica re hodie fine e* xemplo facile principis j poft evulgatam apud noi ejufdem Zooto» miara Democritaeam, £5? de Efficaci medicina, deque R e condita AbicciTuum natura pr^eclaros libros. Din quidim ille delìtuit, patrono defiitutus ; quod corruptis faecuii moribus at~ tribucndum venit -, quibus pajfim vidimus contingere, ut optima quaeque [cripta neglìgantur, ìis e contra nullo negotio laudatomi! tnvemeniibus, quae parum vd nihil bonae frugis habent, ex qui■ bufque non t at o puts [caudali quam utHitatis in publicum redundat. Cacterum ftripfit Severinus nofier praeter alia ctiam de Idea Chn-urgiae , item I yrotecbni»m , Jatrophyfìognomoniam , O 11 ¡¿um.iticam rcttitutarn > quorum in hoc ipfo, quod modo damns, opere non femel meminit. Sed (fi in Cellum commentatus efi , f i rette coìligimus. Quae omnia prodierintne, an lucem adhuc pruefi olantur, hattenus nos fugit. Praeter baec tamen jam froditi de Chocolata Inda opufculum, quod ex Hifpanico Marcus tranfiulit} (fi de Vipera Pythia opus Patavii txcufum

P R A E F A T I O AD L E C T O R R M . Ipfe Neapolì nunc nuper edìdit librum de Refpiratione Animali* utn j quemadmodum unte hos duos menfes <td ClariJJìmum Scheffe~ rum pcrfcripfit } cui de Venae iàlvatellae fedii one trattatum Difquifitionefque Anatomicas, Mageirium naturale, & c. in Germania noßra etiam publicanda propediem miffurus efi. Apud qucnt infuper exftat ejujdetn Chirurgia illutirata : uti cfl nomimi Severinianijuvandique rempublìcam litterariamfiudiofififimus. Phocam illuftratum, opufculum anatomica» ¡habet Clartßmus Conringius, mundvs fcientiarum : quali elogio Philippum Scherbium , incomparabilem ilium Scherbium, afficiebat Cafpar Hofmannus-t quem inter praecipua aevi fui decora merito mmeraveris. In pruefenti opere ita nos geffimus. Primum in eoquam maxime noßer la bor occupata! fu it, ut omnia in ordinem, qui admodum erat confufìts, redigerentur. Quunt enim per vices liber fuerit ad umbilicum perdutius, identidem de novo aliquid accefferat, fubinde et iam quicquam erai intercalatum, ut fieri folet, ipforum quoque capitani ferie quandoque immutata. Ideoque fuo quaequt loco re pofuimus: verbis auttoris, quantum licuit , ubivis retentis. Quod enim de fatyris Horatianis alicubi Clariffimus Hcinfius pronun ciai , genium earum neminem polle adequi, nifi qucm fimilis aiflarit; idem de omni in univerfum fcriptorum genere fuo modo non injuria dixeris. Ncque placet illorum inflitutumì qui in enarrandis aliorum lucuhratiombus formonti nitori nimium ftudent. Saepe enim ¡it, ut dum eleganttarn feclantur, mentem fcriptoris perturbent, nonnunquatn etiam invertant. Senfum tarnen, qui interdum pendebat, fupplevimus, ne legentem offenderei aut remoraretur. Tantum quibufdam fed paucijfimis in locis vacua [pa tta relinquere fuimus coatti, punttis ideino notata : partim quod aliorum fcriptorum verba adjicere in animo Severinus habuerat, qui nobis nunc quidem ad manum non erant ■, partim quod unius iß alterius nomea , qui cura atque indußria Marci Aurelii [anitati reflit uti fuerunt, ipfi Optimo Seni excidifet. Quorum alterum non adeo magni momenti efi, alterum ab unoquoque proprio Marte facile poterit praeflari. Atque baec te, Lettor, [ciré voluimus. Quod fi nos tibi piacere intellexerimus , omnem dabimus operam , quo & in aliis deinceps fiudia noflra tibi queant infer ir e . Publico enim , quum poffis, nolle prodcjfe j piacuìum efi. *# 2.

C A T A-

CATALOGUS LIBRORUM, Q.U I H O C V O L U M I N E CONTI NENTUR. 1: Diati eticon cbirurgicum. H. Penula falubrium alimentorumfimplicium iß compofitorum, Traclatulus brevis. III. Pharmaco-chirurgicum. IV . Phyllotberapia externa ex Diofcarìde prelatifftma, feu de virtutibus herbarum /elettis. V . De humidae materiae ufibus in re Chirurgica. VI. Externa & rußica ex animantibus Medicina. VII. D e foliorum virìdium in medcndis Ulceribus ufu. V ili. De ratione componendorum medicamentorum, Tra Status primus compendiarías. IX. De propriis chirurgorum medicamente, quibus uti noflro tempore privatim confuevère, ’fratiatus alter compendiarius. X . Chirurgico-chemica, five de materia ad affeñus exteriores medendos eherniea. Pars Prima. X I. De chemicis medicamentis externis fccundum affeñus iß loca corporis laborantia. Pars Secunda. X II. Polychrefta medicamenta cbemica in externam Medicinan {eletta, prìmurn quee funt ex metallis pbilofophice praeparatis. Pars Tertia.

CA PI-

I N D E X

CAPITUM.

C A P I T A

LIBRI DIETETICO - CHIRURGICI. In Diaeteticum Chirurgicum Severini Praefatio. C a p . I. Exordium à via doRrinae. C a p . II. Singularis quorundam homìnum , vìclum externis

vitiis mederi inficiati/ìum, explofa opinio. C a p . III. Diaetae neceffitas in exttriorum mtdela oftenfa.

§. i. Pieniufculus, fed non humidus viRus, an Ulceribus fit commodus ? §. z. Difputatio de Fino, an utile fit.Ulceribus? C a p . IV . De duorum Medicina infirumentorum cum diaetae praeftantia comparatione. C a p . V . De ulceroforum viRu competenti. §. i . De lubricitate alvi ulcerofis confervanda. §. z. Problema de alimentis ahum follicitantibus expofiturn. §. 3. Certa quaedam, quae alvum provocante adjumenta. C a p . V I. De viSiu vulneralorum. §. 1. De vulgari ac minus exquifita vulneratorum diaeta. §. 2. De formulis cibatiorutn privatis. §. 3. De potulentis. §. 4. De ratione viRus, quant fervare debent hi , qui vulnus è chirurgi manu recipiunt. C a p . V II. De corum, qui Tumores aui Abfceffus patiuntur, vi&u. G a p . V i l i . De viilu luxaforum. C a p . IX . De eorum, qui fraRuras offium pafft funt, viRu. C a p . X . De inanizione corporis fenfibili, quae Ulceribus i f id genus vitiis fervit. §• 1. De fanguinis detrailione. §. 2. De fcarificatme. * * }. $. De

INDEX

CAPITUM.

$. 3. De Varicum praefeelione. §. 4. De Hirudinibus. §. j\ D i Heemorrboidibus. §, 6. D ì mcnfibus provocandii, 6? clyfltrìbus. § .7 . D i Aiuretìcìs. § .8 . De fudoribus. §. 9 . D i balneis. §. io . D i infeffibus & fomentis. §. 11. De fuffimentis. §. 12. D i cauteriis & fetaceis, ulcer ¡bus emijfariis arte paratis. §. 13. De vefecatorìis. §. 14. De errbinisi apopblegmatifmis, gargarifmis. §. i f . De expurgatione corporis. §. i<5. Enumeriio cerforum quorundam medicament orum, fanguinem purgant. §. 17. D i catbart ids y qu* conveniunt recentibus plagis. §. 18. De vomita. §. ip. D i vacaantibus minoribus ex infenfibili ratione. §. 20. D i ligaturis. §. 21. De fr id ionibus. §. 12. De cucurbitulis. §. 23. De fafc'ùs. 5. 24. D i reliquie rerum non mturalium obfervatiombus.

IN D IA E T E T IC O N

CHIRURGICUM S E V E R 1 N I T R A E F A T 1 0. iaeta eadem fi aegri utercntur, qua lani, (inquit Hippocrates l. de vet. med.') uti* que Mediciua non fuiiTet. Quo Scnis oraculo planeapparetfummam efTe dignitatem diaetae, qua lublata medica res omnis cadit, quafi fit ipia omnis medicina. Et profedo nil prius eft diaeta in re medica, five fit ianus homo coniervandus, five a quocunque morbo vindicandus. Quod cnim ad prius illud, monftratur: nam vidus a vivcndo didus e ft, perinde ut per vidus rationem vita ipia confiftat & fit. Quod vero ad alterum ,.eft vidus redae curationis omnis fuudamentum: qua fi fani & firmi opus habent, ut praemouftratum eft, quid non'egeant infirmi ? Deinde fi morborum caufla eft v id u s, lib. de nat. hum. & lib. de diaeta, cur non fit ianiratis ? Porro utriufque rei fomes 8c materia cibatus eft. Tertio ft meliores quidem animos facit diaeta, ut iifdem rnodo citatis locis docuit Hippocrates * quid non 8c corpora, quae male valent ? Sive cnim addcrc , live fubtrahere fit opus corpori (quae duae raedicac rei funt integrantes partes , non aliae, tefte Hippocratc lib. de fla t thus) utrumque valet efficere vidus ratio. Cui quidem rei tantura crediderunt autiqui Medici , ut ex hujus primaria profefllone Diaeteticcs ieoominarequa* fi geftiverint, & gloriati faeriut. Noftcr verb HippoÂ crates invifam Cnidiam medentium iedam , alio nullo no-

P R AE F A X I O. nomine labefa&are nixus eft, quam negle&u abuilbuft que diacrae. Ipieautem nulla ex re gloriam majorem adeptus videtur, quam una praeceptione couftitutioneque diaetae, quae nulla pene fuerat ante ipfum. Quae ft vera funt in omui communiter medicina, 6c in internis partibus corporis medendis, in quibus praepotens & vigens calor noxas evihcere facilius valet $ quid non in cxternis fine veriifima, in quibus particuiis hebetior & ab aeris injuriis perfradtior eft idem ? Itaque tanto majori cura fervanda in his cibi potuumque ratio eft, quanto major eft difficultas in his. Quo rei ufu quave neceilitate conftaute, tanto acrius accuiandi percellendique funt noftri homines, qui in curandis hilce vitiis corporis nullum prope vi&uum, potuumque , dilcrimcn faciunt: fed , quemadmodum nulla diaetae virtus operatioque foret, fic ifta negligunt Sc contemnunt. Quae caufla fuit atque eft, ut nos de Chirurgiae vera forma confcribentes hifee libris iermonem de diaeta peculiarcm, contra quam unufquifquara feriptorum ante nos fecerit, inftitucrimus. Injuriam enim tantam , quae dignifliraaerei fit, & incom m oda, quae quotidie luunt aegri cx malo vitioioque vitae praeicripto , piaculum prope fit non animadvertere hominem qui poflit. Amabunt itaque de hac nos mileri languentes, quod eorum faluti non ofeitanter prolpiciamus, ft malefcriati quidam Medici fuis ipforum animadverftonibus invideant. Sed nihilominus invidere non debeb unt , quando ram ftri&e quilibet unus judicii fui intcrioris & conlcientiae, ft Chriftum admonentem audimus, tenetur. Eja igitur timor omnis Sc verecundia ceifcc, non quidem 8c artis ftneeritas & in egenos humanitas. M . AU -

M. AURELII SEVERINI

MEDICI PHILOSOPHI, TRIMEMBRIS CHI RURGI A. C A P U T

ì.

Exordium à via dottrina. h ir u r g ia , eftfcientia vita medendt,qua^ u n“‘° _ eft ptr tnanumjerque conjunftam, ubi opus nuatenus e li, diatarn £5? pbarmaciam. Haecporro ¿0b^ ”ta definitio tradita nunc fccùs, quàm in pro- tuL <uidi* xiroo fuperiori libro fecimus, chirurgiaquidem e li, quatenùs docetur, non alirér remVnU». quàm ufurpafle diximus alibi Dinum Guido ca«Florcntinum, & Guidonem Cauliacen-lliCUi' fem. In hoc autem tenore definitam voluimus, quod genus praedicatum in methodo definitiva, qua utimur, maxime commodum vilum eli ad pluracomprehcndcnd a, quibus eruditus chirurgicx, qualem nos inilituimus, opus habet. Quoniam igitur fcientia eft tra&andarum operarum ex ma- conjunct nu,conjun£tik|ue ficubi opus eli ,vi£Iu Se mcdicamentis fub-¡¡¡}^e*‘t*g fidiariis, ficuti modo di£tum e li, Se in libro de Idea m on-m edeia cWilratum«^x eo prsefertim, quod ex Lamentio Joubcrto re- rLuaf*jcaj011_ tulimi^^norum fingulorum normas 8c rcgulas profert uten-berr. G«iedorum, quafi dixeris conjun&am c(Te artern, five ripa*, u t“«ait Galenus , opificio : placuit tamen feientiam nominare ad exprimendam clarius facultatem. Itaque ex hac hypothefi debet chirurgus, ut agendi fit opifex inculpatus, rationem^ ^ node agcndorum : quae certe funt duorum gencrum. Nimi vel l’oU iarùm chirurgia vel Jota fufficit ad fanandum , quatenùs ipfa1«^0®^“ eft, vel adiutrice utitur diatn Sepharmacia. Utrum fit, »4-

ciendi

M. A

u r e l ii

S e v e r in

£ % » & ¿ endi femPer & ucendi defideratur confilium j quod in dophaimacia. ctrma praceptum dicitur. Praecepta igitur, & in chirurgia ipfa, & in diæta pharmaciaque, quibus utendum fit, tradenOrdo tra- ^ in hoc toto commentario. Priùs autem , expofua iam ftanJoiuw. chirurgia, fuojurede d i* ta , mox de pharmacia,fermo cric.

C A P O T

II.

Singultirti quorundam hominum, viâh/m externis vittis mederi inficiantium, explofa ofiïnio.

ufu conjun&am efTe cum diatetica ôc phat, nec fine his finem fanitatis attingere univeriim polie j lacis, ut puto, libro de individuis medicina parti bus oftenfum fuit. Nempe mcdicus, qui non feparatur à chirurgico, ho ceft, qui utraque unus medendi habet offi cia j ad famtatem reftituendam tribus promifeuè utitur inHia u

C maccutica

r g ia m

& CO,ftrfUmernlIS’ di£tar Pbarm*?*i & opera, itaque débet omnibus o per principino chirurgiam fanaturus eft hominem, S u '- n - r ' U fimi medicamenti praefidiis inftrudus efTe. Quòd ftruftus cfto. n*c orartene, aut ignoraverit » faciat utis, qui cum tribus varia: formae clavibus apcrtüms fit oftium, una confitta rcclufurum. Quam nobilem quidem dementiam nemo non cognofcit: mhilominus ex omnibus, qui rnedicinam fuperioribus fcculis tra&arunt, non defberunt, qui dicerent. pof? fo!,s fed cSfeg,ls medicamenti», commodê manu admmb ¿■ "amento- *5“ “ * «tcrnum omne vitium propelli. Hujufmodi, fiait ium fidutia retulimus , jam pndèm fuit Theophraftus Paracelfu» f a t q»> medicamenti» fuis admirabilibus confiais, omnem diætx abftuiit virtutem m curandis morbis derifit} dixitque medicorum hoc fibTmct ipfi dum^ Ì u°df*a<> opus f i t , ignorant, bf} ParseciAïs. agendo tn contemptum venir*»*. Haec ille lib. 7. de morbo &“ âü ? * ,COi ricct in oi* rt chirurÎ u ntinoris trattata t!cap. i.rmi* do fio«- tat°» nelcio qua mentis levitate, con fifio , aperte fibi conquo <**« ditìaiifcni fententiam amplexus eft Leonardi» Flom am us Bonomenfis, vir, qui meo quidem & mclio»

T l U MEMBRIS CHlUtJROIA.

meliorum judicio non fit contcmnendus, ut in cenfuram aC«*^**1 dpi non mereatur. Hic etiatniì fuis in fcriptis omnibus, 8c Fumanti, in tota fila medica do&rina Theophraili nunquam memine* rit, ambi tionis fortafle catlfa, quo principem ichola: locum atque au&oritatcm lucrifaceret : nihilominus dubium non eft prudentioribus, Felfinatetn hominem ab Helvetio accepifTèi reique iummam habuifle. Sunt item aliqui, qui aut audicò- Un!|e c» rem hunc Thcophrafti, aut in collaborandis medicamento iemcmii rum compofitionibus adminiftrum fuilìe, àdfeverent. Quam rùbiet'i*?«*ifuam opinionem, quia non eft unde confirment ; prtefértim rquiiuiò’ quando difficile coire fic utriufque ratio pdtuerit, pròptercànon rccipio. Tantùm opinor eo quod non longe fòrtaf-q^10 pjao fe à Paraceli! temporibus extiterit Leonardus, potuifle, hunc Paraceli; exeogitatorum laudem fibi arrogando, nomcn Germani ho minis fupprimcTe: fic eo amplius, quod hic patria fua lin- rogrtvecit >ua, Italia obfcura, fcripfififet. Sicut aeddit ex priori Cau-tfuisouv“1' a, non multum ante patrum noftrorum memoriam, de tri-"111' bus internai auris officulis : quorum primam è tenebtis evo* cationem fic Philippus Ingraffias Neapoli, fic Bartholottii:u*Tl'iliPP“a Euftachius Rom a;, viri (uppares fibi tribuérites, pati ter au^ Èifthoi" ’ fitores eiufdem rei fé fecére : incerta etiamnum re,utti fit at- *“ “»&«• tribuenda ejufdem rei repertio. Sicutque etiam, ut de po-ftac fteriori cauta dicam , accidit damnatae memori* aliquot fcriptoribus, quorum nomen cum in obfcuro efièt, alti fibi Hbros fic gloriato ufurpavére. Utcunque Leonardus batic fententiam de chirurgiitufuatque neceffitate protulit : qu* in duàs partes dividi poteft. Bipartir» Prior nihil omnino diferepatts ab Ilio, quod ptofeflus eli Pa- h*c o?im0' racelfus : nimirum naturata prìntam maximum fdnandi opl* fictm , minimo minus éx/èblionìbas , uftionibufquejuvari ^fed/bits Medic»medicamcntis artificiosi confiitis. Sunt autem hxc màXitué chymica, i d d i , elaboratiore, exquifitioreque ignis pfdle£ku, parata. Hate igitur duórutn communis eft fenteiitia,Alt(!Iil ?it, quse quadrimi vero cotitradicat udifrerfinni prolata , abùndètheiis. nos anté lib, de Idea chirurgia cap. v. difputàvimus. Sequitiir^"'1” «. propofitas thefis pars attera, qua: eft : vulnerati! fine periculoiMimu^otì* indoleriter fanandìi fati! funi mtdkamehia illa admiranda ; ^ qua nofira, ìtlquit, finti norma parata, cifra penkilla, tramo tat A i

4 M. A u R E t . i i B e v e r i n i Fundimen- ta, atque alia hujufmodi interjtSla, dira tot corporis expurga«m opimo- tiones, fanguinifque detraclioaes, citraque vicius tenuis obfervantiam. Nam hic ncque vino interdum, ncque carnibus par chi, qua duo, inquit, fupplendo effufo fanguint ferviuni, confervandis natura viribus, & agglutinationi. Nimirum inanitiones ad affliäandum genium^ deterendafque potius corporum virtutes proponuntur, quam ad fubßdia languentibus fubminißranda. Hase univerfa Leonardi fuit fententia, quam aut plus expliGonfenfus cavit ipfe, aut minime fatis, ut debuit, expreffit Paracelfus. cum his hominibus Licet etiam ante iftos poetarum, principifque Homcri,vetepoctarura rumque omnium, fimilis fuerit medendorum vulnerum chi-> Sc Horncii. rurgia. Etenim //;W«x.Machaoni poli deligatum Gbi vulnus polenta cum cafco, melle, vinoque Pramnio praebita eil. Titomas Bo- Viam quoque Theophraftasam tenuifle non mediocrità- vi vi« hujus fus d t Zephyricl Thomas ßovius in fuis contra putatitios mediquoque ocos difpittationibus. Nequc nitunturifti firmamento alio , quam piaionis homo. mcdicamcntorum fuorum admirabili, ut dicunt,valentium fi ducia. quibus unis virtutes attribuuntur omnes, quas aliena: faäionis medici non habent, nifi ex multis diverforum generum medicamenti} quorum haec ab inflammatione tuen, & à do lore vendicare, base expurgare, ac detergere, hasc faniemSc Qu* proexerementa exficcare,hasc carnem implere atqueagglutinare, mitcumur hasc infumma partis offeniae temperiem confervare, modifque »hymicis hominum omnibus juvare pofiunt. Ad fummam polychrefta, ac pomedicamen-jy(3ynainia cfpc a r t js adjumenta, D d manus nomen merenda j ficuti bona mcdicamenta vocare folituscratHerophilus. H x c autem aut his Umilia de fuis medendi inftrumentis predicane ifti, & harc iftorum de viftus ratione eil velitatio. Quam hominum opinionem operac pretium expenderc duximushoc locoj in quo cum de diactsc per omnes fere chirurgiae operas neccffitate diflerendum fit, hujus abolendaemajores holles aut alios non invenimus,quam iftosjquostarnen refellere non erit Depulfio tontraria- difficile. Incipiam autem iftis fic occurrere: Si ita eft,omnis rum objeiftorum ratio in virtutibus medicamcntorum eil. H x c autem ftionum. fi talia eflent, aut credi poflet talia effe j utique tarn fàtui non Fixum pro-eflent profelTorcs, qui nunc funt, aut qui fuerant, ut tantis babiiia ifto jpporum dotibusrenuntiarent. Sed nihil ex omnibus tarn promtum aut tarn -meptum eit , quam commcndafie fua : mhilque

TftIMEMBRÍS C

IRURGIA.

Pilque mentes tam blandé fallit 9 quátn noftra de noftris opi- Noftra de nio. Fermeque h xc ut perfpicilla quaedam eft, quorum in- «oft«»op¡majora appucm apparent.• Vi<JipolcnSj ■ cerventu ccryentu minuta qusecunque corpora majur* v ,UI poten* ^ i equidem, cum ex his felix effe&us non eft, pwparatioiiein j«¡K mcdicaminis ftatim accufari. An igitur, ut gladius Kolandi,tum auc Scanderbechi in hujus duntaxat manu tarn mirae faculta-xoi*»^St tis erat ad pernecandum > ita hice illis adminiítratoribus valent ad falutem hominum fervandam ? Utinam autem tam probatse, tam plante utilitatis eííent illa, quae & xgrotantium & medentium votis refponderent, nec fimilia eílent, ut¡¿£ph¿ '• lapis philofophorum, & univerfalis unius m agnx, quam di- «um. eunt, medicinx commenta: profe&o tam iniquus aut tam maligni animi non eíTet ullus homo, qui fingularia hxc hominibus beneficia, plurimamque fibi & arti gloiiam polTet invidere. Sed fint tarnen hxc aliquando, quae ñeque a no- ConceíIiobis intelligantur, ñeque cognofcantur, id eft, máxime praeilabilia, vircutifque plena : nihilominus luum non tollent diteta locum, ñeque uium; qüi ipfe tam conftitutus, tam mé requifitus eft profeftui ulcerum fuá natura,ut nihil ma- temía, gis. Itaque fententiam dicam equidem femel: tam neccflariam puto vita: congruam rationem ulceribus, ut mirum «t Afclep¡¡1¿,1 hodie nulla in re negligentiores efle médicos, quam m vi- ¡uft¡[ut,mi dendi modo prxfcribcndo j cum cuiquc abílinentia bene fervata nulla res fit firuétuofior, atque eadem contempla pclti-tum. lentior nulla; ut non mirer equidem Afclepiadem tam dtata^ ■ «* ufibus confífum fuifle, ut cifra fharmaciarn 5 ac fula wfltex *eTn~femp« faperantia, morbos omnes mandos eje fenferit. Et de fruftu q o i-j£ v“ <& dem, quamquam hxc ipfa non eft veré, perquam unam ie-Iionc$ at¡3£. ftituatur homo} tarnen compertum e ft, non reftitui per alias medendi radones grave aliquod malum, mh iuusa it vivendi modus. Quam ob rem appofitc Galenus m i. a. uju thcriaces ad Pamphilianum ait: nullum tam efficax remcdtum me dicina habet, auod folitum auxilium afferre queat, fi vicias raI tio vel refifiat, vel non adjuvet. Sed equidem hujus omi x nocentiam talem puto, ut quale venenum eft corpon, ta js viÄus feientia fit ulceri. Namque fi toxicum vivendi fomitem, qui calor eft ingenitus, interftinguit •, etiam in mor bofo corpore languentem ejufdem vim exolvit: id quo c i A 5 P

6 M. A c r e u i S e v e r i n i patebie magis, ubi influens alter calor remidi or e il, quàtn ut totum undique corpus defendere vel refiitens repellere poffic injuriam : in debiliffimis fcilicet, in morbo confe&is, in vifeerum aut habitus corrupti hominibus, in fenibus decrepitis, in omninò vitiofis morboque obnoxiis corporibus, prariertim iis, quse morboiaj ut femper nominat Galenus in arte parva. Jam autem fi liquide velis agnoicere, quàra Oftenfioneceflïtaris nocentiifimus fit ulceribus, & id genus malis vitiofa viétus diztx cum ratio: apparentium tibi fidem atque experientiam confidcchirurgia conjungen- randa proponam, quse nos htec docuère, cum exlex eft u<lz. fus rerum decumbenti : nam in longum produci lolent vitia, Improbi viftus in & nunc carunculas putres fungofaeque in ulcere gignij nunc commoda , calli, alice iordes, alii tumores adnafei; interdum moleftia & dolores urgere, interdum infiammano circa locum, at que interna febricula. T aceo, quàm fbedus ulceris habitus quandoque, calor alienus, & foetor fubfequi foleant. H xc atque alia luat aegrotus necefle e ft, qui nimium cupiditati indulgens faburrat ventrem, nec imperar g a n ex: contrà, qui fe moderabitur, 8c in gulam exercebit imperium, .& bre vi liber evadet, & ea , quas modo dixi, mala minimum experietur, fedatè aget, levis erit interdiu, fomno perfruetur, & relevabitur n o au , tutus ab inlulcu morbi tacite vires amplificabit fuas. Ncque enim, uti teftatus eft Celfus lib. z. c. Celfus. 16. ulla res magis adjuvat iaborantem, quam tempeftiva abftinentia. Ad omnem igitur modum fi fummam reftè fubduciNil mcliui mus, 6c maxime benefàciens, & aequaliier incommodans ex ¡intuii intir- ufu cognoicetur ditela-,6c , ut eam comparare poffis lingu*, rii , nil piini eidem proprio eloquenti® inifrumento, qua coetus hominum perdi ‘finiqua fuadente, & eofdem conftrui, re&a proponente , mpnftratum aliquando àfapientibus eft: vel comparare poffis pian ta;, qu® modici comcfa nutriat, immodicè vero devorata Plinius de fit venenum j la&ucam hanc vult Plinius : vel comparare poffis Phrygi® fluvio vocato Gallo, laftuca. De quo fi bibas modicum, Medetur malis corporis ; Si abforpferis infobriè, te abforbebii Adufqve, ut agas animam Non bibiturus iterain : in-

T r i m e m b r i s C h i r u r g i A. 7 inquit Jordanus Brunus Nolanus. Referam nunc & obfer- Joidanuj vationem meam, quam ufu longo comparavi, dum in nofo No' comiis ingentem ulceroforum numerum euro Neapoli. Res eft auditu jucunda, ut deliquentes in viftu deprehendere folitus turn, non homines tantum , & tempus,fed 6c modum, °ohi["v,ltio 6c quantum iple peccavcrat diftinguens. Quod cum nonnul- IJ' lis vii’um fuerit mirum; nihilominiis non eft difficile,fi quis aliqua animum adverterit. Adeo fcilicet promptc 6c facile immutantur ulcera ad ingeftorum modum. 1taque fi quisContcmpIi. volet, hxc mecum notabit. Ejus, qui delinquit, cany ulcerist¡<?uic«um quadruptdis maflati carnem referet, qua: fuerit aqua macerata; ^nVp«'cr. refpondem fcilicet affettus communi cattfee. Namqué diluitur ex greflim ajjumptorum flúore ulcus, quemadmodum ab aqua macerata caroJjSk™’ Contra evenit ei, qui ventrem caftigat contentufque eft cibo vivere pauco. Namque ulcus huic prxrubrum ac nitidum, terft coralfii modo, ac quafi petafonis caro, contradium in fe ipfum videbitur atque compreffum. Mitto pus, quod probatiffimum erit, ut in Celfum lib. 6. c. z6. deferipfi. Verumenimvero cum£*£“*¿o tara multa adverfus iftos produxerim , tuebuntur fe Leonar- chymiftadus 6c ifti ulcerum manantem faniem caufantes, dum nofterrumeft medendi modus* fubfuis verb medicamentis, qu* naturam roborante & fimillima funt fub(lantiee partis , fubinde facere, neoccuaitoi quid excrementi producatur. Quibus nos contra occurrimus promptiffime inficiantes earn medicaminum cum natura no- t"' lira familiaritatem, atque virtutem. Nam fi tanta ac talis diet iftorum prxrogativa, profeétó 6c cancrofi,8t fyderata, 6c putrdeentia cunéta reftituerentur, ñeque his uilum non concederet vitium in humano corpore genitum. A t vero nos iftorum balfamelxa vidimus, 6c experti furnus, 6c laniei nihilominiis proventum ulceribus non adimentia, 6c "ja&atorum pauca prxftantia. Veruntamen id non negamus, in recentibus carnex fubftantix plagis pleraque iftorum glutinantia d ie , ut veterum roedicamenta enxma: fed interim, ft aut cacochymicum, habitufque corrupti fit corpus, aut ef\ culentorum potulentorumque liberior fit modus * communem h xc fcntient confolidationis difficultatem, parumquc referent ex medendo profe&us. Quare naluti manferint ab ConflltaI¡„ Cxpe&atione homines, qui prxfcntibus tanrum affixi , futu-pofttem».

8 M. A o r e l i i S e d e r i n i rorum nihil fiat providi. Poteftne autem tanta in medelis fimilitudo efle natura, ut fingulis fatisfacere queant ? Hoc utique impoffibile fadtu eft, etiamfi cogitatu fit facillimum. Quas fi vera funt, ut profetò funt veriffima, cadit jara fortis Paracelficorum medicamentorum facultas, & ciborum abftincnti® fuperior poteftas apparet. C A P U T

III.

T>ì<zt£ necejfitas in exterìorum medela ojlenfa.

u t , qu® diximus , ex fuis principiis pleniffimè cognofcantur} eft noftr® diligenti®, non in Quxftio. ex plicatum relinquere, & quibus de caujis tanta in ulcerib adducendis abflinentia ‘uìElus f i t , aut, ut dicam reftiùs, vir tues necejfitas: id eft, cur demani omnibus ulceribus piena atque tumida viSus fpecies incommoda fit, tenuis verb & ficcior cur proficua : qu®ftionem quidem & rem à nullo haftenùs medi corum traftatam, fed à nobis primùm & adverfam & difputatam. Fiet igitur illud.' An quod humidum fluentiorem facit materiam exerementorum ? humidum enim terminatur i.ab aliquo quocunque, ficcum vero à fe ipfo. An quia qua data porta ruunt humores? laxat enim humii.dum meatus, quos ficcum conftipare folitum eft. Ruuntqiieetiam ipfi, cùm maxime funt acuti, exuberantc humido ciborum & potuurn. Succedit autem facile per has par tes exitus,qu® fuapte natura corporis univerfi fufeipiunt excrementa. Non aliter fané, quàm in noftratibus phafelis 8c naviculis, in quibus affufa quantalibet, & undicunque aqu® portio fentinam infimam confentientiffimo viarum duótu, gravitatifque interim nutu petit. An propterea, quòd cutis inter omnes alios ufus hunc u^.num habet eximium, ut interne ad habitum corporis excurrentes humores Se fuccos retineat, & quali cohibeat, qui alioquin facile difHuerent atque extruderentur? Sic igitur ut defeétus cutis caufa eft exudantis fèrofi humoris, multò magis integris: quemadmodum in plantis ac fru&ibus, incifis ho-

e r u m e n im v e r o

T rimembris C hirurgia. y horum partibus continuò diflultat utilis humor, nec dtGnit, dum obducatur cruftula, plantis vero dum occaUeicat fettu- HippoccaQuamobrem divine Hipocrates in lìb. de ulcenbus ita ie*. firn initio, Jìccum [ano poximum eli, Janumque eli ipfum. lea gue judicioie quidam, ad tananda plana ulculcula, utuoturob- BojaJ At. ¿truentibus , ut obducatur paulaum cutis , atque adco in meuii cuti» ambuftis, 6c eryfipelatis exuiceratis utumur bolo Armena quam in omnibus unguentorum ad ulcera compoiitiombus tn mediciImmifcebat Julius Jafolinus, prxceptor meus. “ ul‘ An ratione dcbilitatis, qua pars multam advementem tr>a ^ teriam, five exerementitiam five utilem inique lutcipit, modicique calidi jaòturam tacit, 8t intemperatur ita, ut neque concoqucre neque adfimilare eamdem queat ?Quocirca dièturn ¿tnaidUs. ab Arnaldo ctt dottrina f . c. 18. alimentata auratium & non incorporatum, in faniem convertitur, Ì3 ideo vulnerata obefl /«perfluitas alimenti. Jd quod videtur deiumptum ab Avicenna m Antenna. primo tpflo ¡ormone de Ulcenbus, dicente : non fit pus nifi propserea quod cibus, qui venit per locum, convertitur ad ccrruptioner» prop ter debilital em membri -, & quonìam propter debili!atem reflolvuntur ad ipfum, 13 attrabuntur icrfus ipfum fluperflu.itatti membrarum vicinantium ei. Adeò quidem ulcus enarratur per fani em , haec vero per corruptum alimentum in parte proveniéns: hoc autem quaefo,quo pa£to corrumpatur magis,quam per adjun&am multam humtdi plenitudinem ? An quia quanto plus advenit alimenti partibus, tanto plus f« exerementi provemt? hoc autem refufum adflucnter Pc^"n'c njppoealocum inficit & labefa&at? Porrò fcriprum eli ab Hippocra-t«. te lìb. de rnt. bum. Ulcus cum diu agglutinaci ncqui!, humidttaUrti ejus rei caufarn effe. Neceflarium itaque eft, ut ficcius fit totum corpus,ut ficcior & ipfa fit pars,ad ulccris agglutmationem. An quòd ulcus natura humidum humidiore accedente vic-<j. tu fovetur, augeturque ejufdem vitium -, quemadmodum a simile, rentibus jam plantis,affufa aqua,llatim exfurgit collapfus vijgor? Non tantum autem pars ulcerata, led & quae juxta e It, tnadefcit,& circumtenditur tumore five flammeo live Iccusj citrà cujus fanitatem neque fua ulceri evenire potei! exficc itio, glutinatioquc. Hac porrò vi&us humidi reprobandi lunt ^caufa:. B rr0'

io M. A u r e L, 1 1 S e v e r i n i 7. Probatur vero ad ulcera vièfcus tenuis, (ut quidam profecRBdfuhias t° non contemnend® vir auftoritatis adnotavit) quo natura * u lut’ fiat avarior ad diftribuendum id, quod uni fibi vix fufficit. Quippe vacuus ventriculus ex circumftantibus undique partibus attrahit, fic, ut longa confequutione peripheria corpo ris inaniatur. Deinde etiam, ut cafiigentur humores impro bi aflidua natura: fuper his vacatione, qux à ciborum copia revocaretur atque impediretur. Idcircò morbi quicunque ulcera fu n i, i f fuper reliquum corpus eminent-y eos ftmul medicamentis i f fame curare oportet ,ut conceptis verbis pronunciavi! Hip pocrates in lìb. de loc. in hom. partícula 47. & ibidem inferías: elevatam aut levem carnem cibis gracilem reddere oportet. Secus autcm, cùm dièta cacochymia plurimum laborent ulceratorum corpora, maximum ex pieno humidoque viètu fenfuri Hippo«*- ^unC iocommodum » teftimonio ejufdem Hippocratis lìb. ics. II. apbor. p. quòd impura corpora quantò plus nutrias ¡tanto macarpenGs ^ a s . E contrà Jacobus Carpenfis in eo, quem fcripfic de frattura calvario, nemo unquam negrotas, inquit, ex fame atque abftinentia mortuus eft. Meminerimus enim à Galeno Galeoni doèti primo apbor. 4. nutriri per nos quidem ogrotantes, »0« p’ 17' morbi gratia, verum ut vires ferventur folum. Morbi quippe curado tantùm abeft, ut viètum exigat, ut potiùs deprece t e acrecufèt, quandoquidem ab hoc plerumque aliquid foriutatchus. menti capii. Plutarchum, virum per omnia graviflìraum, Simili* audi, qui inquit in lib. de tuenda valetudine: fpuemadmodum quidam. *?forum odoramenta per fe funt parum efficacia, fi verb oleo admifceantur, vehementìora : fie i f morbos, f i humorum abundantia non adfit, facile evanefeere ; fi adfit, difficiliores fieri : i f corpora humore vacua fuberis in morem ob levitatem emergere, i f navis infiar, quam gravis mercimonio farcirla non fremii, infa llirne ferri, i f tempeftatem evadere. Ex lethali autem vomica H.ftoti* ex <}uo pa£to non mature decidiflet, & fe confcrvaflèt , Jafon piinio. Pherxus tarn diu , donee fortuita medicina venifiet, nifi continenti* prxfidioPquam exaètè huic fervatam fcribit Plinius lib. 7. cap. pò. & Plutarchus de utilìtate ex ìnìm. cap. Quamobrem non infulsè dicere equidem folco , vittus parci tate , mala, quo procedere debebant, retrabi. S. Poftremò, an quòd partes omnes robuftiores, cùm vitiofus

T r i m e m b ris C h i r u r g i a , h huroor corporibus fubeft , fubinde occaiìonem capiunt fune debilioribus transmittendi ? Habct le enim in huraano forporc, ficut in oligarchia, fub qua qui plus pofl'unt, eos, qui minus potcntes funt,opprimunt. Ex his porrò caufis apparct, incommodiffimum fc? veneficum effe ulceribus humidum viSìum. js

§. i. T leniufculus, fed non humidus v iffu s,

ulceribus f i t commodus ? Rurfus Se altera quaeftio ibfe offert ex foperioribus nata* ,ium mutius fed qui non humidus ejl viftus, redi detur in ulceribus? ■ Cui qusefito, ctiamfi dilatari difputando pofiet, breviter fa* tisfaciam. Nimirùm ex his, quac ante diximus, decretum hujus non difficile habetur. Sed ita de hac re clarius. Humiditas univerfim eil duplex: evidens Se in fubftantia fluxili duple*, ‘.extenfa ; aUualem hanc vulgo vocant : vel eft ratione taniùm contemplabilis,Sc quse dicitur in potentìa. Porrò tametfi iormalem humiditatem ulceribus re&è curandis maxime ca> verimus; ha:c certe plurimum eft incommoda, qua: curaulata fuis numeris Se tota fui abfolutione officit, Se eo ampliùs, quòd non defint in ea etiam, ause potentialem contineant humiditatem : nihilominùs liquidum excellenter humorem haud folùm accufandum voluimus -, alterum qui multa in materia latitat, fluori memorato sequivalentem etiam fugiendura lentimus. Profeòtò cibo vi ventriculi liquato, par fanguinis eft materia: huic autem Se copia multa procreato refpondet 8c multa fuperfluitatum copia. Nempe & cibisputatis non humidis nonnulla etiam eft aqueas materia; portio, naturm condentis opificio commifta. Quas ob res nihil eft, ; quod folam apparentem viòtus humiditatem declincmus,c«eteram fàcile concedamus. Utraque fuis formis modisque noÉ cet. Quare Se modicus, quantùm fieri poteft, cibus ulce-

§. z. cDifputatio de v in o , an utile f ì t ulceribus. Expofitis jam de humido ficcoque viftu, qui ulceribus debetur, fentcntiisi de vino nane ejl altera difputatio, utrum id B z

i2 M. A u r e i , i i S e v e r i n i id legitime prxbeatur in ulceribus vetuilisfc. Se longèfe fervanubus ab inflammacione ac fluxione? cujus utriuique no mine requè in hisejus ufumeoinmendavit Hippocrates. Nam vinutn fervere humores facit, agitatofque hos ducit ad lo cum affe(ftum,languidiorem alioquin & minime refiftentemj de cujus natura eft, Temper à vicinis recipere, ut mecutn Hippocra confentit Vidius in commentar, lib. de ulceribus Hipp. parùcula tes. prima, & multò ante Galenus in lìb. 3. de medici officio. Non Calcai». follim autem, ut d ix i, per accidens ducit vinuni ad partem obnoxiam omnes humores Se fuperfluitates} quemadmodum in podagra evenir eadem de caufa. Adhuc uTvetuftis ulceri bus herpeticis Sc minutis, experientia probatum eft excitare atque augere (ymptomata. Jtem in pfora , Se elephantiafi , Se ulceribus crultofis, qua: tunt diuturna, vinum minime conducit. Sic autem offendi poteft. 1. Nullum omninò humidum convenit ulceri. Vinum quidem eft humidum etiam potentia, quia auget fanguinem in venis, qui quidem natura eft humidus 8cc. 2.. Deinde cum^ vinum magis nutriat, quàm aqua, qua: non Vimàm nutrit’ vehiculum alimenti eft, plus etiam exerecompara mcnti producit , quod ulceribus incommodat , glutinatiotimi. nemque ipforum magis morabitur atque offendei See. 3- Avicenna fen. 4. lib. 1. cap. 2. conceptis verbis expreffè diAccenna. cit, vinum (Se de diluto loquitur) ejjt in hameiìando fummum ; quod repetitum quoque eft in lib. 4. ine. de curat. 2. Imo, quod gravioris eft momenti, idem in eod. 4. c. de cura heiìic<e, fic hume&ativum ponit vinum, ut vclit potandum hecticis. Has quidem aut fimiles de vino in curandis ulceribusabftiQuibus tamen nihil impedienConceden nendo rationes elle poffunt. dum elle tibus, affirmo concedendum effe, nifi caufa aliqua calida vcvinum ul ceribus ^ proi.tet, ut inflammatio, ac prxterea dolor,pofito etiam, quod bniur. * diuturna fint ulcera. Qua: fententia confirmatur. I- Primum vinum ftccum eft facultate: igitur 8c interne convenit ulceri fanando potum. Affumptum vero fuadetur per id , quod Galenus 3. method, med. ftatuit, nullum humidumf i ve per f e , five per accident commodum effe ulceri. Alias vero profeffus eft ex H ip p ocm e, vinum benefacere ulceribus. Igitur vi-

T ri m e u b r i s C h i r u r g i a . i$ vinum ñeque per ie, ncque per accidens humidum erit, fed íiecum facúltate. Quare &c U Deinde id, quod facit fanguinem dilutiorcm & folutio-z. K m , minùs adllringendo atque agglutinando ulceri valet. Enimverò aqua facit folutiorem, vinum vero vi/cidiarem al p e adílrittioretn. Indicio e ft, quòd manus ex co Iota: contrifìionem & vifciditatem lentiunt. Quanto magis interna: artes? Igitur vinum adftringendo atque agglutinando ulceri inagis proficit quàm aqua. ¡ Confirmavit hoc belle Arnaldus lib. da regir». univerfai.doc- 3. trina f. aph. 6. ubi dixit: fejìina confolidaiio vulnerarti putijji• Amaldus. txè caufatur à [anguine paucte aquofitatis, quapropter aqttofos pit tar vulneratos convenit evitare■ Licet autem de vulneraiis hotnini fermo fit, nihilominìis par eA ratio & fortufte major ad ulcera. Denique m itto, quòd implendis ulceribus aproiftatis vinum modicè potum prodeft, ut c. de farcoticis centuit Hollerius: & multò priùs Hippocrates /. 1. epid.feU. \.p. vinum conceflic homini fratto capite , multò igitur magis Vetuftis ulceribus. Iam igitur hxc cùm abundé declarent, proficuum efie vi ni potum ulceribus: caeterùm ad objetta, qute contrà fenjentiam hanc opponuntur, occurri poteft ad hunc modum. Primum ad primo loco propofitum, effetta illa cfle vini Deputfioi. meri. Nos vero dilutum volumus, & pauciferum: & ad fc- z. cundum veré dicimus loquutos nos fempcr de ulceribus abfoju tè, non de his, qux cum caufa conjuntta funt calida. Ad j. tertium major exigitur refpondendi prudentia , fed tamen ut adverfarii caufa non fit felix. Quamquam enim iunguinem in Wcnis auget lecundùm quantitatem, ñeque per hoc eft hu midum, nifi per accidens, & fecundùm quid. Nam & feìcundùni qualitatem etiam eundem afficit, qua & ipfum afrfettum eft, puta calida ignea. Hanc enim ei tribuerunt, 8c rüppoí«“ lippocrates in lib. de rat. vtftus in acuì. 8c Galcnus in corri- g*jeBU>> tritar. ejufdem operis partícula zo. & Plato in lib. de legibus, P|at0. bi pueris vino interdicit, 8c Ariftoteles in fcPt. probi. 7. Arifloicicj. imnium vero primo Homerus Iliados f . <*<&oír» inai dixit, Homtm. »rdens vinum. Ad quartum dat nobis mutuò refolutionem Dinu%fcribcns 4.

B 5

14 M. A u r e l i i S e v e r i n i 4-/« id /pcihanc diftinitionem; vinumquidem fubftantìee fu<eforDtnus. ma aftti humectare, atque etiam materia, quandoquidem ex eo promptiffme procreatiir humor ; ceeterum complexione non item, fed hac habet exficcare ; qaippe ratio dignofcendi rem humidam Gaienus. ciut ficcam non fumitur, »*/? ab effetto, ut 5. de temperamentis adftruit Gaienus. Atqui vinum five intrinfecùs five extrinfecùs affufum exficcat, hoc confirmante Galeno j. method, ilAvicenna. lud vero confitente Avicenna, quam trattane curationem paralyfis pracipit in calce cap. exhibendum vinum : id quod certe non feciflet, nifi opinatus, vinum confumere atque exficcare humiditates corporis & nervorum, bed quoniam ratione ma gi« quàm hominum auttoritate oportet agi, non defunt certe Unde&qui-arg umcmaj ex quibus aperte cognofcatur illiuscalor: videbus argu- licet fenfus ejufdem calidus, Score Se ftomacho accepti fapor X ' ScoT‘ acris.» & acutus, nec non amarus: odor fragrans, remorfus: nofeatur.° aperiendi, deobibuendi, pruriginem, fudorem ,atftum ,audaciam, & venerem excitandi virtus. unde autem aqua ardens eliciatur, quàm à calido? unde rurfus eft inebriatio? quàm ab effufione fpiritus ejufdem plurimi, à vapore diftin&i ? Quibus de caufis fi calidum igneum, continuò Sc ficcum eft facultate. Indicio infuper eft, quod Se carnem humidam Se mollem alioquin cicatrice obducit. Quam rem Se vulgus vuigì cnun- nxovit » qui dicunt vulnus affufi vini ufu occultefiere. Q u x ciacum. cùm vera fiat om nia,nemo erit me judice, qui potandum in ulceribus vinum deneget,aut qui libere ac turò non concedat, dummodò Se vetuftafinteadem Se calido cum affe&unonconjuntta ; quem Se praefentem Se imminentem vereri debemus. Et Hippocra- in recentibus quidem cavetur vinum propter inflnmmationem Se tcsconfequentia mala,quce commemoravit Hippocrates initio de vidms. ulceribus, Sc Vidius in commentario, qux non oportet repetcre. vuincribus Quantum igitur diuturnis ulceribus curandis non improbaeft vi^um° tur, tantundem 8cin recentibusdamnatur vinum. Quamobrem Ad Fiora- errat (ut ad ipfumjam redeam) Floravantus, qui eo indiferimiadToira? nat'sm utitur : neque defenditur quicquam Poètis, qui in plagis à filiis AEfculapii fàciunt id adhiberi. Nimirùm horum au&oritas in hac re prtecisè tanti non eft, quanti «ftimant. Natalis co-Namque id temporis, ut Sc Natalis Comes teftatur, rudimM‘ ter cxculta Medicina fuit. Practerquàm quòd Pramnium vul neri-

■W 'I T

rim bm bris

h ir u rg ia

neribus ex adftringendo conceflum voluit Politianus ad enar- roiitimus. tatìonem inpr¿fattone Homeri. Quod vero ad univerfum vieufum attinet, Homerus, ut teilis cfl Plutarchus, non abfurdèHomeu ioMachaonem, qui neque magnum» neque periculofum vulnus0““1 jkeeeperat in humero, minus accurato viftu facit uti : fortafle »utero Se artem ejus ipfius, qui patiebatur, medici prudenter (Jflndicavit. Fceminam autem hanc, qute id genus viStus po'«tusque obtulit Eurypylo, tametiì non reprehenderunt, neque Sviftum immutaverunt Aìfculapii filii praefentes; mhilominùs ihon commendat Plato de Reputi, qui ruditatem tamen temporum excufat. Adde, quòd poètarum, ut quisque novit, res ut fe habent aut geitae funt, non eft referre ; fed ut admirabiliores videantur, hoc primum cft eorundem ftudium.Unde e(t illud perdoni Fracaftorii in Syphilide: Se amantes Fracaftotnira Camene. »«s. Quamobrem contendente? ex herbarum fuccis aut aquis, nefeio quibus aut collyriis memorandas orbe fanationcs fecèrej estera qualunque adiumenta praeter divina illa, nulla deiiderant, aut requirunt.

C A P U T

I V.

D e duorum M e d icin a injìrum entorum cum d ia ta ftra jìa n tia compara t ione.

-®c quidem vi&us fecundùm fe ipfum confidenti poteftas eibcaeterum cum aliis Medicina inftrumentiscollatasnon i f o inor excellentia. Nimirùm utraque fuperat benefacienici virtute. Nam qualem internum princìpìum a,d externum haet pr¡eft antiam , talem vifius ratio ad impofita pharmaca CS? ad m m urgia aUiones habet. Atqui eft viftus ut internum prin■ cipium,fi recte infpexeris. Quamquam enim extriniècùs ipfe*nt«num. pibus advenit} tamen virtute vifeerum elaboratur, po'ftquep,ine,flum’ piu tos quali fuba&us fanguis efficitur ; quo in particulas £orporis fingulas didufto atque appofito , cum quo copia: tnodo exftiterintcolle&ae cum ilio fuperfluitates,Sc recrement rnrnfaS u^cus ^efcendunt, 8c patefa&a via prodeunt. Qua; ,_5Xq . a.n t ■» haud tantum haec corrigere, caftigarequq > a.vnt empia lira vel fcarificatus, quantum haec illa contemnunt,

j6 M. A u r e m i S è v e r i n i nunt, faciuntque irrita. Sicut in unoqu'>que communiter morbo hum iris defluxio, qua: intercepu non eft ncque revulfa, junétos medrntis conatus impedit atque relcindit. Om nibus cniin modis id, quod interni eft, pmhibet extraneum ; ut Ariftoteics. notat Ariftoteles z. de anima. Deinde quodnam unquam medicamentum, quantumvis generofum atque efficax, non diluatur ac retundatur à praelènti femper humorum illuvie? Quarta lì velis elicere,foràsqueextrahere e|uldcm medicamen ti virtute, fincm unquam non feceris : fi vero versus eandem iveris, inno repuleris. H x c cùm de externis mcdicaminibus ditta conftent} parem nunc & de internis fentenriam fequendatn die dubium non eli. Siquidem enim alliduè conteudat mcdicus, aut catharticis corpus à peccantibus humoribus ex purgare , aut cxcedentia qualitatibus attemperare, aut fubftantia ipla putrelcemia cohiberej cùm nullus eorum, qua; aiTumuntur, vel tempore, vel modo, vel genere delecs;miic t u s e ^ > n o n m a g ' s proficiet , quàm fi quis confpurcatum con tinuò vas & infettum continuò detergac ìdentidem. At fuperabit infuper defcedatus exterfionem , cùm hic aut potentia: virtute aut ufu frequentior eft. Ita igitur vittus incompetens cùm & numero & facultate, quia familiariù> accipitur, fuperet, multò fupcrior medicamentis fit, oportet. R ette igitur Arnaldo vifum eft dicenti in Breviario, direiam potiftimam omnium effe in curatione cujuslibet ¿egritudinis. Ita per medicamenta nullus adverfus delinquentem distarci eli profettus ulcerum. Atque hasc de medicamenti five interni live externi viribus prie diaeta. Num autem futurus à chirurgia fit aliquis fruttus contranitente eadem, ubi velis difpicere, coge in unum omnes hirudines, cucurbitulas, & fcarificauiceti» ob& venaefettiones, & qualunque genera iunt prsefidioducciidi rum: multò minùs adjumenti ferentia videbis haec, quàm ™mqnePà" pharmaciam. Itaquequòd prorogetur faepe ulceris obduttio, licentiore id plerumque facit excrementorura copia, qux importuni O^cm ordì-nutricatus folius eft culpa. Reliquum eft igitur, ut li fananncm aat dum fit ulcus, & dista pariter opus habeat & chirurgia. “ “^ a “raQ u x tamen utraque cùm unum ad effettum conveniunt al cuni chirur-que adhibentur, quaeri poteft & quem efficientiura locum g.ahafaeat }jabèt dista? E t refpondendum eft porrò, vittus temperati-

tiam

rimemb

rxs

h ir u rg ia

tiatn fub adjuvantibus cenferi. Nam princeps utique Incus eft c°mp»ithirurgut^ cuipritrnm curaJalutis delegata eft, fecundus eftDiatee.tl0' 'omparari autem h xc propè binis manibus poflunt, quius utrifque ad evincendum hoftem utitur homo fortis : & dextra quidem chirurgia eft, finiftra verb diacta* medica* mentum verb, quod tertio loco pono, veluc arm amentum aut clava eft, qua: dextrse imponitur: ut enim inftrumentum à manu motum agit j ita & adminiftratum ac tempe ratura ab eadem medicamentum. Atque hsec quidem de trium Medicina: inftrumentorum pracftantia, ordine, loco, fcntcntia noftra eft. C A P U T

De ulceroforum Vitto, competenti. xplicate nunc is, qui debetur ulceribus, Vi&us propo- Hippocra netur, ut qua: per nos inchoata e ft, confummata fit doc- tes. trina. Hippocrates ergo, qui rationem univerfi vibfcus pri mus edocuit in lo c o , qui fupra citatus eft ex lib. de ulceribus, non alium his viftum deputai, quam panern, ift aquam. Sed tamen de rccentibus huic lermo eft. Nam id ipfe ftatim exrimit pracavens inflammationem, aut ex hac gangramm, de~ nde & cannulfionem propter articulos. Caetei iim verb quod veuftioribus epuli genus debeatur,non explicuit. Quare men Noftra far erò hujus indagare, non alienum àpropofito crit. Sentio i- telitia. gitur in his, qui fedato laborant ulcerum vitio,nifi aut plenitudo prsfertim infignis,aut ex hac dependens affeftio ,vel Carnis efus imrninens noxa contrarium fuadeat, carnium efum non im- ulcerofis piobari. Prasfertim verb commodiffma eft ex his animantibus, conccfl'ut. qua agitatifftmo funt corpore, minimumque fuperfluitatis & recrementi reddunt, cum bono ftnt fucco: ut avium montanarum, Qua: caro qu® mimmi funt roftri; deinde perdicum, phafianorum, cdcndo fit commofjilturturum , columborum, gallinarum, gallinaginis five atta- fima. ^ enis, Sc fi quae funt id genus alice. Indulgere autem cùm uà volumus, neque non convenit quadrupedem, qua: in faeft1111’ Car° ’ Praster fuillam, qua: pedibus exceptis vitio-

De ovis, Sc recenti cafeo non alia fortaffis eft fententia De C magni

ovii &

M. A

ur e l i

i Sever

ini

fc f“ uid“ e'xmaS ni Pnsseptorisjqui cum panem & aquam ulceribus pronippocratis ponit comparate loquendo, prioremque fententiam contra* flaTucnrfum. hendo dixk (magis recent*oribus quam vetuftioribus,) ho'rum quidem vi£tum in contraria ratione reliquit, qua: non tenuis, fed plenioris modi eft} ft tantuni , quod principio cavit, nocens abfit humiditas. Itaque fir ut eius carnis fic Quando confimilium , neque incommodus neque alienus fit a propoefufcarm s f i t ° n ° l l r i S e n ‘S' •<^ ° d & f i e t V eriuS » CUJ11 »Ut C3VU a u t fi-

debeatui.

nuofa, quod plurimura evenit, offerantur ulcera. Vacuitates enim carnis quid ciciiis compleat, quam congenea fubftantia, qua: fanguincm uberius fubminiftrando carnis lacu” «as impleat, ac reparet ad confolidatum ? Sed obftat tamen, quod ex carne pleniffimi alimentr efca plurimus eft provenrus excrementi, quod proxime rapitur in ulcus, ut ante iolHiafoli-diaum c d ; Carnem autem fi concedimus, & ova denegarc ni mos in non debebimus; praefertim duriora, ut Jafolino placebat , S T t * aPhtha Graecis vocata, auftore Hieronymo Montuo: nam L. d' fai*. mollia ac forbilia videntur adtu humida} quam rcrum qualibn duta. tatem abftinendam voluit Hippocrates. _ , . Ambiguitatem hanc ut folvas, memineris duplex efle hul0- nudum in re aliqua: vel percodum Sc bene a calore fubadum ut excrementitii fuperfluique parum contineat; vel quod pluHumidum rimum iftorum habeat} & minime percodum fed inquinans fir oiorum Certa humidum, quod carnibus tfovts tnejl, nutrihtium eft poquaic. tins quam excrementitium. Quamobrem & caro afia licet uic«ocr Pius humpris habeat quam elixa, ut omnes ftatuunt, magis utiiioi eft ulceribus conveniens quam elixa} ficut experientia faciquamdixa. ]g cqmprobat. Ita quod ulceribus incommodum eft, idem continet femper aquei humidi multum, five per totum alimentum, five per partes. Incommoda Ex his funt jufcula, & hoc genus, forbitiones, pulmen«iccrofis ci-ta, lachana, id eft olera, acetaria, fru&us horarii fucculent i } nam ficcati foie vel furni calore non improbantur, cucumeres, 6c omne genus, quod <nW Graeci vocant: pifees pelagii, aut fiuviales, & qui in petris non vi&icant, atque rifees fa x a - alu, quique in lacubus, ftagnis, turbidis limofisque rivis deiofis con- guM i nam qui fub petris & fcopulis viditant, concedi pofcen;. funt, ut & carnium friabilium omnes res: lac & la&aria qua:-

T rimembris C hirurgia. 19 quiEdam recentia , eremores , minutai , morcta , paftilii, fungi, & id genus;haec ulceribus cibaria noxia flint omnia, ¿eque non acria, potiffimùm cùm impleri ipfa jam tanefeen-E fruawim l a defiderant. Caiterùm è fruftuum genere , quod fupra gene« qui ¿ofui, lune excipiendi quidam, qui cùm minimè facetìlentif“ ™ltwu' in r , fed adftringcntis virtutis, poflunt indubiè concedi, ut Jydonia, Iazarola, mefpila, forba, corna, fraga, ccrafa au stera, five fortafle reftius fubacida, atque aliquot i(forum aSia. Quae porrò fruòtuum adftringentia fi vel in panificio,Escogitano yel in reliqua efea comparali lite pofict, convenientiflìmum "oihi‘hoc vivendi praeferiptum putarim : quippe 8c venas & venafum ofcula claudit, contentaque ittarum adftringit , contentricem non minimum roborans. Praeter h xc autem & ainygdalae, pinearum frudtus, piftacia, palmulae fruótus dacly li vulgo , non improbantur , pradertim fi peétus lenire ftudium fit. Eft hoc loco rccenfendus communis medentium abufus AburuJ «hic Neapoli, & in ulcerofis nofocomiorum, & in reliquis paf- ^ “ mefirn honiinibus folemniter exercitus -, quibuseo, quòd boni Pentium, fùcci fervorem fanguinìs aeftutnque, ut dicunn, hepatis ad* temperantia fini, fercula paranda curant ex cichorio, inty* b o , bugloilò, petrofelino, cucurbita, in jure carnis elixisj vel cruftulas panis , vel micas ex corum jure fuffufas,vel teouiflìmas ex novo micarum commaifatu paratas in taleolas éfferunt, creduntque his utiles 5 fed funt non parùm incomfriodae. Nam fingula cùm parata hutnorem multum combiberint, hunc intrinfecùs è corporis officina digeftum tan dem in ulcus remittunt. Quarc per horum ufum madebit hoc , & neutiquam ullo tempore coalefcet. Quod cùm vi deo, tenet me rifus, occupat & mifericordia laborantium? qui cùm fperaverint communi cum medici fiducia ac opi nione, fe periodo una lunae fanatum iri,deinde neque in an no liberantur. Namfanentur, quaefo,ulcera, quse perpetua tfculentorum humiditate madefeunt ! y An non hanc vero ulcera prima fentient, quse vclut tot^^lfmfuofcula & exeuntium vada patent ? Haoc autem viétus humi- perfluiutes di damna ubi cognofcit Medicus, folet hunc transverfum agere unius ad aegrotantes gratiac ftudium, fic uteidem induiC e geat,

20 M. A URE L I l S e v e r i n i geat, laxetque habenas, ut ipfi voluerint. Turn quantum ab officio excedat fuo curator, atque in aliam perfonam transmigret , par eft eumdem advertere. Id enitn coquorum eft proprium •, qui, quod palato placiturum fit, magno apparant iludió, ni hil falubritatem infpicientes. Sed contra facere M e ni'd ici debent, qui, quod ad fanitatem conducit, etiamfi futurum ingratum fit, offerunt. Atque h xc quidem mónita volui, ne quam injuriam fibi 8c xgrotis faciant Medici.

§. i. D e lubricitate alvi ulcerofis confervanda. Alteram hie mihi non tranfibit indi&um > ex viétu iilo a. avidiore, turn his quibus xqua refpondere folita ell alvus, turn etiam magis his, quibus ell natura refrablaria, gravem plurimum fieri torporem e)ufdem , quern iniqué perferunt decumbentes. Idcirco diligentix noilrx fuerit, hujus incommodis occurrere, remcaiumque parare, quo fuim cfficium alvus agnofeat. Namque enemata, balanorumque exftimulatus nolo equidem inculcare, qux folent odio cunblis, non txdio tantum efle , prxfertim verb quod quotidiana foret h x c neceflariamolellia. Gonfilium igitur erit excogitare,at que captare /enientia, qux per os aflumuntur. H x c autem ni- has conditiones habeant volumus, quateniis utentibus fint fa1,““ , cilia: dico ut quam minimé medicamentofa fint, rainime »rtct.fumptuofa. Has fi conditiones habeant, eruntque optima, ic- Qualia quidem utinam 6c nos queamus adinvenire. Sed pro ven- ponemus tamen, quantum per nos fieri poteft, his máxime iH* próxima, difeurfuri primum genera cunttorum in hunc roo! dum. Primum, ut mihi videtur, locum in his tenet me/, turn fubllantix lenitate, & cum natura noilra familiaritate; turn parandi utendique commoditate, turn optata & certa a2.gendi facúltate. Quibus nominibus kbutyrum fecundo commendatur. Utraque verb G commifcueris, temperatiffimum & prxftantiffiraum inter omnia medicamentum feceris. H x c i.e x animantium materia. Tertium naturale & fimplex adju3 mentum eft faccbarum, quod .ubertim ferculis 6c aqux potandx impofitum plurimo ufui erit. Omnibus autem eccoa proticis melle condita prxftant, quam faccharo. Sed mcl * aereum quid non commemoravi primum, quod efculentiffimum

T rimembris C h ir u r g ia . zi mum eft, nifi quantum illi fubtrahit pretium. Vemm in f. quibus hominibus ifto uti non datur fuccedit ros mïïurnus menfium mediorum aut proximorum, delapfus ad quælibet mollioris materia:, five efculenta lint, five potulenta, me dicata, vel fecùs. Id ejus eft facultatis, ut féliciter alvum moveac. Quod 6c experientia comprobat, 6c au&oritas con firmât. Hippocrates, qui potiones purgatorias fubdio exponit lib. de morb. militer, mm. i z j . fæpius item libro de nat. mulierum 49. 6c lib. de intern, affect, z i.fi? 58. lib. j. de morb. admodum exprefsè, Omnia, inquit, per noitem fubdio expofita dabis febrienti, exceptis bis, quibus alvus plus, quam convenìt, fluat. Quamquam vero fubdialis expofitus ufus excogitavit Prolper Martianus in adn. ad lib. 1. epid. lec. z. verf. 7. fàvent tamen hæc potiùs noftræ fententiæ, quàm ut refragenturi quippe quæ caufas dejeftoriæ facultatis maxime adjuvent, proferantque. Confentit 6c cum Hippocrate Diofcorides, qui lib. z.cap.zs». ad ventris officia provocanda, gobium pifcem no£fcum fubdio exponendum præcipit fie vorandum. Itemque Archigenes apud Galenum lib. 9. de comp. medie, locai, c. 66. fubdiales pharmacorum præparationes'probavit. Poft quos omnes viros fuit 6c Oribafius, qui lib. 8. collect. fæpe cum folutivum quidpiam proponit, fubdio an te exponendum præcipit. Quam præparationem 6c in elculentis faciendum advertit Profper Alpinus lib. 4. med. met hod. 14. Art. 15. de varietate. Cardanus etiam medicamen , ex cardani dupla portione rofarum, 6c media roris 6c facchari componit;ad commode depurgandum ventrem. A t alii ex collefto rore deftillatam aquam mire commendant ad promovendam al vum. Nimirum maxime deterfivus atque extenuativus apparet ? " “ f°er‘us rosi Quippe Plutarcho auftore lib. de caujis pbyjicis: tnuiieres eft ¡os. paulo babitiores, tie ob corporis obefitatem pugiles vidèrentur, te- piutarchus. tieris &? perluftribus veftimentis ex lana molitore, aut ex Meli- ^ ^ . tifa tenera goffypït lanugine, rorem excipientes corpora demacia- u°] an°l bant, ne quoque polyfarda onerarentur. E t , ut Langius adver tit lib. 2. epift. jo. ros & [emina tabla rubigine exedit, fj? fubtili vaporum acrimonia cutem abfiergit & abrodit. Confirmant Geaponici, qui feribunt, boves herbis rore rofeidis pajlos emaciari. Hoc igitur confilio caligantes oculos Oftav. HoratiaC j nu*

2, M, A v r e l u S e v e r i n i nus lib. primo ad. Euporiftum ex fuoco mali granati,, cum inci le pari ponione commiilo & quàm plurimo tempore fub dio expofito medicatur : & à Miz.nl do centuriarum appendice, ad oculorum vitiofa concremcnta roris è ccelo Inpii cum fucci rutx momento inftillatio prxcipitur. Jam autem ut de compofitiottibus arte pharmacopaa paratie dicere incipiamusj infi ulto viol. in ros q. f i feliciflimè folvit. Itaque ferapium infuf. viol. vtl faccbarum vel rofarum, quibus ros matutinus deciderit, unciatim datum, huic rei percommoda funt. E il & corn iti od ¡filma finca rofarum faculei refiàua, qux arefe&a drach6 nu una folvit. Atqué hxc de rofeidorum genere. Sed equidetti ex apio pariter probavic hoc ad conilipatam alvum Ocravius Horaiianus lib. 4. ad Eufieb. cap. 1. Confimilem compolitionem certus fum futuram profpicuam, ut qux detergentifNofhum dzfima eft. Compcrtum enim efl: midi mea experientia , vel apio expe- ji mpiex f,oc olus modici ventrem ad officia revocare. Id quodcrerTuo!“1"' do fieri amaro quodam & nitrofio fiapore, qui pianta: infunt, facultatis hujus commodie fedes. Declarat porrò natura , non alia re fieri ftimulatum excernendarum fxcum in inteftinis, quàm amarx bilis interventu. Pofliimus igitur, & na tura: confilium imitati,in alvo duccnda offerre amariora -, fed Amara qm qUae tamcn adftringentia non fint. Nimirìim h xc nihil duchem.mC!" cune, ut abfynthium > fed amaris alioquin adverfa ducunt alvum & dulcia, ut modo dièta, m el, iaccharum, manna Calabra. Vinum quoque yjw i. e. veluti mel dulce , laudar ad hunc ufum Hippocrates lib. 2. de morb. tex. exponentium 20. nec non dulce vinum & paffium Oribafius lib. 4. Cynopfi. cap. 28. Sed [alfa quid orni fi, qux prxcipua erant? De horum quippe motrice facultate tam nulla eft dubitatio, ut etiam idiotx oprili?, falli tum petrei tum fattitii balano pigram alvum exftimulari. Sed èc aqtiam maris huic infufam ejus efle virtutis, etiam ibes aves monftravere, quemadmodùm me* morix prodidit Plinius. Homo vero vel cyatho uno (quod Hiftoiia. expertum in fe Comes perilluftris Cajatii retulit) cbibito con ten ta eft. His admirabiliora funt praparamenta, fieminaque anìmantium fatorum omnia, qux folent efui efle. Pificinm, inquam, potiflimc barbonis, cujus ovis alvum perturbar! atque cxagitari, modo per fuperiora, modo per inferiora, ac fi ami-

T iumembris C hirurgia. 2$ antimonü vitrum aíTumptum efíet, dextrèadnotavitJos.Quercctanus feti. 3. cap. 7. E x his eft 8c Hippophaesj carnes item eorum , quibus pamm admodutn astatis acceffit, ac magis horum extrema; partes, ut dicit Oribafius 4 fynop. cap. 27. Solv unt itemque acida ; folvunt 8c fatua five irifipidá. Ex aci dic quidem eli omphacium, cujus lucci cyathum ampliorcm fumunt ad duccndam alvum ab experto noftri Calabri. Quod cùm in recens expreflo fucco fit experimentum,vetu.ftum etiam fole, aut igne denfatum poíTum eqüidem teftificari pau ló minoris facultatis ad hanc rem elle. Nitri nimirum na turali miftur¿e illa vis ineft, cujus iplendefcentes fcintillas fa cile in arefaófco videris innúmeras. Ad h;ec prima Damafcena diña. Cum his autem 8c incifiva numero: quod confirmatur infuper ab Hippocrate, qui lib. de locis in homìne num. f6. de his aperte aíleruit. E fatuis vero funt atriplex , anagallis, bitturn, fpinachia, papaver rubrum -, quod inter plurima ventrem agitat, apion, beta, cucurbita, 8c fortafle cajfia fiftularis ,!:ermod'Mylus, 8c polypodium. Relatum quoque eft mihi ab ex perto homine, cariei Ugnijuglandis pulvifculurn, quantum tri- caries ligm bus fummisdigitis apprchenditur, ventri ftimulum efle. Muí- »“wducá! ti puram aquam ignis eccrifi venientem inter ducentia ventrem Pura aqua adnumerant : ut taccam ex nive defiillatamaliam. Ducunt cti- ji^¡^ aM*J am mucagtnofa 8c lenta quxdam -, ut malva , almi era¡flor ra- dam ai»üm dix, mereurialis. lambiteus, bugio(Jum, anagallis. artica, vio- ^on“ latta, ce omnia otiti genera, bolvunt cc aerta pungenttaque-, nUdeftjy*ut pulegium 8c fmapi femen ebibita, raphanus comefta, Gal ” • lib. de fimpl. Detergentia etiatn, ut pañis fecalinus 8c fur fur a- ^“c38m0' ceus: furfur ipfum injufculo decoElum laudat Hippocrates: la- Acri* p«»pathum 8c brajjica. Incidentia etiam ; ut allium, cepa, fermin- netetfoìia.’ turn, 8c acetum quandoque. Adde pinguia ¡ ut fusila caro, 8c incidencia. adipofa omnia. Cum quibus 8c jura gobit, feorpii, julidis,perc<epifeium ponimus ex Diofcoridis lib. 2. Molliunt 8c fopori- quorumiam fica quredam, utpapaverisfpumeìfolia Afemina. Húmida denique atque aquea, & qualia mora funt, cerafa proemia,perfica, a« aq'uofc lac ,fenm ,8c omninòqua: nullam infignem habere qualitatemfubítíiut‘*' ea guftantibus 8c olfacientibus videntur : ut adnotavit Oribafius /. 4.fynopfeos c. 27.

M. A

urelii

Severini

§ . x . ‘P roblem a de alim ent is a h u m J o llicita n tib u s expojitum. Si rofcida igitur, falfa, nitrola , amara, dulcia, acerba, pinguia, infipida, mucaginofa, faporifica, 6cacria, 6c alia genera , qua: recitavit Hippocrates in lib. de loots in homine num. 5'6. cornpungentia, detergentia,aque£e fubftantiae multa, incidentia , lubrica, morantem alvum molliunt citantrroblema. que ■, queeritur, quid tanta rerum varietas unum poifit? Enimvero magna haec nefcio an ab ullis tentata controverfia fit. Sed omnino verofimile e ft, inter tot & tarn multas de purgantibus quxftiones, 6c hanc interpofitam eftc. Hetmetico- Tamen ad hoc tempus nemo ullus vifus eft iatisfeciflc. !um.P Hermetici , quibus facile eft cun£ta relolvere fuis aenigmatis, referunt omnia accepta tribus fuis rerum principiis, quae faciunt fingula natune humanae purgatoria , 6c conlervatoria. Dulcia igitur 6c infipida dicunt iulphurea: ama ra j nitrofa, falfa, dicunt falis fymbola : acida verb Mercurii. Sic igitur fingula repurgare ventrem pofte ajunt. Quae placita cum a communi via recedant; dicam equidem unum , non quod rei naturam magis, quam aliorum commenta explicet, fed quod prorfus neceflarium fit,quodque ab his, quae apparent, comprobatur veriflimum. N i nairum otnnem expurgationem ejfe duplicem, ejfentialem , Notha dc per accidens- EJfentialis eft, quae prima fui natura folvit corc/pitanifbuj Pus : Per accidens vero, quod folvens propterea id facit,quod opinio. iniquum eft 6c incongruum naturae partium admittentium 6c ftomachi. Hae partes quippe fenfu funt donate acerrimo, quandoquidem delettari aebeant ingeftis, 6c haec appetere. Purgantia porrb inimica & ab hominibus excogitata nil fecundhn naturam funt. Proinde temperie quadam gaudens ad fenfum exquifita. Quarc cxcedentibus omnibus qualitatibus, primis, fecundis, tertiis, perturbantur. Hujuftnodi igitur cum pvopinquaverint ad haec conceptacula, coguntur ilia emoveri de tranquillo fuo ftatu, 6cad illorum occurfum fe tueri,cogentia fuas vires, atque omnem naturam in fe ipfis. Quamobrem deponi omnem contentorum curam, 6c fuperfluitates dejici neceiTum eft per fe ipfas.abfccdentes, Sic contrariae qualita-

tesa

T ri me mb ri s C h i r u r g i a . zp te s, prima: , fecunda:, tertia: , poffunt eundem effe&um folvenda: movendaeque alvi p rilla re, feerique ¿Kxowpwm»: ilcut certa excedentia omnia virtutes dejiciunt, Se his extinilis omnia de conceptaculis extemplò cadunt. Quod fi confirm*. non eli > qua ratione alia ab affumpto pharmaco, quod pigram adhuc alvum non commovit, liberaliar aqua potus efficaciter dejedbat ? quemadmodum & è D. Mefuaco Se ab interprete Mundino lib. Canonum theorem $. & à Philippo Ingraf- lug«®»*, fia Siculo, libro buie rei dicato monftratum, comprobatumque eft. Similiter & qua ratione conceptum frigus per detectum ventrem, per nudos incedentes pedes ^proritare alvum queat j Porro narrat Brafavolus cap. 6. libelli de medie, purg. Borfium Ducem Ferrarienfium pertinacem remediis folventibus alvum non alia via, Savanarola proponente, depofuiffe. Aliud quo que in hanc rem faciens refert ìbidem, Joannem Manardum virum , ut ipfe appellar, excellentiflimum ovo [orbilifumpto quinquies & feste s alvum egeffijfe, multofque alios molliorem ventrem ex hoc forbili habuiffe. Faentina quoque Illuftri exforptis [ape ovis alvum identidem provocatam tellificatur Marcel l a Donatus in lib. de Mechìocanna : Se, quod admirabilius c ft, ex ovo durato decies alvum citatum Dionora civi prodidic Alexander Benediótus lib, 19. cap. 3 3 - de cur. morb. Hacc igitur communis eft ratio ejufdem permovendat. Ncque vero contra dicendum eft,dulcium Sc infipidorum cum hujufmodi quibufdam tantam excedentiam non effe, qua: ventrem perturbet. Natn etfi non pamm propinquare ad humanam corporis moderationem illa non negantur j tamen exceffum effe aliquem, vel hinc cognofcitur, quòd abunde fentitur, citoque faftidio veniunt, Se abjiciuntur : panis autem, qui vere tcmperatilfimus eft & fecundìim omnes qualitates accommodatus, non nifi per magnas tegritudines rejicitur. N eceffarium igitur ob hoc, è longinquitate natura: continen-^ tem naturalem virtutem revocare ab opere medie amenta firn- j'1 1"cinc” 0. plicia non exa&è temperata,ab sequalitate multùm receden-ftiam a (tia, Se intemperata. Quo faftum puro,ut Afclepiades dixerit , omnia purgantia pharmaca rejicienda, £5? omnia à bona me- Ab effeaidicitue ufibus abigenda. Ad haec fententiam noftram aliqua cir- ptu‘b‘ °™' ca ventres evenientia confirmant. Primum quod minime ven-n« D trem

M. A u r e l i i S e t e r i n i X. trem agita« in quibuslibet omnia* fed efle homines, quibus

facile alvus impellatur ad ingefta quxdam, quibus iisdem vel vehementioribus, ahorura vel non cedat vel adftringarur na ' 2. tura. Similiter nec à teneris pifcibus fecundantem alvum experiuntur omnes, fed torpidam, & morantem ; vitiumque 3-, ex his voratis 8c corruptelam fendane non pauci. Ad h’ec acida (aspe craffis vifcidifque fuccis oneratam alvum expedi e n t, puram vero multo promptius firmant. Denique funt homines, qui maximum inde commodum referunt, unde noxa eft alus. Sic excerafis & ejus generis fruftibus horariis Latinus alvus adfirmgebatur Latino Tancredo eruditiffimo precep Tancrcdus ^hilofophus tor! noftro : quam rem ipfe pro miraculo narrare conluevec fiuftibus m , quoties mcidiflet fermo de fàcili d iffic ile alvi natura horariis baud parcè Hue quoque pertinet ,quod Barpt. Maranta lib. 2. metb dimoi voratis ad- c°gn. c. i ? fcribit quemdam fibi notum, cui ex adfiringentibus itri&am alvom refere- alvus mollior reddebatur, contrà vero e* lenientibus adflricla bai. Verumenim vero fuper omnes qu,d Galenum non nomino ' vii uni tana indubitata; auftoruatis ? qui lib. z. de alimentisi Hiftoria. 2Z teifatum reliquie, Profani Rbetoremfui temporis, quo curii fabulatus bac de re commentatusque ex compofuo ef t . qjties au-

f} 7 m T J ° nfT ' J ubminif iret*r ■ Vud incotnmdJe poteft , fubmoveatur.ìrlxc inquam noftre huic opinioni non parum favent, ut affirmandum fit una illa de caula fieri ^ntam v £ ? Obfetvatio" tnbus iraperitantem varietatem. Ad h xc mulià-es ut plunmum alvum refraétariam habent, quam viri Omninò^an noiìra. tem majorem ad cathartica repugnJ i a m faciunYSn omm quam jun.orum corpora. Pueri, quos fere nunquamTnvcnens alvo flyptica, levibus quibufque laxancibus^xpurgan6 .tur. Id equidem puto propterea fieri, quod cathardcum Ab animan tibus carni -omne contrarium fit oportet. Animantia quippc carnivora vorij qui- cams, felis, dcvorat.s olenbus quibusdam\evom?nt ^ buadam. fuapte natura non funt vomitoria. Erco cnm mr..r, ;J-U gat espellendo infueto atque alieno cibo, confequuntur hunc Thomas Campanel & ahi fucci. In quam rem valet id, quod dixere quidam de la. cathartieis nova quadam opinione: nimirum, qnodmolefìatus à pharmaco fptntus corporis reblor infurgit ad exjellendum, quo cam & alta fupervacua ventarti. H xc

T rimembris C h ir u r g ia . 2,7 Hæc ego leviter oblarse occafioni íerviens protulifie volui, Dosnmî'. non ignarus , quod apud noftros médicos communiter Tenti- de’ íing'uii's0 entes dulcía folvunt laxando i acida incidendo} flyptica con- a .,T U m pr°ftringendo } acria , amara , nitrofa , Taifa, per acrimoniam vellicando atque exftimulando, fimul etiam extergendo, ex- tío«' f»«tenuando, inquit Gal. f.fimpl. 12. pinguia, mucilaginofa, amlubrico quodarn transcuríü } infipida & fatua, fubtili quadam & aquese cruditatis lotura} faporifera, laótea quadam & molli fubftantia} roTcida denique, hæterogenea inclufa ex- sertpionia halatione calida nitroíave : ita illa fere aut fimili alia ratione. r0' u“fÓMf* Sed Serapion in üb. de med. fimpl. ferm. f . fcripfit hæc : E t coxpoiis Herum medicina laxativa dividitur in duos modos : quìa in uno dilicrtau0eorum efi purgatio per naturam, & in alio per accident. Et purgatio per naturam dividitur in duo : quia una earum facit hoc cum medio y (fi alia fine medio. E t laxativa cum medio dividitur pri mó in duo : quia una facit hoc per [imilitudinem, (fi alia per contrartetatem : (fi ifta ambo cum attrazione. E t qua purgai per accìdens dividitur in duo :nam una mollificai virtutem rententivam, (fi alia refolvit humores. E t mollificano retentiva- dividitur in duo: una quidem minuendo calorem naturalem y (fi alia inferendo nocumentum membris interioribus, ficuti ventri y (fi hepatiy in teßinis y (fi fi amacho. E t illa y qua purgai fine medio y dividitur in duo: una earum efi cum liquefadìione, (fi humeZatione, (fi mollificatione -, (fi alia fine mollificatione (fi lìquefazione. E t il la y qua efi fine mollificatione (fi liquefazione, dividitur in duo : una earum cum diffolutione, (fi alia fine diffolutione. E t illa, qu<e eß fine diffolutione, dividitur in duo : una earum qtue abftergity (fi alia qrne ìncidit. Ißifunty inquit, modi laxationis. H æc ille, quæ vides profeótò quàm multiplicia, quàm onerofa fint omnia. Sed ad unam caufam licet analogam cunóla hæc effcóta referri revocarique quid incommodât? prsefertim quando per hanc viatn problemata multa refolvi poflunt, per aliam jam diótam non poflunt. Nam quomodo corruptus in Hornacho ^°"eupt'“íucibus alvum exerceat, cieatque, nifi quòd fit illi iniquus & io cìbus cut impar? Aut quomodo etiam , quæ quibusdam flint purgato-aeItrum*g'" ria , talia non Tunt omnibus ? te ‘

M. A

urelii

Sbverini

S- 3- Certa quadam , qua alvum frovocant , ad. jtm enta.

Certa qu.tdam alvum Sed jam tempus eft ad certa quadam, qua alvum fundunt, exftimulantia. venire. Fundunt vcntrem mel mercuriale defcriptumab Joanne ex Io. Heur' Heurnio Uè. z. prati, methodi cap. 17. quod fit fcilicet exfucnio.

co herbas cum melle cotto , meliis rof'ati modo. in f . Diof. c. 90. haufti tartari pulvis redimento doliorum interna: fuperficiei agglutinata, atque acereta)ex gallinacei jurc, addito maftiches momento, oc làccharo: vel, fi nobilius medicamentum efficere velis , licet aliquando inftrenuum, tartarum ipfum in aqua decoques, ac iubinde defpumabis. Tartari ereniorem vulgo appellant. Omnium autem meo quidem experimento valentilfima compoficio eft ea, quae cum fapa commifeetur, tenuijjima tritura tartari. Ex Caftoie E x Caftore Durante fy. 7. infufio fiorum perfica arboris. ex Durante. eodem radia heleniì condita faccharo vel melle à prandio dcvorata: item atriplicis marina decottum exjure pulii. ex AlexacEx Alexandro Maflaria faccbarum rofa zebedena. qui idem dro Mafiaria inferne fub anum imponendam è fale gemma: balanum propofuit. ex Jui. cz- E x ju lio C$fare Claudino, quatuor paffuta decotta \e\fidiÌo 12U' cus » ,cum grano falis fingulis adjctto. Ahi decem paffulis exacinatis totidem falis grana imponunt : vel radicem polypodii quercini recentis concifa (fi lotte ex vino à §j fub forma acetarii cum modico pipere fumendam fuadent. Acetum vero fit folutivum , fic parandum. Rt aceti acerrimi ferite jijS. fiorum cord. M£ ams. gingib. cinnam. a gj. M. infund.f. a. (fi/afta fori iter expreffioneferveiur u/ui. Fit & ex eodem polypodio exatte trito (fi carne prunorum cumfaccharo confettio & jucunditate 8c ex vìdio dejiciendi efficacia pariter laudata. fiorentino E x Vidio Fiorentino /. p. de curatione memb. c. zi. paffula e x Querce- Corinthiacte in jure galliate decotta, macerata, & faccharo pin~ tan0 guiore condita. Vinum ex rofis pallidis (fi albis tum hortenfibus tutu fylveftribus, nec non ex pruni fioribus, vere parat Quercetanus i» diatet.fett. \. cap. ult. PrieexMatthiolo Tarta- • Ex Mattinolo vero rum Tini. (erutta lapidoia eft vini

T rimembri s C hirurgia. zp Præter hæc funi 6c alii lenes catharticorum modi propofiti per varios au&ores, quorum formulas pofterius hoc eodem libro c. de purgat. corporis defcribunt. Nos verb pro diiioribus experti fumus crußulas ex farina & cartami fmine trito, pura aqua parum diluías, inter planos ro tundos forapes ad flammam concretas -, quæ nebula vulgo, quali »scpéAasi, vocantur. Poft hæc tenerrima fambuci folia in acetariis immifta certo experimento audivi mollitudinem alvi facere. Quæ ipfa & ad eundem ufum approbat Profper Alpinus med. meth. lib. 3. qui 6c l. 4. ejufdem operis c. 14. jus braf f ic i propofuit ex-antiquorum excogitato ita parandum. Accépiebant X F I. fafciculos parvos cymartm braffica, St fingulos Jmbiaffi«. fciììcet unum pofi alium in aquam ferventem in lebete fupra ignem pofito ¡eparatim imponentes fervefieri paululum permittebant, mox extrahebant. Etenim primum injiciebant unum fafciculum, quem, curn efferbuiJJ'et tribus aut quatuor ebullitionibus, extra hebant , atque alterum imponebant j quem item cum mox paulu lum ebulliìffet, extrahebant, & mox tertium, deinceps quartum, atque ß c alios ßngulos, quoad ad f extum decimum devenijfent. Hujufmodi jus expreffum five, ut vocant, brafßc<e infufionem cum oleo & fate dabant ad aut t8j. Hæc Alpinus. Similis autem materiæ, etfi non præparationis, eft fuccus braffica cum melle vel fine hoc haufius. quod propofuit Euftachius Rudius lib. z. de morb. cur. c. 30. Fervefactum leviter, ftomacho palatique gratia magis probarem. Meraciorem verb mulfam, ac ferum, potu offert idem certum experimentum. Præter hæc expertus equidem fum edulcatis aqua calente corticibus aurantiorum & fapa conditisalvum exftimulari plus quarn femel percommodè, fi paulum eorum edulium manducava it homo Sed longé potior eftfacula rofarum Perficarum, quæ infufioni vulgatæ refidua eft. E t multò maxime prættat acetum infu[<e fiema. Habtenùs hæc citantia ventrem interne defcripta lunt médi camenta : reliant quæ externe adbibita id faciunt. E x quo ge nere pauca referam, quæ funt hæc : Unguentum cyclaminis ma jas memorant plurimi, medio ventri illitum. Alii tritam colocyntbidem oleo amygd. commifiam ad plantas pedis adalligant. Alii aliud ad anum fedemque accommodant, nitrofum fciliD 3 cet

30 M. A u r e l i i S e v e r i n i cet &C vellicatorium quodpiam medicamentum. Verum quod faepe laudarunt Euonymus primus, deinde alii, per nos ed am & per amicos medicos expertum, nolim tacere, licer non adeo facile parabile fed ditioribus congruum, Unirne» ex olco deftillato aloes & myrrh# , quo confricari diutins umbilicus debet. H x c fatis. C A P U T

V I.

T )e V it t u vulneratorum . iaitx in ulceribus univerfim praecipiendte brevis , 8c (implex eft ratio : de qua ipfi, qua; licuit per ingenii noftri vires, primi poll: Hippocratem explicaviinus. Major 8c multiplicior in vulneribus tra&andis eju(dem eft cura : de qua cum plures aliqua feriptis mandarini, optima nos hie 8c feleitiflima proponemus , diéluri folum de his, qtt# vulne ribus privatim competunt: nam hasc, qua: communia funt ipfis 8c ulceribus, fuperiori loco funt enarrata. Quare in hoc recentium plagarum genere plurima de vacuantibus funt filenda, qua; in communem utrorumque tra&atum fuere conje£ta. Vulneribus in univerfum viftus conventi tem'tffimus, de quo diccbat Hippocrates lib. de affeclionibus num. 37. txV tjojfj.*rlxc AittoicTové«v, quorum fenfus eft auótore Cornario, vulneratos fame affligito, vel, ut alter quidam ad verbum vertit, Auteliamu. Hippociatis fame meato. htuayxUi dixit Aurelianus chroniun. 1 .1. cap. p. icatentia Verùm adverte diligentiifimum hominem haud voluifle, ut »polita. vulnerati omnes tequè fame Tint opprimendi, fed pro vulneris modo 8c inflammationis impendentis periculo. Nim irum majoribus i£tus noxis parciorem nutricatum oportet ofSimile. ferri, minoribus verb largiorem. Quemadmodiim malis 8c lèditiofis in urbe civibus omnem nocendi viam oportet eripere,in innocentiores verb minorem feveritatismodumexercere, atque ita in alios deinceps. Vulneribus igitur maxi Abflinenti* me deducencibus ad inflammationem 8c ad interitum, ine modi. dia, fi fieri poffit, maxime convenit. Quod periculum quo minus incidit, eb magis in alimoniam accedere licebit. In deque etiam ut fecuritas procedit, procedere nos8ccum piemore viftu debebimus. Quare latitudinem non parvam ha-

T rimembris C hirurgia. 31 bet vulneratorum vittus ; cui paricer refpondere debct indul gencia medici aut, ut verius dicara, prudentia. Jam vero ubi tenuiffimi, plenioris,aut medii vittus modos definire vul nerato quis infatuati ante omnia libi proponet infpiciendaTcmpor* in tempora. Namqtte fi Jub initiis fusrit curandus homo, hete inpt*iciibtnr promptu monebit Cellus lìb. q. c. 16. famern & fitim defide- ration^fu^ rare. Ncque contrà dicet quis,Celfum loquutum de iis qua:confuiendu. obfervanda fint in acutis. Etenim ad horum naturam maximè accedunt & vulnera, fi graviora fint. Indicioque e li , nera accequod ipforum ritu per dies críticos Se impares exacerban-faunt vulue" tur; ut ceftatus eft Hippocrates de frati, corh. 3. Aliud quo-Confimuque^ idem commonftrat, quod ex vulncribus magnis Se citò ocu. & facile transfertur homo in morbos acutos, puta acuta fe - tc'sPP° CU brem, phrenitim, plcuritim, nephritim, peripneumoniam, cardiacam, volvulum , vulva: ftrangulatum ,fpaimum,atque alias partium inflammationes. Par eft igituraut fimilisinutrifque vittus forma, licet difpar fit ufuum ratio : quoniam in ufus.abfuacutis proprie ditti* utimur quidera tenui vittu i ne peccan-“cutù* m tis humoris cottio impediatur, naturaeque opus, qua: in id ufus. ipfum vacat, turbetur;in vulneribus vero probatur abftinen- vuinètibu«. tia, ne aggregati humores inflammationem aut dolores uioveant, interdum etiam Se iànguinis effufionem,fi cafus hanc ferat. Quocircà lapienter Celfus ha:c inprimis mala veren da medicis indicavit lìb . 1. c. 16. Qui ibidem locorum §. quo-CciKl5, modo vulnus implendum eft,de vitlu fauciorum ita praeferipfit ; vinum omnibus, dim febris , dum injlammatìo efl , aiienum eft > {iem ufique ad cicatricen, fi. nervi, f i cofia, mufculive vul nerati funi : etiamfi alte caro, aut fi plaga in fiamma cute, ge neris tutioris efl , potefl non pervetus modici tamen datimi ad implendum quoque profuere. ' 0pinio(]uo. Contra hanc fententiam fuerunt ohm nonnulli,qui vinum rundan» ati ce vittum pieniorem exhibendum percudís vellent. Ex his Theodorìfuere Theodoricus, & Ericus Hermodavilla cognominatus, cus. & Joannes Anglus ante Guidonis aetatem. Poft hos vero Chymica: fattionis homines quidam, ut videntur, Leonar-gius. dus Floravantus, Se Thomas Zephyriel Bovius, Se medici fuI“iavau‘ omnes vulnerarii noftri temporis, adftruentes debilitatos & Thomas fanguinis effuGonem palios efle confirmandos alimento, non infir- rum.

M. A u r e l i i S e v e r i n i Ucpuifio

infiririarjdos magis inedia. Quse quidem ipforum ratio prima ■ ffpecje yalens & confentanea rationi videtur. Verumtamen neque diffentimus ab his nos,cum refc&u virium opus habent, •*' alendos effe ajgrotosj non immemores à natura,cùm has va riale™«- lent, & omnia, quac ad fanitatem funt, confici: fed tantunnuici«ifm°*dem quoque id , quod Galenus in commentar, primo aph. 4. mo de »fu tenuit, infpiciendum volumus, qui ait : In eegrotantibus raro nuiiTmu ut vires, quas invenerimus, majores reddamus ,fed ferè femvircs qua- per operam damns, ut in longis quidem morbis eafdem retìneamus femmfurV ac tueafnurì in acutis vero modicè ìmminutas confervemus: »am cibandum\ fi in Us femper, vel quales accepimus fervare, vel etiam augenon ultra. ri Jluduerimus, morbum procul dubio auxerimus. Hasc Galenus# A tqui, ficut ante demonitravimus, repetimus modo, & vul nera acutis refpondete,Se in acutosplerumquedefinere. Qua-" re faceffat ha:c hominum opinio, qui fanorum viftum admiDe vino niftrandum asgrotis volunt. Vini autem meri potum quis facdfu^'Ga niE ment‘s aPPr°bet initio vulneribuspquod veneficum ne di-* ieuus.s' i cam, certe inimiciffimum conceptis verbis prodidit Corn. Celfus lib. v. c. 2.6. Galenus lib. 4. metb. c. ultimo. Vinum, Epigram- epigramma vetus habet, vim babet igni parem. Quare quid thoiogia!“" temerius fiat, quàm vinum merum admovere his, in quibus de cavenda humorum fluxione atque inflammatione noftrum magis ftudiura effe debet? Quid enim hoc aliud,quam eandem longe pnetereuntem advocare, aut illis ubi non eft ex- • citare? Ita enim vinum ferio cavit Galenus /. 8. de cvmp. med. locai, c. 7. Tametfi vero Hippocrates lib. z. epid.fett. v. vinum conceifit homini frafto capite : nihilominùs irreptitium illud nec germanum Hippocratis pronunciatum teftatus eft Hieronymus Mercurialis adnotatione illius libri 17. Sine vino igitur, fine carnibus,& ovis, in fumma fine his,qum fanguinem alunt, & multi valentiorisque alimenti funt, at-* quealiis etiam, qua: communi funt in ufu, cibariis tramanda vulnera funto. rirtium in- JUm igitur, ubi certum e ft, ciborum abftinentiam per hos varicu** ca^us neceffariam effe ; casterùm & partium affeftarum rationem habere oportet:non tam ut periculo inflammationis occurratur, verbi caufa nervorum patientium , aut articulorum, (de his enim communis eft abftinentiae c a u te la le qua modo

rimembris

h irurg ia

mòdo didtum e ilj)fe d u t formx etiam patientis particulaj-* fuccurratur. IMimirùm cùm vafa difrupta funt, non qiiòd ad modum tantum pcrtinet modcrandus eli cibus,fed Si f'rigidus, craflas fubftantiae, modicéque adftringens efie dcbet -, . quo Se praster paucitatem idem refrigeretur, incrafietur, Se in venis quantùm fieri poteft contineatur. Verumtamen fi nervi fin t, qui fuftinuerint i£him, ab a- v»in*ribu* ceto & acidis abflinere vulneratos oportet. Nam prieterquàm quòd ferire hoc nervos Se vellicare ratio docet, quod munì, penetranza multum in loca haze prsecellat} adhuc experimenra nos docuerc, etiam non percufios, (ed qui aliter affefti fint j noxam fentire nervos ex aceto. Quod equidem ab experto comperi in J a c o b o ---- notario quodam Siculo*, .atque in aliis compluribus. Itaque re£fc vulneratis omnibus generaliter prohibuit Guido trail. 3. do£tr. i.c. i. cui con-Guido, lentit Galenus comm. 3. lìb. de ratione viSlus in acuì, partic. 39. °ndtDc'*ex neotericii vero Andreas Ctefalpinus in qitieftione.de pra~ faipinu». (lentia qualitatum tertìarum & faporum. Veruna acida omnia minime profliganda videntur, quae compefcere fingularitcrnetibu» pofiunt impetum bilis, partes iftas natura fua maxime lacéffentis, atque infellantis. E t pròfe&ò multi è doótis prtepa- f0iT°tcm~ rari panem & cibos mandant fucco citrii, limonii ,omphacii, malorum granatorum acidorum , oxalidis Se rhois obfoniorum : quorum fingulorum fapor qualis eft alius, quàm acetofus? Conceflerunt autem ejufmodi cibaria viri maximi permultij Rafis, inquam , l. ad Manforem regem c. ult. Se i f . continentis c. 3. Guilielmus Salicetus, Nicolaus Florcntinus, Jacobus Carpcnfis, Jo. Andreas à Cruce /. 1. ir. pr. narr. f . Ambrofius Paneus, Cxfar Magatus/. 1. c. 88. J. C. Tagliacotius /. 2. c. 13. Henricus Vacca in propofitione chirurgica c. de curatione, atque alii. Quare quid illud eft , quod pruden- Quietimi, tem hominem cohibuit, quo minus concederet acetum vulneribus? Refpondet non negandum , acetum aliqua ex par-Rel*onfura' te bencfacere bilis retundendae gratia ; verumtamen cùm pe- ac« ì innetrabile cumprimis fit, vellicare atque perurere acerbitatec0mn’0,,,• fua partes dolentes poteft,atqueadeo magis offendere. Q u o -Gentilis ia circà dixit alicubi Gentilis acetum rumpere interiora £5? carmi-1. de f*bùnarty cùm fint debilia. Illud igitur fàccharo mollitum edul-^ idorum E catum-

M. A

ürelii

Severini

S f t S i cí umq“ C .“ ’’ S “ *1“ 1" <*. Succorum illorum mi„or eft aceto, etc certe vis, cí micior afperitudo. Itaque etiam vero mea icntentia non incornino Je poterunc infundí fucci ifti vel offis vcljulculis, 6í ejus generis cduliis, quae lege vulnerum offeAnaloga uincur. Offeruntur autem varia variis ipforum generibus, uc nervea nerveis, oíTea oilei cartilaginea cartilagineis, cccef«sÌS « . , UV 1C,VCa uC,VeiS’ OUs l °!kJ,s’ '-ariHagtHeacartilaginets, n lumina vifeera ... vifeeri• • jd eft. ani-•‘cbris cerehia, quanturn licer, AT 8c iin niantiun, bus, ficca ficcis, temperata temperatisi ur fua eli: conferGaienui. ^andi regula propofiu millies à Galeno in arte medica, 6c aii^ i r r ; b,V SeCUndUin VC^ alia0vuln.eribus vaforum p r illò fini in inai cibo- crafiJntia, ut amylum , & oriza, 8c Cimila ,animantium exxum co«- trenate partes. Itcm adftringentia , ut frudus (lyptici vul8 UInerato capiti fint confortantia, five fua fublhntia, five pneparatione, 6c conditura, ut myrobalani conditi, laccharum roiatum, cydonia laxarola, cerafa, 6c pyra acerbiora, cor na, foiba mefpila. fruftus pinete, Se alia. Id o tboraci fine aiteuaca 6c lenientia omnia, ut ptilana, 6c cremor eiufdcm cum laccharo, amylum cura Cucco amygdalarum, uva paiTa. Fruauj,<iuiZlz'P daCtylorum fru&us Sec. licet glutinationis tempore pIOviti» neque aliena iunt ftyptica, ficuti Nicolo placet. Pro Citi vecifione°C" ™ vel teftu five interne five externè p ro fe tò , acque alia quaconcedi li- libet( huiuftnodiicaufa probantur fraga, mala punica,granata «ent. videlicet (htec duo albo faccharo afperfa funt commodiora •) lazarola, cerafa amarena dièta, qua: guftus funt acerbioris. Pruna Damafcena , itera rotunda, 6c praeparva, coquiraella,cornila, & cornella dièta Matthaeo Sylvatico in opere pandettarum y zizipha, mororum atrorum frudus Celfo fecundum Latinos, fycamina vero fecundum Grtecos vocari dixit Aurelianus hb. 4. chron. c.S.p. 490. qute approbat etiam ad illud rei Sard.anus Oribafius lib. 4-fynopf.c. z7. M efpili,cor’ a a ’, hftlC1’ amygdal:E recentes, pinearum palmulte, quos daètylorum vocant frudus, prò tempore 6c rerum permilTu Nam prudenti h * c medico fcribuntur, non volgari cuilibet. Aurantia dulcis vel medii faporis, limonii, citreorumque pars interdum non offerentur importune. Cydonia pyra acerbiora, apia poma coda dari Colenti qua: ut belle P - T r,-fX GaIeS° & Tralliano docuit Heurnius prattica: vtetbodi hb, f . c. 18. §. [Qutevenarum tenfiones laxentQ prin cipi-

T r i mrmbris C h i r u r g i a . cipicns, ut poma in vaporem fcrventis aqua: fufpendamus «1 iufficientem coduram. Eftque ratio duplex. Prior vete- quorum rum. Alta , 8c aqua femiplena olla accipitur , huic crater«to' P“°rpro operculo imponitur,fupra quem frudus imponuntur, ac blande coquuntur. Altera ratio eft, ut divifa poma patinis „ a,‘° a tc' duabus concludantur, & ha: olite aqua bulliente piente imponantur. His quidem Gc paratis 8c integrior fubftantia eft, & nihil empyreumatis reGduum eft. His ratiombus paratis frudibus vulnerato vefci datur, vel per vidus tenuis parcitatem, vel cum ad pleniora ventum eft poft claufam menfam. Nempe ventriculo confulunt & c a -CtpUi cou. piti. Cui capiti ut confulant, vulnerato prafertim ,dam a luicnc« rena i. e. acerbioris guftus ceraia, vel lazarola, vel corylafru£lus* frudus, vel myrobalani, quod medicatius eft, condita: faccharo plurimùm funt profutur*, potiffimùm ubi duduum partes & vaia percuiTa lint. Atque htec quidem ex elculentis.

§. i. T)e 'vulgar't ac minus ex quieta vulneratorum diata. Trademushic primùm communiorcm vulneratorum alendorum rationem , produduri poft h x c exquiGtiorem & pri vatane cafibus illorum variis refpondentcm. Abdomini per- Concoailtl foflb debentur forbitiones eupeptas i. e. tenues, 8c minus ex- lortmione» crementofa: : uti pulmentum à 4. magiftris propofitum, qui i?i. Gmilam triticeam q. f. cui ex aqua calida pluviali per ho-^ntur.° *' ram digeftae & colatte additur pulvis amyli ; tragac. gummi formuli Arab, hingu. drac. confol. major. & pilorum leporis minu-pu“ ** tiflìmorum pro ratione mere ter vel quater. Cujus loco eft jus gallina:, cui tragac. & gummi Arabicum impofitum (ir. Haec funt plus minus exemplo fatis. Caeterum ficut de efculentis, parite’r 8c de potulentis habeto, Gve fubftantiam capicns Gve mifturam. Communis vero vidus eft panis contritus & comminutus, Gve integrior ex taleolis divifus. E x hoc Gt pulticula vulgo cuia. panatella dida. Panis cum fymphyti radice pulverata pro-Pa™ medu ponitur quidem arthriticis ab Aureliano lib. v. c. z p. fifi.Trìticei gefcd juftius à nobis ad vulnera ufitari poterit. Ptifana hordeacea, vel hujus cretnor hordeum ipfura corticc nudatum E 1 turn

M. A c r e u i S e v e r i n i tum integrum tum comminutum, aut fpelta vulgo, Latine zea, amylum, aquae infufum & ex abje&a aqua refiduum far mundum alicas vel zea;, vel carum farina, paftilli ex polline lìmilie, k ifc h .i.c . fimila trochifcata, qua: deferipta eft in opere pandecìarum. O riza, & ex his paftilli. Alia mi». E x mica panis albi paftilli, & id genus. Cucurbita elixata, exprefià, & pifta. Borrago, five buglofliim, fpinachium, atriplex, blitum, modice prius elixata, §t minutim concifa. Colicoli cucurbita; elixati, & parum concifi. lupi falidaCondìti ni colicoli, & afparagorum teneritudines. i*aiformi Singula h s c la&iformi diluto feminum frigidorum majod*rù!oUfit- rum> aut fruftuum amygdalarum dulcium,aut butyro,quod cuia heiba- nominant, amygdalarum , aut fru&uum pines , prteparari ce*& concoqui poterunt. condita Ipforum vero aliqua & iàccharo condita fapicnt, ut panis qtutdam. »qua elixatus, pultes hordeaceaf, amylum. Aliqua jure cicum butyro cerum cum aromatis, herbis bonis, & butyro conciliato papacata qui- njm madentia, ut fruftula panis in taleolas. Butyrum amygEutytum txdalarum ita parat Gentilis in febribus putridis. Recipe amygd. S S S T ^ ™.“ ndarum m i- Plus minus, teruntur exatìe in mortario, & diiiolvuntur cum modica calenti aqua, conje&is fuccusincolum exprimitur,manabitque fpiftamentum butyri forma, quo immillò in fìfcellas, tenue quod eft tranfcolatur, & craflum ufui refervatur,vel ut fimpiiciter in tenuiflimum viftum fervetur, vel quod aliis incoquatur. H s c quidem prò robuvto dtbìiioex dilutis feminum aut faccharo parantur & condilibus firmi- untur. Jam vero debilioribus praedi£ti paftilli ex mica panis, mLu!‘ 'Pnve mica diftrita & comminuta, oriza, & limila, nifi flatulentus hominis affe&us, vel aliud quid tale prohibeat, ex jurevituli, vel hcedi laftentis concoqui poterunt, aut ex ju re pulii macrioris: qui gradus eft alter dista: prò imbecillioribus. soibitioim Hoc fané genus prò affliftis partibus oris, 8c guke, maftimaximc ¡n cationique fervientibus, vel adjuvantibus aliis maxime con.affeaibus venit: vel fi minùs quidem hominem nutrire velis, 8c vires d*.£°^cie11'fovere , prtedi&is iifdem juribus incoqui confuevere borrago,

T rimembris C h i r u r g i a . 37 cichorium, intybus. His addere tu potes cicerbitam & chon- ^bi ,minu*3 drillam, laótuca: etiam cauliculos, fi concraftari magis fan-’ nutnie ominem yeguinem expediat. Cremorcm quoque amygdalarum.cum1,siaccharo, non melle, quod Trallianus pleuriticis offert dabis his, qui pe&ore aut ore laborant. Sed butyrum reccnspiaolifjfex ladtis pinguitudine,quam florem ladis appellant Scaphro- »eftibus galadtes Sc melcam , in noxis pedoris approbandum, Sc ra-coramodustio vult, Sc confuetudo obtinuitj five iplum per fe, five adincommo aliquorum condituram. In caeteris non adeo tutum eft propter eandem pinguitudinem, quae incommoda etiam inflam- pinguitudo'.5 mationi fubditis corporibus: ob earn caufam praiterquam petente neceifitate, & nifi parce, nonutendutn.

§. 2.. T)e formulis cibariorum firivatis. Dabimus hie iis, qui defiderant, aliquot cduliorum neccfCremoi fariorum formulas,quas non ingratis excipientfaltem curiofi. ptifaux Ratio parandi cremoris ptifan<e, qui ufu frequentiifimus eft Neapoli Neapoh. iji. hordei recentis diligenter nudati a cortice f^j. vulgatus. decoque ex hordei aqua fuificienti per diem naturalem, demde cola per manicam Hippocratis, & quod colatum etiam Romanas cum facchari albi quod fatis eft condi, 8c fub dio repone. parandi mos. Contufum Romani in aqua pura coquunt, in his varii. I oteft far decoqui Sc duplici vafe ad majorem vifeerum Raiio dereirigcrationem , poteftque ad exadtam pcrco&ionem olla coqucndi clcconclufa fuo farre 8c aqua fuificienti plena fub cinere calido fanis gantioi. prunarum fuffodi, ita lente fine coquentis cura percoquitur ipatio z. H. Poteft fic Sc alica parari. Qiiidam hordei far Alica. per nottem aqua: tepidae infundunt, Sc mane hac abiefta ex recenti aqua coquunt. Cremor alius alicae, vcl hordei farina cum aqua co- Cremor alt quitur, oc additur granatorum, limonum, cydoniorumfuc- ear. cu s, aut omphacii, aut acida: rei fimilis. Valet phreneticis, levibus humoribus denfandis, Sc intime compineendis. Ufus ciuf/i^0t>US ^ V1US ln curand°rum morborum method, c. de phreni- drm. Ratio parand# pu/tis ex hordeo decorticato , e* hieurn. lib. pratt. rneth. c. de cmulftonibus. V- w d e i mundati §j. coque ex fesquilibra aqua:, turn in E j pulti-

38 M. A u r e l i i S e v e r i w i pukiculam vertatur, raox trajice per fetaceum, hinc adde emulfionis 4. fcminum frigidorum majorum , fem papaveris albi an. 5j cum fii] aquae hordei fiat emulilo, quam cuin ditto cremore concinenter agitato, fac ferveat, denique ad delicias addc fyrupi de p.ipaverej facchari albi an. 3j. f. bordtatum. Longe diverfam ad phthificos alendostenuitrationem Her cules Saxonia l. c. pantbei med. c z. quam 8c noftris fecundum thoracem vulneratis accommodarc licebit. Accipit flores farinas hord. & facch. exquifitc triti fing. Piij, in ollam utrumque (Irato uni alterum viciflìm imponit, ut nil reititerir, (addere licet & fruttus pini, & china: radicem con trita, fed meliori cum gratia palati) obducitur oli® ofculum palla, poniturque in fumo non impenfe calerne, finitur ad horas 4. partem fingulis diebus continuis, deinde portio hujus qua: non excedat §j contunditur, Se ex hoc in jure optimo, vel latte, aut cmulfione amygd. dulc. fit ferculumori fuaviflìmum, & ftomacho utile. Gentili» Gentilis in libello de feh. putridarum curatione cap. z. adjecit prxparata his aliam induiiriam, ut farina hordei creta tenuiifimo cribro hordci fari na. fetaceo injiciatur intra pallile in fumo dum panis coquatur, Si hoc exatto tempore edutta fervetur ad ufum. Jofephus vero Qucrcetanus in Diatetico refert Gallis hordeum mundum exliccari in fum o,ex eoque fàrinam confici, qua: per integrum annum fervatur. Qui idem vir bordeatum parat ad hunc modum. ijì. hordei llordearum Quercetani. mondati § iiij, coquatur in ollula affundendo inter coquendum jus optimum ex capone , in quo Tuo tempore lattuca, borrago , acetoià , portulaca incolta fuerit : hordeum ita coftum per fpatium fex aut 7. horarum ad minimum, 8c optime tritum trajice cum jure ilio pèr fetaceum, & in pa tina effunde fine alio additamento. Eodcm fere modo p rsparat Matthaeus Gradius in conftl. 8. pro curanda ineunte becAlioram fica. Quidam, ut albius & guilui gratius reddatur hordeaprxparatio. tum , addunt terendo hordeo amygdal. decorticatarum unam aut alteram unciatn. Simplicùs alii fic. Hordeum mun dum media cottura remollitum teritur , 8c cum latte amyg dal. dulc. fufficienti coquitur itcrìun cxattè, & exprimitur ma nica. At

Pulticula hoideacc*.

T rimembris C hiru rgia. 39 A t fi conciliandus fit fomnus, tale paretur hordeatum > hot‘ pergit Quercetanus, atque item Montuus, & Rondeletius. deatum.'01 Recipe hordei mundati, accurate vel cum prædifto jure, aut fimplici aqua coóti, uncías quatuor, amygdalarum duicium uncias duas , quatuor feminum frigidorum majorum mundatorum ana lemiunciam, feminis papaveris albi drachmam unam. Amygdalae Si femina maeercntur per duodecim horas in aqua la&ucæ, dein una cum hordeo,ut fuprà, cofto oprime terantur in mortario marmoreo, Se tranfcolentur per fetaceum, addendo iacchart quantum fufficit. Coquantur fccundùm artem,8c exhibeatur hora forani tale ptifanarium vel hordeatum, ut vocant. Crémor autem hordei fie paratur. ift hord. mund. tb|3 infundatur in aq. capili, ven. iufficienti per diem naturalem bull. Se extrahatur mucilago, fiat fyr. cum faccharo f. 4. His hordei (extende etiam ad altcairì) præparamentis cali da fub rerum exigentia, id eft, affeStus, temperatura:, ac natura: hominis, regionis, temporifque anni, atque hoc ge nus aliorum, licet addere granatorum, limonum, aurantiorum, citreorum, eydoniorum, omphaciique fuccus, aut acetum, aut limile aliud, quibus addenfati humores corporis Sc coa£bi caput ægri non pétant. Panateliœ conferito talis eft. Recipe medullam pañis albi, infunde cum jure caponisPanateli* per unam aut alteram horam, Se per fetaceum trajice, ad-¡^f"aa“0 dendo vitellum ovi unius, 8c parum facchari, coque ad juftam confiílentiam. Diebus alareis pro jure caponis infondatur pañis cum la£le. Alius panatelia confidencia modus. Recipe medullam pañis candidiífimi minutim infricatam Se probe in patina argentea fuper carbones exíiccatam : infunde f“cnu„dá° cum jure caponis, diebus nempe farcoticis, aut cum laéte diebus afarcis: coque in ollula, fuper infundendo continuo jus caponis, vel la c, ufque ad perfeétam decoftionem. Hæc panatelia ægris quovis tempore porrigi poteft. Reliant edulia alba , Gallis blanc manger , cujus præpa-Edulu *lbaratio varia eft, fed optima in hune modum conficitur. R e cipe farina: orizac femilibram, infonde cum la fte , accipc prx-

M . A

u r e l i i

S &

v e r i n i

prsEterea pulpam integraci caponis co£ti, amygdalarum N .

tcrantur in mortario , addendo orizac farmaci cum laèle infufam : mixtis Se traje&is omnibus per iétaceum adde fac chini ad libitum: coque, fubinde mixturam agitando cohleari vel fpatula lignea, ufque ad confiilentiam pappa:. Pappa, preparami- cum farina albiifima, quae diflblvi dePs pp* for bet in ¡ufficienti quantitate laètis, omnia decoquendo in lcmula. bete ufque ad juftam confiilentiam. Quidam addunt vitellum ovi, 6c facchari aliquantum ad libitum. Simplicior ejufdem dulciarii preparano ex carne peStoris capi vel galli na:, cum mundis amygdaiis intrita, faccharoque albiflìmo 8c aqua odorar, roiarum eli ; ut video placuifle multis , 6C Ambrof. Parxo alicubi fic diélanti. Sequuntur reftaurantia vulgo ditta , incomparabiliter atque Reftauranmulto aliter pr<ejlantiaì quàmqua vulgò parantur alimentoji glu tinm foiru u' x. tinis expertia. Recipe caponem duorum aut trium annorum , deplumatum, & excnteratum : quem collo, alis, & pedibus refeftis, in fruita minuta dilcindc : porrò accipe unam aut duas perdices, coxam vervecinam , aut vitulinam : hae carnes omnesminutim incifae & invicem commixtte maccrentur per ì z. horas in vino albo : indantur poltca in phialam vitream, addendo cinnamoni femiunciam, Si unam aut alteram nucem mufcatam, craflo modo contufam j corallorum, margaritarum praeparatarum, ana drachmas tres -, florum borraginis , bugloffbe, ana pugillum unum: omnibus ritè mixtis, 8c invicem agitatis, vafilque orificio optimè claufo, ut nihil exhalare queat, ac in aheno aqua repleto collocatis, coquantur, idque fine ebullitionis intermiflione per feprem octove horas. Quo tempore carnes perfette & fufficienter coquentur, & jurulentae fient. Tepefattum vasaperiatur, jufquc inde feparetur, exprimendo refiduam carnium partem per lintcum : omnibus refrigeratis, pinguedo, fi qua: reftac, cochleari argenteo feparanda eli : fique forte cruditatis quon dam apparent veiligia, jus imer duas patinas recoquendum e li, donec albedinem Si decottionem perfettam aflequatur. Hujus reftaurantis, initar gelatina: gelati , accipe tria vel quatuor cochlearia j quod in patina fuper carbones eliquatum ,

T iumemèris C hirurgia. 41 quatum ,forbendum desagro advires inftaurandas ridque contmuandum fingulis tnbus horis. ex quo bicvi reftitutum in illum videbis. , , . . R eftat, ut adhuc pauca dicamus de gelamis ,earumquepr*~ Celiti««. parandarum modìs: ex quibus unam prae cxteris uuliiTìmam tantum proponemus, quae Scicquitur. Recipe unum caponem duorum annorum, vituhnam pòplitariam, pcdes vitulinos quatuor : omnia decoque cum vi ni albi duabus menfuris, & aquae tantundem, idque m olla nova vitreata: defpumando pinguedinem,tam inter coquendum, quàm poft: omnibus fufficientcr codlis, jus pei 1in teum fortiter exprimatur, & pinguedo, fi quae reftat, omnis dematur: jus porrò in ollam novam trajiciatur, adden do faccbari albiflìmi fesquilibram, cinnamomi integri femiunciam , caryophyllorum N . l i . Poft cujus ebullmonem addenda infuper (unt duo ovorum albumina fufficienter agi tata, iterumque ebulliat, dein tranlcoletur per manicam : & fic habebis gelatinam optimi nutrimenti, quae prodeft appetitui proftrato, & languoribus aliis diuturnis. Eadem ut colore rubicunda efficiatur,in locum caryophyl lorum alii parum fantali rubri adjiciunt: alii, ut flava fiat, paululum croci addunt: alii, ut acidulum & fuavem acquirat faporem , affundunt fuccum limonum, vel parum aceti. Haec ex Quercetano. Alia etiam ejufmodi plura , fi velis, invenire per te ipfum poteris apud Bartolomaeura Scapium & alios hujufmodi co- ium am, quos Pontificios: ut ne Apicium Platinam, & fuperiores ejus generis audtores nominem.Eft 8c LeonardusFloravantus,qui lib. f. fecretorum rational. cap. 84. fi? deinceps pleraque iftorum confcripfit. Eft 8c Euonymus, qui lib. 1. c. de aq. ex animalti. deftillationes plerafque caporum defcripfit. Neque vero te tsedeat aut hos profeflores inquirere, aut haec ex aliis audire: fiquidem coquinaria auxilia femper medicis neceffaria effe fcripfit Plato. Plurima quoque iftorum expofuit Arnaldus: fed ordinatam generum rationem nemo melius fcrip fit Vidio Iti. de lattone viSfus. F

ss-

M. A

uk e l i i

Severini

§. 3 . D e potulentis. 1•

E potulentis fimplicijfma Se prima eft aqua. Qam ipfam ut 8c acetum notninavit fortafie pro acecoiìs Hippocrates l. de affett. 37. picrocholis acetum mulfum dulcem in aquam deitillat lib. de frail. 39. Nunc vero ufu trita eft, qux faccbarum & cinnamomi tantillum receperit, five co tta , fi opus z -fit ; five cruda,fi alteram aeger non ferat, fed pane infricato 3. ac leviter torrefatto faepius tranfvafata atque elutriata. Item

4. aqua chalybeata. Ab hisaqua eft, in qua hordeum incottum _ fit, vcl coriandri femen prmparatum, vel fantali : vel uva ' palla, pruna,zizipha, atque hujufmodi dulce genus, fi pettoralis ufui fit : vel adianthum &petrofelini & graminis radices, 7 -fi diuretica quxratur : aut in quaoxalis, vel portulaca, vel ta8 .marindi, vel acida cerala recentia vel ficca fuerint elixa, fi adftrittioni,fiti,palatove ferviatur. Sunt multi,qui purasaquae, vel hordei, vel aliorum decotto, five ad retundendam bilem, five ad compefcendam fitim,five ad ftomachi gratiam ,acidos fuccos immifeent, malorum punicorum, citrii, limonum, oraphacii, oxalidis , rumicis, ribium, baccarum rhois, oxyap canthae, u v je crifpinae: demum fyrupos,vel julapia aliquot, portione , ut faciat oxyfaccharum : quae lìngula mediis in aertatibus commendantur. V el admifeent, quando aeger hi* lo.delettetur, fuccum cannarum dulcium, & ferapia pettoralia , ditta. Vinum granatorum cum aqua: faccharata: portione Anntiu». jufta offert J. C. Aramius lib. de turn. cap. 3. Nos fuccum ceraforum acidulorum in lorre modum decottorum a:ftate n.obtulimus. Aliquando etiam hydromel in thoracis affettiQoeKet»- bus congruum erit, quod paratur, auttorc Quercetano, ex nusf . aut 6. aqua: partibus & una mellis defecati ad eum termi» num decottorum, ut humori ovum recens fupernatet. Per i i , faepe etiam mulfa offertur, prasfertim hyeme: quam dicit A«aMuj. Arnaldus in dottrina v. c. I l .E . in vulneratisi pblegmaticis & hyeme , mel adjungitur potioni. Suppurati amylum mulfa: ex aqua pluvia confetta: adjicit Nicol. Pifo lib. i.demorb. intern, cur. c. 9. ita igitur & nos empyicis ex vulnere. Alii H-deniqueftillatitias ex duplici vafeaquas fchorfonerae, melili®, H -bugloffi, florum cordialium, portulaca:, atque oxalidis of-

ferunt.

T ri m e m b r i s C h i r u r g i a . 43 ferunt. Non defunt edam ex bis, qui fontanam aquam porrigant, in qua ignitum aurum faepius extinttura f i t , pro còrde fovendo. Uius fint horum omnium potuum varii pio vari is hominum cafibus & appetentia : fuofque prout ufitatos habct regio natioque. bic cerevifiam , zitum , vulgo 1^. bìrrham, guftant libenter aquilonares. Vinum malorum punicorum, pomorum, aliipopulii fidram dicunt. Parabitur autem ex Oribaf. f. collet, fi ab acinis eorum expref-Oiibafiu*. fiis fuccus ad tertias decoquatur: Hebraic nimirum potionis omnc genus, quod inebriare poifit, fecundum Hieronymum, De quibus omnibus conficiendis atque ejus generis aliis, lcge ìibrum de vini natura, artificio, atque ufiu Gulifelmi Grataroli cap.2.3. 24. i f . fi? 26. G . Fallopius, vir omni dottrina excultifiimus, Fallopi‘UJ. hanc vinum lemulantem aquam defcripfit lib. de tumorìb, c.de ^ inflammatione. Coque duos fextarios aquae in olla, donee parum diminuatur, pad haec adde duos num. caryophyllorum, icrupulofque duos cinnamomi integri, Se interferveat aqua. Q uo fatto,fubtrahatur ab igne , & frigefeat obftrutto operculo, tunc additur facchari purgati & vini granar, acerborum an. §ij. vel amplius. hac teger utatur. Prseter hiec pomatti 17. ac pyratii, potionis, meminerunt exteri. Ex Celfo potè il 18. efle id e d , diluta potio, fecundum Plutarchum, fivecdfU5vinum copiofiore aqua dilutum, ex Dioicoride vero lora, quam aegris concedit ille à longafe valetudine recolligentibus. Por- p„ cept0M rò fi vinum immifturus es aquae precipue fi calidius e li, horula una confundendum e li, prius quàm ftomachus experiatu r, praeccpto Mofis ad Sultanum. More*. j 4dmonitio circa f ir a d itta . Vinum oligophorum album per faccharum tritum in pan no raro faepius tranfcolatum aliquando nosjohanni Baptilbe Pagano pettore transfofio bibendum dedimus. Vifa funt hic & adjungenda quaedam, quae plurimum in rem faciunt, ex Arnaldo Villanov. ex operibus parab. doti. f . cap. io. tranflcripta, quae funt. Aph. 17. Fedina conlolidatio vulnerum potiffimùm cau-

fatur à fanguine pauca: aquofitatis : quapropter aquofos potus vulneratis convenit evitare. F 2 Cap.

M. A u r e l i i S e v e r i n i Cap. i l . aph. i. Potio, quæ confumit, atque fequeftrat aquoiìtatem à fanguine, non aqua, fed vino, ftypticis diureticis cum aromaticorum commiftione conficitur. In vulneratis phlegmaticis, 8c in hyeme mel conjungitur potioni. aph. z. Cap. iz . aph. i. Vanter ftypticus 8c vifcera obftru&a vel tumida fpiritualia ficca vel totius ariditas prohibent vulnera tis offerri potiones ftypticas 6c acutas. Cap. i 5. aph. I. Quanto vulnerati majorem fuerint hasmorrhagiam paffi ; tanto fecurius pigmentis aromaticis imbuuntur. Cap. 14. aph. I . Sicut vulneratis hæmorrhagiam pafiìs merum præcipuè congruit : fic pronis ad eam derogat omne vinum , & quicquid acuit fanguinem vel ftimulat ebullire. Cap. i y. aph. 1. Sicut inflammativa & fubtiliativa cogunt effluere fanguinem : fie & infrigidantia prohibent emanare. Cap. 16. aph. i. Quibufcunque intra corpus recenter fanguis coagulatur, his potio vulneraria fudorem provocans confert. Admonitio Hæc nos quidem vulneratorum alimenta primi compilavide noftrij diatindi mus, quorum aliqua confueti moris funt, alia non quotidia prsfciiptis. na, & alia fortafle videbuntur infolentia. Nihilominus hæc I ■ poftrema cogitare debebis à nobis fcrípta,in univerfum conAmplioris fulentibus varietati naturarum partium corporis , ætatum , noftri cir ca cibili* temporum, locorum, miferatis quoque, & ægrotantibus , ptaceptio- & proftratæ ipforum appetentiæ, dejeftæque virtuti, potifoil « u fi. fimum é multis & longis fanguinis profufionibus atque hujus ' generis vacuationibus. Ad hæc fcire licet vulnera diuturna, ? 'velut ulcera vetera procuranda, minus exquifito viftu indigerej recentia vero plerumque, ut acuti m orbi, traóhntur. Prxter quas rationes & alias non negligendas addam, vide licet accidere fæpe, ut robuftiores, vel caufa ftomachi, vel fenfus acrimonia,vel contrariae confuetudinis ufu, abftinentiam diutius ferre haud queant vulnerati,percipientes inde vel morfum atque æftum circa fupçriorem ventriculurn, aut cephalalgiam, aut lipothymiam, aut fcbrem incurrentes, aut attra&um denique fuperfluitatum, ad ftomachi cava Icntientes. Quas omnes noxas atque mpleftias ferre languentibus da-

T r i m e m b ris C h i r u r g i a . 4f duriffimum ac minime tutum fuerit. Ob id prudentis confilii fuerit viftum accommodare ventriculis, ficut amplioribus tncuiis cobhypocauftis fufficientia fua fuccendicula, quafis;“ £ præfcripta per divinum Hippocratem in 14. aph. pr. I. Mit tus. to, quod ubi principibus viris exeogitare debeamus conducibiles fimul, & non ingratos cibos, ad manum oportet iinttes. deferiptibiles medicis. Porrò difplicere non debet, à nobis, ^ diætam in chirurgia inftaurantibus, atque ex integro inftituentibus, modos plurimos inter]e£tos,ex quibus omnibus tanquam ex ampia & copioia farragine commodius fit artifici fua deligere alimenta, quæ videantur decumbentibus opportuniora. Denique facere perfæpe cogimur, ut fanitati ferviat voluptas. Namque in mmullis magnum ad aviditatem mo■ >■ mentum affert edendi infuavitas, ut Galenus eli auitor in 1. Galenus. de alimentovum facultat. Voluptas vero ex fapore. alimentorum coóturam conciliât ex amico ventriculi circumplexu, quod M. Hippocrates indicavit aph. 38. lib .i. Itaque variera- Hippociatei tem vittuum adicripfifle non alienum , fed maxime neceflarium fuit, fi fint æqua indicia. Haótenùs præfcripta diæta etiam vulneratorum, intra t e m - ^ ° r0utn pus inflammationisct fluxionis humorum,durans alias adfeptimum, alias ad decimum quartum, nonnunquam etiam ad decimum feptimum, &ad vigefimum diem. A quo deinceps tempore fieri gradus poflunt ad carnes, & ad vinum, breviter ad eum viéfcum , quem ulcerofis jam præfcripfimus.

§.

*De ratìone v iftu s , quant fervane debent h i, qui vulnus è chirurgi manu récif iunt.

Poterat huic quidem fermonisparticulæfuperfederi facile, fi confidiflem atque certo fperaiTem omnes qui me leóritanr, præterita cibandi præcepta & ad eos, quibus medicus vul nus fàcit, fafturos efle communia. Verùm quia nulli rei incommodât explicatio, fatisfaciemus St his, qui quærent ) iartitio vicquis vidtus oflferendus fit iis, qui chirurgiarn, proprie dietam, fint in fe recepturi. Eft igitur, quando tum inedia, t,“, ion»etum viftu tenui, tum pleniufculo laborantes funt commendi.“'«Inedia quidem fub his convenit & tune, cum atrox quæcunque opera ineunda eft : videlicet cùm calculus fefta ve-

fica

M. A u r e l i i S e v e r i n i detrahendus eft; curri inguen aut tefticuli funi exfcin'xpCp'-nM,dendi, tum in volvulo, tum in herniis, ficut aììquando dixi ; cum amPut:ati0 membri conficitur ; cum catara&a deponiturj fi humeri, cubiti, femoris vetufta luxatio reftituiturjfi confringitur porus, in offe primitus frailo male conglutinatus i fi vivus puer ex utero per feétionem, quam caefaream vocant, extrahendus eftj fi mortuus ex eodem clauftro minutatim eximendusj fi varices, aut extumefcentes in arthriticis venae exicindendae* fi aneurifma tollendum. Inhisatque aliis hujufmodi cafibus non mediocrirer probatur, fi non ipfa inedia, certe perquam tenuis 8c exquifitus vi£tus: qualis tuie antiquis fuccus granatorum, crémor ptifanas} noftris vero temporibus iàccharum fimplex, faccharum rofatum aut buglolìatum, cum aqua fuperpotataj cruftulae tenuiffimi pollinis cum faccharo, quas dicunt nevóle^ num.C *' credo à nephelis Grasce, nubeculis Latine, quas ilice tenuitate repraeièntant j item cibus ex pane loto 8c exficcato. His pridie etiam 8c poftridie plus minus viébitabunt. viftm otdo Panatella vero , quam noftri vocant, aut ex paflis uvis fccundus. cum be]]ar¡0ijSj & jufculum pulii pufilli , viffcus eft ordo ulterior. His 8c eo genere utendum in gangraenis, quibus crebrae fiunt per fcalpellum incifurae, aut quibus in fana par te ad ampliandum , five ad infixa extrahenda fecunda fit pla ga , quibufque calvae fit excifio vel terebratio, vcl in p e co re fectio vcl uftio, turn in empyicis, tum in cancrofis, 8c in abfceflibus cum integente membranula eximendis. vi&us terPoftremus diaetae gradus ftatui potei!: his, qui ex hydrope ti» pccies. vej gbfccfiu magno , per decubitum fa£to, (ecantur aut uruntur j item quibus phymata vel pani jam fuppurati aperiuntur. Illud tarnen icire convenit, ita quidem perpetuas has efle normas aut haec praeferipta, fi virium imbecillitas 8c homi nis languor non immutet. Deinde 8c per figuram 8c, ut Graecè dicam, iv t w « produ&a haec eile.

Caput

T f i m * mbris

C A P U T

C h i r u r g i a .

V I I .

<j)e ecrum , qui tumores aut abfeefu s fa tiu n tu r , vifiu. umores, quod genus & ulcera comitari fubfequive folent X fic precedere faepe, ñeque fuis ad viéba^m op un tuendum carent obfervationibus. Calidi & frigidi, P ma fit horum divifioper Avicennam 3. 41.tr. V £QUéChleg- infiammadm bis, y /«a reliqtiis ejì nutncatio conftituta. . q P_ 8 toms tumomome, & cry fi pel se, herpeti, & c a r b ú n c u l o ™ù- o t o f c f omnibus, qui funt analogi, quoniam horum affé gidus. fa eli calida, viflus efto frigidus, & quern Hippocrates vo-Hippoctat; cavit, humidus; ptifanae videlicet, olerum rigr or » curbitae, cucumeris, hordeat* amylatae pultis,aut pa ti cum amygdalarum vel cucurbitarum fucco. 1 otus a aquas, & qualis in vulneribus ufitatur. h Sed ad frígidos tumores, hoc eftaedematofos & % fos, velealida, vel neutra cibaria competunt. E x prwribus funt feenieulum , eruca, finapi, nafturtium , fifymbrium brafiìca , betonica , afparagi. Ex arornatibus cun a. potulentis vina majora, aqua fparti Indi* temperata. genera, animalibus carnes vcrvecis, hcedi, vitulas, fylve uum q drupedum, aves montanas, domefticasquc omnes, ova, p

^ H acp o fterto m quidem neutra vel media dicuntur, ad incipientes tumores non male prasfcnbuntur. l^aeterum aes vi. ad abfeeffus, five hi calidi five frigidi fuerint, contrarietà-alaudeturn ufu relifto atque omiffo, accipiantur ea, quae ad ex iccandum imminuendumque humorem purulentum raciunt. Atque ita prohibitis reliftifque jufeulentis, herbarnique terculis, & quae cum humore parantur, etiam acetaras, cC 11quidioribus omnibus, fruñibufque horaríis, & poto mu to y in reliquum approbantur affa, vel elixa ova dunufeula, fru- & ulceiiV,Us flus aridi, »affa uva , amygdalarum fruftus, 8c id genus alia, communi* Ad fummám mftandi funt abfeeffus quotidiano vichi non a -V1 lio, quàm quo ulcera: quare ft quid in his defideratur, m e repetí licebit. Caput

M. AuREMt S e v b k ì m i

C A P U T

V i l i .

De Vi£tu luxatorum. uxati mea quidem fententia duplicem doloris acerbitàtcm incurruntj eam primo, quce ex didudione offis vio L lenta & ex fede propria remotione, & cam, quae ad fuum ,

loqum medica manu fit reftitutione. Quas ob utrafque caufas obnoxios ipfos effe infiammationi neceflum eft, praefertim cum luxatio magna cft,quíe compofita cum vulnere, vel eft Luvatis in membro muiculofo, & cum complicatu iymptomatum, ^ ^ebris- Ita9ue rede Celfus m a g n u m h is e x lon ga f a m e p r s pn&diwn. M » » definiva, & veteres Grsci omnes offerend - voluére melicratum, & forbitionem aliene, vel hordei. Celfus vero ì ih . 8. ca p . 7. mandat «gris f m e m f u fiin e a n t u fq u e a c l t e r t iu m d i t m , ¿2? d e in d e h u m id u m c ib u m in g r e d ia n t u r , ( f i f u b l a t a in f la m m a t i o n p a u lo p le n io r e m , eu m q u e q u i c a r n e m a l a i . A t f i f a c i l i o r hìddocimcs^ ref t d u t i o , ñ eq u e a li u d q u id d ife r im in is f u e r i t , v i c l u m e d io c r iPF t e r t e m i l u x a t u s t r a c la n d u s e f t , ut p r im o d e f r a c i u r . 45-. ( f i 45. videlicet ptifana, aut alica integra, pifeibus petricolis, malRefpondcat va, beta, bino, atriplice, & ejus generis mollibus obfoniis} .V alvum laxent-: n a m r efp o n d ere v e n tr e m l u x a t i s n e c e fla r iu m eft. e [ i , ut c it a t o loco d e f r a t i , propofuit Hippocrates. Ratio auviftusScin- fem a®uerf <debec in mulculentam articuli, qui fiammario- jam dcbilis eli 9 íübítantiam foras evacuetur. Viétus huius ni, Kimw-retinendi terminus citerior eft feptimus dies, ut 4. d e a r t i c . p a r t í c u la < 5f. hunc propofuit Hippocrates primum inflammationis terminum. Ulterior eft nonus, ultimus erit decimus dies; quo tempore tutifiìmum eft plenius vefei non neaatis omnibus; fed has ex extremis animalium partibus tendmeis SC cartuagineis, utpote vifcofis 8c glutinatoriis, fumendas Avicenna. volujt Avicenna m f. f e o . 4. donee ad integrara fanitatem perventum fit. r Hic luxatorum proprius cibus eft communi omnium fenHe vino difquifitio. tentia. Caeterum de vino diferimen eft, quod per oranetemP«s ‘nterdixit Celfus, concedit fub farcoidis «Ili generationem Avicenna in4 .fe n . f . t r . i . c a p . i8.pariicrquc alii - qui fucH.PPOCM- ceflere. Nec de Hippocrate dubito,quod confenfcrit in auftero,

T rimembris C h ir u r g ia . 49 ro, & nigro, quando tale oc in acutis permific comm. 3. ofeExplic4tu, diata acut. partícula 39. Quocirca ncque difcrepare ab hisceifi locus. Celfum judico} fed quod per orane tempus vinum alienum effe dixerit, equidem , manente fufpicionc inflammationis interpretor. E t quod ita ftatuerit Cornelius, fattum inde puto,quod (Imiiiter in Hippocrate comm. primo de fratt. par tícula 47. fcriptum legerat abfolute : o"»» ^ K}t»QoLyiti; c¿xí&S, quorum fenfus eft, fed à vino ifi carne fibì tempercnt. ExEofitus Sed eo, quo disi modo,non videtur loquutus Hippocrates : Hippo««is etcnim continuo iubdlt : inerva pív to» c* 'SfWaayuyYtf C6VSÍX0- vinum coiv* piiiò2g , id eft, poflea tamen progrejfu fatto reficiendi. His igi- cedi luxatU tur fic compofitis vinum aliquando concedi luxatis non aliea¿ e' num eft. C A P U T

IX.

cD e eorum, qui frattura* ojfium fi affi f u n i , vittu. is vero quibus aliquo cafu confratta funt offa, Cornelius A Celfo auttor graviflìmus hunc indixit l. 8. c. 7. Illud ad omnia «onftìtutns offa pertinens dittunt erit, famem primhm effe nectffariam, deinde à die tertio humidum cibum, fublata inflammatione paulo pie- tam palio, »/ore», eumque, qui carnem alai-, per omne tempus vinum effe alienum. Haec ille conceptis verbis. Cum quo viro concor dat edam Galenus in l. 3. metb. med. c. f. & cum his utrif- Gaieiuí. que Hippocrates in comm. de fratt. partic. 47. H x c quidem hi de communiter ditta frattura. A t comm. 3. ejufdem operisH, partic. n . feripfit ha:c Hippocrates, fenuiori autem cibo diati- ics. us contenti fint, quibus à principio carnis quoque vulnus acce(fit ^ vel offa cute exciderunt, (fi, ut una oratiom omnia compicciar, graviffimte fruttar<e rationem vittus tenuìorem ament (fi diuturniorem. Nos vero fi rette fummam fubducimus, non alienum his fane, quàm qui vulneratis folet, vittum offerre debebimus.‘ nifi quod per farcoidis pori procreationem glutinofumSi* f«eoiexigitur alimentino. Quare fi quid acidum, inciforium, at- l “oeroCyicque attenuans in vulneratis nutriendis praeicriptum fuit, idcusgiutìuofi omne in his refeindi debet ; praefertim per ante memoratum neceffius* ferruminationis tempus: namque per initia nonincommodum puto futurum, ad compefcendos atque antevertendos bilioG forum

fo M. A u r e l i j S e v e r i k i Acidaprin- forum fuccorum incurfùs, vel citri acidum , vel omphacium » aut ta'e p u b eri. Dcinceps vero quum dies advenerint porum ferentes,qui non omnibus fraéluris definiti funt, fed etiam atque edam va ni pro oflìum patientium conditione ac natura, fub his proExpofita tinus vifcidièfis fubftantia: cibaria licebit offerre, qualia lunt certa gene- videlicet: panis triticeus è firrina primaria, paftillorum oraMitt?*1'0 n e genus> al‘ca ’ hordeum mundatum, filigo, frumentum, oryza, Amila, id eft, femimolitae farina: pars craffior, cc6ta in capi jufculo cum vitellis ovorum -, ex animantibus vero partes extrema: , cartilaginea: , nervacea: , cutacqa:, ligamenta, tendines, lin gu a, rollra, capita, auricula:, pedes, 6c cerebella, pedes potiffìmum vitulorum, vervecum, hcedorum, eorundem inteftina, & laftes animelle vulgo appelAncenna. ]at;ej qU£E tamen, ut vult Avicenna Uè.4. fen. tr. 1. c. 18. debent effe bifeoéta, ova integra, &c. Adftringen- Quidam viri caftaneas Se mefpilos in fecunda menfafumenfecundi 111 dosvoluere, cibum quidem lentiffìmum 8c adftringentem non mena. parum. Nos tenuiora propofuimus in fermone vulneratorum dirette. Htec quidem ex communi medentium ufu praeferibuntur Eabricii dccumbentibus. Nihilominus ea in opinione fuit Gulielmus Hildaniopi-Fabricius Hildanus,ut contenderit infrugiferam alioquinefle fus omniumvi<aus hanc rationem; Cujus féntentisè fux rationes affert, commane quod affuefeens vifeidis iftis efeis continuò cava hepatis regio, p«f«ip- taie educar fanguineum genus ,qualis & materia fuerit. Hinc obftru&iones, oc infar&us venarum, fcirrhi lienis, Se hepa tis, Ai&rWrr, calculi renum, Se veficae, atque ex his alia Galera«, deteriora, confequuntur. Additque ex Gal. lib. metb. fc? ar ils medic, c. 86. fpontaneum effe fra&is oflìbus vifeidum alimentum * quippe quod ex cavcrnulis appendicum Se intimorum oflium prodit ad ipfum os fovendum. Ex hoc igitur ipfo glutine 8c porus fercoides exftructur. Itaque fuperfluus Sc inutilis eft efus vifeorum omnium in fraétis offìbus conglutinandis, auftore ifto. foiu’ cet- Verumtamen fi, ut fama eft, lapis ofteocollse,quempromanisuflta- prie bembrucho Germani nominant, ut auftor eft Magatili c.SMa£itqs/nww ^ wtlneribus c. f 7. /. fefqui drachmae pondere ex vino mera-

T R I ME MB R I S C

I R U R G I A.

Mcraco cura mane, tura vefpcri hauilus triduo, vel quatriduo ferruminare diffoluta olla valet : penculura illud non eft, quod tantopere cavebat Fabr.cius ex «Mrua.ombus. Vinurn competit rubrum , craflum , aditringens , aqua ,;s oiiìbuss mediocriter temperatura. adftnngen* C A P U T

<J)e inanitione corporis fcnfibil't, qua ulceribus & ej us generis viti is fervit. i diaetx nomcn latius extendimus , quemadmodum fieri confuevit à noftris per primum Galenum edoftis in comm. 2, lib. epid. & in comm.de natura bum. f- inamtio corpons, & aeitatus, quem motum dicunt, prout medica: confiderationis e ft, fub ea comprehenditur. Qyare de his aliquot & neceflaria , quemadmodum noftrx virili licet , difleremus, _ predettila ad percuranda ulcera, Hippocratem poiro ìmitan- tes tesj quippe ipl'e nobis agendi dqcendique prxmonttrator pri mo libri de ulceribus ingrejju de his provide preecipiendis, 1iteque per nos fervandis fuit follicitus. Itaque nos agemus pli mimi de vacuatione, Sc vacuantium generibus, K five id quidern efficiant per fe , five per accidens. Vacuaùo igitur anuverfa ejl humorum in corpose, quantitate acuaucu prajertim moleflantium, exeretio. Dixi pradertim} quod nihil vetet eofdem 8c qualitate incornmodate,adeoque fit exeeilus duplex, tura in qualitate, tura in quantitate : quam Greca c#eMj>yu cacochymiam appellaverunt- Nam neque ejus fcntentisc lum , ro;a )iaud ut putem hoc folum in qualitate vitium,fed qui ita fentiunt, eos credo errare. Qui tum facile fe corrigent confido, ubitjUnu reputaveript generationem cacochymiae, quam Galenus 3. de temperamentis 3. icripiit fieri ex mulcispravis&vitiofisluccisaliis, ex corruptela, & putredine. Quas ob res cura caeochymia potillìma ulcerum & communiffima caufa habea- c*cediyttir; jure nos huic vacuationem inftituimus. Quae cum mul " tiplex fit, five univerialis, five particulars, fenfibus patens, 6c uicecum. obfcura : circa fingulas fpecies providum 8c perfpicicntem volo noftrum chiriatrum. Quorum omnium preccepta & normaSpieXi quis poffitfub hiscompendiianguftiis explicare? SufHciat er-

M. A b r e l i i S e t e r i n i

g o , fi carptim 8c vellicatim, quo magis ex ufu funt, attingamus; fic, uc viam in his tenendam monftremus, quali qui digitum ad fontem intendit.

§. Sanpiuinis dctraftio¡ “ 9“ pcifuiìdcant'

i. D e Sanguinis detrazione.

Sanguinis detrattiti, quocunque modo adveniat, aut fatta f it , maxime juvat eos, qui fub plenitudine patiuntur ulcera 5 ¿quidem illa fit ad vires, Uve ad vafa, proferti m fanguinea, quorumve temperatura aut ipfa talis e ft, aut huic maxime analoga; fimiliter & quorum otas hujus naturo pro pria participat, ut juvenum, & adolefcentum, & quorum corpus habitius e ft, & compattius, & vita defìdior,c^ui vinofiores funt, minufque venereis dediti, quique minus vacuationum fpontanearum aut aliarum experiuntur, quibus fi vernum tempus aut conterminum accidat, gravior eft mi nuendi fanguinis neceflitas : ad fummam , qualunque ad ubertatem iucculentiamque, ut ita dicarn , fanguinis fpettat occafio. H o c nobis abundantio intercidendo movent con»«cavendisfilia. Sed hoc quidem pio profenti curando ftatu. C o teedam fu- rùm caventes futura, 8 c imminentia, ut inflammationem, commodL'S dolorem, adfluxionem ad partem affcttam , acque alia ex faiiguinis plenitudine mala; non cum minori providentia fanguinem ceifus. minuimus, ut iis, qui ex alto lapfi funt, internamque aut sanguinerei externam difruptionem palli. Ergo inquit Ceifus lib. c. x. /? tifa vomere-^ fuperiore parte aiiquis decidit, fi contujus efi, fi ex aliquo fu ti edam bìto cafu fanguinem vomit, quamvis pauìo ante fumpfit cìbum, f/dmT.SU' tum protinus ei demenda materia eft, nefi fubfederit, corpus afhendus,’ fligat. ldemque jam aliis cafibus repeniinis , qui ftrangulant, praceptum eft. Àtquc ita quidem de univerfa fanguinis de trattane non ipfe dicam, ied rerum natura decernit. Sequitur autem maxime hoc procepta emiffio fanguinis per venas, quo plenius omnino feopo fatisfacit; deinde & alio hujus eduttiones, quo ilti quam fimillimo funt,etiamfi fine natura conftituto, fed arte movendo, cum deficiunt, ut homorrhoides in maribus, menfes in fcemellis,homorrhagia narium in utrifque. Proter has alio funt fanguinis in chifurgia extrahendi rationes,quo quoniam funt curationi com® munes,

T rim em bris Chirurgia.

munes, fuo per nos loco traftatas leges, ut bkudines, fcarificatus, cyrfotomia live varìcum dìffeSiio.

§. z. D e Scarificai ione. Ex prxfidiis quoque fanguinis vacuatoriis, qua: ulceribus utilia lacimus, Iunt fcarificatus. Cucui'bitas ex hoc uiu non pono, quippe qua: ex inìcnfibiliter vacuantium iunt genere, nequebue commendantur, nifi quatenùs fcarificatui ferviant adjuvantes fanguinis eflfufionem. Vcrumcnimverò quid hic de fcarificatu propofui, qui de hoc abunde in hb. 3 praelertim in chirurgia privata egi ? Sed nihilominus ibi de vacuato• u« revuiforia, de revulforia hic , aut faltem derivatoria medela fermo catione hic efle debet : cujus quidem ea iunt exempla. ?tÌmoPS Primùm pueris, qui tonfillas epidemicas circaque puden- Utr$sYcarfdas pavtes aut inflammationes aut ulcera, aut alia quascun- fidano tonque mala ex calore ortum ducentia patiuntur, aurium icari- “ ‘d?, ficatu fuccurrunt /Egyptiì medici tum intra tum extra con-circa pudenfetto , dum has Se manibus confricarint Se aqua calerne fo- ^¡¡bu$ in verint, collum vero aliquantum adadto vinculo ad tumefac- morbi« utum partium venarumque fuperiorum compreflerint > quod in omni partium fupremarum fcarificatu commune eft. Qua: fcarificatu. fortafle chirurgia fpcrnenda per dogmaticos non eft. Nempe Hippocrates lib.6. epidern com. f. text. z i.fc rip fit, cum cacaput na. adfunt cedmata, venas in auribus pofteriorcs feindendas effe. In pueris adhuc & cujufque oetatis hominibus, qui infiammatione aliqua circa caput, aut oculos, faciei nafique ruboribus (guttas rofeas dicunt) vexantur ,narium cava plufculis incifuris aperiunt. Qui narium internarum cruentatus tam frugiferus vifus eft Amato Lufirano in $. centuriarum fuarumì ut glorietur fe primum hirudinum hifee partibus imponenda- Labiorum rum ufum induxifie. Sed Se labia gingivafque , praefertim inferiorcs, ad fanandas labiorum fifiuras, Se ad oris faucium-rificatio que inflammationes comprimendas, fimiliter cxfaniant. maximis autem doloribus, qui ex inflammatione funt Se ad tiiis. grave diferimen perducere hominem poflunt, alte fcarifi- ^¡cnU' hècant. Sic in pleuritide, hepatis, lienifque inflammatione, in patifque ¡ncryfipelatis vehementibus, quae vel ad fcirrhum ,vel ad gan -^ mraatl0' G ? gr®-

y4 M. A u r e l i i S e v e r i n i Eryfipelis gnenam finitum iri metus cft. Sic in tumore digitorum , & livefcenti- in omnibus communiter tumoribus, & in omnibus ulceribus, & in bus ad cicatricem non venientibus, in cutis defeedationifcirrhum tendentibus, maculis, putlulifque, in quocunque venenato iftu , atbus, Dyfepulotis que in aliis. Cntis defoeIta quidem illi. Sed in Hippoeratis dogmaticorumque dmio»ibus. omnium do&rina nos fcalpturae ufus fa&itamus, ad inhibenMaculi! Puftulis. dos phlegmonarum fuppuratus, ad inaniendos hydropicorum Suppuiationibus inhi- tumores, ad emphyfemata, ad anthraces & tumores peítifebcndis. ros, Se ulcera vetera ad compì imendas terrfas feirrhofasque Hydropicopartes circa ulcus, cujus exficcationem 8i coalitum juvant. rum tunaolibus Em- Item cum vicin.is ulceri partibus acris adjacet fluxio, ut haec phyfematis. revocata deinceps illud non irriget, aut inficiat. Ad harc ut Ambiaci tuberciilif- ulcus à rabido cane, vel ferpente excitatum, à veneno relequc pcftifc- vemus. Praeterea ut contufse interna: partis ecchymoma reris. Tenfis du- ficcemus, in intimioribus rupturis, ut 44. traUt. 1. c. 3. haaifque pai- bet Avicenna. Item ad infl aromationem gangramamque vitibus. Ñeque non cum livor intemperiefque tetrior cir Moifui ra tandam. bidi cani! ca ulceratam partem affiftit, ut docuit Paulus lib. 6. c. iop, vcl ferpcuExcufat enìnt (inquit Princeps) fcarificatio, 3. 4. tr. 1. c. z.c. tis. Ecchyroo- pr. Ad fummam, fcarificatu prasllantes medici utuntur non matis Inti mi! ruptu- tantum ad curandas partes, fed etiam ad tuendas, ne augeris. antur fiantve morbi. Quo pafto in oculorum inflammatioGangrznz declinando, nibus cucurbitulasoccipitio affigit & cutem fcarificat OribaOculoxum lius /. 8.fynopf. c. 38. Audacius quippe hoc praefidio utebaninfiammatur antiqui quam nos, qui non aliis in morbis quam in gan tionibus. Contri no- grena untamus > inertes fc. Se imperiti, qui ditiffimam opis ftrorupi criartem Se remediorum pleniffimam in pauca Se rara con.traxileni & mutilnm mc- mus, qua: nihili funt, levia, & inefficacia: prompti femper dendi mo- id caufari, quod natune veteribus erant robuftae, noftris horom. minibus funt imbecillx}fed credo deficere potius ánimos nobis, atque effe degeneres Se imbecillos, ut pathognomonicus nos timor arguir. Sed de his alias. § . 3. *De V arìcum p r ¿eferitone. Evacuantibus fanguinis formis nefeio equidem an adnumerem quoque varìcum difcijjionem, quam adminiftrandam volucrunt veteres medicina: au&ores circa ulcera, qua: ei£ dem

I ME MS AI S C r i i R U R G I A .

dem fiepe funt cireurofcpta. Poteft enimverò dici vacua ticeli fpeóletur, quod prius fanguinc atriori affufum ctrcumque ftagnatum, ut ita dicam, ulcus non fit fanabile : mox ejufdem abdudtu ficcefcat, ac facile curetur. Poteftque &c vacuatio dici promptiùs, quod eundem fanguinem in prsfentia fubtrahat. Nihilominus & derivantium meretur locum, atque appellationem, propterea quod humor hac fuetus via tranlcurrère , torquetur aliò, pra:fertim fuperne deorfum. Omnibus modis utiliffimum comperietur hoc praifidium, fi quis fit, qui adminillret utens. D ix i, fi quis adminiftret: nam prascautum , 6c formidatum , propterea reliétum, fit propemodum obfoletum eli: hoc remedii genusj indignimi tamen, quo non fidcnter cum accidit, utamur, quemadmodum ego me in attira, quae fequitur, chirurgia parti lucide monftraturum confido. Ibi igitur totum ejufdem ufum, utilitatem atque neceffitatem, cum fua operationis adminiilratione, pertraftanda atque explicanda refèrvo. §. 4. T )e H ìrudìnibus. Ad prxdiclam fanguinis evacuandi ratiortem addi pollimi fit hirudtnes, quarum inter chirurgiae adjumenta parum frequens eft ufus -, qui tunc tamen ulu venit, città à partibus tenerioribus, laxis & perdebilibus nocerttém humorem extrahimus: ut in affedtis oculis illas affigimùs locis,qua;funi poli auresj patiente interne gutture, imponimus anteriori Tonfili* «collo, ficut magiftri i 6i z . fit deinceps in pullula epidemicaPide™‘" tonfillarum facere confueverunt, poli faepe repetitas vena- hoc «medio rum omnium fediiones. Item hirudimm probatus nobis eli ufus, ut dicit Avicenna referente Gttid. ttac. 7. de phlebof. c. i.tìi'tómdiulceribus malis circum 8c fupcr apoflematis emunftoriorum ^uj'juc5°™t' fit difficilis maturationis, fit in particùlis, quas fubjefita'te-^j15 c neritudine veremur attingere -, quales oculi funt, Se nares, Se ex avìccugingivae, pudenda, manus pedes fit paftes denudata: carne, nl & ut junfìurae, tefte Albucafi, in bis praefertim hominibus, Aibucafi. qui foemineam habent naturam, Se in foeminis ipfis, 8c denique in pueris. In his etiam malis, qù:e vel cutern perreptant, atque extimc prcndunt, ut ferpigine , impetigine,

j -6 M. A u r e l i i S e v e r i n i malo mortuo, & fimilibus; extrahunt, inquam, extime feti intimioribus tamen partibus, quàm cucurbitulas fe infinuant, ut putat Avie. 4. 4.

§. 5 . D e Hamorr hotdibus. Hamorrhoidum quoque excitatio provocatioque raro in fanationem ulcerum venit: fed nolim tamen ignoraricertum eorum beneficium, cùm aut cancer, aut atras bilis quodcunque ulcus, aut affe&us hoc prxcedens, partes quafeunque corporis prehenderit. E t quidem in his vix invenitur aliquod mea & Theophrafti Paraceli! fententia melius beneficium fi L . de ¿ f i fteen. e. } S. ve quidem in maribus,five in feeminis; fed fi vetuli utrique fint, omnium optime convenit. Aperiendarum autem iftaA loe p ia ci rum apud omnes fere pragmáticos interne ratio eli aloe,quas pui uius *- experimento omnia reliqua fuperat, five ex catapotio , five pcriendis licraorihoi- cum fucco rofarum periicarum novies ad folem prasparata , dia. five, quod chymici magis approbant, extraóto 9 j. Cujus medicamenti certum effe&um expertus ego (aspe fum in quam plurimis, inter carteros autem in excellent v iro , medicoque G. Scalfi Praetorii Neapol. Gregorio Scalfato, qui melancholicum afta!. feftum excuftit hoc remedio. Quod idem etiam mecum af?. Alpinus. firmat Profper Alpinus lib. 3. med. meth. c. p. & L . Scholzius L. Scholzi- confil. med. i j f . qui idem & de rheoPontico perhibet conf. i8 f. us. p. 5-48. £5? conf. 20f. p. y88. atque alii commcndant, qux nos in pharmaco chirurgico deferibemus. Adeo autem id pla Ponfeca. ne fibi perfuafit Rodericus à Fonfeca, vir alioqui judicii folidioris, ut non miretur Venetos & Patavinos & conterrá neos alios homines hasmorrhoidis infeftari folitos,qui pillularum aloes ufum habeant perfàmiliarem. Quamquam equidem id co refero, quod lienofi funt plurimum ejus regionis incoia:; atque id propterea, quod aquam Brenrae fluminis lutofam potant : quam rem quidem ipfe immemor atque imprudens afieruit confil. ejufdem tomi 27. Caffue quoque bolus, praefertim fi repetatur, afiumptu percommodus eft mea obfervatione. namque movet cafliae medulla fanguinem iftarum venarum. Eft autem aides extrañi haec deferiptio. Aloes es traili pi*iji,. Aloes fuccotorinx quam maxime fieri poteft purse ac patatiOw mun-

T rímembris C h íru rg ia . f7 imindíe güij. fubtiliffime tritam diflol. in d ecoro pulegii reealis Se d' armoife á P. j 0 fpecierura cannellae, caryoph. an l i i i . immittat omnia in pelicanum,aut circulatonum ftaper dneres calidos, aut in B .M .con tin e, dum diftum decoftum excedat aloen f . aut ó. dígitos tranfverfos (patio 24. H. Qpa r e perfefta detrahe per inclinatum vafis ditturn mfulum. lnterea prsparatum novura deco&um duorum fimphcium luper infunde, quemadmodura ante feceras,8c fimili modo le para. Item Se tertio novum decoftum infunde, Se lepara. Infula tria iam filtro deftillata curabis igne lento cmerum m patina vitrea, vel alia, ut exhalent reddantque auns omnem humorem refiduum. lnvenies in imo vafe craífamentum ,veluti melleum, quod cum reGccatum fuerit in loco calido, puta fum o, vel fole collullrato, formare poteris in catapotia, cuius malfe excipies pondo 9 . Id offeres mane horam unam aut duas ante prandium per pluículos dies continente]. ha fere Claudius Capufius in eo, quem edidit Gallice decancro. . . . Extrinfecus vero cyclaminus apprime valet,atque alia,qua; Externak«Vidius , Rondeletius , Heurnius, Se alii propofuere , cum primis videndus Montagnana conf. io. tr. z. c. 6. C. 4. «menta. intent. 3. par. z. c. 7. C. io . intent. z. C. 37. intent. z. C. 39. f . C. zjz. c. 3. int. 3. Gulielmus è Saliceto proponit hoc, Gui.^saiiut capiantur dux cerne rubentes parva:, Se 4. fpicae albi,pi* ftata utraque cum farina lupinorum incorporentur, addito aceto quam acerrimo., Joannes vero Finchius in Encheiridio jo.jinehH hermetico - dogmatico propofuit Se fuccura cepae,aut radicis ari aut bryoniae. Item emplaftra ex farina laterum, felle bovis, ftaphydis agriip : nec non unguenta ex medulla colocynthidos Se amygdalarum amararum. Ad hos Fernelius in row/jo. Ferneiii 68. venas fedis aperiri commode docuit luppofitoriis five balanis ex hiera Amplici cum fucco mercurialis, vel cum felle

comodila.

§. 6. T)e Menfibus & Clyßeribus. Sed menfium evocandorum frequentier eft ufus, qui ficut in- Menfium terno corporis medicatu necefiarius eft, ita non minor eft in “ “ nl‘e’ externo medendis ulceribus aut abfeeflibus, qui ex illorum H de-

M. A u r e l I i S e v e r i n i defe&u proficifcuntur. ltacum primum hanc mali caufam perceperis, ad ducendos illos tecomparaveris,five multiplicibus Diofcondcs v jniSj qU£e ¿efcribic Diofcorides in lib. f . five qute Galenus in Giiemu. five aliis quam plurimis, quae ex probatiflimis nos au¿fcoribus felegimus defcripta in nojlro pharmacobulo, per alphaGwiteruj beticam feriem difpoftto. His omnibus utendis cautiones adjicies, Biuehus. quas acJveriit Bruelius inpraclica methodo c. defupprejfis menfibtts. Haftenus de htemorrhoidum 6c menfium evocacione in u»e ci ncci **us extern£e medicine: dittum eft. De clyfmis fere fimilis e* bo».'7 rat ratio dicendi. Namque hi revellunt pariter ab anterioribus, 6c pneter hrec evacuant ab his,quas mturam 6c alvum oncrant, peculiariter. Sed quoniam perquam notus 6c pro* tritus omnibus eft eorundem ulus , parco pluribus. Diureticoxum qulim

§. 7 . T)e ‘D iureticis.

Diureticorum infrequens eft tifus in chiriatria -, led fi quis iftis pîxftabfiu oportune lciat uti, non pauca vitia, vel tollere, vel caftigafn chimigia re poterit, quæ certe putantur curatu difficilia. Affeftus nimirum omnes, qui re&um inteftinum 6c federa v iv ij pofii- iriftftant, haemorrhoidesputa, fiftulas, 6c ulcerationes varic«um p*c- as, Gngulariter hac via curare docuit Hippocrates in lib. de «ommodâ fifth s* veluti remedio , quod revellit à parte male affe&a diuxetica. fluentem humorem, 6c vitio alimentum detrahit. Itaque 6c hoc confilio derivandi tefte Vidio ufus eft idem potione L di Mo. " fefelis in fiftulis. PolTumque eg o , fim eaudis, teftari noninitio Noftta ejus nulla in clifliis malis laudem retulifle ex principe diuretico1saenta. ' exP'n rum auxilio; præcipue vero in crurum ulceribus rheumati* Ulceribus cis, quæ nullis unquam remediis internis externifque ceflecrurum rheumati- rant. Quocirca caput hoc libentius pofitum accipias utilifficis. mæ hujus obfervationis nomine. In vulneribus item præ Vulneribus cipue thoracis commendata leges hæc a nonnullis, præci thoracis. H. Fabrici- pue ab Hieronymo Fabricio, & Euftachio Rudio, Profefcius. Euftnchius foribus Patavinis, in explicatione diætæ vulnerum thoracis, Jludius. 6c aliorum, fortafle quod per urinam divertenda eft bilis, ut Galenus. Galeni præceptum ell ad Glauconem. Sed ex Celfi doétrina Cclfus. /. f . c. 2,7. §. p. omnia urinam moventia, quia materiam ex ténuant, utilia funt morfibus venenatis. Diuturnioribus oculorum affeilibus djuretica maximæ frugis medicamenta fta-

ri m e m b r i s

Ru rg ia,

ftatuit Felix Platerus tamo !./>. 798. itemque ftrumis to. j.F«iix«»pag. 5/3. Oedematis vero repriraendis Sc reficcandis tancun p»dem approbavit Amb. Para;us /. <5. cap. 16. deco&um apiiwu». atque anethi peculiariter nominans. Dyfenterise denique , poll fa£fcam aliquam corporis purgationem, diuretica aquas Villeniis in agro LuccenG nativa atque alia hujufmodi attemperantia commendat I. C * f. Claudinus in refponf. medicin. 1. c. Cltuf . In tumoribus vero podagricis haec maxime commendavitdinusGuido tr. 6. c. 1. de Avicenna fententia 1.1-fen. i l . tr. 1. Ati' 7. quippe fuperfluitates fecundae ac tertite digeltionis purgant diuretica. Gommendarunt eadem 8c antiqui chirurgi eodem Guidone referentc trail. t. doclr. a. c. 3. ad bronchocelem , Eronchocequas ejufdem faepe pituitac crudorumque fuccorum germenle‘ eft. Equidem vero numerofiflima diureticwn genera & ttiodos non enarro, de his non valde follicitus, qu£E apud alios invenire poteft profcflor nofter, quem neque neophticum, neque incuriofum, aut inertem, ignarumque rerum neceflariarum concipio : fatis efle putavi , G rationem indigitem tra&andarum curationum per medicaminum vacuantium ge nera. Nihilominus fi pauca 8c certiora medicamenta deGderant, dabo , quae funt videlicet primim i natura proPenicntibus cujus generis funt aqua thermalss, quae terrarum in plerifque traftibus fcatent, ut in agro Patavino aqua: Virginis 8c CaftrenGs, quas hydroticis tumoribus commendavit Hier. Fabric, ab Aquapendente: aquas Luccenfes 8c ca:terae. Simplicibus ureterum morbis omnibus medendis commodum Sc impenfe diureticum Hippocrates l. de nat. mulierum 19. pro- Hippo«»bavit fraxini grana 10. in vino bibenda. Hue pertinet A n-tes" glorum porfetum di&um, deicriptumque ab Heurnio lib. a.HeuxnU frail. method, c. i<5. pag. 14^. quod Gtex vino albo 8c fuccodiuictico<» petrofelini ,quibus affunditur lac bullions, cremore abjefto, utuntur veiperi, vel ad occafum fobs. Propofuit 8c Heur-AiiudHewnius fuccum juniperi cum iaccharo. Quod medieamen ego ex proprietate planta: non poffum non approbate •, fed multo tnagis lixivium ex juniperi cineribus ad § i iij. 8c quod validius urinam moveat, 8c parabiiius 6t etiam in omnibus umverftm locis, ubi juniperus non proveniat. Propofuit gc^ur.iobetJubertus metb. therap. c , f . confe&ionem 8 c meatST

H t

pul-

6®

M. A u r e l i ! B e v e r i n i pulvercm Juftini, fed magis fyrupum iùum nephrocatharticum, & maxime oxymel diureticum} de quo plura fcripfit 1. Querceti- Quercetanus in Pharmacopoea dogmaticorum re/lituta capite pro ni. prio: & in Spagyrica, oleum hederse gummi inter omnia validiilimum dicit, & Di<etet.feB. 3. c. 11. vinum è rolls pailidis hortenGbus & agieftibus cam radice vincetoxici propoArnaldi. nit. Arnaldus vero Villanovanus de aquis diureticis perfcripNodaim Nos cyclaminis fuccum arefàftum P. gij. plus minus cxpeiimen* fit. tum. commodum ad hanc rem experti fumus, ita ut etiam hydropicos mire levaverit. 5

. 8 . D e Sudoribus.

Scd fudores, arte provocati nullam non externis hifce vitiis exhibent commoditatem. Quem enim 8c mcdicamentis om nibus interne externéve adhibitis, diasta tenui, abtlinentia rerum, corporis cuftodia, Gmul omnibusjunftis nancifci fructum nequiveris, ex hoc uno f»pe auxiho fimpliciter obtinebis. Itaque compertum eft mihi ophthalmiam oculorum, qua: Uoftrura experimen- in ulcus 8c pupillse difruptionem parata eratdefinere, motum Hippocrates .nentibus & Hippocrate in 1. prorrheticorum Se Cornelio Cel Celfus. io in i. 6 c. 1. poft fruftratas omnes curandi rationes, Se in viftus ratione , 8t catharticis vacuantibus, quin & revellentibus omnibus} prarcipuis demum sudoribus quievifle. Quod fuit mirabile aliquando cerni, ficut nunc fortafle incredibile dici. Tamen inter noftras manus res afta eft 8t comperta ufu. Xuit Tene Utiles quoque non minus erunt fudores in affcftibus ex lue re« afte ilivenerea. Qui cum humores craflos attenuent, fundant, fribus. gidos excalefaciant,cutem aperiant, praeparentque lìngula ad exaftam vitioforum humorum eduftionem j non poflunt niG extremam adducere deterfionem labis venenofae. lllud tamen non nego, fudorificis, quae prudentilììme proponuntur, 8c Sparti pari felicilfirne cedunt, fparti parilis & ligni Guajacini portionem lis Se tigni intercedere > aflumptorum vel ex decofto, quemadmodum Guajaci fudorifici prx.. vulgo fieri confuevit, vel ex femideftillata eorundem portioparazio chy nc cum corporibu» refiduis conjunftorum, ut Hermetici fap ii« . <:iunt. In

T rimembris C h ir u r g ia . 61 In ulceribus etiam praecedentibus haec fubièqucntibufque Affeftibus

affedtibus ex epidemia lue, vel peitilentia, dubium effe nonfcftlfeilsdcbet,quin conducibiles apprimcfint exfudationes totiuscor poris communes. Respondent enim harum eduétiones non aiifimiliter totìim occupanti caufaz j quare & partes ncceiTarium levamen Sentient. Quid dicam quantum venenato ulceri fubventura fint ea-UIceiibu* dem praefidia? quando cuntti fere auftores conveniant mor- Te“c"'1“s• fibus rabidorum animalium non inutilia haec effe. Scriboni- Sciibonius. us Largus lib. de comp. rued. c. 103. fcribit, tieferpentes noceant, munition hominem cervi lacrima effe debere. Quod propte-Cervi ]ia. rea puto fieri, quod excremento ilio tanta cietur copia fu- ma mire fudoris, ut pene totum corpus lolvi credas Quid autem fitdot“ cietcervi lacrima, idem declaravit ibidem, dicens effe id , quod in Ctivi ?accicervi, cum captus ef i , oculi anguìo, qui ad nares vergiti jordcf- ma qi,0‘ cit virof» odore. Has fordes, inquit, Sicilia venatores diligeli ter coìligunt, i f babent in cintilo, ut tati fint à jerpentium morfibus atque iblibus. Luculentius autem hanc ddcripfit Julius Caefar Scaliger,cujus verba recitatj. Heurnius in lib. z.pratl.'1- G- Sca!‘nteth. c. z 6. §. de fudorificis pag, 535". £Cr‘ Nee minus etiam proderunt, fi harc adnumeramus, u l-ulceiibus ceribus fanandis veficse, five partium aliarum, quae latent, vefu*. Prater hare non minimam opem ex his Sentient eruptiones SalSorum humorum , & acres phlegmonae; qua; Semel appre- saiforum hendentes, prarciSe crura, nunquam fere fimuntur, propter humoium defluxus perennes, qui ab imbecillis & pofitis in proclivi "u”f ioni* partibus excuti non poflunt. Horum autem in his neceffitas eft, quod h»rum materia non funt nifi ichores & humo-Sl](Jotnm ¡n res tenues, qui commode per poros cutis parati Sunt effluere, tenuibu,huveluti per emiflaria ad hoc opus à natura milituta. Ma enim ¡ToTcndiV” sumfit ultima, inquit Galenus de caufis morborum, recipit om- ncccffiu*. ttium partium exerementa. Atque Sudores ex omnibus adjumentis Sunt precipui, qui ad peripheriam corporis ex profundo omnibua «agitata, qua: continentur in venis inutilia prolc&ent. Qua ,!sadiun'enpropter in eo conienlu naturae parantis vias,neque raro etiam ” Sr«!c?U1’ propellentis cum remedio evocante atque foras attrahente, ma xima eft commoditas. Altera vero ratio eft, quod ficut in to. io corporc Se tota humorum familia late occupatis eli t n q u i - 4,10 H ? na-

M. A URE u t B e v e r i n i quinario j ita etiam ab his univerfis coramune vitium evacu ai medela fudoris. Utile autetn effe, ut ex profundis & principalibus partibus ad cutem transferantur morbi, teftatus eft s. luti». Galenus comm. 6. apb. $7. Prteterea, qua: ex bile gignuntur, fudoribus maxime tolluntur, ut lib. primo de arte curativa ad 4. Ratio. Glauc. elicitur. Ad extremum , ut exficcandi corporis hasc optima neceffariaque via eli ; ita vitium omne hic non obftabit, qnod à communi corporis labe promanar. que fud0. H x c de fudorum neceffitate atque ufu comperi. Castenticae fint rmn jatxi 9 quse aut qualia virtute ifta polleant* diicutienduip nacurz. e^._ Sudores igitur movere natura poffunt, quascunqueacria Galena! tenuifque effencia: funt, ut Galenus lib. 4. de ftmpl. .medie, faAinaidm. caft & Arnaldus bitrad. medicina c. 68. tradunt. Qui addidit & quanto leviore fiirpes gaudent fubftantia, tanto efficaciores effe ad fudores provocandosi anthos & flores fambuci ■ì itemque& sudorifici plantas, quafortem exfpirant odorent, ut pulegium, calamentum, quidam e- levifticum, ruta, vitex, & hoc omne genas, quod aèrea portionis numerata, fafaf plurintum : quae vero frigida: funt vel terrea: fubftantia: vel aquofx, iftas non provocare fudorem, nifi per accidens & Galenus. attuali calore. Verum Galenus haec fudorificis accenfet,7.<fc ftmpl. med. f ac. calamintham, & lib.de virtute centanni, centaurium, Se lib.de dynamidiis cyclamen, & 8. ftmpl. oleo junétam onobrychin, & fmyrnium, fc? i- & 4defan. tuen. vinum, Se in aliis alia. Atque haec quidem è fimplicibus. t compofi- E compofitis vero idem in 8. de comp. med. per loca deferiptis aiiqua. antidotum,Ö>6. de comp. med.per genera c. ult. aliud me* raracèifu's. dicamentum ex calce. Alia Oribafius habet lib. 8. colleil. c. Rondeleti- xj. Se lib. 14. ejufdem operis c. f 6. Sed Theophraftus Paravfdius f io - celfus lib. 8. de morbo Gallico c. 11. probavit deco&um ebuli. reminus. Rondeletius & Vidius in opere de cur. morb.fyrupum D . AmCalili brodi, quem ego expertus fum maximopere valentem. PaAmbrófii ratUr autem ex his. ye. Milium à cortice repurgatum * cogrzpamio. quatur ¡n olla munda piena fufficienti quantitate aqua: com munis ufus, donec probe intumefeat, Se difrumpatur, de inde percoletur jus, cujus gvj. aut vij. cum §iiij- vini Malvatici a£cu calentis cxhibeantur. Addit decotto Rondeletius lib. de morbo Italico, ramenta ligni ficuum: qui idem vir ibi dem ad fudorem approbat dcco£tam rafuram buxi, aut femi-

rimembris

h i r u r g i a.

minis juniperi. Reinerius Solenander in conf. $ .fe & . f . fpar-Re!nclius to parili lndico, quod fudoriferum praecipuum medicis om-Solenlndeinibus eft, afperas fmilacis radicem congeneam & arquipollentem fecit; cujus placiti eft & Profper Alpinus l. de plant is /Egyptiis. Sed Mercatus in lib. de mor. G allico pro fudorifico Ludov.Mer. magno laudavit deco&um anguium, quos Hifpani culebrascatUi‘ appellant. Matthiolus vero in tabula fu p er D io fc . c. decoris aurantiorum & limonum florum ftillatitiam aquam commen~ davit. J. vero Quercetanus lib. dedogmat. m edic.preparations c. 7. aquam exftillatatn e carduo benedicto, atque ulmaria propofuit. Nos e chymico hoc genere pulegii oleum ftillatitium invemmus ad hanc rem commodum. Theophraftus Paracelfus /. deapoft. c. y8. propofuit illud. Rec. theriacae 5 i j. fpir. vini reefcificati §ij. euphor. gr. vij. Fiat hauftus ante balnei ingreilum, fudet homo,8c calide eonteftus in lefto decumbac. Sed in clephantiafi decoftum ulmi vino albo commiftum 8c in mends potatum olidos ciere fudores ac foedas urinas teftacus eft Jac. Doccinetus jfp o l. 1. 1. c. 7. Atque hxc interne. Caeterum externe 8c cachryos femen ex oleo illitu m 8c py- Extern» rethrum ex oleo calefaitum atque illitu m horae unius fpatio ad *“doiii’ca' citandum iudorem percommodum e(Te refert a u ito r operis de medic, par at. fa cil. 1. y pag. penult. Bardana: radicis vaporatu vchementiffimos cieri fudores teftis eft Rondeletius in prim o p ra tt. metb. c. 25. Item oleum decoffci afari teftatur expertutn re tru s Andr. M atthiolus in prim , fu p r a D io fco r. cap. ip . « dccoctum urticas Euonymus. Et Joannes Fernelius . (on[: 1 6 . quod efr ad trem orem , probavit decorum , quadcX m t recipit granorum juniperi, radic. acori 8c enulae Cam panic an. Jij. falvue, betomcae, majoran*, ftcechados, lauri,abiynthii, ongam, calamenti, rut* , chamsmeli , meliloti , anethi an. M j. femin. a m fi.....fia t deco&io in aq. 8c vino alo. Effundendo decodhim fuper lapidem candentem, vapor excipiatur m d o lio , vel cupa conte& a, dum corpus incaJX}?,* 3tqUe emanec fudor- A d h£EC oleum e chamaemelo 17tum F o p o n it. Joh. Bap. Porta nofter lib. deftill. y

M. A

§.

urelii

Severini

*De Balneis.

Sudationes autem cum multipliccs fint, inftituique qucant & ficco calore, & fomentis, & humido aqueo , vel aéfiHaiibu"1 rco vapore, & fimilibus hujufraodi modis : balnea non infrecommode quentia funt 5 quibus in praefènti utimur. Verum in his etiuicet».antUr am» cutn ficcantiora fint & fubterranea, quasrimus 8c ipfutn ulcerum conta&um. Nam ex his abfterguntur, & expurgantur, & foventur, & denique impedimenta omnia & infixadeponunt,quatenusad agglutinandum fint habilia. Omnino autem utimur his (id quod ad noftrum inftitutum attinet) pro vacuantibus indefinite five ab univerfo corpore fi ve à parte. Neque fine fruótu, ut dicebam: non tantum, quia revellunt diftrahuntque humores ad univerfum cor pus, ficuti placitum eft Hippocrati in 3. de rat ione v iftu s-, quo faffcum prudenter ab Aètio /. z . f e r . $.c. 6 . 8c à Paulo videtur , qui /. 3. c. z i . ad laborantes oculos lavandos balne is utitur : fed, quod peculiare horum eft, edam excellent! foUnus'd" quodam modo (ut Jafolinus magifler nofter difputavit in ope9 Inus‘ re de balneis P itb e c u fe ) naturam hominis adjuvant -, ita ut non injuria D e i manus nomen mereantur magis, quam omnia comcontra eos, muniter medicamenta, quod Herophilus volebat. Sunt tamdifcUmi- men nonnulli, qui omnia indifcriminatim ulcera volunt his natim ui- curari* mittuntque fervandos homines ad ea tanquam ad fafea'ineij.raiV cram anchoram. Sed mihi compertum eft, nifi medicamenobfeivatio tis fint expurgata à tenaci Corde, quod par©- Graxi vocant, noftia. nifi calli orarum alti refciifi fint, aut hyperfarcofes complanatte, nifi finus difle&i, 6c exfanguis circum tegens cutis exiè&a, vitiumque omnc dete&um, atque aequaleex foraminofo & herpetico fa&um fuerit : nunquam ulcus ex iis aut coalitum recepifle, aut profe&um confueto majorcm. Sunt eoncraeos.Sc alii, qui quodcunque offis vitium ftatim his tollendum qm omma adiumentis confidunt. Ut fi caries eft, ad balneum Gurgibaineis tela Aenariam mittunt. JNeque diltinguunt, an caries aracommit- p]a an afperitas. Namque fi afpentas adeft, & quidem lupremte offis faciei} quas vanitas eft, mollibus aquis hanc committereremoyendam,non potiusduris acutifque fcalpris? Deinde edam per hxc auxilia confidunt cariofaSc ampia offium

I Ì Ì

T rimembris C htrurgia, 6$ um fegmcnta à cuniculis foras exitura, cura angufta Gnt orificia, vix ut fpecillis pateant , non amplius. Hæc igitur ampliandi cur non cit cura? Scd line cxpenGone Gngulorum, uti video,neque perfpe&o ilio quod agitant, conhciunt om nia. Perpendere fcilicet oporcet, quanta Gt aquæ balnei virtus, <^ * * 1g* quave ratione, & ad quem ufque terminum agat. Nernpe ai,,Ìòn«cum potè(late agat, non attu 3 exfpeétanda ex ea non lünr, j>eaa«d»M quæ manus folius funt, quæ valet a&u. Hominem novi e - “e“ ' quidem è noilris cclebratiffimum quendam, qui carie maxillae laborantem quempiam ad di£bum Ænariæ balneum mifcrat : quaG merfurus eflet homo caput in aquæ gurgitem prò fonando aut extrahendo offe mandibulæ. Dici igitur pon poteft, quanta Gt hodie bnloeorum virtutis ignoratio, quantave Gt abuGo. Scd cura inftrumenta artis cognita non habcant, quid faciant, niG ut eorum uGis confundunt?

§.

I I

io. D e InfeJJìbus & Fomentis.

Ad balneorum virtutes proxime accedunt infefus: quibus InreiriMlln peculiariter utimur ad vitia fedis , & partium pudenda- ufo*, rum, anteriorum, pofteriorum, interne atque externe, juvandarum. Simplicium autem, aut compofttarum Gnt •vìrtutum. InfeffilJ ex Et talia quidem Gmt vel naturali locorum beneficio, vel arte pa- aquVn 'tu rata. E t naturaleS' quidem humidorum infeflus funi ex aqùis raethermalibus, certis corporum vitiis peculiariter accommoda- dicatl*' ti; ut quæ funt Aenariæ, aut Puteolisin traftu hoc terrarum Neapolitanæ ditionis. Lege de his opus de fhermis aut A. Baccii, aut Julii Jafolini: apud quos, quam latus Gt irti- Aodr- Bac* us remedii ufus, habetur. juuU5 Jtfq. l arabuntur vero arte prò rerum ufu atque exigentia ; G mun-li,,usdiGcantia debcant effe, vel exGccantia, vel roborantia, Ve llnfcif’!artc emollientia, vel alius certi generis cujufque. paiau' Quæ dilcrimina quæque normæ & prò fomentis funt ca- Eadem n. piendæ : nam pari propemodum ufu capiuntur utraque. tu» fomentoium. §. 1 1 ‘De Suffimentìs.

Suffitus autem ad ulcera, & ad tumores frigidos, & diu- Su®tUJ turnos tantum ufui funt ; vix ad alia vitiorum genera fe por- ûœttotii" I ri-

<56 M. A u r e l i i S k v e r i n i rig u n t. H i autem plerumque exficcatorii defiderantur : nam taiis & ipforum proprietas, ratioque remedii inter omnia etiam ficciffim a aa fingalas quidem corporis u fita ta , fed a rtificioflus ad partes cavas, u t vulva e ft, 6c in te ftin u m , os, aures, nares, re q u iritu r, Paramur autcm maxime ex gummofisSc refinofis lacrimis, 8c ejus generis' aliis, qux natura adolentur. Quibus fi dextrèadfoffiiuTpin- mifcentur, qux non fune hujus generis,utdia funt,CÙm fimul guìs 8: re- crernata vaporem mittuntj utnicotiana, rofie ,anthos, lauArida u»- rus, ùntali , atquc alia. <ionices autem aurantiorum , & dam^dmtf- pinus contritos, licet admifeere in ludorificis commode : qua: “ o fudo^i i’udortfica iuffimenta ad dolentcs ex arthriti & lue venerea £c°s. junfturas, & ad ipiam banc luem medendam, & nos in lib. , de morbo Gallico St Jacobus Vecherus in Antidotarlo (pedali lus' VCC'e titulo de (ujjìmentis defcripfimus. §.

iz .

T )e C a u te r iis &

S e t a c e is , n lc e r ib u s

e m ijfa r iis a r t e f a r a t is .

Ex vacuantibus & avertentibus perennem humorum influxum, qui vitia quidem excitant, augent , fovent j una erant cauteria five fonticuli vulgo diób, nec non (etones, in ter hos fermones tramandi. Verum quia duplex materia horum, & añu & poteftate valens, eft noftris: hanc quidem fi ad pharmaceuticam diétam partem, illam vero ad chnurgicam referremus, commodiìis faétum iri viium eft. Quam rem cum exequuti ad eum modum fuerimus ; ad eos adeat ledtor, fi lubet, locos licebit. § . 13. T > e V e f ì c a t o r i i s . FoniicuioA vocatis fonticulis, qux funt arte parata emiffaria, non rum medi- admodu n diftant veficatoria diftaj ab iis tamen, in eo pre ventorio- cipue differentia, quod haec latiora, fed cutanea tantum funt rum diferí- ulcera, deinde, quod ad tempus non diutinum confervantur. vlficàtorii Haec qui reéte adminiftraverit ,is difficilium plerumque morBfus p«ciborum vittoriani obtinebit> praefertim eorum,qui fluxu hu* vuia pieci- morum foventur, atque hi fi ferofi fini, Se acres (¡chores púa quibus Grxci dicunt,) multo maxime, propterea quod hi comveficatoria ra0(jjfiìmc per poros apertos cutis effluunt. ucctirruat. Quatn

MEMBRi s C h i r u r g i a .

.^*7 ,

Quarti ob caufam fi vel oculis, vel naribus, vel proximisb^“'“e”3“ parcibus rebellc Sc contumax fitvitium j niter alia omnia,k rf.ms. qux providi medici moiiri confueverunt, vix ego aHquiu inveni prxftandus hoc remedii genere. Ita et ii pcctini, te-10, coli, ftibus, fcroto, vel mentulx, roalx fint erodenti* facci ruptiones, quas confirroari diu periculum iu ; coxis, qux viliores lunt partes, Scad fuiiinenduni omnia fiimioies, etfìuxuro hac via commode dabunt. Ad hxc Prolpeio me rrofptt Alcum Alpino confenticnte in primo methodica medicines c. i 5 •fi'* collurn, vel mamma; , vei umbilicus, Vfl venter, vet partes quacunque alia laborent terrificio ahquo, vel ulcere , vel ulcus mi nante tuberculo \ impofitis ad exteriora vel ad Intera, qua cor nofiora Jìnt, vcfìcantibus, periculum bis avertere tentandum efi. Jtque ut unam tibi mrmam prafigam maxime generale™ , fa r te s ^ omnes laxa fc? imbecilles , majoris dignitatis, quas vitto quopt- jaxis scimam formidabili teneri pcriculum f i t , probate fatis hoc remed'. i ge nere fublevabuntur. Prater hac, (fi fi pejlilcntia germina quadam corporis partes , pracipue prafiantiores, infefient j non alte- rambi«^ num à ratione fuerit ,eadem via eas defendi. Q u x non fpernen-I^^V“’ dx quidem erunt leges ritulque medendi, fi meis obfervatio-vitio inf«nibus atque experimentis crcdis. In univerfum enim attrahunt Sc ialluni, tum inducto ad partem dolore, tum cùm excitatur, tum edam, poftquam hie excitatus eft, humoris ad partem defenfam influentis ipfa attuali vacuatione. Revulforium autem non tantum eft veficatorium genus, ftd.y^cu"°q‘e & cxcellenter vacuatorium. U t, cum vacuati fxpe corporis hoc remedipars aliqua doleat obfefia. veteri tumore, inutiliaque multa1™' medici auxilia fuerit expertus homo -y ad extremum hoc remedium debet procurari : qund mirum hi modum alienando ori# folitum eft juvarc. Memini à me Logianum adolefeentem inHl on,‘ xenodochio incurabilium Neapoli, fic affliZum dolore Gal lico in genu,ut contraitionem cruris & inceflus privationem fubiiflet homo; hoc adminiftrato auxilio, & dolore & con trazione protinus liberatum. Q u x res mira atque infperata fuit adftantibus fociis mcdicis: qui crederent veficantis acerbitate in immenfum exaggevandum malum. Sed qui volentes adjuvat Deus, ut in veteri eft proverbio fermo ,rem feliciffirae cadere nibilominus fecit. I £ H xc

<58 M. A u r e l i i S e v e r i n i H x c de veficantium ufu : quorum lì muteriam & formula* defideras, in noftro pharmacocbirurgico cap. de pyrotìc'u habe*.

§. 14. T)e Errhinis, Apophlegmatifmis, Gargàrifinìs, « 'vufuUfl" Remediorum hsec genera cum revulforia funt, in ufum chine hxc * exterme tnedicinae percommoda effe nemo dubiiat. Sed addioiuCm'" verrentiores fidentiorefque in h*c eadem velim noftros menera1'1 ge' dicos, cum in vitia meatuum capitis incident. Quippc fi nares laborent, gargarifmi levare nonne quibunt? bi fauces vitium paffàe line, non inutilia errhina erunt. Neque minus apophlegmatiirni ; quibus ad ftrumas extenuandas ufus Ronddeti- e(j Aétius /. i f . c. f . Verumenimvero folers requiritur medici Heurnius. judicium in rocdicatninum apparatuj de quorum tarnen comMcrcuiiaiis.pofitione eil tibi Rondeletius, Heurnius, Gorneus, Merlubenus. curialis, Jubertus , Fuchfius, Jofephus Quercetanus, alii. Queìceta- Nos aliquot iftorum formulas ponemus, fi prius admonuerinus. mus iftorum omnem materiem effe debere acrem, amaram, vel nitrofiim, qua: humores prope liquando, vimque expultricem vellicando, cerebrum, recrementis oppreffìira , levet. Eam ob rem adhibentur* non quod H. Fabricius lib. oper. chir. de firumis , huic ufui tum fuccum cepac, tum aurantii corticis quodpiam probavit. Forma errhini naribus illinendi. Cape fucci cucum. agre» ibis & cyclaminis fing. §ij. vini |j. meli |iij. vel iiij. coque ad confiiìentiam linimenti. Potei!: & fcammonium, aut coloquinthis, aut agaricus , aut helleborus melle cxceptus naribus illini. Licet St penicillus ex cyclaminis rad. viridi fpiritu vini intin&us immitti. Parantur etiam ex fuccis errhini naribus attrahendi j quorum parandi ratio vulgatior eft, quam ut oporteat hic enarrari. Tantum accipe de ol. euphorb. cujus guttula cum aliis idoneis liquoribus pituitam clicit, Quercetano autore in fpagyr. iac. Holle- c. 3. De errhinorum materia potei! legi Jac. Hollerius perior‘u,‘ che z. operis de comp. med. locai. Paucula nunc accipe de apopblegmatifmis : quorum tanta ad morbos capitis medendos eft virtus, ut ad gurguleonis, & ad

rimembris

h iru rg ia

ad dentium curationem eorum Hippocrates meminerit lib. de 4. £5? y . Horum ut piurimum pyrethrum eft ma teria, five id commanlum accipiatur, five tuufum cum nuce mofch. fampfucho & cera in noduium ex finteo concludatur,

& ori indatur , aut dcntibus attcratur. Commanducatum daphnoeides, laureola vulgo, pituitas oris purgat, authore Diolcoride /. 4. meth. medcndt. c. 143. Aliquud vero hie neceftum eft, authore Rhafe aph. par tícula 14. videlicet ut os aqua compieatur, 8c facies fublimis teneatur. Reliquum eftde gargarifmo dici i fi modo de re tarn nota 8c plana meminifte oporteat. Verum iliud unum advertam, ad hujus medicarainis efficaciam fingulare finapi efle: quod pri mas in extrahendo habere, prodidit Pythagoras. Deinde8c alia quxdam tenuis eflentiae medicamenta hue faciuntj ex quibus quad nobis exemplar propofuit Galenus lib. 3. defa- Gaienus. cile parab. c. 106. é feledfcis plurimis deferiptum reliquit hoc, quod origanum, gummi, hyflbpum, fampfuchum, pulegium , thymum palfi foiij. incoquito donee una remaneat, 8c gargarizandum dato: excutit enim ufquc pulmonis ma terias.

§. 1 y. De Expurgations corporis. , Purgationis ujus in hoc medicina: genere nonnullos agnof- rurgationis cimus-, quorum primus eft, ut prohibeatur, quo minus ex-ufu5,

iiet humorum ad fluxum paratorum materia, in his máxime corporibus, quae i'unt cacochyma. ¿liter eft, ut hie idem affluxus a fuo curfu revocetur & revellatur, in partemque aliam trahatur. Hac fingulari ratione una die innatos nonnul los ex his, quibus oculi tentari phlcgmone ceperant; refert Galenus in lib. 3. meth. med. c. z. & 4. ejujdem operis c. d.Gaienm, &t comment. 3. ¡ibri de frailur, partícula 27. non folum ut ex crementa purgentur, fed etiam utrevellantur, veratrum biendum praecipic. Ita etiam Hippocrates lib. de vulneribus^'M011*-’ capitis cholagogum imperat ad eryfipelas. tes" robata vero fie mirum in modum cHrevulfio per expur-Revnifioni* ga um corporis: nam ab incurfu omni libera fatta partícula, ^ med‘ca" « olores pnefentes abcunt, 8c qux futura erant incommo-™mmod*, I 3 da

M. A u r k l i i S e v e r i n i da fymptomatum præcaventur, ut vigiüæ, fpafmus, phrenitis, corruptio, 6c pericula alia adhuc; 6c citiùs liberabitur æger, 6c facilius turn ipfe, turn medicus curandi tædia ferent. Adveifm Aëtius purgatione ufus eft in apparatu morbifero. Nimicaufasantc-rum evenit fæpe, ut ex mediocribus nec difficilibus vulneriflttîtionum!"bus incurrant ægri febres, efifatu non indignas, 6c alioquin difcriminofas etiam, atque id maxime in aëris conftitutionibus regionibufqoe auftrinis, 6cc. Quare prudentis bominis erit, his malis ante occurrere, 6c purganti pharmaco non parcere, quo ftatuas ægrum in tuto. Hi quidem funt præcipui purgationis ufus, 6c hæc expurgati corporis coinmoda. Verumenimvcro maximam inter omnia prudentiam exigit purgatio, fui iplius gratia quæfîta. Quae proptcrca non immerito poftremum occupabit locum , ut quæ primæ fit in his rebus poteftatis atque virtutis. ExFallopius, ponit hanc Fallopius in lib. de tumor, omifiam in altero de uiIn uicerum ccr'tbus. Sed contrarius fortafle debebatur locus. Namque purgandi cacochymiam atque humorum vitium cum magis agnofcant corporis fuj caufas ulcera j purgatoriis etiam auxilium magis in eadem necciiirss. manet. Quapropter ejufdem in hac re neceflitatem infpiciHippocrates ens ac rite æftimans. Hippocrates aliquanto poft principium lib.de ulcer, purgationis num. 6. exprefle meminitj quod non confuevit utique in aliis hujufmodi facere. rurgatie Quam purgationem duplicem hodie facimus ; qureutulcedupux. pibus 6c extcrnis aliis vitits coar&atur à nobis, fie ab aliis om nibus ad interna etiam extendi confuevit. Expurgationis al tera fpecies eft, quæ catholica, id eft, ex univerlo corpore trahens , præambula , laxativa peculiariter , confertim ducens, 6c rarior, digniflîme 6c d^iaKcytaç difta purgatio. Al tera, quæ huic contraria, i. e. quæ neque humores ornnes, neque a partibus omnibus abfolute atque univerfe ducit, fecundaria, lente paulatimque fubtrahens, 6c crebrior, fecundum partem, 6c per epicrafim purgatio diéfca. Utraque dipjrtita va- ftin&e Temper 6c magna cum adverfione rerum utenda. Sed cul*cie"ad Pr’or's quidem vel fimplicior eft, vel habetur, compofitio, inmiftraru omnino autem magis cognita ratio j quia frequentior ufu: diifidiior. pofterioris vero multiplicior eft inventio, ac difpofitio -, quando-

T R IM E M B m s C HIRU RGI A. Jl doquidem ad numero plures & compoiitiorcs efle folet affectus. Nemo eft igitur, qui non tres hujus ipecies norit ,p h leg magogam , ebolagogam , mdanagogam. H xc communis omni um partitio cit. Veruttatameli nos aliam turn abiblute turn Nov:1 p1»noftro inllituto maxime necefiariam proponimus, quae expurgaudi fanguinis p rop ria , per rep etit uni ejufdem tifim i . H xc non tantum ormila, lèd neque etiam nomine tenus cognita noiìro hoc, & aliquanto fuperiori tempore videtur fuifle. Sed enim lìngulariter neceflaria eft in advertendis vitiorum & ulcerum caufis. Putredinem enim Sc aliorum jam fuccorum peccata qui tolhnt nominata tres fpecies, quarum iingu!x unam plurimìun fuperfluitatein ac femel exhibits tan tum cmovent ? ltaque neceflaria eft q u a rta , qua; peculiariter abeuntem humoris fubftantiam reparet Se reftituat. Q ux quidem à nobis Jangurnis expurgativa vocabitur aiuan-©- jcoi9«gTDtV.

Quam meam dententiam ut comprehendere poffint initiati ; repctam altiùs, (ed brevi, fermonem ad hunc modum. Sanguinis ,ut vulgo dicimus, venie contenti quatuor funt varo «rii?, effettua diver f a j ficut cxemplo mufti, vinique declaravit nobis Galenus z. de n a t.fa c u lt. Hb. 4. de ujd part. Sunt Gdcnus. autem hxc : b ills , pituita , melancholia , qui omnes humo* res ab uno Averrhoe licet falfo dicuntur recrementa; fanguis Armilo«, vero, cunétorum opinione, humor efi k g itim u s , purpura mo do [plendefccns , ac la tu s. Sanguinem igitur dicimus quidem sanguinis quartam fubftantiam kxt’ t^o^v puriffimam nutrientium hu-nomi,ie morum partcm,quo fenfu loquebatur Averrhoès: fed dicimusr,mc fig'niid omne vere, quod virtute hepatis procreatur, & in venisict,urContinetur. Quo fignificatu dixit alicubi Galenus : crini fa n - '■ »• * tìlguinem dico, omnes humores appello. Jam vero fingulorum f' quosdiximus, diferetim acceptorum humorum fui funt pc-stuguiotum culiares ¡chores, id eft, fuperfluicates humidx dependentes.humolura Quorum primus Hippocrates meminit 4 . * catione v i i l . 4. icLi«W ìtcmque Diodes in epiftola a d A n tig o n u m , Plato in Timceo , P riiGalenus prim o de placitis H ipp. & P la to n . & in fextum e p ìd e -? ™ °™ ‘ miorum com. z. Qui porro ichorcs atquc humores corrumpioioclefputrefeereve prxter naturae legem poiTunt, turn finguli & uni, tum plura ìpforum genera, tum univerfa. Quorum quidem omni-

M. A

urelii

Sederini

. omnium numerofa conjugatio e li, & per otiutn abs te perum'icho“'1' videnda, recenfendaque : nos hoc tempore quid tanta & tot ium varii poffimus, fine tui pnefertim, auditor, falcidio, diiTertatiosang'ùinìj nifque plurima: difpendio? Sanguis igitur aut vitium fecit puttcfcentìs cum humoribus ichoribufque omnibus, (hujus in luevera9jl' nerea confirmata atque in elepbantiafi d i exempluin;; vel corruptus ell cum illorum aliquot, ut in cacochymiis minoribus nuper memoratisi aut inquinatus ed ipfe languis fecundum fe ipfum, quantum fieri poteil abfolute, ut in variolis morbilli!. Meminit fanguinis alieni Galenus lib.x.Jimpl. §. Qui fingili- de [anguine. Hos omnes putridi fanguinis modos etfi debeateiVréfthu mus omnes pharmacis inllaurare calligareque ; nihilominus cndY pcttU is potilfimum in procurationem noftram nunc venit , qui no. fufcipia-n01^ omnigcnam & confumtnatam fubiit corruptelam : hujus ,nr* enim rellituenda: (fi modo reflitui poflìt) peculiaris & difcretus requiritur fermo, de qua re alias, fi Deo placitum fuerit, agemus. sanguini* Interim inftitutum abfolvamus, illud non omittens, fanpmrefcentii eujncm abfcederc à fua natura bifariam,vel maxima fui parmodus du- o ___ /t : _________ _____ _____ : __ .... __ . te , vel, pauca. „ReceiTus porro quo major fuerit, eo etiam plex: interior requiritur indullria, medicamentaque valenti ra. Et putredinis quidem modus nulla melius via dignolci poterit, quam extra£li de venis obfervatione fanguinis. Ita quidem advertiflë videntur ex his, qui de venæfe£lione fcripferunt plurimi. Inter quos primus cil, quantum ego video, ArArnaldus naldus Novocomenfisppoil hune Joannes Ferneliusj fed om Villanovanium luculentiflime Joannes Heurnius lib. i prati. metb. C. c nus. Joannes 16 Vel, fi id non licet, ex coloris mutati fœditate, præFeinelius. fertim oculorum, labiorumque, gingivarum, dentium, caJoannes Heurnius. pillorum, unguium; item ex roboris modo, præfertim ad C onupti 'un mois nutricatum & efuriem collato} ex excrementis, atque hofanguinis vaifœ'con- rum conditione pejore minoreve}ex cæteris affeftihus appaJe®b*’ a rentibus in corpore, & animi ægritudine. Hæc ubi perlpiuSnibÛs'd’e-cacius infpexeris indagaverifve, tum demum ad concinnanda purgent me- {Jng Uüs pharmaca propria defeendes : quorum etiam lata eft .l'ngumcm. fériés & numerofa proprietas. Hæc enim varie fanguinem depurgabunt abilcrgendo, deobftruendo , ventilando, lotium, iudorem, alvum provocando,fecernendo, attenuando,

fecun-

T rimbmb ris C h i r u r g i a . 7} fecundum proprias, fecundas, tertias qualitates commode rando , atque in priftinum fuum ftatum revocando. Sed in ter omnia proprias tenent ea, quse à proprietate ac tota fui fubiìantia id perficiunt. Ita propemodum Heurnius lib. z . hmmÌw. prati, metb. 16. quorum exempla ipfe exfequitur eod. toto cap. 6? fequentibus tribus proximis j qui & Icgcndus in hanc rem eft ad perfe&um ufque libri decurfum.

§. 1 6 . Enumeratio certorum quorundam medicamentorum , qua fangubiem purgane.

f^gui-

Requiritur nunc fylva Jimplieium, ex quibus & compofita gantiumvarii generis parari queunt à bonis artificibus. Primum om- fam.c 0 nium cftvcratrum, five nigrum accipias, five album. Quod«¡ppocnti propterea tantopere ufitatum credo ab Hippocrate, quoti fin- ^iaumufigularem depurgandi fanguinis in hac ftirpe cognofceret vim.utumiieiieNeque ab hoc medicamento tam nimium oportet abhorrere, Ì?™™neque timere primum, quod in quibus morbis id accipitur, non «mahi terrifici funt magis, atque ab atra bile profeéti. QuarePeie’ utvuIfcriptum reliquit Galcnus lib. de atra bile c. 9. Quotquot ex ciumefce«melancholico humore fiunt affettus, ftatim inter initia fire . nue purgans mclanagogis crefcere prohibebis. Quod autem kui rim«ad tutam hujus medicamenti pneparationem fpeftat, hanc &'*»• Petrus Salius in l. de affeti. partic. c. 19. Se multo pleniusJO“J^'tjlut Si* annes Baptifta Codronchius in lib. deHellebori ufu, tum ex ve- BaptiiU terum tum ex neotericorum fententia diferte expofuit. Et no- codtouviffime Petrus Caftellus Dogmatica atque Hermetic« medi- pcìru* ce cina: profefibr egregius, à ie ipfo & Romanis medicis ufiratam feliciterque expertam hanc radicem propoluit in opere de vomitoriis , propediem evulgando, quod mihi fcriptum humané communicavit. Secunda mea fententia eft fenna, five multiplici fua virtu-senna, te , five lenitale fummopere commendabiiis. Ab bis eft colocynthisi quam fi belle adminiftrare feias, non Turbii."'1“* latis poflìs ipfe laudare. Attraine Se à longinquo turpetum. Cyciamìnus Cyclaminus his fucceditj qui & purulenta deorfum ducere creditus eft à Caftore Durante. Sed geniftae flos proxime nifi* flos. confequitur , qui pituitam valentiffime purgat. Cum quo & £“f1Cu"ialu'' lithymalus juxta ponitur, & cnicus. Ad h«c adnumeratur K po-

74 M. A c r e m i S e v e r i n i jolypodi- polypodium, & epithymus, nec non ebuli bacca, 8c infccBpùhymns. torne fpinae j quarn Spini merli dicunc, cujus ego fuccum Ebuìì bac- addeni'o ita id ignem knrum, ut reddatur veluti caflìa; iuc$piua i*- cui’- Rbaponticum vulgate , live Ccntaurium majus, unicc fettoni, depurgat ianguinem, quem per concitas tranfveriìm fibras <umPOnU lente exitilìantem fuimet fignatura exprimir & repnefèntat caffi* fifia- Cuffia filtulans, tamarindi, ferum la£tis, mercuiialis, ma T;uiv.ilindi, luna terne j quo<.1 eft ariiiolochia rotunda, quam Hiera Pa serum lac- chü apuJ Scnbonium 6c Marcellum nobilts medicina reci Mercuriali!. P*r > carduus benedi&us, fcilla, & ex ea confiar um medica Anftoionicntum, ob hanc quoque cuuiam tanti aeftimata a Pythago chivi. ra noitro Calabro. Carduus be Minora his funt caflinha, filiéis radix fecundum Jofephum nedietus. Scilla. Quercetanum in opufcuiis, eupatoiium, fumaria, lupus la* Caflutha. lidiarais, cicborum, mrybns, 6c hoc omne genus,chamíeFilici., ra dix. Eupa- tbys, veronica, haga ,adiamhum ,aíparagus ,apium fativum, toiium . aut paludapium, 6c quxdam alia, qua; lecundum HieronyFumaria Ite. naim Moñtuum fingumem per urina: duéfcus expurgant. Hier. MonSed è compofttis prima elt theriaca, quar diligcntiífime fit tuus. Compofi- confefta Etemm viperam recipit, quas in fecernendis hutioncs. moribus 6c l'angurne divina gaudet energía Sed enim firn» Theriac* vis mira. piiciores 6c ufu commodiores trochifci flint 6c fales è vipe TrocbiCci & \ Salci è vi ra, pnelertim ex prasparatione Jofephi Quercetani in opere pera. Pharmacofot£ Reflitutce. Cum bac 6c fyrupus eíl Caprimulgi Quercctaanguis, quemadmodum Neapoli paramus, vel ut componit nus. . Syrupin ca L. Merca tus in lib. de morbo Gallico. Neutiquam autem fperprimulgi. nenda eíl Hiera m iglia vocata, quam ad Montuum defciipLud. Metcaius. íit au&or libri fecretorum infiriptorum Galeno, fub finem tituHiera m ag li, ad dolorem jundtur.Sc complevionem corrupta > qu?e eft na. ijichamiep. (cord ii , an. 3$ myrr. (pica.*, calam. mont. fpod. perros. prafíii an Jij fem. rutae, hyperic.hyfs. lìcci, phu an. aur. 4. chama:dr. 3vii j fol. Sj terantur omnia 6c crihrentur , lenianrur, cum ^ij ol. half. & confie, cum melle origanato fufficicnri. Huju.s potio eíl ad aur. 1. cum aq. calida. VirOxyrr.cl. Juiiani. tutes vero flint admiranda:, quas apud auéfcorcm leges Svrupiis è Ab his eíl oxymel Juliani, atriburum Conrado Tigurino filíenla. Hinwgo- deferiptumque à Vechero in Antidotarlo generali : fyrupus gimi Syrade filicula Hicron. Montui :vel híemngogum à bymphoriano p bori airi. Cam-

T R I M E M B R I S C II I R V R G t A.

Campegio defcriptum in medica praxeos l. z. c. Z> quod re cip. ceterach, polycrichi, adianthi , capili, ven hyperici , fcolopendr. lem. frigid, major, excort. prunorum, viol, jujub. an 3j bull, in aq. in qua colata caflitc fittukvis, tama rind. an 3vj manna- electa: 3iij. Coletur,in qua colatura diiT. rltèibarb. cl. 3ij vel loco hujus myrob. citr. 3$. fit tota nocte fub dio. Mane cum fyr. viol, vel aq. pranzarmi decofti vinum eMcum tota lubftantia fumatur. Ad htec eft vinum chalybea q^ cuoì. turn à Jofepho Quercetano dcfcviptum in Diatetico F. Nec non eft apud eundem ibidem vinum ex flor. hyperic. fummitatibus centaur, minor, fumi tetroc Sc fenna: fol. ad libitum. Paratur veris tempore, quemadmodum apud au&orcm. Poft hare confeótio diacatholica Sc fyrupusde polypodso. Sed fuperat hacc confe&io Hamech: Sc inter omnia rurfus ferapium fumaria: majus. Syrupus Nicolai neque inter hcec filendus eft. Quo probatior Sc efficacior eft tamen is,quern deferipfit Leonardus Floravanrus in lib. 4. the/auri Janit. htt- Leon. Ffamana c. 80. Sc /. 1. Capricmum c. 1 j.fc? 14. quorum hie me-ravamtt5' lanagogus, alter magiftralis fyrupus inferiptus eft. Sed in his, qua: receptiffimi flint ufus, nuraeremne quae ex Hermeticorum funt officina ? Porro funt hrec ram opere Hermetic*, fuo atque energia probata, ut injuria certe fiat medicinae u tum pl,arniverlse, Sc invidia lubfit aut frugifèris medicamentis, autuus?11™ valetudini tegrorum , fi involvantur filentio. Licet emm operofa Sc difficilia paratu finr, Sc fumptuofa-, nihilominiis^q^ tho. ffique Sc pretiofa funt fruftu. Laudata fune igitur à Croi ho acjua theriacalis, turpetum minerale, fai coralli, k c fulphu- minerale, ris, liquor auri, quale potabile dicunt, fi fine corrofivis pa- Lsc'fui^huretur, ex horum quoque fchola praeftuntifiìrnum atque proe- ris. r ter alia maximum diatur. Non nfpernandàe quoque virtu ti<luot aot5‘ tis eft crocus martis, quem laudavic ad cancrum Claudius >ia°ms. Chapuyfius Gallus hoc modo praeparandum. ^ croci martis chymice preparati §iij confer, capili, ven. |ij m. dofk 3iìj mane. J i oftremutn his adnumera pneparationes antimonii : cujus Antimoni! ficut in lecemendis metallis omnibus mira eft vis 5 fic fimilisprc*pimì<>* « in corniptis humoribus corporis cx-purgandis obfervatur -acultas, Quer cetano tette in I. ffflgir. prapar. c. io. Inter E. z cs>nw-

7<S M, A ü r e m i S e v e r i n i canteras ftibii formas catharticas calcinamentum ejufdem non riiterus UK0 l°co medica praxeos commendat Félix Platerus. Ad cruptiones vero falforum huroorum, tetrafque fcabies morboíque diuturnos 8c pertinaces de medico quodam empírico narrat, qui in decoñis fparti parilis calcinatum ftibmm admifeens experimenta mira praeflabat. Mi) ificum etiam ad hanc rem fal angélicas ctim guttis zo, olei fceniculi vefperi luna decrefcente tumpeum & per interb. penotus. valla temporum repetitum dixit JBern. Penotus i. 4. medie. chymic. c. proprio-, itemque fal benedictas caryopbyllata: lib. eodsm cap. ijlo , fal pimpinela, & fal plantaginis majoris: piíeterquam quod 8c tindturam corallorum 8c auri idem vir ad hanc rem propofuit, Ant. GuetCum his oleum aut eífentiam chelidonia: laudavit Auftor appendtcis ad centurias Mizaldi. Ñeque autem credo injuria: propterea quod fignaturam, ut Chymiftae loquuntur, habet fanguinis. Quo conGlio 8c eífentiam rhapontici, fi parctur, fimiliter ad haec valere facile credidcrim. Quemadmodum 8c alia, quae fint hujufmodi, Videlicet extraaum hellebori nigri i feu quale á Gefthnero Euonymi l. z. feu quale á Quer* cetano apud Fecherum l. z. antid. Cpecial. c. de extraíais, feu quale á Penoto, feu quale á Bovio, feu quale á Paracelfo /. de Helleboro paratur. Ad haec eífentia viperarum á Gefthnero deferipta /. z. Euonymi c. de oléis, 8c á Quercetano in l. de fpag. medie. prapar. Turpetum minerale Crollii. Extra&um colocynthidos Quercetani l.de Jpagir. medicam. prap. c. 8.FI0ravanti multa, i. e. eleétuarium Angelicum, pilulre Aquili n a , diaromaticon. 8cc. 5. 17. D e catharticis, qua conveniunt

recentibus plagis. Ha&enus de catharticis, quae vitiis vetuftis 8c ab interio re caufa pendentibus convenire varié poífunt. Reliquum nunc eft de bis dicere, qua recens obvenére, hoc eft, de vulneribus atque iftibus cafo 8c fortuna ortis. Has igitur noxas bifáriam percurare folent medici, vel cholagogis ufo communibus, vcl adftringentibus quibufdam , quas vulnerarias podones vocarunt. Ütrseque an probando ufitandxvc fint, • con-

R I M E M B R I S C h l M J R 8 I A.

controverfum eft inter dodos. De catharticis prior fit difputatio. Ex omnibus autem Guido Cauliacus, licet his ufus fit in fp^;°njc chronicis ulceribus tr.$de. i . c . i . fuit primus, qui diceretpurgation purgantia vuïneribut aliéna ejje, ac noxia-, utpote quæ calefaci- ^ “^ 1" endo aperiant duftus, fluxions commoveant, & inflammations fuppurationefque inde créent. Hæc ille fere. Sed non videt, quantum abhorreat hæc fententia ab Hippocrate ac Galeno ; D*PuICo| cujus loca non pauca de purgatione in vulneribus ampledenda fupra recitavimus. Nec advenit eundcm Hippocratem adufque veratrum ufirafie in malis vulneribus. Verumtamen fi calidiflima timentur, quæ timeri certè debcnt,non défunt ■ ea, quæ funt mediocriter talia. NeceiTarium autem eil nliquid calons habeant, quo fint idonea bili ducendæ,quæplurimum vulnera & vulneratos folct infeftare. Defcribit por- Hieron ro H. Fabricius quædam cathartica, quæ funt vere tutiifi-Fabndûs. I ma. Atque ita de prædida controverfia decretum efto. Pie- CxCiI M*' nius banc rem ,& fortafle minutius tradavit C. Magatus lib.S™a>' de vuln. generatim. c. f j .

I I I

Cæterum an vulnerariæ potiones approbandæ fint propi-v°'nT-’ nandæve , altera nunc lis exoritur. Veteres chirurgi ante m i a difGuidonis tempora maximefolennes iilas habuerunt. Nec mi-puuti,>' nus eas commendavit Theophraftus Paracelfus in trail, z. v cbirurgiæ vulncrnm c. 4. Bern. Gordonius in l. de morb.prope omnium curation c. 16. Heurnius in comm.y.lib.aphor. 8.Conr. I Geftnerus in /. de Spermate ceti, Renerius Solenander feft. 1 4 . conf. 4. Johannes Riolanus in chirurg. fe£l. f . c. f. de princiH pijs curandis vuln. indic. Gabriel Fallopius to. z. c. defiflula. Ad hos addere licet Mauritium Cordxum in comm. 7. lib. de morb. mal. Hippocrati primum hoc inventum attribuentem. Poftremo Jofephus QuercetanusM. de cur. vulnerum fclop. cap. ult. his fere rationum fundamentis idem probavit. Primum, quod natura per fc ipfam medetur noxis, folumque id exigit unum, ut & extrinfeciis adjuvetur, 8c externa intemis conftntiant. Secundo funt quædam ex natura procreatis, quæ fimilitudinem ac fyrapathiam habent occultam ad locos corpons patientes. Hæc itaque vel in alimentum parari apte pofiunt, ut natura cibivel potus dulcedine pclleda accomK 5 sa©-

«8 M. A u r e l i i S e v e r i n i modatius incitetur. Horum neceflùatem illud etiam confir mât, quod litis plerumque partibus nequit utile medicamentum adaptan. 1taque cogitur artifex iftiufrnodi modelas ex cogitare, quas præter rationem etiam felix eventus comproQiiercctani bavit, falubrefque oftendit. Ad hæc addidit ilia Querceta■ judicium denUi cl!atu loco fclopetarù : Potiones iflæ vulneraria;, quamvis vñfnM«ü». humores per inferiora non depellant, valent tamen ad vul nera expurganda, quandoquidem fuperfluos humores & languinem ab omnibus tordibus expurgant, ac mira qua pollent facúltate, 8c confrada oda coníblidant, 8c læfis ex vul nere nervis medentur: ac naturæ opein lerendo tandem vul nera illa carne replent, & cicatrice, millo adhibito alio re medio, obducunt. Qtium autem ex illarum potionum ufu mirandos ac prope incredibiles efïedus præfertim in Germania viderira etiam ad defperatorum ulcerura curationem , commodiflimam fore non prætermittendam illarum mentionem exilümavi : idque eo magis, quia ufum illarum fcio antiquitùs probatum fuifle, nunc vero medicoFum negligentia prope obfoleviife. Quin etiam compertum habeo, illas non folum medicamcntorum fed St alimentorum loco alîiimi : atque iymptomatis, onmibufque incommodis, quibus vulnera obnoxia l'unr, occurrere. Simplicia autem, ex quibus parantur, funt hæc : a Cyclaminus, quam Arabes arthanitam, fophiam nonnulli «tierara* n vocant Confolida major. Confolida media. Sabina. Verpmiones ve-hen;l Ariftoloclva. Serpentaria Verónica. Perficaria. Agrimeomim. monja Arthemifia. Pyrola. Lilium convallium. Sperma ccti. Zedoaria. Cancri Fluviátiles. Galanga. N ux vómica. Vinca pervinca. Allaci. Contrajervum. Mumia. Ophiogloffon. M acif Betónica. Bolus Armena. Ambf.Tarai Alias perplures confcripfit Ambr. Paræus 1. 18. cap. 18. fylva mate- • 1 n 4 riarara. *» tabella, quæ elt : Scabiofa. Sanícula. Bugula. Pilofella. Pimpinella. Erythrodanum. Tanacetum. Sumnmates cannabis. Summitates rubi. Cyclamen. Confolida major, minorque. Verbena. Serpen taria. Arthemifia. Vincapervinca. Centaurium. Ophiogloffum. Betónica. Carduns benedidus. Flores cardiaci. Ariltolocfria. Verónica. Agnmoniutn. Capillares. Herba Roberti. Pe#

T rim e m ir i s C h ir u r g ia .

Pes columbi. Cynog'níTum. CaryopbylLta. Carpentaria. Olmunda regafis. Hornvnum. Gt miaña. Hemiaria. Biaftica rubra. Scc.rdium. Nepeta. Pentaphyllata. Cancri fluviátiles. Macis. Bolus Anneri). Contramm fcntemiam fequutus eft Guido 8c júniores chi- Guidoni« rurgici fere omnes, nmentes à calida vi horum medicatorumlementiapotuum, & à vin . mero , cum quo parartiur : namque acumi, agitunique hac funguinern, unde & bumorum fluxio atque infiala- Medicata« matio confequi poie¡i. Hite quids m Guido: cui òt ¡pie nixusi‘ot:one5 eft Fallopius per omnia -, niti quod in itìibus capitis medica* ¡«Tcá-* tas has potior.es prope rejecerít velut à Te non expertas. pi" rq«it Adverfmtes has duas f. èri ones hucufque nemo concili&vk-; nifi quod Hieronymus Fahricius elapfis initiis fic inflammatit»-«11 tcntcnnis lufpicione potiones diètus non improbav.c. Magis vero cafim« lis fiivit Cad ir Magarm lib. devulnenbmgeneraiim c . f j . rranf Magati fenfcrens in confenium Gulenum lìb. y. meth. c. 9. qui & diaf- ü»'icnU5 pennuton calidiftìmum medicamentum in vulneribus thora cis approbavit, 8t in caiteris omnibus exficcantia primùm auxilia rommendavit. Tantum Caefar à calidiflimis potionibus ibftinendum monet. Cujus ego fententiae libens accedo ,Noftra ftaid mihi periuadens, permuitos eflé hoc tempore, qui vièti"0“3, veri tate ac medicamenti virtute, bilie quidem plurimum deferunt, tamen non audent conluctudini medenriuin contrai re. itamovemur, trahimur, fafcinamur ryrannico medendi,. «ifi.

Tyrtnmcuj medindi

‘

Verumtaroen non deftint, qui ubi occurrat, iìtuciis, aur1'1“' ’ n"ia* cafum , allifionem , attritionera , diftortionem, apoipafma, u1m.W'P aut aliud quodeunque violentumcx lètu p.tflìs ,etiam adltrid- ““«"«tieogentia contrahentiaque medicamenta praebeanr. Sic quibusmacj'^1' jum era, luxata, fraètuque offa, cafuique de fublimi loco offcnlas curant ; hrec aut fimilia pharmaca deferibunt. Priora quidem Terapia ex oxalide, acido cirri, de infuf srruP>.vuI* r°f. rub. maturarum vel immaturarum,de portulaca,de gra-vuigaìu nans acidis, de betonica & c cum aqua oxalidis, ponulacEe,P1*lc,iP,ibetonica:, &v « firmlium. P ^ J meliflie, ...... .. » w ‘■ MMIUIII. . t®^u*vero medicamertuim in forma purgamis effe folet cju mot 1. Syr. de 9. infuf. ros. rub. & de y ìnfuf. ros. perfic. *n Jnj pulv. Mefuan ad cafum & iètum 5 $ rhabar. recen- S u '

ter

ga M. A u r e l i i S e v e r i n i ter tufi 3j cum aqua beton, meli ila:, portul. plantag. oxaltdis pauca mifce. . AiiieomAddunt & his, quando cacochymia aliqua tubili, diacapofiutholici, vei eleduarii de fucc. rof. vel 5iij exhibenmue in potutn. Ha:c, vel parum diverfafunt ufui prò percuffis. Alia aliorum funt pharmaca : ut prò patientibus colleótiones, abfceflus, ulcera \cholagoga, phlegmagoga, raelanagoga cómmunis ufus > prout bilis, phlegma, melanchoha redundaverit. H kc de comraunibus formulis purgantium pharmacorum. Aoe obfei** Unum nunc eli poliremo fed non in pollremis advertendum j genus hoc remedii plus femel, imo raspe ac fepius ufiAétii enun- tancjum ? atque inculcandum : plurimi enim morbi ab acervata pbarmacorum vicijfttudine delentur, f ut alias hominem reliquunt non facile , fi cut ait Aètius.

§.

18.

D e Vomìtu.

Neque non vomitus ex ufu ell medicis curantibus ulcera aut vulnera novem, ut ego puto, temporibus. i. Primuna e ll, cum partibus inferioribus affli&atis majore Galeaui cx deje&orio noxam cavemus, moniti a Galeno cap. 6 . 1. 4. metb. x. Secundum, cum aegrotant partes fuperiores; ut in exemxabbi Mo- plo, quod defcribit Rabbi Moyfes inaphor. ex Gal. colleSlis ic*’ per h«ec ipfa verba: Ex materia humoris adfcendentis ad partem fuperiorcm corporis, in capite ulcera generantur; £5? tunc oportet te purgare ex loco proximo per vomitum, £5? non per pblebotomiam. Loquitur porro au&or de tinea, exempli cauta , & c.

Tertium, cum ex peccantis fucci proprietate id fit, qui difficile deorfum, facilius vero fuperne extruditur j fiquidem ad fuperiora repit. 4. Quartum ell, cum nullis affli£lis partibus internis vomi tum eligimus, folum revulfionis gratia j ut in vitiis partium GiiiBw. infra cin&um. Ita dicebat Galenus 4. metb. c. z. conceptis verbis .• At vomitu uti pudibundis laborantibus in diverfa revelJens auxilium eft. Et lib. 4. ejufdem operis c. 6 . comm. z. lib. de frail, particula 2.7. veratrum bibendum diftat. Quae exercitatiffima eft ejufdem fententia & toto hoc lib. & 1$. metb. Hip3.

I I

T R I M E M B R 1S C

T RURGI A.

Hippocrates vero in lib. de bumoribus feSl. z. com. I 8c lib. Hippoeu* de ulcer, n. f . praedixerat in omni ulcere, cui ignis facer fupervenerit, purgandum corpus eflej quia ulceri maxime prodeft : five id per fuprema, five per inferna fiat. Item tradit cum $. de fratt. particula 48. in fra£to ofie femoris cum ulcere, turn lib. de artic. tea. 76. in luxatis digitis pedis cum ul cere. Similiter ad curanda vulnera Celfus in l. v. c. z6. §. ii.ceifus quod eft de curatione vulnerum univerfali: Sponte, a it, vornere, »0» alicnum eft ■, pracipu'e his, quibus in confuetudine fuit. Quintum vomitus utendi tempus e ft, cum circa iloma- f . chum 8c hujus viciniam fit materia, qua: morbum foveat 8c confervet, Breviore quippe via vacuari potent noxa, fi fit evacuandi commoditas, e vicinis: ut in praxordiis male affe£fcis. Prseter has quidem 8c aliae oportunitates utendi vomitus effe poffunt, fed quae refpiciant accidentia quaedam: id eft, quod fi refra&aria fit acger alvo, ad quam dejiciendam opus<S. fit uti valentiflimis 8c aegro diicriminofis deje&oriis. Item quod deje&oria omnia non contineat ftomachus, fed m atur^. rejiciat. Vel quod adminiftratorum multorum catharticorumS. nullus unquam perceptus eft fruftus, Nonum , quod ex multis jam exa&is crapulis 8c infar£tibus ventris, referta fit ejus tota regiomucofa 8c lenta pituita.y. E t licet hate quidem, cum cruda fit, caftigari longa inedia queat 8c in naturas poteftatem converti j tamen occafio partium morbo liberandarum urget. H a c quidem funt vomitoriae purgationis tempora. AfFec- Affeaui & tus vero 8c morbi fcirca cheiriatriam loquor,) qui vomitumyitia’ <iui' expetunt, funt hi: quibus fluxus ventris eft, aut ulcus, autmw per articulorum dolor j vomitione avertendi funt in his humores,vomiwminquit Rondeletius lib.de medicamentis internis c. de vomitum^ ™ * vcm eientibus. Quibus addimus nos pathemata omnia ureterura, Anicnio&vefic£e, canaliumque feminis 8c urinaej item cachexiam *™ ^-1' & mala vulva: atquc uteri, cava: regionis hepatis, ventris,iu}inferioris, inteftinorum atque alvi. «fic*u&uJam vero vomitoria haec probatiflima cenfentur, ex plu- ieth«viti*. nmis pauca, eorum videlicet, qua: univerfum corpus purgant.

Pri-

M. A u r e l i i S e v e r i n i Prima funt pervetufta illa recenfita à Nicolao Si ab Arnaldo Juidàm ad- Villanovenli , videlicet vomitorium Andre* , vomitorium notata. Patriarch*, vomitorium Scarpell*. ri°m't0" Deinde è recentioribus eli cleftuarium diafari, defcriptum Ntcòiai, £ Joanne Fernelio lib. 7 . meth. med. §• de pargantibus compofiPeìneìii tionibus. Q ui idem auófcor in conf. 7 . defcribit hoc , almd ex eodem afaro medicamentum. Cape 9 ij. aut 3 .1- radicum ala ri , in hydromelite aut paffularum decotto: diiTolve cum tantillo cinnam. & fyr. violarum , exhibe. Jo. de Vico. Johannes vero de Vico m lib. 7 . chirurgo copio',* c. de jambuco fcribit hujus radicis corticis lubtiliffime derail ex infufo per nottem , vino dilutum, valere ad vomitum provocandum & ventrem a malis humoribus vacuandum. Sed ejufdem radicis itidem deraf* iuccum fervetattum & fpumapurLeon.Fio- gatum commendar Floravantus lib. 4. Thefauri fanitatis huCouì'^Ti- marne cap. i l . ut dofis fit §j. fucci cum media thodo raelliguriui. |;ìs. Conradus Gefnerus experturxi fe refert decoctum eupatorii aquatici, quod eli vulgo gratiola,ex vino ad vomitum & urinam percommodum effe. Heumii Sed è noviffimis & Hermeticis Heurntus & Jofephus QuerQuercet'ani. cetanus propofuere leniflìmum, quod eft fai vitrioh, parasaiis v .n io - t u m a d ] i u n c modum. Vitriolum Romanum, vel chalcanthum, diffolve ex aqua depuratum , per refidentiam evapo ra, quod in fundo vaus fidet dabis ad G r. ij. vel iij. cum fac* charo florum anthos vel bugloffi 3J. Communcm hominum motum ab utroque veratro ad voMatthioius. mitum exhibendo ferio derider Matthiolus in quartum Diofs-iDtifta coridii. Comprobat vanitatem Joannes Baptifta Codronchic o a io n us in libello de helleboro. Et nos edam utrumque line periculo *hiu5‘ propinavimus perfepe. De utcnd'is C*terum funt de utendis vomiferis cautel* atque oblervavomitor.is t j o n e s quas apud pragmaticos omnes legito; Rondeletium fctiptoiea. in ^ Fem elium , Heurnium, ex antiquis vero Hippocratem lib. 3. de d itta , & Galenum /. f.apb. 1 . « Cellum lib. 1. cap. 3. & Aètium cap. 119. fermonis 3. tetrab. I. i.JX cteteros Galeniftas. Sed inter h * c omnia credo prscftantifliretruj ca- mum erjt opus -de vomitu & vomitoriis , quod pofteritati d u i .“5 me* narat iam jam Petrus Caftellus medicus Romanus, cunttis, Romanut. r J qu»

T r i m e m b r i s C h i r o r gì a. 8j qua: ad hanc rem pertinent, & theorematis Se experimentis locupletiflìmum.

§. 19. T e vacuantibus minoribus ex in fenfibili ratione. Sub propofito modo genere contineri meo judicio poflunt ex interne aflumptilibus mcdicamenta, qua: ad annuiti continuantur, fic dieta per Paulum /. 5- cap. 77. St alibi: propo- atj „„num fita quidem ab eo ad finiendos coxendicum labores ut eo loco -, aflumuntur. atque ctiam ad remittendas podagras, 8c arthritidem, ut lib. eodem cap. 78. Ad quem ufum etiam probata eadera funt ab Alexandro Tralliano in /.X I. c. 1. §.cle curatione. Nos vero Sí Ttailianuf. ad diuturna omnia vitia eadem ufitare licebit. Qua: recipiunt, delcribentePaulo,chama:dryos pondo, gentiante deun-f»»ia»: cem , ariftolochiae rotundas deuncem, ruta: feminis ficci lextarium. Tufa cretaque per incerniculum dantur quotidie cochlearis menfura jejuno & probe concoétione obita ex duobus aquae frigida: cyathis ad annum,donec morbus finiatur. Hoc quidem medicamentum diateflaron eft. Eadem promittit medicamcn diahepta i. e. ex feptetn rebus confe£tum, &c quod ad Procium audtorem refertur. Sed ex exterioribus adjumentis bue referti poflunt repellentia , digerentia , fafciae di&as expulfivae , cucurbitula: , fri&ionesj vincula;de quibus omnibus uno hoc capite comprehenfis dicam. Sunt autem hiee Gngula revulforia, qua: m ulceribus maxime reccntibus 8t fluxione tentatis non pau1 cce opis habentur.

§. 2.0. T>e Ligaiuris. Privatim autem ex omnibus humoribus ubi fanguinis cftVÌBCtll(,rimi perfuiìo, vel ex biliofa fluxione infiammano, huic quidem ^ crM" ex adverfo fubvenient injeSla vincnla. Quae quopreflius adacta fucrint, eo magis opus perfolvent. Cavcndum autem , cautio. ex valentiflìma partis adftriétione ne in gangrena: affedtum trahatur. Qua providentia monent dodi viri, ut lignei qualiL¡gnc¡ cucuneoli pluribus locis craflìtudine digiti fint interponendi -, aeoli *“»«• atque ita demum vinciendum. Ex eadem vero particula ìdo- J S i. dice humores arcebunt repellentia mcdicamenta. Galenus L z autem

84 M. A u r e l h S e v e r i n i autcm lib. 6. fimpl. cap. de androfamo, utebatur in gladiatorum vulneribus perfufione vini nigri aufteri. Quod cum va* B.epciientia je a ^ quidem ad glutinandum, multo maxime prxftat ad remem“ ' primendum. Rauonem autem adminiftrandi ponit y de fraS. vinum ni- com-2.i. De repellentibus hxc brevi. D c dncutientibus five f ' T auft£' digerentibus efiet hie pariter dicendumj led iuus erit, cum Ratio ad. d e eeneribus medicamentorum externorum agemus, coraminiitiands H. , petfufionis modior is locus, ex vino.

§.

z i ,

D e Friftionibus.

Fritttones , quae communiterpluribusin cafibusufitataefimt, peculiariter tamen in chirurgia commoda accipiuntur,cum tineas fpecies aliqua curatur, five quidem ad hujus differen« tias difeernendas ac dignofeendas, five ad gignendos provocandofque capillos. A dhsec, & multo magis, in vindicancapnioCrum°dis antevertendifque ex multo humorum confluxu phlegmoorcui. niS & gangracnis utiles comperiuntur. Adminiftrantur autem & gang« - 5 commode linteis afperioribus, & acri aceto tin&is, quod fai, piper, pyrethrum, euphorbium, finapi trita recipiat. nis ante

Fri&ioaum ufus. Tines ca pitis.

vettendii.

§. zz. D e Cucurbitulis.

Ad hunc ufum & cucurbitula fimiliter probantur, non miCucutbitu1*. nori eventu quam iftee. U t in eruptionibus humorum acri« bus, quae in laxis debilibufquc corporis partibus fieri folitas Lippitudini •funt: item in lippitudine, docente Galeno lib. ly m e th .c • ip. Et in ulceribus phlegmonifque gutturis \ ut imitemuf Vleeribus phlegmo naturam critice operantem, cujus providentia tumorem ex« nifque gut- citatum in cervice fub angina bonum dicebat Hippocrates turis. lib. 6. apborifm. yj.t 3 lib.de pafionibus. E t in uteri prociden Angitis. Vteii proci tia , ut lib. de natura humana. Natibus has affigit Jacobus dentis. Capitis mo Carpenfis, cum caput laborat. In fluxionibus alioqui veheJeiiiis. mentibus efficaciffimae atque utiliifimaefunt. Exemplis idGaAvetteudis defluxibus lenus nos docuit, qui in lib. de bumo. com. i. ten. 15* in hasHimorrha- morrhagia naris dexterae cucurbitulas affigit regioni hepatis j gisnatium Menfibus in profluvio vero menfium imponit mammis in diSli 15- rneth. immodicis. cap. ip. . Commoda: autem Sc ufu fentiunturipfae, quando locisquihuslibet femorum 8c utrique lateri, ficut accidit, poflunt ad*

rimembris

hirtjr

« i A.

adhiberij fie utexaffe& o latere retrahant fluentes humores. Sed 8c alteri quod non patitur ,aliud etiam commodum pras-um humobent hae,quod numero, quo magis libet 8c neceflitas exigit, commodifecus quam de venarum ele&ione eft, adminiftrari poflunt. tas utendaAliud denique commodum eft, quod cum vi vacui ac doloris modo attrabere natura poflint :interdum quoque vel mi- Major minui iftarum potefl adfcio, revulfioque, ex impofiti quoque ignis modo. Nam quo copiofiori flamma parabuntur, vali-rum attIÄ< dius ipfx attrahent: quo vero minore minus. Quam flam- &io. mam rurfus majorem minoremve, majores minorefve, more cucurbitulae adraittenc atque concludent. Sunt autem de revellentibus communes aliquod regular, quas nolim hoc loco prsetermitti. Videlicet,ut imponantur,cum j inflammatio inchoata eft. Neque folum ad oppofita loca ftatuantur,fed fecundum reftitudinem viciffim omnia poterunt2" 8c alternatim poni,prout occafio rerum petat. Tamdiu vero?* in his perfiftere debebit utens medicus, donee fluxio, ad quam deftinantur tollendam, requieverit >8c donee vires po terunt perierre: nam nulli dubium e ft, doloris acerbitate plurimum fatigari virtutes. His fi plura defideres, eft tibi peramplus locus horum audiendorum in Pyrotechnia noßra cbirurgica, qua de toto hoc argumento feriptum eft fufiflime.

§.13. Tie F a ß its. E x his omnibus auxilium mere chirurgicum funt fafeia & vincula, diftte vulgo expulfiv# five repulfivte Hollerio lib. de Hoii«s«u materia cap. 1. Quibus mire confifus fuit Hippocrates, cum Hijpocims ex fluxu humorum imminens ulceribus maximum veritus eft periculum: Itaque multiplicibus iftarum advolutionibus & voluminibus ufus eft. 1. 2. de offic. medic, particula 24. 2j\ 26 . 8c lib. de frail. 2 f. 26. 27. Quie loca cum interpretc etiam Galeno percurre: nobis enim in multis occupatis fatis fuit locos indicate.

M. A

§,

24.

o r e l ii

ederini

*De reliquis rerum non naturalium obfervationibus.

M o rb i omnes 8c v itia , aut cxceifus quidem funt qualitatu m , aut non fune fine ilio . Quare pevpetuum e ft, quod Contri rii fuis contrariis oppugnentur. Itaque h i, qui iub procuratio i d vitia re nem c h iria tri cadunt, fi quaefieris, quas obfervationes circa turn non naturalium non naturales vocatos rerum ufus iidem petant: prom ptum ufus. eft refpondere, contrarias. D i& u m e ft, quae circa viébus inanitiones 8c plenitudinem fin t chirurgicae curat vitiis medeSorani vigi- lae. R eliquie iunt nunc de fom no vig ilia q u e ,m o tu 8c quiete liaque m o tus Sc quie- 8c anim i pathematis obfervationes. Quae , Gcut praefatus tis Sc ani modo fueram , calidi frig idiqu e contrariis applicatiombus abmi pathe Itaque ubi caloris eft exceflus, aut infiamm ano m tu m mo- folvuntur. deratione tim e tu r, 8c acris flu x io j fubinde illa , quae neutra erant fub vitiis funto hum e&antium rem ittentium que ordine , tempcrabis. Ubi contraria:. Recurren- vero frigidam fpeciem referent decumbentium noxae, medutti in his minerisCc ea, quae calidioris funt facultatis,opponere. T e m ad [trims phyliologiz peranda autem u t haec fin t , 8c in uium convertenda ; ex p ri rudimcnta. mis medicinre rudim entis d id ic ifti. N am neque a lite r, 8c qui de univerfa re medica fc rib u n t, 8c qui de ch irurgica, do&rinam hanc explica nt, quam fub bac forma. Galenus Gaietti de his pronun vero lib. 1. de comp. med. per loca §. de dolore capitis ex p la g a , ciano. brevibus m ulta c o n c lu d i, cum ex A p o llo n ii fenfu fc rip fit haec: A d hsec 8c quies , 8c corporis tranquillitas, fu b tra ftio c ib i, evacuatio, fu g a e o ru m , quae offendere p o flu n t, qualia fu n t fa i, balneum , v in i p o tu s,cla m o r, contendo} 8c ex his, quae alim enti loco exhibentur acida, 8c acria, 8c falfa. Ita porro brevi cu n & o ru m , quae neceflario o c c u rru n t, adm in iftra tio re£ta concipitur. D iaeto-chirurgici Finis crijii S ì w .

PENULA

T r i m e m b r i s

C h i r u r g i a .

PENULA SALUBRIUM AL1MENTORUM SIM PL 1CIUM E T COM PO SITORUM .

TRACTATULUS

BREVIS

MARCI AURELII SEVERINI. Syllepfis alìmentorum generalìs. Ementa omnia vel animata fu n t, vel inanima. Anim atorum partes vel fuperabundantes, vel fubftantiales. Superabundantes vel formigeniae, vel hu m i£ ditates. Formigeniae j u t ova in bipedibus ; aut proportio n a t® , ut la&umen thynnorum & aliquorum pifcium . H u m id ita te s, u t la c, fc ru m , & fanguis. A t h®c vel artem palla, h. e. fale & garo c o n d ita ,a u t artem non pafla. Subrtantialium vero vel membra , vel péndula vifcera. M em bra aut extrem a, aut alia. Inanim a, vel arte parata, vel nativa vel promifeua. A rte parata prima: raenf® , u t fapores vulgares, & acetaria : fecundas menf® , u t puites tritíce a :: te rti® menfae, u t fru & u s, bellaria. N a tiv a , u t fruftus.

Animatorum. Prom ifeua, u t lac cum melle. Ova cum agreft® fucco confra&a atque ad ignem aheno excepta. O và cum m u lto la fte , lattario U flo rent. V id . de curationc memb, 1. {. f . pag. fo o ,

Ova

M. A u r e l i i S e v e r i n i

O va b u ty ro frixa. O va aereftae Cucco elixa. . . . . ,. Butyri m ultiform is adm iniftratio prò fercuhs in curandis affcétibus, maxime thoracis. . O leum item fi adm inittrari debeat, <quod in fc b n b u s veta tu r , ) aqua diluendum. cujus rei methodum vid e a p u d b te PhT cftes gallinacei. Hepata gallinarum. V e n tricu li. T u rd i. Perdices. Phafiani. Capigallinae. Pipiones. Ficedul®. Aves montarne. Sic aut aliter n u triti. Ammellae medulla. Hoedi ladlentes. C uniculi. Attagines. M erula:. T urtures. Columbae, Starna. A rn aldi modo praeparatae in regim ine Salernitano. P u lii conditura ex G uainerio cap. 98. V ide apud ìplum <x alia l . d e febribu s d ip r e n t ia 5. cap. n . & in A ntid a ta r io cap, u lt. de reftauraùvis.

E x aquaticis parabilium animatorum. Cochleae. Triglac. Palatina. Torpedo. E ry cil. Teftudines. Locuftae.

E x plant is. Succus granatorum acidorum in condituris. Succus fim o n u m , agrefta:, c it r i, acetofellae, ex Guaineno. Succus ferpentariae cum faccharo. Radices in ferculis, u t fce nicu li,borraginis,fchorfonerae, bugloffae. Sennse in p u p a tilla , decodlio in jurulenus. Ite m prunorum D am aicenorum , & fit ventris citativum« Cappares conditi. Acetum p a flu m , liq u iritic u m , five dulciatum . A m ylu m cum lade amygdalino. M elon In d u s,five anguria. C u cu rb ita cu m ladle amygdalino. C itru lli medulla & pulpaV ic e amygdalarum in cibo fcmen cucurbitae ; praecipuc verb cum minus n u trire & magis refrigerare opus eft. Ite m pinearum frudlus. Ite m femina melonum. Sim ilago cum amygdalino ladle. O riza in aqua cifternae. Jus cicerum . Pafta regia. , Cappares oleo amygdalino vel violacco & v in o albodefrixi. i

T r i m e m b Ris C h i r u r g i a . 89 Borrago cum oleo amygdalino. T h a llicu cu rb ita ru m tener-

rim i cum ladte amygdalino. . « n Laftuca. Endivia. Borrago. Bugloflum . A tu p lc x . Beta. Turundse. C ucurbita farina tr itic i obducta,oleo amygdalrno vel butyro frixa. , . . . . G ib u s G ordonii. C ib i Arnaldi libro de regimine in acuta.

E x leguminibus,

Sìs

feminibus.

Lentes. Cicera. Pifa fine cortice. Coriandri bene incoquunturcum aliis ad odoramen. A v e r, rNcphelas. Tragemata. D ulciaria < Sifamellum. V id e Pandemi, in S. L K ifch . i. e. Amila trochifcC.a, Sylvat.

Jnrittacea, Jìve pultes. Panis fit reccns, non calidus.'Avenz. in principio. Patellaria. Pultes Gradii. Videapud eum c.de phthifi in cura per duetam pag. 17}• col. prima in F.

P a ftilli ex polline fimilaeSc medullte panis. P a ftilli ex orizis. Pineatum amygdalatum. Am ai. c. de quartana, 8c de modo

‘ praparaneli, & de nutrientibus.

E x Fruttibus. Lazarolum . Fraga. Pira. Pomum apium. Amarena:. Amygdala: nuces recentes. Pruna Damafcena. Avellana: afile. Fruótus pinex. Pruna rotunda & prteparva, q u x coquimella 8c corella 8c Cornelia Sylvatico. M cfpila. Sorba. Cydonia. Granata. Zizipha. Cornus. F iftica viridia. Daétyli. C itrangulum . C itriu m . Limones. Uvae. Ficus tenuiífim i corticis. A urantiorum medii acoris caro cum faccharo.

Acetaría. La&uca. Scariola. C auliculi cucúrbitas. Pim pinella. M elifia. M arathrum five foeniculus. Flores b u g lo ífi,b o rra g in is , cich o rii.

Cauliculi capparorura.Cappares ipfae. Agreda condita. OliM Sal-

vie.

M. A

u r e u i

S e v e r i »*

Salfamcnta. V in urn omphacites i. e. verzuto.

Bellaria. C oriandri 5 anifi (eroina condita. T h y r ii laótuciE » malva?» conditi. Pulpa cucurbita: condita. Cydoniatum . Pira condita. Am ygdalie condita:. Pìnearuro fru&us. Cinnnm om um faccharo exccp tu m , & obduftum . Radice* borraginis, b u g lo ffi, feorzonaria:. Manus C im iti. Cupedice amygdalin®. Cupedia: ex ficubus caitaneisSc nucibus in tritis , curo m e lle p in fis , 8c leviter decodtis. V id . Bei tal. in appar. med. c. de conditis.

Botiones. Vina amareni* preparata. V in a fo rb itica . Vernacia. MafficaProtopa. Praeca. Paucificerum . Afperinum . V in urn paffum. vid. Sylvat. _ , V in u rn H ippocraticum facile parare. H eum . prati, mettic. de in fu fa .

A bfynthites vinurn oroni tem pore parare,

par. x.pag• 196.

Yinorufn hx dux toimulx ex yeteii «piitc •piftograjho.

ivuonymus . , .....

V in urn abfynthites more Germanico. Sum untur fubtilil* fimse feobes recentis quercus vel fa g i,& in vafis vin ariifu ndum im m ittu n tu r : fuper quibus abfynthium p o n itu r: dein vas vino im p ie trir: nam per fe b u llie t: Se po i! quintum vel fextum diem b ib itu r : remancntibus in fo n d o feobibus Se ab* fy n th io , qua: quartana fere partera vafis occupent, V in urn cerafioruro acidoruro f i t , praemiffis prim o feobi* bus fagi vel quercus in ca dum ,deio ccrafiiscura nuclei*u* .ra u lc o n tu fis , & te rtio vinurn ipfuro infondendo Scc. A qu a dejlillata. Scorzonariae. Meliffae. Borraginis. Bugloffi. C ich o rii. Ett* divise. H o rd e i. Rofarum .

fDecofta. Aqua peftoralis. C oriandri. Cinnam om i. A fplenii. minis. L ig n i (ànéfci. Sarzae parlila:. Chynse. M u ffii. Aqua

T rimemrris C hirurgia. pi curbitina Guaina ii c. dejìti: Heurn. /. z. prati, e. 16. fine.

*D istarli varia affiaramenta. Ratio fiarandi cremorts ptifana. v/l. hordei reccntis diligenter nudati à corticc ifej. decoque ^bifcitanex hordei aqua fufficienti per diem naturalem , deinde cola tium m ai« 1 per manicam Hippocratis, & quod colatum eft cuna faccha- |V£ctinGen~ I ri albi, quod fatis eft , mifce & fub dio repone. confilio de •'

ftbribut•

Alìud.

Cremor alica:, vel hordei farina cum aqua coquitur, & 1 adduntur granatorum , limonum , cydoniorum fu c c i, aut lom phacii, aut acida: rei fimilis. Valet phreniticis, levibus humoribus denfandis & interne compingendis. Jac. Sylvius in ' curandorum morborum methodo c. de pbrenitide. Ratio parandse pultis ex hordeo decorticato. Martii pani* etiara. Matthieus de Gradi, confi. 8.fiat. 8. col. i. M . Hordeati formula. Heurn. prati, m tb.c. de emulfi pag. Batavenfi. z f.

Hordeatum Romano more. Romae fic conficitur hordeatum. Accipitur hordeum be ne mundatum à cortice, contunditur, coquitur exafte ex laquadulci, per manicam tranfmittitur, & addito faccharo K q. f. efui eft. Idem & aliud ex Fioravamo /. f . fiecret. cap. 8r. pag. 179.

Aliter ex aliis. R ee. hordeum mundum media coftura rcmollitum, tera:■ '/tu r, & cum lafte amygdalarum dulcium fufficienti coquaA tur iterum exafte, & exprimatur manica.

Cremor hordeati. hordei decorticati ibj}. infundatur in aq. capillor. vener. fufficienti per diem naturalem, bulliat, & extrahatur mucilago. Fiat fyrupus cum faccharo f. a.

M .

A u R E L t i

e v e r t n i

‘P ifìum a ffe tiù tiu m . vp.. Pulpam peitoris g a llin a unius, m inutim in cide, adde aqux roface®, fucci c itre i, vel iim o nis, & facchari albi q. f. cum luteo ovi uno decoque lento igne prunarum , levite r agitando, Se fpifl'a. P illu m ex carne vulneratis parare docet Floravantus /. f . fecret. c. 81.

Tìftnm non ita fafiidteus .* Ree. Pulpam peóloris gallinae unius cum amygdalis mun* datis à corticc num. X V . p illa , affundendo per intervalla aT qu<e rofarum rubrarum quod fatis e li, elixa parum , & da. Tarabile prò imbecillìs edulium. Ree. Luteos ovorum tres, cum aqua roiacea pauca agita, adde vin i albi pauciferi. fucci c itre i, & facchari albi q. 1. &c cannella parum. decoque igne lento prunarum , agitando ufque ad fpiifitudinem . Idem fere deferibit Floravantus /. f . fecret. c. 8 f. Panem m inutum , vulgo grattatura , varie condire docet Floravantus /. ¿ .f e c r e t . c. 84. C ibum maxime refrigerativum parare docet Floravantus 1. f . fecret. c. 87.

Tanis lotus more Romano. Panem albiffim um in tenuifl!mas taleolas d iv id e , has in aqua fontana infunde per diem naturalem , panno exfuge aquam , faccharum fingulis ordine inde & vernacium vinum infperge. . , M uttacciolos aegris parare docet H curnius meta. p r a x . c. ac p a ß a regia.

Jufculum vires apprime reficiens parare docet floravantus fecr et. c. 83. Jufculum herbarum aegris parare docet Floravantus I ffecret. c. 88. Jufculum è capone vires debilium apprime reficiens parare docet Floravantus l. z. p b y f. c. 6 . pag. zoz. 1. f .

Ratio

T rtmembris C h iru rg ia .

Ratio parandi ju ris confumpti pulii. Pullum in quantitate (ufficienti aquae fontanas decoque, poilquam exficcata eli aqua, in olla minori recoque: Se rurfus in minori,tertio Se quarto,donec perco&a fuerit caro.T u e ca /. de febr. c. de hedlica. Capi congelatum. Heurnius pradl. meth. I. t. c. f .

Ratio parandi laBis capra carnes pullorum tejìudttiwnque nemoralium prò hetficis & id genus. Farinam hordei cum aqua hordei elixa, capris teftudinibus 8c pullis da. Ex D. Portia Centuriona, Matrona piudentiffima. Cancros aegrisPontificio more parare docet Rondeletius /. prudi, meth. pag. iSz. c. de convulfione in fine. Fru£fcus asgris ut coquendi fint,tradit Heurnius prudi, med. I. z. cap. 18. §. qu:e venarum tenfionem laxant. Confervas preparare, florum decore & colore inexcuflo, docet Heurnius prudi, meth. c. eo. Ad peétus leniendum conferva ex paflularum pulpa. Bertal. in appar. med. c. de ecleg. p. 889. Hordeatum. Rofa Anglica p. zz. B. C. z. M. Amylum cum amygdalarum fucco paratum more Parthcnopso. Plurima deferibit hujusgenerisQuercetanus 1. Diatetico inf.

E x Jacobo Fontano L . y m eth odi m edendi P a rtís primee F.

Ranis lotus. lotum panem ita conficiunt. Pañis recentis laminas cruílis mund.itas conjiciuntur in difeum, calida aqua imbuendas, ,-;deinde conteruntur in polentam , quas fervatur, 8c tempore |íu o mifeetur cura aqua cofta. Quam dum magis nutrientem conficcre cupiunt , adjungunt amygdalas contritas leviter, fine expreffione percolant, aquamque albam vocant. Cibus hic convenit máxime acuro morbo cum febre laborantibus. Crémor ptifanae mifeetur five hordeatum cum laflc amyg dalarum cc pañis eloti tertia parte faccharo condita. CoquiM 5 tui

P4 M. A u r b l i i S e v e r i n i tur cura jufculo capi aut pulii, alterato cum herbis convenicncibus. Si fomnus fit conciliandus, grana papaveris albi no dulo radula certa quantitate mcoqui poflunt. Et ad majorem nutritionem, addi poteft pulpa caponis minutim incifa,contufa, aut percolata} vel perdicis. Panata noftris xgris grata eft; cxterùm perperam à pluribus paratur. Ea autem fic ex pane rafpato, aut intrito, aut ex pane lo to , aut to lto , uti diverfus eft feopus. Elotus lu bricai ventrem, toftus fiftit, rafpatus medio fé habet modo. Mulieres plerxque jufculo percolato panemaddunt, coquuntque ad vifeiditatem, duabus aut tribus horis. Diuturna co ttura hac quod dulce eft in jufculo evanefeit, fit fubftantia vifeida, obftruttionibus gignendis accommodata. Parum er go nutrit, & obftruit. Catare parum coquatur oportet. Panisnamque cottus eft,&jufculum cottum . Perfetta mixtura ergo & ebullitionc eft opus, & non cottione perfection. Peccatur etiam in carnibus coquendis. Cottio five elixatio l i t , quo aqua ex carnibus puriorem fubftantiam extrahat caloris vi. Poftquam extraxit, fi diutius coquatur, aduritur & & diflipatur. Terminus cottionis eft, cum carnes incipiunt faporem amittere; quem , ut comedantur, habere debent. Pìftum paratur ejufmodi. Accipitur quantitas certa carnis pettoris c a p i, contunditur in mortario, addendo facchari partem mediani, deinde coquitur cum jufculo capi, & carnium vervecis, modo orizx 6c hordeati. deinde prxbentur. Depilata comparantur loco potus in his, qui extreme debiles funt, nec quicquam aliud haurire aut fumere poflunt. Accipiuntur carnes vitulinx, o v illx , capi, perdicis, pullorum gallinarum , vituli pedes in frufta concili, folia auri puriflìm i} quibus mifeeantur fuperiora. Adde hordei excorti' ca ti, rofarum rubrarum omphacio infufarum §ij. cinnamomi eletti 3ij. Difponantur per torulas in alembico, qui afpergatur manu Chrifti periata, aut aliquo pulvere aromatico. Alia multa poflunt admifeeri, ad aflfefìus corporis accommo data. Tegatur alembicus fuo capitello, bene obturato luto fapientix, confetto ex farina volatili, ovi albumine, 8c pauco mafticx. Fiat diftillatio. Servetur in ufum. Aliud dcftillatum. Superiora omnia codem modo condita con*

T r i m e m b r i '* C h i r u r g ì a . p f concifa minutim conjiciantur in phialam lati oris, trajeóla acu , cum filo ferico duplicato. Obturanda phiala linceo madefaólo, albumine o vi, in quo fit mixta farina hordeacea; ita tarnen, ut fílum, quo carnes invicern conneâuntur, ex tra promineat. Phiala ponatur in lebete aqua pleno, cui lentus ignis fit fuppofitus, quatuor horarum fpatio, ufque dura bona pars carnium abierit in fuccum. Exprimitur fuccus carnium vervecis , caponum , perdicum, aut aliorum animalium tollorum. Torrentur autem igne fatis vehementi, veru agitato celeritcr. Vehementia namque ignis pars exterior aduritur, aduftione contrahitur, nec finit fuccum elabi. Celeritas converfionis impedir etiam effluxum : ex quo fcquitur fucculentiorcs elle carnes. Coólae prado exprimuntur. Et quia penitiores partes fucci non funt perfeéte coÔlæ, oportet expreflum coquere in vafe aliquo terreo aut argenteo, & exhibere pauca quantitate cum jufeuli*. Confummatum fit in vafe oblongo obturato, cooperto & lutato cum iifdem, ex quibus fit deftiljatum : quoufque revertatur ad parvam quantitatem, quod mirificum eli. Lute tia: Pot pourry vocatur.. Gelatina componitur ex carnibusiam di<£tis, addendo pe des agninos, arietinos, vitulinos. Coletur autem jufculum manica Hippocratis, adjunólo modico cinnamomo, & ovi albumine: ad colorem, aliqui fuccini pulverem adiiciunc, oc ad robur, tantillum vini albi. Gelatina vifeida efle debet. Ergo carnes coqui debent ad vi ciditatem jufculi. Addunturautem pedes & nervofae partes animalium, ut vifeida fit magis. Oportet vero, quo magi« rngelcat, hyeme exponere aeri, æftate rccondere in hypogæis, feu locis fubterraneis. Jr

PERORA-

9<S

M. A u r e m i S e v e r i n i

PER O R A T IO . De apparatu, mixtura, codura, & univeriis apparamentis efculentorum & potulentorum eft tibi Vidius in operis de R ations v iilu s l. 3 . circa fin e m : & multo plenius Savanarola in tr a il. H I . d cap. V I I . adufque tr a il. I V . fere paflim. Pleniflime vero inter omnes hanc rem perfequutus eft Baptolomaeus Scappius, coquus fecretus Papae Pii V. in operis C ulinarii libro 6. qui totus eft de vidu potuque convalefcentium.

PH A R .M A -

PHARMACO-

CHIRURGICUM 4 B T H O R E

MARCO AURELIO SEVERINO C A R T H IG E N A T H A R S IE N S I,

M EDICO PHILOSOPHO, R e g io in auditorio N e ap o lita n o A n a to m ie « ÔC C h iru rg ie « rei P rim p P ro fe fib re .

S>8

M. A

urelii

S eveiuni

Series capitum omnium libri Pharmacochirurgici.

nonmutaniiius.Sfitdem lumorib.

De medicamentorum in Chirurgia neccjffitate, deque ipforutn inauìrenda virtute, prcefatto. C a p . I. De univerjis, qua in totum butte Pharmacochi rurgici librum conjeilafuni j trattationibus -, exrum ordi ne , connexu ac necejjìtate. IT. Divifto & metbodus medicamentorum externorum. III. De refrigerantibus. I V . D i repelantibus. V . De adfìriyigenìibus. VI. De attrabentibusextrahentìbufque. | V ii. De atienUantihus; digerentibus, rarefacientibus , ab forbentibus medicamentis communiter. V II. De dijcutìmtibus. IX. De rarefacientibus. . X . De abforbentibui medicamentis.

XI. D<? emollientìbus, ‘laxanttbufque medicamentis. Sftùem mutantibus :

X II. De fu.p,purantibus & maturantibus. XIII. De emplafiich medicamentis. X IV . De pjrotìcis five caufticis. §. i . De fiiiapifino: §. i. De dropacìjtno. §. 3. De phanigmìs. $. 4. De catharetiàs feu corrofivis. §. f. Defeptkis. § 6. D i efcbaroticìs. § .7 . Z)f ¿/j, qua decidere crujlas peculiariter faciunt. X V . De aperientibus vomicam.

ulcer. non ree. ulc. ree.

X V I. De detergentibus atque expurgantibus. X V II De reparantibus carnem. > X V 111 . De cpuloticis, id e jì, cicatricem ulceri obducentibusX IX . De glutinantibus. X X . De fiftentibus fanguinem. X X I. De dolorem levatitibus.

T m m e m b r i s C h i^ urqia.

i>J>

P HA RMA C 0 C HI R UR G1 C US , S 1 V E

DE M E D I C A M E N T I S E X T E R N IS LIBER. 2)i> me dieamentorum in chirurg'ta necejjitate, deque i f forum inquirenda v irtu te Severini iPr<£fatio. $&2i£turo jam m ih i de medicamentis extern h illu d unum contr* nos \V jim p vim is occurrit expediendum,ac faciendum , u t obi 'a‘Pf/jin ftitu tu m videar retinere. Q uod m u lti me credant ^ id e fe ru ifle propterea, quod dixeram alias in hoc opere ad rem chirurgicam , quatenus ipfa talis eft , non pertinere medicamenta: quandoquidem operarum eft fua cura pro pria. Quod fi verum e ft, quid fa c it, ut de chirurgica re confcribentes, medicamenta etiam attingamus ? ig itu r quae ratio fa& i fu e rit, dicam. E ft autem ilia trip le x. P rim a , quod DepuiCoi. officia quidem 8c partes facultatesve fecrevi, at ufum in ftru mentorum omnium profefloribus non abftuli. Q u in im o , idinftitutum quod tantopere curavi in univerfo p h yfico ch iru rg ici opere, nofttumillu d unum ac prim um fu it, u t promifeua 8c communia medentium eflent opera. Quapropter fi chirurgico nos aliquando medicamentorum fuppetias attrib u im u s, id non fa&um abs re eft. Sed tradita jam diaetae ratione , maxime fecundum Ratio u . priorem doftrinam e ffic itu r, fi de altero medendi inftrum ent o , quae funt medicamenta, etiam liber confcribatur. A lte ra ratio e ft, quod nos quidem opus noftrum haud de cbirur¿ ia fim p licite r inferipfim us, fed de efficaci qu a da m , cui nc- cimum ceflario ferviunt medicamenta. D e quibus interea non om nibus, 8c prom ifeue; fed quae ad externae duntaxat medicinae mus, no» fu n t u fu m , agimus. Quamobrem fadtum a nobis e ft, puto non im prudenter, ut cb iria tri nomcn foret n o itris potius, quam chirurgtei. T e rtia denique caufa e ft,qua m cnimvero re- Tenia f*a» lpicere neceflarium fu it, u t fiquando difficile videretur p r o - c*ui*N 4 fite n-

ico

M. A u r

S et e r i ni «àdcndV*»- ^ tent‘bus> u t communem diiciplinae viam , q q x retinetur tionc nont»hodie, relinquerent; ab hac & noltra tra d itio non difcrepacontcr.tit, ret. Q uippe mirum r i i , qui utraque racione conltet huiufUt. modi noitra m cthodus: live quidem id , quou nos contendittzduio'0 mus’ ^c rv e tu r» five quod comrnune hominum placieran exiBoftl*0" 1* g*c in prxfentia. Sed enim per hoc noitrum fcribendi genus K«cir„u iingularis e li commoditas. N a m cura in communi dottrina i¡°medica' ^*dus V 'idiu s, v ir ju d ic ii non vulgaris, reprehenderle coninenrorum fundi genera;per hanc quippe noitram & tra tta ri res fim u l, jemaa*fecerni politine. E t rurfus ciim in communi illa via mediKec*irarius camenta duplicato tradantur, & in exponendis morborum »edicamén°curat i° nibus, & in antidotanis; quas fubjunguntur p o llin o toram ufus. d u m , in hoc noitro opere Temei & integre perferibuntur. Ì n ì “ ^ as e§° cau*as ^atis c^ e a rb itro r, ut non oblique ñeque ungió» im portune de medicamcntishoc loco meditatus fuerim . Qiias fhirratoa. ob caufas cum in llitu ta h x c re tte iatis appareant, prx.fabor de ipfis protinus ad hunc modum. C h iru rg o , qui qualem nos in ftitu im u s, perfettus in meq°zn« Ccla, ^ en^ ° ve^ t effe, commodus & perneceflarius e li ufus reétus Pharmacia: medicamentorum. N em pe co n fta t, ipfum per h x c faspiusj oo obvì*' Suam Pcr m:,num > °perari. N e c p o te i! idem fine illorum niunt.ve in te rve n tu ,ve l chirurgicas explere operas, vel xg rotan tium attingere valetudinem. E li enim ferme inieparabilts à chirurbignitai stg ica , pharmacia. Q ua fi feiat u ti, ferro aut ig n e , odiofis med7ca“ ÌTa P°Pul° curationibus, non femel licc b it parcere: non fine & mentorum. fuim et increm ento, qui praeflantis v iri laudem inde referct, w Heto^W & inf i rm orum levamento, qui ile effugient dolorum ncerbilè i . e‘op rates. Q nod ipfum quidem ufu venire non eft d iffic ile : fiip iflo ^ d q u id e m tanta; virtutis funt nonnulla medicamenta, u t ab HeWortsicT rophilo manus D e i yocari m eruerint. E t hoc quidem ea ratioex'ert^chi ne’ ^cut interPrcratus eft C. Celfus: nam, qu<e taftus divi"rgVat’fc ' nus efficere poteji, eadem medicamentis ufu emprobalis non dette• ‘'d'er &antur- Atqui prifeis, ut perhibet idem Celfus, multipücipoOcriònim bus herhis. & radicibus corporis vitia difeutere , mosfuit. Enirttheminum vero timida per id lempas humana gens difficile fe ferro aut igni mcnOsd'Ci> (ommittebat. Verum fuccedentes aìii, qui magi* ufu chirurgi co valuere, fedulam curarti, exattumque lludium pofuere, «t difficili cujlibetnoxsecorporis ac.commodata remedia, tanquam e m i

■ P

ioi T rimembris C hirurgia. *pram in loculis & thefauris rep ofita , confervarcnt, praeparantes conficientcfquc aliqua lib i domi fecretaj fic u ti relert fifóne1" * Fcmclius. U t autem fcriptum reliquie Celfus, exillim abat c ^ to.lo,c** Ai'clepiad c s , infinite fortis effe m cdìcum , qui plura ad xnumqubd- cnunti»tum. que g e m i v itii tncdicamenta compofita non haberct. riattanti» Sunt enim h a c tam late patentia, ut d ix e rit Galcnus 6 - ™cujuf^"' meth. c. 7. non ejje tam magnum aliq u od , quod egregium medi >m oportucamentum agere non qu ea t, f i naftum hominem f i t , qui feliciter “£}**“ ’ ufi novit. N o n ig itu r abfurde decreverunt C h ironi Centauro chironi duveteres, & chirurgia: dexteritatem & medicamentorum pe ritiam . E t Homerus ilia d . 4. Ionia infperfit pharmnea, quee medicap rin cip i ejus bencvolus donaverat C hiron. jre?i'tti°IUra Adeopermagni ufus & neceflaria videtur res pharmaceutica ufU5 medìnoftris profeiTonbus •, chirurgicis inquam. Quos licet equidem feciam Tuo proprio munere negotiantes ex manu}tamenehiiuig©. fubfidio medicamentorum haud polle carere ftatuo ; fiq uidem diftas tuas omnes operas debeant compiere. N am qua demum ratione detergeant, expurgent, obducant apoftema- Ad abfceix ta , quas femel aperuere? U b i vero fuperfluum quid abfcide- fusr in t , quo patto partem relinquant fine fuo necefiario le n i- Ad k*“ ” *’ mento? Profundos vero finus ut com plebunt polì: ampliata AJ fim_ ulcera? Ad haec filìulis & vetuftis ulceribus, quae cuniculo- dos fimit.'1 fa fim ul & tortuofa fu n i, qui poflìnt fine em m otis, & pa- Ad fiftuUsftillis , fine liquidis & injettis mederi? Sed gangranas p o li- Ad gan. quam crebro fcarificatu pertuderint, curent fine cataplafma- gr*nas. tum apparatu? Offa vero, u t de bis dicam , quo patto e- Ad iuxationibus reftituta tu cb u n tu r,a u t coniervubunt fine oportuno emplafirorum auxilio? S im iliter & fratta ,qunc cum ul- Ad fiafta cere conjuntta tib i offeruntur, die fi liceat fine concoquentibus & ejus generis aliis procurare ? Denique fottas ab igne Ad uftnta, cruftas quis unquam citra refolvcntia refolvat? P rofeto id e il, quod ait alicubi Cornelius j adujlum atque excifum fine ea curalione , qu<e manu a d b ìb etu r , impigrì non potejl. Vcrum enimvero non ab cxattis tantum operis a u x ilia medicamentorum opus habet chirurgicus; verum etiam ante preparando, atque ordinando. Sicut cum in ftiru it reducere fuum in lociim jnte rina, vel omentum extra vulneratum ventrem prolapfa, p*oI»glaxanttbus ac digeremibus utetur. Sic 6c rcm itterc volens a-

N $

num.

roi M. A ü r e m i S e v e r i n i r nurn aut Vulvam , has adftringente pulvere refperget priùs. diatefin u- Ad e xtrem u m , fi d iv id ir 8c d ifc in d it, fi re ftitu it unitatem , n'iTeifam. (qUæ duæ fune præcipuæ maximeque generales operæ ,) per petuo connexis medicamentis inftruet fe chirurgus. Ita fane appare:, quam unice, quam accommodate fervianc externa médicamenta chirurgia-. Triple*ufus De his ig itu r tradere jam nos in ilitu im u s : five trahantur geneiaiis eadem ad complementum operarum jam inceptarum , five mentorüm conducant ad præparatum faciendarum i five fi non attincanc neceflàtina quidem ad operam c h iru rg i propriam , verumtamen ad mec.u.utgu. flicum , com m uniter diétum referantur. Sed dum dirigimus atque ordinamus materiam hanc medicinalem ad ufus necefiarios ch irurgiæ , foire licet conari nos , 8c perquirere chicapítulo rurgiam efficacem, hoc e lt , quæ feopum a ttin g i:, 8c voto pofiDSulaii* titu r , quantum hom ini lic e t, 8c eft p o flib ile j ficu t requifiv it in chirurgia G uido. Q uocirca Temper, aut plurim um fes«mpet no- quemur médicamenta, quæ five propria facúltate, five rec edi?*“ ™ t0 eorundem u fu , atque adm iniftratu fin t in fig n ite r præpomenta tentia. Provincia mehercules pe rdifficilis, ac novaj digna quxfua. p ro fe fto , quam am plexentur 8c profeflores omnes. Quam rem quidem fi non venabimur fx p e ,ñeque comprehendemus ex voto; ne continuo fit promptus aliquis ad arguendum: veruna rei novitas Sc difficultas nos tueatur. Q uoniam autem ex hoc genere deligenda atque ufitanda volum usea, quæ v id ric ia , virtu tifq u e prope generofæ fu tura fin t ad graviora vitia propellenda, q u x iolent alioquifl à plurim a parte medentium aut non pertentari, aut tutius, con6rman- U(; jp fi d ic u n t , (fegnius vere) tra & a ri: p ro ie tto in hoc n ovo cerm eti« placito confirm andi fu n t, quia à talium adm iniftratu m etuunt, ampiexan- pnus quàm ad eadem offendant. D ic o ig itu r injuria valenti' profeffore.. urn pharmacorum abfeeffifle nobis u fu m , inefficacia vero & Felicita» & levia manfifle. Quamobrem ifta fie ignaviter agitantibus me¡hymiex dicis, non focordes C h ym ici deduxerunt è metallis quædatn , medicin*. quæ felicius Se callos ulcerum exterunt j 8c fungos late g lifi mirn'ch"-' centes com prim unt J 8c proluviem inexhaufte manantem e%‘ micorum fic c a n ti & vitiu m proferpendi revellunt -, Sc in fa rttu m huvintites. moris intim e defixi refigunt •, 8c cava deficientium expient > 8c præfcriptas (ut cum legulejis hoc dicam) fiftulas 8c cum r feoiBi'

rimembris

hirüügia

103

homine conveteratas injeétu pauco dcm oliuntur. E t haec quidcm in ulcenbus. Tum ores ve ro , fcirrhos, 8c nodos penetranti 8c abfcedentes abforbentj v e l, fim a lin t, m o llitcr aperiunc, 8c finus repurganr. Sed plagas citiílim e conglutinant, 8c concludunt, line fib u lis, fine lu tu ris, fine em m otis, line faniei proventu. Ad haec fanguinem undelibet profluentem injeétis quafi vinculis co n tin e n ti extrahunt m iri fice in fix a j ambudis empyreuma exprim unt > 8c venenatis iótibus, fie o c cu rru n t, u t nullos fuifie jam exiílimes. Paracc]r Ñeque refero disjeétos dolores ab artubusi excuflos languo- qu“ «,»“5' res í refoluras contr.i£turasj fedatas inflammatorias convulfio- " us- Cr°lnesi reuaótos duporesj 8c fiderationes paitium . Ñeque cci- í^ndu^Liam alia dico plunm ùm admiranda, quibus claruere Paracel- kavius. fu s , Quercetanus, C ro lliu s, R ulandus, Libavius , M ulle- «¡mmámis rus, Hartraannus, Phiedron, atque ahi hétionis hujufee v iri, riwdton. Quibus cum m interna medendi facúltate m u lti paucam habeant fidem , in externa certe maximam habere debent. Haec ig itu r cum efficiant fubtiliífim is fifis exrraétis c h y -ln focordcs m ic i, quod non eadem pratílent dogm atici medici fuis fedi- Dogmaü-'* lium praeparamentis, aut herbarum radicumque fuccis? N o -p ° * nhn lo eqtiidem res H erm eticorum improbare i (erit enim cùm macerici ha:c aperte approbabimus. Utraque profeéto via placet.) fe d comn,uni modo pro his dicam , qui peritiam ifiarum rerum non attigere,ñeque attingere nim ium eurant. A n non in naturaethefauris, 8c in remediorum fylva vernácula, five ex ipfa terrae facie fin t p e rita , five ex ejufdem latebris eruta, probatiífim a : fuae funt 8c ampias medela:? Etenim lata 8c m u lti- cunítis m plex fubdantia, fig ura, qualitatibus, affeétionibus, virib u s, r<;bus r0'm aere, te rris, fíe aqua, viventibus denique om nibus, & non eft v^T"-1bus, medicinalis eft materia. Porro neceíTum e ft, cum 1. ad valentium & integrorum hom inum ufum procreata fin t omnia ab uno rerum o p ific e , qui Deus eit O ptim us M a x ii m u s ja d illorum quoque com m oditatem , cim i male habent, fin t eadero infervitura. Iniqua profeéto fu ifie t lex in miferam mortahtatem la ta , 8c in ju fia nim ium Pandoras legatio adRatj.°- ” • ptm etheum , fi tetcrrim is morbis in térras e ffu fis, remedia feg«?™ a occurrendum paria non fuifient ab eo tempore conditura, taque cium ooa in ficie m u r, quse nuper de fecretis chym icis fu n t

io4 M. A ü r e l i i S b v e r i n i Non ìnftic-{-ur)t p ro d u c a : non defunt etiara valde preclara & magna, íuun^phat- qua: gefta funt à noftris esc H ip p o c ra ts o ritu fuis non ardue maccuücí parabilibus medicamentis fine chymica. Innúmera quidem , S L “ dl ex virtu te abdita ,Sc fympathiae ancipathiaeque viribus admiMagica per randas inducentia curationes, praetereo. Q uorum 8c L u lli«in^uqùe us, & Paracelfus, & Porca no fte r, Se C ro lliu s , & Vechc»mipatiii- rius memorandas hifiorias texuére. Certum enim exploralà'ùol'nu-dl tumque e f i , m agia feien tia i. e. componendarum virtutum arabiiis. gentium cum patientibus maceriis, cum congrua quadam atvcchcmil'3' clue aP ta rerum c o itio n e , fieri toc Se tanta, quot & quanta Zoioaftcr." partim adm iratur, partimi non credit pofteritas, audiens de v'hToras Z o ro a firo , de H erm ete, de Pythagora, de A p o llo n io , de A^poUonlus!Apulcjo, de A lb e rto , Se, u t recentiores non taceam, de Aibettìu P e tro A p o n o , de C icco A fc u le n fi, deSuefiano, de Carda* petruVApo- no , deque aliis compluribus. Pauca recenfebo de alterius gè* nenüs. ncrjs admirandis ianationibus, fed maxima parte per mediaìunuj. ” camenta externa. N a m de internis amplus eft locus in opesueflanus, re obfervationum F o re fti, Se apud Cardanum in lib. fecretoS S S T - r u m , Se in aliis. Repetam aliqua prim um ex P oetis, deinde ex poetis. ex aliis. Homerus ig it u r , qui rerum om nium no titiam atEx'Some- tig ifle vifus e ft, p ro in à e fo n s ingeniorum dittus eft à P lin io, ro. lib. x i . il'tad. radicem Patroclo vulnus E u ryp yli medicanti velhaV ho - d e tu lit ò tv t[Q * r o v , tu ipfe in q u it í o? ¿nác-«,; melici pioE‘£ ¿¿vvett. to m.6» ì Ax ®* ÌTrffirtro , notùtcLTo i ' odu n , uuntiau. j e M itig a to r ia m , q u a cunbios ei fe d a v it dolores-, vulnus autem ficca tu m e ft , cejfa v it autem fanguis. Sed lita d , iv . Paeon infperfo pharmaco M a rti vulnus conglutinat non tardius, quam in je fto coagulo lac. Quam rem u t ne credas poetice Ballimi le- am pliatam , feire licer balfami liquore 8c vulnera citilfim e fa; guiminota. n a ri, & (q Uae nota deligendi ipfius eft una) lac coagulan ti. cai»ber. Q uo fo rta fle , vel lim ili medicamento Podalirius apud Q: cis teftimo Calabrum cogitatione citius ulcus decennale Philo£fceti fanacu ie imo g ecj cum Poetrs p o e ta ri, hoc eft m ulta confingere nc videam ur, H ifto ric o s capiamus, è quibus tamen permultis memorabo paucilfimos. Melampus ig itu r Am ythaonis filiu* melampodio filias Prceti regis A rg ivoru m infama liberavi^. Ilerodotus. H erodotus in E u te r p e , Se Plinius ltb. 2 f.

c»Suid<1 ‘

Democedes Calaber apud eundem Herodotum Dario regi ................... medi-

| i j ¡

| l l’i

T rim em bra C hirurgia. iOf m edicam enti pedem fa n a vit, quetn chirurgia varie tentata Ver!lu!* •¿Egyptii m edici feptem integras noftcs tortura male perdi- apud1,3 derant. Pericles M inerva: m onitu Vernulam lib i ch arutn, plini«®* de fublim i tem pli fa llig io lapfum , parthenio herba fanavit. i Ira. I. i i . cap. x v i i . Tobias patri vifum amiiTiim filius fel- labiata, ie p ifc is r e llitu it, u ti fcriptum eft in facra h ilto ria . Sed ad ^ de rncdiccs propius veniam. Galcnus igicur in libello de uirtuti- vutuùbus. oui centaurii, quot Se quantas virtutes huic ftirp i d ic it inefie? Quoc quantafve betonica: vel Antonius M u fa , vel Apulejus ? V elquas panac* omnes antiqui? Sed quale vifcum D ruidis cèniiCquitudie legicur ; aut qualis fcilla Pythagoras , Mufseo p o lio n , l?ufdj,n* vi* CAftoreum A rc h ig e n i, lyfim achia E ra iiftra to , H om ero m o- commend»iy , malva Se afphodelus H e fio d o , arthemis A fclepiadi, e u -11phorbium Juba: Scc. ? qua: R avifius T e x to r recenlèt. N o n m iner autem herba tabaci eft In d is, Se fubinde omnis E u ro pa: populis. Q uid dicatn etiam glutinaneium aliquot divims v irtu te s , m v rio p h y lli, fid e ritid u m , ife h a m i, lo n c h itiais, datidis , ìfchneumonis, fy m p h y ti, m o ro c h ti, zambame ? Quid cx extrahentibus diftamnura , ariftolocbiam, eladio. » narcifli radices?Sed ftmplicium admirandorum (advertiJ pnus accurrit enarrandi taedium, quam fufficiens ipforutn aliqua enarrano. E compojìm vero relinquamne polychrefta, Se panchrefta,antidotos ìfotheas, foteras, h i theodoretas i- ? omPoli’ viòta, collyrios ìfotheas, & lynceas, ciphi falesmirabUiuni £ E f ? v * . * » « • « hujufmodi? h S ^ ’e S c f S s r s r rama, bufhciat ad horum divinitatem dcmonftrandam D iisbutrs C01«-

S Ì a£trÌbUtaSr am Plurim as’ totidemque vel bru- q « o S i an*™antlbus ìnnotuifle earundem virtu te s, puta raercuriacoa' lera M ercurio , laurino A p olli» . . cfculum L v T S Ì o ò ' fidenoa H ercal , a r t h e m i/ D ia n i, afclepiaS ¿ S p i o ccntaurium C h .ro n i, lilla P a n i, vitero Bacche S d o u il Ì- l8 lt“ r m m “ t & a lia cx com m uni r«. talia celc'br'prurr are^ mUT m'raCsU^ ’ -^-U^ non ^°^'erna die am mol« -n U cat9 ue vilantur ? Quinimo credendum , eti- Anìmadwla parte defideretui V°

' h.orainl im conatus n u l-ftE ,»

ran eft id e ve n ifi E ’ Suo m,nus hoc fia r> n u lli dubir a e iu d evenire propter ignaviara Se focordiam profiten- ‘wmiaunw O

tium.

x-otf M. A u r e l i i S e v e r i n i tium , qui beneficiis artis Sc glorias bcncfaciendi rcnuntiaverc. Qua ipfa re quid tu rp iu s, quid hom ine dedecentius,quid denique deteilaoilius in cornm ifla hom inum falute, fomnus u t obrepat aliquando nobis ? Sed in perfcrutandis affidue medicamentis p rxita n tib u s , 8c in exercendis his , q u a funt ejufm odi jam inventa gnavos, diligences, alacrcs pudeat non efTergiveifa-fe. Scd vetus, inq uies, communis tenenda via e ft, & n ih il tio quo- periclitandum , vcl in altcrius valetudine, vel in noftra medi* luodam. corum fama audio. ixprobratio Sed funt hae voces hom inis vel exercitationi vel difciplmas faventium fuse diffidentis non generofi, neque pcrdo& i. Quamobrcm mem*. hunc admonucrim fjn d tc , fi talis non f i t , qui ad haec valeat ,dum q u x rit efle ; credat h is ,q u ip e ric u lu m fecere ,credatm agiftris Ab exofi« celebrioribus artis 6c audtoribus. H o ru m enim non deeft aliquis quibufdam numeruSi qui res iftaSj & vanum medendi tim orem arguerc. mentis con-Nam quis eft h o d ie ,q u i ab helleboro non reform idet magis, fitmatio. am N rab ido cane) vel angue ? Sed prsterquam quod in u fu vanum efle frequenti fic erat veteribus, ut etiam in recentibus plagis ufurhdiVbotoab Paretur H ip p o cra te , & inl.de hum. fe SI. z.com. i }. 6c comm. Bap' Co- 3. 1. defraSl. part. 48. & /. de artic. part. 36 . atque alibi j cla riffiAndrhiuS' mc m onftravit B aptifta Codronchius in l. de helleboro,nec non Matthiolus. M atthio lus in comm. 4. ad D io fc . leviflim os efle m edicos,qui Hydrargy- ftirpCm hanc tantopere refugiant. H ydrargyrum interne dare peso's“ quis non exhorrefeit; A t nihilom inus iE g in e ta colicis 8c v o lhibitum. vulofis cinerem fadtum tu to exhibet. Neque non Antonius M u Btafl'avoitis. fa Braflavolus in examinefimpliciumteftatus e ft, fecrudum illu d infantibusadhuc ladantibus, nedum pueris8cxtatem ajufcula, innocenter e x h ib u ifle , reftituifleque cos ita ex proxim a m orte , ad quam lu m b rici & ex his torm ina ipfos perduxerant. H i« . MonSed fim iliq u o Paulus ufu prxe ip ita tu m hydrargyrum coni UTuffigna-!fidenter exhibent co licis, 8c H ieronym us M ontuus 8c Petrus no. a T u flig n a n o , v iri quidem in medicina abfolutiflim i. Scammod“ & m onium autem Sc colocynthidem an non verentur n o ftri plucoiocymhi-rimis in morbis dare propterea, quod calidiflim a funt 8c acaienus cerrima? Sed utrifque tamen ad inflam m ationem lingua: fe fe rib it ufum Galenus in lib. 14. meth. c. 8. u t ad herpetem ambulantem diagridium propinavit m ulieri R o m a n * inl.eod. cap. 17. E jufm odi autem fr ig id * cautclce fim ilis 8c ilia e f t , qua

T rimembra C hirurgia. i ®7 qua calidiufcula quaedam capiti nolunt adhibenda* cum in 6. meth. fimum columbinum imponat Galenus, 6? Hb. 1. de comp. medicarti,fecund, loc. thapfiam, & itercus columbinum, & euphorbium imponat ad hemicraniam. Sed quid veterum audentiam, ut ifti dicunt, ad noftrorum timoretp comparo acque compono ? Complexus hanc rem feite mibi videtur Ugo Solerius Sanioneniìs in epifiola ^ o So(c^ quadam ad Hieronymum Montuum operibus Aetii prafixa -, in qua ut oftendit diminutam effe medicina; majeftatem ex eo tempo re, quo Arabes Graecorum medicatnenra prapotentia mehercules ac magna in mitiorem delicatioremque foimam immutavere. Quam eandem querimoniam uti video perfequutus e fi: Joannes Gorrasus«/. defin. med. in explanatu Sinapifmi per J®. Gow*ha:c : Sed cur aiate nofira remedii tam excellentis ujum medici"*' refpuant, nihil pojjum excufare, nifi vel vilitatem ejus , qutm minimo are comparetur, non profuturum alioqui, nifi pluris venierit-, vel ejufdem acrimoniam velini caufari^ quod [avitia morborum lenioribus patent occurrendum, ut renitenti fapius agrotantium voluptati fubfcribant, cum quibus melius efifet acium, f i ge nus hoc medicamenti revocaretur in ufum, efi enim efficaciffmum Ò?£. A Gorrato non diilentit Hieronymus Mercurialis l. 3 . H«ro. Merde comp. med. c. l i . qui fcriplìt : Cur tempore nofiro finapifmi eutiaiis. defierint, ignoro > nifi quodres nofira quotidie labantur in detai ns. In quam fententiam & Jfohannes Heurnius lib.primo meth. joh Hcsc„ ad prax. cap. de Sinapifmis ait : Merum efi hoc avo prafiantis nimi hujus remedii filentium \ quod minore comparetur, non profut urum, nifi pluris venierit, quod ferrea hac fecula auro tantum mitefeant, vel quod favitia malorum levioribus abblandire pla cea t-, differentibus magis occidionem, quam prohibentibus, ut vo luptati fubfcrìbàmus. Similem in fùa gente culpam animadvertit Conradus Tigurinus in l. de chirurgia praftantìa, cùmconradus ait : Atque apud nos Germanos alia multa egregia remedia vel re- Tlsunnuscepta non funt vel deferta, five ob medicorum imperitiam, five ob mollitiem hominum , qui feilieet longiore morbo potius din con fici , quam fetnel vel brevifiìmo tempore dolere fort iter f i liberari malunt. Quam quidem hominum fententiam verifiimam ftro tempore cognofcimus, mediante loco fuccefiìfie viden-pedate in tes impudentem adulationcm atque obfequium. Quod genus , O i ilu - ommlt" •

io8

M. A

urblii

Sev kr ik i

ftudia cum nocentiflìma fint & veneno paria,tarnen ex officii laude funt quaefitiflima. Sed utrolque miferos: quorum alteri ampliando facultatis amore fiunt ficarii, alteri voluptatis alle&u necem nitro coemunt fibi, non videntes fatius effe multo medicamentorum fievitiam tolerare, quam propter negligentiam in diferimen Diofconadduci, ficut ait alicubi Diofcoridesj ac neque videntes,mi des. niine opus effe diu mukumque laboribus defatigari, cum ex maximo auxilio maximam medelam aflequi liccat. Ad cxcreSnnitatis mum fanitatis atque integritatis fru£tus, praefertim implicifruäus ci-tus, curationem felicem haud ita femper habere potei!:, ut tia molefti am haod molertiarum fit expers. Qiias ob caui'as xgrotantes horror, obtinendu« Ad xgio- ut prae luce prxque fpe valetudinis exoptata: patiantur fortitantes exter aliquamàmedendo dolorisacerbitatem. Non poteft quiphortatio. pe gravis & magnus morbus levibus ßiparvisremediis expugnari: quinimo valenttora viribus fint huec oportet, quatenus operentur 6c fuperent. Fuit autem h xc fententia Pauli iE g inetae /. 4. principio ^ & prioris Arctasi; qui profeffi funt elephantiaßn immunem morbum propterea curabilem non e£ei quod unum aliqusd medieamenium non exftet eo majus. Hoc ad aegros efto monitum. E contra, velini medici nulli Ad medicos. verecundix, ficut Cellus loquitur, parcere , nullum declinare Celfus. Operz pret- laborem, quo parem aut pr¿potentem vitto medelam adminifirent. ium univer- Quippe hominem ex orco, ex infuperabili languore Se im f z induftiiz becillitale, ex doloribus, ex perpetuo humi conftratu, ex medie«. fupremis denique pcriculis fervafle ac libcrafle , Deo proxima virtus habetur.. C A P U T

T>e u m v e r ß s , q u a in totum hunc Tharm acochìrttrg ici librum c o n je fta f u n t , tr a ft ationibus }<earum o rd in e, connexu , ac necejfitate. De medi-

edicamentorum quidem, ficut ego fentio, profeflori tenenda funt ea ,qua: tum ad formam tum ad materiam, fubflcmtifc/Tori fei- amque pertinent, tum denique ufus: nam tot earundem etiam praeter eflfe&ricem unam, qua: in contemplationem minime venit, funt caufae. E t haec quidem fimplicium iftorum confidera-

T rimembxus C h i r u r g i a .

iop

deratio eft. Cæterum & fua componendorum efl: fcientia} quae privaiam quoque tradbationem defiderat. Quorum quidem Compofit9. compofitorum & tradi genera multa poflunt fecundum vicia mm mediaffedbuumquequalitatem nuncupara, & quæ ad locos fpedbant corporis, quos à capite ad pedes faceré conluevimus. Porro nos hæc ungula tradere inftituimus, rem omnem non tam perfedburi nolbra fiducia, quam indicaturi. Nimirum argumenta funt h æ c, quorum urmrnquodque julbum fuum laborem habet,eftque expeditu perquam difficile. Quid igitur fi omniaPQuod autem ad ordinem exlequendi pertinet,ordo nacmaterialem rerum noibrarum notitiam primo loca dabimus,tatii>nis> fequentes Diofcoridem & ejus interpretem Matthiolum in piu Und*. rimis. Quod ad formas vero medicaminumì facultates inquam, fecunda libri parte deferibemus. Sed ñeque univerfam tarnen, aut rem plantariam: nam quæ major intempeibivitas his tractationis anguftiis ? Satis erit noftro profeflori, fi rem fofßliumt quæ maximo præcipuoque funt ufu i, doceamus. Ab his ufus partim & in hoc Se precedenti libello demonftravimus, partim etiam privatim humidorumpartiumque, que ex animantibus capiuntur, ufus fumus expofituri. Ita materiarum, facultatum & ufuum triplex difciplina confumetur. Quibus peradbis de ratione componenti medicamenta breviffime pertractabimus. Atque horum exempla turn in medium exponemus plurima, cum ad affedbuum genera & qualitates, atque eti am ad partes unafquafque corporis accommodabimus. His per nos produdbis paucis rerum explicationibus, credo fatisfadbum iri tori operi pharmaceutico, quod chirurgicis fit neceflarium. C A P U T

I t i v i fio

II.

methodus medicamentorum exter norum.

e medicamentis externis hoc quidem loco didi uri nos fu mus fecundum fua genera magis communia -, quandoquidem de fingularibus & privatis, i. e. quæ ad certas partículas corporis pertinent, & peculiaris fuus alius erit locus. N o s i- idq«odpr¡gitur , quam primum fadburi fumus, dabimus operam , ,u t“umreit^ raethodus inveniatur, per quam cundía genera référant ur lu b nobi«.. O } unam

n9 M. A u n . E L . i t B e v e r i n i unam normatn certo numero comprehenfa. Confiât igitur apud omnes, tot eile numero facultares medicaimnum extcrMediesnorum, quot funt ad unguem genera vitiorum corporis, quæ mentoium externolum per ilia propulfantur. Q uo fit , ut debeant effe contraria} fito« funt fa cut adnotavit Fernelius in lib. 6. methodi fcnbens hasc: E x cilitate» ge medicamentit alia calidit affetlibut fluxionibujquefuccurrunt . taita nerales , quot gcne- funt refrigerant, repellent, emplaßicum, anodynum, narcoticut». ralia corpo Jha tumoribut affettibufque frtgidis opponuntur : ut rarefaciens, ris funt vitia. Fei- emollient , atténuant, abfument -, attrahent, refolvent. Prêter oelius. Facultatum htec , qua cuti nonnikil incommodant, id efi , eandern perrumpunt eoumeratio.' atque exulcerant : qualia funt veficat excitant, corrodent, cor rompent, efcbaroticum, 6? cauflicum, Unitivum, & ft qua funt alia. De quibus quidem fingulis dicemus, hoc ordine, ut •rdo trac- primo de his, quæ ad tumores magis pertinere videntur, a(andatura eatur: fecundo de his, quæ magis ad ulcera, ce ad vetulia facultatum, vitia funt accoinmodata. tertio quæ ad recentes plagas iunt ufitata. quarto quæ ad multa communiter funt utilia. A pri mis exordiamur. C A P U T

III.

fDe Refrigerant thus. Hippo«*- T pia natura diftat, 6c hujus auditor Hippocrates, fmgula tes\_corporit vitia contrariit [uit remediit effeprocuranda. Quaeres, ut in omnibus quidem fit vera, in morbis fimilaribus, quibus humor non eft implexus, extimum pnefertim habitum cor poris occupantibus, eft permanifefta, id eft, morbis calidis frigida medicamenta adverfari , frigidis vero calida, &_ita deinceps fecundum alias qualitatcs. Quare 6c facultatis fua; vi calefacientia vel refrigerantia nominantur. ufas aefriUfitantur vero refrigerantia plurimum in fimplicibus inflamgcuntium. nfjjjtionibus 6c interdum ctiam in cryfipelatis * nonnunquam qul" in herpetis, 6c igne facro vocato: adhuc in carbunculis, 8c praefervidis hujulmodi tumoribus, quibus venacfe&io, purgatio, nec non deco& a, atque alia intrinfecus exhibita parum profuerunt: quemadmodum hoftis quidam, qui longe non repulfus, armis propioribus poftea vincitur. Hoc porro remediorum genus cumufusfxtperamplijquip. pc

rim em biui

h i

u x ’g i a

irr

pc calidis occurrit ufu frequentiffimis affeètibus: nihilomi-” °®:rj4*ha£. nus fic timide fic parce per noftros medicos & chirurgos re- m. tinetur, ut neque eryfipelatis ullo tempore adhibeant. Itaque faepe proferpentibus vitiis vel tarde vel difficulter vel non fine difcrimine fuccurritur. Deceptis tnehercules à doètrina quapiam Galeni,qui dix-it ufu multo refngerantìum validorum, Gnienut, phlegmoms, eryfipelata tranfire in fcirrhos. Sunt autem ejufdem loci Se capìtìs primi libri de tumor. pr<et. nat. & cap. no ni libri 7. de componendis med. fecund. genera, atque alii qui dam. Per quam fuam opinionem atque obfervationem digre dì nefeiunt idi homines, vel ab oleo rofaceo, vel ab ungu ento rofato, vel ab oleo amygd. dulcium , aut violarum. E d porro videndum, in quam fententiam ibi locorurn loquutus fuerit Galenus ; quamve ob caulàm ante dièta: inflammationes evadant in fcirrhos. Dico igitur reddi fcirrhos t>ircurn duo propterea, quod lucci , ex quibus ili* phlegmonae fìunt , Gaicni loci, craffi funt & vifeidi. Quod declarat idem Galenus in iifdem ipits locis citatis. Quocirca nil ullo alias impediente, cùm humores tenucs funt 8c ignei, debet medicus fine trepidatione 8c audenter, drenua, vel ut dicam reètius, efficacia refrigerantia fumere, quo fit par modus caftigandi mali, quinimo potior. Ncque enim fallitur Paulus iEgineta referens ad Areneum, qui ait in cap.primo l. 4. juìi'^ov# r iltm r r ììor.(hiu«ÌTcav varjsp¡i, tycf, Tiro ti ruy^eivnv ¡dettai r ihiQairtet t i. e. auxiliorum vira morbis forttorem effe oportere \ coque elepbantiam nunquam curari, ut qua nulla potentior medicina reperiatur. Si Par mtJi. roagnae igitur funt inflammationes ; & fucci, qui has profe-c»mentorunt, praefervidi atque ignei : certe majores atque efficacio- ¿¡ucmi,i"^cuis fes debent cflemedelte, atque adeo taìes qua: fint, ut aqua igni, hoc e li , ut fervorem exltinguant. Neque faciendum cd , ut illi confuevere, qui per olea, ab ipfis refrigerantia eredita, potius incrementum aut pabulum praebent fervori : non al iter fané, quam faber ferrarius, qui quo magis retor- simij», reant prunae, pauculas aquas ftillas infpergit. Haud ita quidem confuevere veteres G ricci, qui ad hujufmodi reftinguendos aflfeètus frigidifiìma fimplicia compofitaque medicamenta deligebant. Illud

in M. A i t r e m i S e d e r i n i jfippocmes Ulud tamen haud diffimulabo, Hippocratem ini. f.aph. m o d i " 17. y 20. produxiiTe multa frigoris mcommoda, alias deg o tis. du£ta à natura frigoris propria , alias edam à natura partium , quibus pcculiariter frigus nocct. H s c quidem vera iunt Se Senfus Hip-omni luce el nuora ; tamen egit Hippocrates de frigore impoctatis. modico ufurpato : Ncmpc ficut nocet excedens calor, ita Se Gaienus. exfuperans frigus. Atque hoc , quia dijjbhitur, ut ait Galenus, D.floiviair fubftantia partii , qtue Jubjlantia ufi proprium temperamentum iplUon/m- fantm confiliera in primis quatuor qualitatibus concurrentibus mio fùgoic mifiis ad temperamenti campofitionem. »dhibiro. A¿ ¡g,tur> qU0d non negligere ncque omittere debemus, funt cautioncs qusedam propoiita: nobis ac fere com memorata: ab eodcm Hippocrate ncxarum à nimio frigoris ufu vitandarum , qua: funt: diftentiones, tetani, nigrores, B.es, rigores febriles, itcmque cutem nimium contrahere, humoiUm acuttusrcm concraflare, dolorem augere, fic utà fluxione vel mapi"us!qu"m jus incendkim excitetur, vel fcirrhus procreetur. Sed confi‘u'Tìum dcrare meminerimus Se temperamentum, & Gtum, Se figuadhibeT“'” ram, & fenfus modum, Se robur partis, Se copiam humomusris, Se qualitatem, Se vías per quas idem potell tranfeurrere : in fumma difficultates omnes, Se radones partis utriufque, qua: poteft Se mittere Se recipere. His fic expenfis Se quafi confultis, itademum pofliimus, non aliter, refrigerantia gravius adhiberc. Quorum refrigerantium , ut ad ufum deleélumque ipforum jam defeendamus, memorabimus c a , tum qua: ab andquis pxoponuntur, tum quae à recentiori hominum officina Se ex nollro exeogitatu proficifcuntur. In primis igitur Diofa oiofeori-cor¡j C5^ q u j medica; materia: princeps efta u ñ o r, ex fimmtdK»d-Uai plicibus omnibus pharmacis ad hunc ufum probatis maxime mema. commendat feminis pfyllii fpiiTamcntum , lenticulam paluftrem , arnogloflum , portulacam, cicutam , cotyledonem, m°dkaCelfi 1()lanum , licnenem. Sed Cornelius Celfus approbafTe videtur mema? lenticulam, Se folanum. Quae omnes herbae aut leviter tunCx funt imponendae, aut fuccusearum. Sed fic quoniam fa cile reficcantur, utendum voluit Galenus in 14. meth. in c. Ìatùm'iiqui-cerato liquido: quod fit ex quaternis portionibus olei rodum. facei, (quod paratum ex itnmaturis olivis, erit prteftantius,) una

T r i m e m b r is C h i r u r g i a .

una parte cera:, & minima aceti tenuis & pellucidi, quibus omnibus affunduntur tot aquae ftillx , quot pofiunt admitti, dum piftillo mafia teritur in mortario,duciturque donee exa&c iubaéta videatur. Haec aut fimilia veterum funt refrigerantia. Sed Fernelius, Ferneii« prasclariflìmus vir è junioribus, /. 6. c. primo , eximie commendavit aeizoon, fempervivum. Cui medicamento addiditrum. Joannes è Vico fpumam ovi agitati: quod extinguit, dicit i-I0- * VlM* piè, potenterfuppurationes cholericas, non fine confirmation partium. Aliis mire pcrplacet caphura: quam credo equidem valere caphui* ut magis penetrationc atque infinuatione, cum admirabili quo- fcafbn5*btdam humoris difeuflu: namque aflèrere refrigerantem caphu-ncfaciat. ram , quae pinguis alioquin eft fubftantix, haud videtur vi ro philofopho dignum. Poft hos Fallopius in l. de tumor. ». c. propofuit oleum amygdalarum dulcium (quod ncque e- di tiam tacuit Diofcorides) fed crebra lotura praeparatum. Rationem lavandi tradidit Guido tr. 7. doti, prima, c. 4. Q u» quidem lotura fic ab oleo demit omnera acrimoniam,&pinguitudinem, ut referat Fallopius in l. de vuln. oculorum, ubi de curatione, ex centenis partibus olei non loti reftarc quin* quagenas jam loti. H x c illi. Praster qu«e exhibebimus nos noviora. Quorum unum eft admodum paratu facile, aqua qux à nive Martii diflbluta in vafe vitreo deftillat, autore Joanne Oratone in conf. Scholz. 61. Secundum eft aqua multo Mercurii diverberatu 8c conquafiatu infeéta; quam ego phlegmonis oculorum mire faci* cntem comperi. Tertium lamina videlicet plumbea tenuifiìma adaptata & loco impofita, five fimpliciter; quod A vi cenna ad hemicraniam repellens fecit : five leviter definita oleolo fucco exprefio per vim è feminibus cucurbita: diluto fepius aqua pura; quali quidem ad cephalxam calidam fed vehementer amplam utitur Jacobus Fontanus l. 1. prac. V e lSucctB re&ius ipfum plumbum in tenuiflìmas braéteolas tuium, ut piombi, vulgo fit ex argento atque auro, ducetur in mortario cum eodem oleo fimiliter lo to , donee fiat exaéhim linimentum. In repellendi ufum propofuit illud rei Platerus Tom. z. prax. PlatC[U,. fag. 806. Erit utrumqueremedium certe leniffimum,&roul-

114 M. A u r e l .i i S e y e r i n » c«iufli ta cum nifi fallor,excogi tatuai. Si quidem eeruftar, (lumbum. quae tantopere à veteribus ad efrigerandum eit approbata, materia eli metallum plumbi. Imo multo plus quam cevuiFa perfe&um credo plumbum. Huic medicamento non diffimi«uV'piwn'bi proponit /. tetr. fervi. 4. c. i<$. quod vocat fuccum ’ plumbi paratum ad hunc modum. In mortarium plumbeura luccum aliquem refrigerantem injicito, & cum pilìillo plum beo in fole donec craflìor fiat terito. Sit autem fuccus ìpfc plantaginis, aut oxylapathi, aut languinariae, aut uvae acerbae, aut aliarum confimilium herbarum, quae & ipfae com? modae funt in principiisinflammationum. Ad phlegmonasulcerum utendum praecipit Galenus l 9 fmpl. Aqna è Ptaeftantius, licer non aque parabile, medicamentum erit HnaTum. aclua exftillata è fpermate ranarumj quibus Hata venere coeuntibus in Martii aequinoftio, larga ejus copia fuper aquas ftagnorura innatat. Hujus aquae uius tam ett amplus atque profieuus, ut ctiam ad ambufta commendata fit ab Hermeticis, icd à nullo noitrorum adhuc recepta, nec fine injuria tam nobilis ac fingularis medicamenti. Cui quidem perplura debcbunt concedere : fiquidem proficifcitur è materia ani mali, quae & à temperamento hominis non dilcrepet, & re frigeri! fit particeps. Efficacius autem idem medicamentum crit addito phlegmate, quod vocant, vitrioli portio-, videlicet prima qua: venit exilillationefoifilis Sed Jofephus Quercetanus in diatetico l. 3. c 7. tradidit exftillatam. kanc aquam incomparabile remedium effe extinguendis infiammationìbus acuii* rum aliarumque partium, gangreenis & eryfipelis Jedandis j itti* petigines faciei delere, bamorrhagìam fjìere & c. Sed ad am b u la idem vir in Sclopetario pleraque hoc genus valentia confcripfit ; quae lege. Apprebatam etiam legimus aquam florum papaveri rubri j cui addita fit caphurae tritura. Atque laudatur etiam luccus è femine papaveris extra&us : aut fi eadem femina macerata 1. c. Ai»n-fuerunt prius in laéte vaccino, ut dicit Arantius, prò ocu“ M* lorum inflammatione. E ceratis optimum erit id, quod ijt fucci fperniolae, fucci folani, fucci herbae paris five vulpins an, | j. ol. lith, chymico modo parati §v. agitentur omnia fimuìin mortario plumbeo,donec formar» linimenti recipiat. Pa-

T à l M f e M B f c i s G r t l R U k G t A.

V t'f

Paratur autem oleum lithargyrii,quemadmodum aliud plumb i, cuti) aceto fcilicet dcftillato ,quod deinde diffluit iti ole um. Ad haec memorat dorychnium Oribafius, oleum papaveris, aquàm calcis plurimum lotie, & e* ipfaceratum, laétis crcmorèm, laridum fuillum ad flammam liquatum 6t aqua rofacea exceptuni. Commendatum etiam ab aliquibus eft fervidis podagricofUm doloribus oleum live olcofus fuccus, qui ex aiterei Te mine candido elicitur. Pio inflammatione vero univerfa nymphaeatuhi oleum reprimendis omnibus inflammatiònibus lau dai Sylvius in praclicìs. Cerclarum quoddam commendavitcerei*um Michael Gavafletius ini. de cauter. c. l i , . imitatus, credo facile, Galenum in e o , quod defcripfit 14. metb. c. 3. fieut & ante hunc Avenzoaf l. z. tr. 64. quod patatur ita. Cera cum oleo miftain duplici vafe liquetur :hoc autem poftquàm fuerit refrigèratum, in mortario tantifpcr agitabis aquam inftillando, dum cum ea portione, quam lufcipere poteft, optime conlmilCeatur. Quod fi frigidius defidèrabis; prater« quam quod aqua, quee huic admilcetur, debet ette frìgidiifima: cum modice coiverit, totum vas, in quo continétur , in aquam frigidiifimatn conjicies. Cum hac quoque commemorate non dubitabo compofi- nXITièfionem noftram, qux eft è lithargyrii triti 8c per linteum fiìgetané. creti parte una, mucilaginis pfyllii ,aut cydoniorum, fèminis 5 c (iteci Tamburi an. partibus duabus,olei feminis linipartibus tribus, fine cera fiat ex arte ceratum,quemadrnodumfupra docuimus, fuccum inftillando paulatim, & coquendo ad juftam eonfiftentiam. Confeftum medicamentum ubi bene deferbuerit, evidenti taffcus experimento refrigerantiffimum (ènferis, nedum qualitatis latentis expeftata, dum fe proferat cxplicetque, virtute. Sed cafus quidem non nullius incommodi fefe offert ali- oiSc«it*«» quando, haud facilis difeuffu : cui fubinde occurrere opor- *m*ékerttet. E x refrigetantibus nimiopere applicitis, five intenfiori- fiigetaatibus quidem his, five longo & crebro ufu nocentibusi adve- ^ 0 * « nit faepe nigror aut livor parti,initium aliquando gangrxnx. Hate igitur pericula quo prxvertantur; videndum eft ante, *d quem ufque tetminum locus eft ad rcfrigerat'tonem imP 2, mu-

il6

u r e l i i

e v e r i n i

mutandus, quantumque remedio infiitere,vel illud retrahere medicus debet. Decernunt igitur auétores boni, nec non « ‘nofcen- Galenus in 14. meth. med. c. cum ex aegrotantis fenfu,vel dtfrcftin'-* m edici, vcl a inorante reficcatione medicamenti impoiìti, tì* flam- vej ^ flammei coloris in opacum mutatione cognofcetur deferbuifle calorem, qui pene excoquebat, & reftindtum effe : quod tunc debeamus confi Aere. Alia obfervantia eli & cau1. tio , ne quodcunque refrigcrans a£tu tale adhibeamus, fed 2. calore iblis aut ignis tepefa&um; licet contradicere videatur Galenus in i. de cnmp. med. per gen. c. 4. fed diilingucnda funt tempora, ut fupra fecimus. Aliud quoque praecipic Heurnius l. pr. meth. adpraxin, de unguentis pag. 78. dum ad 3. expugnandum xftum membris admovcntur unguenta frigi da, ne eo ufque fuper aegrum corpus maneant, dum manifede incaleant j fed lubinde mutari debent. Hac provifione aliquid finiilri nunquam dolebimus. Quod fi forte nigror ad4. vencrit, debet huic homo mature occurrere : five is ipie fuerit, cujus mcdicatio fefellcrit} five alterius cujufpiam er ratum caiiiget. Id fiet per dilcutientia quaedam medicamenta : de quibus ipfis fuo loco difleremus. Interea ponemus hic calorificum membri infrigidati, quod ieifefte defcriptum nobis inventione fua reliquit Joannes Langius in jam lividi 1. 3. epifl. medie, qui efl de fecretis remediis. iji. terebinth, cum diLtmieme v'n0 ^ lim a to latre §iij. coloph. gummi elemi, bdellii, finjò“ Langii gulorum 3ij &■ caftor. 9v. croci Jij.BjS- myrrha: rubrae 3 $ . menlum adpinguedinis capon, f j ilyracis liquidae gv. olei hyperic.§i$. ineuntem euphorb. 3 $ . cer«e § v i$ . fiat empi. gangi*-

C A P U T

IV .

D e Repellent thus. aiffe

refrigerantibus funt repellentia : nifi dicamus etiatn / \ e f l e eadem communibus refrigerandi qualitatibus. Vefrìgeranti- r u m cnimvero diftam ufu : fiquidem refrigerantia mcdicis ufui resti»*** " funt ad retundendam ingentem vim caloris & hanc in frigiK llentia dum immutandamj repellentia vero, eadem qua: gaudent & fluidem yalent frigoris v i , funt folum ad cohibendum remittendumS a tà ie -

♦o" M

que

T r im e m b r is

Chirurgia.

n 7

qne calidum in profundum, unde movetur noxius influens«ft*g«'aiihumor. Qucmadmodum in ludo pilae palmariae , pulfa hax ,d']efri*gcab uno lufore , ab altero repellitur, atque eo unde fuit pro-ia'ionc «pulfa remittitur. Ea propter a Graecisvocatafunt Sot*?*?***,»dhibemur. quafi dicas repercutientia. Sed h x c qux ipfa fine aut cujus naturx medicamenta, non cujus n*tuornnes in ea re conienfere, verum in diverfas opiniones abie re j iicut advertit hie Hollerius. Apud Arabes quidem funt repeilentia, quxeunque fluorem prohibent, frxnant, retar dant, obftruunt, partem roborant. G rxcis vero pro adftrin-Grsct Latigentibus habentur. Inter LatinosCelfusfecit fine frigore re-"'pcllentia , cum pofuiflet etiamnum ex frigore repeilentia. Tandem Cxlius Aurelianus adftringentia dixit quae non re-AurelUaus. primant, 8c qux reprimanr. Inter omnes igitur G rxci fequendi, quibus unum quodque repellit, quod frigidum eft. ^"tc0°br“™f Etenim attrahentia, qua: repellentibus opponuntur, valent i-fementia. pfa per calidum. Quamquam non defunt calida, qua: adftrin-*"” ^™4 gendo valeant in repulfum; ut caffia, rhabarbarum, fpica 3bus coo* aloe, cyperus, polium, centaurium, vina auftera. S e d ,h x cItaiiaquidem neque ita certa, neque abfolute repeilentia funt : licet parte aliqua conftringant. Ubi autem quxratur, utra duarum facultatum fit potior Una pro8c proprior repellentibus, adftriftione, an refrigeratio: po- £“£**££* tuit ex differs efie refponfio, quod i. refrigerationc quidem adiwaio infeparabilis eft repulfus j fed adftriftio 8c comes efie 8c feparari poteft. Q u x certa eft Galeni fententia l. 14. meth. Ita repeilentia 8t cum adftringendi funt facultate, & fine ea.Rtpeiienti* Verum enimvero quae adftringunt repeilentia, vehementioiisduPllcia> funt virtutis, plulque agendo valent. A c propterea Joan- Joan, nes Fragofus, qui fuit medicus Rcgum aliquot Auftriacorum, in 1. z. chirurgue c. 1. 8c in glojfa Jpoflematum, voluit repeilentia citra adftringentiam minus efie propria, quam qux cum adftringentia funt conjun&a. Cujus viri fententiam abfolute acceptam credo equidem faliamj ut ex Galcno de- G»iema. ducitur in l. de artic. particula 21. Et certe nix, quod maxi-Nij. mum eft omnium repellens, frigore folo repellit. Sed pro-mum ieprium repellens intelligerevifus eft Fragofus j id quod naturae partis confirmandx, tutelxque cjufdem magisaccommodatum eft. P j Crc-

M. A u r e l i i S e v e r i n i

Aiioium#Crediderunt alii repellentium eiTe folutn influentem humdpiai0' rem , dum influit, reducere. Verum nos dicimus, potfe ea & illam humoris partem, qua: inhsefit, intropellere. Verum tamen his, qu* utramque portionem humoris repellunt, videtur gradus fuperior additus; quippe quse debeant efle valentiora & vehementiora, atque hoc quidem intenfiore frifrigoris virtute. snbftaneit Quod quidam iftorum frigus peculiari cuidam impofitum lubjefta re- eft fubftantiae} craffse nimirum ac terrese medicamenti acerbi pciieutibus. atqUe aufteri. Etenim cum ilia conjunda adftringentia quafi comprimentia funt fibras partium qua: occurrurtt. Ex quarum una quidem vellit humorem, ex altera vero per frigus inimicum cogit calidum , ut locum deferat & revertatuf intro. ufu, repel- Ufus vero repellentium maximus eft ad reprimtndos tutnoret lentium. caUdos, tteque alios, quam qui recenfiti fiterant in cap. de refrigerantibus j hoc eft inflammationes, eryfipelata, gutta vocata rubra, ophthalmia, herpes, carbunculus, ignis perficus, & fylveftris, & id genus, quae ex fanguine fervidoj & bile ignea, atque exaduik melancholica, five fimplicibus, five compofitis nafcuntur. Hos igitur humores colledionefque, quae ab ipfis proficifcuntur, repellunt cunda fimplicia refrigerantia, quae liquida si liquido elemcnto parum parum funt mutata,aut eodem ».epeiienti- abundant concreta. Ex his prseftantiora ufu funt capreoli ummateria, vitis, rhus obfoniorum, oxyacantha, malum punicum, cyKpeUeatfa? donia > rofe rubrae » lentifcus , rubus, trifolium , rumex , folia quercus. Sed validifiima omnium funt papnver, folanum , hyofcyamus, cicuta, & fi quae funt alia. Fxcem vini mollem ad tedium inflammationem laudavit Alexander Benedidus /. 2f. de morb. curand. cap. i f Compofit». Haec ex fimplicibus numeravi. E compofitis funt videlicet lutnm molaris aquse, quam reprimendis atnbudorum ampullis laudavit Fallopius j oleum rofaceum, omphacite iquodquan* «ndi* per do non habes, parare fubinde poteris cum fucco rhois, mali omne tem- punici, lentifei, aut fi tempus anni fit, omphacii, oxalidis, ompUacitis aut fi milis alterius, concoquens cum olivo fuccum, ufque dum hie abfumatur, agitans continenter furculo falicis, aut fiwi*

T rimembris C hirurgia.

rij>

£5milis plantae. Mucago feminis pfyllii fex horis macerati in aqua frigida cura gr. iij. aut iv. caphurae acrimoniam urina; obtundit. Ceratum pfyllii fluxionibus podragicis eft mireifj“ '001 proficuum , quod paratur ad hunc modum. Ree. femin. pfyllii £iiij. decoque in r&iiij.aqua: p lu vi*, deiìne uiaceretur ad aliquod tempus, mox expreflo fuoco addeol.rof. ifcj.cera: confeéfum erit. Conficies etiam ceratum rofaceum fic.cetaium In vale duplici liquatur cera cuoi oleo rof. cum refriguermttofa“ “m‘ afFufa aqua agitantur , & aqua rejefta fuperaddicur luccus plantaginis q am plurimum reci pere medicamentum poterit. Hoc benefacit phlegmonis & ulceribus genitalium proferpentibus. Per Aiabum fcholam maxime frequens eft hoc cataplaf- Arabum m a, quod paratur è corticc mali punici, fucco (èmpervivi, ^cpUlcns■ & vino auftero. H * c medicamenta probantibus aliis, propone equidem duo per fatis efficacia, quorum prius eft fuccus fohorum ».cpciicns licis cum pulvifculo caphur* in mortario plumbeo piftillo n0“turaitidem plumbeo duèhis, aduique coloris juftam tin&uram. Caphurs quidem haud multum dlffimilis eft cerufla : fed illa videtur penetratione potior. Secundum genus eft aliquot colleticorum : qux antiquis rei medie* magiftris frequentiffimo in ufu fuère, noftris ve ro etiam incomperta, fed magna certe cum remedii injuria, quando iftorum ufus arti conlentaneus eft,fru&us vero commodiffimus. Fiunt autem collerica ex accepta aliqua parte coll* calenti aqua refoluta, aut ex rebus aliis pariter gluti n o si, quale eft gummi Arabicum, aut albumen ovi agiràtum cum manna thuris trita, aut ex limacibus cum cochleis diligenter tufis, & his aut lolis, aut lentore ovi agicari aut eadem ovi parte cum auftero vino 8c cribrato polline com mi ftis. Videbuntur btec quidem bene nova repellentia} fed tamen ComPIoba" non infolentia funt, vel aliena; quippe graviter excogitatac°iieti<a* vcrcribus fuère. Inter quos unus eft Oribafius, qui ea de-*»«• Icripfit in l. x. colleStaneorum c. 27. Certus autem fum e g o , cum commode per locum adminiftrari poterunt, pradlantl0ra ex omnibus 8c tutiora effe repellentia, acque adftringen-

na M. A u r k l i i S e v e r i n i geotia : quæ eadem poterunt efle loco intercipientium , quar Bcfenfir». vulgo defenfiva dicuntur.

C A P U T

D e Adflringentibus. Adftiingen- A dftringentia Græci svit-rw.» vocavêre Eft autem medi»jumn»tan. ^¿^camcnti genus, quo außera & acerba contincntur. Ga* leno auéfcore /. 4. ftmpl. c. 7. facultate frigidum, confiftentia vcro corporis terrcnum & craflum. Per quam craflitiem diAddria en ^ac ac>dis; quæ pollent alioqui tenuitate partium, licet ti* qù”Bin ut adflringentia refrigerent. Sed non défunt tarnen adflrinacid/scat3hgeniia> quæ & calefaciant 5 t tenuium fint partium, 6. de comp. fee. locos \ ut emolliant, concoquant , atténuent, difeutiant, aperiant, idonea. Nimirum & adurendi vim adfeifeunt, i.fimpl. cap. 3. Sunt quippe talia non fimpliciter adflringentia, fed compofitarum facultatum, quas feientem profeflorem dirimere oportet fecundum eas normas ac ratioGaienm. nes, quas tradidit Galenus in prioribus libris fimplicium. Porro nos inprimis agimus de his,quæ fingulariter adftringunt: non omifluri cæteroquin & alia , ubi occurrerint. ufujjul- r Ufus borum eft plurimus ad repellendum. Item ad ficcanftringen- ’ dum, ut 7. meth. 7. £5? z. de fan. tuend, cap. i }. Et ad repritmm‘ ,'mendum luxuriantem & le attolentem humorem, comment. ** 1. Ub. 1. apb. E t ad fiitendum fanguinem, ut lib. de cucurb. f . E t ad raborandas partes, i. de compof. med. per loc. cap. 6. & 6. 7. i. ejufdem c. 5. E t ad jecur curandum, art. med. c. p f. Et ad 8. ulcerum finus explendos. f. meth. c. 1. E t ad cicatrices inducendas, 1. de cornp. med. per gen. c. iz . & de fubf. empir. c. 11. 9- Et ad vafa perrupta conglutinanda, item inteftina, uterum, 10. veficam j ut f. meth. c. f. & 7. Et ad hernias, & ad afperitudines, fycofes, callosj 4. de comp. med. fee■ ¡oc. c. 4. Et ad 1 1 . pilorum defluvia, 1. de com. med. fee. loc.c. z . & 3. Et ad U . ulcéra rebellia, ad fluxiones, & ad putredinesj 6. de comp. 13. med. per gen. c. 10. & 6. ftmpl. §. de arnogloffo, & 1. de comp. med. per gen. c. 12. Ad fluxiones quidem incipientes ufurpata I a , phlegmonem tollunt, ut l. de opt fe£l. c. 1o . & 1 1. metb. c. 9. (fl 13. ejufdem c. 20. Ad oculos inflammatione correptos, lib. de Je¡lis e. 18. Sunt

T s i M E M B RIS C h IKU R 6 U ,

u i

Suni porro adßringentia trium modorum: videlicet lcvia, *-dÄtln?a^ valcntiora, validiflima. Levia funt folia, flores & luccus ro-pie* m«farum, cricac fruftus, lycium, hypocyftij, abfynthium, a -d" ; . cetabulum , crocus, cupreflus, cypcrus, cupatorium, lauri» l««*** danum, lcntifcus, mufcus, rubus,pinus, plantago, rumox, thuris manna, afphaltus, aqua pluvia. Vilentiora funt: acacia , omphacium, & quse fuccorumvaicktk genere numerantur} item balauftia, cytini, galla:, omphacitides, equifetura, glandes, labrufca , malicoriura , cydo-,cr* nia, myrtus, rhus, rubia, bolus Armena, paliuri folia. E valentißims eft alumen, magis rotundum, quam liqui- t*i«uüs= dum :quod per antonomafiam appellatum eft fwarrtj^o». Cum®** hoc autem adnumerare poflis & chalcanthum} quod tarnen vis calefacicndi non eft expers, Galeno tefte /. 6. Je comp, med. per loc. e. 3. Sed adftringentia calida partim fine morfu funt, partim Adfti;ns«d. cum morfu. Hujufmodi fquammam asris efle dicit Galenus“* *>r«3 -fimpl. & alibi. Sine morfu eft cyperus, ut 6. de comp, med. “ ** p. I. 1. (traditur idem) ftcebes fru&us, 8. de fimpl. §. de flabe. Atque haec c ßmpUcibus. E compoßtis vero plurima funt c«mj©fi»s ftomatica. U t oleum maftiches, oleum lentifeinum, olc-' um lumbricorum, oleum rofaccum, omphacite, oleum hiftricum , & alia, qua: x. de comp. med. per gen. c. 4. 6c 13. meth. rccenfentur. E ceratis unguentum C o m itiflx , emplaftrum Jo. Prochytse, emplaftrum pcllis arietina:. Debcntur autem adftringentium ufui nonnulla: obfervatio* oWmationes 6c cautiones, quse funt h x. Adftringentia cum minime **'• cnetrent, ut 4. de comp. med. per gen. c. y. docetur, egen t1* is, qua: faciant penetrare: Proindc deliguntur aliqua tenuium partium, 6. de comp, med.fec. loc. c. 1. 6c 1. de comp, med. per loc. c. 3. 6c 3.de ßmpi. c. 17. Admifccntur attrahentibus adftringentia quandoque , ne z. illa plus, quam opus fit, evocent foras} nec folum in alto, fed ex omnibus vicinis partibus} ut 6. dt comp. med. per gen. f. 13. habetur. Adftring cntia j qux capiti imponuntnr, non multum fint 3. refrigerantia; l . de comp. med. per locos f. 1. Oculis a

M. A ü r e l i i S e v e r i n i Oculis vero inflammatione laborantibus oportuna funt ca dena ) ut /. de feilis, 6c plenius l. 4. de comp. med. per Joc. c. 1. docetur. Argumento autem inter caetera poteft efle, quod omnibus fere vitrioli fpeciebus fanefeunt. j>. Adftringentiam non habentibus medicamentis partes effeeminantur, 1. de comp. med. per gen c. 4. Adllringcntia ad carnem generandam vitanda funt , quia fordern impinguntj \.meth.c. 4. u z

C A P U T

VI .

Tie Attrahentibus , extrahentibufque. •rd o & CllloM tio.

C r x c i ap> pcllatio. Qualm s atttahentinra >Sc Tub fiaatia. Arnaldus. Eeiuclius. Ratio Ax ia l di.

Ratio «t*»ah«»di.

epellemibus quidem proxima nonnulli faciunt emplaftica 6c incraflantia medicamenta,verum mihi videtur aptius, ut illis fuccedant attrahentia: quandoquidem utraque manent fub eodem gencre pellendorum humorum & a fuo loco tranfferendorum* licet quidem ad fitum contrarium: fiquidem haec a centro ad peripheriam, ilia vero a peripheria ad cen trum educunt. Itaque cum fint contraria, proximum locum requirunt attrahentia, videlicet poll repellentia. In unum idemquecaput,quod ed ip.libri iq.colleftan.conjecit Oribafius. EVii-Twrixot dicuntur a Grsecis, & eAum*. Quae funt fuapte natura impenfe calida: & eo magis, fi huic qualitati addita fuerit tenuis fubilantia, Galcno au6lore lib. 1. fimpl. c. 17. Quam tenuitatem aliqui, dc quorum numero Arnal dus eft., volunt aeream: fed Fernelius cenfuit efle igneam. Verumenimvero placuit Arnaldo dicere, quod debeant efle mediocriter ignea, fed plurimum aerca. Igneam autem tantoperc voluit hie vir propterea, quod fi tarn excedenti calorc pollerenc, fortafle ulcerofam inducerent affe&ionem , neque eflent (implicitcr attrahentia. Quod oftenditur per gummi ammoniacum, 6c galbanum j fed multo magis per caftoreum, 6c axungiam leonis. Quae res pingues cum fint > aereae quoque fint 6c halituofae, neceflum eft. Per quem halitum penetrando intimius 6c poros reclufos tenendo attrahunt foras, nedum humores, verum ctiam corpora folida cafu corporibus infixa: dico equidem fpinas, 6c fpicula, 8c ejus generis corpora. Neque non

T rimembri* C hirurgia.

123

non attrahendo &c omne id agendo, quod d ixi, interim cx -Attrll,<i1KÌ* pultricem virtutem adjuvant per vias jam patefattas eipul-tdfuvanif* fionis. Ali;i via proceffit Avicenna in Uh. de viribus cord.tratt.^™™*z. c. primo-, qui duplex fecit attrahentium genus : ut attra-cX«.'*“ ham videlicet alia proprietate, alia vero calida vi. A proprie- Calidura «fate quidem attrahunt} ut magnes (fi fuccinum. Calore vero atdatrahunt., qu&cunque valde in partes penetrantia occurrentem hu- p^'ùcr. morem perirahunt ad fuperficiem. Atque hoc quidem, quia cali- *• z dum dijjòlvit humores, in quorum locum mccffìtate vacui aiiifubfequuntur vice priorum : vel alias etiam calidura rarificai materiam, (fi fimiliter vi vacui fuccedit novus humor alius. Non igitur injuria exufticia omnia, pradertim materia: folidioris reliquia:, attrattiva comperiuntur. Concordat, in» quam, cum experimento ratio. Porro Indi conchilia urunt,Hift0ii oc cum peto trita mifeent ad pituitam ore prolicicndam, & famem fitimque,dum longis itineribus peregrinantur, depcllcndam. Carolus Clufius auttor in exoticis, atque alii. carolo* F ?/ tertio attrahit propterea, quod indurlo dolore ad partem clu!iu*' ipfam doìentem confluunt humores duplici ratione : vel quia debtlis * ' •atque infirma reddita pars admittit facile nec propellit alienos hu£?* mores, a valentioribus partibus eadem occafione tranfmijjos j velV}lcl tlL~ quia fpiritus naturalis accurrit ad expugnandam noxam, quern gX™,. fequitur adjunSus humor. Ica quidem Avicenna. Cujus fenten- Dubitati® tia poftrema de fpiritu fuccurrente loco dolenti tranflata eftfjTjui-11“ ' meo quidem judicio ab auttore Galeno in 13. med. c. 3. Sed“ «»*. mirandum eft, quid judicaverit Avicenna, calorem attrahe-Avfcean*. re vi vacui, & per accidens -, cùm eiTentialem hunc ejufdem effettum referant Philofophi. Difficilem igitur compofitu litem hanc puto: nec equidem habeo pro Avicenna j nifi quod curiofior fuit explicandae caufoe, qua concipi bene poffit attrattio, quara adii vel nullam vel minus fatisfacientem tradidére. Praeter haec duo attrahentium genera communiflima terti-Teitium8e" um pofuère dottiflìmi duo viri Galli ,Fernelius & Hollerius.henth!«!' ** vi putredinìs. Namque ea ratione dicunt (fi fermentum (fi fimos animantium omnes attrahendi facultate podere. Hattenus dittum fuit de natura & ratione attrahentium : ^fus. *,tw* ufns & enumeratio reftant producenda. D ixit Hollerius ufi entlun“' nos

i¿4 M . A u r e l i i S e v e r Ihi iam tí- nes attrabentibus ad levanda vifar a , & id , quod interne b¡eret> critlci *b- transferendum entra. Sic iftuum venena, quam máxime poficeflui. fumus, foras evocamus. Sic etiam críticos abfceíTus, plcuriíbunitu. ticos , & phreniticos, interdum etiam attonitos , per ha:c Apopiexia. fervamus. Tumores iniuper inguinum 6c alarum, qui lente Tumores procedunt, 6c frigidi funt, provocant & maturant. Itaque ptftifcri, quicquíd peftiferi putridique fub alto corpore conceptual eft, sydera» foras ecjucunt , exponuntque. Marcefcentes & fyderatas partes, vividas reddunt: calore privaras fuo refovent: pus vitiolum, quod fubftantia nervorum 8c in obliquis ulcerum duéfcibus rctinetur, exhauriunt: fquammas offium cducunt: coxendicorum arque hydropicorum noxas remittunt: lpinas, aciculas , mucrones , clavos, fagittas expellunt. Quod poftremum horum beneficium turn máxime apparet, cüm non fine periculo aut mole (lia, parva plaga eflet amplianda. Tan dem id , quod in locis anguftis, utpote auribus, oculis, in pravis ablceffibus conditum e ft, fuá ipforum vi rapiunt. Hi quidem aut firailes attrahentium íunt ufus. snumemío Jam vcro 9ua: attrahunt funt haec: propolis, didtamnus, stuíhtnVi'0 gummi fere omnia, finapi, pyrethrum, ariftolochia rotunmh calote, ¿Ja, cyclaminus,thapfia , fal edule , fal armoniacum ,fulphur , euphorbium, p ix , terebinthina 6c omnes refina:, bulbi cfculenti, vifeum. Atque hsec quidem attrahunt calore. Attiahtntía Qua: vero proprietate attrahunt, funt htec: radix arundi» pioprieta-nis, caput lacerta:, quod infixaextrahit•, limaces 6c cochlea:, te‘ quae contufa: detrahunt aquas hydropicis > oftrea, qua: peftiferos bubones , feorpius, qui injeétum fuo marfu virus elicit. Attnheotix Sed quae putredinis adventitia qualitate attrahunt, funt h x c : vi^putiedi- fermcntutn t & omne ftercus bipedis calidioris. De compofitis nunc dicamus. Ex his funt olea, cataplafcompofi- mata, emplaftra E x oléis eft ricininum & finapinum, qua: wonct. utraque per expreflum fucculentac fubftantiae habentur. Ex emplaftris communi ufu recepta funt emplaftrum oxycroceum, cmplaftrum ébaccis lauri} emplaftrum ex allio, em plaftrum é fermento} qua: fingula deferípfit Mefuasus. Medícímtn Galenus vero/. f . metb. c. 1 5. in fplendida illa muliere R o yale«. mana, dcftillationem capitis cum phthoe & pulmonis ulcere pa-

T rimembri* C hirurgia.

IZf

aticnte,cotnpoiùit emplaftrum ex fimo palumbium, impotum futuræ coronali. Alia defcripfit univerfo corpori communia in l. 3. 6. de cornpof. medic, fee. genera, £c poil hune Aëtius in tarali. 4. firm. 3. Fernelius tradidic nonnulla, quorum hoc eil eximium. ^Medienfulphuris apyri, rad. pyrethri, hermod. an gi£. falis nitri lineili, vel fai. pctrei, vel fai. marini, torrefaéli §j. picis, & certe novae an. tb.ß.f. empi. fee. artem. E x cataplafmatis vero defcripfit hoc,quod pulp, ficuum exaq. vitae decolorano, fermenti veteris an ib.ß. rad. irios, cucum. agr. Sc bryon. recent, Se crud. an. §. ij. femin. urtic. & nafturt. an §$. trita omnia contundano^ in cataplafma j cui licet adderc, fi libet, fimi colutnb. aut capr. gip. Sed Hollcrius ex veteribus Graecis defcripfit multai quo*Mcdi" rum illud eft non minimum. Fermentum incoquitur oleo ,Hoüe*ii. cum axungia veteri, larigna Se tereb. refinis pinfitur. efficaciffimum eft. In punftis vero nervis ad attrahendam faniem, qua: impenfe nocet, ex Gal. meth. propofuit hoc, quod ijt cerati fiiij. tereb. liquatis immiice pulverem euphorb. fiij. interioris ferment Se tereb. liquidas an. §j. incorporentur. Hieronymus Fabricius ab Aquapendente in ì. de tum.p. i.Hieron. r». ad bubones torpefeentes utitur diachylo majori cum porti«ne aliqua faponis,eò videlicet, quod calx è valide attrahen- tutti ad tibus cenfctur. bubon««. Hercules Saxonia ad bubones fimiliter cvocandos utiturmienii« hoc. quod equidem comperi mirificum in fexcentis. Ree.*1*®“»* Gummi fagapeni, opop. ammon. bdell. an. gij. euphorb. fi- «i*buW* nap. piper, pyrethri an. 3j. fapon. nigri diflblv. gum. in*«“« viniaceto , addantur pulveres, Se cum pice aut cera nova fiat'“ *4, empi.

d i

CAPUT

IZ(j

M. A u r e l i i S e v e r i n i C A P U T

V I I .

T>e a tten u a n tib u s, d ìg eren tih u s, ra refa cìen tìb u s, abjòrbentibus m edicam entis communiter, oncludimus & comprehendimus hoc uno capite medicamentorum multa genera, propterca quod contentane» ac proxirase natura: lune omnia; nimirum calid» crafislubftanci»que prxtenuis ,ad vacuationem humorum infenfibilera comparata: & ad interiores quidem affe&us f e p e , fed ad exteriores contumaces plurimum ufitata. Qua; fingula: nihilominus fic dirimes & diffinies inter le. Primum agemus de attenuantibus ac dìgerentibus. Utraque , ficut Arnaldo placuit IntroduSìmis medicinalis C. Attenuami. X X X I. calore valent cum fubtilijfma terrea portione colligato. gerentium Qui calar univerfim confideratus cum duplex fit; remifus, natura. qUj jntra latitudinal) primi lecundique gradus decurrit, 8C intenfus, qui intra latitudinem tertii quartique confiftit: at«oii caioiis tenuantia remiffo contenta fuère ; digerentia vero non minus refc « n tia din - mijfo quam intenfo conilant. Itaque attenuami utraque, fed tenfo con- ¿¡yerfo impreflu : qui duplex evenit ab his. Videlicet atteAttenuanti» nuantia agitato fucco non nifi craflitudinem fuam adimunt ; duntaxat qyj motus alterationis cft fimplcx i digerentia vero formam D ie« *n tia fpeciemque immutant. Namque humorem transferunt in vafubftantium povem. Quam ob caufam refoiventia, id eft dijfolventia, dif"nt^Ai- cutientia, dijftpantia dicuntur ab omni Arabum fchola. tera di SeAlter differentia: modus cfa/petlans ad motum localem ,conrentia. fequens tamen prsedittum alrerum impreflum. Videlicet nuantia praeter folam immutatam qualitatem nil amplius efficiynt, & humorem in obfefia parte relinquunt. Verum di gerentia non conquiefcunt, ufque dum exprimant Se cducant eum, in halitum, u td ix i, converfum. co ro n atiQuibus jam pofitis multa referuntur corollaria. Primum um i . ratio leu definitio attenuantium, quaseft: Attenuantium facultas eft, quae craftam humoris compagem comminute & quafi liquat, eo non fubdu&o. Digerentium facultas eft,quae attenuatum jam humorem 8c rarefuócum a parte exprimit & educit. Se-

T rimembris C hirurgia.

127

Secundum quod clicitur ex his eft: Attenuati humoris ef fe grandem ad digeitionem, 6c attenuantia porte digcrentibus fubiérvire. U/us vero attenuantium, & multo maxime digerentìum ge c'r‘l! atteneralis eft, ut crudos lentofque humores concoquant, & in-dìgTre»tT-& cidantj deinde vero eos, qui circa articulos, membranas,umñervos diffufi co'ierunt, vel qui fcirrhum fcirrhofafve phiegmonas, aut œdemata , nodos, firumas , gummi venerea: luis, duritias infumma recentes veljam veceres faétas produxère. Ad hæc dolores, qui ex humorum eruditale vel refrigeratu dedurti fu n t, difeutiunt: emphyfemata, contufa, & ccchymomata, fanguinifquc grumosi diftentiones, con tracturas , callos in fra&is ortibus recens agglutinatis perperam concretos, exiguas articulorum ab humorum copia luxationes, ¿fchiadicofque dolores, diflolvunt. Sequitur attenuantium enarratio, & primo quidem fmpli- Simplicia c i u m quæ funt : Abrotanum, abfynthium, thymus, cumi-atte“aaDti*' num ,ervum , anethum, melilotus, fænumgræcum, femen lini, ciccrum, farina, acetum, 8c acerba omnia. Quamquam de his dubitatis, quod volunt hæc frigida erte. Nihilominus fuum his deefle calorem non poflum credere, eo magis, quod quotidiano experimento cerminus folvi ab his margari tas, corallos, metalla, filices ipfos. _ E compofitis attenuantibus eft oleum terebinthinæ, oleum compofiu. irinum, oleum vetuftiflimum , emplaftrum diachylon fivc per fe ,fiv c folutum duplo triplove oleo irino.

C A P U T

V i l i .

D e D ijc u tie n tib u s . ed digerentìum hæc Ulva eft: Ariftolochia, capparis, af Simplicia.. phodelus, cucumer agreftis, cyclaminus, daucus, ebulus fasx , gladiolus, cupreflus, iris, fabina, crocus, mulcus & c. opobalfamum , oleum ricini, vifeum , pix , bitumen caftoreum, aleyonium, lapis pyrites, nitri fpuma, lalis om nes fpecies. Lege Celli lib. z. caput trìgefimum [optimum. Spon già, pumex Aron è diflipantibus pofuit Nicolaus Florcn tinus in c. de apojlematis articulorum. E coni’'

Ii8 M. A u r e l u S e v e r i n i CompofiE eompofttis eft unguentum dialthcas, unguentum Agripcioncs. p x , unguentum aregon, unguentum Martiatum , empiali, diachylon, c mucilagimbus, et empi, filii Zacharix, empi, feu potius ceratum dixero meliloti. Medie». Sed ad eos, qui lapfi funt c fublimi, invencrunt noftrihoc mcniura adgenus medicamenti y. fterc. bubuli recent, vel fieri ib. xx. cos , qui ^ **' redigatur per vinum rùbrum generolum in liquidum corpus, fuCfimi.nt 'c u i addefalis tb.ijS.fcrveat ad cataplafmatisconfiftentiam,fub iinem infperge pulv. thur. & hujus cortic. an. Jiij. boli rubri noftratis, myrti, rof. in compì, an §ij pul. cumini, coloph. an§p.fl.ch am *m eli|.ij 3.pul. fol. abfynth. far. lent. & hord. an. §j. bulliant & agitentur per fpatulam. His ab igne calidis abftradis deliniatur linteum amplum fuppofito matracio, in quod linteum lie delibutum infpergantur licci pulveres al teri refervati ex iifdcm fimplicibus. Et hoc demum involratur is, quilapfus eft: cauto, ne calor medicamenti dilfipctur, fed arde ftipatus confervetur ad duas faltem horas, expedito capite. Tandem homo vino lavetur. am pi. tumHis adnumerare licet & emplaftrum è gummi tacamahac» Indico : cujus rei illud inter caetera experimentum referrepoffum. Cutronenfis fenex quidam o d o jam antiis dolorem conHiftoiia, vulforium in articulo utrius per nos catapotiis è nitro T u l liani atque emplaftro ilio ad partem dolentem impolito fanatus eft. Altcrum experimentum noftrum fuit , quod judex criminum fpedatiflimus Carolus Califanus in fcirrholo feroti tumore excutiendo multorum medicamentorum ulu probatorum vim invalidato expertus & omnibus diffifus ex hoc uno vix expedatam opem fentiit à me propolito. Poft h x c feire licet ad difeutientium genus proxime accede Xxficcantia ■ difeutienti- re exficcantia, vel ad h xc illa redius. D e quibus exfucantibus •j'js iffinia. lege Oribafium ad Eunapium l. z. c. v. v i . C A P U T

I X.

De Rarefdcitntibus. abent cum atttmantibus nonnullam affinitatem rarefaclentia, G rxcis tifai*uxm appellata. E t quidem & iftorum natura modice eft calidaatque cxfiecan* modice, tenuium-

T r i m e m b m s

C h ir u r o ia .

quepartiumi ut cenfuit Galenus i.fm p l.c. 14. Ec quidcm fimilitcr ad racuationem infenfibilem ordinantur. Differunt tamen ab illis h x c , quod meatus cutis recludunt: ilia circa hutnores occupantur, fuamque vim cxerunt. Rarefacient'mm ufus eft in externa medicina in tumoribusB.at<>ftcitM. vitiifque cutaneis. Quorum ex calidis eft eryfipelas, 8c po-tium afut. dagricas calidsque fluxioncs : ex frigidis Sc diuturnis func pruritus, impctigines, fcabics, viciligines See. Ilia funt: chamsemelus, althea, Sc quod ex ipiis paraturEmJnuit. oleum j nec minus quod cx agreftibus conficitur cucumeribus, oleum vetus, & cirinura, Sc raphanium , abrotanum aflutn. De his autem & hujus generis contrariis omnibus medicamentis, quae funt contrahentia, obfilruentia, denfantia, difputavit Galenus in relato loco.

C A P U T

2 > Abfirbentibus medicamentis. bforbentium hoc genus ac nomen pauci funt qui norint, aut nominentj ficuti video. Neque tamen a paucis Sc his clariflimis audoribus funt fcriptitata, ficut apparebit poftmodum. fafyimia dixerunt. dttrahentibus haec retulifle vifus eft Hollerius capitis illius Abfoibenti* fine', licet exfugentiaintp.vtynoi> nuncupaverit. Debuiflet po- nctibus6'«tius expurgantibus adjicere, ut fibi fuifque verbis conftaret,!«*• qui dixit: exfugit hoc faniem per poros ajfefta partis. R e d iu s ^ ,;“ 11' mea fententia Fernclius, qui de exficcantium genere ea efte Ad exficexiftimavit, ac fecit. m ««*Sed feparatum hoc genus eft ab his omnibus, compofi- hentia turn, utequidem judico, ex attrahentibus Sc difeiitientibus, five exficcantibus, ut nominat Fernelius. Quippe raptum ad Aetiui noie humorem abfumunt atque exhauriunt. Favit autem adUn-*I*ti£,tt' guem nobis Aetius, qui/. i f . c. 18. ftatim ait. fifiti compo- »uftar, fitorumpharmacorum facilitates deferipferant, quadam emplajfra attrailoria vocaverunt, ficut quiedam difeufiforia > aliquibus vero ttfiimoniurn prrebuerunt utriufque facultatis. Suntenim vicing inter fe facilitates, attraStoria ex profundo, & difeufiforia attraBorwn, N m qm attrabunt, omnim etittni difeumnt: 6? que R

jjo

M. A

urelii

everini

difcutiunt , etiam attrahim. E t predominai ur in difcufforiis quidm medicametrtis facultas dìCcuJ/uria, in attrattoriis vero altrattoria. Porro ex fmplicibus coMpofitct Junt, qua vim babeut humorum fuperjìuitàtes, ex profundo ad cutern attrabendi : difeuforia vero ex bis, qua vini babent difcutiendi attratta. Quas poltrona Aetii verba tranflcripta fune, uti video, ex 1.6. de cotnpof. med. genera c. 15. ad unguem , 13 io . ejufdem operis c. Aetii loca 15. F. 13 l- 3- de comp. medie, locai, c. z. alia. Clarius autem hie idem vir abforbentium meminit, cum ait hoc eoderH capite iftfèrius : Frigidos (3 crafbs bùmores ab articalis e x fu g u n t . Et rurfus emplaitro propolìto* q'uod abjcejfu (aiti etiam in pus trasmutato dira cutis c<efurarti pus velut per colum exfugit. Et tertio ; Jndromacbi mclinum abfeefus profun dos reforbet. Et quarto : J d flrumas i3 mammarum duritias pe culiare auxilium ; tumores enim difeutit, (3 fere non rumpit Jed tenuijfmas rimulas infert, per quas velati per colum impatttts humor excernitur-, (3 vero nifi di/plicet, abfcejfuum humores ci fra ruptionem per coecos meatus velut excolat £5? diffundit. Et fi proceflcris , hujufmodi etiam exempla alia invènies apud éundem tum hoc ipjo capite turn fequenti. Ante Galcnum vero Diofcorides /. z. c. 9. cochleis contriDiofcoiidet. tis & applicitis tumores intercutem dixit exfugi. Sed Accio Qribafius. prior Oribafius etiam hasc medicamenta cognovit, qui l. 7. fynopf. malagma ex baccis lauri ad omnes abfcelTus, qui in profundo fuiit, abforbendos pofuit. Sed quod poitcriores Gnecos adduco abforbentium commiGalenus. nifeentes ? Ipfum etiam Galcnum, ipfum ilium, quern veHi pf cicii' neratnur, Hippocratem in z. de artic. calce, legimus amplam us. eorum mentionem fecilTe per vérbum ¿vtnriyt£l, uti habetùr apud Vidium in comm. pag. 170. A'f«*n»o'vT»v vero exem pla pónit Galenus mucum cochleae adjefto thure, vcl aloe.

tiae fìiiifc* & magna: virtutis medicamenta. Tantum fupereil ut & cògnofccnda tradamus & in ufum curcmus revocanda. . Igitur quod ad abforbentium rem fpc£tat, fi Fernelii ièntentiàfn alitér quatti verbotenus intcrprctcmut, acute advertit

T R ! MÉM8 RIS C n i R U R C t A. Ii[I tlt effe hac valide exficcantìa fua natura. Quod recidit in il ludi A etii, qui dixit; Iff attrattoria (ff dt]euforia fimul efe. Falide quippe ficcantia fini oportet, (ff calida non mediocrìter. Quart (ff tenuis fubftanti# ,(ff inde attrahentia. Cum autem tantopere fiecent (ff extenuent etiam ,u i auctor aie ; difeutientia funi etiam necefario. Ita concordant Aetius & Fevnelius: qui fub- Con.fcnrut inde dixic eadem ufui efe tumribus cedemaiofis, aquofis, ftatu- *«ndu! lentis, f irritofs etiam (ff predaris omnibus abolendis, prefer- ufus h°tim quibus exaIla fuit emolliendi preparano ) item bis omnibus afe Elibus, ad qit<s valere diximus difeutientia, (ff ad bronchoce- rumlas, nodos, (ff ramices omnes, prreterquam collapfìs part¡bus. Acetum autem ex hoc genere primum ponit, quod vehe- simpiuu. mcntur digerii Se exficcat. Ego autem felicius hoc facere dico nitrum ejufdcm, quod è ifi&ilibus eo liquore plenis exfudat: vel hujus loco fx x cremata ejufdem. Sed ncque infèliciter id prasftat alumen. E x quibusquidem omnibus foi^libus & acri aceto parato embregmate Jolèpho Raymo difcuffi equidem aliquando bronchocelen non exiguam, quam alii quidem medici reliquerant incurabilem. Sed fai adeo va let abforbendo, ut corpora maftatorutn in multos annos confervet. Id quod certe non facit nifi nimium eorum humorem abfumendo. Eo igitur confilio hoc in rolaceo Galcnus utebatur ad oedemata, z. ad Glauc. e. ilio. Oleo juniperi baccarum per defeenfum parato utebatur quidam ad indurates adenas, Se feliciter diflolvebantur. Ex his eft 8c muria, quae apte mifeetur empia (Iris five cerotis. In his igitur, qua: componuntur , ad exficcandura , oleo relitto muria probatius venit. Ad h x c Se cinis propria facultate, quod uftione corporis ignea fegmentacontraxerit, prasftantercxhaurit huraiditatem partium corporis, quae frigidis lentifque fuccis turgefeunt. Ficulneus eximius eft, ab hoc farmentitius, iliceqs aut quernus, Se qui è brafiicae cauliculis, aut febarum fcapis conficitur. Ferulae uftae cinis exhauriendo puri valet Aètio t»tr. q. fer. e. 19. pag. 696. Horum quidem virtus vel in fuo ipforum corpore admityftratur, axungia vel limili commiftorum, vel ex lixivio Se aqua ferrata. Id quod etiam de calce di&um efto. Q u x res

R i

eli;

IJl M. A t J R E L I I S E V E R 1NI commendatifiìma Hieronymo Fabricio ab Aquapendentc in opere chirurgico. E go autem experimento liquido com peri , noftrum è calcis l'ale cathxreticum fuppuratis impofitum exhaufiiTe faniem admirabiliter. Quam rem & oleum ex eodem elicitum pariter cfficit. Sed valentior h xc multo eft, quam cineris medicamenta. Alia poliremo multa , quae in expurgantibus recenfuimus, ex hoc genere cenfetur. Pura nitri fpecies omnes, £c aluminis, crocus, fabina, cupreffus, groffi ficus, praifertim caprifici. Fimi quidam animantium, ut caprillus,columbinus, murinus, & his fimilesalii; praefertim fi ulti fint,tum quod igneas inde particulas conquirunt, tum quod tenuitate plenius acuuntur. E x his & cucumer agreltis eli. Lapidem farcophagum etiam ex his feci (fé videri poteft Cell us libri 4. fine. Spongiae quoque gratiam hanc effe nemo, qui in veterum fcriptis verfatus e ft, dubitare poteft. Compofita. Compofitorum exempla multa habes ab A-etio deferipta in 1. i f . cap. x8. à Fernelio meth. med. /.vi. cap. 8. fine, ab Hollerio c. de purgantibus pofiremo loco. Noftri vero experimenti eft fai pyroticus diflolutus oleo falis, oleum menthae, oleum abro tani, oleum abfynthii, oleum fivefpiritus aceti. Oleo ad natas cont. tì - & nafdasutitur Conradus Tigurinus celebratiflìmo, quod eft : gimnuj. ^ o l. laur.ifc.ij. thur. albi,maftich.ele6lae,gummiarab. tereb. clara:. fing. §iij. tritis terendis m. omnia & deftilla per alembicum, & in aqua fic defilili, inf. tfe. cineris & iterum dellilla. Sed Andreas Caefalpinus /. y. de curami, morb. cap. 48. ad tubercula fine feélione reficcanda medicamentum quibufdam ufitatum propofuit, quod conftat ex farina lupinorum, •ftercore columbino, p ice, lixivio. tìicm*'

C A P U T

X I.

emollientìbus laxantibufque medìcamentis. '

ollientia (bnt eadem, qua: pax»*.™* confuerunt G re ci nominare : medicamenta ad evincendas duras quafque bumorum concretiones ufitata. De quibus prius quam aliud agamus, de duroì quod iflorum objettum eft, &C de molli, quod finis eft, cujus gratia, breviter exponere, do&rina: commo-

dioris

T rimembrisC hirurgia. 73; dions judico methodum : prxiertim quod ita ctiam Galcnus fecerit /. q. ftmpl. cap. f. Molle quidem audore Ariftotele in 1. de mifiilib. quern quarturn meteor, appellant, eft id omne , quod prementi eedit: du- AriftowH. rum vero, quod prementi von cedit. Alias autcm fed in eodemQ?id rIa' fenl'u P lato: dura quibus caro r.ojlra cedit; mollia vers qua: car- Durum trini cedunt. Sed durum quodcunque corpus eft triplex audore^1** GaGaleno in loco modo citato. Unum genus eft, quod ficcitatis ac terrea: portionis exceflu repellit imprimentem : five hoc quidem a natura, ut ferrumi. aut laterj five aliena vi folis, ignis, 6c refpondentium his caufarutn. Jlterum genus e ft, cum quid receptu compkntisz. humoris nimii vehementer diftenditur; ut veGca urina plena, venter hydropici. ‘Pentium duorum genus e ft, quod frigorej. concretum eft} five forinfecus appulfo, ut in gelu } five ex intemperiei peccato, ut adeps-, five fucci craflioris afHuxu, ut in lcirrho per pituitam. Poftremum hoc nos medici fequimur, quod vere & proprie durum dicitur. P rsftat nunc, ut ficut de duro jam fecimus, fic 6c de e-MolIibiIi*mollibili immutationis termino pertrademus. Sunt emollibilia n,n\CquT cx Philofophi fententia cunila e concretorum genere: fi tamennon mo>triplex ex his ordo excipiatur. Primus eft eorum, qua; abfo- pie«“ lute funt aquea} ut glacies. Alter eorum, qua: humore omni prorfus funt deftituta 6c arentia fad a, ut nitrum 6c fal. Ter-1. tius eft eorum,qua: intcqualiter funt commaflata atque com -2. pada, fed fibi & fuis partibus funt quoquo pado fimilia; ut ? codilis later, 6c id genus. Si igitur talia fint, qua: neque * aquam fimpliciter reierant, neque prorfus terram arentem, Moiiibrfed terram quidem cum pari portionis humida: commodera-rubSaatl* tione, vel ut humornon excedat terram} quodin ccra videreeft; h xc plane mollibilia fuerint. Harum quidem rerum notitia atque diferetio to tendit, obfeivatio ut non inaniter tentemus, qua: minime funt mollibilia} fed 1. ' qute talia funt,fidentet aggrediamur. Callofa enim fere cor- 0 ?* n’in‘nea duritie , & qua: penitus exarucrunt, terreae portionisbiikra'L exceflu , ut tubercula 6c fteatomata qu^dam, infardus gla> ftei vel calciformis} qualia equidem obfervavi ftepius in capite, 6c in nodofa podagra, nulla eft fpes emolliendi. QuaR 1 re

i$4 M. AuftEt.ii S e v e r i n t rc potius ad chirurgiatn,id eft, exciíionem,aut ex péptico medicamento demoiitionem atquc excuflum conari licet. E contra qua: non ad tantam ficciratem venere, non diffidere MoiiibiUa deferereve horum emollitionem oportet. H a c una quidem . obfervatio eft. Ooifivat^ ^¡rera c(t cjrca ea, qua: in ufutn emoUkndl adminiftrnntur, 6c folius fui muneris fun t, 8c compolni. Qua folum emolliunt, (inquit Galenus /. f. fimpl. c. 8.) ea funt modice ca lida cum apparente nulla ftccandi vel humeftandi facúltate. Quippe qua cognatam ac fimillimam corparibus noflrls caliditatem habent. Sed funt etiam inter emollientia, qua primo ordine calefaMoiliencia ciunt 5 fecundo ficcant tertio. Scd hare practergrediuntur t)u* fimui limites mollientium , 8c funt quoque digerentia , atque atteeexcmjaf1 nuantta. Ob id ergo dixit Oribalius /. X 1F . collett. c. 38. emollientia medicamenta calidiora ejfe debere quam temperata na tura. veifioVe*" Quapropter videndum eft, ne pro mollientibus accipiantur vei 0<l" m.attrabentia ac dijfipantta in phlegmonis, videlicet ex crafia Tophi & & lenta materia. Namque ita convertí poftunt in feirrhum: ef eUamur° 6quidem tenui portionc difeufia reliqua protinus occallcfcit. cafo[e.' UC Qua: caufa e ft, quod in articulis tophi & in renibus calculi vchementiore calore res moderante lapidelcant. obiitvatio Verumtamen in iifdcm phlegmonis, cum duritics vinci lv' caepit, non eft á ratione alienum, ñeque infrugiferum} ut praeter emolliendi virtutem addita lit medicamento digerendi vis: lie enim tutum eft uti. obfeiritto Quinta obfervatio eft. Cancroíi tumores omnes mala&icis v,exafperantur, atque ad pejorem formam irritantur: ut obfer. fabricius 89. fe corriperifle in multis perhibet Fabricius Hildanus chiHiidanm. Certc experientifiimus. Ulud autem ex eo fit, quod, ficut docuit Galenus f . fimpl. cap. modo citato, mollientia fuapte natura funt emplaftica, Qua virtute calorem partis intro cohibent, atque augent. Quare cum calor cancrofi tumoris, fit maxhne putris, augetur ejufdem putredo. Atque ita majus eft á mala&icis detrimentum; & nullum bencficium. obftmtlo Infuper in partibus fuá natura laxis 8c perdebilibus, quaVI-Ies funt gense, & oculorum can th i, genitalia loca, & cir ca podicemi in cartilagineis, ut auribus, na ribus j in ip6s

T R I M £ MB R I S C H t R UR G I A. J mufculisjin tumoribus malignis,ut anthracibus, 6c id genus, non fic imponenda ftirit mala£tica, ut non admittant etiam adftringentia contrahentiaque. Septima obfervatio. Emolliendis duris omnibus tumoribus & fcirrhis, quorum lenta & contumax eft materia, medica-VU' mentis immifeenda funt incidentia atque attenuantia. Proinde non abhorrendum eft ab aceto multo prasfertim, hyflbpite, thymite, origanite, atque aliis cum id genus rebus incoifis. Oftava obfervatio. Diftinguendae funt naturae rumorum obr«™:«, atque duritix. Nam aut fervet, aut non fervet eorum ma- vm‘ tcria. Jlii aurem, qui fervent, aut talcs in praefentia funt, aut proxime eiTe poffunt. vel in future tempore, concalefadh atque excitata magis in humoribus alioqui frieidioribus dutredine. r Adhuc etiam diftinguendie funt partes dbfeftae tumoribus, obfemtio w corpora> potillimum fecundum fexus, aetates, habitus,1Xvita: genera. Alia enim medicamenta requirent mulieres, pueri, urbani, vitam otiofam fequentes: alia viri iirmi, agreftes, 6c labore multo durata corpora. Decima obfervatio. Sunt aliqui abfeeflus, quibus integra obfervatio omnino cute, infra putrida eft caro. H i, qui iint, alibi difpu- *■ tabo } lib-o fatrophyfiognomoni* fcilicct. Interim , quod ad rem noftram pertinet, non funt hi diutius emolliendi fuppurandique $ namque ita augeretur putredoj fed cum primum fe prodet abfeeflus, prounus aperiendus e ft, vel ferro, vel igne. Jam igitur & fecundum affe£hium partiumque naturas,& corporum, qu* fe curantibus ofFerunt habitudincs, didhim iuit de emolliefitibus. Porro emollientia dirimes in levia 6c valentiora. Falentiffima Emoiiiemiquoque nondefunt: licet haec purum emollientium ordinem nrnImodu' longius excedant. tuple*. E x Jevibus numerantur aqua tepida, farina frumenti ex a* p 1“1»«*“* qua decofta cum olei portione, ut polenta, butyrum, oefy- evuim' pus , lana fuccida oleo aroygdalarum imbuta, medulla o* mnis,maxime fuilla, & fuillus adeps, & gallinaceus,fevum agninum, amurca, vitellus ovi, m alva, althea , acanthus , pulp»

M. A u h eliì S e v é r in i pulpa pair« u v * , cera, lac, mica panis albi, pnefertim calens, oc oleo dulci imbuta, jura pinguia, hydrelasum,dulcia mala, & ea, quae dicimus apia, c o d a , live e x la d e , five ex hydrelaeo , five jure. Dignum inquifitione hie e ft, quid fit, quod Oribafius ^usftio de lijrofcywno, molliens dicat oleum byofeyami, & Avicenna herbam apoflematum nominet ; quaa frigidiflìraa habetur , & ex ftupefacientium eft ordine. An fortafle,quod emplaftica, vel quod ad remittendara inflammationem aptiflìma eft ? Equidera pu ro lentore & craflitie fubftantia: benefacere. E validioribus funt coagulum, fapa, mel, faccharum, teVilidior* molliteli*. rebinthina, propolis, ammoniacum, galbanum , ilyrax, bi tumen, ficus pingues, dadylorutn pulpa, radix ulmi, ra dices cbuli, cucumeris agrcitis, bryoniae, iridis, lilii. Sed vaìidifiìme mollient admi ita communibus haec: allium Vateimflì& ctepa c o d a , ftcrcus columbinum & gallinaceura. Crocus, mi. fermenrum, fai, edam fulphur Se calidiffima quxdam adiip o fitu s mifeentur ad feirrhos & ftrumas. Celfus quoque in l. v. cap. Celli locai iy . cenict in his nitrum, nuces amaras, cardamomura, balfamum, rutam. Credo equidem propterea, quod emotus ad caliditatem ftatus materia: frigidiflìmae, Se quafi conciius ejufdem lentor Se fpiffitudo per acrimoniam medicamenti facilius ad penetrationem emollicntium pateat, dometur Se evincatur. E x hoc quoque genere , reclament quantumvis aliqui , Pemandr*' gorx ma mandragora videtur. Talem cnim expericntia fe ipfa prodit. la rica fa Unde fitdura, ut Diofcorides ad molliendum laxandumque cilitate. lienis feirrhura, panos & ftrumas j ad quos ipfos tumores ufurpata eft ab Aetio/. i f . c . f . valcntem eam ftatuerit. A tque etiara Gulielmus Rondeletius, medie® rei vir experientiflìmus fi quis alius, cap.57. ad diftentiones Se ad duros teftium tumores proficuam profeflus eft. Adhaec eo proceifit facultatis in hac herba monitoria: fiducia, ut ad ebur emolAndreas liendum efficacem Chymici combulliant. sudore Andrea L iLibavius. bavio /. z. Alchcm. trail. 1. c. 8. Quod idem etiam c noftris P. Bsytni. afleruit Petrus Bayrus, medicus inter plurimos experientiflìmus, l. 24. fine. Quam rem primum ex Qribftfia fluxiiTe credo i ficut paulo pofterius apparebit,

Enixa*

T r im em bri* Chirürgia.

Emmvero ftirpem opinantur aliqui frigidam. Verum fiaud ita placitum videtur Hippocrati j qui uterorum expurgatoriam, ac menfium propulforiam plus femel fecit m l.i.demorb.febl.T.. oc fett. 4. St ad quartanam folvcndam ea feft.z. tib.z. de morbis ufus eft, itemque ad convulfos /. de loc. in bomine [eft. z. Sed ñeque djeendum ab Hippocrate oblatam mandragoram inducendo i'omno. Ad exficcanduna enim St calefacienuum exhibiram eile ollendit illud5()uod dum convuliis offertur, ignis adhadum Sc fiicculos calidos tendinibus applicat. Accedit,quod fpafnius hie,qui ab Hippocrate curatur,hunc pro confeffo á repletione Sc Lazarus Sotus loci enarrator ha-s«"!“* b e t, Sc nos omnes habere cogimur. Quarc ft frígida fit mandragora, quid ftultius, quam in fpafmo á replerione ea uti? Ad h s c in fubditonum purgando efficax uteris impoluit idem /. de morb. mul. num. 100. (if u p . Nimirum calida verius cxiftimanda eft eadem , quoniam amara eft Sc gravem odorem mittit : utpote vaporofa Sc fulphureae portionis plurimum continens. Quemadmodum Sc J°r- Qj>«de opio pererudite demonftrat JofephusQuercetanus in Phar- ‘ "¡o"1“ de macopeea rejlituta. ! Certe dorycnium huic perfimile natura fecit Oribafius lib.Dorycmnm collcB. p.Atque hoc valet (inquit/. ¡ Cynopf. emplaftrum elephan. *"'olli.e"d® tinum deferibens) ad articulas contraeos, ad callos irablurarum,Z (emollit enim Sc folvit vitiofas agnationes ,) itemquefirumas amolu difíciles, atque ad ea, qua induruerunt, & qua agre matwantur, quaque contumacia funt: nam diffundit , emollit digent, ac difeutit vehementer. Quod f i ebons portionem medi camento illinas 1 itaque decern dies illitum dimiferis; ita mollem effeceris, ut perfodi queat. Si vero piares dies ita continueris, mollevidebis <eque ac lorum. Addit Sc Oribafius medicamento dorycnn Sc mandragoram, eodem ur conlLt effundendi molliendique confilio. Sed ex Onbafio confirmaciones quid emendico illatitias? Idem ipie audor l. 14. colleil. med. c. to. con cepts verbis profeflus eft mundragoram non nulla parte calefacere totam, atque etium fecundum radices txjiccare. Ita de man dragora medid chymiftsque. Quid quod autem ad concipiendum hu jus planta? poma aP<,ma maa" fororeLia exigir Rachel/«cr* Genefeos ?o? Ñeque enim a d | f c ¡t. S com-

ijg

M. A crb

li ì Severi n i commodcrandum uteri calorero ipfam exoptari c u b i Levino Lemnio credes} veruni ad ex purgandoti) aperiesdumque ipfum, cum hyitericam piantano eiTe cognoverimus ex Hippocrate, ficut dixi. Legeautem quse in hanc rem diflèrit Jo. Langius in jympofio de repudi- med. Hadenus ha: quidem maladicm in mandragora facultatis riopti* perCuafiones & confirmationes tuére. Cseterum experimenta cxpttimenreanteado tempore fuère quam plurima. > Narrabo autem ex his pauca , quas iatis fuerint. Uxori Caroli Calomiae à luppreffis menfibus fado in genu dccubitu contrada funt & complicata femur 6c tibia, fic Ut incelili per duos annos mutilo feerie. Àtque hanc ego non alio medicamento quam m a n d r a g o r a , eo pire (erti m quod ì Rondeletio citato loco delcriptum e li, atque ex eadem radi ce fotibus curavi. ingrati«. Francifco vero de Lauro pid o ri, quem hominem ingrata repenfionis caufa commemorare haud deberem, teftem jam tribus annis obduratum, fotibus ex hac primum radice & vervecis ventre, nec non aliis ejufmodi rebus decodis, mox impofitu emplallri jam recitati, brevi difculfi. Scipio de G uido, lignearum fellularum conflrudor opifex, ex longa & aflìdua per labores artis, acque inclinatu perpetuo pedoris defatigatione paifus erat jam multos menAporpifm*. fes 1-etradionem xiphoidis cartilaginis ad fupcriora, fimulquc mufeulis pedoris furfum revulfis fternum in medio thorace imbricatum fere habebat. E x quibus partium perverfionibus dolor gravis ac perennis erat homini, fic ut inclinar) agique aut brachia tendere minime poflet. Quem nos hominem ex jure molli cum decoda mandragora radice atque hoc genus herbis, tum vaporato, tum proxime applicito, naturalibus fuis muniis integrum reddidimus, collega Francifco Antonio Crifpo medico confummatiifimo. CompoftDicendum nunc de cotnpofitis. Ex his funt oleum irinum-, tìvncs. unguentum dialthaeas, ceratum e meliloto, emplaflrum diachylon majus ; quod nonnulli pyritis lapidis tritura addita credunt fieri validius, autore, ut equidem credo Celfo in L f. c. de malagm. §. ad ftrumas & phymata. Efficàciter feirrhum emollies,fi primum loco unguento dialthaea definito & cm-

T r i m EM B i n s C h i r u r g i a . i ; j> cmplaftro é meliloto per aliquot dies foto, lapidcm pyritem, aut mólarem, aut filicem igne candentem acetoquc acérri mo demerges, vaporeque lublato locum pannis circumquaque contcétum ínlumabis. Quam rem confeftam femel, fe cundo ac tcrtio repetes, donee profecifle videris ex toto. Hoc cornumacioribus farrhis medicamentum elt valens. Pau lo minor is efficaciae eft hoc, quod ig.. alth. iridis, liliorum, ebuli an. §j. fol. malv. althas* & acanthi an Mj. ficus pin gues concifas num. viij. Coquantur dum contabefcant. T ritis 8c cribro cretis adde radie, bryon. & cucum. agr. crud. & contuf. adip gallin. 8c anat. an. §ij. Rurlus modice coquan tur in cataplaima. Commodum tumoribus ex frigidis craffifque fuccis eft hoc, quod casparum Sc alliorum coftorum in ciñere an. tb. vitellos ovi. Num. ij. aut iij. rad. lapathi coft. §iij. farinas foenigr. § $ . fermenti tritici axung. Incorporentur omnia. Hasc formse craffioris medicamenta font. Casterum funt & fermenta ex nominatis radicibus herbarum herbifque ipfis, incoétís aqua vel hydrelseo: quibus vcl per fe , vel antt cmplaftrorum impoiitum uti licebit. C A P U T

X I I .

*De fuflpurantibus & maturantibus. .uo hasc medicamentorum genera,ut etiam matura!ionemf/mítur» 'fuppurationemque , multi fo ent confundere i fed indo&e : no louge namque funt ea diverfa. Maturatio quippe eft concoftio & mo- diveti*’ dificatioptccantis humoris ad nature rationem atque habitudtmm, fie ut putredo ilia non reflet. ntirxepos h x c G raicé dicitur. Itaque refere hasc proximequantum fieri licet optimam»»r*v«■ iv. Longe deficicns ab his numeris eft fuppuratioquae eft putrefeentis fanguinis in pus mutatso: inde enim deduétum no men fuppurationis, Sc Grascé dicitur. Hanc utramque operam licet naturas feiamus propriam, & non medico ñeque medicamento comifunern; nihilominus ufus obtinuit, ut utrique naturae beneficio lefpondentiá duo fucrint medicamentorum genera, maturantium puta 8c

S z

/up-

*40

M .

A U R E LII

V E R I NI

fuppurantium. Quod utrumque alia» quidem ipfum efficitquid» piamque imprimit calori nativo augcndo aut confervando, cum huic fit limile temperatura St maxime confentaneum ; unde 6c in humorem , qui vitium concepcrat, vim immittit natura; quam litnillimum : alias vero, ut moderare calidura atque humidum juvat illum ex accidenti per vim eraplalìicam, quam deferì eundem intro cohibendo, nec eft'undi finendo; quemadraodum inferius enarrabo. Interim dicemus de fuppurantibui. Ex fuppuE x horum genere funt 6c emollipntia caltele atque bumìda tantium feu temperata natura -, quorum memini deferìpfilìe multa lub moJlientU. co capite , qua: nos quidem principio poncntes diximus elle ex levioribus, aut quae funt paulo vabdiora j dummodo ad acrimon.am non dclcendant , 2c ficcandi lacultatem deelinenp live quidem hsec fimplicia acceperis, live compotìca. Affini» funrPioxima enim funt, & ulùs prope reciproci ac mutui, maSppuiàniusuranti« i fuppurantta, mollientia fimplicìs facultatis. Et caufa noUieutìa, quidem ci! mea fentenna, quod cum temperata 8c mitia line omnia , per horum quadibet adjuta natura , quo inclinar trium operum illud proficit. Atque hinc eli etiam, quod Dofti me dodi medici plerumque temperatura & dulce remedium imi fiumCfD nC' Ponunt dubio tumori, negotium natura: committentes, ut ¿ubiom- quod illa deftinaverit exequatur. Verum enirnvero, ubi delir°Henrnii Ceretta fuppurandum, praeceptum eli J. Heurnii /. z. wth.praSì. piatccptum. c. r. ut mguinìbus opimis aerea femper admi/ceantur ; ut ad ficus fermentanti & c. C A P U T

X I I I .

2 )<? E m fla jìic ìs me die ameni is. Emplaßicorum no me n. Definitio. Xmpluftica contraria funi deterenribus > ifeutientifcut , diafheicticia.

In bis & laxantia humeSantiaque comprebendi poffunt. E mplaftica di&a funt $ e/izs-Awf?«», quali locum implentia atque occludentia per infaräum 3 obflruenlia. Sunt enim definitore Galeno medicamenta, qua vim habent obßruendi me atus cutis, Iß corporis quaß tegentia, 13 ad illitum venientia. Contraria quippe detergeritibus, difeutienttbus, (3 diapboreticis. fffätnque ilia, ¿cut Galenus ait in litre quinta fmplidum capin

I MEMB RIS C

I R U RG I A .

141

te u.fubftantìam innati caloris augent non intendentia qualitàtem, objlruttuque pororum corporis halituofos tranfpiratus includentia pus movent in collettionibus. A t borum quidem contraria effetta funt à detergentibus digerentibufque , qua halitus corporis difflari permittunt, eliciunt, ¿5? exficcant. Sed à fuppurantibus cum non difcrepent qualitate aut [uh- Spiarne» ftantìa , differunt autem «/«. Namque ad obflruendum ad-Truppa anminiitrata in heilicis Se maxime marafmaticis oleum amyg-,ibutdalarum dulcium & alia id genus dicencur emplajlica : in ufum veio fuppurandi traila olea Se pinguia corpora dicuntur pus moventia. Dum aurcm emplajlica ac fuppurantìa ad hunc modum con- Empiasi«* veniunt, differunt utraque à mollient.bus, auilore Galeno ditto loco : quod emollientia quaedam calidiora funt Se lìcci- differant \ ora, ut ammoniacum, galbanum , bdellium, Se gummi a-™u°lliemi* lia, ftyrax, 6c alia: lacryma: j acquando etiam iulphur &caiidaqusHlia ignea , qux ad fcirrhi remollitionem immifeentur medi- volumi1“ * camentisr fed pus moventia cognatarn ac fimillimam corpori-m° ‘uat* bus noitris caliditatem habent. Licet autem emplajlica molliant etiam, id tamen faciuntlattanti*. Communi caloris facúltate ; fed fervata femper oblìruifcione : at vero non ita emollientia fimpliciter. Prasterea differunt emollientia ab emplajlicis & pus moventi- Alteta di, bus} quod b<ec humorera , qui praefuit in partibus indura-fetenti*.1 tis confervant : emollientia vero paulum quiddam eius abiumunt. Igitur temperatura emfilajlicorum ex Galeno colletta efl cali - tura t m da & húmida temperata : materia vero non poteft effe nifi pin- Pla,fticoIum luis & tintoria. r J JJ J P « fe m e « ,. Contrariato his qualitatem ftatuit Fernelius, qui dixit ma Vtinen\ teriam emplajlicis fubjlratam effe frigidam , crajfam, terrenam : GaiVno * fecundum quas conditiones fingula fua multa fimplicia enu-fentciici*merat. Gi]i . Caufam diferepantium tam mire fententiarum,Galen»qui-?ernclii « “ Pí1? 3gentis de lenibus 8c adipofis, Fernelii vero volentis d e ^ dlfo°V vifcidis & adftringentibus, refero quidem ad unum nomenfus. anceps Se a-quivocum, quod eft emplaflici. Cujus una fi f ™ bPumim,gmficatio dicit adhacrentiam Se tenacitatem, altera vero in-b!gimta. S $ faritum

I 4Z M. A u r e l i i S e v e r i n i fardum 8c obftrudionem. Pofteriorem hune fenfum fecutus eft Galenus, priorem vero Fernelius: licet enim Galenus/, 4. fimpl. f. 6. emplaflica vifeoforura fenfu tradavit. Galen«pro- Omnibus autem modis fatisfacit Galenus: liquidem cmbatior fen- p]aftraj qUæ nos vulgo dicimu8,cum cutem intcgant prefte} quam ’ tarnen effluxum cujufpiam humoris non prohibent, & interfemeiii. ^uni molHendo fubftantiam aliquam ut diifipent, necefîè eft, Defeufio Quod G tueatur fe Fernelius, dicens accipere fc emplafiiFeinem, ca frigida : requiremus nos tunc ilium , & quid non comprehenderit etiam calidiora modiçej ad qux patet æque vis & amplitudo nominis emplaftici? Galeno igitur juftius adhxrem us,in cujus opinione nulla dificultas eft: quamquam G emplaftici nomen latius accipimus cumque fenfu fuppreffionis, Fernelii quoque placitum poflumus ex aliqua parte re tinere. Sic igitur dicimus enumerantes emplaßka. Hnummtio Triticum ex his primum ponitur,Gve hüjus farina cumovi ü£f* CP' liquore, (quod ctiam emplalticum eft,j aut oleo, aut adipe, aut aqua denique commiiceatur. Poft hoc eft amylum, licet Gccius frigidiufque. Emplaftica item eft omnis argilla, terra Lemnia & Armenia, gypfum, & hujufmodi alia. E gum mis tragacanthum & gummi Arabicum. E lacrymis thus, farcocolla. E x animaliutn exerementis cefypus,cera. Ex animalibus ipGs cochleæ. Ex ftirpibus malva & althæa, cacalia, (êfamum. Mucago omnis. E metallici! vero lythargyrus chryGtis & argyritis; & maxime G cum oxelæo decoda Gt ejufdem tritura. Plumbum etiam ex hoc genere eft, 8c cerufla , quas ex eo conftcitur. Alumen denique quod primas tenet inter adftringentia. E x compofitionibus proferemus hanc, quæ fanguinis aliorumque humorum fluxum Gftit. 9t. bob Armeni aceto diluti §j. amyli § $ . fanguinis draconis aceto infuG, mailiches, myrrhæ, olibani, ana ¡ j . ß fymphyti, refarum rubrarum, ana 3j. Trita omnia ovi candido & oleo rofato , vel myrtino excipiuntur in cataplafma.

CAPUT

T rimembrxs C b ir u r c ia .

CAPUT

*41

XIV.

*De Tyroticis fiv e caujticis. Ye&TiK«. Grace is funt idem, quod Latine perurentia atque ad ignis modum incendentia. Medicament! nomen commune mulcts, qu<e carport admota ruborem caloremqtie acCendant, atque etiam ¡ft dsutius immorentur veficulas creent, Pyrotj.C(* tandemque exulcerent. Species iitorum funt dropaciftnus, quern cicT. ie' a pnecipua ejufdem materiapicationem vertere multi:, finapi- I. z. Jmus> fi*n*iitcr 6c pramlentis materia; nomine di&um medi- 4. f. camentum: pheenigmus, id eft adufque ruborem excakfackm ;6cashitretica, id eft, corrodentia: feptica, hoc e ft, corrumpenUa; eJcbaroticar id e ll, cruftas inducentia. Tria quidem pri-Dropa<!i. ora genera tub metafyncriticis, id eft, e profunda foras evocan*<mus tibus medicamentis comprehendere veteres. Per quos cxcogi- Ph ’ tata funt hatcauxilia adrefrigeratas quafeunque partesexcaletactendas} confirmandafquc eas, quae vel frieore. vel flu- i'* n,et*xione debilitate torpefeunt. 8 ’ “ n

iftotum.

§■ i. T)e Stna.fi ifmo. Simpifmus eft cataplafma ex finapi trito & appofito} fi fim-Quid rw Vfcijjmus me fit. Sed tamen hoc non contend veteres, cumfifmu,■ ficts componebant, ita pneparantes. Ficus pingues aqua te- km\0 piaa pridie macerabant,po(iridie manibus diligenter exprei»ps contundebant, deinde finapim quam acerrimam priva-^ ““’ tim terebant, fed adjefto interim ficuum crcmore ad faciliorem txituram; qum neaquofa redderetur, diligenter curaoant. Turn in mafias leves redigebant, alteram ex caricis, finapi alteram. Fiee autem finapifmus vehement, fi duas Modus ««T partes finapi, uni caricarum parti addamus: mediocris vcro^'fiS™ex paribus utriufque portionibus conftabit: fin minor exigaJur, tertiam partem finapi, duas caricarum commifcebimus. to caricis vero pane laevigato utimur in his, quibus vitium cutem eft. Propria, tamen finapifmi materia ficus erat Jtnapi. N ec fine prudenti confilio duo haec fimplicia delegepunt inmedicamentum antiqui. Sinapi quidem, quod potenuuime attrahit : natnque, ut refert Plinius U XX, c. X X II.m“ «iPy ■ «»..

144 M. A v r e u i S e v e r i n i Pythagoras principatum illud habere ex his, quorum in fublimt vis feratur, judicavit. Sed ficus, praeterquam quod materia; loco funtj duas etiam egregias commoditates exhibent, 8c quod finapis acrimoniam acmordacitatem quadantenus remorantur, 8c quod pcculiari quadam dote humores ad cutem attrahunt, five vorata, five corpori forinfecus applicita, Htec fere Hieronymus Mercurialis j qui licet falfo interExpofitio falfa Met- pretatus eft {in fublime ferri) quod in nares 8c cerebrum racurialis. pi poftmodum explicat Plinius per id, quod efl l profundo attrahers: tamen finapis ad attrahcndum & multas, 8c prarclaras virtutesprodidit Diofcorides in fecundo materia medicinalis. Diofcoiides. Secundum tamen partes moderandum, ut in urethra, locus fi«aLinteo aut panno finapifmus illitus adhibetur. Locus vePilnd ¡"cCt ro » cu* ndmovendus eft finapifmus, prius nitro illinaturjSc pi'ius”5 * omnino inunftus efto j eique ita cataplafma finapis adhibcauw coiio- tur & fupra liectur. Utendum autem finapifmo in foie, aut candus arger ? , r 0 1 1 1 finapifmi apnea dom o, aut ante balneum. tempoie. Certum temporis fpatium, quo teneatur, definiri non poteft, propterea quod alii citius, alii ferius fenfum ejus percipiant. Ergo faepe intueri locum oportet, utrum fatis ruboris Ubi iititpi- contraxerit. Si vero longo fpatio admotum finapi non agatj fmus non turn fpongiis aqua calida imbutis 8c panno, in quo cataplaapat, quid fina eft,appofitis locus fovendus, atque aeger in balneumdusgendum fit. cendus 8c perfundendus eft, prim o, fecundo 8c tertio die perungendus: 8c fi puftulae eruperint, 8c dolor urgeatj curandus oleo amygdalino 8c fucco tnalvas. Atque adhibetur Balneum quidem balneum ad attenuanda cutis commoda: unguina ve cui ufui. Unguenta ro 8c illitus ex oleo faciunt eo, ne allapfus alibilis fuccus excui ufui. hauriatur, calidufque fpiritus indu&us evolet, fed cohibeatur contineaturque conclufis poris. Propterea funt, qui in oleo , puta chamaemelmo aut amygdalino, tragacanthum diffolvant. Simpifmi ufus rarior eft in acutis & infrequensj nifi in feSinaptfmi ufus. gnioribus ftupidifque naturis: ad diuturnas vero aegritudines ferme omnes, ubi aliorum remediorum vim imbecilliorem 8c minorem morbo cognoverimus, efficaciflimus finapifmus Morbi , qui eft. In cephalaea , hemicrania, epilepfia , vertigine, infafinapifmo jjjjj catoche, lethargo: atque hsec capiti. Pc&ori vero in afthma-

Sinapi cm ufui. ficus.

T r i m e m b r 1$ C h i » o r g i a . I4 f afthmate, orthopnaea, tuffi longa, defluxione ad fauces. In ftomacho vero & ventre in longis ipforum morbis omnibus, ut vomitibus, cruditatibus , coeliaca. In artubus vero & articulis, ifchiadi, podagrx, paralyfi , refrigerationique oaini partis, quae difficile excafefieri pocell : maciei Se atro pina: , & fpleneticis, Se hydropicis. Jam vero in artubus procurandis, qui doloribus à caufafri gida profe&is torquentur, peroportunus elt uius finapifmorum. Id quod non multo pridem eli comprobatum in Curtio Hiftoii* Pyro&o medico hermetico-dogmaticonon ignobili. Qui cum Ana®l6x* fecundum femur acerrimo dolore perioftii mufculorumque fubteriorum affli&aretur, nullis medicamcntis probatioribus adjutus, ultimam ex ufu crebro finapifmorum opem fenfit. Lixivium praefert Petrus Salius in Altumarum adnotaìione z. Aceto abftinendum -, ut monuerunt Oribafius Kb. io . cellelì. cap. xj. Se Aètius l. }. cap. x8i. Se poli hos J. Hollerius iib. de mat. chtrurg. cap. f . Cavendus iftorum ufus in macilentis, Se interno ulcere laborantibus , in cartilagineis partibus Se excarnibus. Terminus a&ionis medicamenti etto, ut aeger vehementer Terminai doleat, caroque fiat altior , Se rubicundior. Quo tempore aaioni‘ abfiftendum ab ufu medicamenti, ne nimium hoc proceden te iubfidat rumor, atque à rubore dealbefcat. Ita enim exhauriretur attraila utilis materia, qua congaudet pars, qux intabuerat prius. Hate atque alia tum Oribafius l. io. c . 15. tum PaulusOrib*Gnf. ALgineta/. 7 .cap. ip. Quorum verba quandoque potius ex- aBI“ " fcribere, quam inepte imitari maluimus. §. 2. D e D ropacìfm o. Dr»paxì ut malagma paratur, ufumque cataplafmatis prae- Dropat, bet. Convenit morbis diuturnis , quibus etiam finapifmus que me<ueft idaneus. Et cum quis finapifmo uti velit,prius dropacem fonnàTie sdhibet, ut corpus ad finapi praeparct: Se poft finapifmum quibus ufiquoque adhibetur,ut reliquixmorbievcllantur. Si calefàcere p"’ ^ prxter modum oporteat ,acciperedebes pyrethrum , cachri, pepami* & bitumen: fi ficcatione opus fit, fulphur ignem non ex pertum, falem, cinerem farmcntorum: fi fcanficare velis, T euphor-

146

M. A

brelii

eterini

euphorbium. Quamquam compofiti funt hi potius quam veri in nfu dro- dropaces. Ungere vero locum oportct,dropace prius excalc» ■ ■ 'endu. 1° b is, qui funt imbécilliores, partes prius abradenda:, fed medicamentum fit tale, quod ferrequeant. Robuftioribus vero efficaciore indigentibus partes non abradendtej, nifi forte caput, mentum, pubes. pfiiohti -Ad hunc erS° u*um ^unc adinventa pfilttbra, hoc eft,¿?uTus°. 11 pilatoria meclicaminta; fub dropacis propterea genus a, Poeta Martiali relatum in his : Dropacetu quotidiano, Hirjutis ego cruribus genijque. Quorum quiuem pfilothroruin deferiptiones habes apud Paulum in l. 3. c. i l . apud Aetium telrab. f. ferm. i . c. 64. apud Oribafium /. 10. c. 4 DropacirPorro dropax fmplex eft & empofitus. Simplex eft ex fola mu» quotu- pice depilatonu , de quo próxima fa£h eft mentio. CmpoCoafeftio fitus, ex quo genere exulcerans dropax privatus eft, recipil diopicifmi. piper, & pyrechruin, & fulphur, fal , bitumen , cinerem farmentorum, ad artem. Ad fummam, catbareticis, fepticis & cauP'tcis admifeetur. Vid. Gal. 3. comm. off. med. Duplex iftorum eft parandi modus \ ut nunc inducatur crapfu s , nunc tenuis. Hie porro tenuibus & imbccillis , alter crafiis & valentioribus competit. Adreifio. Advertcndum autem , ne quando tertium caloris ordineta exfuperent. Finem alioqui luum, qui rubificatio e ft, pra:tergredcretur. Sed dropacifmi fmplicis admmftratus hie crat veteribus. Pi* ccm oleo quam pauciffimo liquatam finteo inducebant, calentcm partibus refrigeran finebant, fubmde vi divellebatur. Rurfus aliud picatum lintcum calidum imponebant, & refrigeratum fimiliter divellebant. Atque hoc pluries repetebant, ufque dum abunde rubefeeret locus. H x c veterum erat pi caño. Hsec & aliar, ia . lib. 10. Oribafius, & Paulus in r. lib. 7. Alium adminiftrandi tnodum propofuit Johannes Coftseus 1. 1. de ¡gneis med. preeftd. c. i t . ut abrafis vel fecus pilis, (non abraduntur autem quibus alioquin valcntibus majore opus eft fanguinis attra&u,) affufa mox aqua c a lc a tc , vel ex afpero

T rimkmbrís C htrurgia. 147 panno, nitro, falc, pipere, defri&io valida fiat. Nimirum fi pars ex his calec aut rubec, confidendum remediis: fin minus , contra. Sed ubi pars rubuit, materia dropacis tenui corio inducitur, calide admovetur, non refrigerata detrahitur. Qui detra&us turn confertim f i t , fiquidem attraftu multo opus eft} turn fenfim & mterfula fub cutera 8c medicamentum aqua tepida, in quibus paucus 8c modicus attra£tus eft fatis. Medicamento jam amoto, emplafticis , quae perfpiratum prohibeant, utendum. Ejufmodi eft per aquara furfurum fotus, aut lotio. Addidit 8c Heurnius /. 1. praft. methodi, difcrimina trium D!r«imm» pyroticorum, quae funt. Dropacis ufus, eft immutatio partis*'0 ad ruborent: Sinapifmi vero funt veficuU. Fnque ille ex calidis intertio :hic vero ex calidis in quarto. Atque hasc quidem dif ferentia una eft. Altera , quod dropax totum amplehitur membrum : ftnapifmus vero perexiguam membri particulam. Picationis porro meminit Galenus 14. meth. c. 16. 8c 6. fan.tuendtec. 8. Picatione ad membrum, é fra&ura attenuatum, ufus eft Albucafis 1. z. c. 21. p. joy. § . 3. *De ‘P hoenigm is. De Pheenigmo dicendum nunc eft} qui fecundum H cum i-fhaeili. . um diftat á ftnapifmo partim in adminiftratu quantitatis Cm* ac finapifplaltri :Jtnapifmuscwm aureifere magnitudinem non excedit, fpadlfai_ tiofius excurrit phcenigmxs •, deinde etiam hie exulcera t, (licet nin1' r¡*bificationem verterunt interpretes,turn Galeni in l . j . meth. eaP- 4 - Cum Pauli in i. 39.J ftnapifmus tantummodo veficasA.Cn*ptftnovet. Ab hoc tamen nihil differre videntur veftcatoria, qua: torVqu»1" vulgo dicunt, in febribufque malignis adhibent, ratione u- ',n ie <** fut; quia noftri utuntur iis in morbis etiam acutis} led vc- lcisui‘ teres in acutis eos evitabant, 8c adhibebant in diuturnis 8c frigidis, turn, quítales funt fuá natura, turn, qui primor dio quidem fuére calidi, fed converfi poftmodum funt in frigidus. Siroili ratione differunt á pheenigmis. Omnino autem veiic«««* noVa lunt medicamenta veficatoria} Gcut advertir Hierony fun‘ n0¥# uius Mercurialis in l. 3. de comp. med. c. 23. Et haec fola re »cut«!* manferunt nobis ex univerfo genere pyroticorum } fiquidem communis atque cadena fere fit materiadi&orum iftorum omnmm. T 4 P r*-

148 M. A c r i l i i S e v e r i » ! Praecile autem pormntur phanigmi materia & nafturtium, Se finapi, fciila, bryoniae radix, ranunculus, urtica, thapfia , cantharides, viburni cortcx interior Parafo /. 17. c. zz. euphorbium, fìmus palumbinus Se caprillu., album, lac ficulneum, titliymali, vifeum, fermentum, mel , & id gcnus acria emplaltica prò commafl'atu. Sunt etiam, qui lana iordida carminata nimium calcntc , affis carnibus 8c ovis ab igne lubinde extraétis utantur. Utendi Ratio igitur utendi pheenigmi cft duplex : v e l, ut arida: ma phoenigmi teria contritae affricentur loco, deinde emplallra imponantatio du tur; vel pulvificulus, verbi cauia finapi, piperis, euphor an. plex. X). anacardino meìle, vel axungia v a u lta , vel tcrcbinthina & reliquis refinis, vel cerato acri, pula Maritato, concorporata injiciatur. F tiftio prxOmnino autem priufquam utrumlibet fiat , praparanda paratona concalefaciendaque pars eli frizione dunori, leniori, med:ocri, necefliria A d ahorura prout iubjeita corpora exigunr, duriora, molliora, media»; etiam py- duris quidem opponendo lenia, mollibus vero acria. Quae roticorum pixparatum lex etiam Se moderatio accipienda eft in deleftu atque im«tetri3 o ntceflaria. pofitu pyroticorum valentiorum , mitium, & mediorum. Hac quippe via & his mcdicamentis levamen referunt bi, M o rb i, qui erzfidiis qui vel coxcndicum , aut hemicranicum , aut arthriticura ilic e lepodagricumque,gravem dolorem diuno&uque conqueruntur. vantui. Vifcerura Tribuitur quoque his perfaepe vifeerum repurgatio ex frigida xepurgatio perfspc ic lenta, gravante virtutes & deficiente, materia; qua: etfi vi a phoeuig- rulenta tetraquefit, ut in peftiferis Se peftem referente lue, m it eft. atque hoc genus aliis tetris affe&ibus, poteft Se eàdem arte revelli. Itaque non ncgligendus in his eli ufus hujufmodi py roticorum. Compofitionumaliquot exempla propofuit Fernelius, quarum Cempofrtioncs pars funt haec. F trnclii. Saponis nigri Se falis vulgaris triti ana paresportiones conTyxoticum am pullit corporantur emplaftri forma. Impofitum ampullas excitat, tacitati» Se aquam nullo cum fenfu doloris educit. *quam «dueens. Aliud. Cantharidum tritarum pars una,feminis finapi con tufi particulae tres,pulpae ficuum aut fermenti acerrimi particuke fcx concorporantur. Aliud. Ree. canthar. praep. $j. feto, finapi S j. fermenti tri-

fkcenigmi materia.

T r I M E MB R I S

C h I^URCIA.

149

tritici & axung fuili. Angui. %$. aceti Icillit. q. f. ad fingcndum,utere. Ve! hoc,quod fimplicius eit & acrius. iji. canth. pra:p. S'$ • ftpon. nigri. aceti felli, modicum. mifc. Sunt aliqui,quiad certiorem medicamenti efficaciam , induótis ad lintea modulis ex hac mafia pulveratas cantharides rurfus infpergunt.

§ 4. TOe Catharetìcìs. Reliqua fuperfunt pyrotica mehercules vehementoria. Quo rum prima occurrunt Kx^xt^-rmà Grtecè, corrodenti» Latine, & per Celfum exedentia nuncupata. Naro fungolas quafdam corrofivoulcerum excvefcentias, aut carunculas putridas, item poly-lum “f«*pos, & farcomata, Si verrucas, & callos l'uà ipforum vi dctrahunt. Eft autem hoc medicamenti gcnus quarto ordine calidum fubftantise adhaeiens prxtenui, proptereaque valde penetramelo!'*, in profundum. Ratio autm agendi eli ut penetranti» & calore MoAvK nimio liquefacientia prope ac refoiventìa particulas, humìdum, agendi. quo ipj<e colligantur, educant Sic minuitur ¡ubflantia partii ^atque exteritur. Ita fere Dinus in fen. qnartam quarti libri frati.D,DU'’ l-pag. 91. col 3. Alitcr Arnaldus introd. ttied. eap. 44. qui di- Arnaldi cit ex acutie ignea conlumi cameni, ficut ab animali corroduntur{ealCDl'11offa. Sed ex ]■ Gorraeo genere Se facuitale funi feptica, hocj. Gorr*m» eli. putrefacientia ; (ed multo tamen bis imbecilliora. NimirumcorioGva extimam tant ammodo fuperficiem, (¡ut prima occurrit, detrabunt -, verum intimità ferri vel altum corpus penetrare non queunt, me dium interpofitum valide detergentia, & cutem indtuentia vulne ri , natia locum. H a c medicamcnta funt duorum modorum-y alia valentia , aliaCorrofi»* debilia. Ex pofteriorì ordine funt, ipongia marina, alumen,^“^ “ *’ hermodaélyli, cinis concharum, 8i lana: , item herbarum pyroticarum , ut tithymali ; pumex Si vini fa x cremata. V »-vaitmi» lentìa vero funt omnes chalcanthi fpecies, calx viva, aerisCOII°ava‘ fquamma, Si asris flos, Si alia multa. E compofitii eit unguenrum Apoftolicum Se ^Egyptiacum, comjjofieav. ttochifei ex calce viva} qui conftant ex ipfa & melle lubatìa mafia , Se in fumo calide ficcata. Item hoc, quod qe.. lucci fad. afphodel. |iiij. cale, viva: 5 q. terug. sj.m. Si ad ignem fic ea. X 3 E ih y

ifo

M. A u r e l i i S e v e r i n i chjrmicn, e cbymicis vero paratis eft oleum chalcanti, oleum fui* phuris, oleum tartari, oleum calcis, oleum a;ruginis deferiptum à Joanne Hartmanno. E compofitioribus vero olea qusedam deferipta ab Euonymo thefauri iatrochymici parte pofleriore titulo de oléis, atquc aliorum alia.

§. f. ^De Septicis. Gal. 1.

Septica funt putrefacientia, five corrumpentia, fie di£ta propfi rupi. terea, quod fpiritum humorem partis contatta corrumpunt itat ut non Jit pars corporis niji aquivoce. Quamobrem func naturae & ejus calori maxime inimica; ncc tamen frigida j septicorum ut par efiet, fed fumme calida, exceflu fuo qualitatis inlitum cxtremui animalis calorem diflipantia* quem in ignera convertunt,atcalor. que humido primigenio deftituunt. Quo fit, ut pars nigra aut livida relinquatur , colore mortis finitimo. crafl* fep- Craflk materiae credita eft inhaererc iftorum virtus, quod materia, tenuior a calore nativo vinci difiiparique poflit. cui facuitai Maligna prorfus & deleteria eft ijlorum facultas $ proinde a joanni*Fer- Fernelio cenfcntur inutilia , & ad chirurgiam minimo minus neiio f«pti- neceflaria, fed perniciofa & lethifera. Nihilominus inahqui[odicat*.1* kus non funtomnino rejicienda, ut in cancro, fiftulis, calseprics q u i - lofifque ulcerum duritiis, iis prtefertim, quae in loco abdito bis util?»01' coi^runt. Ad htec in tuberculis & farcomatis, in quibus non H ip p o c r a t is licet per xgrotos igne uti. Ufus autem & Hippocrates eft fentemia. fepticis, ut l- de ioc. in hom. per haec oftenditur: *■ *irufO)[AiVd\i

to <rjc.A>j pov

ir ijT T tj& iu

<p*f/ot*xa Xne r r *

?r-

v a y , ulcus callofum faflum ejefta primum duritia, conflringere deinde oportet. Et /. de bamorrh. i.7n«yiitcw, 8tc. L egej in adhibendis Vcrumtamen funt in horum ufu hae leges fervandae. fcpticb Prima eft, ut aceto , vel fuceo limonis, portulacae, iemfervand*. r.pervivi, folani fine maceranda & praedomanda. l. Sccunda, ut ccrato, vel oleo componantur: eft enim ole um ad acutarum rerum frangendam vim maxime accoramodatum. 3 - T ertia,utm odica quantitate&pauco tempore adhibeantur. 4 - Q uarta,ut a partequacunqueprincipe valde femper fintdiffiu. Quin-

T r i m e m b r i s

C h i h u r g ia .

tft

Q uinta, ut circumliniatur parti rcfrigcrans & repcllensfunguentum. Sunt autem c fepticorum ordine arfcnicum, auripigmentum, fandaracha, fubiimatum, dryoptcris, aconitum, 6c cx compofitis paftilli. Maximum 8c inflammationis cavcndx felicitate innocen- septicwn « tiflimum puto fepticum e lixivio calcis ea praeparationc con cjlc' feftum , quam defcripfit 8c Euonymus, 8c St. Gurmelaeus, batUfimun & Bartol. Magius,8c A. Paraeus,8c J. Heurnius,8c C .C la u -ac tutllE' dinus, 8c plerique alii. Quo medicaroento 8c nos ufi fumusmum' femper potiti voto,ut locuples nobis teftis cife poteft Petrusr«tus n*M afta, alias collega nofter 8c conterraneus, nunc vero me- fl,raedlc"!dicus Romanus 8c familiaris llluftriflimi Principis Perefli. Non omittendum eft, ex corrumpentium gentle eflc calkse fepticodetrahentia, ¿ktijAam* G ratce, five llli fine extrinlecus in‘l™0| ed°” e edum videlicet digitis 8c manuum , five in fiftulis concreti.icoii*. * * n his igitur albus helleborus laudatur, inillis vero fcillacoda & cum calce commifta. His quidem utimur in integra cure multoties ad tabefaciendum, ut fine dolore poflimus infecare pro his, qui ie&ionem cum fanguine verentur ; aut ubi fe£tio, vel ab ipfo medico cavetur, ne videatur carnificina, amplo fciiicet 8c lato refe&ionis ulcere.

$. 6. fDe Efcharoticis.

CiaiGoii Jam de efcharoticis pauca. Hate cum fepticis communi gau- |J^CIe'*hadent exceflu caloris, fed craffiore materia fubnixa exurunr jotic»quam Kiagis. Erodunt vult Hollerius, Cui non afientior equidem periuafusanigrore cruftae perpetuo,qui indicat fepfleabexu- Moa eroftione ac coaione. Mecum confentit Arnaldus introd. tried, c .<Uatl* r,Kl 4 7 - dicens cauftica bac ubere concurfu ignis cum multa pari ter- fum ef«h*. r<e portione fupra modum exftccare (uptrficiem, qua occmrit, I0tic**M cruftam vertere. Item Nicolus hoc cap. quod eft 82. Nico!uj Hujutmodi funt calx viva 8c yini faex cremata, veratrum , ¿fchaiotiolcum vitrioli, oleum fulphuris, capitellum, id e f t , aqua'**““ ioenu' kponis prirna, 8c quae ex hoc conficiuntur medicamentaj a<lua fortis, quae paratur cx alum, rotundi, vitrioli Romani, fing.

tft M. A u r e l i i S e v e r i n i fing. tbj. fai. nitri, aut lì hoc non adfit, fecis aceti crema t a ib. j. in vafe vitreo rerorro fit defttllario, THiJr’ifeha ^ is utimur ¡n ulceribus laxioris carnis,ioque his,qu£eglifló't¡comm*' cune, in hiemorrhagiis, atque in tuberculis partium confpiufus. cuarum, in carbunculis, putlulifque malignis. GaL 4 meta. Ucuntur hodie vulgo Capone cum calce mirto * ted, ut ne Efcharoticum com fallar, acetum quam acerrimum memento adjiccre; quam mune. quam rcélius hoc fepticum quam efcbaroticum facio. Q u* cruCrußam indubìam oportet refolventibus medicamente detrahi. itam detta- Qijod faciunt butyrum, lac cum melle co&urn , farina- poihant. len cum ruta:, aut apii Cucco, fulphur ex oleo contritum, I. 1. t ß i e . cbit. <. de nucis medulla contuia. Veratri albi triturano inCperlam plucauteriti. rimum valere , alias dixi. Unguentum viride equidem inveni utilifiimum : nam omnia crußam refohentia oportet abßergentia atque incìdentia, qua; molliemibus admifeentur ma teria.

§. 7. T)e b is , quee decìdere crujías faciunt. Succedunt adhibitis efcbaroticis ea, qua crujlam decidere fa ciunt. Qu;c parrim quidem ad mollientta laxantiaque, partim ad detergentia referas licer. Sunt autem & putrefacientia, quae Hipp««ra- acj hoc opus plurimum valent. Hippocrates ullis veratri mcdicamentum im ponit,& non alio videlicet ufu,quamefeharae cito detnidendx ; quemadmodum Hieronymo Mercuriali piaEfehírago- cet rem confidcranti. Veruno, qua privata hellcbori facúltate, debt’ÁTáe non cxplicuit. Mihi certe videtur ejcharagogon, nifi putrificum cum moltitudine fit, id eft, uno verbo, ¡uppuratorium, cujus meminit Galenus 2. ad Glauc. c. p. penetrans, inciforium abflerforium eje debere. Qua: virtutes nihilominus adjOnófca re mo-lli Se húmida non mediocriter adjuvantur. Ita feparatorium fit acre quodpiam cum húmido conjunétum. Ccratam Ad cum ergo modutn nos ceratum ex viridi ¡ere multo magis quam pinguiflìmas adipes 6c butyrum expertt lumus ad baleni hanc rem idoneum. Galenus /. 2. art. therap. ad Glauc c. p. efeharag*- proponic ha:c : cephalicurn cuno melle, pañis ex hydrelxo decoótus, vel hordeacea farina eodem modo parata , vel ed am ex ipfa & rnirta tritica farina fa&um cataplafma, tetrapharmacum itera ac Macedonicum emplaftrum , pañis tritm cu»

.IM K M B B .I5

h i

R U R o u .

ifi

cum apio vcl ocym o, cum melle iris, vel panax, vel ariilolochia, vel acorus •, in mollibus vero corporibus orobi farina cum melle, Machærionis medicamentum. De quo & nomi nai is modo cmplailris in libris de compofitione medicamentorum leges. C A P U T

XV.

*De Vomicam dp ertentthus. A

bfcejfus quidem & fuppurationes ferro aperiuntur ttmpejlive, i . ne vel ianies cunicuios wgat, ex quibus fiftulæ deinde Qinbu* nfiveniant, neve fubjeéhs partes conterat, venas erodat ad cffluvium fanguinis, aut olla ducat in tcredinem, membra mutu tomitilet ad motus ex offenli tendonum, & alia inférât damna,e‘ “ ' quæ pollea redimi non poffint. Si ferro autem uti non con -2,1 ceditur,Gvc quod inferenda vis nonvidcatur imbccillo, morbifve vexato, aut puero, aut feni, aut molli pufillive animi viro, yelmulieri} vel quia nullum per medicamenti moram 3, eli periculum; vel quia prohibet locus venofus, arteriofus,q., nervolus, hæmorrhagiæ vel convulfionis metU}vel quia par-y. ticulæ fenlus vegetior eli j vel quia rotundam amplioremquetf. apertionem expetimus : in bis ergo cafibus medicamento, fuc~ cedunt, qua pojfunt aperire cutem & dividere per virtutem (ut horum*^entit Nicolus in hoc c. num 8z.) cutis extenuativam & foniei <üc*menM“ttraftivam. IU1B' Ita porro Avicenna /. 3./. 8. tr. 1. c z. epulidis rumpendis norem asris aceto permil'cet. Ita ctiam Galenus x.fimplic. po> agricorum educendis calculis cutem abrupturus, medicamemo ex muria cafeo vernilo Se pyritac ulti foobe eli ufus. Ex hisigitur plurima numerat Fallopius/'«/, de tumor, c. tabfceffu , & in l. de cauteriis. Nos adferibemus hæc. E firnpltcibus cil lac ficulneum , & precipue caprificij lac tithy^aliibatrachii folia, cæ p a ,allium coda; fex ex vinorefidua concremata. Fella omnia , præfcrtim quæ acerrima funt. columbinus> gallinacea. M elfi decoxeris & in placentulam formaveris, credo fu- Mel *u' Urum qprimum ad extenuandos aperiendofque abfceflus. Eiecoku™ Hmpofìtu eli melligo anacardina, theriaca , cinis caulium «*««•*»• V braf-“ “ "'

if4

Medica-

HoUcm.

M. A u r e l i i S e d e r i n i

braflìca: miftus axungue, fermentum tritici commaiTatum oleo. Hollerius defcripfit hoc,quod ijì. faecis crcmatae vini §ijfimi columb. propoi. falis correi, aeruginis an. giij. aqua: mar. in qua falis fubduplum fuerit diffòlutum §j. ol. antiqui §ij, Tritai pulverabiles materias jara liquacae propoli cum oleo infpergantur aqua faifa paulatim afiùfa: ducantur omnia in mortario, dum concorporata fuerint. C A P U T

X V I .

D e detergentibus atque expurgantìhus. etergendo, quidem fordem detrahunt ex mlceribus, auftorc Galeno in l. 3. metb. cap 3. diccnte: fu ut exfiecantia medicamenta funi ad toliendam /uperfluitatem tenuem (fi aquofam, (ichor à Graecis dicitur ;) ita detergentia valent adver/us exeremtntum craj/'um, quod pv?r©- ab illis, à noitris [ordes appella* tur. indepuwT»¡c*pcr eoidem dicuntur hocgenusmedicamenta, Detergentia Sunt autem haec in primo ficcantium ordine, ut docetur fhutmaca jn j metb. fed cum manifesta calefaciendi facúltate, ut traficcam'um ditur l. io. de compof. medie, fec. loc. Talia autem praefertim ordine. amara funto, ut habetur 8. de fimpl. med. fae. & 11. metb. fttmn*ìunt caPNcque enim in interioribus duntaxat infaréhbus & detergenti», obltruóiionibus expediendis amara valent, quod docuit 3 .de fimpl. fed 6C in externis fimiliter. E li porro detergentium modus duplex. Alia lenta funt & fine uiBdupui morfu agunt, alia valentioru & cum moria. H<ec Arabi itarum motto». fchola dicere confuevit abflerfiva, illa mundificativa-, flcut ex N icolo apparet bec capite, & multo clarius ex Arnaldo V il lanovano. Lenta & fine morfu funt moderate calida , ut 14. metb. c. 4. doceturj cxempli caufa iris & arillolochia, quas fsepe nominai & diño 3. metb. & 6. de cornp. med. per loc. c. z Sed valida (fi cum morfu funi, qux copiofas fordes eliciunti quod dixit difdo 6 de comp. med. per loc. Multa autem hujuf* modi numeravit in 3 metb. Illa funt «rugo asris, fex vini urta, priecipitatum , fona vulgo vitr.«riorum dièta, qua: vitri eli mareria. &c. Hts utrifque detergentium generibus próxima funt repur* g*"‘ D

T rimrmbäis C hirurgia. iff ¿Kii<*9 -a£Tí)w» Græcis dièta. Sed per mulrum hite diF~s««h*rtfc terunt natura. Siquident detergentium, hoc eft proprium, (ceu purgami'* ' docetur quinto de ßmpl medic. facult. c. 12..) ut fordern detra mcd¡cahant à ¡uperficie, five in cute, five in ulcerthus -, qúafi fint de- mcnt*‘ radentibus fimtlia: ied catbartica, fi Galeno credimus in f. Contraría ßmpl. contraria funt empiafticìs, poros carnis repurgantia , £5? ab ^meanti» infaräu liberantia , qualitate quadam nitrofa, fubtili, «war«, medifattec mordicacitatis experte. Qua utrorumque definitone perce- m’!nta' pta licet agnofeere longe minus mundare detergentia, quam ex- ^ "¿ 8 purgantia: iunt enim hæc interiorum vifetrim cathartica , quae p^gantium in hæc immilla totam eorum ceconomiam vitiofis humori-difci:imea* bus intime farófcam repurgant. „ Differunt tarnen cathartica ulcerum exteriora ab bis, qua vi- Reputganjeera repurgant interne, per hæc fecundum Galenum in f . firn-tia inteti‘ plie, quod externa cathartica, ut objedum fibi finem afiè- “«” ¡ 2 * quantur, debent gaudere majori tenuitate partium, & qua- medica lítate nitrofa. fitenim loia qualitasamara non elt fatis valais ; TnTdììfl & multo minus, fi conjunéh, ficuc plurimum accidit, cum lintea fit aditridio. Si quidemquæ foris eft mearuum exiguitas, pnus ab addi-ingente medicamento occlufa,quam probo qùeat repurgari } admittit in altum ablìergentem facultaron. Non tantis opus eli facultatibus in expurgandis internis vi- Mill„ ne. lcerum infarétibus j fed fola qualitas amara fufficit, licet huic g.0lii «n«mnexa fit adltriäio, ut verbi caufa in abfynthio, abrotano nardo, phu, & cæteris id genus. Ifiorum enim abllergens intein‘*vis etiam arque etiam penetrare poteft in fubftantiam jecinons’ heñís, aliorumque vifeerum, qmbirs meatus cæteroqui „ tnaximi fune. Ab adfiritìione infuper confirmationem & cor- c a th a rtic ’ yobcrationem recipiunt ; tantum abeti:, ut incommoda fit£0nfiinunt 's eadem. Proinde intus corpora, ait Galenus, abfynthium reP nrgare poteft , foris non poteft : quippe confiât hoc ex amara fimu‘ & acerba facúltate. H.ec latis de naturaci modis detergentium arque expurganti- lx utendi m mtdicamentorum. U/us autem fane quam notus eli ex his; °P0Itunit4' >ed mh.lominus adhuc defimtïus explicandus eit. Illud autem "foT j b oportunitates utendi declarenturj quæ profc&o cogno centur ex modis íbrdis, & in ulcere perfeverantia ac re-, t. 2. u adverlus optima mcdicamenra, ex maHgnitate inquam ^ 4,

if6

M. A

urelii

S evertni

f . < • - • & eflfe&is, ex magnitudine, ex caruncularum 5 c ulceris habitu & colore, & apparenti omni qualitate, ex loco quem 9. 10. occupât, ex recurfu,ex caufis procreantibus ac foventibus, ex aflidentibus omnibus pro vitii vetuftate 6c pro natura corporum. Circa quas rcs fingulas philofophandum elt prius, mox fecundum earundem ipeciem meliorem , auc detenoAdverfío rern, médicamenta leniora vel valentiora, intimius vel cxciciutioquc. mius agentia funt opponenda. Cavebit autem imprimis medens homo, ne pro valide detergentibus ea capiat, quæ carHiftoiúGanem liquant : qualem hiftoriam deicribit Galenus }. meth. c. 6 . leni. Hic detergentium atque expurgantium elt ito&so'f*« atque hæc Sylv* deter difcriminatio. Eorundem vero al iqua fylva hæc eft. E detergentium. gentibus elt farina hordci* vehemcntior lupinorum , 5c ervi, 5 c ciccrum cum melle fubuâa. Quod mei ut deterget, ita 5 c laccharumrubrum,fed magis tercbinthina & vinum. Cum H erbz dehis autem cil & aloë. Sed hac myrrha valentior. Quæ tatexgemei. men omnia cedunt fellibus animantiump ex berbis vero apio, calaminthæ , marrubio , abfynthio , & multo magis irid i , ariftolochiæ, ccntaurio, chehdoniæ, fabinæ, aiphodeio , cyclamino, aro , bryoniæ , cucumeri agrefti , dracontio. Metallica E metallicis præcipuæ funt æris fpecies. Inter quæ neque materia. calx lota eft reticenda, 6c ex hac tenuiffime trita lixivium. Z liçuidit. Sed c liquidis eft œnomeli,deco£tum centaurii minoris,urina pueri impuberis, in ulceribus cuniculofis lixivium cineris ficus,in dolorofis 6c acrifanie ferum la£tis,ôc aqua hordei, fivefim plex, five cum faccharo. DepurganPauciora detergentibus , ut vaiidiora iifdem funt depurgantia. tia , quæ funt nitrum, aphronitrum, fpuma nitri. Neque enim idem eft «(p^yir^s* 6c *<pço( vlrçx : hoc enim fa&itium, illud natura provenit in fpeluncis. Lacet autem vocabula non difcreveritDiofcorides, fpecies bonitatis tamen inter utrumque diferiminatus eft» Hæc nitri genera, fi non adfint;fal petræ hujus locoeft, aut fpuma falis, falifque flo s, fulphur, fex vini, aut aceti. Abölen dis cutis vitiis. Quæ fingula præfertim valent ad abolenda cutis vitia: communibus vero corporis partibus teftarum crematarum cinis utilis eft. E cm -

TMEMBRIS C

IRURGJA.

IJ*7

E compofiti* detergentibus primum erit hoc lene, coin mo- compofitfdum expui'gandii phlcgrr.onis recens apcrtis,quod ijt. rhodo. oa*s‘ 3 j vitcll. ovi unurn, farina hord. q. f. m. A dde, fi velis, tcreb lota ex vino |ij. Valentius autem erit, quod ij£. fa rina hord. 8c lupinorum §iij. (li lupmi uftulati fuerint, validior ex his eft farina)fucci apii, abilnth. marrub. fb. v.mellis jjviiij. Coquantur ad juftum modum, additis fub finem terebinth, ^j. j . fit medicamcn. Sed ad pus craflius evocandum ferviet id , quod galba- Puri «aff* ni ammon. refina, tercb. fevi taurini , c e r a , ol. antiqui dÓ!“rsau' fing. aquas portiones. In aceto merla paulatim foveant igne, fietque ceratum. Defervit & huic operi ceratum è gummi demi ilmplicius \i®paratum : nam quod ex delcriptione Conciliatoris confici- mi Concitur, majus opus & ad odium teredines videtur praftare. Detergentibus aliqua parte recitatisi reftant catbartica -, inter p „ c ip iu _ quae maximum locum habet hydrargyrum pracipitarum.o>mQuod ipfum felicius adhibetur me auihore, fi in unguento crudo lithargyrii, ficut vulgo paratur , hoc eft, in aceto 8c oleo rofaceo cum lithargyrio trito ferveat aliquandiu. Porti ones rerum 8c praparationem deferipfit exa£te Jacobus Syl vius. Multo majoris efficacia, licet paris vchementia, mercu- sobiifo*. rius fublimatus eft : quo cquidem in defperatis pleriifque vitiis“1“3, ufus fui fucceflu mire profpero. Primum in Beatrice à Capua , filia Principis Eryciae,turni. Hiftoii*. quidem puella,8c inter facras moniales ccenobii Jefu Neapoli degente, nunc Thermolenfium Ducifla. Q u a cum ulcera capitis ceria pafla fuiflèt jam plus fexennio , curata à peritili fimis medicis noftra urbis, per me purgata catapotiis 8c fecaniabin M efua , tandem pulvere fublimati 8c unguento Gordonii huic rei praferipto fanata eft fefquimenfc abiolutifiime. Altera fuit ex codem ccenobio Virgo S. Hieron. San. Mar> a. Cujus in finiftro oculo anchilopem cum curare nequiflem °«o menlium fpatio, tandem trochifcis è minio vocatis fanavi viginti dierum curriculo. Similis curatio adhibita eft in filio Hier. Galterii J. U . D. %. V ? Quar-

IJ-S M. A u r e l i i S e v e k i n i Quarta fuit monialis Refugti Neapoli. Qjinta Anna Corciona, Regii ConGliarii Patruelis S nomas pafla in tibia tuberofas cum carne corrupta profundafima, o£to jam annis à mcdicis noftrse civitdtis prcEÌtantifli* mis curari jam deljperata, per nos turn eodem pulvere praeAn. parato,turn emplaiiro diaiulphuris Andernaci reftituta brevi 1618. fujr 6. 7- Iifdem prope remediis curatus ed & Francifcus PetromiAn. nus & Vincentius Canavacciolus, Adulas plurium annorum 1614. 8c in peètore transfoflb jam puffi. . 1616. 8. Optavo numerator mihi filius D. Federici de Rola, qui ex inguinis Adula celebribus medicis infanabili per id medi camenti curatus fuit. p - Nono Dominus Andreas Janathafius, qui ex ulcere furx diuturno & contumaci feliciter eadem via fanatus ed. i agiat„ ,. Decimo Flavius ab Alexandro, quem ingratitudini» ergo io. difficile nomino} qui è feptemplicibus cuniculofis ulceribus ac fìftulis, homo febre longa, macie, doloribus diu confeftus, diligenti no (Ira curatione & hoc maxime praeAdio libcratus eit. . Sublimatum etiam in parte fordida impofitum, in locum, ubi conAftit, omncm labem trahit, 6c rehquum expurgat. 11 ■ Obfervatum in Philippo Teda Salernita, qui mentulam femiputrem obtulerat cuidam. Quod idem fecifle vidimus in iz.phlegmone Sororis Delia;, quae cubitum occupaverat cum circumfito maximo rubore. Adjicerem & alios, turn ex urbe omni, turn ex noloco mio reditutos \ (ed quis omnia referat, quae fummo omni um & infuperabili cathartico funt effeèta ? five ad cuniculos 8c Anusulcerum, Ave & ad ulcera Adulofa & ad Allulasiplas, uno verbo ad iànie Se forde confeèta vitia, Se ad mala rebellia? 4. f.

C A P U T

X V I I .

D e Carnem repar antibus. De ensmis t t leus cum duplex At , Jìmplex & cavavi : illud v j quidem agglutinata, hoc, u^i purgatum e d , carne im putar. Implcnt autem carne fa ta r m i G race dièta medicamen-

T j u m e m b r is

C h i r u r c i a .

if#

menta, qua: Cel fus carnem alentia five ulcus nutrievtia nominavit. Qua: fun&io quidem ipfis attribuitur, non quod car-camem renem ipfa vere reparent Sc reftituant, z. de comp. med. per gevera cap. z. fed ejufmodi facultatis dicumur, quod naturam ¡L“&a. u partis partemque ipfam ad deficientem illam fubftantiam procreandam provocant adjuvantque , próxima hujus impedi menta detrahendo : qua: funt quippe duo excrementa folen- i mpcdinia, craflum fcilicet 6c tenue, fordec atque ichor. Itaque cum mcil|a cac hase unquam non dciiciant (nam non deficiunt etiam in Tana r¡¡*,d*pi cute, quemadmodum expofitum elt á Galeno 3. meth. ¿T, j ()G*lenus. medicamentum requiritur ,quod 6c fordem abftergat, 6c icho- ^ f eeeb£ rem reficcetj fed enim utrumque leniter faciat :oc abftergensfricotica. quidem fine morfu atque acrimonia fuum opus prsftet ; 6c ficcans etiam non tarn validum fit,ut fubftantia: partem abfumat. Quin termini funt utriufque qualiratis, ut intra primum « fecundum ordinem confiliat. Ita Mud quidem expurget, ¿aíqu,hutum' voile concrementum cafeum referens reientem ('utGalenus ait com. 3. de offic. med. cap. 30.) modtee Jiccet £5? den[et. Qua: namque fint calidiora, colliquant potius:quas frigidiora, pratterqunm quod naturam ad attrahendum fanguinem, qua: materia car* ntsefi, non adjuvant, 6i fordem aiftius impingunt potius; calorem partis nativum hebetem faciunt 6c labefa&ant Dealioqui membra, quibus adnafei caro debet, eife in ca lore ac frigore temperata 5 ficut temperatus qualitate, quan titate moderatus debet ríle finguisj 6c concordare demque niateria cum effeétore carnis. Illa igitur dum iarcotica prasbent officia , caro in ulcere J?*'* V, (ua gaudens talem íánguinem, qui de vafis majoribus indue«««. bras advenit, frigore circumftantis acris concretum agirat, ? c >lore fuo tantifper fnvet, dum in fui firmam convertat ’ cducer. Enimvero cadem (pedeprocreari dixit Galenus 3. meth. V*‘ fmiliter in dies magis proveniente, fie demum impletur e* quo leficiebat tota ulceris cavitas. ad^etf ^ ,P.P°'rates novam 6c á nullo , quantum ego legi, Hippotutii verlam gignendte carnis 6c agglutinandi ulceris cavi ratio **«««'*< m prop fait l. de loc. in homine num. 47. pei to V utid equidem interpreto»- , tumefacer*. Cujus re» eyidens ap-

lío M. A u r e l i » S e v e r i n i apparebit ratio, fi ítatuemus de cavis ukeribus Hippocrati fei monem effe. Tumefagas enim ulceris oras facile elf inviHippoctíti-s cem adduci pleno jam fpatio. Quo fenfu propofito cum fub* »“i« ." ' didit tvfiywt», probabile fit mihi non intelligendum adßrin gi yquemadmodum intcrpres ejus îoci voluit, led adduct colli* gique: aditi iótio enim ea vera non e l f , fed infarftio potius. Confirmatur 6c hoc altera ejufdem authoris lententia, qui lib. de affett. nu. y / . dicit : ubi carnem producere voles , pingui* SatCOtrafta í““ qüa«i' momenti. Galenos dua in his fequemlus.

& calida magìs conducimi } ab bis enim caro pullulât. Eli autem farcoiicorum ir ablatio multæ prudentiæ

res atque fubtilitatis, requiritque utentem medicum non mediocriter eruc|¿cum’ ac profpicacem, excrcitatum quoque íerio in co* gnofccndis naturis corporum atque partium. Galenum autem faoiatfibi ducerci, quicunquemethodum cupitedoceri,traditam ¿f} ? th{rapeutho 3. Quo loco fct ipfit dirimendum e je ifiorum ufum

fecundum [ubjecta corpora, fecundum borum affeftas par tes, & ulce

ra. Secundum priorum quidem condicionan 6t naturarci hæc

erunt iis tramanda medicamentis,quæ fint illis quam maxime fimilia, quæque ea ad extremum poflînt confervare in naturali fuo ftatu. Sed quod ad ulcera fpe&at, contrariis haec funt cu* randa} atque adeo quo majus erit horum vitium,eo longinquius à natura conferendum erit remedium, hoc e lf, malo pugnantius. Quæ fingula deinceps exemplis declaremus. H'ieronymi In quam rem luculentiffime Hieronymus Fabricius l. de fabiitiidif- ujcer c ^ ita differir. Jam autem inveftigandum quantum fit de'igcndn' ficcandum. Proindecxperientiaobfervatum eftfarcoticum me* fuis fingo- dicamentum elfe exficcans in primo gradu, in natura humamírmbñ¡- na. Sed cum primi gradus magna fit latitudo, non fufficit tun faico- hoc fcire, verum etiam indagandum, num vis ficcandi primi gra* dus remifla aut intenfa efle debeat. Hoc autem æftimabimus ex iis, quæ in ulcere apparent : ut funt, crafis corporis totius, & maxime partis ulceratæ, quæ per fimilia cuftodien* da’, deinde copia (anici, quæ per contrarium tollenda. Quapropter fi multa eft faniei copia,ut in ulcere magno, valentioribus indigemus ficcantibus: mitioribus, in ulcere minori. Item ,fi natura corporis ulcerati mollior eft ac humidior, fimiiis quoque caro, nimirum húmida 8c mollis,regeneranda} ideoque mitioribus indigemus ficcantibus ; at fi caro fit denfa

r i m i m b m s

h i r u r s i a

If i l

Sc ficca, valentiora fint ficcantia. Si ergo ficcantium quantitas decernenda. Si ulcus fit parvum, Sc corporis tcmperics ' humida , ratione utriufque ficcante egemus mitiori: ideoque thus erit accommodatillimum. Si ulcus fuerit magnum, Sc temperies humida■, ficcantia paullo erunt valentiora, quia indicationes pugnant: unde farina hordeacca Sc fabacea conveniet. Si ulcus magnum, Sc temperanientum vel temperaturn vel ad ficcum vergensj ficcantia adhuc erunt valentiora; ut farina ervi, Sc iris. Si ulcus magnum, caro vero admodum ficca Scduraj indigemus medicamento valent iifime iR fu o, nimirum in primo, gradu ficcante,ut eft ariftolochia, tutia,pom pholyx. H x c omnia medicamenta ficcant tantum in primo gradu >differunt autem ratione intenfionis Sc rcraiffionis: nam alia in primo remifTo, alia in aequali, alia in intenfo exficcant. Tale autem medicamentum num conveniat, ncc ne; cognofcimus e fignis,quae afferuntur a. Galcno c. i . lib. 4 . de comp. med. local, nimirum, fi parsulcerata cam ficcitatem adipifeatur, quam antea fecundum naturam habuit, ut ex ulcere,, nec pus, nec fanies effluat. Jam autem numtrum farcoticorum exhibeamus. In his prin- s*rcotie*» cipem locum habet thus j fub quo comprehendo Sc mannam tum entt* ejus Sc corticem. Poft haec eft farcocolla, aloe, maftiche, mei!ltl0' myrrha, fanguis draconis, liquids pix aut arida, refina terebinthina, llrobilina, pinea, lacryma abiegna, radix iridis, hypericon, panacis cortex, cadmia, pumex uftus Sc vino albo lotus. In horum quoque numerum revocare potes multa, qua: feripfit Oribafius e ficcantibus efle in l. z. ad Eunapium c. f com*oouc6 . Componentur igitur farcotica cum ex his, tum ex ngglti tut e multinantibus deterforiifque. N e c , qux fuppurantium materia iuru , g " » : «riam excluduntur a farcoticorum compofitu: non qua far cotica funt quidem, fed in quantum humidiora funt vel pinguia. Talia,prxterquam quod materiam Sc complexum exhibent craffitudine, mifta ficcioribus contcmpcrabun1ur omnia. Similiterque adjlringentia, tametfi vetita funt ipfa ad cava ulcerum itnplcnda \ nihilominus nihil prohibet , q-mjta fiec.o*^ 1 minus juvare poifint in commiftionc eorum , qux vel extet gant, vel expurgeat, rel earner» peculiariter cxcitent. X P**

(

16 t M. A ü r e l i i S e v e r i n i Parantur porro farcotica duabus praecipue formisj pulvcris videlicet,& cerati. Etpulveres quidem alii cephalici funt privatim 6t offium, alii partium omnium promifcue. Cepha lici funt ex iride Illyrica, ervi farina, manna thuris, ariftolqlochia, radicis panacis herculei cortice j his portionibus: iri dis , panacis ana 3ij. ariftol. mann* an. 5j. Hoc 6c offium ramenta detrahitj & magis, fi bryon. rad. partem addideYrirener ris. Cui rei commodum erit & trigener di&um medicamenmeaicatu m j quod fit ex coloph. tereb. céra pariter colliquatis, 6c xatntum. poftquam refrigerata fuerint, in frigidaiti conjechs 6c manibus diu pervolutatis. E x G.ileno }. metb. c. l . & 6 . ejujdem (.6 pulvis farcoticus conilat ex irid e,ariftol» farina ervi, far, hord. thure. Communes partium pulveres erunt ex aloes fuccoter. thu Communes partium ris ; larcocoll®, fang- drac. irid. ana paribus portionibus,qui pulvcici. trajefti per cribrum infperguntur-, vel commifto melle affunduntur. Tribuuntur autem Rafi. Vel fimplicius poflunt ita parari. fàrinae volatilis |j. pie. coioph. pertrit® ana 3j. ß , utere ad cava implenda. Qui pulveres immittentur vell'pecillo cyathifco, vel c fiftula per fpiritum propulfi,vel prompta alia ratione. Hate veteris fcholac funt remedia. Subjungenda quasdam B-teentiorum medi- recentiorum. Ex iis eft ceratum aureum, & bafilicum inter •amcnta. noftros, refineum apud alios. Defcripfit Nicolus unum , quod credo mirificum vulneribus partium ficcarum & nervcarum. trium generum confol. arnogloffi pilofel. centaur, an. M . j. lumbric. terrae ifc. j. Terantur omnia, tabefiant in ol. oliv. tt. j. ß. per novem dies, ferveant parumper, per pannum exprimantur, deinde qt- febi ariet. mundi if. j. picis nautica; tb.$, picis Gr*c® 3iiij. ammon. galb. opop. an diflolutorum in aceto. Conficitur ita. Solutis utrique piciccr®que in o le o , adde gummi, poftremo contrita alia fimul cola 6c ufui ferva. Defcripfit & ad ulcera difficilia Nicolus h o c , quod 13t. litharg. Icori* ferri, centaur, minoris, aloes, thuris, mailich, an. pares portiones. terantur tenuiffimc.

Siicoticoium form a duplex, lulveres cephalici.

CAPUT

r im e m b r is

C A P U T

h i r u r g i a

;

XVIII.

(D e E ftu la tic is , id e f t , u lcu s obducentibus. Q

uantum (amis procreatio propria eft nature funftio , tan-cicatrix 3 tumdem cicatrix fub plena jam ulcere, turn ad medentem, " 0ur(^u“ £:' turn ad externas caufasrefertur. Quippe hujus reftituendæ cau-ab aëte ta* fa defiit, qux feminis eft materia agitata calore validiflimo,<lu,:itut« qui in uteri clauftris abundabat, foras auteni edu&o jam homine evanuit. Itaque arte excogitatum eft reponi, quod idem fpecie non poteft. Qpom*d» Id quod fit quidem carnem, qua jam increvit, btfirnilem duritiem denfando, qua videatur reft¡1ère pofte ex ternis offenfu mentts. lta igitur hanc ficciorcm adltriihoremque reddendo qadi Callum producimUS. humorem* Quod faciunt & quas d ix i, extemae caulæ, id e ft, acrexuahens, circumfuius, five calore humorem extrahendo, five frigorcftisut ex* eundem exprimendo, five modis omnibus indurando per ap ap^uùVaœ, pullum continuum. Q u x ad corpora noftra fieri, dubium1* i,l<lu: „ ^ * ram : ciet* ïlon elt. tricii uniIndeque e ft, quod epidermide detra&a, five attritionis ali »«f* quo cafti, five vitio veiiculationis in eryfipelate, vel in am- U|ide dut^ buftis* nudata pars, qux tenerior Sc uvidior erat, continuo{C»t nud«i dureicu atque ficcefcit. Qua ipfa jam durata, & rurfus de tra&aj quxfubfidet altera mollis & tenerrima, denlefcit a cp0ie. quafi corticefcit. Milliefque id futurum eft, fi millies cuticula décidât: ficut adnotarunt anatomici, moniti à divino* L*urea-’ Hippocrate j qui in lib. de carnibus ait : Sicut in pulte fit cru- Hippocraftula , (ft in fangume concreto rnembranuh ; ira extremum corpo-'**ris déri expofitum necejfario pelliculam contrabit occur/u frigidi (ft ventorum. Hanc tamen efficacitatis virtutem haud rerinet in Hlll(1 potîî obduccndis jam plenis ulceribus aër; quod obfiftunt eadem eft fohumore lcatente adhuc ampliore, quam ut exficcari ac di ^ obd% fcuti queat Sed G valet aliquid in iis uredo, ut ita dicam r<ëris, ilia, eft cruftula , quam ex d iftx faniei concremento aridiore fa â o inducit. Cicatricem vero non item poteft inducere, quod imbecilli aeris vi caro valentior madore non occailefcit. Sed cnim turn id evenit febciter, cum andior t .¿ta X a plaga

i ¿4 M. A u r e l u S e t e r i n i P^aSa excrcmcntum vix rcddit. Hoc quippe propinqua: fanitatis argumentum prscipuum dixit Hippocrates inttto l. d< uiceribus, qui ait: Ulcus fiicum jam Vietnam. Sec. Per hoc igitur temporis ad Jovcm commode, fi libeat, exponi poterit pars j & maxi me tub maritima plaga, vento praifertim fuh feptcntrionali. Eniravero nautarum ukej-j jn nudis crunbus facile obduci, compertum eft. Credo autem , fi defenfa circumtenlaque fana particula , per laminarn, verbi cauia, sequo foiamine patens ulcus auiam ignc percuflam , qui inltrumento aliquo conceptus ardet, crebiter 8t quam prope ferre poteft perfentiat non fallcntem k d e rccepturum exficcationem. Quam induitmm equidem certus fum valitur tm Sc in nonnuliis, quae dy/epulota vocanruri nedum in h is, qua funr aperijiata. rtut fi videatur ignis ufus in hac re difficilis, non ahenum fucrit in contumacibus uti iuffitibus arte pararorum paftillorum ex lacrymis, refinis, gummis, iudaminibus arborum, & omni um , qute in rem faciunt vaporabilium; qui prunis (uppofitis incenn fublevent halitum ad laborantem partem linteo conte&am. puta Ha&enus haec de duplici ignis & a'eris ad cicatricem remedie. nonnuiio Aqua vero etiam puta,cum repurgatum eft ulcus ficcumque cem^ndu' faitum , conducit impofita linteo j quod arefaaum quafi poccndam ros obtegit , haeretque carni fic,u t madorem nullum fentiat. ufui’ Quam ob caufam tamdiu folvi non debet, dum fponte laxetur. Interim enim afluefeitobdurefeere pars ,callumque brevi contrahet. Ettirraufui Quarta nunc fupereft ex omnibus terra. E x quo genere cLi'ob“’ tum foffilia funt, turn foboles ali<e ftirpium. Sed fojjilia praevaducendis. lent: quorum maxima pars adufta,, trita ac lota non conEpuiotico- temnendo cft commodo cicatrici ducendae. Ilia igitur funt mmtfo! videlicet oftrea, pom pholyx, cadmia, fquamma aeris, aes ipfum,plumbum, cerufla,molybdasna,cornucervinum. Haec ufta, ut calx, & lota vino, vel adftringcnti aqua, vel pluvia , laudatiffima funt. E x non uflis bolus eft Armcna, terra figillata, lithargyrium, fanguis draconis,farcocolla. Ex jiirf ium genere funt omnes, quae adftringunt, ut 5. meth. cap. f. doceturj ut malicorium, myrtus, acacia, ro fa,g alla, calix glan-

» « W q. ¡aitus*piscipuum «jovT'Td™ eft, fuU iendTp«»icoia deSSAb ducenda. tS^ad^ui-* cus fab ei* f aili*dum v*)Cens.um ig^-sioco “ s

T rimembms C hirurgia. i6 f glandium, hypocyitis, cupreflus, Se alia (t**-**?# dicuntur; infp«fii« quorum vel pulvis inipcrgcndus, vel decoitum affundendum tlitur*‘ atque infuper imponendum linteum co madidum Se cxpreffum j Se ddigandum elt. Acque bare è Jìmplicibus. E compofitis vero aliqua, pneci* compofita. S ue roajorum noltrorum , funt Galeni diacad ias, Se dialaanu €1-110018,4 de comp.fec. gen. Unguentum è cerufla,unguentum pomphoiygoo, unguentimi è minio. Sed his tenuiflìme atque purciffiint delimantur lincea : qua: lupina & averla facie conluevi equidem fa:pe imponere. Fallopius unum deÌcripGt /. de ulc. c. 13. probatumà V id io “ '^*^ part. 1. JeSt, i.c .S - cap. io. quod eft de epuloticis, quod ijt. ol.Faiiop«. myrt. unguenti popui. utriulque 3ÌÌÌ fol. plantag. iolani hortenf. utnulque Ni. ij. Inciduntur herbse & cura reliquis mifccntur,8e quotidie ufque ad ofìavum diem faepius dimoventur. Deinde omnia percolantur, & liquori adjiciuntur cerae §viiij. Turn omnia fìmul ad ignem adraota, liquata cera, dimoventur: deinde auferuntur, Se ubi tepida funt, adduntur fpumte argenti §vj. cerufla: Jij. tutiae pia: par. 5ij. plumbi ulti Siiij. camforae 3Ì. Omnia fimul dimoventur diutius in mortario plumbeo, Sic. Hollerius propofuit calcem ikpius lotam Se rofaceo mi-Hoiicriim*. flam. Item lithargyrium nutritum Razis Se Avicenna?, pa lcamenrandum ad hunc modum. Lithargyrus tenuiifime teritur ex aceto rofaceo,diucxercetur in mortario piftilloque plumbeo. Sed hoc dicit mirabile. Aluminis feiffilis §j. $ . in vini,aqua: pluvia:, vel, quae in cavis quercubus defidet, §ix. diluitur: linteolum vetus, fed mundum aqua: inculcatur , exarefeir fole, pe&itur, Se concerptum imponitur. C A P U T

X I X .

^De G htìnantibus. ista funt hacc Graccè «rv^ipvTix«, , iiottfxtt,, C O - iamìs'col-1 gnata quidem Se proxima far cotteti, quod coalitum ulceri!, i«ìc* & ipfurti éequeJpettent : verum tarnen differentia ab iifdem ,quod h s c vehementer ficcent Se abfumant fere confluentem fan- *ur» cura guinem univerfum , aut adflringant nil abftergentia , nam X 3/ poD

166 M. A u r i l i i S e v e r i n i potius acerba fune guftata, quam amara: fed farcotica & m odice ficcane & pro adttrmgentc vi detergentem retinent. ItaIftorum di que glutinaniia Galeno tcile /. 1 . comp. med. per gen. cap. z.j. fcrim iua. farcoticis (uni ficctora. Grafia: fune enim fic eerreae lubfianti®, Glutinantia & ficca ordine fecundo, Fernelii dottrina} licer calore temfiedora” peraea : mediae vero natura: ineer ea, quae cicatricem trahunt, & q u s carnem generane -, iìcur judicac Hollerius. Haec fere Glutinanri- alii. Planiorem nos addimus differential!), quod conglutinanti* um natura. carnem non [upplent, qua non defit altoqui, fed dlduftas plaga E pulotica oras adducunt Ù cogunt, dum unum faciant. Aliud efficiunc vaqua in re leneque farcotica -, quemadmodum explicavimus. Differunt diffcraut à glutinsnti- eeiam ab utrifque epuiotica , quae ficcaneia fic fune, ur humibus 8c iar- dieaeem omnem adimeneia callum inducane adfinngendoque coticis. carnem indui enc. Ieaque multo ficciora fune bac, quam glutiGiutinanti- natoria. Glutinantium igieur opus proprium eft ajfeZam partem proprfum. à recrementis vacuare, ne videlicet fanies carnis generationem glurinaeionemque impediac. Finis giuti- Finis aucem eorundent eft, nullam inter cottura fubnafci bu» nfedi'canien permittere. Ica cicatricem obducenrium e ft, non torum.an en hanc tantum impedirei fed etiamnum confiitcntem in ìis, quse mox cicatricem ducent, confumerc. ltaque non primaconfèqu'èntiri° , ficuc ajebat Galenus, fed fecundaria ratione glutinant quitdim ra- hoc genus medicamenta j videlicet quod his impofitis natura S sr conjungat ulcera. Quam nàturam adjuvant illa turn humorem fluentem re Aggluti- r. pellendo, affufumque jam exprimendo, atque ficcando, tuffi nari 2. 3. quod divifas ulceris oras contrahunt adftringendo ,fervantque onera qua: ad- 4 . inter fé conjunttas non permittentes aliquando fuppurare. juvenr. Scd glutinantium in fua ipforum natura temperamentum exG luti n antium ccmpe- pendamus. Galenus paulo (apra gradum primum exficcantia xameutum fecifie videtur, qui l. 3. meth cap. 30. pag Gr. 180. dixerat: quale. Medtcamen carni producenda aptum exficcantibus primi ordinis fit Galenus. oporteti inferius vero fubdidit: A t glut matorturn , aut omntito fopTjriIÌÌim 'J produzione non egei, aut piane extgua : quare plus fiiccet mum ordì- oportet, quam quod carnem producit. Gonfiar igitur, id quod nem fic- vuit Galenus, glutinaiorium fupra primum ordinem exficcaciac. re: nifi, quod intendendum pro ratione m ignitudinis ulccris, & partis laborantis. Ubi eniua exiguum fit ulcus, fiati*

T rimembri* Chirurgia. 167 eft medicamentum exficcet ordine primo. Sed fi magna fit Glutins«:plaga, pro fpatii ratione adufque fecundum gradum intendi ™dènd“' poteft. Quam ob rem Galenus. $. med. cap. io.pag. z i . jn- «tficcatio. quit: Magna quidem ulcera his, quæ vehementius fucent, cura- G,ileuiw* bis-y parva vero, vel quœ moderate ficcent, abunde fanaverint. Indicat item partícula male affetta ficcitatis gradum. N am E* « afhumida & mollis pars minus ficcis gaudet, ficca vero & dura ficcioribus \ ut per eundem Galenum /. 5. metb. 18. tradi-*^tìccan<u tum. Verum tarnen attu ficcum medicamentum a g g lu tin a itatlonenon oportet effej fiquidem eodem auttore lithargyrium & a ñu Gcccruffam moderate ficcantia atquc adilringentia , fi c in e ris^ gf“.d modo infperges, nihil proficiet. Qua de re humorem defide- tinaiis me. rant ejufmodi medicamenra, quo fiant emplaftìcis fimilia, fic- tda^ iueu' candi facúltate non mutata. Debitummodumexpofuitexcm- Emjiaí|ie¡* plis Galenus z. cafa geni c. 1. rimili» giuUJui funt glutinantia non modo cruentis 8c recentibus pia- ufuTguiagis, poilquam profluentem harum fanguinem fpongia deter-ni#,hUBferimus, ac deinde futuris & fibulis coarttaverimus -, fed etiam veteribus finubus, cura ab omni inflamraatione immunes & puros medicamcntis fecerimus. Addidit Hollerius 8c adfiftulas, Se ad vernila ulcera eadem prodeffe: fed talia haec intellige, quae callo detratto jam recentaverit. Aliis omni bus quibus conveniant, expofuit Galenus /. z. de comp. med. per genera c. z. Ê probatioribm ad glutinandum fimplìcibus funt hæc : fani- Ptob*tiori cula, fymphytura, lideritidis omnes fpecies, myriophyllon, ub8ùs fim-" androfæmum, dracontium, ifatis, qui tendines lettos jungit,pu«*ulrai radix contrita, Se hujus arboris veficarum aqua. N ec non aqua , quae ex amputatis vitium ftolonibus fur- Aqua ex vU git colletta, oc fub dio ad folem expofita per annum vafe »um ftoioconclufa, melligo evadet balfamo æqualis. pma^dèZambana, aloes herba, attrattylidis crémor, falicis lnnu-ftiiian». g o , Se folia cortexque, tragacantna, gluten, amylum , ovi albumen, bolus Armena, terra figillata, lythargyrium, farcocolla. Lumbrici terræ , cochleae contritæ. Sed compoßtimes hæ funt celebres y ex Galeno. Primum eftcomyofu». triapharmacum, quod çe. litharg. |ij. ol. Se aceti an. fiiij. mifta

Nervis prat criis.

Vulneribus capitis. Pulvcrats

materia:. Liquidar compoiiti* ones. Medic*metuum uoftrum.

BaifameIxum Fioravanti, Experi men timi noflrnm circa fanguincm amrasnum.

M. A u r e l ir S e v e r i n i mi ila vcxantur in mortario, deinde coquuntur integrum di* em. Sanare reputatur fiitulas fine callo, nec non ulcera di£ficilia; quern ad modum emplailrum diachalciteos : quod ta rnen defedlu chalciteos non paratur à noilris. Facilius poteil barbarum. Quae leges i. Sc i . de comp. med. per genera. Sed efficaciffimum habetur hoc, quod fequitur. ijc. lucci ibi. lilii gv. mellis 8c aceti an. g. ij. coque ad craffitudinem. Ad nervös pra:cifos valere creditur id , quod eil è condu its cochlearutn carnibus, thuris & myrrh» pulvere commiik>. Ita etiam terra; lumbricos per fe tritos & impofitos adhibent quidam. Probarunt & recentiorcs medicamentum, quod eil hoc. Sumantur centaurii minoris M. vj. macerentur per nodtemin ▼ ino albo: ferveant ad confumptionem vini. Colatus iuccus rurfus recoquatur ad melleam craffitudinem. Cape de hoc fucco giij. iadlis muliebris 3ij. cerae nova: quartana unaha »te rebinth. ib. j. refinae pinus, thuris, gurami Arab, mailich, an. gj. fiat empi. f. a. Sed ad capitis ulcera commcndatur aloè trita 8c senomelite codia. Quo medicamento tindlum emmotum imponitur. Si pulveres ad glutinandum ames, ii fervient, quos è.far« coticis fupra reccniiiimus. Sed c liquidis dabo unum, quod me audiore mirificum eil. Spiritus vini duplum thuris manna: tenuiffime trita: fuperfundatur. Adde rad. glycyrrhizae tritae partem ad thus odlavam , pro acrimonia icilicet aquas vitas retundenda. Ufils tempore tilta vel emmotaintindlaimpones. Quam glycyrrhiz x pulvtfculi admiilionem, praster edulcandi quas habet virtutes, eo equidem libentius propono, quod Avicenna c. 2. t. i. c. fuccum ejus radicis glutinantiffimum fecit: accepta re fcilicet ex primo Dioicoridis, qui fuccum ejus ilirpis utiliter imponi vulneribus prodidit. Mirabile fupra cundla vulnera prasdicat Floravantus balfamelasum , quod defcribil lib. fuoram capriciorum. Experimenti noilri ett fanguis humanus, mafculorum maribus & foeminarum feeminis. Atque etiam fi fervari poteil fimilitudo circa artatem, habitum, ac temperaturam -, exquifitiffimus erit delcdlus medicamenti.

CAPUT

T r i m e m b r ì s C h i r u r &u . C A P U T

16 9

X X .

D e Sanguinem JlJìenti bus. anguinemfifentìa uno vocabuloà G rxcis dièta fune , SjngHi„e» qu.c ab hxiuoig differunt in co , quod hsec 8 c fanguinemfu p p n m cafupprimunt 8c infiala mationcm arcentj (ed illa cohibendi fo- ^ rVnouilius lànguinis caufam fufcipiunt. Quam quidemoperam tribusbu« j>nprxfiant racionibus; refpondenribus totidera moais d'ifloluto* ut rum vaforum. Videlicet folvuntur hxc vel per H’/ecsifiufiv & , apertionem & tranfcolatum j quas unas ufu medendi facimus: vel per «v #/3 g«<rt*, adroftonem-, vel per a^ee-iv, diviftonem -, qua; tametfi genus ipia fit, tuoi ad fpontaneam, tum ad extrinfecus illatam diflolutionem , nihilomimis expe* dit hanc prò excerna capere. Icaquc ad horum comprimendas hsemorrhagias aut proprie 9?*e'?‘V>c valebunt agenda medicamento. , aut emptaftica crune, aut caie- fuppUmu™ , fica. Primorum quidem incognita eli: ratio. Sed proximorum aut » proeil ofcula venarum ofFarcire acque precludere glutinofa com- tàciuntV page corporis adbxrenti. Po/ìremorum vero auxiliuin eitena-‘ m 9ui* ta per liste in eftundemibus ipiìs locis operculari cru ftu la.^ f^ ** Aliter rcs difpofuit Hollerius, Se apertis adllringentia, ru quiacauftiptis glutinantia, cxefis farcotica peculiariter accommodavit.“ oIlerii Sed in poliremo membro vide.it bonus homo quid fecerit ; lenitati*, dormitavi! quippe meo judiepo vir alioquin hoc argumento non fuperabilis ; nifi tamen ipfe fum, qui erro. SarcoticaHo!|c{il]S profeéto, dum tardius occurrunc, aut cum manireiio vita-CCnfctur. periculo ad mini (Irantur; a-at fi qu.ttenus glutinantia juvant, non oportebat h xc repeti. Itaquenon eli,quod Hollerium in hac re fequamur. Fernclii potior eli diiìributio,Galenoque confer,tancajqui /• meth. f . farcoticorum non meminit in hiatu vena; operculandò, fed etiam vero carnis ex vicinia per induliriam l’uper- tementi*, ponendo adhibendxve. Aliam abhispartitioncm fecerat Oribafius; qui l. io. collcft. med. cap. i l . ait eorum, quibus /a«-0tibagi guis cohìbctur, alia refrigerando, alia adflringcndoì alia agglu lentewi*. tinando, alia ficcando, alia denique adurcndo valere Ad quam fcfltentiam prexkne accelfilTe videtur & Celfus/.f.c. 16. §. 18. Y qui

17® M. A o r e l i i S e v e r i n i qui ejl de curando, profufione fanguinìs in vulneribus. Sed hxc manifeitarix cognitionis cuna"fine, ad iriedicaminum enarrationem veniamus. vipertionis fmul & rupturc vitto faceti'runt, inquit HolleApeitionis (Se j-upturz rius, balauitium, galla cremata & aceto madida, acacia, mayitio fuc«ìrrentia. licorium, herba languinalis, rubigo ferri, lapis hxmatites, lanugo falicis m afculx, cynosbatus, aqua frigida, vinum aufterum , acetum , oxycratum. Fimus afininus aut porcinus hxm orrhagix nari litri utiliflìmus eil. Scd qua: peculiariter ruptis bencfaciunt, funt glutinantia omnia, qux comminuta lubtiliter in pulverem ovi candido commifcentur 6c xylo perulto excepta imponuntur. Hnllei» Deinde tradir hic homo memorabile quoddam, quod efl memorabiJe languì- fpongia marina non imbuta, vel lixivio querno repurgata. ni« luppief Aceto quam acerrimo infuccatur, tum pice liquida congloioti uni. meratur , ad h xc trito bitumine gallaque vel fimili re adftringente confpergitur, & crcmatur telta figulari conclufa fub anguito conclavi, dum evadat cinis. Albucafis chirurgici. 2. cap. 84. meminit hujus, quod Al b u ca fi s m edi»olibani partem unam, fang. drac partes duas, calcis non exmentum. tin£tx partes tres. M . Subdidit vero au£tor. Quandoque hoc fàcit calx fola, quando non iunt tibi in prxfenti olibanum Se languis draconis. Quercetani Qpercetanus in Dietetico l. 5. commendavit ad omnis fanmedicaguinis fluxus aquam itiUatitiam è fpermatc ranarumj cujus mentum. mentionem fecimus in Dietetici nofiro ad ohirurgiam. Scd Fabricius Hildanus in J.degangr. & fphacelo, ex iifGul. Fabr. Hildani medem ranis uftis propofuit pulverem,qui eft à proprietatefubdicamenitantix prxftantifiìmus. tuni. H ìec illi. Quibus ego illud adjiciam, quod arterix tem* Noftrum eapeti men porum fcétx Itatim claudendx mirabile comperi. Fuligo nitimi mirum, qux fundo aheni culinari]’ convexo ad h xret, dera* fa, tum iim plcx, tum etiam guttis aceti exceptaj illud cft, quod inquam prxfens remedium

CAPUT

T r im e m b iu s

C A P U T

C h i r u r g i a ,

ìji

X X I .

°De D olorem levantib'us. oloris levarteli ufus in externa medicina peramplus & ire- vii» ;enm. quens eft; quapiopter non abs re fuerit librum h u n c ^ * ’ »0^ concludere anodynis\ qua; Se contufis, St concifis, plagisrecenubus & vetuftis, colledionibus Se affluxtombus cunòtis Eque poflìint conducere; ulceribus prEfertim, quorum non expeótatur curatio prEfeme dolore^qui humidiora eadem ex continenti fui cauia confervac. Dtcuntur Se alicer n^nyofirn Gríccc< Sed diflinguendum eft hoc omne genus: nam au&ore Galeno / t fim i. cap. ip. facultas anodyna aUa re vera tata efi, Anodyna alia tantum dicitura velati fi fiuptdam p irtem cmortuam dolore carentem. Sed facultas re vera anodyna efl eorum ,qu*pn- tum dicuarno exceffu ( fi modo exceffus hit efl) excalef'aciunt: quippe fane Veté aaequam temperata efi bic gradas. Sed cum hoc aliud quoque re- dyn». quiritur, ut tenuis fubrtantiac fint, ut cvacuent mfenfiiiira- t . tione concoquantque Se Equabile reddant quicquid quanta- R.cqUiflwm. te au/multitudine, five h.dituofum , five humidum crafiiim- z . que exilibus partium fpiramentis offardtum inclufumquc Minimo commodat. Qua de re licet cognofcere laxantia fc? nihil ad minus adAnnientici effe debere, quacunque doloret» funi levatura. Aliudfuntü au0r quoque licèt diducere confechrium ex prxdictis,quod,dum- dyna modo dolori occurrant, nil fpe£tant amplius, num morbüs i¡am inde lentefcat, aut confervetur-, fed fi juvetur aeger, iurncit. Duplex mer Duplex cnimvero facultas inerii medicamento, Se turanti vide-g.««.» dclicet Se ¡emendi. Itaque apparet , quod neque ea , qu® Ni len;enti* caufas adimunt dolorum , hoc eft , a fic io n e s ipfas morbof firn, h.*! que, contrarium oppugnanti» ; taha non irne , qualia delcri anodyna pfi mas : quod haec inquam vere anodyna non dicenmr, neque «■ *, n«t lunt nifi n.a-utxirur.w Se improprie. Illud tamen atjicitui , loiis auf«quod & qua Amilia proximaque funi human* temperatura, maturanti» ac pus moventia, Se ipfa quoque anodyna pofiunt eife. Ai^reAtque h xc quidem fere Galenici loci doctrina eit. Faitem ut ów» nunc aliquam eortim med'icamentorum fecundum eundem auh‘“ *a_ ¿lorem enumeremus. a O0.

172

M. À U R E L 1I S e V E R I N I

Anodina funt : primum oleum-, unde Pmdarus Pytb.ed. 4. oleum remedium adverfus duros dolores. Spedatiti) vero innmeratio 0jt;um amyedalarum dulcium » ol. rofaceum , chamxmelinum, Icuco.i lutei, anethinum, fefaminum , ìrinum , ovorum , feminis lini. Adepsi fpeaatim humanus, gallinaceus, Aq»a«pietàfuiljus, anlermus, anatinus, cervinus, vitulmus. Item aqua •ommod»' tepida plerumque commoda fentitur. Omnis lana luccida, i-Bdo lae, butyrum, pinguia & oleofa òmnia. Sapam etiam concoquendo dolores lenire compertum eli. E x herbis malva, althea, ftenum g rxcu m , melilotum, femen lini,chamaemelus,cortex lambuci mcdianus,& folia. E x aromatis eft crocus, thus, manna thuris. CampofiCompofetiones anodyna referuntur, ut decoóta praedi£tarum flirpiumj videlicet malva: ; altheas, feminis lini, radicis li b i , violante, pedum arietis, capitis, & interaneorum hcedi. Quas fi latte incoquantur, co prxilantius erit medicamentum. * murilaSed è mucaginibus paratur non incoromodum anodynum bac rations. tnucil. fem. alth. & fem. lini aqi rofarum extum. tratt. an. |j. ol lihorura & amygd. dulc. cefipi, axung. anferis recent, an. cerae J ij.jf fiat ceratum. Ceratum è meliloto, ceratum dialthxas, unguentum refumptivum officinarum & hoc quoque genere funt. Quae praeditta omnia omnibus promifeue affettibus, five Calidii af- Ca^ i s , fiye frigidis aeque conferunt. Sed in calidis ufitatum ieftìbm cit etiamque & vulgo notum medicamentum ex mica panis medicaalbi cum latte pecorino pilla, & oleo rofato cum ovi luteo mentum. catapiafmatjs modo compofita. Unguentum populeon non alienum ab his eitj item oleum violaceum, Se magis cucurbitinum. Rabbi Moyfes Guidone referente in ir. 4. dc£l. z. c. 7. bu tyrum cottura Se defpumatum duttum ad iblem in mortario plumbeo, quousque nigrefeat, valdc mirabile dixit ad hos ufus medicamentum. . Sed in frigidis vitiis probatiffima funt oleum hyperici, ol. dfi'mai«1" terebinthinx , ol. vulpinum , ol. philofophorum Mefuaei , eonveuien- ol. laterinum , ol. cerae. Sed omnium utiliffimum apud me ***• e fi crocinum. Ad

T r i m e m b r i * C h ir v r c ia .

x7 5

Ad hscc recenfentur narcotica -, led tum adhibenda folum, Mucoiica. eum alia omnia non profecerint. Itaque erit ufui hoc. cerati ro(. §iij. opii gj. caìtor. 3 ij. V el y.. Ung. rof. 3j. te rebinth. 3- ìcolliquati* adde opn Bj. croci g|> “ U *. Sunt qui philonium cum ovi luteo diflolvunt, & adhibent. Sed oleum, in quo vivcns torpedo deco&a fuerit,«: pro-oleum cul ficuum huic ufui tradituri & a me emm expertum. Id in- v i ™ quam, in quo mortua torpedo ferbuit. Co£u. Ad haemorrhoidarum dolorem Altirnarus utebatur hoc , Ad himoi quod fequitur. Jjt. corticum median, fambuci & uhm an. |iij. ol. viol 8c rof. an. 3ij. ferveant fimul ad perrectam coctu- tum Aitìram, & adde adipis gallina, butyri recentis, & ol. yitell. ">«’• ovorum an. 3iiij. lucci fempervivi min. & lolam an. 3 >J- ceruflie & litharg. arg. & aur. an. 3 $. Agitentur omnia in mortario plumbeo per piftillum pluuibeum , & cum pauca cera f. Unguentum. /

F I N I S .

T ?

PHY-

174

M. A t f R E L I I S b v e r i n i

PHYLLOTHERAPIA EX T E R N A E X D I O S C O R I D E S E L E C T I S S IMA, S E U

DE V I R T U T I B U S HERBARUM S E L E C T I S. ‘D io fco rid es lib. i.

f e q li

cori fuccus claritati oculorum facit. capii, z. Balfami lignum cum iride capitis vulneribus accommodatum eli , offiumque aiTiilis extrahcndis. c. 18. AFpalathum aphthis , ulceribus genitalium proferpentibus, ozoenis conducit. c. rp. Crocus facrorum ignium inflammationes inun&us levat, aurium remediis utiliffimus. c. 2p. Elisomeli lepris, nervorum doloribus, oculorum claritati eonfert. c■ 30. Oleum ricininum emplallris commiftum addit illis efficaciam. achoribus, fedis inflammationibus, & infirmis cicatricibus facit. c. 7p. Pix cum rofaceis liquata , purulentis auribus, ulceribus profundis & putridis prodeft. c. 8p. Sabina ulceribus fcrpentibus utilis, carbunculorum cruflas exterit c. 96. Ulmi radicis decoctum fraétorum poris cito fcrruminandis /. z. c. 5 f. Butyri fuligo ficcandi ailringendique vires habet j ulcera ad cicatricem celerrime perducit. c. 118. Aca-

rimembri

* C

hirurgia

xyf

Acacia cum ovo inun&a, ambufta nc bullarn contrahanc, facit. c. i n . Salis fuccus claritati oculorum facit. c. i i l . Agriclaea prodeft oris ulceribus & aphthis, fordidis item ulcenbus repurgandis. ex viridi incenfo oleaftro exfudans hu mor fcabies, furfures, impetiginefque delet. idem ex inceniis corni foliis. cap. 140. calido oleo oleaftri fpecillo lana circum extremum obdu&o tanguntur gingiva;, dum inalbefeunt. cap. iz6. Omnium quercuum contufa folia tumoribus profunt c. 147. Galla columella;, aphthis, gingivis laxis confulit. c. 133. Myrti cinis ambuftis & prerygiis probe facit. c. 147. Mori concifa folia ambuftis commoda funt. /. z. c. 1 z 3. Cucurbita: fuccus oculorum phlegmonis fubvenit. c. 138. Porri folia emplaftri modo impofita venenatis morfibus profunt. c. 140. Ciepae maturane panos coflae. c. 141. Allium fugillatus delet. c. 141. Suffitum allium menfes 8í fecundas ducit. Alliorum cinis alopeciis medetur. t y p ■ 1 4 Z . Sinapi apophlegmatiimis mifeetur. Sugillatis 8c alopeciis ex melle, adipe, aut cera applicatur: ex aceto vero lepri* 8c impetiginibus. emphftris extra&oriis fere utiliter admilcetur. c«f- 1 4 4 - . . r ... . Nalturtium tumores inflammationefque diicutit. c. 149. lrio contra latemia carcinomata, parótidas, teftium mamrcarumque duritias valet, c. iyz. ftrumas difeutit pice cxceptus. c. IfO.

Hydropiperis folia cum femine ¡Hita tumores duritiafque omnes 8c fugillata delent. c. 1 f f . Cyclaminis fuccus oculorum fuffufionibus 8c pernionibus conducit, five ex decotìo, five oleo. c. ifp . Dracontion majus ex melle concifum phagedaenis, 8c ca~ coethis ulceribus, fiftulis, polypis, carcinomatis, vitiligini, leucomatis: folia vino deco&a plagis recentibus pernionibufque conducunt. c. 160. Dracontion minus polypos abfumit in lana: carcinoma ta , ulceribus phagedaenisT fiftulis, vitiligini, ex aceto conferunt:

17<S M. A u r e l i i S e v e r i m i ferunt : nervorum vulneribus folia pro linamente funt ....per nioni prodeit vino co&um. ocularium eil. cap. íó t. Arifaron fiftulis efficaciflìmum. c 163. Afphodelus fiordidis ulceribus Se proierpentibus, mammarum ac tellium infkmmationibus cum polenta iuccurrit. ocu larium eli. purulentis auribus & dolentibus dentibus confert. Cinis alopeciis, pérnionibus, ambuitis utilis. c. 164. Bulbus luxatis, contuiìs , fpiculis extrahendis , gangrasn is, canum morfibus, fugillatis milis, panos íuppurat. c. Ranunculus ftigmatis, formicis, verrucis , unguibus fcabris, dolentibus dentibus commodus.t. 1.67.

Anemone ulceribus fordidis Se cicatricibus confulit. ocularia etiam. cap. 169. Argentone prtecifis benefacit. c. 171. Heder* folia ex vino cotta ulceribus cocoethis & ambuitis profu nt. cap. 171. Chelidonia ocularia eft. ì. 3. c. 3. Gentiana vulneribus lyrii modo imponitur. cuniculoiis mcdetur. c. 4. , Ariftolochia furculos offiumque iquammas extrahit emplaftri modo impoiìta, exedentia circumfcarifìcat,(ordida purg a t, concava cum iride 8t melle explet. Ccntaurium majus vulneribus confulit. In quem ufum recens & húmida herba tunditurj ficcata vero prius aqua madeficit, tum pariter tunditur. Conilipar enim & glutinat. Tantaque eft in conftipando ac glutinando vis ejus, ut car nes fimul elixa etiam cohaerefcere cogat. Devirtute centaurii minoris libellus eft inter opera Galeni. Dioícor. 1. 3. c. 7. centaurium minus fianguinem ducit, eoque edutto dolores levat. Hujus cum melle fuccus purgat, quae claritati oculorutn officiunt. c. 9 Chamteleon phagedamas, & quae ad feritatem tranfierint ulcera cmplaftri modo impofita ad mitiorem habitum tranfiferens fianat. c. l i . Dipfaci radix rimis fiftulifque fiedis medetur impofita, in vino decotta, turn tufa,ufique dum fit cerae craflìtudo, fubatta. oportetque in cenea pyxide fervari medicamentum.c. ifi.

Po-

T mmembris C mirukcu. 177 Poterli radices tufæ præcifos ñervos & vulnera illit* glutinattt. c. 19. Ononidis radix carbúnculos rumpit. c. zz. Abrotanum difcutit panos, c. 51. Puiegium inflammacioncs orones curo polenta emplaftri modo impofitum lenit. prurigines tollit dccodum. c. 31. Dídamnus furculos extrahit. vcnenatis idibus fuccurrit inftillatus íuccus. cap. . Salvia vulneribus utilis ôchæmorrhagiæ. purgat ulcera theriode. genitalium prurigines finit cum vino décoda, c. 36. Mentha difcutit abfceíTus, tumentcs ex lade mammas re primir. c. 47. Ruta tcítiura inflammationibus additislauri foliis emplaftri modo impofita medetur. thymos Se formicas tollit. facros ignes & herpetas fanat. cap. 48. Ruta agreftis ambuftis medetur cum femine i Hita. c. yo. Panax Hercúlea vetuílis ulceribus utilis. deficientes in oílibus carnes replet emplaftri modo impofita, aut cum melle inunda, c. f t . Panax Afclepias contra ulcera, pano* & phagedænas va let. concifi flores & fernen ex melle imponuntur. c. f z . Panacis Chironii frondes contra ferpentium venena valent emplaftri modo impofitæ. cap. Paftinaca erratica repurgat ulcerum phagedænas, concifis & ex melle impofitis foliis. c. 61. Cuminumfativumteftiumimflammationibus cum uva paffa ac fiibae lomento, aut cera impofitum opitulatur. c. 6 j. Selenon fativum mammarum ex concreto ¡n grumos lade duritias disjicit. cap. 7p. Libanotis, rofraarinum d id u m ,hæmorrhoidas fíftit. íédis mflammationes lenit. condylomata, ftrumas, nec facile marcefeentes abfceíTus maturat. purgant ulcera ex melle ficcatæ radices. iliitæ difeutiunt veteres tumores, vitiligines exterit acerrimo aceto miftum. c. 81. Sphondylium fiftularum callos ramentis fuis circumligans «odie. c. 83. Peuccdani radix ficca purgat ulcera fordida, fquammafque oflium pellit. cap. 87. Z Eu-

178

A u r e l ii

v e r i n i

Éupborbiutn offium fquammas pellir. c. 89. Ammoniacum mollit, extrahit, calefacit, duritias & pa nos difcutit. c. 94. Panos poft aures , id eft , parótidas dictas , aofceüusque alios, refina: & cera: paribus portionibus raiílum maturat. C. <)<)' Polycnemon ex aqua impofitum vulnera glutinat, quinto die folvendum. cap. 103. Cham^drys purgar ulcera vetera ex melle, c. io 7. Liliorum expreflus fuccus ex foliis decottufquein icneo va fe addito oxy mefite contra ulcera vetutta & nova medicamentum fit. cinis cum rofaceo ambuftis medetur. c. 116. Scordium vulnera glutinat, ut vetufta purgar ulcera & ad cicatricem perducit. cap. 1 fd. ( Cannabis dixie radix lapidofas duritias Onece diètas disjicit emplaftri modo impofita. c. ult. Chairuepitys mammarum duritias difcutit, vulnera gluti n a t, & quae ferpunt compefcit, emplailn modo impofita. 1. 4. c. 2. Britanni cae foliorum fuccus fole denfatus aut igne, tonfillis proferpentibus reprimendis valet, 6c omni adftrittioms officio c. 3. Lyfimachia vulneraria eft. c. 4. Sanguinalis, feu polygoni folia emplaftri modo impofita adverius herpetas, eryfipclas, inflammationes , tumores & vulnera valent, c. 7. Clematis vencnatis morbis utilis. c. 11. Symphytum utrumque vulnera conftringit & hernias, c. Clymenon ad cicatricem ufque vulneraria eft. c . 1 1 . Zyphium fpicula extrahit & furculos. panos difcutit. c. 24. ................capitis vulneribus fraftifque in eo oftìbus utilis. ex acero emplaftri modo impofita tumores inflammationcfque fanat. c. 2 f. ... Anchufà fàcit ad ambufta vetuftaque ulcera, in oleo addi ta cera decotta, eryfipelata cum polenta difcutit. c. 26. Lycopfis radix ex oleo impofita vulneribus medetur. c. 3?Syderitis nova & cruenta fanat vulnera, c. 54.

T rïmembris C hirurgia.

17$

Achillea impofita cruenta vulnera conglutinai, & inflaramationes arcet, fanguinis eruptionem firtit. c. 45Equiferum conrutum ex aceto vulnenbus medetur. c. 46. Coccus vulnenbus tìmplicibus Sc nervorum iftibus accom moda clt. fi empiali vi modo impofita fuerit, fanguinis eruptiones fiftit, Se inflammationes compeicit. c. f 8 . Verbena vulneraria eft. 61. Papaver erraticum medetur inflammationibus, fi cum vafçulis luis folia emplaftri modo imponantur c. 77. Cicuta exftinguit. ignes fecros, & qux ferpunt. lac exftinguit, & in virgimbus mammarum incrementum prohibet. c. po. Galiopfis folia, fuccus, cauli*, fernen disjiciunt duritias, carcinomata, parótidas, furúnculos, ex aceto bis per diem emplaftri modo impofita. cap. 97. Stratiotes enydros vulnerano inflammationes, eryfipelata Se tumores arcct,ex aceto emplaftri modo impofitum. c. p8. Stratiotes millefolium ad hxmorrhagias, vetufta novaque ulcera , Se fiftulas laudatum. c. la i. Perfonata trita dolores à contorfionibus artuum contractos illitu fedat. ulceribus antiquis utiliter illinitur. c. 105. Petafites fecit ad malefica dolofaque ulcera, emplaftri mo do impofita. cap. 108. Cytifus difeutit incipientes tumores, concifa&m ox cum pa ne emplaftri modo impofita. c. n o . Milllefolium vulnerano inflammationes a rcet, ex aceto emplaftri modo impofitum. c. i i f . After Attieus procidux fedi 8c inguinum inflammationibus reccntibus utiliter emplaftri modo imponitur. c. 146. Helleborum nigrum emplaftro inditum fiftulas purgat & poft tertium diem remotum impetigines Sc lepras emendat. mifeetur emplaftris, quxexedendo lunt. c. i f j . Narciflus facit ad ambutta. ex melle trita ñervos præcifiores conglutinar, emplaftri modo, id e ft, cum melle St ervo purgat ulcerano ford es j Sc abfcefius, qui xgre marurantur, erumpit : furculos extvahit cum loliacea ferina Sc melle emplaftri modo applicata, c. lyp. Tithymalum pellit formicas, thymofquc penfiles, condyZ i lomata,

i So

M. A u

aelii

everiki

lomata, icnpetigines, oculorum pterygia, carbúnculos, phagcdasnas, gangrenas, fiflulas. c. ryp. Chamaslea concifa repurgat fordida, 6c qua: cruftas igni {¡miles contraxerunt ulcera, c. 168. Sambucus & Ebulus profun* ambuftis, & cavernofa ul cera glutinant. cap. \ 76. . Vitis alba delet fugillata, digitorum pterygia compcfcit, trita & emplaftri modo impofita. franta extrahit offa, mifeetur apte empia ftris, qux exedendo funt. Polypodium emplaitri modo impofitum facit ad digitorum rimas.

C A P I-

T rihkmbjus CmnuftfriA.

tii

C A P IT A LIBRI

DE HUMID jE MATERIA US1BUS IN RE CHIRURGICA. Ia librum de humidae materiae ufi bus in re Chirurgica Severità Praefatio. C ap.

I. De Aqua pura, feu, ut offertur.

II. De Aqua calida ufibus. III. De Aqua frigida ufibus. IV. De Aquis aliis commifitiis. V. V I. V II. V ili. IX . X.

De Fino. De Aceto. De Mujio. D e Sapa vel defruto. De Laiìe. De Sero. XI. De Molle. X II. De Oleo. XIII. D e humidorum mifurìs, primum de Oxycrato. X IV . De Oxalme y five muria. X V . De MelicratOy five mulftt. X V I. De GaloSìomelite. X V II. De Oxymelitey Hydromelite, Rhodomelitey Omphacomelite. X V III. De Elaomelite. X IX . De Lymphato vino. X X . De Oenomelite. X X I. De Oenelao. X X II. De Hydrelao. X X III. De Oxelao. X X IV . De minus pracìpuìs, hoc efi, qui aliis fervimi , fécundariifque ufibus humidorum. X X V . D e ajfduo ad piagai humidorum affufu.

i8z

M. A

urelii

Severini

DE H U M I D ¿E M A T E R I A USIBUS IN RE CHIRURGICA S E D E R IN I T R M F A T 10 . unt & humida frcquentiffimo in ufu chirurgis. Quare debene & his fermonibus inferi. Quod tanto equidem fàcio libentius, quanto raagis in-, cognita: atque exoletae noftro tempore fune antiquiflìma: atque nmpliilìmas iftsc mcdela: : nec quifquam eft, qui ad priilinam dignitatem has cafHippocu- <jern revocare tamifper cogitet. Porro Hippocrates , primus Huju» «- medendi magifter ,horum minifterium tanti fecit, ut peculigumcn«» ari, licet brevi volumine, comprchenfas volucrit horum utiqu’ utUi-*’ litatcs. Confeffum autem eft 8c pro comperto ftatutum apud t»s. omnes doftos, non fcripfiiTe tra&aflèque virum hunc maHieron gnum, nifi magna, & qua: piane neceflaria cognofceret. Qucm caid«nui. au£torem fequutus Hieronymus Cardanus, vir in omni difciplinarum genere incomparabilis, quam multum ac varie ferviat medentium votisaqua, librum confcripfit. At utriufque nos veiligiis inhaerentes univerfam , qute in externa: medicina: ufus faciat, materiam colligemus; fimul ctiam , qua: fparfim Galenus, atque alii hoc genus viri de eadem referipferunt, addituri. Jam autem inde incipiemus. C A P U T

D e A qua , & primum de hujus , ut ojfertur ujìbus. a conti** quam medendi viribus admirabìltm effe neceffe eft. Ignis montura, xJL cn im , quod eft hujus contrarium, cum tot tantaeque probins t- virtutes apparuerint in Pyrateehnia -, totidem aqua inefle , fncuUitfbM confeutaneum naturae videtur. Ita cum fumme calcfàciendi p.ircui elle, ac perurendi dotes nacìus fuerit ignis: intenfe etiam refrtgerandi atque madefaciendi vim aqua , quae primum frigidorum atque humidorum eft i.Jimplicium capite 3. habebit. Certumque,eft quidqutd rerum refrigerat oc hume&at, id aqua par tici-

T r i m k m s h i s C h i r u r gi a . 185 ticipatione faccre. Unde quidcm inflammationibus, igni fa-ealenuscro Sc eryfipclis, calidiffimis affedribus, ( 14. meth. c. 3.J cun£tis ad fummam caloris partibus circumfuG exfuperantiis, fi ve quidem cum humore conjunéto, five fecus (intempéries . has vocantj) quam utilififima eft aqua. Et Hippocrates in l. ^ humid. ufu dixit: Aqua frigida prodeft populis rubicundis, & c.g ‘d* Atque hac quidem nedum utimur, cum prælemes calidi cx-tatcs' cefius inftant; verum Sc cum futuri prælèntiuntur. Quippe primum omnium reprimentium efi aqua. Ita feienter faccre con fiât eos, qui, cum aqua fimplici uti non liccat, unguenta refrigerantia dum componunt, aquam frigidam admifeentj atque hoc gutcatim , uique dum concorporata fit*, quemadmodum nos in Pbarmaco-cbirurgico cap. de refrigerantibus explicavimus. Sed' in vitiis foluta unitatis valet non minimum aqua j five f0‘}jîam quidem ilia recentia fint, feu vetuitiora. In reccntioribustato* um quippe , quæ vulnera vocantur , infeftifltma qua.-datn mala prohibée, id e ft, phlcgmonem Sc fanguinis effufionem fri gida , convulfionem fervida aJ uk(jj Quod ft ulcus cum fra Sura fe offerat, ('exemplum calcis^rn f«proponit Cardanus) aut ubi conjunSum ulcus non appareat j *«»»• aqua multre calida ptrfufione utitur Hippocrates /. Z . de frail. ftuiac Sed Scfine ulcere induila fractura, cum tophus jam in ea fer- o f f i s , coaruminari ccepit, fotu calidar gaudet. Evocatur enim & at-8lut,aa". trahitur abunde materia, unde callus nuttiatur. Quod 1. ie \ tûatK ’ frail, faftum à Sene legimus. In frailuris vero ftmplicibutetl*™ sfJV quantus aqua calida fit ufus, diferte docuit Galcnus in com- cib„51.mp 1 ment. 3. de offic.med. text. i f . qui Sc in deligaturam ctiam in-Vctufti* k fundendam aquam voluit 6. mtih. cap. p. Vetufia vero & cm- c^’usTi*' tumacia ulcéra fie curai i pofie Galenus ftatuit in 4. de comp. c«ibu». med. per genera cap. z. fi fpongia in his impofita continue & indeficienti aqua frigida madefadtu foveatur. Quam rem & Gabriel Fallopius, vir medendi callentiftimus, cxperien-A<Jtia eti. tiam comprobafte teftatus eft in lib. de ulcer. Taroetfi vero am uiceriHippocrates aqua videatur interdixifte pro curandis ulccri-û0sda0^.' bus univerfum : nihilominus in quibuidam cx his commenda- cundum ta eft ab eodem Hippocrate in lib. de humid, ufu ; qui dixit •-f ^ octar Ulcéra calida gaudent, Sec. Et ex confeffo aptam dicit ulceribus puris r

,84 Efthiomenis puris , herpetibus,

A v r e l ii

S e v e r in i

(ft pifeatorum ulceribus, (ft ex ulcer¡bus volantarits, (ft involuntarils , (ft qutecunque pra frigore ulceranw , (ft herpetibus efthiomenis. Et Celfus /. 6. cap. 8. rnres exulceratas aqua Naribus cxulceratis. calida vapore fovet, femel atque iterum approbant. Similiter & Ulceribus ulceribus colis aquam calidam bis approbat leo d .c. 18. Macolis. Hcrpeticis. jus autem eft,quod ulceribus jcrpentibus eandem adhiberi vult 7 . f. c. 28. §. 4. Perniones etiam, id e ft, ulcera quae ex frigore in pedibus Pcrnionibtis. & manibus oriuntur, aqua multa calida fovet /. eod.(ftc. §. 6. Plagia. Quid quod & frigidam plagis injicit /. eod. (ft cap. z6. § zo? quemadmodum tacit & Galenus/. w.fimpl. medic. F. Q yiUlce ribus dem Galenus 1 .fimpl. dixit: Aqua potabili fanantur ulcera cacalidis ficlida & ficca. Et /. 4. de comp, med.per gen. cap. z. aqua frigicifque. Dyl'epuda balneandum praecipit ulcus deligatum. Et l. eod. cap. 14. loiis. dyfepulota & cancroia ulcera tepente aqua voluic perluenda. E t l. eod. cap. ult. vetufta ulcera primum aqua abluit mox airuginofum imponit mcdicamentum. Et l. 4. meth. med. c. 2. Ulceribus ulcera fqualentia & ficca aqua temperata juvari dixit. A t su veiuftis. itor Jibri Dynamidion, tineam, qu;e fotu fuilli hepatis mediUlceribus iqualitli a cata fuerit, frigida lavat aqua. E t Rafis inquit: Saniofts uU Ad »chores ceribus fem e omnibus aurium, nafi, palatique conducit: expurSc ceri». gat en'rn atque exficcat deloremque mitigat: gutturis abfcejfibus Aqu* ex auxiliatur : moleftias (ft fymptomata , qua ex morfu accidunt fuillo liepate me quadrupedum mitigat: confert & ad pruritum. Scd fiftulis medicata. dendis non nullo ufui eft aqua *, de quibus loquens Hippocra tes ait in l. de fijl. Pofiridie aqua calida multa perluere locum 0Ulceribus portet. Deindc cum de pituita ad eundem locum decumbente difi'aniofis. ferit, ad dit: ut ager in calidam aquam demittatur. Gutturit Credit autem Cardanus faitum hoc non ad detergendas forabfcefiibus. Ulceribus des tantum , fed ad callofas ulceris tunicas computrefaciendas. ex morfu. Prurigini. Omnibus autem modis mirum atque adnotatu dignum eft , Fiftulis. quam ampli & ad am fiftulas ufus fuerit aqua ipfi Hippocrati Cardano l. de fiftulis %. & alibi. Haitenus haec Grteci Latinique. Casc i polir us Hippocratis terum ex Arabibus & aquam calidam ad ulceratam partem, fed locus. exarefeentem adhibendam ad ufique ruborem praicipit Avicenna. Quam rem approbat 8C Hieron Fabricius lib. de ulcer, c. f . Atque hsee quidem in ulceribus. Vulneribus vero recentiVulneribtis receatibus. bus non incommodam aquampuram experti fumus* fi m odo& pura

T rimembris C htruróia. i8f pura fint illa (ut requirere videtur Philofophus feft. t . problem. fO.) & in carne fola recepta: ilio tamen obfervato, ut cutn exficcata firtniter adhaeferint finteóla, hasc nifi cadem aqua roadefaéta non refolvamus, ne di Hrafta carúncula , qui veluti tener cafcolus eft fundatur fanguis, qui computrelcens in faniem abeat. Lcniter ergo tra£fo.udaeft i'uperficies plaga;, & nihil perturbanda: fic enim lente inducetur cicatrix. N o - Ce)fo sd vum autem non e ft , curatas per aquam fimplicem plagas re- recentes centes. His enim ufibus approbavit eam & Celjüs l. f. c. §. glutin. vuln. Se §. de ratione viSlus vuln. Se §. de curat, adv. aqa* *fa*. profuf. fangu. Se 1. 6 . c. 13 §. 2. F. £5? I. 8. c. io. Sed omni um maxime obfervanduseft. §. 26. in quo loco frigidam medicamentis omnibus peregrinis conquifitis Se compofitis pra> tulit. Laudavit quoque in hanc rem aquam Dioicorides /. f . Diafcoric. 95. 5 c Galems l. n . de fimpl. med. fac. c. de fpongia, poll Agdut. hos vero Aetius 1. 14. cap. z 6 . Nimirum aqua, ficut Vidio vmHw-FIo. placuit in oper. de cur. membr. I. 6 . cap. 3. purum uìcus fervat 5ientmu5influentem humorem repellit, £f? naturali calori autto fànitatem<xmd pr*. reftituit. Quo nomine, inquit ille, poft fe&ionem oifis Pau- £** “*««• lus jíEgineta l. 6 ■ c. 90. fuper plagam linteum imponit aqua us 1<1U3' 6? eleo madefa&um. Facit ctiam ad fauciatos ñervos, die ta men feptima preterita, doloreque prius fedatoj ficut adnotavit Andr. Baccius l. 7. de therm, c. z. Qui & lib. z. ejufdcmNetvi, fw. operis c. r i. narravit vulnera multa Amplici aqua le ìanaife.«ì*«'*Ad fummam concludens autoritate Galeni citaiis locis h xc ; quod aqua detergat, confiìpet, contrahat, repellat atque arrin gai , cohibeatque quod excernitur, £5? demum ad cicatricem per- . ducat ulcera. Remedium quoque aqute tepida tum pura, turn oxeltso commiftte probavit Jof. Qucrcetanus Sclopetarii cap. f. Prxter ha:c autem omnia vife, Se qua: nos eadem de hac re in Traumatica reflituta fcripfimus. Morbis autem conformations an occurrit? Enimvero maxi- MoiKis coanie, quando vel ipfe Hippocrates ditto l. de humid, ufu inquit : Humores quoque in articulis, ac dolores fine ulcere, & podagri- Extòmet°s > £if convulsa, plurima ex bis frigida multa affufa levai at- rc'" ti-i1‘?a< que extenuat. Scd Galenus cedemati curando aquam aceto varie doiemibu». miicec, tum 14. meth. med. c. 4. tum edam z.artis curat. arfcenvuiGs. Glauc. c. 3. E t eod.l. c. 2. ad ìnfiammationem aquam ipfam Aa pro-

iSrf

M. A t t r e l i i S e v e r i n i

proponit adhibendatn ex fpongia. Ec 15. meth. c. f . irrita. tam fhkgmonem eudem ex aqua fpongia mitigat. Inflatum vero teflmo. m inteftimm expercuffo abdomine prolapj'um, quod reduci facile Suumis. non poteft, aqua calente fovet l. 6. meth. c. 4. Et flrumas miPaiotjdis. rabditer, & fæpe etiam parotIdas, ajfidua calida afperftone fanari profeiTus eft Archigenes apud Galemrn 3. fecundum loca c. z. n*morihoi- Sed tumentibus hamorrhoidis, ut dolor, qui maxim us eft, tum ori rcdetur » nihit balneo utilius eft : &ft anus ardeat, frigida foS T »- mente nihil praftentius. doii. C A P U T II. In flim m a -

1> e a q u a ca lid a ujibus. d proleclandum quoque •venarum fedis fanguinem , poftquam hirudines exemptæ funt, utilijftma eft calida. EmotientiProcter hæc Sc emorientibus locis, id eft, à nobis vocatis bus locis. gangrænis, utilem aqua calida perfuftenem dicebat Hippocra tes in l. de humid, u/u. offibus Ad revendus quoque fifforum offium capitis plagas aqua caliLuxatis A* Pcr Ipongiam fotum commendavit Cornelius in libre 8. c.4. Ad hæc luxatis non mediocriter conducit : quod demonilravic idem Hippocrates in 3. off. medici tex. i f . de aqua dicens : Multitude ad laxandum & attenuandum, See. Quemufumquidem explicat Oalenus in comm, de perfujîone aqua, quæ poft refolutas fafcias fraftis offibus adhibetur. Siquidesn ubi accide n t huic aqua calida fotus, remedio eft. Quam rem in 4. de fraci. articulis manuum pedumque cum ulcere luxatis exfequutus Call« prx- eft Hippocrates- Neque aliter quam laxando in his perficitur. naturXo- Attenmndo vcro beneffccit calida aqua diu multos dies adhibidus expo- ta , ut in callo fraci is , præter quam aut jufta natura, aut fcem?cie* hanc .iniPiciens medicus velit, accreto. Quid multa? Tam A d îùxata Pr°prie debctur luxatis aqua calida, ut ab initio , cum repoeommode fitio mftuuitur, vel vulgares medici neceflarium ejufdem urepouea a. fum & cognofcant & opere commonftrent. A t Hippocrates hoc in reponendisfpina vertebris facit tertio de articulis. Celfus vero l 8. c. 10. quotiefcunque refolvitur membrum, calida aqua jovendum eft, inquit.

Jam

TPr i m e m b r i s C h i r o r g i a .

-7

Jam autem doloribus, an fuccurrat aqua, inquiramus. Re- Dotoribw. fpondetHippocrates in l. de burntd.ufu, 6c Gulenus turn comm, z. in l. Hipp. de villus rat. in acut. text. z. cum in l. de remediis

parata facilibus : univerfm aquam calidam mitigatoriam efl¿i ¿S? ex aqua fomenta ad dolores partium externarum utilia ftatuit. Quod idem vir confirmât in 6. de morb. wig. comm. 6. text. f. At libro de affeiï. dolori dyfenterico adhibuil Lajfitudines c - L4flítadill¡, tiam mulcent aqua tepida lavacra z. de fimpl. med. fac. cap. Z f , ulcerofts quidem, ut 4. tuend. fanit. tenftvas vero & phlegmonofas, ut 3. ejufdem: quippc, quod humiditate inftrumentorum corrigant ficcitatem,6c caliditate tenuem atque acrem humorem digérant. Privatim vero conducit aqua calida fomentant in his malis. Ceph4)#s Primum cephalaa, fecundum Aurelianum l. 1. chron. c. 1 •pieuúúdi. Deinde pleuritidi, quem lateris nos dolorem dicimus, Hip pocrate & Galeno teftibus comm. z. de vicl. rat. in acut. text, l. Porro ÔC dolores oculorum levât. Hippocrate audbore 6. apb. 51. E t horum acres fluxiones ÔC lacrymas repritnit, Hipno-ocuioium crate audtore lib. de humid, ufu, & Galeno 15. metb. med.c. c U1£l zz. 6c Celfo lib. 6. c. 6. titulo, qui eft de alio genere inflammationis. Ad duras craffafqae palpebras calidam multam aquam Ad dm*» affundi. vult idem Celfus l. 7. cap. 6. §• z<5 . E t ad prurientes 0culos Oftavius Horatianus lib. ad Eufeb. 4. E t ad fcleropbthal- & ad tumiarn, id e ft, aridam lippitudinem permulturn earn laudat™™ ?IUU‘ Avicenna l. 3. fen. 3. tr, 3. c. 16. è junioribus vero noftrisAiid* i¡pLazarus Sotusiw comment, ad Hipp. lib. de locis in homine num 47- [,'"d,^'tus. Dolores vero aurium ncc minus calida ex aquafomenta levant, Aunum dout teftatur Hippocrates /. de affect, circa initia, 6c Corneliuslonbusl. 6. cap. 7. 6c Galenus 3. de medtc. local, c. 1. de auribus exul cerans , & Alexander Trallianus 1. 8 . c. z. Qui idem Galenus 6c parótidas dolentes levât aqua calida fomentis citato modo l. medicam. local, c. z. Dentibus dolore *8ûQuû$"calidœ vaporen approbavit lib. 6. c. 9. E t tonfillis, doñee fuppurent ac per fe aperian Toafim». tur, l. eod. c. 10. Dolori vero ufliloci levando calidam f o v e t J “ * Razes lib. diviftonum. c. 103. _ TeuCs huAd laxandas etiam levandafque intentas partes capitur pru ^ denter calida. Cujus rei gratia & gênas calida fovet Hippo - pbw. Aa z era«

1 88 M. A u r e l i i S e v e r i n i cratcs l. z. de morb. nu. 2.6 Ët Celfus l. 6. c. 18. lemmate de colis merlus, tutn fomentavi , tutu folium imperat homini. item /. 7. c. 2.6. §. de curniiorit ab evulfo calcalo. Taceo, quod fomentarti aqtue calentis adhibet per tQtum corpus Hippocrates qui veratrum afiìmpturus eft, ejufdem rei gracia, i, z. de morb. t. l i . Ad liquandum lac fcet£ mulieris, quod in cafeum concre¿¡quando giirmo fc it, multarti Òt dia affufam aquam valere prò comperto relatìii. fert Mich. Savanaiola in opere prati, trail. 6. c. i z rubr 3. Ad reponcuda quoque inteftina in ventrem transfojfum Gale* Reponendìs ntiiti- nus 6. mctk. c. 4. ad dolentem quoque & infiammatavi federa Dolenti at-& retlum inteftinum , utendam live defejfu, live fomenlis aque inflam-quam Hippocrates docuit in I. defifiulis. mm. 5. maw udì. Ad prteparancia, id eft , attenuando, fugillata, ut mox impofitis diicuiToriis deleantur, (arfenicum citrinum cum aqua Attenua docoriandri laudar Rafis frati. 1 . . . . . c. U f . ) aqua calentisvaDetegendx t or °Ptimus eft eodcm auétore. Jqute calidce affufu ad attenu a i . " andarti membrum ad detegendam & curandam meden't venam utcndum vult Avicenna l. 4. fen. 3. frati. 3. c. zz. Ad vtnas vero pedis Se fapbenre hac utuntur phlebotomi noftri. Vèrum enimvero haud pieno femper cum fru£tu. Felicius quidem antiqui, ut teftis eft Oribafius l. 7. colletì. med. c. 9- in bal neum demiffis hominibus & membro extraéto fic fanguinem detrahebant. Quod adverfum fagaciter ab Hieron. Mercu riali l. 4. de morb. mulier c. 1, quod eft de menfirutrum defettu , laterc te nolui leftor. Generai t ^ erum quid multis opus eft? Brevi rem concludimus. Frequentifiimus & plurimus (inquit Galenus comm. 6. in 6. de morb. mam com- vulg. text, f.) in doltntibus particulis calìdte efi ufus apud medij'ci“ cos : nam (fi contenta relaxat, (fi completa evacuai, (fi refrigeìids. rata calefacit. Addit ad comm. 3. de offic. med. text. i f . quod fàgciùùi wlcfatta refrigerai, calortm evocans ad exteriora , (fi utili hucorrigenda: more madefadendo, ltemque Se intemperiem fìccam corrigit cartemp«rì"i' nis » 4 ' m. c. z. Carnemque ipfam excìtat vapore ; ut in ique huju«quit Celfus /. 7. c. 9. quod eft de curtis> & /. 8. c. 4. & c. 6. hot* re paralumi, fed l. f. cap. z6. §. zf. planiflìme. Quam quidem rem Celfus imitatus eft ex Hippocratis i. de offic. med. text. if . Nam vero praeter hunc ordinem prcecipuas alias aqux fàcultates enumcremus. Aqua

T rimembris C hirurgia.

189

Aqua calida modica mollit & came reflet, 1. offic. med. text. ‘^°*1({c"1dI! ’ i f . Quod fpeclat quidem ad molliendum , Jclenpbtbalmiatn.coCm Ptofic curat Paulus l. 3. cap. i t . Quod vcro ad farcofin, ad pu-™‘ ® n0dam\ piltec tabetn 8c oculi maciem principio morbi adhibet Aer.ius U- pbiaimi*. trab .t.Jferm. 5. c. f 3 . f4- Ad mplendum quoque vulnus pro-*ig£u* ficit plus niultis balneum rarum, autore Cello in t . f. c. 1 6 . §. deimplendo vainere ex aqua: id enira interpreter calida, ut calorem partis excitet 8c foras eliciat. Sed 8c curtis ad glutinationem promovendis aqu<e vapore utitur idem Celfus /. 7. c. 9. Aqua calida plurima moliit, laxat ^ & attenuate ibidem apud Hippocratem, Quapropter 8c comm. 3 l. de rat. vitt. in acut. fp. & /. 1. epid. feel. 3. part. 13. in Mythone ad hamorrhagiam minus quam par eft fiuentem prolictendam, aquam dulcem calentem capiti frontique inhindit. At Celfus moliiendi La*andoexemplum reliquit in duris ani rbagadis , condylomatis , callis, l. 7. c. 30. Qui 8c mternarum faucium exulceratimi vaporem calidnm ore recipiendum przecepit l. 4. c. 4. §. 1 Ita 8c hordeolo remolliendo O&avius Horatianus l. 1. ad Euporiftum c. 10. Quo item confilio Mefuaius providus vir, albuginem, id eft, cicatricem oculi eximendam vapore & fotu multo aquee ca~ lidct prseparat. Aqua temperata aptifima eft ad puris procreationem ■, Hip- fur; pie, pocrates l. de humid, ufu apertis verbis, 8c Celfus i. f. c. 2,6.v°«ndo* §. zi. qui eft de ratione villus ,8c /. 6. c. 10. 8t c. 13 8c Galcnus in /. f . defimpl. med. c. p. 8c 4. meth. med. c. f . 81 Oribafius Sardianus lib. p. colleH. medicinal, c. z 3. Quo confilio 8c ad reduviasCive paronychia Grtece di£ta proponit hasc Pau lus l. 3. F. Quare non incommode faciunt h i, qui ad prove- r*tonjcandam medicis fonticulis faniem deficientem ejuimodi fotu con~c1“''' fueverunt uti. Aqua ofculorum aperiendorum vim habet; Galenus de cauf. rsttinm morb. cap. f. Leniendi quoque pituit* defluxus medicantentum aps' pofuit Celfus l. 6 . c. 6 . §. 1. 8c 2. Ad haec 8c cauftico felicius promovendo a partibus fubjettis, fovendas aqua calida eafdem, ufque dura ruborem contrahant, adnotavit reefe Thomas Fienus 3- de cauter. cap. 13. Sanguine nimirum accito dexterius calor exfequetur a£lum. Aqua calida fudores movet j au&or deSaiotibui Mra ifteri paulo amplius quam medio. roovend»«. Aa 3 Item

ipo M. Au r e l i i S eveiunx Attoiiendis j tcm intumefcere facit corpora & horum partículas j lib. de panibus. fami, menda c. 7. Item & detumefeere tumentia facit. Quo ufu eft apud Celfum /. 7. c. 18. ConvuifiConvulfiones fedat: quod primus Hippocrates dixit, & turn ®ni* idem ipie audor f . aph. z i. tum G.ilenus in comm. cxplicarunt. ~ ir pernioniConcoquit Se digerii. Earn ob reni ufurpata per Cclfutn L bus' p. c. z 8 . ad pernìom, & ulcera, qua: ex ¡rigore in pedibus ac Hypogioffi. manibus oriuntur. Hippocrates vero z. de morb. ad hypogloffin hanc adhibet per fpongtam. Excogitarunt 8 c in aqua calente ufum aìium piane predarum, qui averforitis e li, medici folertes. Inter hos Gerardus de So le & Marcus Gattinaria> qui fub catarrbo & bamorrbagìa i f fynamhe manus pedefque extremos in aqua delineados prasccpit fuis locis. Cruftis uft!» Ignis crujías frequens adhibita rejolvit, ut cognoicitur ex 11icfoivendis. jQ Cornelii Qelfi m l. 6 . c. 7. §• qui infcriptus eft, ad gravem Apoftcmati auditum, & tradii AlbucaGs /. z. c. 6 p. Servii & apojìemati t" hìhtaii-proibendo, quad excitarent cucurbitula, anbrocha modo a dibi ta-, Avicenna l. i.fen . 4. £• iz . calida furas venas iff arterias, £ í»«d? difcjndique debent. Quamobrem angiotornite maxime fervit. Teftimonio poteft efle id ,quod feribit audor anatomes vivorum c. de venís p. i i . B. Evocandas vero hamorrhoidas calida fovet Hippocra tes l. de hamorrh. n. $ .8c 4- -dd exaltandas vero arterias temporum eadem utitur AlbucaGs l. z. c. 3. Plura de hac & de te pida leges apud Actium /. 1. fer. 3. c. i 6j . Hippo«*Ad extremum multa brevibus de calida facultatibus com* rd derba plexus eft Hippocrates ipfo l. de humid, ufu, quae funt: cutis 1 i U1 us' dura emollitio , difienta laxatio , nervorum carnium hurnonm fub cutera effufto, fudoris fecretio. Humeñare proiezione, velut nares, veficam, JlatuS. Incarnare, attenuare, liquefacen, mi ntiere, calorem revocare, calorem difpergere. Somniferum e/l, i f in caput £s? in alia membra, convulftonum, tenfionum mitigativum, dolores Jlupefacit, auris, oculorum, £5? quacunque talia. E t inferius: Calida oculis convenit, doloribus, f u p p u r atìonìbus, lacrymis, mordacibus, ficcis omnibus. CAPUT

r i m e m b r i s

C A P U T

h i r u r g i a

Ì9 t

I I I .

D e a q u a frig id a ufibus. ed aqua frigida Se caloretn ipfum cucirai : quod etiam abAqux fti gi. Hippocrate declaratum eft Kb. de humid, »/«; ita, ut ute-tes ros prolapfos & refrigeratos ita foveat l . z . de mori. mul. num. u,« h pioz8. & zy. Nota vero 41 hyftcricam mulicrem, quae a.P° refrigera* ple&icae modo jacet mortua, affuià ad crura St manus.hbe-tis raliter frigida revocare docuit. Adhuc Se calorem repeliit, ||# de fimpl. m. i f 1. de comp. med. per. gen. Quare locis Superi- flux.ombus. oribus imponi pro defeendentibus humoribus arccnuis oc do- hu<^*“ib‘l*s lori prsevertendo lolet: ut fecit Celfus; qui /. 7. c. 7. conctfis cuiukndi* Ì3 confers palpebra frigidam imponit ex fpongia. Frigida quo- £££** que ad id rei fovet partes ad contegendam glandem diffefìas l. 7 parribu ». c. zp .f. Cogit & claudit ruteni, 3. de Janit. tuend. Se comm. f • tlla5 aph. zo. & f. de fimpl. med. fac. c. 14. 8c Aetius [enti. z. i . mendx zz8. Qua: etiam ad falidas prolapfas partes revocandair valet. Qiiare ad reprimendam contumefcentem wvam ea ufus eli Come- rioiap k lius /. 6 .c. 14. E t ad procidentem ocuium fproptofin dixere GrceciJ frigidam affundendam vult Avicenna/. $.tr. 3.^,. c. ;z. Omnium vero primus Hippocrates l.de ferii, m. i7.Tub«rcuUs. prolapjam vulvam aqua fngìdiffima [ab divum expofita reftituit• Item corpus robota t, Si cutem denfam 8c durarti facit. z. de fanit. tu. E t frigida (inquit Hippocrates l. de humidorum ufu) conve nti doloris exortibus valde rubicundis, & qui collcftiones tu berculorum juxta venas habere Jolent > qualìa Junt ulcufcula ca- Sanguini* pitìs manantia, i f circa thoracem, i f alia dura. E t rurfus i- protiuvùs. dem fanguinìs prufluvia fifti per frigidam advertit y. aphor. E t /. 3. de off. med. tex. 30. ad fluores uteri rubroi, quos recens ma£fcatas vidima: comparai & grumis pellucentibus prodire dicit, compefcendos aquam frigidam 'ventri profundit, ac linteum tenue molle rafum (ita credo equidem dicere voluit, non, rafuram) aut fpongiam madentem ipii adhibet. H fmorrhague vero fiftendee ad caput frigidam aiFundit Alfaravius traSl. z.prati, c. f . E x nivali imbutans fpongia Princeps/. 3. fin. 3. tr. z.praSi.c. 1 f. ad agilopis uflionem, ocuium defendens

i pa M. A v r e l i i S e d e r i n i circumponit : quod ex Aedo lib. y.c. 8 f. potuit didicifle. Eodem modo earn Celfus adbibet /. q. c. z6. & /. 6. c. 18. §. 3. qui eft de cancro colts, 6c Paulus l. 6. r. 54. 6c Albucafis 1. 1. cap. 48. 6c /. z. cap. 3. qui 6c nivali ad hanc rem utitur: ve runo tamen fervala norma per D . Hippocratem propofita l. q. apb. Z3. ut non fuper ipfas partes unde fluit, fed circa hibeatur. Quanquam aliquando & ìndijjìtis imponi frigidaiti nivo[am ex ulu eft. Atque ita ftillicidiunt ad caput ex aqua fri gida facit ad bremorrhagiam M . Gattinaria -, fortafle quod ex Ariftotele [eft. 33. problem. 6. didicerat: frigida aqua ajfufa in Hiftoria f adem eJuf i ue bamorrhagiam patitur banc finire. Thomas H*morrha- Campanella conterraneus nofter largecuidam profluente fanguijii namim. m ¿¡e naribus, teflibus in aqua frigida detentis fymptoma fuflulit. Quod credo legerat apud Galenum l. de fecretis, aut qui 6c calidum pedibus adhibet, apud Àvicennatn l. 3. fen. 4. tr. 1. cap. 9. aut ad hujus viri veftigia fequutum Savanarolam tr. 6. c. f. rub. 3. E t Alex. Benediftus lib■ q. cap. 8. liquorem gelidum adhibet : qui alias lib. q. curat, c. 11. frigidam teflibus ajfufa m confenfu quodam occulto vaforunt fanguinem fluentcm re vocare teftatus eft , non fola aut vulgar! avertendi ratione. S i mili confido 6c Nicolaus Pifo cerebri membranarum inflammationem contemperans in phrenitide teflibus aqua gelida madefatlis curationem inftituit lib. 1. de cur morb. int. c. io. Aqua aceto mifta tefles in hcmorrbagta tnadefaciendos meminit Amatus L u fitanus cent. 6 .cur. 6. Sed Hercules Saxonia lib. 1. pantheimedicinalis c. z. ut tefles madefaciendos viris, fic mammas feeminis docet. Quippc mirum, quantum adeo contnunicent hae cum fupremis iftis partibus 6c capite. confenfu* Quam rem quidem divine cognofcens idem Princeps I. 6? rum"um f en‘ tr • *• C' 1 ?• eofdem tefles cum ano perungendos [amfupremi* pfuebino atque aliis hujufmodi collyriis in pertinaciori catarrho cViarrhis. decrevit. In catarrhis vero fanandis calidam ad tefles affundit Mefuaeus /. z. fumma 4. cap. 8. 6c hunc fequutus Michael Savanarola /. q. tr. 6. c. q. Hjcmorrha- ]gt eofdem ad infrenmdam hamorrbagiam narium aftringit. im.” n Quod 6c Gul. Rondeletius facit 1. de cur.morb. c. (S3.6C hunc fecutus Jacobus Pons medicus Lugduncnfis in Ifagoge medi ca. Hemorrhagic mrium flflendc frigidam omnibus modis admini-

T r i m e m b r i ®C h i r u r g i a .

19?

miniftrandata Michael Savanarola citato modo loco^ prieccpitj, atque ctiam one continendam, gula ex panno adhibendam\ ad fpatulas, & fiumen, & ad fedem affundendam aut admovendatn. Continendam quoque ore £5? fape remutandam frigidamì egreffo è caìido balneo, bombii, f«/«J gula birudo inbaret, jubet ctiam Savanarola Ir. 6- f • 9- tube: 4 ' Dulentibus vero dentibu; d0¡oi; deapamiculo; duplicato; esteriori loco refpondenti nivali aqua imbuto; fefe impoftiijfe perpetuo cum fruita refert idem tr. eod. c. "j. rub. j. ea fcilicec beneficii rationc, vel quod ftupefacit, vel quod per accidens attrahit ad partem calidum , quo difcutitur do lor. rV/ff?» vero fymptoma fanguini; tollcndum, & capiti oc /pattili; frtgidam aquam affundendam idem vir. prxccpit. Quod nudo homini faciendum voluit Gabriel Ferrarius /. i.fy lv . chirurg. adverfione 14* & Gualterus Bruelis in prax. med. In aquam nivalem immerfionem inferiorum artuum, donee ißt torpefeunt, laudavit Alexander Benediftus l.de morb. c. 9. A d pe do; vero frigidiffimaro affundendam in eadem hamorrhagia voluit O&avius Horatianus 1. 4- ad Eufebium. pag. 90. Quod imitatus eft fortaffc Jac. Sylvius,qui adverfu; menßum profluvia fce rnirne tibia; adufque femora immergenda voluit /. de menf. mulierum cap. ißt. Adhepatì; regionem imponendam è madido panno nivalem aquam ad eandem hamorrhagtam propofitum nobis eft ì Bertruccio Bononienfi laudato in re medica viro ir. q .fiil. I. c. 1. Qui vir £5? Ir. p.feSl. 5. c. z. infeffu aqua frigida ufque ad umbilicum prolapfum inteflìmm docuit reponi. Tollit Se frigìda ßngultus inopino affufa homini, qui infoienti eju; moleßia singnitui. torqueitir, remedio felici •, fi credimus Ant. Guainerio com. de paff, ßomachi c. y j . Quoniam autem nivalis aqua meminimus, ha:c infuper dicemus. Et ambufli; affufa prode/ , autore Rha- Ambuftu. ze in l. 7. ad Manforem c. 18. Ad fummam tana atnplivaga varieque utili; eft aqua five calila five frigida, ut Hippocrates 8t hujus maximus obfervator Celfus nil ufitatius, nil celebrius omnibus in morborum curationibus habuerint. Atque harcquidem ànici; five potabi li; aqua valet.

CAPUT

i A qu a per m u titi! omnes exfic cant. Aqua hoidci ncque

i>4

M. A u r e l u S e v e r i n i C A P U T

IV.

D e aquis alìis commijìitiìs.

ed de aqua potabilis uiibus ubi peroravimus, jam de aliis doftrinæ complemento diflèramus. Has omnesexficcare proExficcanti- ^e^us Galenus i. de ftmpl. medie, fam i c. 6 . Itaque bordeé um quamn- aqua fimpliciter non iìc humeSlat, ut vulgus credit. Superat dam aqua- j1Jnc ]onge aqua fabrorum 6c marina, quæ liquido exficcat. f . paiatio & fimpl. c. 2. atquc ita, ut incorruptas carnes fervare quea t, G aThèrmàics 'eno au&ore in l. z . de nat. fue. His accedere proxime theraqux™ Ci males aqua videntur , quæ falis aut aliorum foilìlium infeftuOxyeratum. iara à natura funt nafta:, lìcut & Hippocrati l. de humid, ufit Ocnorucii! placet. Ab his oxyeratum e li, præfertim acrius: fed hoc hyvinì aqua, dromeli valentius e il, & hoc etiam cenomeli. Vinum vero ex£ta.eils 1 ftillatum penetrabili virtute maximum eíl. Sed fuper omnia Lixivium, lixivium cinerum £>Caqua prir/ue caléis loturæ maxime llrenuæ aituum m *unt exjiccandis humoribus. Porro lixivium ad inftationes artuum vuiueti fo t- y mufculorum probat Galenus 14. meth. e. 4. Se ad furdes vulvulnéraos nerum abfiergendas l. 2. ad Glauc. c. 8. & ad vindicandos à punam* ì tredine vulneratos ñervos 6 . meth. c. 2. Se ad contufos ñervos etivUi'dkàndisam ^ putrefattone tuendos. I. de comp. med. generai, c. 2. His comufia quidem omnibus ad ulcera , i f ad tumores, atque abf'cejfus aperhorded per- t0S n0H ^rtofque Utimur. luendis Hordei aqua celebratiifimi ufus eft in proluendis vulneribus tranfUi thoracis penetrantibus. Cui adpleniorem abjlerfum Jaccharum ira foni vuine- mifeent : ad pleniffimum vero adhuc & mel addimusj qua ad x ib u i c a m abfcejfuum finus extergendos £5? ad oris ulcera fordida utimur. m oda. Pituitofos, aquofos , ventofos, mi/lofque ex his materiis tuL ix iv iu m fc *qt * Cd*U mores» at^h æ cpodagricos , Sc arthriticos , & hoc genus omne, xnatis* em-vw/^dn lixivio fullonum aut caléis aqua difeutimus, Guidone, phyfematis.Gulielmo Rondeletio, ac Hieronymo Fabricio auftoribus. p o d 'll*’ Galenus vero oedemata lixivio fovet /. 2. ad Glauc. u n . Aqua arthntidi. autem lotee caléis difficilia curata ulcera madefacimus. Quod Jo. difficiiibus. Baptifta Porta in magia naturali & Jac. Vecherius in fecretoBaptiiu rum opere docuerunt. Idem ex ablutis, qua exuruntur, medij?“ b. camenih aqua valet. Etenim ex his aqua refidua calidee facultave dietim, tis ef i Galeno /. xi.fim pl. c. de oflreis. Aqua exficcandi

fa c u lu te

T r i m e m b r a

C h i r u r g i a .

ipf

Aqua fabrorum adftribìuria atque exficcatoria non partimeli • rum uftii unde ad [edera prolapfam eft adbibita l. de retried, parat. fac'd. Aàhxcadflrtngendispreferpentibus ulceribus convenit. Quare & p^oSp*'«ad malum mortuum ca ufus eli Guido tr. 6 . doblr. i. c. 7. '^ ^ ccn Aqua maris ad incipiente5 gangranas exery/tpela tranftmut&tas 0 lavai Galenus 14 meth. curativa cap. 3. provoiutos vero anum Aqua mari& vulvam Celfus l. 6 . c. 78. tit. proprio. Ad tentatos fluxions "? articulos ea utitur Oribafius lib. io . colletHan.c. 39. utitur quo- cnnbus. que ea Celfus ad excrefcentes fraHiorum ojjium callos 1. 8. c. 1o. F. fed Paulus ad perniones l. 3. e. 79. & adcontufa l ■ 4. c. 29. fcemibus. & admydriaftn Aetius tetrab. i.Jerm. 3. c. f i . & adexprefti- £‘°la£f“u[. onem acuii idem ibidem c. f f . Ad fcabiem amena & pruritum v* aniculis marinam valere Q . Serenus Ilexametra medicina c. 9. teftatur his VCrbis : ExcrcftémiPruritus autem [alias lavai humor aceti ^us ca!hsStve mans rapidi Judor. bus. con* Et Aurelianus hanc phthiriafe commendat /. 4. c. a. uti ad pt- ^ « r diculos oculorum Au6tor libri de remed. parab. c. l i . Majus au- ampliata:' tem ejl, quod hydropi quaqua parte difeutiendee ejuftdem ex [pon- pupilla. già vaporatus approbat idem Aurelianus /. 3. chrbn. c. 8. (ft ad mordicantes aftetlus veftctc encathifmata, id eft, in[effus ex ma-Phthinafi. rina probavic ejufdem operis c. 4. Ad decutiendas adhterentes gu Ite hirudities gargarizandam marinam voluit auftor l . de remed. aff«&ui vefacil. parab. c. z i. Ad vermes ulceribus diluendos Azaravius tr. ^ fudini te. 13. c. 14. Ad pTùhibcndas vero in coalitum palpebrai recens di[- figendx. febtas edam ejfe u[us marinam indicavit Albucafis l. z. c. 18.^'™^“* qui eadem ad idem opera ufus eft ibidem. Quod intelligens Jo-piohìbendì» annes Langius in epift. concifis fcarìficatìone locis gangrana pre■ henjìs marinam aquam aut fale infeilam affundendam voluit. A d sectis jam ulcera lavanda (ft detergenda earn probavit Avicenna/. 4 4- tr. 3.c. f. qui & adfugillata tandem fecit valentem /. 2. trail, uvandi«5’ 2. c. f9. verum audi qua: de aqua marls Hippocrates /. de hu- suguuti«. mid. ufu fcripta reliquit. Mare, inquit, pruriginofts, (ft qui ab acribus humoribus vellicantur, prodeft, ut (ft lavent (ft foveant runs uicc. ex calida. Aptum eft puris. Bonum eft (ft ad attenuandum, (ft tf^nuando."'" pifeatorum ulcera j hac enim ncque fuppurantur, ft non vellices. Ulceribus Et ad ulcera cuniculofa 8c depajeentia preferpendo [edatì acftftitft™ d“p°.5 velati [al, ftal/uge, nìtrum. fcenubi». Aqute Bb 2

i S>6 A llin e iTeredini,

peUendis.

u r e l i i

v e r i m i

j q ua thermales , præcipuê. quæ fe n earn ac magnetteam, naphtheam aut bitumineam fcatimginem, aut mìfluram tintluramve referunt •, omnes curandis teredinofis ojfibus atque his vitiat,s expellendisfunt accommodates, certis quoque partibus bcnefaciendi prærogativa gaudentes. Sed de his lege Andreæ Baccii opus de thermis.

C A P U T

T>e Vino. uiecribm O uccedit poft aquam de vino dici ; cujus magna laus eft in medendij & ¡Julceribus medendis, indicante luculenter hanc rem Hippopeiiuen is. crate fa uicer_ per jgj ; Ulcera omnia humeftare non oporet, nifi vino. Confirmât autem Galenus in 3. de meth. med. c. 4. his verbis : vinum igitur omnis ulceris, qua ulcus eft, optiukeribus mum ef i medicamtntum. Ad ulcus vero humidum plurimum comhumidii, mendatum eft ab eodem 4. meth. c. 2. Et ad vulnera diutur na commodum eft dulct vinum affidue adhibitum, inquit Hippo crates l. de humid, ufu. In univerfum vero lavat ulcus vino Galcnus l. z. art. cur. ad Glauc. c. 1. E t Celfus excifum hoc genus vino ex fipongia curat. 1. 7. c. z. F. Nimirum quod lenii 3. de compof. med. per loc. c. 1. Ita auflenm atque acerbum proptcrRepeiiendo.ca quod adflringit comm. z. aph. zo. & l. de hum. ufu num. 9. «/rodenti- frigidumque eft 3. de comp. med.per loc. c. z. Repellit etiam ... bufque vi- meth.c. 7. Convenit necefiario corrodentibus herpeticifque vitiis z. qùe’dyfepû-ad Glauc. 2o. item & dyfepulotis. Convenit & prolapfis, utpote iotis. ano vel vulvte j ficuti facere confuevit Celfus /• 6. c. 18. £>uo vino nó°&Pvui auft ero in lana pro fluxions coercenda vultutendum Galenus/'» 2. vx. * de art. curat, ad Glauc. c. 2. Nihilominus w expurgatoria vino finx£dl.dx non defideratur : quod aures expurgate feribit au&or/. de cathart. Expurgm/id dolorcs vero Icvtxndos non parum proficuum eft vinum. Doioiibu»*" Pro mitigando enim valentes habere vires dicebat Galenus 14. ievandis. meth. m. c. 7. Quamobrcm & oculos inter ccetera quædam Itvare feripfit Hippocrates I 6 . aph. 3.1. Credo equidem per narcofin ex fulphurea aliqua portione,quam ei Chymiftæ attribuunt. Quarc & dentibus dolore levandis illud ore continenPodagrx. dum vult Celfus l. 7. c. 12. Externis etiam medicamentis podaAtihrittdi. grjcorum y artbriticorumnon inutiliter admifeetur, ficut traditum eft 4. dt fanit. tuen. c. 8.

T r i m e m b r a

C h i r u r g i a .

197

E x vino collyrium afprituchnibus accommodatum fcc it Gale* Top glli5; nus 4. de comp. med. per ¡oc. c. 1. ex puffo vero t c f y c it e i. e. p u f colameli*. fts uvis & {ìcubus confetto v in o , tonfillis Sc colum ella paravit/. comp. med. locai, c. 3. ad f r a t t a tam utiles f u n i ex vino tin tta f a f e i a , «t nil: il his frequentine babeat H ippocrates/, de fr a t t . tota 3. F a -ftA 11' ttu m autern id propterea, quod rep elliti u t comm. 3. de f r a t t . tex. 3. Galenus oftendit. Q u in edam g lu t inare videtur. Q a a e ^ fitu » caufa e ft, quod in fr a tto offe capitis hoc loco cavifle auttorem ,ocpuFs. certum e li detetto jam offe. N os vero a d obducendum cicatri- obducendu ce u lcu s, quod fanefeere eccep ii, co u tim u r j approbante illu d p as'svu lg o , quod ore p ro tritu m habet: occallefcere per vinttm ulce ra. Illu d autem eo amplius fie t, fi aufierum fit illu d , & ma xime rubrum : quale ad adftringendum & reprimendum i f ad plagas cruentai cogendum cum prim is eft laudatum ab H ip p o crate l. de ulcer. & à Galeno fexcentis fere locis. H i quidero atque <r/»,quos recenfere non lice t o m n e s ,v in i

6 . de

Poft h x c

funt

ujus in re chirurgica.

C A P U T

VI .

\DeAceto.

ino proxim um e f t acetum i quod r e fr ig e r a g li, ex fi sca n d i , reprim endi, ¡addendi , d ifeu tien d i, abjorbendi , adfiringend i , putrilagmem f i f e n d i , medelas in profundum p r o v th en d i, dolorts fop ien d i, atque alia plura commoda inclucendi ufibus valet. Quae facultates omnes cum oxycrato in fin t cxplicatae pofte-

riusj non e ft, quod hic eas inculcemus & du plici legentes labore gravemus. Hceto gargarizatus ulceribus oris pu trid is aptus efi ufu bonqrum Sc Avicenna: in l. z. tra ci, z . c. 77. quo loco peculiari- ¿¡s. ter aceti fa cu lta tes propofuit. J c e to madentem p a n n u m , ne iafiaramatione p ro xim o partes concitentur, ulceribus imponit H ip - tione parpocrates l. de ulc. & circa luxatos articulos Celfus l. 8. c. ^ Quamquam hydrel<eum legendum utendumque ve lin t F ^ a u l - ai tius & Fuchfius cum aceti momento com m ifium ■ Idem CelfùsDjnnbu»^ ulcera innocenter aceto comprimi d ic it /. 4. c. 4.§- de diffic. [pirati- nutantl di. Hceto dentes male gingìvis b a r ente s fir m a i idem C e liu s /. 6. Bb 3 e. i f r

tp 8

Hrmorrlu-

M. A v r e l u S e

verini

levat Rhazes. A ceto fanguinem fupprim it C e llu s fin g iv is incifts l. 7. c. iz . & incifa cute capitis l 8. c. 4. & excìfts fcro ti membranìs l 7. c. 1 9 . f u b F . & exctfo ad calculum eximendum p e r in e o l. 7. c. z6. §. de curatione poib evulfum calculum. S im pliciter autem omnem fanguinem aceto f u p p rim it idem audtor /. 4. c. 4. & /. f . c. z 6 . §. 18. qui in fcriptus ed de profuson e Sanguini s , profeflus vehem ent illu d a d f a n guinem [upprimendum e f e . L ib . vero 8. c. 4. practerquam in cutem capitis profundentem fa n g u in em , edam in membranam id infu d it. Albucafis item lib. z . cap. 54. exfeftum ja m lingua: v in cu lum non alio quam aceto d ilu ii. E t cui calculus veftca e x fe tlu s , Ulceri ex hit J'edeat in acri aceto , v u lt Ant'ylus apud R afin x. Continengj ngrxna j ¡ s _ Eryftpelas i f hetpetcs aceto reprim ìt Avicenna l. z . tradì. z . «trice oí)"- C. 77. A ceto ed am ex fpongia cicatricen evigilat ulceri ex g a n g r*ducendo. na refiduo Celfus l. 7. c. 57. E t ipfo edam ad exficcandam , ut Scarificati» v id e tu r, f f t ca lva ri£ o fìs cariem-, ne menynges inquinet , utijam iodi, tu r idem c. 4. I. 8. A ceto exefl callos l f . c. z8. §. 11. qui e f gJinTa'dif“" de f i f u t í s . Scarificata jam loca ex acri aceto d ilu ii Hippocrates foivendis. /. de ulcer. A ceto grumos ulcerum d iffo lv it idem /. de humid, ufit. mali» gena- f . & lib. de ulc. P a r tib u s fcalpro exafperatis panniculos aceto ittrum. coños laudai Avicenna/, f f e n . \ . t r . i . c . 7. Idem laudat & A c * Hordceiis. t j us U f r ^ z c z 6 & Galenus /. 4. de medic, local, cap. 8. & lib. f. efufdem operis cap. 9 . & lib . de rented, parata f á c il, cap. 10. fin e. Fumares circum oculos ex iü u fa ñ o s aceto d i f f par e i f hor deolum difeutere co n fid it Avicenna /. f f e n . 3. tr . 7,. c. ip . Im m o & fu g illa ta i f incipientes phlegmonas ab co d ifìp a r i , ambuf l a reprim i , £5? vulnera ne in abfcefium abeant confervari , feri vi au p fa ¿ z ./r. z . c. 77. Eodem A u fto r libri de remed. parab. gravera r , i. ' *“* auàitum emendat. E t eodem dolentes aures le v a t Aurelianus l. z. Doicntibus iartj paff. c. 4 / . A ceto bullas am buflis inhibere docet G uido Bulli»1ab tr a n . 6. d o n . i . c . 6 . A d recifam columellam acetum cum alum ibcndi‘sinhi ne continuo adhìbet Savanarola tr. 6 . cap. p. rubr. 6 . A ceto yaRedf* co- por a to , qui fuper candentes Cilices aut molares lapides recipiJumen«, tu r , feirrhos d ifip a w u s vulgato rem edio: quemadmodum ex nendo°m01' bonis au&oribus in Pyrotechnia defcripGmus. A d dolores quoDoioríbus qUe partium finiendos u tilifim u m acetum ex co comperimus, panium. j g r¡ppa } ut efl: apud P linium /. z$. c . 1. g ra v iffm o peHifteria.

infiam m ai as

d im dolore tent at us demerfts in acetum calidum cruribus ev a fit.

Sed

T r i m e m b r i s C h i r u r g i a .

<?9

Sed quae Hippocrates l.de humid, ufu íápienterdfe aceto pro* feflus e ít, non debemus hic íilere. Acetum, in q u it,¿ i c o r p u s ic £5? ad artículos fimile eft mart, i f potentius ad perfundendum , i f ad fomentum , £5? ad ulcera , recens vulnettatis, £5? ad /anguines grumos, ubi nigredines fant in pudcndis. Collutio efi ad aures i f ad dentes. Calido autem h¿c fiunt £5? alia , fed ex tempore conjecluram facere oportet. Eliquat velut f a f £5? ut alia, qua impetigini, lepris i f vitiliginibus conducunt, affufum ad calidum folem. Máxime vero conducit unguibus leprofls. Superat enim poft tempus. Verrucas formicarias attenuat, i f fordes in auribus fanat. Mollit autem i f corpus, i f multos alios locos, fi non odor ofenderet, i f máxime mulleres. Valuerit i f ad podagram, fi non corpus vulneraretur. Eadem etiam fa x aceti facit. Acetum achoribus & wdematis utile eít. Fax autem ejus mam- Achoriu» mas nimio lañe turgentes reprimit-, fi Fallopio credimus in l. 1. cedcm;*' operis fecreterum hoc dictanti. Verum enimvero, quod mirunn Áiammisuplerifque fie, aceto ad parótidas fuppurandas utitur A píyrtus^ ^ 'g'“Hierocles/. x.veterin. c. z i. 2c adftrumas idem Apfyvtus & p'Jrotídis. Hierocles c. zo. IVlihi quidem h x c imerpretanci extenuatio ve-Sttlimisrius quam fuppuratio jujla auris dicetur. Delet & rubras ma culas f k guttarn rofaceam, A. Parxo tefte /. Zf. c. 4 f. Item Gutt*io. refiduas abolet impetigines: quod in fodali quadam D. Francifci ccenobii Ieíu Neapoli forore vocata Pacifica Carmincana’buf'“2"11' primum cognovi. Ad extremum odore efficax eft acetum adeo, uc Razes in febribus aflate flagrante pañetes conclavis obvelet Untéis aceto madidis. Febribu*. C A P U T

VI I .

Tie Muflo. ujus quidem medicamenti etiamfi permulti ufus efie poffint: Refidui« nihilominuspírp¡í#f¿í funt exempla. lllud autem unum fin -* ^ 01“1” guiare, cum ad reflduas frañorum ojfum duritias illud Chirur-°¡cufl du" gi<e parva F. ac podagris tr. 6. doñr. 1. c. x. propofuit Guido. Fodaeris. Stapidis vero artubus mufti remedium fub vindemiis a p p ro b a te s.1* **” Gulielmus Rondeletius /. x. cur morb. c. 54. E x hoc quoque oigerendi» balneum addigerendura fieri licere meminit Andreas Baccius /»modbus!* 9pere de thermis. CAPUT

zoo

M .

u r e l i i

C A P U T

e v e r i n i

V i l i .

D e Sapa , v e l D e fruto. Nerris nu- T T epfema Gricci vocant, nos cottum vinum. Quo aqua calidatis. S f id a tepefa tto ñervos ex ittu nudatos trattai Galenus. Ad conmuiVuUs tuJ 0S vero cx muf cul°s l- H meth. c. 7. & 6 . de morb. vul. 6 . tex. f . Similiter & Avicenna /. 4. fen 4. tr. 4. c. z. & 3. fané[cenies nervorum plagas vino cotto adbibito fovet, & bis pu ttefeentibus trocbifcos Andron'ts imponendos non nifi cotto vino di■ Auribu» in- luit. Attres vero inflammatione dolcntts Alexander Trallianus /. dì"««* d*' 1 f a °Pe,‘s c- 2- Ños vulgo ad digerendum refrigeraium fanguifangufiil in nem incipientibus jam gangr<enis in cataplafmatis admifeere gangums. confuevimus. Quod credo dedu&um à citato 6 . epid. ubi bepfemate corrodentes acrimonias temperat Galenus. C A P U T

I X.

'De L a tte . infiammi- T ac ex omnibus humidis temperatifiimum 8c iènfu tangenti* tionibus. 1 ytim ¿equabilijjìmum ac propterea anodynum ad infiammatoria quaeeunquc vitia primum eftj nifi fordes aut putredo aliud qurerat. Comraendatum à Galeno x. fimpl. propterea, quod ab affufu adb¿eret non aliter, quam pinguia & cerata ex oleo eloito«,5coir,i0 ceraque confetta. Pardbus omnibus convenit, precipue ocu& hoc ge-’ lis, auribus, coli, veficte, partibufque omnibus calida quavis afbi!s ftflam feci ione dolentibus. Podagra, eryfipela, igni [acro non inutiliter mnionedo-ufitatum. Quibus poftremis rite medendis, & cum rofaceo, icntibus. ]0[o praefertim , fiepiffime commifceri folitum eft. A d hyptpia edam 8c bypofpbagmata propofuit Galenus /. x. fimpl. & ad uteros ulceratoti & ad ulcera fedis prac acrimonia dolorem inferenda; item ad ejus phlegmonas 6t ad plicas , quas intumeütetis "utee- ^cences fiunt poftmodum condylomata. Sic & ad ulcerapudendorunt eo utitur, & ad omnia, qurc lenivi poiìulant, live obphlegmonem, r!í¿jrmonU ^vc ob morfutn five ob malignitatem. Eapropter Se cancrofis apFcdis ¡se pu-plicat ulceribus medicamentis anodynis commiftum. Ore condc^doium tcntum , inquit, colinium, gargarizatum, vel maxime phlegmonas ejufdem mitigai : quemadmodum tonfillas , ifi columellam , & anti-

T r IM R MB R I S C H I«.!; RGI A.

2ÒI

antiadasphlegmone affettai, acproinde fynanchen acparafynanchen. Sic Galenus. Scd Aurelianus ad dentei dolore levandos lac afinì- Cincrons mm propofuit l. 3. ckron. c. 4 Ac au&or L de rem. fac. parab. uiccr'bus! ad Solonem, gingivasfemicorrofas latte afina colluit. Gargari-Tonlllu* & zatur quoque fatuibus exulceratis utiliffime, Plinius l. 28. V p. DcntTbus Sed dyfenteria ulceri, ad quod curandum nonnunquam Se chi- doIote lc" rurgicus accitur, lac aerdum, quod fit la&e per nodtem ferenam in aere deporto, ac deinde ebutyrato, lapidibus igni-f'micorrotis ter quarerve uilulatum probat Jac. Sylvius in prattica met- £« acidum bado c. de dyfenteria. Praeter inflammationem autem atque »/-ut pa«tut. cera Se cicatricei fsedai abflergere illitum lac tradidit Avicenna l.z. tr.i. c. 442. Qui Se de privato quarundam pecudum latte docuit, latte afinì bucéis utrifque didattis labantes denles firma ri , laxatas bumoris vitto gingivas adflringi. Quod maxime tum cqnfidas eventurura, fi medicatum ignito ferramento lac fuerit. Latte vero camelaran recenter fiottarum dicit htemorrboidas juvari, atque eo indtttto /uper pblegmonas ani £*? ulceribus bujusy fuperque pblegmonas femorum & horum uleeribusffedari dolorunt acerbitatem. Ulceribus veficce Se pudendorum utilis eft etiam lattis medicina Bariccllo c. 3. de fero. Ad ulcera quoque intefin i primi diluenda ac glutinanda lac capril/um aut bubulum cum lycii terra; Sama £5? amyli triti cuminive ptiffana q. f. per clvfterem injicit Oribafius /. 8. c. 23. C A P U T

D e Sero. erum extergendipoteiktem habet. Quare fi quis ulcera,qu£vimìeatb fante infeftantur acri, vice aqua; hoc colluac, optime fa n e S m o .“ teccrit. Prarterea qualunque medicamenta digerere iblentec-“ "1'5 & cbymomata Se livores, ea praftat fero quam aqua diluere. Sic.feu«i,. etiam eo utimur ad fugìllata Se hypofphagmala, peculiaribusHyPt,rP|lJS'' w hiee medicamenti admifeentes. Ac cafeofum illud Se cra/-mitit' Jum ipfius lattis magis illitum adhasret, Se co nomine ammoniam retundit magis. Hate ex Galeno /. x . fìmpl.c. iflo: cui C°F NT*1 in intcSrum Aétius /. i.fer. 2. c. 96. 1 . Ncotcricis ad oculorum ulcera ferum, aut ferofum lac lau-°culorum a»V!t Jac. Hollerius Perioche 4. ad libros Qalenì de comp. medie.uU' tihaiC c fecund.

101

M .

u r e l i i

e v e r i n i

Inteftini» Jitwid. locum. Ulcera, intejìinorum fero faccharato diluii Baracelexnlcmtii. Jus /. J. defero.

C A P U T

XI .

D e M elle. carpargHii- ' \ A eì u^cera txpurgat optime Celfo teftc l. v.c. z 6 . & ad exud'‘ ‘ 1 -YlJtas marcoris corrigendi gratia gingivai id illinit lib. 7. C%I z> odontiigii. quoque fmpìex eum invenit ufum , ut in ovj tefta calefattum dolenti denti per tiltum applicetur. Ita quidem R olandus atque Rogerius in chirurgia fub eo capite.

C A P U T

XII.

D e Oleo. Auribn» in lam m atis.

/iww univerfim anodynum eft : quapropter injlammatìs dolenttbufque auribus utiliter inftillatur , fmplex , quidem ab Alexandro /. 2. c. z. cum aqua vero commifium à Galeno / 3. de comp. med. locai, c. 1. prope F. Doloribui Similiter ad dolentium locorum fomenta frequentiff.mum eft a»»ivtrfis. deo, ut exempla plus fuppetant, quam rcciianda fint. Quod cognovit etiam Pindarus Pytb. ode 4. ubi dixit : Oleum remedium adyerfus duros dolores effe. A d ulcera vero lenienda non mediocriter tacit j ut fcriptum reliquit Galenus 2,. fimpl. & Fiiili oiì ì bu* llb' \ de f if B m s comm. z. Infetto oris uteri ahfceffu, prsecaven oc credo inflammationi, ad petten i f lumbos eo in lana uus eft Aetius fer. 16. c. 8 5 . Ad frinitones quoque Celebris erat eju s u/us yetenbus-, teftantibus certe omnibus, qui de frittione lcripfere. J Sanguini Oleo in vena fetturam infiillato fanguinem Jluidum reddit Gafluido red dendo. lenus l.z . de comp. med. locai. Oleo poft hirudinum exfuttumilliHirudinibus nendum locum vult Oribafius l. de hirud. & cucurb. c. 21. & alliciendis. Amibus à nunc fcquutus Vidius l. z. chir. c. p. Cujus rei gratia & phlcrefxigerabotomum c° illiniunt noftro tempore ejus femurs miniftritione deftndendij. JJependendìs quoque auribus, ne refrigerentur in capitis irrigata factundo, idem ìnftillat Oribafius l. p. colletti, c. 23. qui idem author ltb. io . ejufdem operisc. z i . alium ejus tradit ufum. M fett*

T rimembra C h ir u r s u .

2.03

fidine vena ecihymofm & gramtm fanguìnis, qui exanguftiori plaga contingerc iblee, oleum cum amurca tura oleo puro atque aliis omnibus praefert Albucafis lib. z. cbirurg. c. p j. n Ad dolorem ioti nervi leniendum olivum edam laudavi: Aver- fed'^um* 5 rboes l. 7. colliget c. 3. bed calidum hoc ad non dete&um » f r a « 1*. corpus praicife prrecipitj quando fi carne aut cute libcr ac nudus exftet idem j adverfantem huic fubftantim liquorcra habeto, atque ab eo abilinetoj nifi dolori* acerbitas tc cogat. Ad maturandos edam crudos exteriorum partìum abfcejfus com- Maturandi modijfmum olet fiillicidium experimento didicimus}propofitum*bfccffiblIi‘ aliquando à Joanne Baptifta Cortefio profeflore MeiTanenfi clariflimoin D. Ferdinando Carracciolo Principe Maidenfi. Sed ad tergendum prohibendumque vifeidorum medicamtnum ad- vifci(jar hafummanibus atque aliis pardbus , oleo inter operas utuntur adhirui chirurgi, itemque ad fortium medicamentorum exfolutionem, utProhibt:nJ» traditur 1. de comp. med. locai, c. z. geo*»."1' Lubricitate fervit oleum, ut tranfeurrere manus operatrix fa cile queat. Ita quidem Paulus I. 6 . c. i i f . F. inftaurando luxa- lux*,is* to cubito , poft aliquem segrotanus & miniftrorum apparatum poftque deligatum , agentis medici manum prius oleo juflìt tingendatn. Oleum ambufìs recens partibusabunde affufum magno efle re- Ambuftis. medio perhibet Profper Alpinus l. z. de medie. Mgypt. c. 3. Illud edam ad necandas befliodas ì qua in aurei /e condidère, ufitandum vuit Jo. Heurnius l. de morbis aurium c. 8. Haftenus alci puri plurimos ufus audilti, nunc cum tnfeRuJ“ ™ aliquo parati rationem unam memorabo , quas prò multis valere potcritin re vulneraria. Propofitum autem medicamentum cft à primo Raymundo Minderero in l. de medicina militari c. 9 - apud Petronii Arbitri Scholiaften noviflìmum.

C A P U T

XIII.

Tde humìdorum m ijiu r ts , & frirm tm de O x y cretto. umidorum miflura chirurgico* in ufus venientes funt complures-, quae fingulatim omnes breviter exponemus pnmas ordine fatturi mellis compofitionis. Quam faftum Cc 1 cum

2-04 M . A Or e l i l S e v é r i n i cum meiU melicraton dixere Graeci, nos vero muJfarn. E x hue T e&orij vulncribus ab- plagas peftons in vacuum penetrante perluimus ex Galeni do lnendis. ttrina in v. metb. med. c. 8. Univerfim vero magis vulnus ex hoc Sc oxycrato multoque abluit z.art cur.ad Glauc.c.z. Sed oxycratum privatim omnt cum leni terra comm ¡it urn amhuflorum peculiare remedium faci: Galenus, fie, ut venientes Ambuftis. ab igne bulks prohibeat, l. 9. fmpl tit. de terra Sarnia. CreteUlceribus ígglutinan rum aliorum ulcerum agglutinandorum gratta probat idem /. r. fimpl. c. 33 Eodem fovee oculos epiphora & arida lippitudine dis. Epiphoris exafperatos Paulus /. 3. c. zz. Sc Avicenna l. 3. fen. 3. tr. 1. c. 8c xerop9. p u i Paulus /. 6 . c. 34. ad compefcendttm in abfcejfibus diJ/eSis thalm ix. Sanguinis fanguinem idem adhibet, ut & auttor l. de remed. parat. f a eruptionscili!). Si auttor Introduclionis c. 13 & Albucafis l. l. c. x. qui bus. Ulceri hú Sc eodem feSlarum amygdakrum piagar» diluii l. z.c. 3. 6 . Ga mido. Columeliat lenus vero & eodem ulcus humidum lavat 4. metb. med. c. z. infiaimua- tonjillas vero & columelkm inflamnatas 6? exuIceratas procurai. tx atque exulceran. 1. 6 . de comp. med. local, c. 3. & herpetem 1. ad Glauc. z. Quo Herpeti. fimilitcr diruptam anginam ex gargarijmo diluunt pragmatici Diruptse anferiptores omnes, ex quibus Ambiofius Parreus idem ad conginx. Contufis . tufa adhibet /. x r. c. 7. fumens ex Galeno, qui l. 4. pharm. Oedemaris. local, c. 8. fimplici aceto ufus eft ad oculos fugillatos. OxycraHerniis. Calidis in- ton edam ad oedemata infundit Galenus /. 14. metb. c. 14. E t fluxibus inad herniaspuerorum fpongiam ex hoc adhibet Rafis/«/, deagr. tetcipiendis. puer. cap. zz. ita quidem hi. Nos illud ufu quotidiano accipimus humidorttm calidorum infiuxibus intercipiendis -, five quidem inflammatas jam [ponte natura five ex icìu aut violata quocunque partes curemus, five futuris eventibus prevideamus Sc occurramus. C A P U T

X I V .

< D e Oxalme fiv e M urta.

ed muriam aut oxalmen, qua: refolliti falis eft acetum, ini'-cr "-so fundit oris cancro Cornelius. Pterygio detrailo infund Tedícuíis! tius tetr. i.fer, 3. c. f8. & ad pedículos earn adhibet c. 6 f. fex sironibus quo viro difeens fortafie Rondeletius /. i.p rax.c. 3.fronts maauum. mamum f]c curap ;) & acj hypopia tetr. \.fer. 4. c. 29. Sc feq. Murta craffa calida aqua commifia pedum intertrimenta, feiffuras

T ri m e m b r i s C h i r u r g i a . 2of ras & pernione: fanat Autìor libri de remed. fac. parab. e. In eryJípela ad gangranam tranfmìgrmte Galenas utitur l 14. mentisse mtb. med. c. 3, & in f. remed- locai, c. 1. acri murta fugillata duíL*1“*pc” difipat. Aètius vero muriam fedi puerorum provo!ateo adhibet Eryfipelis ferm. 4. c. 24. Aureiismuspbthiriafi l. 4. chron. cap. 2. Ad ulcerapu-ln trida adhibent Galenas & alii. Pofi extraños dentes Albucafis /. txanfim2. c. 30 Ad grumos vero Jànguinis exfohcndos et iato aqtiam ¡k fa- |ia“,ibui. lem commifcet Albucafis /. z.c. 60. Quod imitatuseft Johannes sedi pucVoRiolanus in chirurgia cap. de carbúnculo, ne fdliccteftufus fca-™m ProlaPrificatione langu is grumdcat. Adfànguifugam è gala repellendam, fhthiihfi. muriam ebibendam aut gargarizandam vtflt Avicenna l. 3 ./ « . 9. vkenbja traB. i.c.y. Erecentioribus vero noftrisBernardusPenotusita àtoxalme l. de med. chym. c. i/io ícribit : Valet contra vìperarum, dtntibus. araueorum, ferpentum, canum morfus, berpetas , exedentia ultera. Item vulnera cruore manantía objiruit. Exempto ramice cal loiveodis. culo vefica tilico infunde oxalmen. Item contra vulnera putrefeentiat porrigines ($ ulcera capiiis , lìcbenas, omnefque malas 0 Demoxfibú* fuentes fcabies (fie. Ad haec ambufiis corporii locis empyreuma, id e ft, ignis vim extrahi murta feriptutn eft ab Aetío tetrab.cñhfomaús. 4-ferm. 2. c. 26. & Jofcpho Quercetano in Scioperano cap. <S,^g“ini Muriam Avicenna lib. 2. Ir. 2. cap. 494. p r o fic u a s dixit ulceri- vninenbus bus putridis. Confetta ex pifeibus atro Jale conditis^ ulceribus^ftIií<itntí' adverlatur fraudulentis. Collyriumex<?¿j prohibet puftulas, qua; ùieeribu» capáis. ex variolarum affeBu proven iunt oculis. C A P U T CT-\

- t r i -

XV. r-

n r

D e M e licra to uve M u lfa . J

Lichenibui. Serbici. Ambuli is. Puftulis va-

i¡oiaWm ¡a oculis.

elicrati feu mulfa ufus diferete fatis expofuit Alexander TralHanus I. 2. c. de mulfa his verbis: De mulfa quoque mentionem faceré duxi neceffarium, ut ex qua magnos longo tem pori! ufu (fi experientia Jucceffus firn expertas. Nam ulcera for- uicer¡bus dida (fi prafertim maligna, carbunculorumque naturam rcfereiitia, fordidis fc hac etiam fola perfanaffe feio. Item eos, qui pus jam in alio con m,ll'6nii‘ ¡pegarant, (fi ìmmodice dolebant : nec non tilos, qui in fiderationetn, quam Grseci c-<p*aíA¿v d'icunt, inciderant. Ad bac «¿/'spUaceio.. vifeofi humores aut crajfiores conflriBi vel impaBi erant Ignoro *utemi an quìs medicamentum boc pnedarius, aut eficacias, aut Ce i blanr-

¿05

M .

u r e l i i

e v e r i n i

blanditi! invetterit. Precìpue vero vàlet etiam, in quibus muli* pituita craffior oculis ìnnafeitur :nam prxterquam quod ipfampurLippUudiiii-^ p ìg (i 0iore eiuit } mn finn eam rurfus procreari. Praftat Am'ibus hac ufi , quarti fpongia continue palpebrar,n madere , ut qua exulcerati». afptrei doloremqne fo c h i. Novi enim lippitudines ex craffiore pi tuita vrtas etiam mllum prorfus collyrium admiftffie -, mulfam ve ro [ohm ipfes gratam fuifle ac collyrii ufum abunde fatis explevifJe. Mulfa ufttum particularia funt exempla hsec. In detettam ex plaga capitis membranam Eudemus & chirurgi vetercs oxysordidi» ve-Wi/ effundebant 6 . meth. c. 6 . Ad diluendam[anici craffitudìnem, fica: ulceri- quae in fettis empyicis reperitur , mulfam in cavitatem immittit seftx ad Galenus v. meth. c. 8. In aures ulceratas hanc infundit idem hypopium Galenus /. 5. de med. locai, c. l.tit. ilio. Atque etiam in aures, dimcoinè* <=quibus cum molimine funt extraóta quajpiam tandem indil la! Alexander l. c. $. F. Parotidem ex ea diluendam vult Aétius /. 2. fer. 4. c. i f . Ad fordida atefìcee ulcera per clyfterem hanc immittit Aurelianus /. v. chron. c.8. Ad feclam vero cor neali fub hypopìi vitto deftillat eattdem Albucafis/. z.c. 22. qui fit ad injettiones abditis ¡imbuì fattendai hanc capit l. zo.c.90. A d ulcera vero interiorum auricularum infundit Hcurnius l. de morbis aurium c. 8. C A P U T

X V I .

D e G a la ti ontelite . Sordidi» ve- { ulceri-

ufti fedi

^alaftomeli j i. e. commiilum latti m ef in fordida vefic£

V T ulcera jubet infundendum per clyfterem Aurelianus /. v.

c^ron- c- 8- Leonidas vero apud Aétium /. 14. cap. 1. & 8. uJiam fedem non alio medicamento traftat. Univerfim igitur nobis & ad oris gutturifque impura fed infiammatìoni obnoxia, & ad alia hujufmodi, quac memorare non oportet, ulcera et licebit uti.

CAPUT

T r i m e m b r i s C h i r u r g i a .

C A P U T

ioj

XVII.

D e O x y m e lite , H y d ro m clite, R h o d o m elite, O m fha com elite. onge plures in medicina corporis interioris quam exteriores ufus méta funt oxymeli 8c hydromeli: tamen hunc utriulque locum vacuum non relinquam. Coftum cum aceto mel impetiginem curat: quod Avicenna do- ^ . cuit l. z. tr. z. c. 497. quo todem fugillata deleri tradiderat. s^uufu.1’ c. 76. . Hydromeli in faniofas auriculas inftillat Razes /. p. ad Man• aff* forem c. ifio. Sed rhodomeli turn ad vulnera turn ad ulcera repurgandat turn perfe Vuine«bus turn etiam cum hordeacea farina ufitatiilimum medicamentum & uic«¡bus. eftnoftris. Pro i/lo vero fyrupo brojis, ut leves ubi oporcet rac-iepuisau ’ ’ deatur, uti confuevit Petrus Pigrasus L cbirurgia c. 5. & 4. Omphacomeli ad ujla loca, quod repellat empyreuma, pu tt edinem arceat, crufiam detrahat , imponit Paulus l. 6 . c. 66.

C A PJLJ T

XVIII.

T ie E la o m e lite . heomli i. e. mel 8c oleum commifta, purulentis 8c graviter ¿ E dolentibus auribus inftillat auótor /. de rented, fac. parab. ad Solonem.c. x. EUomeli ad cerebri membranam nunc primum deteétam ex panniculo imponit Gulielmus Plncentinus, referente Nico- bran*, lo Florentino in fer. 7. trañ. 4. fum. z. c. 74. Idem quoquc moris retinuit Guido Cauliacus, & qui hunc iequitur Petrus Pigrsus l. 5. chir. c. 9. Ello autem volunt mel dupla portione. Pro melle vero alii, referente Pigraeo, fyrupum de infufione nfarum rubrarum immaturarum admifcent.

CAPUT

zo8

M .

u r e

l i i

C A P U T

e v e r i n i

X I X .

D e Lymph at o Vino. Refriger«to A quotum vifium permiftas eas facultates obtinet, quas Se mnofo 'nte* fu * niateriae. Ejus in praeiènti ìllud fuccurrit cxemplum, quod dedit Albucafis, cum infngidatum elapfum inteftinum tum ex aqua tum ex vino per fpongtamfo v it, /. z. c. 8z. C A P U T

X X .

D e Oenomelite. Vulneribus Q e d ctnomeli cur ab ufu deGerit, piane nefcio> quando magtemVène^me momenti ad detergendo, penetrantia cuniìa in cavitatnm ibus. rem ulcera fcimus efle. Ufa autem hoc fuit omnis antiquitas. ▼ uineiu“* E* Celfus quidcm cancxum , ab aliis di èhm gangranam, vul neri fupervenientem non alio diluit l. 7. c. 27. & ad fcabros scibris ocu-oculos id adhibet I. 6 . c. 6 . tit. iilius rei proprio, & ad tonftllas Tonfimi, eod. c. x. 8t ad paradontidas, i. e. juxta dentes gìngivarum tuTaruiidibus. bercula dolentia^ ibid. cap. 1 3 . A d aures vero fordidas eluendas eodem ufus eft ibid. c. 7. Nam & carnis induitorium & expurgainiinu* pu' torium cxpreiTis verbis fecerat idem Celfus /. 7. c. 3. & I. y. c. uiceVbùs 2-8. §. 1 1 . qui eft de fijìulis. Avicenna vero l. 4. fen. 4. tr. 3. c. detergeniis. p . ad ulcera queelibet detergendo probavit. Ex noftris vero G u ido trail. 3. doit. z. c. y. idem ad vulnera thoracis pmetrantia, Angina di- & ad purulenta; oures infundit tr. 2. doc. z. c. z. & ad angina rupta;. rupturn abfceffum eod. trait, c. 3 . Ad hydrocepbalum quoque fephiie°.Ce" Hum Albucafis /. z. c. 1 . embrtchas ex eodem conficiendas ad quinque dies voluit : ad finus vero cum lixivio cinerunt l. z. cap. po.

C A P U T

X X I .

D e Ocnelcco. Suppurais.

enelceut» in thoracis cavitatemi qua jam ad evacuandunt empyema pertufa fu ti, per fijìulam infundit à die decimo Hippocrates l. de ini. afeii, ». zy. nc pulmo imtemperatum extcr-

T r i m e m b r a

C jhirurcia.

ìop

exterfum fentiret. E t infuppuratam peripneumonìam perfifluiam id quoque infundit /. z. de morb. ». 44. ne pulmo à pure hunie&ari folitus de repente rcficcetur. no. . Oeneheum ad leniendam dolorii acerbitatem in lana molli car-ltvandij pta capit idem Hippocrates l. de ulc. ». 16-. quem ièquitur A» vicenna l. 1.fon. 3. c. zz. Senex tumores ex deligatu fic curat cx z.de fra£t. tex. 71. Celius /. 8. c. x. inter omnes luxatorum reponendorum obfervationei fafcìas, quti fr aditi ofbui accotnrnodantur, eodem intingit, ficut & lì»amenia l. eod. & capite. ^ed l. 7. c. zp. F. in vulvam mulieris, è qua fatui mortuus extra- lieiis flus <?/?,immittit : eodemque in aliis plurimis fra'àurarum^ caii- i/xfawy.Ui bus utitur pattina eodem opere. Quern quidem vulgatum iuoTeculo ufum fuifl'e teftatus eft Columella l. 7. c. f.N ervofis diffeai* quoque diffieCtis partibui, & f i hyetrn fuerit, convenit ceneltiumi calidum Paulo tette /. 6 . c. 34. fimpliciter vero frigidum in liis omnibus. Ad fratta vero fmpliciter id laudavit Galenus 3.uic«ribu* de med. gemer, c. z. & introduci. c. ult. Paulus /. 4. c. 44. alceribus proferpentibui (fi phagedtinii jam acri medicamento traftatis gcdsnij. ex duplicato linteo adhibet. Abfceffibui defedili infundit A èuus^ JgJg*' l. 4. fer. Z . cap. 31.. flammat*. E t /» veficii bubidii femiplenii vefica inflammationem caufanti adhibet l. 3. fer. 3. c. 16. Scabroi oculoi levat i melle atque vino scabri5 ocaicripfit Celfus /. 6. c. 6 . §. ad oculoi fcabroi. Fronti propter epi- Épiphoni. phorai hypoftrathifno defedite pr'murn ex aneltio medetur Albu-A»eurifmati cafis /. 1. c. 4. Qui idem faditavit & aperto aneurifmati 1. v^’ictbus c. 49. 8t apertis varicibus 1. 1 . c. y z . & fiche a i calculum edu- diiftau. cendum vefiitt l. eod. c. 60. Se puntiti hydrocela l. eod. c. 6 z. * Paucas igitur infcduras partium videris, quibus dolore levan- Hydrocei* dis 8c ab inflammatione tuendis piopofitum ab hoc viro o w - pun x‘ heum non reperias. Similiter autem Hippocrates fecit -, qui l. 1. de morb. in /appurata polmoniti fediurara oeneltium injicit per fifiulam. Hadenus credideram expofuifie cundas oeneltii utihtates.v^nb« Veruna quid eam, qua: vulneribui ac plagi! recent¡bus efi fr i' gularii, imprudens preterii, nec primam omnium pofui , qua: pretii dignitate prsve omnibus poteft? Cum autem hoc ad vulnera laudo, neque i Sfili capitii excipio j in quibus red Ci* dendis & oleo roCacto miiluram batte antepono. Quod oleum Dd ungen-

¿io

A u r e l ii

S e v e r i ni

ungendi & , ut dicam verius, maculandi , madefàciendique necelfitate non poteft non incommodare : corrigitur autem ineptitudo ilta facile vino, quod fuapte natura commodum eli ulcenbus. Quamquam autem rejecit hoc Hippocrates à capite rette curando j tamen ftmples id tacile intcllexit: tantum enim adfiringentiam, quantam habet vinum, deponit oìeo cotnmijìunt. Mirum autem e li, quod quantum recipit ab oleo commodi, ut in plaga quod concoquatur leniaturque, tantundem huic rependit, ut minus quam par e li, laxetur atque ad putredinis qualem aflfe&um ducatur eadem aliquatenus aditridta roAmmadvei borataque vino : Itaque contemperatiffimum medicamen apto in medi- parer fi quod aliud haec compofitio. Utinam igitur in procue05randìs fauciis hominum capitibus, in medentium omnium ulu eilet hodierno die Ncapoli. Non fic fortafle mifere prxterque opinionem faepe cederent leviflìmae plaga:. Porro fentiunt reftius quam nos, medici M e litx i, q u i, quod audio, non meliorem volunt in his (capitis fcil. vulneribus) curandis eflc, quam medicinam Chriìti & Samaritani. Evenitque his res feliciter ita, ut ex vulneratis centenis vix depereat unus. Quemadmodum contra è centenis vix fervatur unus nobis. Caufentur ccelum : objiciant tenuitatem, humiditatem, varietatemqueaeris & ventorum. Equidem medicamenti importunitatem perniciei mortifque hominum caufam maximara opinor : atque id eo maxime, quod quam maxime adftruunt medentes corporum humiditatem atque languorem , madefacientibus ad putredinem non oportet fovcri conterique. Haélenus de melai esperimentis ad vulnera capitis. C xterum ad alias cómmuniter corporis partesmiro cum fruélu adhibetur idem} atque ita, ut inpartibus afpettabilibus & in fa « t r i cìe fatta fettura quam minima cum cicatrice claudantur. Pofducends. fumque hiftoriam ejus rei narrare inurbeNeapolinotilfimam. liiftoija. j n naTes j£|.us £x acut0 gladio infli£fcus fuit Francifco à Judice Magdalunenfi tonforique Neapolitano, qui cum hoc me dicamento vicefimo die fuerit curatus feliciter,& ita utnunc vix apparente ad extremum plagae nota vilàtur.

CAPUT

T r i m e m b r i s

C A P U T

C h i r u r g i a .

Ill

XXII.

D e Hydrelao. ydrelaum vero nobilis eft ufus ad omnes dolores , diftentio- Doloribut neSy infiammationet. Cujus exemplum ad luxatam maxil- Diftentioailam exhibec Paulus l. 6 . c. i n . F. Qui & in differs carnofit ^mmapartibut a ft Ate eo utitur 1. 6 . c. $4. quem fequitur ad unguem tionibut. Albucafis 1. i.c . 4. Hoc &C in feSto vulva abfceffu poftridie ufus°'*^* eft Aecius l. \.fer. 4. cap. 86. Laftitudini vero aptime facient Lohudini. dixit hoc Galenus 2. de fimpl med. fac- c. f . qui ad uicerumthl'&!aoait’ phlegmonat idem approbavit 1. 2.fimpl. c. x. quod idem ad puris generationem commendavit l. f. fimpl. c. p. Nempe tepidam generat caliditatem (ft emollit, ut comm. 4. de vi£l. rat. in ac. traditur. O b id vomicis fuppurandit illud adhibuit Aurelianus/.v. tard. faff. cap. 8. Sordidas aures ubi nitro aceto irrorato implevit Ga- sordid« lenus in 3. de medic, loc. c . i . F . t e hunc ad unguem fequutusu^„“blw Alexander Trallianus, hydrelao diluit l. 2. c. 3. F. Attrititatuitu.0* unguibus hoc bonum fecit Avicenna l. 4. fen. 7. tr. 4. c: i7 -fegudinj ib“’ Decutiendis vero e gutture vel gula hirudinibus forbendum hydre- 16 sen laum voluit Ambroilus Parasus /. 20. c. 2p. Ad fecundinat, menfefque mulieribus ducendos, antequamphar~ secunduu* maeum interne valent offerat, fomentum ex hydrelao facit Hip - Sa* Yef?-1** pocrates /. denat. mul. 29. Sub doioribut (ft abfceffu etttn, cuiC3vefica calculut exfettus eft, invadentibut, infeffum ex iifdem aqua tfi oleo prascipit Avicenna l. 3. fen. 19. tr. 1. c. 6 . Ad ul- uiceub« ceraficca accommodatum hydrelaum fecit Fallopius l. de ulcerMa*. itemque Hieron. Fabricius eodem trac. c. p.

C A P U T

XXIII.

D e Oxelao. xelaum ad primot offutm fraftonm cafut ad reprimendum Rep,jme,j ufitatum eft a Celfo l. 7. c. z. Et ad grave quodcunque vul- a:» ad f™nus lana ex eodem circtmdata eft ab eodem l. p c. 26. §. 20. b *s deflu*'~ Ad luxationet etiam ex lubrica prafertim emotione failat fpongi- Luxltis am novam aut fuccidam lanam ex aceto atque oJeo imbutam impoDdz ni

i l i M. A u r e l i i S e v e r i n i Aarmm ver 'ni voluit Aètius tetrab. 4. fer. 2. c. 71. E t ad capitis fratti mibus & fervori. ntedelam quee circumponitur id probat Nicolus/ir. 7. ir. \.fum. 1.

Arciculis contufls. fro n ti pro pter oculos con citi. Vulneribus curandis.

c. f4- Ad aurium vermes vero Tralliano commendatur /. 6 . c. 3. F. 6c ad igneum aurium fervorem à Galeno de rem. parab. & ad contufos articu'os à Paulo l. 4. c. ip . Fronti propter medendos oculos concifa idem principio imponit ex gojfypio veteri Albucafis / z.c. 4. Oxelteum eiiam vulneribus curandis ufu probatum non vub gariter commendavit Joièphus Quercetanus in Sclopetarii c. 5. quod defluxioni , inflammationi , putredini , prajfertim in contufis ab ittu fclopeti locis, occurrit.

C A P U T

XXIV.

D e minus fr& cifuìs accidentariifque ußbus humidorum. une accidentarios minorefque humidorum ufus enarremus. Primum autem adnotes velim, quae fubferibenda funt maxitna parte ad aquatn pertinere, 6c quo magis hujus naturam participant alia, eo magis haec quae mox dixero praeftare pofle. Diluendo. Primus igitur hujufmodi ufus eft ad diluendum, qui eft apud Cornelium l. f . c. 26. §. 21. & l. 6 . c. 27. §. qui eft inferiSanici è fafciis ex- ptus ad gravem auditum, 8c /. eod. c. 13. Sed & aquatemperata cutiendx : Extcrgendo ut'tur Paulus /• 4- c. p. ad faniem excutiendam e fafciis, dim i medicamcn- longo frattis adheefu detinentur. Acetum vero ad bañe eandem ,0* rem capit Hippocrates l. de ule. n. 12 Máxime vero fervit diluendo aqua calida, cum qualitas aliqua nocens ex adhibito medicamento eft extergendaj naribus puta, fado nafipurgio peracri. Quam rem oculate notavit Mefuaeus in Grabadla ¡. 2. fum. 7. c. 3. in hoc aquam furfurum nominatim eommendans. Diluendi quoque ufu eft Cornelio /. 6 . c. 7 .5 . 1. Servit 8c angiotomite, id eft , patefaciendis fubcutaneis difeinAngiotom iz. dendis vafis, qu¿e fe vel tenuitate fuá vel carnis multitudine abdidére j ficut adnotavit autor lib. de anat. vivorum, c. de venís pag. f f - B . Varices porro ftc retegit Palus l. 6 . c. 82. 6c Albucaus l. 2. c. p2. A d evocandas vero arterias temporum eadem i* V a fu dele» dem utitur L 2. c. 3. Evocat8chac ratione htemorrboidas Hipgendij. pocra

T rimembra

C hirurgia.

2.15

poc races l. de bœmorrhoidibus ». 3. & 4 -A d venas vero manus pedifque tum inveniendas tum exhauriendas utilis eft calida, au tore Oribafio /. de cucurb. qui & ad exfuftim jam ab birudìnibus locum neceffariam Uhm fecit eodrn loco. Apud Celfum ve ro/. 7. £.30. § 1 .ad;avanci0condyhmatumperaftriftimItnumrefe- Condyio- _ Bui, quo tenerefeerent nimirum ipj'a, adbibita perfponghmeft calida, ^ ‘àìonem Praster aquam autem minime tacendi fune tijas, quos alia paparancommuniter præbent diluirtelis acribas medicamentis■ j quales AçStf^us mc_ fune pulveres mecallorum exufti, chymici fales Se ciñeres, & cticamemi» in fumma omnia, quæ empyreuma habent. <lllnendl* Ad hæc refrigerandis ferramentis exciforiis, qua in calvari# tnt¡DSend¡s offe agitata & cìrcum afta fervorem concepire , adhibentur. fervidi! ferNeque etiam tacendi funt injeftus, quos frequenti ufu fa- stnibus’decimus ex fluida materia ad finus corporis leu naturales leu mor- revendis, bofos oportune detergendos, carne empiendos, agglutinandos ,dolot e liberandos, Se exficcandos. Item ad detergendos accurate lo- obducendi*. cos, qui circum ulcera putrida proluvie fordejcunt, prurìtumque le‘ excitant, & tetrum odcrem habent. Similiter vero ad detergen- Detegcndii da detegendaque ulcerum vilia, quæ læpe illa confervant ac fo- [aaD runcuU vent, necesaria eft humidorum aftufto. Simpliciter vero ad de- obduais vitergendam janUm ufus eft frigida Celfus l. j*. c. zd. §. 22. '"mulce' Item ad madefaciendos crebropanniculos, quosJuper calida vitia Affufibu» jamimpofitos nonexpedit inarefeere, uíurpantur. Item ad perfun-aflìduij. dendas turundas ac petiolas lineaspartibus imequalibus imponendas, quæ deligari non licer -, aut quas licer perfundi fafcias,ut m e-Pcrfunàen. lius inhaerefeant, fimulque partis i£tæ fubftantiam falubriter tueantur , imminentique inflamrnationi refiftant , prpfunt. Quæ quidem utilitas tam magni momenti vifa eft G a len o , fois, ut & plagulas ÔC fafeias per Jolidos dies ac nobles vino auftero nigro craffo madentes perpetuo confervet. Verum ut ne vinum deftuens ftratum, ubi æger cubât, polluât, corium bubulum fubjecit, quod promptum det tranfitum vino tranfeurrenti. Præterea ad everrenda atque eruderanda calvari# ramenta, ^ “ariaf'* dum cyclifcis, terebris, aut modiolis exfcinditur, nullo »0» «mentis. ufui funt húmida -, live goffypio, live lana, live Unamer.tìs, fi ve / ¿ ^ « .e x c e p ta . , ,, . , „ , . „ . Rcfo.vendi. oerviunt etiam ad madefacienda tmpafta plagts antea panni- liméis atùe cuìofque, qui adhérentes firme partieulis, qua fangu'mm profu• TA J ém fio — * Dd 3

zi4

M. A

urelii

Skverini

derantì difficile aliter & cum refricandi ulceris periculo avelli poffent. Atque ilio quidem ufu fuic calens acetum Hippocrati /. de ulcer, num. 12,. Qua eadem ratione ad refolvendas fafcias glutino illitas ufus eft Cornelius l.S c. f. Ad refolvendas vero panniculos cifra veftcarum ab(Iraft um in ambujlis Gabriel Fal lopius tr. proprio. Ad refolvendam vero fpongiam, qu<e exare• feens naribus adhereret adfifiendam heemorrhagiam immijfa , Galenus l. 4. de componendis medìcamentìs partìum cap. 4. E t l. fmeth. c. 7. ad refolvenda ex attualo vulnerato quatriduana vin cula fpongia madente utendum voluit. Deinde compliciti panniculi madentes, ne alterne appofiti deib igne" *fendant ab igne particulas exurendas candentibus ferramentis. Ita patticuiii. profcfto Paulus /. 6 . cap. 21. in exurendis angulis palpebrarum fpongiam aqua frigida madentem oculo imponit. Niiibuii.de- Quanto autem ad nares depurgandas attrafta per ipfas burnìpuigan is. ^ ^ vinum poiiiììmum, adjumento fint, advertit primus Hie ronymus Cardanus in lib. de aqua pag. 14 ^ . iuiverati* T a ce o , quod prxmìfjo humidorum ajfufu, commode partibus commode adhterefcunt pulverata medicamenta. Atque ita quidem Aètiui teùnendi». lib. 4. fer. z. c. ff.fifluhe, oculo per affufum vinum bur»eftatot puhifculum aridum philofophi deferiptoris infpergit. Idemque obfervat ferm. 4. tetr. z. c. 14. C A P U T

X X V .

D e ajfìduo ad plaga s humidorum ajfufu.

unc humidorum uftbus enarratis confentaneum & affine fermoni videtur, ut de affiduo ad piagai humidorum ajfufu dicamus. Nempe utiliffimusplcrifque medendis exterioribus noxis etiamfi parum hodie cognitus elt idem. Galenus utique /. 4> de comp. med. fecund, gen. c. z. icripfit htec : Ubi ulceris cavitatem medicamento impleveris, platyfma emplaflri labris attentiandis accommodati extrinfecus fuperdandum efiì atque buie rur/us linamentum undique eequale foris injiciendum, cuifpongiam e x a qua aut vino tinftam applicabimus. A t in primis curandum e(l, ut fpongia frigida permaneat : quod ex f adii f io t t i frigida ipfam continue cifra deligatura folutionem foveas. Sed fafeiamei injicere ac circumdare debes -, ut Hippocrates in commentario de frafturis edo-

T r IMEMBRIS

C h IXURGIA.

edocuìt, maximam offenfam fore ratus ex delìgatura, qu<e a i eiegantemformam, no» ufum, conducit (ft eft -,five tibia /jive talus, five cubitus, 7?aw manus, five lumina, five atiaquavis pars Laboraverit. Quod f i duabus uti velis, ut in fratturis -, altera à parte definet, eodemque cum priore perveniet. Sed ilia injuper obfervatto eft adhibita, ut tento quoque die, non finguiis, Jolvendum membrum eft fic , ut aqua non adhibita, «0///, quo dixi nuper, puro ficcoque linteo faniem abftergas ulceri. At ft ambientes ulcus par tes phlegmonodes quippiam repreefentent, humìdum medicarnen la tum extrinfecus platy/mati fuper accommodandum eft ex pheenicino non ftmpliciter liquefatto, Jed cut plurmum, quoad fieri poteft, W» adftringentis adjettum fit. Neque tamen vbvio quovis eleo li quori convenit emplaftrum : verum fi rubor aut calor in c'trcumpofitis ulceri partibus appareat, adftringente ac refrigerante aliquo faciendum eft} quale myrteum, melinum, omphactum, automotribes eft. Hajc ibi quidem j & fimilia Mr; ejufdem c. 14. F. ferme sententi* Galenus. Qua; quidem ut comprehendi poffint, eadem fe*q„’nt"‘0dif' cundum fingulas fui partes necefTarium eft expendi. Quarn rem hoc loco fieri digredique non eft quod vetet, fi medendorum difficilium ulcerum operx pretium attendimus. Porro difficultas nec una nec parva fubeft in his. Prima quod tot & tam multa, quot proponuntur, injeflra funt fane■ »mbigmtas onerofa, ulceri fic, ut mirum fit; aut quod oneris vitandiinJ?aleni gratia cataplafmaca ab ulceribus abftinendacaverit Hippocra-to. tes, aut quod hanc ipfam ejufdem legem aut non adverterit *ut contempferit ejus remedii auétor. Secunda etiam, quodSecua<laaut non adverterit aut contempferit fimiliter prxeeptum Seuis, qui ulceri non humettanda aqua voluerit. Quam rem qui dem turn hoc loco turn 4. ftmpl. c. de plumbo propoiuit idem Galenus. Adhuc, 8c qui decreverat etiam (quae tertia diffi-Teni». cultas eft) frigidum ulceribus (ft mordax (ft inimicum effe j quod emplaftrum humidis 8c faniofis his ulceribus ut imponatur, ^fernet prohibet. fi)uod medicamenti genus concept is verbis Hippocrates in lib. de ulceribus cavendum cenfuit. Prxterea n non videtur neque explicat auftor, quot 8c quibus ufibus tot ^ tam multa congerantur. Adhuc etiam ncque explicavit ailopmsj qui miris medclam laudibus extulit.

Sume*

ii< î

M. A

u r sl ii

everini

Sumcmus igitur hoc laboris nos, & non pigebit in rem pro itudioforum profe&u difquirere : quippe & rationis & artificii plenam hanc medendi rationem putamus. A i piim»m Quod enim ad difficultatem primam pertinet: admitto e difficuita- quidem onerofas res multas & cataplafmata evitari in ulceribus, quæ inflammationem iubire poilunt* non in pervetuilis atque callofis. Illud autem caloribus aut noxæ, quod inducere poiTenc impofitæ materiæ, corrigit & caitigat aqua perfufa copia. Quæ ipfa cum non fola fit, ied emplaitrum & A d fe c u n Aajn. iinteum & fpongia intercédant-, neque, humiditate neque frigore incommodare poteft. Sicut neque fane incommodabit emplaitrum & Iinteum ulcère non faniofo fimpliciter fed aliqua parte ficco. Humiditas alioqui, qùam in curando hoc ulcerum genereftatueratGalenus,vitiofa magis quam multitu* dine peccans eil. Adde quod Hippocrates ipfefententiam hanc & utendi modum approbavit apertis verbis confequentibus, quæ funt: Turn vero apponere oportet, ulcus autem fape fpongia detergere, £s? rurfus Iinteumficcum ac purum fape adhibere, at que fie impofito medicamento quod conferre videatur deligare. Et lib. de ulc. mm. xr. /plenia, inquit, aceto imbuta fuperne irapunito, fpongia fuper [plenia impofita deligato, paulo magis apprimito. E x quo quidem utroque loco tam certus fum tradu£tam hanc Galeni medendi rationem,ut nil fimilius exftare poiîe credam. Ita patet nil incommodi venire ulceribusex bac curatione. Quiu vero plurimum commodi monftrabo inde futurum. Aridum nempe medicamentum , quod primo imponitur, neceflum cognofcitur ad cavitatem & modice detergendam & implen* dam. Quam operam & emplaitrum phænicinum pariter fua, qua gaudetjfacultate & juvat & facit. Sed multo maxime fervit emplaitrum repellendæ humiditati , noxæque aquæ » quam ex frigore objiciebant futuram. Huic enim quid obli Ad t e i t i a m . , ftât m agis, quam & glutinofa emplaitri materia, & qu# hanc recipit neceflària vel aluta vel panniculus? Ad hæc ipongia quam exficcando ulceri valeat, abunde patuit ex fupenoribus. Servit autem adhuc excipiendæ aquæ, quæ, & fpongiæ facilitas exficcatoria Galeno x i .fimpl. F. ut a£tu valeat, à ' cit. Ita enim & hoc conûlio magnus Hippocrates /. de ulcer. «• 9dif

r i m e m b r a

h i r u r g i a

difpofita circa uicus Jpongi* folta multa fupponit. Quam quam aliam rationem cornrnentus eft Galenus j. de offe. med. (ontex. l i . dicens oportere^ut ulcus ex vino continenter madefeat. Quippe ubi fuperjeäa tinted paulutitn ficcentur, aique incale/canty ulcus infldmmari necejfe eft potiffimum aflate. Deinde « influentes humores ad ambitum repellit, caioremque roborat partis j quo tentamus prævalentem fuperare malignitatem. Hue Imam quippe fpongiam reéfca interpretatur Fallo* Ad quarpius recitato loco. Sed ñeque equidem alio confilio credotim' per Celfum l.v .c . 16. §. zo. ex frigida expreßam fpongiam impofitam plaga, ncqui ut inarefeat conmittendtm, ficut inquit: « c. ¿8. polì; emphitrum in linteolo fuppofitum fupra injcctam ipoogiam ex aceto expreffam ad fitiulas. Hunc humorum Tepullum ad extremum adjuvat & præftat falcia, five mplex, live duplex: qux per le quidem hoc muneris alias idonee facit. ita piane confiât ufn commodiffmam 6c frugiferam effe Galenicam hanc in dyièpuloris medendi rationem. Atque hæc quidem in ulcertbus. Cærerum in vutneribuspía- com proUgtjque recenubus agglutmandis ufitatiflìma f u ir diviniflìm^ r „ . tum edam ment. i. de vine. med. text. z i. ut Cubdrata oAli,

/„„.w i tura-

Extern*

zi8

*»*

M. A

u r elu

Severini

i xternas 8c rufticx ex aoimantibus medicinx capica. V'

P r ^ fatio M . A . Severini. C aput I. De integris'animalibus inmedicum ufum venientibus. II. E p erfe vita caffis ammantibus medeUe. IIr. E x dijjettis viventibus animantibus medela. I V . E x decifis quadrupsdum partibus medelaj Ö* primuni ex eorum carnibus vifceribu/que. V . De Sanguinis ufu medico. V I . De Adtpum vi medica. V II. De Firnis & Urina. V III. De aliis animalium excrementorum generibus. IX . De partium animalium praparationibus & compoßti• onibus in ufum medicum. X . E x colla pifcium medela. X I. Jura decottorum animalium medicamentofa. X II. De ufibus Ovi in medicina.

In externam & rujìicam ex animantibus medicinaw Marci Aurelii Severini "Trafatto.

axima 8c inter omnes precipua communi do&orum om nium confenfu ex ammalibus eft medicina. Cujus ea vi* detur caufa, quod plurimum ad caloiem noftrum accedit e* orum fubftantia. Itaque in chirurgia, id eft in rnedendis malis corporis externis, adjumenti multum habebit hasc ratioQ uo fit, ut non alienum ab inftituto noftro neque addifcentium commodo videri debeat, quod agendum hoc loco de his aiTumferim. Allumi! tamen id vere, ut de animantibus & eorum partibus integrantibus, quatenus externis corporuffl noxis rnedendis fuccurrere poflunt, non aliter dicendum &• Quod ut fàciam inde fit exordium.

CAPUT

rimembris

C A P U

h ir v r c ia

2.IP

T )e in teg ris anim alibus in m edicum ufum venientibus. uæ in medendi ufum veniunt animantia, .millo ex gene re poflunt non efle. Quædam quadrupeda, multipeda, ti quâtilia , voltaria. Sed horum omnium corpora vel ipfa &/»tegra commodis ægrotantium parantur, vel eorundem par tes. Integra quidem accipiuncur pro curandis bis, qui de fublimi^t^ & loco lapfi collifique Jùnt-i nimirum ut in illis exenteratis ¡ongecomi'w apertis, perinde ut oblongo labro,conditum & obtcftum ejus, qui collifus eft) corpus calore molli foveatur & recreetur. Ejus rei qïx Sa fanguinea maxime prompta íunt: illa obícrvationeobf«vat¡<>. protpeóla, ut magnis hominum corporibus magna parentur, mi nora mimribus, media mediis. Jumenta inquam & armentaria viris apte congruunt, juvenci atque equuli adolefcentibus, gre garia pueris. In his omnibus dum calent, retinentur afflictati homines: m ox, fi neceflum fuerit, & fuppetant alia ejufmodi pécora, fimiliter præparentur & ordinentur. Si fatis uno quadrupedis fotu fa&um fuerit, educitur homo, & in ftrato molli calidoque conclavi reponitur. Ita ferviunt quadrupeda laborantibus integra. Item juguiatis recens verveci, porcu, vítulo, immijfe manas Ungüentes ex omni convulftone juvantur j ut adnotavit in thera- coavulfis. peut. meth. Jacobus Sylvius. Atque bac quidem majores animantes præftant. Minores ve ro funt ufui, vel non concif* ñeque divi/<e fingulæ, fecundum totum corpus fuum adhibeantur, vel fecundum unam partent, vel fecundum totum concife. E x primo ordine funt hæc. Primus ctt. gallas gallináceas v i- Piimi oidivens vel columbas ventrem non expertas ; qui podice tenus déplutnaaus, fecundum banc partem buboni vel carbúnculo pejiiknti ap- tía. plicetur. Que mortuo, alter atque a\\er fecundo ac tertio fuccede- Bubloni re débet. Auclores Thcophraftus Paracelfus l. de vermibus cap. gc&icui, lx< 8c Julius Cæfar Arantius /. de tumor, cap. 30. & Jo. Tagaultius l. de vulner. cap. x i . Primus omnium autem Celfus Ee z I. 1.

2 .1 0

M . A

u r e l u

e v e r i n i

I. i . cap. 27. §. i- ad venenatos morfus ufus eft ad ba:c & cpr*. ne hatch agnique , diftciftis calidis. lü'dcm, OJlrea viva pejiifervs bubones loco transferunt , (ft virus omneadfe trabunt. Sunt autem agglutinanda brachw, qua ax(Haris decurrit , ft quidcm bubo in atis eft 5 ft vero inguen obftdetur, lineamentis femoris, qua vena cruris defcrtbit. H * c Hollerius /. de materia medica c. de a/trabentibus. Talpa glándulas Juperalligata deftruit. Sextus de med. anim, Glanduiis. part, i.cap. n . n 1. Píionychüs. Vetmiculi in medio echino plantee dipfact reperti paronychiispro«. ¡ . funt, ft vtvi affedlis unguibus circumligentur. Antonius, M izálf dus. . \ Ad h s c lumbricus vivens digits ex paronycbio laboranti advof . vitur, vel d'tei naturalis[patio ¡vel adufque moriatur. Et reme-., dium eft fingularis proprictstis, auftore Paracelfo in hbellq Jf : vermibus c. 9. & Baptifta Porta in Magiee naturalis opere. *' *' Qua item fubitantiae proprietate Jpis viva in linteo nodylo Tiofluenti ftnguini. conclufa proftuentem fanguinem ftfiit. Au&or Hieronymus Fa? bricius /. 2. de tumor. ( . 1 1 . .* !. Torpedo marina appofita everfam fedem prociduamque coertett • I v t tf x Cedi. Diofcorides l. 1. cap. i f . • Cujus (ft corium recens detrañum prolapfam vulvam /epgliert Tiolapfa: vulva;. feripfit Aetius l. 4 .fer. 4. c. jó . Cimices in fiftulam penis inditi anguftias urina levant, turn AngiiiUW uiinz. quod ingreffu titillatum atque inde redclendi lotii facultatem exci• rant, ut placet Sylvio ac Matthiolo , turn quid fimpliciter (ft , exanimes alioquin ea vi pollent, ut prodidit Diofcorides l. 1- . c. 2}. & repetiit Galenus /. to. fimpl. med. fac.

C A P U T

•Vbeiibui la d e turgtutibui.

I I.

E f e r f e v ita cajjis anim antibus m edela. . . # ippocampus marinas uberibus ladle turgentibus lac exbaurfy atque abolet occulta proprietate. Sic enim á polypha-, rmaco viro Mario Scippano ufurpatum effeótum fuum de^ diiTe teftis eft Illuftris Dominus Cocchia raedicus folers N eap o litan s, qui rerrt oculis videns cognovit. Porro exfie cantis extenuantijque facultatis eft Galeno 10 .ftmph

é, '

r i m e m b r a

h i r u r g i a

zzi

Cimices ex aceto poti adharentes [anguifugas ab ìnguine repel~iunt. Diofcoiides. ' Bufo reni adalligatus aqua libenter edufta afeilemfoivìt. E x -Afc,t** perti Varignana & Vierus hifturiìs à Schenckio recitatis. Vermibus, qui [ub lingua rabiofi cunis inveniuntur, excifts, cani« uy circum urbaremflerilem ter latis-, quimorfus ab eodem carnai demosajjumferit, fanabitur. Sextus de med. beft. iß pec. c. 9. ». 8. C A P U T

III.

. E x d ijfeffis v ìv e n tìb u s anim antibus me de la . T J x fecundo partitionis ordine funtexcmpla ha:c. Gallus gal- sccundi^o» JffjlinaceUs vel gallina medii dìjfefti calentes itnponuntur à vene/»off, fera iota partii Celio pi imutn in l. v. c. 27. §. z. moxiftìbu* vc! j$>nni Serapioni ferra. 3. c. 428. Petro den:que Bayro lib. 'f.peßi iß c. 6 . qui tarnen aves obftruftis roßris applicandas mon u y, Fallopio proponente lib. de tumor. Columbam ad hoc no minava Sextus Philofophus l. de med. avium c.x. idem remedium laudantibus Vido .Vidio in opere de curat, gener. pari. 1. • Ub>p. c. 4. Joanne Tagaultio lib. de vaia. c. l i . & Julio Caefare .Arancio lib. de tumor. c. 30. qui eft de carbone peßilcnti. Hiftoà*. Confirrnatur hujus remedii pra;{lancia fingulari hiftoria Valéntini Borgii, Alexandri Sexti Summi Pontificis filii, <]ui pi0pinlt0 exepterato mulo inclufus vim omnetn propinati per dolum veneni v eoL o, depofuit. Ad quem modum audio Kainutium Farncfium, lethalì prope fingultu proditum, applicito ad venirem aperto dudum^*g“||ui vervece reflitutum fui (fé. Urbano quodam Parmenfc medico iutcfttei» in rem induftrie commento. Sed & accipitris alvo lapide vulnera- vuin«ev«n' ta, inttftinis feSlam gallimm in fotum adlnbet Fredericus Gcor• ‘ gius in arte accipitraria. Quid autem & nos majufeulam beßi»lam homini malum id paffo non adaptemus, ubi diu refri g e r i n e intellina? . . . , % Mullus marini draconis, arando feorpii morßbus medetur, fi pi» ac mapradus acque difleclus admoveatur. “ “ dl*eo* ‘ Catellis recens evifeeratis in caput inßpiti hominis applicitis Ex fopore fomnum revocari feribit Jacobus Fontanus lib. 1. pra ci. med. c. 1 z. Ubi dependens ab ifiu naß particula refrigerata fuerit, hanc palio recens aperto refovtt Guido traS. 2. docì. z. c. 3. Ee 3 Simi-

zir

M. A

ürelxi

Severini

fai. &h*b Sirailiter & refrigerati! prolapfis intefiinis porcellum exfefìum aere «fei- applicat idem ibidem. fa n * uini Adhuc Se fanguinis profuftoni è mutilatis artubus compefcendre profusioni mirìficàm hanc volucrium applicatìonem ex Felice Platero legi«,nb“ ,mus Tomo 3 de fanginnea excretione hsec fcribente: Alia ar n u8 - app¡¡c^ om p f¿ter Jjac emplaftra alia forma ad vulnerum haftendz. Hi iloti*. morrbagìas etiam fiunt. 6)ualis illa eft, qua in utraque manu }atronis cujufdam amputata [anguinem [abito fubllitijfe vidimus. Sfhtod hoc modo faflum. Carnifica uxor gallinaceo pullo juxta po dicem eo in loco, ubi galli cafirari [olente ampio [oramine fe fil one aperto, brachium juxta carpum abfcclum biatui ampliato introducebat, & corpus gallina cum plumis, fune brachii fedi vul neri propinqua circumduflo, fortiter adligabat. Atque fic cifra magnani efiuftonem fanguinis eo ufqueì donec in locum fupplicii duflus interficeretur, fupervixit. Quo remedii genere poitea in abfeflis digitts cum fuccefiu feliciter ufus fum. Angina meciendo fuffivit hirudines licei odorati! quibufdam adAngina:. mifias Andreas Caelalpinus /. 6 . praxeos c. 5. Hydropi. In hydropemfupra lumbos impofitas viride! ranas & bufoneni aquas admirabiliter educere icripièrunt Varignana trafi. i l . c. 14. & Vierus in hiftoria. Ranarum quoque carnes impofitee fugillationem rapiunt, teñe Sugillatit. Plinio /. 51. cap. 6 . Hxm otrhaii inhiben Scriptis prodidit multifeius Gefnems Fredericum Saxonia Duguemu ea-cem faj?onem acUf 0 ¡jgno transfixum ,&? in opaco diligenter arefaflttmì involutum lìnteo manu compieflendum dedijfe hominibus fub heemrrhagia laborantibus, donec intra manus concolefeeret. It& fanguinem è veftigio reprefj'um. raftmae* Paflìnaca divulfa Ù vulneri impofita iflus fuimedela efi. Auiftui dtaco-éfcor Diofcorides /. 1. c. 6 . qui & c. 14. cjufdem libri, Draco, nísinquit, marinas difieñus apertus & impofitus, ictus Jpina fu<e, qua ferii, medela efi. s p a fm o , ihemfpafmofis & dolentibus ex iflu atque etiam recifis estri• f) 5 atrib'u* miS f art^ us fiftim remedio fi**1* j f i applicante quadrupedis ex'* pam u CatuU. Ex avium vero genere id prxftant vel columbi, vel pulii gallinacei, vel gallus ipfej Ìèd hic qui nigro calore eft, fic Tonfìiiia maxime probatur. «ng!a"s,5c A d tonfillas peftìferas &C anginam txìrinfecus fub gulam it»f

r i m e m b r i

® C

h i r u r g i a

pofitus apertus bufo feu rana calamaris nonnullatn opem affert opinione quorundam. . Pulmonis pinnam tranffoffo pectore exfertam gallinaceo recens piun™°D 11n‘ defecto folata non aliccr iqfromittit Rolandus lib. 3.chir. c. i f . peaus reEx tertio rerum divifarum genere funi baco. Cancer contufus £5? hujus /uccus expreffus maximum igni Perfico refrigerium per- nis mat«i*. hibet. Theophraitus Paracelfus in libello de vefinibus. igm reifico. Cepbalalgia vero cancri aliquot fiuviales aceto rofaceo irrorati ceph»Hi£5? contriti fingulare topicum funi, eodem au£tore l. de vermfi'x‘ c. 11. & Rulando Cent. 1. curat. zz. & 73. Triti quoque hi fpicula è corporibus detrahunt, fi bis impo- Spì«uUs^e*nantur. Mizaldus. ^ " a e" 1S* Ad oculorum vero defiuxus lìmacem cum te[la tufam fronti ac ocuioium temporibus illitam probe facete fcripfit Au£tor libri de remed.defìnubus, par. facil. c. x. Cochlearum caro fumo ficcata £5? levigata cum pari pondere Jacchari candì fuffufiones ex alto extrahit, £5? albugines dekty ab- suffufioni dulìa crufta-, fi Caefalpino credimus id proponenti /. f . art. aibugiaiqu», ned. c. 4 f . Contriti lumbrici terreftres angina prafocatoria extrìnfecus im- Ka.¡^ pofita mire fubveniunt. Savonarola in opere prati, tr. 6. c. p. pistòcatorubr. f . I1** Scorpio veroJritus £5?fuppofitus puntura per ipfumfalda ma-Scoit-d pun. gnu eft auxilio ; quemadmodum fcriptum reliquie Dìofcorides aui*. 1. 1. cap. x i. & Joannes Serapion in lib.fimp. fermane 3. Netvis con Denique cochlea terreftres contrita vulnera cum alia tum qua cìo* aggtunervi acceperunt conglutinant : nec non aqua intercutem Umores “ 1,an<1isexfugunt. Diofcorides l. z. c. p. Arthrìtìcorum vero tumores & tercTtem. ecchjmomata dijftpant Galeno x 1. fimpl. ' ArthiiticoViperarum demorfibus harem contrita caro remedio eft, Aetio lib^'sc"0" fi credimus. ecchym *. Ex decolla & emplaftri modo impo[ita rubeta mirum in mo- vipèìàrum dum anginam fujfocatoriam eievari prodidìc Hieronymus Car- moifibus. danus in l. 7. de variet. cap. 38. ftS *

CAPUT

IZtf

M. A t J R E L I I S e v e r i n i

C A P U T

IV.

E x decijìs quadrupedum partìbus me deIce ; & p r ì mwn ex eorum carmbus vtfceribujque. Q u itti oidi' n i : irute ri*

x quarto ordine exempla fuerint hæc. Gallina recens concifa itlibus venenatis adbibita prodef i } ut Fallopius lib. de tui&ibua. mor. c. 6 . propoiuit. Cancro fiV cl gallinacei f rubis impofitis cancro faciei novo remedio faciei. natura quendam ad miraculum refert Mauritius Cordæus in lib. i.H ip p de morb. mulier. comm. 7. Quod experimemum & Guido Cauliacus & Joanncs Riolanus incbir. cap.tjìo(emp iere. Idem pene récitât Guido traSì. 4. doli. t. c. 6 . Audio vero & ex privatis hominibus,yw///«? carnis macra Linguai diu fale condita igne concalefabla crebro ufu perfanatum lingua cancro. Suppuratif. cancrim ; fi credere dignum eli. Spiculis ex* Suillum vero laridum vetujlum, praecipuæ fi rancidulum fit, traheudis. & aqua calente lotum ad fuppurationes & ad harum dolores £5? in fiammai iones valere -, quis e li, qui non norit? M yrm eciis, Saura caput contritum quidam palos tum fpìcula extraherc acrochorde ' memori* reliquerunt, tum myrmecias, acrochordonas, ÔC eian ib u s, elavis. vos: ait Galenus /. xi.fimpìic. Infrais exReliât partium è foto corpore decifarum adnfiniftratio. Pritraheudis. mum occurrit caput : quod ex ¡acerta commendatur à Galeno x. de fimpl. medie faqplt. ad extrahenda infixa. Sed parietariani banc pnvatim laudat Mizaldus in Centuriis. Similiter linguam vulpis menfe Marùo decifam ,fi ad fpicubm proxime perfpeStum imponatur, arcana propriciUte infixa quf libet extrabere , telles funt Gefnerus, Quercetanùs , Schenckius. Caput à viva vipera refeSlum adbuc calidune, qua parte cutn Marfui fi per*. cervice jungebatur, demorf* à vipera particulre impofitum vene num extrahit. Galenus /. de theriaca c. x. Per excilum Sfi aridum lupi guttur venientem aquam qui bè bit, ab angina liberatur. Joanncs Agricola l. z. de medie, berAngina:. barum. Labellis Labdia leporina curari initio mox per eadem oblita a p p licò )*pocinij. que à parta confiât. Moccius mcdicus. Ad Velleitaria

T r i m e m b r a

C h i r u r g i a .

U f

Ad navas nativos idem eft obftctricum experimentum. Jo- k *vì* n«iannes Schcnckius in obfervationibus medicis. n*' Ex hac autem quadrupedi! partícula noi) prxtereundutn eit experimentum, quod narrai Olaus Magnas in z. libro re rum Septentrionaliutn, ubi fcribit populos eos, qui frequentiffime pttnio>i< ob frìgus aeris perniones experiuntur, fefe non alio remedio fana* bu5> re quam puh)orata pelle leporina. Quod experimentum rationcm habet, quia, ut notava efl, pili leporini maxime valent ad unienda vulnera. Ita quidem Hicronymus Mercurialis /. i- de Morbis pueror, cap. i Scd ego crediderim remedii vim elle potius caufam fympatb'ue cujujdam ad pedi}. His enim maxime praevalet leporis natura. Ünde etiatn Latinum compofitum nomen fuit. Vipera generofe filo ferico rubro fuffocatre caput, ac dentis apri rafuram, angina maximum à proprietà}e remedium dixit Ufual- D*m*' dus Crollius Bajìlic<e cbymic£ pag. i.60■ Se Joanncs Finchius hunc fequutus in Hermetico-dogmatico libello. Eandem vero tritam ittibus ferarum, ulceribus etiam cancro- iaibw fefis & caco'étbis plurimum conducete, fcripfit Jos. Quercetanus in Spagir. medie, prapar. c. 3. F. eanctofis <c E x quo ipfo Au&ore in lib. eodem capite 6. vermes millepedas contritos ad affettai oculorum prrefiabiles effe difeimus. aftftibn». A t offa lupi in levaran redatta morbo intercofiali, ittibus & & puntturis fuccurrere: Se offa párvula t qu¿e inveniuntur in priori- pUnaun». bus leporis pedibus, iìcut & os fep'ue, urinas morantes valenter ^ùnxmopellere , Se oculos cancrorum igne vehementi, quem reverberii ^ vocant, calcefattos calculum feliciter dejicere legimus. syco&owSepiee tejía fycoji oculorum, nepbeli, lentibus, impetìgini ,pfo- lemmi. n«rtfque unguium commendatur Galeno x i ,/impl. Quibus viti* om- £ entibus. nia cutis in fatte dentefque tetros addidit Diofcorides l. v. Res vulpis cervici impofita convulfts remedio efl. Auéfcor An- laciei vidreas Caefalpinus l. f . art. med. c. z j . . .. il!*Denti-** Jécur pajììnaca pifeis percuffo per bujus radium loco remedio bus tetti*. tffe comperò: Rondeletius lib. iz . de pifeibus c. 1. pafthu«* Jécur lacerta erofis impofitum dentibus hoc dolore liberare non* pifei* ¡ai* nulli fcriptum reliquerunt i ait Galenus x i. fimpl. Deiitium Jécur fuis crudum t i cairn velici cataphifma impofltum capiti „oieau*

M. A

u r e l i

! Severini

«« exui*1 ^ tmtti ûlcerato, diebus novem vitium fanat. 1. de dymmìl• ceiato. Nyadopi*. Hirci jecur ajfum (fi 3ij. comefum , nyttaiopia medetur, au r o re Galeno, in l. 4 compof med. locai, c. 8. (fi x 1. ftmpl. Cum quo viro eft etum 0 < 5t. Horatianus l. 1. ad Euporifium c. x. & Celfus I. 6 . c. 6 . §. de imbecillitate oculorum. Sed liquor hepatis vaccini dum affatur cnlleklus, In aurem, in ™ l3Ìiin beftiola vermi[ve fiabef i , utilitcr infunditur per Avitcnlapis. nam l. 3 fen 4. /r. 1. r. 13. Sternuta ex rwM'âj' *ff*ntur exftillans probatur ab eom'entiTin- êm Prh nafipurgo , nimirum ftermtantìbus infantibus , /. 3. fantium. fen. f . /r. 1. f. 14. r* bepate caprete aut birci dum a[fatur effiuem, w/wy iop“ ' f w ejufdem dum elevaiur, oculos nyttalopum qui exceperunt ju• vat-t fi Galeno credimus /» x i. ftmpl. Illud in aqua [alfa decoquit Sextus Philofophus de med. animai, p. 1. c. 4. ». 2. ciavicuiii Item liquoris, de pulmone arieti5 concoclo exit, (lilla fumietiti.aut PerP°ftta riavutelo, qui in manibus nafeitur, aut in veretto ilhta , medetur-, inquit Sextus de med. pecorum. c. 8.

IJquorem bepatis mufteU pifeis in vitro exacie operto per filum demijfi ( f i ad folem r e fiate, poft furnunt byherna t e m p e f l a t t Oculis cali- expofiti, defluentem, caligantes oculos mire javare, cerio exgantibus. perimento refert Petrus Foreftus /. n . obferv. 35-. intertriginiPalmo agninus pariter ( f i porcims intertrigines à calceamentii curare creditur Galeno x 1. ftmpl. Pernionip uimo vero arietis aut porci afuspernionibus benefacit. Guido ex Galeni fententia irati, z. c. 8. Unde equidem credo tranftulit Petrus Bayrus, vel uterque horutn ex Sexto Philoiopho /. de med. animant. pari. 1. capSuguittis. nui ad htec (fi fugillatis (fi nigris cicatricibus (fi cakeamentiCaiceotum rum illifuris dixit valere. Livoiìbu*. Pelidmatis ornaforum palmo calens benefacit, Au&or Marcellus /. de medtcam. cap. ip. chymofi" sculorum bypopiis fanguis columbi calidus conferì. G ii ©cuioium. ^ * de fimph Se Paulus ìib. 2* cap, 5« Se chytnoji ocuIqyuyh3 Joi* Qucrcctanus Diatetici feft. 3. cap. f . uemaìum*" ■ SPa^ ° fis. fo ib a (fi doloribus extremorum applicantur ja® paitinin. exiecti cattili, ut & ¿¡uri, vel galli. Orniti'

MEMBRIS C

I R U R G I A.

IZJ

Omentum arietis cakns, five quod mper cvulfum ef i e ventre, Doloribu, five quei! aqua recalefatlum «fi, ad dolores veniris finiendos prx- venta«, ilare facit Galenus u.fimplic. Ejus quod percufiìt venenati animalis bepar extraftum recensiaibus f<!ìmpofitum ilio loco benefacit. Fallopius l. de tumor, c 6 . Ex pafiinacte radio gingivis fcanficatis dentes male affetti fa- Dentibu» »untar, Piimo au&ore lìb. $z. c. 8. affe" In felle vacca, qui concrevit tophus remm calculis deturbandis Calcali«. apio effe pnefidto icribitur Michaèli Pafchalio l. prati, meth. Fel tauri purulentis auribus & fratlis cum muliebri labte me- Auribus pu detur. Diofc>.rides /. i c .y i. rulenti« t c Fel callonymi oculis cahgantibus benefacere vulgatum eil j ut fra&is. Oculorum & fella roftricurvarum avium. caligini. Lufciofis. Fel btrci lufciofis prodeft. Galenus io. fimplic. PernioniFel fuis permonibus benefacere teftis eftTheodoricus l. 3. C h i bus. rurg c. 6 . Leucomati. ati. Fel caprete facit ad cicatricem oculorum , $c argemata, 5c ne- Argem Nephelio, pbeiion, & glaucomata^ & pterygia, fi ex eo inungantur. Glaucom»-

C A P U T

iterjg io .

cD e Sanguinis ufu medico. S ed fanguis, ut de hoc nunc dicatur , ex varìis varie benefacity cum omnes ejus fpecies ad concoquendos abfcejfus fint i- dis. doneae- Juguhtorum vero dum jam affluii, ad contraltos nervos JCon*,afti* & ad veteres à luxatu diflentiones artuum frequenti (limo eft inv«erfbu» ufu noilr.tibus. Quo remedii genere & Guido ufus eft lu*4tu. refiduas fratlurarum duritias Chirurgico parva. F. & adpoda- bus"'"0111* gras frati. 6 . doti. i. c. l. Dumiisfr*« Columbi fanguis, pnefertim qui ex ala elicitur, & ad meden p^gtiT." dam cerebri membranam, iff ad oculos fanguine fuff ufos utilis eft cerebri Cellus l. 6 . c. 6 . 8c Paulus lib. 7. c. de fanguine, 8c Sextus de o',™ s'u*-" med. avium c. io. Farfen hunc affeétum dixére Arabes. guine fuf. Et ad alios oculorum affetlus commodus efi fanguis leporis. Im- impetigini. petìgines purgai, Sextus de med anim.par. 1. c. z. Item alope■ Alopecie. ci<e conducit, Galenus de remed. par. facil. c. z. Similiter £c ctrvi > & teftudinis fanguis idem pag. pp.

Ff z

Cum

zz8

urelii

Sev

erini

Cum verruca pupillas infeftant, Id poterti vittimi fanguis curare lacerta ; ficut Quintus Sercnus verfiloga medicina libro prodidit. Carcinoma vero valde nonexefum fanguis canìs perfanat, auCarcinoraaélore Hieronymo Cardano in libro de- Aqua & JEthere. Cum ti. Tumoribu* einere vero vitis ex adipe fuilla mijìus omnes ferme tumores/òlvit. ia lv e jid is . Fioravano« Fbefauri l. 4, c. 6f. Calculo ve Calcaium vefica fanguis vulpis, ut elicitus ef i , coleus impofiil ex. tus conferita fi Nicolao Fiorentino credimusj qui refert ab Hiftoria. adbibito ilio puerum calculofum poft turbidam & coenofam urinam etniciam liberatum ab ea nona fui(fé. Sunt autem, & qui per fiphonem hunc in veficam injiciundum velint. Quod edam fuadet Blafius Aftarius in confilio 6 . Verum enimvero ne coaguleturfanguis, aeetum fervefattura aut coagularti admìftunt facit. Auiftor Jo. Ruellius in Diofcoridem et capile. Sed columbi fanguis minio ceraque vini guttis cotnmfu s cu Vede* caxuucuiz. raneulani vefica di/cutit, au&ore Fìoravanto /. 4 .capric. c. 34Tiichiafi. T’richiaft abolenda mufea canina, cimicum , & ranarutn fanguis probatur Paulo /. 3. c. zz. Tuendii Sanguis hirundinis tuendis ab externo cafu oculis optimus ef i , oculit. deinde palumbi, tertio colomba j ficut Aurelio placet l. 6 . c. 6 . §. ult. Ambuftis. Sanguis galli gallinacei proficuas efi ambufiis apud Rogeriuffl vetuftiflìmum chirurgum c. i f . Strabifmo Sanguis turturis ftrabis infantium oculis utilijfme imponiti infamimi!. juxta Avicennam l. \. fen. 3. tratt. z. c. 2.9. Sanguis coturnicis, ut, qua veratro in vittu delettatur, byH v d io p ic i j. dropicorum aquas exhaurit ex vino potus. Michael Pafchalius /• 3. pratt. meth. c. 44. Sanguis tauri cum polenta illi tus duritias difeutit emollitquc Scinhoíis. Vecherus l. r. antid. Special, c. 24. F. Butyrum fanguini fuccedat. Hoc poto Mufitani lndorum P ’ Iftibus St ratum. pulì ferarum ex vulnere defixum ejiciunt. Au£tor Strabo Geegrdphia l. ip. Verracíi pu pdlaium .

CAPUt

rim em b ris

C A P U T

hirurgia

Z2 p

VI.

T)e A d ì £ uni v i medica. S ucccdunt bis modo mitatis partes ali¡e prseter integrates, Partc, ani. atque ìlhe, quae im ytviptiixi per Graecos, nobis adnata dicun- maiibus adturj item refendane* , decifieque de utìlibus alimentis. Poflrm x nati‘ vero fuennt compofitiones ac preparations diSìanm omnium. A primis adipibus exordiamur. Adeps vulpis li quata dolentes aures maxime levai. Au&or Di- AlItium do ofeorides & Galenus lib. de remed. fac. parab. c. io. Quod e- lorf.“™ ° quidem remedium ob id ante omnia poiui, quod expertum à Noftrum nobis perquam feiicitcr fuit. nmu ,me°" AUis vero vitiis earundem aurium anguis thimalì pifeis adi- Aurium vi* pem benefacere feripfit Joannes Finchius in Hermetico dogmatioo , Si Uiuaidus Crollius in Baftlica cbymica. Urjorum adipe alopecias curari profeiTus eftGalenus 11 .fimpl. Item perniombus hoc eodemjubvemri fcripfit Diofcorides. bus1“01"' Viperarum adeps ftngulare eft ophthalmicum Ufualdo Crollio in Baftlica cbymica pag. zòo F. Ranarum nemorabìlium adips radicitus eximendis dentibus va let. Guido trail. 6 .doc. z. cap. z. panie, q. Ranarum adeps «¡mèudL denti mpofitus cavo levai dolorem. G . Phxd. in Jatrocbym. Fraugendis item/««/ ex Mefuxo lib. z. Grabadin. fum .t.c. 3! Leonis adeps dolori cu'tcunque fuccurrit. Sextus Philofophus Doionbus. I. de nted. be¡liaruni. omnibus. ’ Afini adeps, precipue fi per bai. mar. oleofa fuhjlantia detra- b^dìÌTnhatur, cicatrices belle delet. Andreas Vefalius in lib. de vuln.&>c. io, Adeps urfi cumladano (fi vino vetere capillos jluentes continet (fi confpiffiat. Sextus partis i .c . 13. Felis adeps dolentes ex venerea contage partes mulcet. Auftor Doiotìbn» Vindelinus l. de morbo Gallico c. 14. fyphiiii.. Gliris adeps remedium aferì bis, qui paralyfi tentantur, item- vernai.' que[verrucis fuperligata moxeas tollit. Sextus part. 1. c. 13. Dmitu. Gruis anjcrifque adeps locorum duritias (fi concretiones difeutit. “ llofi‘ . Sextus de med. avium c. 4. 6c 11. & Plinius l. 30. conctemenCapreoli cervi (fi dama fevum fcirrhofis tumoribus emollitndis r* M - Andernacus. Ff 3

2 $o

M. A u r e l i i S e v e r t n i Hervtcinus adeps torminofis, turn pro balano inditas, turn (ft calens ano Jedique illitus quotidiano experimento beneficientijfi• mus eft. Corvruifi». Rajarurn adeps convulfis fubvenit, id eft, is, qui ex bepate ipfarum defluit: Itemque catus & anguilla concift, in aivum anforis inditi, cum fimul torrentur, qui deflillat adeps. Rondelctio au&orc in l. de cur. ntorb. int. c. de convulftone.

Taimiaofi».

C A P U T cD s F im is

V I I . eV rin a .

E tfi medicina quidem bac fordida e ft , ficut earn vocat A vi cenna l. 7, . fen. 6. tr. z. cap. zz. ex excrementorum tamen genere multorum animantium multa noxis cxttrnis corporis fentiuntur proficua. Inter omnes laudatiflimus eft Caprinas ftmus, qui ad canEatotidis crofas parótidas (ft ex arthritide luxas atque extumefeentes partes » n e ro lis. Ex arthri- corporis medendas cum melle-, ad nervorum contrañuram cum atide luxii ceto; ad carbúnculos difeutiendos, (ft ad calicos dolores pro fo partibui. Neixorum mento ; ad incifa inteftina confolidanda cum pilis decoSlus (ft con• comrjiftu- jfitus belle faeere proditus eft á Sexto Philofopbo in lib. de in . Caibuncn- med. pec c. f. nu z i. 24. 2 f. 26. 27. 28. lis. Idem rei ad mammarum muliebrium tumores diffolvendos ex vi Colicis. no meraco probe faeere feripfit auefcor opens de fac. parab. 1. Intcftinii pcrcufiis. M im m irum tum»libus,

Idem, ñ Petro Forefto credimus id referenti in I. 7. obferv. chirurg. 4. ulceribus curatu difficilibus (ft defperatis tarn bene fa difficUibat cit,ut quam optime. Quod defumpíifte potuit ex O d a v 10 H o lt dcfyeii- ratiano l. 4. ad Eufeb. pag. 99. qui tamen uftum imponit. corporis in- Sunt, & qui deducendis corpori infixis fimum bunc probent; fixi« ttfi- quod teftatur Jo. Urfinus Profopop. animal l. 1. c. de capr. geadis. Noftri vero medici ad oedematofas feroti far cluras expertum OcdematU fetori. habent. Sed Galenus 10. ftmpl. lepram, pforam, licbenem explana L e p rx , pfo i x , liche re i itemque & cboeradas (ft feirrhofos mammarum tumores ex ni , ftiumis aceto folvere dixit. Sed ex meraco vino imponit mammis quicuni t . fc iirh it. que eft au&or lib. de remed. par. fac. c. 2$f. ex aceto vero ad parótidas duras idem eod. 1. e. 8. Jaiotidis, Hydro-

rimembrts

hirurgia

i ^r

Hydropìcìs caprinum ftercus in urina pueri venertm non experti •, vel iiiius capra urina coftum, (fi ad firigmentitìam fpìflfitudtnem redaftum , aique impofitum egregie purgai alvum, ex Archigcne apud Galenum de comp. med. toc. I __ c. 3. Hoc ip[um & genuum oedernata, qua à collifu atttrituque ad terram ^demnii ex adorata fu n i, folvit experimento probar iffimum fodalibus* foleacis Carmelitams Neapoli. Ad h xc & vtperarum iftibus ex aceto fuccurrere dixic idem yip«a*un» GaJenus lib. io . fimpl. Sed cherfydri veneno adverfari voluit ifheiTydti lume Cornelius l. p. e. 27. §. de cherfydri iftu. ¡au. . bunc canis eft ftercus celibratiffimum ad anginam, fed e- An8inxju s , qui offafuerit dìutule paftus. Alias autem fimpliciter paraSu™ inveìeratis fumme ulceribus fummeque malignis cura fruftu adhibcri ieri pile Galenus io. fimpl. ISlerum quoque poto hoc e#-iaei°* cuti lcripfit Benedi&us Faventiaus in empir, eo cap. Poit hunc fimus efi A fin ì, propterea cumprimis cammetnorandus , quod profluentem ex naribus fanguinem mire fiftit, " mulcis & probatiilìmis fide viris hanc rem affirmantibus. Pri mo omnium in hanc rem illum laudat Hippocratcs in lib. de natura muliebri: deinde ex junioribus Mich. Savonarola in 0pere praftico traft. 6. c. p. rubr. 5. Sed inter omnes maxime Ivodericus à Caftro lib. 1. de morb. mul. c. p. narrat buie uni Jefefic vere confi[um-, ut arefaftum in arcala paratum femper ad ujUS haberet. Nuliumque paris efficacia medicamentum fe / ciré profitetur; pnefertim, fi fucco artica, nimirum arensì com^“fceretur : recens entra per fe commode naribus adhibetur. bed iüper omnes tarnen efficaciflimum in hac re Leporis fimum effe lcripfit auftor appendìcis ad Centurias Adizaldi, An tonius Guertxus, pag. 21p. Similicer adfluxus alias pracipuus eft Afinì fimus. A d uteri- Hyftetki* nfls tarnen eo ui’us eft Hippocrates l. de nat. mul. fleft. z. & /.affcftibu», d<tfuperfoet. & /. de ficril. Ad prociduum ìnteftinum eum probavit Horatianus lib. 4. adff^'™ &ufeb.pag. 96. i>i0 °’ Ad immodicas menfium purgationes ex adfiringenti humore di- immodice ffium perhibet experimento probatum Michael Pafchalius fluentibus b\ Z A P f : * * b . « a p . 5Toca medicntam Equini fimi flagitium propemodum eflet relin-

¿jt

M. A

ureli

! S

e v e r ini

Lui Tenere* linqui : quem ad luem veneream abforptu quodam excutiendam difcutie»ix miriflcum tj]} certa expcrientiae fide perhibuk Jacobus HolDoioribus ierius if, ppgf-g de mattrio, chirurgica c. de attrahentibus. Noftra *umore'. ° vero cbfervatione non minimo cit ufui difcutiendis doloribus LidiuTdim- ex frigido bumore congeftis. Laffltudinibus quoque pedum tenga Acuirteli"' itinera emenforum Se horum arthritidi fopiendìs tam belle valet, spato*. Ut vili remedio fumtnum scccdat pretium ex medicina. Expertus hanc quoque vim ejus maxime in fpafmo & convuljione va lere teilatufque eft Ambr. Paraeus l. n . f u i operis c. Z f. EaL»pfii X dem medicina (fi a loco fublimi lapjis approbata eft à.Guid. Caufubiimì. liaco tr. 6. dottr. z. c. f . Utcndi modum defcripfit Dccius tuiii & Portisi» l. rudimentorum Pbarmacopeei. Luxìs quoqueacw mor1 *IUi’ hi diftortis fuccurrere fimum bunc. quo fe obruat homo, fcripfit Leonard. Bononienfis in 4. Tbefauri vita bum. c. <S;. Articulorum Bubulus vero calide applicitus artìculis dolore afflitti! benefa' ¿oiori. cit Avicenna tette l. $.fen. zz . tr. z. c. 13. atque Auétore liUanc!oiU bri de fac. parab. ad Glauc. c. 24. & ad Solonem c. 13. Hujus cancro ». verQ menfe Majo colletti aquam arte chymica paratam cancrofu ulceribus benefacere fcripfit Quercetanus l. de fpagyr. med. Hydropici». preparai. F. Hunc quoque bydropicorum aquas ita difeutere perHiftona. antiqUa eft oblervatio, ut (fi Ileraclitum intercute laborantem eo ad folem remedio ufum fcripferint Hiftorici Se Qyercetanus iaibut.Um Antid. fpagyr. Hunc quoque Se apum vefparumque ittibus merhiegmonii.^y,'} pblegmonafque reprimere jam recens egeflum , tradidit Galenus io .fimpl. Ncitì»indù- pimum Ovinum tmollicndis obduratis nervis mire benefacere fcripfit Lconardus Bononienfis/» 4. Thejauri vita bum. c. 61. Ambuftis. Sed Tauri fimus crematus ambuftis conveniens fcribitur à SexExitu m*- t 0 1' j e mej faji' c Zl „ llw Et fecundum Blafium Aftarium medicum infignem Papienfem fuffitus idemfub pudendis mulitris mire valet ad revocandam intro matricem , qua egreffa efi alveum naturalem. «nciòto* & Putrì vel Firginis imeftìs fimus combufius ulceribus cancrofis infallibili- atque infanabilibus afperfus magno remedio eft ^teftantibus ScPH" bu’’ . . nio l. 28. c. 4. Sc Sexto l. de med. anim. c. 17. ». 9. Fuiuifcoii» Hirundinis ftercus ad albugines oculorum delendas mirabile fe diiumpendì». cit expertum Michael Savonarola tratt. 6. c. 3* rubr. i f . mórfibaj10 Galli gallinacei fimus ruffus furunculos rumpit (fi dolorem fotti ¡ai*

T r IMEMBRIS

C h i RURGIA.

2J3

impofitus'y Sextus de med. avium c. 8. Sed ex aceto Miturn proponit Plinius l. 30. nat. hiftor. Quern & ferpentum morjibus uiceribu. con/ulere modis omnibus adminißratum, tradidit idem Pliniuspr*p««nl. eod.c. 3. Itemque 13 eo tradtabiliora fieri ulcera fanarique c e - ’ lerius. Co/umbi fimus habet has vires, inquit Sextus l. de med. avium ßwitü*. c. 10. Omnes duritias difcutit 13 humores exjiccat cum oleo, *w £ “”endo?b* melle calefafto dißemperatus & fuper duritias ligatus. Alias po- Tophi* podagricis tophis hunc convenire dixit Galenus 10. fimpl. nec non doloribus omnibus inveteratis, & pbagedurnis oportunc mederi j atque in phoenigmis utiliter mifceri. Phaged*™*. Corvi fimus cavo denti impoßtus dentem rumpit 13 dolorem a- Clvij dcadimit. Sextus de medic, avium c. 6 . tibus *«* Turturis fimus calculofis Jubvenit. Au£tor /. de rented, factl. caulüofi«. parab. Sturni fimus gratiam habet in alphis exterendis, Paulus /. 4- Ajphi*. cap. 6 . Item in fiimatis abolendis, idem cap. 2, Et interirigim StigmatU commodus;0 f r idem auctor. intcitxigmu Sunt & a!ice variorum fimorum utilitates a Diofcoride de- n'oris. lcferipra:, quas omnes hue prodocere vifum non eft. PudcndoPo[\ fimim fequitur Urina •, cumprimis autem Humana pfo-ium vitiu. ris , lepris , pudendis affeclu putrido laborant¡bus , achoribus furfuribus , auribus purulentis, i3 digitorum ulceribus utilis efi, oni. teftante Galeno 10. fimplic. Sed Sextus impubis hominis urt- Aiuiba* punamveteribuscallis extenuandisutilem perhibuit l. 1. cap. 37. tern, oculorutn exteriores hypochyfes earn deleft, quod fel hum«,mm in fe contineat, feribit Hieron. Donzellinus confil. apudcam« ex'»4. . . „ . s a S S fr Sed Aßnorum urina ex optimis efi medicamcntis ad nanum graveplentiam, ut retulic ex Galeno Mefuaeus l.z. fum.-y.c. Jam de excrmentis, ut perorem , & flercus bubulum & ar;'- HyUeiici*. »aw expurgatorium fuffitum uteris afferc Hippocrates l. t. de rnorb. mul. In quo ipfo & z. ejufd. oper. 8c f. mirum eft , quan tum his materiis deferat. Sed enim ftatuere oportet, fnagnam Sc admirandam efte iftorum vim propter infitum falem ac nitrum j qux funt efficaafiimi deterfus- U t ne fupercilittm contrahas, videlicet, quod tantopere vilem animantium ma-fimu. teriam hoc loco pertra&avimus. Gg CAPUT

¿ 3 .4

M . A

u r e

l i i

C A P U T

e v e r i n i

V i l i .

D e a liis anim alìw n excrem en to rim generibus. d exerementa refern poteft Se vernatìo anguis, vulgo fpolium, qu * nnris praeftat virtutibus. E quibus omnibus, que ad nos pertinenti, fune bac. Prima alopeciis laudata eft Alopeciij. Aurium do à Galeno l. de rem. par. fac. c. z. Dein ex vino decora dolori lo ri, den aurium, infu/u : dentium vero , collutione remedio ejì. Additur tium. Oculorura & in medicaminibus oculorum, feci precipue viperina, ficut ait viiiij. Diofcorides /. z. c. 17. Htiius decotta: ex aceto mirabilìs eft proprietàs ad levandos do Dentium moleftiis. lores dentium Galenus 1 1 .ftmpl. & Mefuasus l. z. /um. 8. c. z. Dentibus cHac cti im cum cera celerrime dentei evel i tradidit Piinius /. vellendis. 3 ° }■ Qui vir & /. j i . c. 4. fcriplit eadem cum felle teftuAuribui purulenti». dims & aceto purulentas aures adjuvari. Sedi proCocblea muco prolapfam fedem oblinit Hippocrates 1. de fift. lapla. ». 4. atque ex eodem (ft tbure collemata componit Galenus 11. fimpl. c. ilio. Palpebra Cocblea terrefìris abrafus acu lentor palpebrarum oculis incottirono pili» modot pilos, quos attigerit, replicare creditus eli à Diofcoride replicando. l. z. c. i). Nervi» perLìmacum caro vulnera cum nervi percu(fu & sontufu impoftta cuflr» atque tonfi». conglutinai. Galenus au&or / . i r . ftmpl. Vulneribus Arantorum tela à pblegmone tuetur fumma cutis ulcera. Ga fummi eutii. lenus 11. ftmpl. Ptagis vero minoribus conglutinandii paratiffima eft vulgata experientia. Ufnea capitis humani ('mufei genus eft) narìbus indita barum Narium ha: raorrhagiz. ' kamorrbagiam valenter ftflit. Jo. Finchius in Hermetico dalma tico libello.

C A P U T

IX .

D e fa r tiu m anim alium ftra fa r a tìo n ib u s & comfoJitionibus in ufum me dietim. am vero praparamenta Se compofitiones multas ex animantium partibus & ipfts etiammet integris referamus. Primum autem cinerei & tritura veniant in fcrmonem.

Hip-

T r im e m b r is

C h i r u r g i a .

Hippocampi cinis alopecìis utiìis efi. Galenus. AlopeciIS> Hirundinum pulii ufìi faucium morbis medentur. Scxtus de Faudum me'd. avium c. n . Se Aetius l. z.ferm. 4. c. 47. morbis. Huìc ctiam malo (3 cinis cancrorum idoneus efi. Crollius ScMorfui «. Finchius. ¿bui cinis £5? morjui canis rabidi fubvenit, auétore1115 Qucrcctano. Coriorum vetuflorum cinis ambuftìs, ìntertigini, & attritioni Ambuftis. calceamntorum probatur. Galenus 11 . fimpl. incingi*. Oilreorum telile combuste rebellibus 13 putrefeentibut ulceri- Ulcerila bus y diuturnaque finzione tentati*, 07 compleri facile non t,ug, pattepoffunt cavitaiibus, nec non hyperfarcofibus extercndis, laxitati molliti¿eque gingruarum bonze funt Galenus 11. fimpl. cis^dyfeIdem & buccina purpur¿eque ferme valent. • p u!»«* Caput cati omnino nigri in nova olla aduritur & incineratur : ex eoque ad Levorem (3 tenuiffimum pollincm deduSlo nonnibil per cèfi, tubulum penna manda in oculum quotidie ter infufflatur. A d 0culorum vitia, unguem, ntbulam> albuginem (3 olia remedium oc»ioram prseftantiffimum eih v‘tus‘ Alibi vero cinercm uflorum ofireorum ad parotidas diffolven- parotidibiM. das cerato mifeet remedio fingulari. Ranarum uflarum cinis fanguinis projlmiis occurrit: Dioico- Hxmorhirides Se Galenus 11. fimpl. Bufonem alii prseferunt. Exficcatusi 'x‘ entra ac tritus (inquit Finchius in Hermetico-Dogmatico) (3 te nui rubro linteo involutus alifque fuperpofetus, vel palma detentus ufque dura incaluerit, ceu Gorgonis confpeclo capite continuo Tendinnm rigefeit fanguis. Inveteratos tendinum rigores folvuat. Diofcori- rigori, des /. z. c. 1 f. Oleum vero ex bis t i podagra molefiis occurrit illitum, audfore ?»**&*• Joanne Langio : 8c cancris remedio efi iècundum Jacobum Cancro. Vecherium in Jntidotario. Sperma ranarum aut ex hoc aqua exjlillata infiammai oriis 0mnìbus ttmoribus 13 beemorrbagiee mire ¡tévenit. Jofephus Quer- HXUic«jàt> cetanus in Pharmacopoea Se Spagyricre praparationis libro. sijeVermium millepedum pulvis ad affetìus oculorum valet. Quer- Affe&ibm Cetanus. oculorum. Vermium temnorum cineres, aut fercoris murtm vel cervi Dcn" ^ iif_ dentis, dentium exeforum cavernis irnmifi, ilios abfque ferro & M ' machinis eradkant. Mizaldus in Centuriis. LumGg 1

236 M. A u r k l i i S e v e r i n i Lumbrici terreßres fricti tritique & infperß carnium plaget conglutinant. Au£tor /. de remtd.fac.parab.c, fp. Pnerifos ner vös jüngere dixit Diofcorides c. 6 1. Salamandra cinis fepticus t & Ltpris cmnibus pforicifque bonus eß. Galenus. Labia fißa hoc modo curat Arnaldus Breviarii lib. 1. c. 42. Apes complures in olla rudi feu pafia, [eu lutu magifierii conclufas , ufia/que adignem £5? pulverntas cum melle dc/pumato conficito in unguenti modum. Quo labra colliniia fanabuntur. Expc* rimentum enim ld doeuit. MorGbu« Ex viperarum cano, aut etiam ferpentum fpoliis exßccati! cC lerpcntum, praparatis fecundum artem pulvis vulneribus erpentum £5? befliarum virultntartim appoßtus multurh coniert. Item, ulceri Ulceribus bus cancrofis (ß malignts curandis. canctolit. C.wtharides ußa tritt iß cum melle mißa, alopeciis explendis vAlopecii«. impofita bona: funt. G.denus l de remed. fac. par. ad Solonem c. 3. Quam rem & nos experti tumus non femel Clavis. Urgues p/erödes, clavos, lepras, pforafque exaquant. Galenus X.epris. 11. fimpl Lhs quo |ue viventes in aceto jalfo praparatas £5? fole Tioris. fiftuüs. exßccatas tnque pulverem detritas fißulis indit Joannes Platearius / praä. F. . Cciiis ca Nos vero &c ceriis capitis, quas tineas vulgus vöcat, utipitis. lißimas bas tritas Sc emplaßro diacbalcitis vel alii cuique idoneo, tum commißas, tum defuper tnfperfas comperimus. ItemUlceribus que berpeticis & cacoethis & dyfepulotis ulceribus valentiflimura maligoit. eft cccatharticum. Cantbarides cum calce chirurgici fcalpelli loco effe prodidit Plinius. LU quoque tritt & impofita reci/os porros diffipant. Torrii. Quod noftrum eft experimentum. Urirus '.ncontinentiam (animas noftri vocant) in furno arefaUrin* in■ Sit toi,um ex vino pota. Gefnerus in l. de pifciß.f. 48. Verum con tin em iz Adverfio. tribus ante diebus, quam ad id remedii veniatur , lac, ut vefca Aretxus. inde ladenda muniatur, bibendum, fi Aretatum audimus, qui monitos ejus rei n o s voluit inprimo diiiturn. morb. therapeuticoc. 4Ad ßrdnguriam vero iß vefica dolorem veßca apri cum lotio Stxanguri*. infufo fufpenfa, £5? pajfa , donec aquaticus bumor effluat,iß difcocla manducetur. Sic qui patitur vitium, mire fanabitur. Sextus i n l. de pec. medicina c .y . & Plinius/. i f . Sed veßcam Vulneribus carnis glutinandis. Neivis juugcndis. ie p iis U pforis. Labiorum iiiluti«.

T rimembri! C hirurgia. *37 fimpliciier affarti efui dat per triduum Galenus /. de rented, fa(il. parai;, c. 2.17. n. ui««ibu, Btttyri falilo ulcera celenter ad escati tcem peruucit um ico hreVt obduridcs l. z. cap. 66. 'end|*‘ Ca/èus recens oculo applicata acres maxime influxus in tifdem cohibet, au&ore Paulo l. 3. c. zz. fiuxibu». Cafeurn veterem ac jam putrem cum jure, in quo fatila perno. ^ prtepinguìs ferbuerit, fubaSlum valentiffimum ad dura corporis e- mollieu(lis> molliendafecit Jacobus. Hollenus in l.de materia chirurgica c 4. & ante hunc Aecius / 1. term. z. c. io*. Qui utnque ab uno Galeno id didicerunt , hiitoriam ejus experiment uefcribente l 1o. fmpl. c. ilio. f ulceribu, Ad ulcera glutinanda recentem hevigatum cafeum bonum ra- 5lntinan(jis> cit Paulus /. 4. c. 57. oxygalacfinum vero ad ulcera idem ibi* ^Contra arthritidem C5? quodvis ulcus depafcens fumme prodeßß'ffffff humani brachii vel tibire os combuftum: fa ciò pulvere ex e0, quad parCe,m. album intus remanßt, 6? parti affetta; impoßto. Geber apud Vcchcrium. Compofìt tones.

’amorrboidas dolentes millepedct in oleo nucum expteffo coclee .Hzmorrhoi

n » r i ì ~ \ ___m m n n i '1 rlis itolen ^ 1 mire levant, ielle Jnlcpho Quercetano. Dolori quoque d^doiea

aunum confortini* Mclua:u$ 1. z. fum. 6 , c. z. Huic quoque oc afelio; , onìfcos Graecè, probe facere fcriplìt Galenus n . a«* « d°' quem fequitur Si Alexander I ralhanus /. 3. ££/*• * addens cc lumbricos. Cum his quoque eft Jacobus Hollerius /. de med. interni5 corporii malis eo cap. . Ex lacerto viride expreffum oleum repìicanclis capillts plurimi espilijs t«* bomm faciuni > & Auftor de remed. fac. parab. ad Solonem f KU1 “ • c. n . £ limacibus, teffudine, vefpertilione, ferpentious alus, rodagr*. alea unguenta multum levantia poiagricos & arthriticos re- Aaunl‘ '■ fert Guido rr. <5. doti. 6. £ 1.. , ... ATffrv; chordave bovis arefaSH ac triti, modo p e x i f j Victab . ulceribus impaliti, miro rimedio funi ■> au&ore Leonardo T lo* ravanto in 4. Thefami vita; hum. c. 61. . Salfamenta pifeium ulceribus deUrgndis ufui effe, &

Verrucil. lib ri. Infixis extrahendii.

158 M. A u r e l h S e v e r i n i Graeci tettati fune, Se ex Arabibus Avicenna, Se èjunioribus Andreas Ctefalpinus /. 6. art. med. cap. 18 qui praster hx c ¡k venticis, pforte delendis utilia fecit cader» ilVita. Saliti ftluri caro aculeos & irtiixa corporiJpicula extrabit. Diofeorides l. f . c . 16.

C A P U T

E x colla fife iu m medeU. Impetigini.

L epri. Ambuftis. Plagii.

efoluta ex aceto impetigine leprafque cuti! delet Colla quo* que in pifeibus parata pujlulis ambujlorum inhibendìi optìma e[l ex aqua {alida diluta. Plagi! vero exoxymelite madefaiì apro defi. Diofcorides /. 3. cap. 8f.

C A P U T

X I.

fu r a decoftorum animalìnm inedie amentofa . Paralyfi. A rtubui do' lcntibus.

Joh. UrMmi:

us anguis decotti ad paralyfm abolendam propofuic Johannes Arculanus in 9. Rhazte c. 9.

E x folticulorum ferictrum, exclufis inclufife vermìbus feribus, decotte nonnibil levaminis accipìunt dolente! artuum par ta. Quam rem ufus dofto Neap.oli. Haftenus nos materiato ex anìmantibu! prò vidi! in Chirurgia medendi!, quantum licuic Se fatis firn, defcripfimus. Casterum ex his longc plurima dabic Plinius a libro 28. ujque ad 33. Cujus au&oris, ut & Diofcoridis, & Sexti Philofopbi, cunéta ferme metrice compilavit in Animantium Profopopaeìa Joannes Urfinus, D oftor, Mcdicus Se Poeta Laureatus. Alia nova pleraque protulit Serapion in ferm. ^.quieft animalium, item Razes, in libr. de fexaginta animalibui, Se Avicenna l. 2. tratt. 2. per totum, Se Ofwaldus Crollius in l. de Signaturis. C A P U T

X I I .

f ) e ufibus O vi in medicina.

M dici.

edia humidi ftccique natura eft evo ; cuju! cum ad quam plurima fint»/#; A ch is etiam hoc loco non alienum eit Ovum

T r i m e m b Ris

C hir

u r g í a

z ^p

Ovum quidem in univerfum medicamentorum eft materia,G a'S¡^!mcmo” lcno auftore in 11 . fttrpl. qui inquit: Crudo ovo tolo utimsr Ium roate. admifio rofaceo ad palpebrarum, annum, manmanmque P^et ^ timonis moms-, qu<e ¡dlicet aut iblis Hits, aut alio quovis modo evens- ' c°mom3rint 5 aut extiterint in nervofis corputibus, puta cute cubito, (ft digitorum tendonibus, aut articulis, idque in pedibus pariter, £5? manibus. Haec Galenus Sed Diolcoridcs l. z. c. 44. & Plinius l. i p . nat. hift. c. 3. tota ova igne (sí calore durata fedis vi sits prodeftfe feripfere. Quam rem quidem transferre potu- seJis vitiis. eruntex Hippocrate, qui l. de fifi. nu. 3. colla ex odoro vino ova inftammata fedi adhibuit.- Sed Blafius Aftarius in conf 6 . fcripfit, ovum Jub incubante diu gallina futre fail urn, ft conteratur (¿I Utero prolapjo ex Untéis applicetur , hunc intro revo- ^ / o . pr®' care. Eft auiem ovum fecundum omnes fui partes utile, tefiara, membranam putaminis, aquatum, luteum. Et tefia quidem ufta fefii fanguinem proftuentem teftis eft Plinius in citato ip.nec non Aetius /. z. ferm. z. c. 13 p. Taceo aurem, quod medicamenti cujufpiam coniervandi gratia & hac utitur Galenus /... pharmac. locale, z. col. M. vero illud e ft, quod ad tuendum infuffitu palatum atque inter- (-«»„„do. mm os e x pet fufa utrimque ovi tefia ad fifiulam /ujfitoriam infer ^ j° ?°' la (ft ore adepta excogitavit Hippocrates l. z. de rnorb. ns. iai0. z 6 . & Aurelianus /. 3. chron. pafif. c. z. Maximum vero illud, quod calculo , five ditumpendo, five peilende mire ferviunt puta-c *lcu[omina incubaticiontm fub gallina pariente ovorum. Sed promifeua ovi tefia trita pannum oculi deteri leripfit lfaac l. prall, cap. p 3-ocuiorum Cutem quoque ea extenuare Avicenna /. 4. fen. 7. trad. z. cap.',ltn‘ z. Praeparat autem earn & Avicennam iecutus Hercules Sa xonia I i . Panthei med. cap. ip. per decern dies in aceto acérri mo, ebullient una hora , delude contufam (ft in Uvorent tenuem redadam cum aqttali facchari porlione ad [uffuftonem, maculas {ft albugines ocuiorum imponit. Membrana putaminis detraída, five cruda, five coda labierum¿.hagadis fijfuris medetur. auftore Plinio fub eodem loco, & Avicenna I 4. fen. 7. trad. 3. c. 17. Cum quibus eft & Honus de morb. suratione, cap. i z 6 . UlcufcuUs vero obducendis perbelle valet.^ cdl'r™‘idsij< Experta autem a me in dígito patienti. Coalefcit cnim prope-

140 M. A u r e l i i S e v e r i n i pemodum cum carne corrugaturque cum ipfa. Quo tempo Inrempeia- re, fi doleat pars, oleum ceree hcebit illinere, acque ai«, fi fa tu tx cuimes fubtit, Juppungere, nil fummota tunicula, & esprimere. c il n 'lue. Ocuiotmn Albumen ovi ex numero eft medicaminum minime mordicanprafeitim tium, quale St k c i t , temperatura fymmetro frigidità: Quare inflamma nonnunquaìn effectu frufiratum ex ulla tali intemperie fé perhition!, Sedis Se iudendo bet Galenus 1 1 . fimpl. Qui ad ocuios non tantum illud utenium ulceri- dum d ixit, verum ad alia etiam omnia vitia, qu<e medicamenHxmoirha tA rtl u‘ runt fuavìffima minimeque mordacia-, ut funt univerfa gii mena fedii (fi pudendoruni ulcera contumacia. Mifcetur quoque idonee inebri*"« me^ cimentls profluvium fanguinis ex cerebri membranis fuppricuiiinum.'1 mentibui, qu<e nimirum cura morfum illinuntur atque adftrinWlbeiibui l m t- Sed adultera rebellia mifcetur hit, qua abfque morfu pofIC e 1 U5' funt exficcare■? cujufmodi medicamen eft pompholyx, (fi alia quaAmbuftis. dam mctallicorum elota. Sed ad ambufta impofitum protinus efi utile-, five quii feorfum albumen duntaxat ipfum in lana molli excipiat, five etiam cum vitello commifeens confundenfque applìcet. Anacoiic- Etenim mediocrità- refrigerai, (fi citta morfum exficcat. Tale matis sc cum f it , i f ad anacollemata vocata, qua fronti videlicet impo«li» pai'1*’ ttuntur, eoutimur. E x boc (fi piloi palpebrarum agglutinamus, pebta.-um ni/tiirum admijlo quopiam idoneo -, cujus generii efi thus, potifftagglutinati- mum j i pìngUg futrit ac non inveteratum (fi ficcum. Hactenus Autibus do- haec ibi. Sed z. de comp. med. locai, c. 1 . ad aurei dolentes eo iohwditufusi itemque Avicenna /. y fen. 4. tr. 1. c. 8. qui l. 4. ftionibus. fen. 7. tr. 3. cap. 117. adverfus adufiiones folis hujus linimenta laudai. Haec Galenus. Q uo prior Diofcorides l. z. c-.. fpirarumbUuftu- rnenta cu,’s occludere, ambuftisfe ipfo preeoccupatis puflulas inhil\s ìXtben-bere, faciem à [olii ufiione lucri, fronti impofitum cum thurc fiuxiones arcete avertereque atque alia quadam facete fcripfit. bus coetPolt hunc virutn Plinius l. citato ad ignei facros, (hoc etir ', ! facto am affirmac Sextus /. de med. av. cap. p.) ad procidcntes puero.1 sW pac°o-rum fedes, ad pedum rimas, (fi. ad bnmorrhoidum morfus, atque 'lux r,°ci a^a corPoris vitia valere prodidit. E Latinis etiam Odta* i edùm ri- vius Horatianus /. 4 . ad Eufebium ex ovi albo pulverem facluttt Hr' i r ■ oi vu!ner‘^us nntiquii ìmponit ufque adfanationem. dum>moi°I Sed Hippocrates ad excidentes uteros eo ufus eft l. z.de morb. (¡bus. mul. feci. 3. ver/. 557. & ad dolentes uteros ibid. verf. 451. (fi aniu*uis. 4 ?P- & adfacicm ornandam ibid. v. 1 Zf. (fi

Avi-

T r im e m b r is

C h i r u r g i a .

Avicenna vero commendavit itìud, cum veficam incendiofus j g " P“ * umt micìus l. t.fen. 19.tr. 2. c. 4 - Ad exafperatam cefopbagtuteri, do. quégi mrujiandam fc? obducendam A n t o m u s ^ . Cermifonus w i aquatum tepide vorandum pronoluit ; ut retert „and*. Michael Savonarola traS. 6. o. 5. Qui idem vir evi glutinofirn cumpagyri vulgaris rafura commsflum h<emorrha- oefoph*go narium toUendte imponit tr. 6 . c. f ■ rubr. 3. . HimotihxM mordicationem fedandam olei fulpbuns alcujcuhs penis ì attt &ix nari. partium fyphiliis medendìs adhibiti lenirne» ex aquati ovi ^ . ^ /puma imponi licere, docuit Euonymus /. 2. Thefiiun chymict ni nonnul. cap. de eleo [ulphuris. Sifonlium calidorum aqua fiulphureaveli™ * aluminofa in aurem fubìerit, voi candidar» ex muliebri latte fre quenter infufum falutare tradir remedium Alexander Bcnediaus l. 4. c. 12- Ad defendendam à foils afiivi terrore ac ventorum moledia faciem ac manus urbanorum homìnum, qui rufitcantar- aut peregrina»tur, UHturn ex ovi aquati cum gammi tt agacanthi mifiura probat Avicenna & Razes, referente N ico lo in ferm. 7. tr. 6 . fum. 2. c. 16. . Duiitiei Sed ovi luteo ufus eft idem Hippocrates ad duntiem orni- elicm i*, lìendam /. z. de morb. muL JeEl. z. verf 301. O 33 • • ^fonimati ta, m i refi 1. veri: 16*. nàuteros vero mjlammatos tbidfmì o n i & ui• Se ad eofdem ulcerates ibid. verf. t f j .a d inteftinum reStum f.ommatum cum dolore & frequentami egerendt deftderus l. de fi^ S e d Diofcorides fflftn » , * f t S E S tìoncs. & ad condy¡ornata ina[fiatum luteum probe tacere ieri comiyiopfit. Similiter Galenus evi affi luteum imponit ocuhs acri flauto- m»iu. w dolentibus 4. * compof. med. locai, c 8. rius « f hremalopas, id e ft, ^ cruentatos fugillatofque oculos. 0culis ftI_ Porro paremicum 8c fiypticum illitum externe vitellum dixit au-glihus. a or //iri ¿/efimpl. medie, qui legitur inter Galem opera. CottaovorumÒ in olla pafa lutea vino temperai, componat, quo oculorum lentores tergcmtur, Curtius Marinellus /. 3. ¿ e w «/. orw aw . f . <5 . , , 7 At »< a®«»» a a m n f i a m , ita ut em m ium fit , M * - m ,.,» . ¿rii ) quo pcdiculi n e c e n t u r , applicat Amol u

vanus/. 2.

B r e v ia r ii c. 19. . Ihtm orrhagiam ovorum cims comprerà it.

o .-r Toc PonsHsmoirlu-

Auc

1* • me. s***

242

M .

u r e l i i

e v e r i n i

mcdicus Lugdunenfis Ifiagog. tyron. tried, p. ifo . Hzmorrhoi Haec illi de ovìs gallinacei*. Casterum columbina igne durata iw'ibu!°* Pro f omento ad heemorrhoidas dolente* & ad ani rbagadas prseAili iha'ga- tulit CellUS l. 6 . C. l8. TUoiuni O™ fumicaruni, ne pili locis procreentur, prohibent. Meprovcntus fuxus Grabadin l. z. fum. f . c. 1 8 . piohibendo. Quoniam vero remediorum, quae ex cotti* ovìs fune, meminifle incepimus, alia quredam, quaz ex ipfis quomodolibet preparati* capiuntur, parcus non ero tradere. Primuni liquor, qui ex recens parto dutn coquitur exfudat ,non Cutaneis quibufdam minime commendatur à fcEminisrem expendsad vitiamaculafque cutis extergendas. Rondeletius vero in officinapharmaccpoeorum c. de ol. myrrbx pag. 1225. il refte memini, ex coito ovi inte liq u o r in gri albumine, quod tranfverfim refeitum tritam ad levorem myrfta its l o cum iucce- rbam fupra plumbum fub dio vel udo fubterraneo loco diulule fuo denj. finn f overi t , liquorem accipit pro ftacle, id eft, liquida myrrha jam diu defiderata uftbus tberiaco componendo deficiente per* Faciei ema-<:luarr) vere laudatimi. Verum alii ad commendandam limpida»cuiands. damque faciem aliqua levi nota feedatam probarunt. oieum o. Sed cui non notum oleum, quod ex ovorurn vitellis, vel exnoion'but primitur, vel exflillatur? quantumque virium & in fedandis fedandis. doloribus, Se in cooquandis cicatricibus habeat ? illud non tace*quandis.USbo, quod...................... fcripfit Amatus Lufitanus..................

F I N I S .

T r im e m b r ìs

C h i r u r g ia .

D E

FOLIORUM VIRIDIUM IN MEDENDIS ULCERIBUS USU. oliorum ukeribus imponendorum tifus veteribus non infrequens fuir. Q uippe,fi àprimo Hippocrate rem repetamus, is varie hac adhibuir. Libro enim de ulcer. ad fpongias prius impoftfas adjicere confuevir. Numero quidem sanguini» libri 3. ad profiuentem fanguìnem : rum. vero <S.eruPtloniad ulcus exftccandum. Sed num. z i. herbar» aro cando/6’ fmilem, lechtón credit Vidius, cum vino imponit. Judico equidem vino iniinclam. Quemadmodum 8c comm. 4. operis de inflammaartic. contra inflammationem pugnane tujfilaginis & bette folia A - tc'e° "¿.at’ micotta impofuit. E t l. de humidorum ufu mi. 9 . bette foliacu' s‘ atque hederte albte & rubumì & rhoen cortariam & falviam intinxit. Celfusvero/. f. cap. 28. §. de acrochordone, myrmecias medicamento exuftas foltis contegit, ne ea, qute circa funt ^ exul(erentur: eryfipelas vero bette folio contegit, & c. Varie quo que, fed multo locupletius adminiftravit haec Diofcorides tato opere de materia medica. Cujus miverfam hanc berbarum ad peculiares externos morbos applicationem minime praiter inftituti rationem faffcuri fumus, fi quam breviiììme repetamus, perinde ut per tabulas in hunc modum.

V leer i bus maleficis

dolofa u tiliter inducuntur. Tabula ex

Diofcoiide

Bryoniæ & Plantaginis folia.

Ulceribus diuturnis. Perionatæ folia. Expurgandis iifdem androfemon Alpinus adhibet med. meth.

9. f. 5. Hh 2

collega.

M .

*44

d r e l i i

e v e r i n i

‘Vlceribus depafccntibus. Sedum majus. Solanum hortenfe. Petafites. Ifatis. Ulceribus tibiarum folia úngula caballina Guertxus in app. ad ccntur. M izal. p. z iy . P .

A rtubus luxatis. Filicula. Urtica utraque.

Ambußis. M a lv x , Androfacmi, Helxines folia.

In fixis e vulneribus detrahendis. Tragii folia.

Vulneribus inflammatis. Stratiotis.

Vulneribus glutinandis. Ulmi folia. Viticis. Brafficae fylveftris. Achillca. Sidcritis* Verbafci ex aceto. Stratiotis. Ifatidis. Dracunculi.

Tumoribus. Iíatidis. Verbena fupina.

Inßammationi. Lonchitis. Lichenis. Papa veris. Sambuci. Verbena fu pina.

Gangranis. Galeopfis.

Eryfipela. Tuflilaginis. Vcrbenacac. Sempervivi. Stratiotis.

Herpe ti. Plantaginii. Rubi.

Strum is. Plantago cum fale. Mandragora.

Tunis.

Ifetidis folia. Mandragora. Conyzx.

Hu-

T m m e m b m s C hirurgia.

Hatnorrhoìdibus. Stratiotis. Millefolii. Quinquefolii. Ifatidis. Plantaginis. Sioebis. E ryfip ela tì. Folia arundinis. Avicenna /. z. tr. z. c. 67. Perficariae. “ ibu* Tumorìbus infiammaioriis (fi eryfipela folia lattuca , intybt, t0lii, & plantaginis, folani, cotyledonis, lonchitis, violàrum , nyrftpbea ,*«yGPei«i. lenticuhe palufiris, firondes fialicis, «/»?, liguftri, rofarum im poni! Felix Platerus z.p»g. 8of.. capiti inFraxini firondes infiammato capiti Joannes de V igo ?» «ammaro. . . . . . .

d o ta n o .

uicctibus

Ulceribus glutmandis folta fiabeis, traffica, oleagtnts, /n/li-gultmaiuii«. «r, chamalaa dicitur, rumicis, w /m , £<?/<*, lacluca,ifatidis, Sic. Paulus /. 4. c. 37. Icem folia virga aurea, Graecis Auétor Arnoldus ?» 7. Breviarii c. z i. iioihot»™ Harc illi. Nos vero incertum quo primo auòtore Mede»dt toprius ad ulcus panniculo, linteo feti puro, feti cerato imbuto mas. non aiiter hac adjicimus. N ec mehercules injuria, vel fine fruftu : quemadmodum hoc fermonc poiterius exponemus. Itaque inufitatam antiquis medendi rationemeum nos maxi me ufitemus : non alienum à re nortra judicavi, fi tantifper eadcre difputetur, ut conftet, retinenda medentibus fit Medica_•

* . .

■

r 7*

menti modo fcmper

Antiqui igitur medicamenti modo femper impoluere folta: impolita nos rarius quidem medicamenti modo, fed etiam vero adjuvanvete* dis medicamentis prius impofitis frequentiiTìmc. Quod medendi diferimen credo equidem profe&um inde, quod per fimplicia curandi potiifimus ufus fuit antiquis: nos vero, qui nofterniedicamcuin abundantibus eli defeétus m a te ria le medicinalis abufus, ^ c'n™u'_ prxterquam in compofitis non deleitamur. Ad compofìta igi- tuo. p f tur, five cerata, five cataplafmata, live unguenta, live lini- cauftdimmta, qua: linteolis inducuntur, adjungere folemus folia,. Ad- cam“us' jungimus hac quoque ficcis linteolis non raro. Cujus utriufquc medendi ritus rationes illas facere licet. compofiti» Prima , qua: fpcdat ad partem priorem, tradi poteft illa, “ $utd medietmentum c o n fe rò atur ita viridius. Obfiftit quippe 1 Cauta. Hh 3 ex-

M. A u r e l t i S e v e r i n i laáuíendo- exterior in fronde humiditas, quo minus labefa&etur ejufràu ve}ce ^crn v‘rtus ag ent:e contra calore partís. N ec dico tantum pura Mntea cataplafmatis & hoc genus, qua: facile citoque particulac /uiioium. viventis obje&is objedtu exarefcunt : ctiam de pinguioribus loquor, qua: non immutar! contra a paifo loco repugnante 6c, ut fcholiE loquuntur, reagente queunt : Metallica propterea praeftare certo creduntur év r¡¡ externa medicamenta, quia diutius firma manentia contra repulfus naturales Iocorum corporis vim fuam fruétuoGus exerunt. 2. Altera ratio e il, quod fccundim materie & fornite afféilíones feliciores redduntur compofitorum medicaminum junitiones. E materialibus equidem qualitatibus dico humiditatem , qua: laxando poros cutis, quali penetrabiliores & liquidiorcs medicamentorum fuppoGtorum facit partículas. Humiditas nimirum fepe deducit in silura facultatcm fopitam medicamcntorum. Id quod cognofccre licet in hydrargyro precipitato ncfublimato. Qua: cum pyrotica Gnt magna, tarnen arida cu ti impoGta nihil operantur : humidis commiita funt energe tica. Sed Se fecundum forme virtutes adjuvant folia medelas vegetabili infoienti fpiritu j fortafle ctiam & fale recondito per primos chymix opiGces dcteóto, qui dum folia contabefcunt elicitur atque expromitur ad defungendum fua opera. 3 - Tenia ratio, qua: fpedlat adpecutiarem applicandorum foliorum, cum pannicUÌis puris rnodum, efi ex utrorumque congruitate oportuna. Porro humidum ex fe folium parum exeraheret ac digereret , tum quod difflueret & minime adhasrefeeret, deindeetiam conterereturcito peralienum calorem. Verum, ut ab interjedtu aridi ñt attra&io accidentaria, Gt cflentialis alterano à vegetabili rei virtute. Itaque ficcitas panniculi adjuvatur ab hurnore folti, foliumque digerens extrahenfve adjuvatur ab ariditatepanniculi vel papyri. Hac ratione neutram nos folamexiflis rem imponimus in fonticulìs ulceribus emiffariis. V e rum tarnen non negarimfolafolia interdum feliciter impoGta ad Hirtona. ¡evandos dolores acres. Quemadmodum ulceri cruris dolorofo Vincentii Beneventi hominis laginatiflìmi dum confultaretur quid rem« c a - remedii optimum effet, Petrus Caftellus Medicus Romanus perdic""s M" i Iura Neapoli degens magno cum hominis levamenKonunus. to folium lailuce adhibuit, fupinum tarnen. Po246

T rimembris C hirurgia. 247 Poilretna ratio fpe&ans ad utrunique medendi modum eft, quia 4 • folium affuali frigore remittens intro calorem infitum partis, qui perpetuo exfpirat ab ulcere > fubftantiam ita hujus auget atque confervat, ad eum fane modum, quo emplaftica adjuvare Galcnus eft audbor. Succedit autem hoc magis, cum folium pingui medicamento, vel cerato [uperponitur. Verumtamen advertas velim, id non facit, ut cum fane- Adveifio fount ulcera , atque exftccationem maximum ad cicatricis obduSlum poftulant, folia fint adbibenda, nift fortaffe frondes minime humidce, quales inter omncsfunt vitis vim, vel ulmi, vel falicis, aut populi, quercus , 8cc. hujufmodi poflunt adhibcri. Aliud quoque adverteris ad deterftonem atque ad purls extra- Adveifio Rionem pertinens: quae acrioris funt qualitatis folia, kcec ma ximead earn rem proficere. Utiles quippe comprobavimus/wides aurantiorum, cyclaminis, atque bedera. Smilacis etiam fo lium non improfpere facit. Porro 8c cum externo compagis iftorum robore, 5c internum conjungi par eft* fi credimus clegantiffimo Poette Tufcho, qui ait, d re&e mcmini, Sicome 0fiore, 6 fronda Noflra di fuor fua natural virtute. Ita fane videtur neque abs re , neque inutiliter ufitari per noftros ad ulcera , 8c ad externa quadam vitia corporis foliorum impofttum: quern veteres minime cognovifle, non autem neglexiiTe credendum eft. F I N I S .

¿48

A u r e l ii

S evb r i n

D E

RATIONE COMPONENDORUM

MEDICAMENTORUM L I B R I

P I T A

A. S E V E R i m T R A I PATIO .

C a p u t I. De Medicamenti definitione ejufdemqe compofitione.

II. De Medicamentorum componendorum necefiitate. III. De ìis, qua medico ad medicamentorum rettavi com•

pofitionem fcitu funi necejfaria. De ratione & metbodo meclicamenia componendi. De Baß medicamentorum. De iis, fine quibus bafis non poteft effettum pr<e(lare. De iis, per qu<e melius •, & confervantibus. De p ia n ti tate five Dofi medicamentorum. IX . De Forma compofiti medicamenti.

IV . V. V I. V II. V ili.

De Ratione Componendorum medicamentorum tra&atus compendiarius. M A R C I A U R E L II S E D E R IN I P R Æ F A T IO . urationi quo magis propinquant opera 6C inftrumenta per medicum quæiita, eo prxflabiliora iubinde dignioraque habentur. Porro nos ex univerfo genere phnrmaceutico præ'i" pua nonnulla capita tradidimus, quorum dis ciplina magnæ futura effet frugis curatori chi rurgo. Verum medicamentorum componendorum notifia tam lon ge fuperat omnia, quam poflrema cognita res efi & ufu. Term i uu nât, inquam , & hic confiftit omni* medici ìndultria ‘ J il ' n r'~c, ,,r præter unam mcdicaminum afferendorum oportunitatem ■> quoad

T r im e m b r is

C h i r u r g ia .

249

quoad eft medici, nil fit reliquum. E t dixi equidem quoad eft medici: nam fanitatem ex his induci,ficut cuique medenti eft optatiifimum j ita, quod omnes uno confcniu recepere, haud in ejufdem eft manu: fed ficut Imperator, orator, navis gubernator in re£to rerum agendarum officio, non obtinendarum felicitate rem fuam collocant & conftituunt 5 ita & medicus. Jam igitur, quoniam poftremus eft hie & tam neceflarius labor inftituendis ; hos equidem hortatos velira non vulgariter, ut pari qua decet cura do&rinam hanc excipiant: atque eo praffiertim nomine , quod breviffimo quam per nos fieri poterit fermone rem peragemus. C A P U T

, T ie M edicam enti definitions ejufidemepue compofitione. nte omnia quid medicamentum f i t quidve medicamenti AMedicamentum compofttio, diffinire oportet. eft, quod corporis noftri naturam alterare po,

teft, vel immutare, prima, fecunda, tertia,quaria qualitate, vel tota fubftantia. Compofttio medicamentorum eft, multonm ftmplicium viribus quidem variorum, cum ratione a medico fa SIa mixtio. His rite perceptis diflerenda e ft, primo mceftitas medicament ta componendi. Secundo, qurefint necejfaria medicamenta interna vel externa componere volenti. Sfertio, in quibus conftftat ratio componendi. Htec fatis in hanc rem videntur. Nam qua ratione medicus refte compofitis uti poffit, aliud eft negotium. C A P U T

II.

Tie medicamentorum componendorum necejfitate. /Q u an tu m ad necejfttatem, multas ob caufas coa£ti funt medici medicamentorum compofitionem invenire. Prima eft propter compofitos affeSlus , qui nonnunquam cti«n funt contrarii. Contrarias ergo qualitates 8t formas in meXi

dica-

2-fO

M. A

E L II S e v e r i n i

dicamento requirunt. Quas cum ßimplex mdicamentum habere non poffitj reliquum c ft, ut ex duorum mixtione acquiratur. Talis elt fheriaca & Mithridatium. Secunda eft propter defectum alicujus qualitatis infimplicibus, quæ vel fimplicem, vel compofitum affebium cxpugnatura crant. U t il force fit intemperies tetius corporis, vel partis alicujus li no grada caliclior j tunc iìla medicamentum indicat 'uno grada frigidius, ut valere poffit contra ipfam. Sed fi medicus tunc duo habeat medicamela, quorum unum fit temperatum. Hoc fujfìciens quidem non erit ; quoniam debilius erit, quam ut intemperiem calidam unius gradas profligare poflìt. Habeat quo que Se alterum medicamentum fecundo grada frigidum. Hoc neque accommodum erit , ñeque oportunum •, quoniam validius eft, quam pareil: pro exigentia affectus uno gradii calidi. Igitu r, fi utrumque medicamentum ¿quali portione mìfeuerit, habebittune mcdicus in primo gradufrigidum medicamentum, quod oportunum fuerit curando malo. Cognofcis e rg o , quod præftare non poterat fimplex medicamentum , composita duo piane perficere. Amplius curare velit medicus ulcus cavum, quod docente Galeno lib. z. metb. opus habet abßergentibus & exßccantibus. Habeat ceram, & habeat aruginem : neutrum ipforum di-viftn idoneum erit. Cera enim pro abßerßone fordern induceret : arugo vero pro repletione magis excavaret. Quid ergo ? Mifceat utraque / medicus, videbitque, quod cum hæc fccum pugnantia & affedlui nocentia fint, concorditer tarnen ad cffe£him unius rei confpirent, & parti non incommodent. Refertur quoque ad infujßcientiam medicamenti defeStus conßßentia, defeitus viriurn , defeftus generatìonis , timor noxfi ex aliqua ejus qualitate. Privat io confiflentia -, ut cum affeäus emplaßieam formant requirit, hanc autem fimplicia médicamenta, quæ per fe forent accommodata, non habent. Herba fola emplaßrum non faciunt: mixta cum cera, pice, reftna, bitumine, aliifque lentis & glutinofis, probe hoc fa ciunt. Defeñus viriurn ; ut cum rhabarbaro fpicam mifeemus vel cinnamomum, ut Annot.Jofephus Donzellus in Antid. Neapolit. De-

T r i m e m b r a

C h ir u r g ia .

DefeEltts pcnetrationis ; ut cum aqua rofacea in inflammationibus gutturis paucum acetum mifcemus. Sic fucco laffiucie prò epiibernate bepatìs, & fucco fonchi pro epithemate cordis idem acetum addimus. Timor nox<e ; ut cum cuffia fiftulari, qua: flatulenta cft, cìmamomum, Se agarico, quod nimio lentore nocet, fai gernmeum admifcemus. Tertia cauta componendo medicamenta eit univerfi corporis, vel partium natura, ad quas deferri mtdicamentum volumus. U t fi medicus habeat fimplex mtdicamentum adverfius wfeerum obfiruSlionem potem-,mifcet cum eo quacunque juvant partem à pro prietà/e & flmìlitudine fubftantia, ut vaìidior fada virtus vi* fecrum humiditates fuperfluitatefque morbificas, Se ipfa pars concoquat, digerat, Se à fe propellat. C A P U T

III.

D e ì i s , qu a medico ad medìcamentorum r e f i am comfoßtionem f e i t u f u n i neceffaria. erllringemus hic breviter ea, qua medico funt neceffaria, ut redfca cum ratione medicamenta componere feiat. Primum igitur requifitum eft, ut omnes corporis humani morbos Se fymptomata quali in numerato habeat. Secundum, ut fubjeéti corporis naturam Se temperamentumreéte cognofcat. Tertium,ut omnium fimplicium facultates exaftcteneat. Jffettus quidem, live fmilares, live diff/milares. U t fi calidus, frigidus,humidus, ficcus, fimplex ex fimplici qualitate,\c\ compofitus. Primo ordine, fecundo, tertio, vel quarto, cum materia', vel fine materia. Se haec humoralis, vel vaporofit. multa, vel pan ca. benigna , vel maligna, prafente jam caufa , vel abfente. rurfus babitutili, vel incipiente. Praetcrea an morbus fit in profundo , vel in fummo corpore, in parte principe & nobili, vel ignobiti. recens, vel vetus. E t aline plus fatis multa: conliderationes faciendae funt, quas onerofum foret fingulas annotare. Qua de re legendi funt Galeni libri omnes ad pathologiam, istiologiam, Se femeiotìcam pertinentes. Sic quoqe qua: fpcftant ad partium cognofcendarum naturam, in pbyfiologta abunde per Galenutn deferipta perdifees.

J am

2fZ M. A u r e l i i S e v e r i n i Jam vero mdicamentonm fimplicium facúltales audies, tum ex eodem Galeno in lib. de fimplicium medicamentorumfacultatibus, tum á Diofcoride in tota fuá hifloria medicinali. Áb his doceberis primas, fecundas, tertias ufque ad quartas eorum facultates. Primee quidem calefaciendi, refrigerandi, humeblandi,, fiecandi. Et ha quidem ftmplices, vel compofita. Secunda emolliendi, indarandi, attrabendi, aperiendi ,&c. Tertia matarandi, concoquendi, digerendi, 8cc. fritaría juvandi 8c robarandi particularia m em braut £«-£brum y ventriculum, hepar, 8tc. Et ha omnes, vel fmplices lint, vel compofta. Deinde j«o grada hac faciant, , fecundo , y vel quarto: 8c in horum fingulis gradibus in principióne , fine y vel Haíc 8c alia pleraque vide apud Galenum lib. 3. ¿fe ?»*dic. compof. per loca, apud Diofcoridem, apud Matthiolum í« fuo indice. Porro fatius eft tibi in his fontibus abunde- po tare, quam in tenuiííimis noftris rivulis labra perluere. C A P U T

IV.

fDe ratione & methodo medieamenta componenda. xfequimur jam promiíTum tertium, quod eíl de methodo componendi. Confiftit omnis reóta ratio componendi medicamenta potiífi* mura in tribus. In eleclione fcilicet fimplicium mifeendorum, in eorum quantitatey 8c informa compofiti. Exemplum primt, ut folutivum accipiamus, vel comprefjivum. Exemplum fecundi <¡ ut ad libram, vel ad unciam, vel drachmam, vel fcrupulum. Exemplum tertii, ut forma folida, vel potabili. Porro fub eleñione fimplicium quatuor cadunt circumftantia:. Prima, ut tale medicamentum eligatur, quod morbum ejufque caufam & fymptoma depellat. Hoc bafis proprie dicitur. Se cunda , ut ea commifceantur, fine quibas medicamentum agere non valeret. Tertia, ut ctiam adhibeantur e a , per qua melius medicamenti fit ablio. Quarta , ut non dimittantur quacunque fovent eonfervantque pra diela

CAPUT

T r i m e m b r is

C h i r u r g i a .

C A P U T

Zf$

*De B a ft medicamentorum. icitur bafis id, a quo primaria & pracipua medicamenti totius aclio proficifcitur, 8c cujus caufa catera commifcentur, videlicet /¿»e qu 'tbus, per qua melius , & confervantia. Sumta autem eft appellatio fimilitudine quadam a , cui tota columnar fabrica totaque domus innititur. Prasceptum ergo Galeni eft in lib. f. de fanitate tuenda in fine, ut medicamentum, quodbafts eft, eligatur tale, quod contrariumfit morbo; tantum contrarium, fed aquipollens. Con trarium quidem, opponendo calidum frigido, £# contra', humidumfieco, £5? contra j relaxans tenfo, & contratenfum laxo, & contra. Mquipollens vcro, ut cotus fuerit excejfius h tempera ment0 in morbo, fit accejfus a moderate in medicamento contrario. D ico quidem, ut tot gradibus fit calidum medica mentum, quot fuerit morbi exccftus frigidus. Atque quod dixi de primis qualitatibus medicamenti, idem quoque 8c in fecundis 8c terciis obfervandum. Dico quidem, ut in valde laxo adhibeatur valde adftringens, & contra in parum laxo adhibeatur parum adftringens, & contra ; & lie de aliis. Omnino autem hanc tibi velim regulam proponas, ut nihil ultra vel citra rnodum facias medicamentum exhibendo: illud enim novum morbum facie, hoc reliquias in corpore x grotante dimitticj ut colligitur ex Galeno 9. Afeth. fub fment. Notandum vero eft,quod bafts quandoque urn & fimplex, quandoque plures funt& diverfa . T o t nimirum numero, quot funt aftiones 4 medicamento requifitae. Accipimus ergo tunc multa fimpliciapro^yi^r. Vel,fiunum Sc idem medicamen tum ea omnia poffit preeftare, illo fane contenti fumus, & aliud non exquirimus. Plures bafes habent fheriaca, confeftio Mithridatis, Stomnia medicaments polychrefla, id eft, quae multis affe&ibus praeter naturam utilia; funt. Notandum porro eft, quod bafibus quandoque pluribus cgemus, quandoque «»3. Una quidem, cum una eft mdicatio, v. g. repellendi tantum, ut in incipiente phlegmone. Pluri bus bafibus utimur, cum plures funt indicationes j ut in phlegIi j mo-

M. A u r e l i x S

everìni

moncs augmento utimur repellentibus 8c digerentibus. Verumtamen fi quas virtutes inquirimus , fimplex unum medicamcntum habeat,ab eo non eft recedendum. V . g. vclimus bilem ab ore ventricidi evacuare, illudere corroborare} curri haec utraque pofllt Tacere Rhabarbarum «ilio (umus contenti. Proteica notandutn , quod quandoque bafis medicamenti eÙ. M edila: tnne vel duplicanda eft dofts, ut enphorbium vetus du p licata in hcmicrania veteri , z. de compof. medie, vel alia funt adjicienda, quae bafim adjuvent, ut agarico aliquantulum debili ad educendam pituitam turbit adjungitur ,rhabarbarofpica vel cinnamomum. Acciditetiam ,ut eadem bafis fit plus ju do valida. E t eo cafu eft corrigenda aliorum mixtione j ut Galenum legis lib. i. de compof. med. alopeciam curantem, euphorbio (fi thapfue oleum (fi pinguedinescommìfotre. Vel eft corrigenda alia radone j nimirum ufiione, lotione, aut aliis viis, quasdocuit divinus Mefues. C A P U T VI .

T>e i i s , fin e quìbus bafs non f o t ef i effe cium f r refiare. P ofcit compofitionis artificio/* ratio , ut inventa jara bufi, cujus primario intcreft morbum propulfare, apponenda fint quoque alia, fine quìbus bafis per fe fola non potejl e f f e t t u m integre pr*fiare. Haec autem in eo bafim juvant, ut faciant vel a parte affetta bafim attraici, vel ipfam ad partem de fe perducunt, àiuque in ea retinent. Fatimi a parte attraici illa , qu* fimilitudine fubftantì* appctuntur (fi amantur àparte. Cephalicaà capite , Cardiaca à cor de, Nephritica à renibus, Arthritica ab articulis. Propterea fette cum bafit mifeentur. Perducunt ad partem ea , qu* acrimontam (fi fubfanti* tenuitatem babent. Cirimonia quidem juvat ; ut acetum additum melli in obftru&ionibus vifeerum, oxymel appellatum. Subfa n ti* tenuitàs eft quidem duplex ; naturalis, & artificiofa. Naturalis, ut in cinnamomo & myrrha, quas menfibus ciendis utiliflìma funt propter tenuitatem partium in natura fibi inditam. Artificiofa vero, ut in rhabarbaro leviflime trito ad movendum lotium. Quamquam 2c utraque tenuitas aliquando copulatur. £

T r im k m b ris

zff

C h ir u r g ia .

Diu retìntnt medìcamenta fine quìbus crajfa 13 lenta j ut bo lus Armenus, m el, fuccus mororum in gargarifmis, cera, oleum, adeps in unguentis ulcerum.

C A P U T

VII.

D e i i s , p e r qua melius ; Ss confervantibus. ub hoc nomine, per qua melius comprehendimus quacunque medìcamenta bafis actionem reddunt meiiorem, perfedtiorem, efficaciorem, falubriorem , tutiorem, ccleriorcm, fi ccleritas optanda e l i , tardiorem , fi tarditas, valentiorem, imbecilliorcm. Item, quae coloris, odoris , fapovis confiftentia gratiam asgro jucundam in medicamento faciunt. Haec quoniam difficile non eft intclligere ex prasmifia dcftrina , lingula non explicamus. Non explicamus quoque aliud caput, quod fcquerctur de confervantibus : nam haec certe pars ad pbarmacopceos potius attinet. Et fi duo haec capita, per qua melius & confervantia, 8c narrari tibi defideras, perlege quae diferte tradidit doftiffimus Quercetanus & peritiffimus Caleftanus in fuìs de Pbarmacopcea libris.

C A P U T

V ili.

D e Q uantität e fiv e D oft medicamentorum. uantitas five doßs in medicamentis certa praeferibi non potei!} conjeblura tnmenartificiofa deligiturpro laborantis natura, humoris qualitate ., viribus vitalibus , habitu, astate, fcxu, confuetudine, fenfus conditione acri vel obtufa} aeris conftitudpne, anni tempore, regione, fitu lo c i, & ca-tera: affeftus magnitudine, antiquitate , profunditate , difficultate, cacoethia, pertinacia, multiplicitate, partem occupante ta le®, aut talem. Decet ergo medicum maxima folertia in bis uti cum expej-ientia conjuufta, ut convenientcm deferiptis particularibus medicamenti quantitatem adhibcat.

CAPUT

M .

u r e l i i

C A P U T

e v e r i n i

IX.

D e Forma comfojìtì medicamenti. ompofiti medicamenti forma quoniam multiplex medendo eftj multipliées quoque fines habeat neceife eft, quorum ratione varietur. Atque hi funt, vel quod forma hiec-y quæ eligitur , ad id , quod volumus , aflequendum conducibilior videtur -, vel agro unti gratior > vel medicamento dia conjervando atque utendo accommodatior. Itaque iftorum ergo fuadebitur largior parciorve medicamenti quantitas. U t fi colluendum fit os la£te cum tritis foliis pruni : funt utique multo la£ti fo lia pauca mifcenda. Si vero fit illinendum, è contrario pauco la£ti multa pruni folia commifcenda. Ocultrum collyria, qux ad (Iringenti bus præfertim metallicis præpollent, multo dilfolvi liquore deGderant. Crocus, myrrha , caftoreum , thus, lycium , ubi aliorum quantitatem fuperant, multo parciore gaudent liquore, craifiufque medicamentum faciunt. Si lìnimentum paratur parti cuicunque, ceræ pars fexta oleo mifcenda i ficca quxpiam admifceas quo que :tuncenim minuenda eft quantitas cene. Si cerotum ¡¿quidius velis , quartam impones cerar : Cifiolidius, tertiam. Si ad emplajlri formam expetas, fecunda ceræ pars fufficit. Accidit autem aliquando ut comporti forma mutetur nulla cogente ratione ,fed medici placito. U t cum 4. de fanit. tue»d'tofpolitico» , diatrion, fipercon, dìacaìaminthes, vel ficca, vel «*;///¿dwi/fo ad hibctGalenus. Sicut contra mutatur impellente ratione,quo efficacius reddatur medicamentum. U t hiera pb era abfquc melle ex aqua funata , roborat magis ventriculum , humorefque vitiofos tunicis ejufdem impaàos generofius extrahit.Melle autem defpumato excepta ventrem non adeo roborat, magifque folvit & p u rg a t: quamobrem minus affeftui prxdiéto utilis apparet. Si fotus finunfìiones, cerata, emplajìra paras : craffiore funt fubftantia componenda, quæ diutius hærere partibus velis. A t vero finibus liquidiora injiciraus quatenus anguftias loci omnes attin^ant. Liquidiora item expettorandis, tura à pul iton e, tum a thorace materiis medicamenta deligimus. Cly~ flerefqu t

T rimembra C hìruugia.

*77

Jlcrefque quos diluere tantum volumus, aquofiores : quos ve ro diutius haerare alvo cupimus > ex adipibus, butyro , unguentis, mucilaginibus, cremoribus hordei,tritici, o iy z x , craffis nimirum lentifque materiis paramus. N ec diffimili ratione pulveres, quos urinas, fudorcs, menfefque ciere volu mus, tenuiffiraos illos leviffimofque facimus,damufque ex li quore tenui puroque. Infuper v ariti ur medicamenti compoftti forma , prò affectus partifque affe&ae natura, figura hujus, Se fitu ; proprietate x g ri} Se modo prxparationis fimplicium ad formam aptam neceflario, Se medicamenti componendi differentìa. De ajfeffu fit exemplum phlegmone externa j qux durorum medicamentorum & emplaftrorum appulfum nonfert: neque item ulcus, five fimplex, five cavumi ièd liquida omnino amat. Emmotaitem, Scdifloluta, fiveoleo, five alio liquo re emplaftra , vel linamentis imponenza, vcl inftillanda, vel in finum injicienda. Similitcr fotus petit phlegmone linimenta, cataplafmata, ceroca mollia. Has quidem formse funt medicaminum compofitorum fini propofito utiles. Sed qux-affimi entigratiores quxruntur,paucisaccipe. Amara Se alia quacunque ratione nobis ingrata cum non ferac guftatus, ea in catapotia, vel formam aliam redigimus, ut ne fentiantur: item re aliqua incrufiamus obttgimufque quo eludatur conta&us. Apta praeterea comporto forma datar parti affetta refpondem -, ut peffi uteri collo , balani redo interino, clyfter craffis inteftinis magis quara tenuibus eluendis. Sic ftomatica , arteriaca, Se itomachica parantur media confiftentia nonnihil te naci. Errhina, liquida aut pulverata. Apophlegmatifmi in nodulo, vel aliter folida. Catapotia item aut boli formantur, cum à ìongìnquo trahenda materia : potiones vero, cum prima alimenti vite purgando. Alia denique omnia tenuiffima Se liquidiffima , cum uterum , renes, vcficam, articulos, cutim penetrare contendimus. Infpicienda autem in his agri confuctudo, vel natura,, roarido quibus & quantis catharticis fuerit ufus, Se quo in af:£tu, 8c quid ab iis boni, vcl mali retulcrit. Quippe varie«atem iftorum maximam experientia comperics : Se quod uni K k P«-

¿ j-8

M . A

u r e u

e v e r i n i

perplacet & conducit, alteri exofum erit Se noxium. Ad prtediótas omnes eft alia forma cmpofiti ratio, qua atendi facultatem tantumprabet. U t fi ex ruta utraque,filphio, baccis lauri, abrotano, aphronitro, cucurbita fylveltri, ^car damomo , fulphure vivo, & fimitibus, quae non glutinoia funt, fed ficca, medicamentum conficere vclim ìfchiadi commodum ; addo prredi&is glutinofa quaedam, ut funt. p ix , terebinthina, adcps, cera. Vel addo gummata quatuor, aut quae emplaftica funt. T um haec, tum illa compofiti forma, ut uti ad finem propofitum medicamento poflimus, facit. Quot igitur , & quae medicaminum compofitorum fint formae, qusevc ipforum componendorum ratio fit} jam ex his fatis conftat. zo. O£tob. \ 6 \6 . F I N I S .

T r i m e m b r is

C h i r u r g i a .

D E

PROPRIIS CHIRURGORUM

ME D I C A M E N T I S LIBRI

CAPITA.

C a p u t I. De propriis chirurgorum medicamentis in genere.

II. De Unguenti^ Cerati, Linimenti dìfferentiis teria. III. De Emplaftris. IV . De Cataplafmatis. V. De Polycbreftis.

De Propriis Chirurgorum Medicamentis, quibus.uti noftro tempore privatim confuevere, Traffatus alter compendiarius. C A P U T

©£* propriis Chirurgorum medicamentis in genere. a&enus de ratione eomponendorum medicamentorum, qua communis eft utrifque rei medicte profejforibus , diximus: nunc de his, qua peculiariter chirurgi tra&ant, agemusj hoc eft, de unguentis , ceratis, malagmatis, cataplafmatis, empla ftris , & 11 quse funt alia. Quibus in omnibus, five nominandis, five utendis non eft facile concordare veterum junionimque diverfitatem. Cum autem non mediocriter Latini diferepent a Graecisj ab his maxime Arabiftarum fchola, 6c qui cum his profitentur, diftentiunt. Verumtamen opera: pretium eft cum veteribus fentire, recentiorum ufu non neglefto. Celfus igitur ita de his prodidit.................................... H

Kk t

CAPUT

z<So

M. A u r e l i i S e v e r i n i C A P U T

II.

T ) e ‘U n g u e n t i , C e r a t i , L i n i m e n t i , d i j e r m i n e &

m a te r ia .

is ex C clfo expofitis non inu tile quoque e ft, haec ge nera tnedicamentorum fecundum recentiorum ufum atque fententiam enarrari. P rim um autem de U ngu entis: quie antiquis erant olea (id eft omne genus oleorum , quibus 8c odoramenta & alia fim plicia medicaments admifta erant) odoratis aliquot rebus cond it a , 13 din a d folem v e l ignem expofita j peftuliariter ad exercitationes , 6c ad v i t a defenftones , 6c ad delitias. Q uod fi ole u m , refinam , aut ceram (hujus ad oleum ratio erat quadrupla) recepilTentj myrocopa dicebantur. D e quibus Paulus /. 7. Oribafius lib. y y . fynopf. Athenaeus /. 24. £5? i f - Sc P linius /. 1. D e odoratorum unguentorum m ultis generibus late cxp lica vit Diofcorides in l. 1. b cap. 20. deinceps. N o s vero vocamus unguenta ea, quae com ponuntur ex oleis , a d ip ibus , 6c cera. Q uod genus com pofitionis veteres appellabant cerate, f iv e c e r o t a , dedufto a cera nom ine, quae oleis admifta 6c liquabilibus materiis faceret, ut hate illita non d iffluerent. Sed cerata veterum funt apud noftros unguenta i l i a , quae crajjiufculam 6c m inus mollem adfcifcunt con fifientiam : mediae inter em plajlrum atque unguentum fubftantiae. Quamquam non una Temper ejufdem eft fo rm a : fed nunc quidem h u m id io r , nunc Jiccior eft hyparxis. S iccio ra , u t v id e tu r, ex G aleni do& rina l. 7. de comp. med. per gen. cap. 18. funt a Graecis feriptoribus vocata em plajlra 6c malagmata. N o ftra vero tempeftate pneter a d ip e s , oleum , 6c ceram recipiun t , 6c rejinas ; nim irum ut diutius tenaciufque adh&’refcant partibus: quae G aleni fu it fentent. 1. med. gen. c. 12. R e c ip it etiam , u t dicam p le n iu s, omnes materias. N am 6c plantarum partes ad unam omnes , etiamnum co r tic es , 6c lign a , o jfa , cineres , m etallica , v in u m , a cetu m , m e l , ovi p a rtes omnes , m ucilagines , 6c alia m ulta , ad varios medentiu m ufus adm ittunt. Sed hum idi cerati Galenus m em init

rimembris

hirurgia

161

/» io . meth.g.fub cerato rofaceo -, quod trip lu m aut quadru p lic i oleum re cip it ad ceravi. Porro ceratum humidum idem cft p ro p e , quod noftrum appellatum unguenlum. Scd linimenta molliffima funt unguenta, qua: modicam ceram re c ip iu n t, oko plurimo conllan tia, ad hazc butyro, refinis liquidi:, & c. Com ponuntur unguenta ex fimplìcibus à morbi natura expetitis; qua: funt pro efficienti: deinde ex oleo & cera-, quae iunt pro materia. Interdum admifcentur adipes, butyrum, medulla, & 11 q u x funt alia id genus. A d haze & gammi, & plantanm f ucci. A lia , qua: teruntur feorfim : & polirem o im m ifeentur fubtraélis ab igne materiis. H o ru m ratio 3j. ad olei §j. £c cera 3 ] . $ . ut propofuit Heurnius. Verum enimvero cera non e li certus modus: n ifi, quod ad juflam confiftentìam unguenti liquatur. Verumtamen ,quod e li in ulu pharmacopceis, adjiciam. Singulis unciis oleorum , aut alius cujufque liquam inis, puta b u ty ri, adipis, fe v i, la pidi, refina: llaétis, llyracis, b itu m in is, ladani, gj. aut 3j$. pulveris, & 3 ij. certe com ponuntur. Om nibus autem m odis pro medentis arbitrio cera commifcendus e li modus. Sed hoc in mediis temporum naturis in te llig itu r. N am fi fervor urger azlìivus, cera plus e li adjiciendum , quo minus feilieet à corpore diffluant applicita liquamenta. Sin vero co g it omnia rig o r hybernus, plus ohi ed remifeendum. U n iverfim autem cum emplaftri modo parare cerata ve lis, par cera atque ohi modus elio. Altera etiam circa ceram animadverfio e li. Q u ip p e /w cum m ultiplex fit -, videlicet màis & quat propolis dici tu r , citrina, candida : rudìs ad molliendum quidem maxime probata e ll : citrina ad concoquendum, doloremque mulcendum : candida reficcandis refrigerandifque affe&ibus magis idonea e li} quippe qua: aceti viribus Se interventu fu it indurata. Tcrtium, de cera pr&’ ceptum fu e rit, u t hujus imminuenda portio f i t , ubi fevum recipit co m p o fitio : nim irum medica menti hujus cralfities denfationem facit -, q u x cera copiofas acceflu nim ium exerefeeret. Quarta obfcrvatio. Nonnunquam carere volumus cera ungventum, u t refrigerandi atque exficcandi facultate valcntius K k

illud

i 6z

M. A u r e l ì ì S e

v e r i n i

illu d f it } Se a lee, cui cera fe r v it, ademto. Sine cera quiunguentumdem eft unguentim i, q a o i è litbargyrio dicim us, quod in no milo13/*" focom io noftro Incurab ilium paratum haec recipic : lith a rg yriu m , glebara Appulam feu bolum Arm enum . Porro lith a r gyrio glutinofitas abunde e f t , ita , u t Fallopius unguentorum & rnedicamentorum multorum m ateriam d ix e rit in f . D iofcoridis cap. de litbargyrio. Sina cera etiam , fed non fine eleo compoficum eft unguentum album crudum ex ceruffa Bernardi Deffe n ii, ac deferiptum ab hoc viro in p. de comp. med. pag. z 6 f . quod jjì. ol. rof. ib. j. ceruflas lotas 3X. ceruflas albas 3yj. camphoras 3 ij. m if. & alterum è ceruffa co£tum , quod iji.. ol. communis ib. iiij. ceruflas fubtiliflxm e tritas ib. ij. lento igne indefinenter movendo coquantur ad fpiflìtudinem . Jam vero quoniam de unguentis o leiexpertibu s m em inim us, i l lud hue adverterem. Quas maxime deterforia fu n t, hasc defideres eo m inim e res uncluofas recipere debere. V e l ex adìp ib u i deliges ficciores. Pro oleo vero olivarum oleum lin i vel lentifci confuevimus nos ufurpare} illu d memoria habentes, quod fc rip fit M auritiu s Cordaeus in fecundum H ippocratis de m orbii m ulierum : n il pingue linim entis ineffe debere. Verum enim vero fi quid m u lto prasftantius agere amamus, meditatus aliquando fu m , m eli p o tiifim u m H ifp a n ìcu m , quod vifeofius fubaótiufque e ft, citra oleum Se pinguia polle ceratis & unguen tis vulgo di£tis commodam formam dare. Pasterquam quod expurgatorium Se perbelle deterferium eft m e l , & quodeunque medicamentum id recipit. Cujus rei experim entum cum ccepiflem in ulcerofis nofocom ii In c u ra b iliu m , prasparante m ihi medicamenta Jacobo M a rto rc llo Pharmacopceo confummatiffim o } prasclare de curatis omnibus m e riti fumus. A d haec quoniam Se m etallica d ix im u s , efte frequentia in unguen tisi illis fe ilie e t, quas ad itrenue exficcandum parant u r j illo ru m quantitas non eft temere imponenda, fed pro ipforum acri aut m oderation vi. Aeris flos & M e rcu r. mifeetu r ad g ij. fulphur. ad 5j. chalcitis ad 3 J fublim atum ad g r. xv r. arrhenicum ad gr. 1. videlicet ad § quarumeunque materiarura unguenti.

CAPUT

T r im e m b r is

C h i r u r g i a .

C A P U T

III.

D e E m fla fir ìs .

xcogitata funt ut c o n fo lid a tio n i agglutinatio n i, c o n c o ñ io n i,m o !litio n i, fu p p u ra tio n i, d iic u ifio n i, E Sc id genus operibus naturae procurandis, appliciti remedii emplaftra ,

vis diutius inhasrefeat lo c o , nec evanefeat. A liu m emplaftri finem /. f . de comp, m ed.per l. c. j . propofuit Galenus & A etius 1. 8. c. i(S. Gngularem ad eos, qui pharmacorum illito nnn compofitiones recufant. Siquidem emplaftra ñeque fudonbus obortis d ifflu u n t, ñeque reficcata catena circum tendunt. Latam prim um nañum eft fignificationem u niverfi reme««, quod linteo receptum im pom tur torpori. A tque ita prolatum ìllud Petrarchas: A l ' i t a l i c e d o g l ie f ie r o e m f ii a jì r o .

Sed propria fig nifica tion eem plaftra funt medicaraenta, qua: extrinfecus imponenda partibui glutinofiore v e l crufia confi a t a fu n t materia. D ièta ùttò ipnhà-rruv , quod verbum dupliccm confuevit habere fignificatum . V id elice t vel quod emplafticam vim retineat, id e ft, infar&oriam Se calorii n a tiv i intro confiervatoriam Se auñoriam > quemadmodum explicavit Galenus in l. z . de comp. med. per g. H o c p a ñ o confunduntur emplaftrorum oc cataplafimatum malagmatumque nomina : ñeque enim ha:c funt aliquando, qua: medicamenta non recipiant ejus hicultatis expertia. V e l d iñ a eadem accipimus ab apparando modo, id e ft, à filìio n e feu fo rm a t ione. Quam fignificationem etiam malagmata rccipiunt. Qua: pro m ptior & minus eft fubtilis quam prior. D iftin g u u n tu r & difeernuntur emplaftra & cataplafm ata à vuchfio atque aliis ; quod emplaftra funt ex f a r in a , herbis ecoclis , adipibui , oleo : cataplafm ata vero ex radicibus vel ut d ic u n t, è plantarum p a rtib u i v irid ib u i ad mollitudinem af t ua decolli! fin e liquore pingui I fi contufii. Quod diferim en icit M ercurialis temere co n fiñ u m & nufquam à bonis au°nbus approbatum. N ih iio m in u s hac noftra aetate recepta

zS4

M .

AuRiui

e v e r i n i

videtur hacc differentia, quod em p la fra vifeofa & e gummis reftnifque compofita habentur} ita ut'm anibus in lintco diftend i queant: cataplafm ata vero m inim e ex gummis & id genus parabilia fine. E m plajlrorum porro propria form a e ft, ubi materia; com pofitionis ita in mafias (m agdalia five magdaleones a Galeno dicuntur) fu n t coa6tm, u t commode per fe im p ona ntu r, aut in malagmatis figuram diluantur liquoribus additis rcfoluta:. E m pla jlroru m differentia; plurimae fun t. A lia funt v u ln era r i a , qua: 8c e n a m a ; alia colletica , catag m a tica , detergentia , cp u lo tica , difeutientia , ¡nollientia , Jiccantia^ a ttr a h en tia , ri»coq uentia , fu p p u ra & tia , lenientia. Q uorum exempla funt apud Paulum lib. 7. f u i opens c. 17. Parantur em plajlra ex rebus naturm om nibus: quod & in unguentis enarravimus. D efcribu ntu r autem accurate ab eodem Paulo loco proxim e citato. D iftrib u u n tu r herbae 8c flores per manipulos: radices per uncias 8c u n c i* partes $ itemquc pulveres 8c farina:. Componendorum emplajlrorum hie eft ritus hodie, u t fingulis M . oleorum aut liquam entorum § j. aut refpondeat. E m p la jlra fi parantur ex herbis viridibus aut radicibus) h x c eo ufquc fervere debent, dum ad fpiflicudinem veniant. Exinde adauntur olea atque liquores. Si m el em plajlrum recip it , pro hujus tb. uncia: quaternae admifeentur. Glutinoforum parandorum hie ordo e ft, u t in itio p ix , mox ccra in frufta concifa , te rtio gum m i vino difloluta 8c colata fin t. Quibus ab igne fum motis 8c frigefeentibus terebinthina 8c poftrem o pulveres exafte levigati paulatim im ponuntur, dum fpata per alteram manum agitantur omnia ccntinenter. C oquuntur autem omnia ta n tifp e r, dum contre&ata manus non coinquinent. T u rn in marmore magdalias manus oleo perun&a: co n fid e n t. Quanquam h s c 8c cjufm odi alia pharmacopceorum funt. Ha&enus de tm plajlris 8c de his remediis chirurgo ufitatis di£tum eft. H is plura fi quis v o le t, Galenum legito in libde comp. med. fe e . loc. 8c f e e . gen. prm fertim 1. medicam. fe e . gen. c. 4. at cum ulatiifim e apud A e tiu m /. 4. fe r m . z . cap. i f -

CAPUT to

T r i m e m b r a

C h i r u r g i a .

C A P U T

I V.

D e Cataplafinatis. atapfofmata praeterea, quae diximus, & hoc habent pe culiare. Metallica non rccipiunt : animalium & vegetantium materia contenta. Ufus eorum non infrequens hoc no stro tempore ad fervoran inflammationum temperandum, ad dolorem leniendum., ad dura emollienda, ad abfceflus fuppurandos, ad efeharam refolvendam, ad difeutiendum, atque exficcandum, Se ad calorem cmorientium partium refovendum. Quas intentiones Se mifeere confuevimus roedicamcnta mifeentes , ut repellentia cum adftringentibus , mollientia cum difeutientibus. Maxime autemillis utuntur noitri ad in cipientes gangracnas Se fcarificatus, quos medici faciunt in his ad alienum humorem difeutiendum coercendamque putredinem. Sed componunt cxfarinis lupinorum, ervi, fabarum, lentium, elixatis in lixivio & aqua maris, additis ad finem oxymelle cum fapa. Quibus funt Se qui vehementer adftringentia atque ficcantia velint imponenda ; qualia funt malicorium, balauftia, royrtus, 8c hoc gcnus. Exemplum in curanda gangrasna dedimus. Eft Sc aliud valde ufitatum ad incipientes dolentefquc pblegmonas, quod recipit medullam interiorem live micam pañis albi la&e capri no imbutam Se inco&am , vitellos ovi N . ij. Sunt qui addunt unguenti rof. Sc fucci plantaginis an. |j. Imponirur linteo, Se fuperpofito viridi folio, bis in diem medicamen novatur. Prsèter hsec autem ufuum cataplafmata quam plurima de» fcripfit Oribafius l. p. colleil. à cap. Z4. dcincepsi qua: tu vife. Lib. f . c. $z. cataplafmatum ulcera fordida expurgantium, morfus ulccribus excitatos mitigantium private meminie.

CAPUT

z66

M. A

ürelii

C A P U T

Sever

i ni

©£■ Tolychrefiis. olycbre/ìa medicamento, dicimus ad multos ufus •valentia. Horum componendorum infignis eft chirurgo neceffitas, ei fcilicet qui prxftantem in arte virum profitcaturj five percgrinaturus fit -, five per traétus multos maris navigaturus: five etiam militia:, fiveruri, five in urbe populo medicaturus. Omnibus enim modis circumferre propria plurimorum afFeétuum remedia non potei!:. Eam ob caufam veteribus, ut Fernelius eft teftis in pr¿fattone lìb . v. non paucus erat iftorum apparatus : Sc nemo Graecorum eft fcribentium , qui pluriyalenfium medicamentorum non meminerit. Antiquiffimis vero heroibus & primis chirurgix magiftris ñeque incompertus fuit ifte ufus. Ncmpe poèta: cunéti hujus rei fidem faciünt : apud quos panacee ac panacea, item radicutn herbarumque multiplicis ad medendum ufu3 frequens mentio fit. De polychreftis nonnulla prodidit litcris Galenus in f. de comp. med. per gen. cap. i . potillìmum : cuius h x c eft fere do ctrina.................... ............................................ His aliquot prxpofitis regulis 8c ufu fm p liciu m componendorj** iCOmmun* a^hibito, non eft difficile cuiquam profcflbri ffidulo, polychrefta componere. Sed prxftat tamen ufu 8c auccoritate veterum approbates medicamentis contentos nos uti ; potius quam excogitandi, experiendi , periclitandique novum laborem aflumere. H x c de folidioribus medicamentis nos brevi. Cxterum de fluidic fi lubet, fupple ex Andrea Baccio lib. 7. de Balneis F.

F in is A d ju to r e D e o i6z6. x x . Junij M .

C H IR U R r

C H IRU R G IC O -CH YM IC A,

M A T E R I A

A D E F F E C T Ü S E X T E R IO R E S M E D E N D O S

C H Y M I C A; T U M SE C U N D U M F A C U L T A T U M E T AFFECTU U M GENERA, T U M SECUNDUM LOCOS AFFECTOS, D1SPOS1T A ET ORDINATA. A

MARCO AUREL I O SEVERI NO tharsiense, h Neapolitano Auditorio Profefforc Chirurgico

Anatomico.

C H I R U R G I C O - C H Y MI C E S V A R S

T R I M A .

P R Æ F A T I O. \fficact chirurgia per medicamenta opem ferenti iam i ijnobis ahqua parte tradir* vel adumbratæ L tiu s oc indicar* mi confentaneum eli magis quam chvmcus aPParatus- Hæc enim univerfa ratio pro coneffo efl; dogmatica ratione valentior. Quod neque ex advera tattmne hommes facile negarint. Siquidem conftat fniriVPJ " Ì c‘ ce™ 10rem medicamenti partem ac vim exquifitam, ta iq CX h° C g^ nere func’ non crafTamentum ac materiaPartis°iHPagem eiTV CUjUS V'rtUte auC iuvecur calor infims

P7 ? Ì T

’ -aUt Cidem offénfamenta tollantur.

M aZ 1 1 alI,Ud Chymca * * * * * Uio’ t uam è f i l e n t * ig uva atque muniti corporea molisfive terrea five aquea involaLI Z

tftà

2(58

Jac. Syl vius.

Jo. Beguinus. Bip. Codjonchius

M. A v r e x . i i S e v e r i n i

tabris atque om&ntis per ignis intervenientis examen pura vivida atque utilijjimaportionis fecretio ac veluti fpoliatio. Si fales autem , extraña, quintas ejfentias, atquc hoc genus memores; aptiflime rem perfpicis. F it igitur ex his, ut tamo poteftate ac viribus praeftent Dogmaticis Hermética , quanto quidem creta impuris, forma materia:, anima corpori, lux opaco, eoelum 6c ignis aquae ac terrae. Aqua & olea cbymtftarum, inquit Sylvius, induflria fmgulari fecreta maximarum f'unt viritm, effentia tarn tenuis, ut olei cujufdam guttula fortuito illapfa in leñum , ftragula ejus multiplicia & culcitras momento penetrarit, afferffque £s? fundum leñi ac flernenUs perufferit. T aceo , nam longus excurfus, quot 6c quanta ex hoc argumento protulerit Joan. Beguinus in Tyrocinio Chymico. Compendioíius vero 6c in rem noftrani accommodatius fententiam hanc exfequutus eft Baptifta Co* dronchius.in l. de fale a b fy n th iiquorum aliqua pro confor* mandis inexpertorum animis utile fuerit hue afferre. E x ¿Egypti:s, inquit, folertiffime, Arabes chymicam quafi furtim fur npi entes omnium primi pracepta at que inftrumenta artis publicis monumentis tradiderunt. Quam alii poflmodum ita auxerunt ac perfecerunt, ut ft revivifeerent vtteres, (Hippocratem 6c Galenum intellige,) nobis rumpere videantur invifuri. E t dcinde. multopofl inferías idem. Deftillatorum,inquit,induftria fingulari quaedam olea conficiuntur,quae máximas poflident vires 6c eflentiam adco tenuem, ut celerrime fuas exerant aftiones, 6c corpora etiam valde denfa magna cum admiratione penetrent. Prteterea ars haec plantarum vires ac facultates inveftigare & melius quam veteres guftu cognofcere facit: & non folum res puriores meliores ac validiorcs redditj verum etiam in minimam molem redigit, ad ufum magis accommodat, 6c palatajucundas facit.ita, ut tanto variorum fimplicium acervo in remediorum compofitionibus non fit opus. U t manifeftura eft in falibus mirabili arte confe&isi qui ex qualibet planta eliciti, ac in pauciffima quantitate affumti, efficacius ac citius fuorum fimplicium aciones exerunc, quam faciant illorum deco&a ac diluta in multa quan titate 6c cum aflumentium moleftia ingenti aflumta. Haec Codronchius. In hanc quoque fententiam. ivit Jo annes

T r .j m e m b r . i s C h i r u r g i a .

z 6$

annes Heurnius /. i. mcthodi praEtiae c. de eccrifi chymìca, cum J°- H<ut* inquic : ut ventati foli, cujus caftra non Paraceli! vel G ale-"11"* ni fequimur, patrocinemurj fatendum certe eft medicinana vix auc ne vix dum Gratiis facrificaturam fine elegantiffima hac deftillandi arte. Quam non modo utiliflimam exiftimo, quin potius neceflariam , ut fine qua ne vita quidem fatis commode duci poflet : cefpitat cnim plofe&o fine hac arte medicina. Audi autem Se qua: Jofephus Qucrcetanus l. de dogm. me- jof. qu«dìc. pnep. cap. 6 . circa finem enunciavi. Sane, inquit , ficctanvel Hippocrates vel ipfe etiam Galenus nunc revivifeant, lummo utique gaudio perfundantur , fi videant artem tanta Se tam nobili acceflìone ditatam. Manu* porrigant ce herbam vel ultro prò omnibus his, quibus ars hodie am pliata, illis vero prifco ilio xvo incognita atque inexperta fuerunt. H s c neotcrici noftri. Sed ante hos omnes Joannes,vir Sci0- Memedendi experientia Se fcribendi fide probatifiìmus, brevif-‘a3CU,• fime juxta Se cumulatifljme praefàtus eli Grabadin. I. i . dijl. l i . principio. Chymiflas, inquit, praceptores tibi adbibe, cum illis verfare. Et rurfus ead. difi. §. de oleis ex refelutione venientibus : Sapiente! tibi omnim legendi atque imitandi funt, fi fa ma illorum maxime esjcupidus. Intclligit autem Cbymiflas, Manardo Se Sylvio expofitoribus. Qme cum ejusmodi cognofcantur, mirum etiam atque eti am e li, quod hafbenus nemo ad re£te efficaciterque medendum ea vitia, qute ad chirurgiam attinent, praxepta de his aut ullam rationem minime tradiderit. Verum enim interexteros, id eft, Gallos , Belgas, Germanos, ac tranfmarinos bujusmodi alios, audimus plurimum eam medendi rationem proficere. Ex Italis vero noftris, Se T ufcos, & Venetos, Cilpadanos 8c Tranfpadanos quofdam, Romanos vero inter omnes, ut qui maxime peregrinorum commerciispatent,nonnihil chymìca materia delectari. Sola Neapolis, quod dolui fepe equidem ac luxi , hoc non fe fivit contagio, id e ft, cxetnplo. prehendi. Caufam autem illam credo potiflìmam intcr alias,.quod 00111 invila fit lisce via phyfiatris, arbitrantur fortafle chiriL 1 3 atri

v jo

M. A u r e l i i S e v e r i n i

atri communem liane effe cautelam debere. Vcrum non v1” dent exoculati profeffores, aliam 8c longe diverfam interno” rum effe quam externorum per ftrenua curandorum rationemQuod qui non cognofcit, profedto fatuuseit. Sed ita evenic his, aut qui non curant, aut qui negligunt, aut qui ufitatis & diu tritis confidunt. Medicina jam dudum, quod ad methodos per Galenìftas induftrios, fc? quod ad medìcamentorum modos maxime per Hermeticts proficit. Has ob caufas cum cognoicerem, & inclytam hanc Scperneceffariam medendi prasceptionem deefle noftris ; cadem his meis de efficaci medicina libris adjeci. Difficile quidem id negotium j prasfertim quando nemo ante nos hanc rem tradtavit. Verumtamen nobis, qui primi rem tentamus, prò com plemento illam Se prò typo proponentes, non principale atque abfolutum argumentum affumentes} fatis erit fi capita quidam attingamus, vel jam admonentes, in fingulis generibus vitiorum praefidia & adjumenta quondam effe, quibus uti licet. Jam vero dicere exordiemur primum.

D e ordine, quo nobis utendum Jìt in hoc negotio. Sunt certa medìcamentorum genera, qua: frequenter ufitanda chirurgo veniant -, eaque numero pauca , neque plura, quam aqiiee, olea, cineree, fales, & qua: ad h<ec referuntur. Redigi licer autem hcec ad duo genera, i. e. ad humida ac folida. E t humida rurfus ad humores Se olea. His igitur fic habentibus duplex eli orcio tramandi materìam cbirurgicam chjmìcam : vel ut haec propofita quaeramus quibus vitiis lubveniant; vel ut vitiorum generibus propofitis invcniamus, qua: ex chymicis fuccurrant. Porro non licet facile cbymica medicamenta difponere per virtutes , quas nuper in Jìmplicibus medicamente explicuimus. Jlla enim fmpliciora funt. Atque altiera funt Hermetica, quam ut Dogmaticorum regulis adftringantur. Ex duplici igitur memorato jam ordine judico equidem oporteat piane ae prteftet à morbis iri ad remedia. Nam pra:terquam quod naturalis hic ordo eft generationis didtus, ut prue indìcans mox indicaium ponatur j adhuc praxeos viacommodius addifeenti atque inquirenti, ficut indies evenit, medelas

T r i m e m b R is C h i r u r g i a . z7 i délas eft, ut inventis fuo loco vitiis remedia condìfeat idonea '.non vice verra. Verum illud facile permittitur ,quod reipfa frQ-uri fumus, W K. medicamento., quæ per genera facultatum ex his exftant, prmum recenfeantur} mox quæ nuper traftavimus, debita vi tiis exponantur. Quod ipfum jure merito fiet : fiquidem, AriItotele Auftore in i. pbyficorum, vel innata nobis eß à communioribus via ad ea qua minus communia. Utimur autem ma xime Joiephi Qucrcetani doftrina in Antidotarlo Spagyrico pofl Sclopetarii librum tradita fie. "Sal Fuliginis. Sal Urinæ. Sal Tartari. Sal Mellis. Oleum Frumenti. Oleum Mellis. r, . .. ., Oleum Sulphuris acidum. Carmpttlrtdtaccorrupt*! phlegma ad(Jum

Phlegma Vitrioli acidum. Balfamum Martis. Balfamum Veneris. Balfamum Mercurii. .Balfamum Tartari, Pergit tabula facultatum medieamentorurn íécundum alios auftores Chymiatros & noftram etiam expertorum fententiam.

Refrigerantia. Phlegmata vocata & calidorum & frigidorum & neutrorum quorundam fimplicium medicamentorum : qualia funt ex aninialium genere aqua fpermatis ranarum , phlegma laftis, ferì, butyri. E x vegetabilibus aquaexitillatanymphtea:. Diodor. Euchyont. Polychym. /. i. c. x l . Aqua papaveris, folani, falicis, cucurbita:, fempervivi. E meteoris, aqua roris aerei. E compofitis, aqua Euchyontis Uh. i . Polych. nota 8. E foßilibus, phlegma vitrioli, aluminis. Aqua

M . A u r i l i i S e v e r i ni Aqua deftillationis hydrargyrii per matracium & crebram aquse ad vafculum affufionem recipientis ex diplomate. Oleum plumbi Se hydrargyrii. Saccharum plumbi. Oleum caphura: Paraceli! /. de prapar. arfenici. Aqua vita; five ardens dióta partibus ex inflammatione refrigerandis ufui eft Euonymo l. z. pag. 3$. M. Sai lithargyrii Quercet. in Sclopet. c. 6 .

zjz

Repellentia. Repellens Se fanguinem cohibens compoiitum. Boli Armeni fpagyrico modo preparati, croci Martis, croci Veneris, fing. §j. ol. rof. quod fatis eft. M. Fiat linimen. Jof. Quercetanus apud Jac. Fecherum Antìd.fpec. l . z . c . de linimenti! adftringentibus.

A liu d ad idem. Colcotharis dolcificati, cincrisranarum aduftarum,fingalb. ovorum quantum eft fatis. M. Paretur linimentum. Quercetan. apud Fecherum citato jam loco.

L inim entum , fe u p o tila n u trita m i humorum defitixum atque inflammati'onem probibens. $L. Succi fol. nymphaex, fucci fol. fempervivi, fucci fol. . hyofcyami, an. §ij aq. fpermat. ranarum, aq. florum tapfi barbati an. §j litharg. vel falis ejufdem |ij ol. vifei poraorum, ol. rof. omphac. an. |ii,fi aceti rof. §j. Ducantur diu in mor tario plumbeo per piftillum plumbeum, Se fiat inftar nutri ti : quo utendum prò defenfivo. Quercetanus apud eundemibidem in eodem libro, apud ipfum vero in Sclopetario c. 6 .

Calefacienti a. Mater balfami calidiflìma eft fuper omnem gradum. Euen. I. z.pag. 131. F.

HumeElantia. Oleum ovorum. Oleum olivarum chymice pneparaturn. Oleum vifei pomorum. Oleum Saturni. Vifcus radicis hyofeyami. Aqua

r i m e m b r i

« C

h i r u r g i a

¿75

Aqua Euchyontis Polych. I. 1. §. 8.

Exficcantia atque Abforbentia. Spiritus aceti. Oleum mentire. Oleum caphure. Oleum juniperi. Oleum ligni Guajacan.

Compofitio B a r acelfi l. de prapar. fe r r i. Limar, ferri tbij aqua vitrioli ìt$. Macerenturper menfem , mox revcrberentur induplum. Addi licet ad ejus p re parati 3iij balautt. 3j fuc. acac. ad pond, omnium. Crocus Martis ulceribus rheumaticis exfccandis valet. Paracelfus apud Dorneum in refiit. prax. medie, pag. zip. Oleum falis. Oleum calcis vivid*. Oleum fulphuris. Bern. Penotus /. de medie, chymic. c. Oleum cotti} quod paratur ad hunc modum. ijc. Cotti piper, pyrethri, euphorb. an. §j cattor. Terantur, cribrentur, dittolvantur in 11$ ol. de liliis, vel laurino, quod melius erit, vel ol. de fpica. H oc refolvit humiditates fr igidas, & frigida apoflemata, & c. Diodor. Euchyont. 1. z. polychym. §. f.

Adfiringentia. Oleum è cuprei?! conis. Bap. Porta /. 3. defili, c. 24. Aqua è vinaceis. Durances Scacchius /. 3. fubfid. medie, c. 3.

Adfiringentìum compofittones. Bolus Armenia Spagyrice p ra p a r at a. Bolus Armenia in pulverem tenuiflimum reda&a diflolvatur in phlegmate acido aluminis, turn feparetur phlegma per balneum, 6c aliud fuperinfundatur. Id ter facito. Turn bolus in oleum perpingue convertitur: quod igne lentiflimo exficcetur, 6c in pulverem reducatur, ad cobibendum fanguinem undecunque fluentem aptiflimurn. Quercetanus.

M. A

274

urelii

Severi

A d vulnera ftyp tìc a v ir tu tis exfeccatìva atque incarnativa. t i matura; ferri rbj. faiis communis aq. fontana; q.f. prò incorpovatione. Scptem feptimnnis ita maneantjpoftmodum reverbcra tamdiu, donec in pulverem omnino redigantur. Addi pofTunt cr ^ci §j 3 boli adulti §iiij terra; Agili. 3V. F. Pulv. Paracellus lib. de prapar. ferri.

A im d conferiti iv a v ir tu tis in omnibus. ig.. Limatura; ferri aq. alum. ib$ aceti dettili. Maneant in digettione per menfem , abiuantur pottmodum, & in crocum reverberentur. Addi poflunt croci Marti» 3}. myrrhce 3 $ croci orient Bj. F. Pulvis. Theophrailus Paràcelfus lib. de prapar. ferri.

eD efenfìvum. gt. Boli Arm. praep. fangu. drac. & corali, rubr. an croci Martis 3ij baccarum myrti 3 $- ol. rof. omphac. giiij aceti rof. §ij cerae |i$. Fiat Jinimen. Quercet. Sclopetarii

c. y. Sanguinem cohibens unguentimi, ita ut prope incredibile videatur. ^i.. Croci Martis fubtiliflìme reverberati, croci Veneris a n .fij. Excipiantur oleo vifci pomorum Amplici. Fiat ungu. Quercetanus in Sclopetario c. v.

Attenuantia. Oleum è lateribus. Polychym. & Mefua:us 1. 1. Grabad. dift. 12. Oleum è cera. Quercetanus de medie, fpagyr. prapar. c. f& Jo. Beguinus Tyr. chym. c. 6.

iD ifcutientia. Oleum Oleum Oleum appenà. p.

pomorum aurantiorum. Polychym. I. 2. §. 3}. lateritium. Polychym. lib. 2. §. 9. certe, Jo. Beguinus Tyroc. chym. c. 6. Guertaeus in 247.

T rimembrìs C h iru rgia. 27y Oleum gagatis : quod damonìacìs , epilepticis , paralytichy fpafmicis , tetanicis , arthriticis , hyflmcìs faluberrimum eft , Mefuaeo au&ore l. i . Grabadi». dift. i z. Spiritus aceti. Lapis medicamentofusCrollii/wg. 171. 5. n .

Rarefacientia. Oleum lateritium.

A ttrahentia. Magncs preparata. Succinum flavum prasparatum. E t compofita ex his, atque alia. Quercet. Sclopet. c. 6. Hydrargyrium prarcipitatum ulceribus.

Supplirantìa. Oleum lateritium. Polycbym. ì. 2. §. 6. & Euonym. /. 2. pag. 406. F. Oleum vifci pomorum. Quercetanus Sclopet. c. f . Oleum terebinthinas. Quercet. eodem loco.

M aturatìvum . O l. laterini opopan. colati £$ F. Empi. Super prunas opopanax per acctum colatur, dein fìat mafia, & indùratur. Parac. I. de apojì. c. fo. t mplaftrum ilypticum Crollii pag. 267.

Emollientia. Oleum è fanguine humano. Polychym. I. 2. §. 44. Oleum olivarum chymicepracparatum. Polycbym. I. 2. §.22. Oleum cerae. Beguinus tyroc. cbym. c. 6. & Guertams in M iz. cent. pag. 247. Oleum ammoniaci, galbani, opopanacis, fagapeni & la dani. Quercet. /. de /pag. med. preep. c. F. Oleum butyri. Idem au£tor. Oleum gagatis, Mefuaeus Grabad. 1 . 1. diti. 12.

Tyrotìca.

Septtca. Magnes arte parataParacci fi apud PetrumJoanncmFabrum. M m i CU-

IjS

urel

li S e

verini

Catharetica. Elegans cathazreticum defcribit Diod. Euchyontes Poly chym. I. i. §. z6. o. Aqua meliis Jrlifpanici mitiffimum eft cathxreticum /'neuri tis pterygii : quam ufa longo probatam teftatus eil J. C. Arantius 7. de tumor, co cap.

’D etergentia. Oleum tartari. J. Beguinus tyroc. chymic.c. 6. Se Petrus Argillata. Oleum luteorum ovofum. Polychym. I. z. §, 13. & MefuSEUS Grabad. /. 1. diß. iz. Oleum juniperi. Polychym. l.z . §. 41. Se Meluxus l. 1. Grabadin. dift. iz. Oleum frumenti. Mefuacus Grabad. I. 1. diß. iz. Oleum à calce vivida. Polychym. I. z. §. 12. Oleum lithargyri praefertim maculis delendis. Idem /. l . §. 40. Òleum & fpiritusterebinthinx. Oleum thuris. Oleum myrrhae. Oleum farcocolhe. Quercet. apud Vecherum Antid. jpec. I. z. cap. de ung. abßerg. Lac virginis. Polychym. I. 1. §. 2-4. Aqua falis gemmei. Idem l. 1. §. 1-. Sai armoniacum à tartaro fublimatum Se inde fuper marmor diflolutum , vulneribus infufum , ac lavamentis immiftuni. Sai urime. Sai meliis. Sai aceti. Sai Saturni. Sai fuliginis. Sai antimonii. Sai tartari. Quercet. apud fecherum Antid. Jpec. I. Z . c. de falibus detergentibus.

Ref>aranti a carnem ,

G lutinantia¿

Oleum terebinthinas. Polychym. I. z. §. 34. Oleum lateritium. Paracelfus Ch'ir, magna par. i . l . z . c . i f . Se Polychym. I. z. §. 9. Oleum olivarum cbymice prxparatum. Idem Polych. I. z. §. 4* • Oleum ovorum. Beguinus Tyroc. cbym. c. é. Oleum

T rimembris C h i r u r g i a . Oleum myrrhae. Oleum frumenti.

¿77

Confolidantia. Oleum cera;. Beguinus Tyroc. chym. c. 6 . Oleum terebinthinae. Oleum luteritium. Dornaeus inpraxì refi, med. pug. z 6f. Arfenici balfamum, aut oleum fixum per fai urina:, dein de in oleum per feipium converfum. Paracelfus ehir. parv. I. z. c . 7 .

Vulnerar ia olea. Thuris. Terebinthime. Hyperici. Myrrhas. Sarcocollas. Cancami live Laccas. Quercecanus /. de fpagyr. medie, praptir. c. 3. pag. izz,

Epulotìca. Crocus Martis. Jof. Quercet. Sclopet. c. y. F. Pi. Boli Arm. noitro modo pra:par. Jij cale. cort. ovorurrr fucci prunorum immat. §iij. Decoquantur igne lento ad perfeélam confiÌlentiam. Quercet. Oleum ovorum. Beguinus Tyr. chym. c. 6 .

Sanguinem fìjìentia. Oleum vitriolL Laurentius Hoffinannus. Anodyna. Oleum fanguinis humani. Polych. I. z. §. 44; Oleum lateritium. Idem /. z. §. y. Oleum butyri. Quercecanus in fpag. med. prapar. c. y. Oleum à vitellis ovorum beemorrboidibus peculiare. Jo> Finckius in Encbiridio Fiermetico-Dogmatico.

F I N I S .

Mm 4

z78

M. A

u r e h i

everinï

DE C H Y M I C I S MEDIC AMEN TIS E X T E R NI S SECU N D U M

AFFECTUS E T L O C A C O R

P O R IS P A T I E N T I A .

C H I R U R G I C O CHYMICES T A R S

S E C V N

P R Æ F A T

I O.

edicamenta fecondane facultatum genera percurrimus. Nunc alia, primum quæ fecmdum genera morborum funt , mox quæ (ecundim patientes locos corporis ordinantur , exponemus. N e fit autem nobis & lettori nimius cxcurrendi laborj univerfam hanc rem quali per tabulas alphabetica ferie difpoliras citatis auétorum locis,unde medicamentorum formulæ defumtæ funt, digeremus. Si qua infuper aut nottra aut amicorum funt ex porta medicamenta, quæ literis non funt prodita -, hæc utique liccbit explicatc defcribere. Cunfta autem quæ propolituri fumus, futura funt ejufmodi,ut his maxime Ipes efficaciæ refpondere debcat. «

V itiis in conformatione, & prim o in magnitudine. Tumore* , ficut dividere placuit Avicennae in /. 4. fen. j. c. 1. vel calidi funt, vel non calid't, vel neutro modo fe babent confideranturve. Sua fingulis generibus ordinatina adnotemus remedia. Tumores omnes indifcriminatim curat oleum philofophorum. Euonymus par. z. c. de ol. ex lateribus. Item oleum Saturni cum oleo terebinthinæ. Crollius pag. » 7 f.

T r im e m b r is

C h i r u r g i a .

279

27f. io. vel cum olivo & chamxmeli aq. & rof. admiilum. Idem Crollius pag. 174. F. Oleum Euonymi l. 1. p. 1. M. & l. 2.pag. 150. F. Balfamum artificiale Fioravanti CapricJ. 2. c.^.pag. 92. F. Fummbus infiammaiorili aqua refrigerans mirum in modum commendata Euonymo par. 1. pag. if6 . t i f i 57. F. Item oleum Saturni Crollii Bafilic. pag. i j f . Fumorìbut wdematofu oleum iaponis conducit. Libavius Alcbym. Uh. 2. tr. 3. c. 1. pag. 414. F. Ballàmum Bertapalex turn ab ipfo defcriptum tum ab Eu onymo. i. 2. tum à Libavio 1. 2, Alcb. tratt. 2. c. de extraflis. Medicamcntum Libavii Syntagmatis to. 1. /. 3. F. Cape fai corniti un. prxftantiif. ib. iij alumin. ulti quadrantem. Tere in lapide cum aceto vel, fi velis efficacius, aqua fabrorum. Solve deliquio $C filtra. Liquorem ex fpleniis impone tumoribus. Bnlfamus Bertapalex ardens & Lac coagulans. Eryfipelatis lapis medicamentofus Crollii Bafilic. pag. 272. Item fperniols compofitio apud eundem/wg. 276. F. Item aqua vita: rettificata. Idem 2. defignatur. pag. f i . Item aqua vitx cum caphura. Fumoribta fcirrhofu. Oleum fraxini. Euonymm l. 1. pag. 324. Idem l. 1. pag. 341. P. Oleum cera*. Anton. Guertxus in app. ad Mizaldi cent, pag. 246. F. Compofitio Paracelfi Cbir. par. I. 2. c. 3. rì.. O l. è litharg. colophon, m um ix, an. §j ol. vitell. ovorum q. f. pio incor porinone. F. ung. mollicivum & maturans. Gammi Jyphiliis. Medicamen Mizaldi defcriptum à L i bavio l. 2. Alcbym. tr. z.c. \J-pag. 316- iji. Sulphur. citrini, fai. ammon. partes xquales, calcis vivx partes duas. Pulverata deftillentur per retortam in arena. Oleum Guajacini ligni. Porta /. de defiill. Strumis oleum coryli lignorum. Paulus Spinellus Pharmacopceus. Strumii nodìfque. Dcftillatio ferpentis rubri. Euonym. 7. i.p. 304. Item

280 M. A u r e l i i S e v e r i n i Item deftillatio defcripta ab eodem l. \.p. 3fp. & / . J f7 . & l. z. pag. 116. Compofittones. i£. vini ardentis alchalium, ex colcothare & fimo noineralium, quod fatis effe videbitur. M. Hujus §$. aq. rofi §ij aq. chelidon. 3iiij M. Intinga fila ulcerum caveolis inde mane vefperique , quoufque promota fit bene curatio : nam licebit dcinceps uti unguentis ad cuniculofa ulcera pracfcriptis. Paracelfus ch'ir, parva 1. z. c. 7. Aliud. 52. tuthia: ifiiijfalis fufi,calcis vivida: an. fvj. Stra tificata ponantur in tertium graduai ignis, & inde abftrahatur alchali. Parac. lib. de prapar. tuthia. Nata vel nafda. faecum vini§x vini ardentis §iiijaxungiae vulp. §v ol. aneth. ad pondus omnium. F. Ungu. Pa racel. 1. de apofi. c. f i . Ficis. Oleum ex ovis compofitum. Euonymi l. z. pag. z$>6. Item Crollii emplaftrum ftypticum num. 13. Ficis ani. Lapis mcdicamentofus Crollii c. ifto, num. 14. Ficis & verrucis. Compofitio Paraceli! 1. de apofl. c. 2,1. ijì. ol. laterini 3) ol. junip. 3^. ol. è myrrha |ij. M. Item aliud. tj>. Ol. laterini 5] aquas alum. %$. viriditatis falis ad pondus omnium. F. Mixtura. Sclirofi fi ve duritia tendimm & ligamentornm....................... Gangranis 8c emortuis partibus lotio, qua: ijt. (ucci raphani 8c chelid. an. §ij ol. meli. phlcgmatis alum acidi §iiij falis petrei 3ij fai. fulig. Bulliant omnia fimul ad medias pro lavamento: quod reitererur faspius. Quercet. in Sclop. c. v.pag. 131. in quo loco & alia plura hujusmodi habes. Linimen 3. Quercetani apud Fecherum Antid. fpec.pag.940. c. de ungu. minus ufualibus. Item aliud apud Vecherum cod. cap. pag. P47. F. Ceratum apud eundem c. de finapifmis pag. pp8. P . Sai fuliginis apud eundem pag. 1007. Oleum chalcanthi. Montagnana. Crufta in gangranis finitis è peruftis mufculorum nervaceis fibris, qua: lolidius inharrefcunt, refolvendis 6c incidendis oleum calchanthi meo experimento. Ab-

r i m s m b

r i s

h u u r g i a

Abfcejfus rumpit aqua vita:. Euonymus /. i. c. ifio & /. z. pag- 85. P . Idem praeftat oleum vitrioli. Petrus Cailellus l. de chalcantho. Caufticum e fccretis fecretiflimum. Euon. /. z. pag. 390. P . Abfcejfus omnes per urinam miro modo cxpellit oleum c' tartaro crudo deftillatum, cum vino vcl lpeciali aqua potum. Quod 6c doleres juntturarum 6c fplenis diffipat 6c varias affettiones interiores. Theopbr. Paracel. Mamali z. Abfcejfus Janiofos 6c cavos complct mater balfami vocata aqua. Euon./. 1. pag. izp. 6c 1 3 1 .Af. Abfcejfbus frigidis oleum falis. Crollius Bafil. pag. 15-3. Abfcejfus cum cyfti mirifice deterget oleum fulphuris 6c vitrioli 6c Mercurii. Bartol. Cabrolius obj'. vj-pag. 106. Abfcejfibus pudendorum aqua Euonyrni par. i.pag. xpp. P, Hernia univerfim falis oleum. Crollius. Hernia curnofe. qt.. Ol. laterini ยงvij opop. galb. bdellii an. 3iij. reduc. ad formam liquidam, additis his aliis farinse fab. 3iij ficuum Num. iiij ca n iy p e , ru ts an. 3j. fiat empl. Parac. 1. de apofi. c. f f . Hernia aquofa. ijc. Ficuum .IkpOl. baccarum juniperi, far. fabarum an.fvj. fiat cataplafma fuper ignem, 6c calidum fuperponatur, m ane, fub meridiem, 6c vcfperi. Parac. 1. de apofi. c. f4Hernia ventof a. 1jt. Ficuum fbj Ol. e bacc. juniperi giiij farina: fabarum ยงvj. confice cataplafma. Paracel. /. de apofi. c. f4 . Caruncula vefica vitriolum aeris, lotionc dulcoratum, calcinationc tabefa&um, emplaftro alicui permiftum, 6c per ce~ rcolum immiflum. Quercet. de fpagyr. prap. c. F. & c. 6. Item hydrargyrium prsecipitatum cum aqua forti prsepara* turn. Argentum vivum multis fublimationibus & lotionibus prseparatum. Rodericus Fonfeca tom. 1. confi 36. Spiritus terebinthinae, 6c urina difficultati. Beguinus. Pufiulis peftilentialibus oleum fulphuris vel vitrioli, Quercetanus in Alexicaci F. Ejfere. ijc. Ol. ejuniperibaccis per adfeenfum fcpol.amygd. N n dulc,

¿8* M. A u r e l i i B e v e r i n i dulc. ibj ol. de fraxino parati per defcenfum. . . fiat mixtura. Parac. I. de apojì. cap. 47. Verrucis oleum vitrioli lìngulare eft. Euonym. I. z. pag. 581. P. Itero oleum tartari. Euon. I, z. pag. 286. P . Callis efficax eft fai fuccini ac juniperi. J. Centimanus in I. de tapidib. c. de Jule pag. 60. Item oleum vitrioli. Euonymus. Compoiitio Paraceli! /. de apojì. c. <So. yi. realgaris 5 j ol. vitell. ovorum calcis extintìae q. f. in unguenti formam. Poiros putrefacit in nigrorem linimentum Quercetani Slcopet. pag. 2, cap. 4. F. Navos exftirpat aqua regia. Paulus Spinellus pharmacopceus.

Tumoribus tuberculifque fartìum ordinatim. Capitis tumori emplaftrum ftypticutn Crollìi pag. 270. nunt. XI.

Gatta rofea aqua ex talgjSt^Euon, /. 1. pag. z\g. Si pag.

Mater balfami vocata aqua. Euon. 1. z. pag. 1 36. M. Facteì Eryfipelatis eadcm. Idem ibidem. Palpebrarum tumori ex frigida caufa , aqua ophthalmica Euon. I. i.p. 144. Item aqua mellis. Idem ibid.pag. 184. Opbthalmia medicamentum Euonymi l. z. pag. if<S. F. Item lapis medicamentofus Crollii/wg. ¿71. Item faccharum Saturni in aqua euphrafije&rofarum. Croll, pag. z7f. Oleum plumbi. Quercetanus /. de fpagyr. prap. c. f. F. Saccharum Saturni per me expertum. Otulorum rubori medicamentum Mulleri in chymiatr. pag. 1 i f . F. Oleum pyrites. Rubeus feSì. z. Oculorum inflammationi y lippitudini, nebulis, fiftulh j Crollii ophthalmicum pag. 197. Item aliud, quod Rubeus defcribit de dejìiìl. fttt. 3. pag. 138. P . Me-

T rimembris Chirurgia.

¿8$

Medicamentum è lapide calaminari Paracel. /. ijlo 6c Dornin prax.p. i z r . P . Lacrymis oculorum, oleum cerae Guertaeus co fer. pag. Z47. Oleum magnificum Euon. L i . pag. i$ z. F. Polypo oleum vitrioli. Guertasus in app. ad cent. Mizal. pag. z i 8. Cujusego medicamenti certam ciScaciam expertus fum in...................... Virgine parthenophylacii Spiritus Sanéti Neapoli A. iózo. Veficula óve carúncula gingivìs acereta, oleum vitrioli. Gucrtaeus in append. pag. z i 7. F. Angina fpiritus falis. Crollius co cap. Item aqua juglandium. Euonym. par. 1. pag. 61. Idem/. Z. ubi de oleo. qi. Aq. ardent. §j aq. fcabiof. ibj. E x hoc madida linteaexterìus applicentur, faepius iterando. Tempore triumhorarum praeftat juvamentum. Guertaeus in appendice pag. i l i . Sai prunellae feu nitrum praeparatum. Sennertus in l. de confenf. Chymicorum & Galcnicorum cap. 18. p9g. 666. Faucium , Columella , Gingivantmque malis -, oleum vitrioli ex aqua per (icari ae. Guertsus in append. pag. Z18. P . Gummi 6? nodic à lue venerea profebìis fpiritus Mefcurii defcriptus à Jof. Quercetano in l. de lue venerea. Strumìs medicamen ex oleo terebinthinae cum vifeo quer cino in unguenti formam confe&um. Guertaeus in dppen. pag. z i 8. Parenychio compofitio fperniolae. Crollii pag. 176. Item Penoti medicamentum, quod qi. fulph. |ijcaph. §j ol. tereb. §iiij. V el medicamentum Libavii l. 1. Alch. tr. 1. c. 17. E x floribus fulph. ter fublimatis, adje&o caphurae dimidio, & du plo ol. tereb. fit mixtura. Mammas tumentes contrahit aqua é prneis nucibus immatu ra ex liméis madentibus impofita. Item aqua ftellariae eum hypocyftide. Quaeeadem & locos muliebresadftringunt fie, ut earum diutina injeétione corruptac ab incorruptis dignofei vix poiiìnt. Hier. Rubeus in l. de deftillatmie. Matnmttrum infiammat'mi aqua lenticular paluftris : qux & omnibus prodeil inflammationibus. Rubeus de deflillatione feci. }. c. proprio. N n z Hy~

¿84

M. A

vrem i

v e r i ni

Hydropì aqua tormentine. Euon. par. z. pag. 81.

Item oleum falis abfynthii aqua: commixtum. Crollius pag, ifi. lic it a aqua compofitionis Euonymi /. z. p. 136. F. fympanita alchali. Libavius /. z. Alcb. tr. z. c. de alcbali campofìtis p. 37j\ Scroti tumores belle difeutit juniperinum oleum. Parac. in chirurgia parva. Bubonibuc diffipandis oleum caphure. Bern. Penotus lib. de medie, chym. qui 8c parandi rationem expofuit. Item butyrum caphuras. Baricellus lib. 3. de fero, ex Li*

bavio. Hamorrboidibus oleum Lullii. Euonym. I. 1 . p. 347. P . Item Paracelfi medicamentum, quod yt. marchafite alcohol vini optime exficcati ibj M. Addi poteft ad hujus pre parata: marchafite 3iij falis gemme , mumie an. 3j. Fiat pulvis iubtiliffimus, qui fupcr hamorrhoidas fpargatur, antequam intumflerinc. /. de prapar. ex marchaftta. Item balfamum fulphuris. ex Mullero. Ifchiadi ac Podagra aqua balfami vires habens Euonymi /. z . p . 1 3<S. F . Podagra vero fpiritus falis. Crollius p. ì f z . n . 17. Oleum cere. Guerteus append, Z47. Varicibus adeps humana iiillatitia. Georg. Phedron/» J a trochym.

§j

V itìis in figura. Contrablis membris. ijt. terebinthine definiate ftj gummi galb. di&amni an. ft$. M. & adde ol. laurini $ j Paratur inde balfamum, quo inunguntur membra contrada per menfes multos. Éidem rei valet oleum benedi&um. Theophraftus apud Euonymum l. z. p. Z40. P. Oleum live fpiritus falis in appropriati unguentis. Crolli-

Spiritus tartari. Crollius p,, 160. num. 14. Oleum fuccini. C r o l l i u s 193.». ip. Butyrum Saturni cum oleo terebinthine. Crolli usi. Z7f. num . i o .

Oleum

T r i m e m b r is

C h i r u r g i a .

z8f

Oleum celie. Guertseus in Miz. cent. pag. 147. P . Oleum è taxo. Geftnerus apud Vecberium. L mimen ex quinqué oléis. Vecherus/wg. 888. Balfamelasa varia Paraceli! /. de contrattimi iratt. z. c. 6 . & 7 . Ballamelaea alia Quercetani tn Sclopet. c. v. p. i Zf. Oleum gagatis nervorum & articulorum contrattarti prascipuum prontetur Paulus Spinellus pharmacopceus. Tenjts nervis oleum è pulegio. Porta /. 3. defili. c- 14. Oleum è baccis lauri. Idem /. 3. c. 13. Oleum de lateribus. Idem !.. 7. c. 7.

V itiis in fitti, Dentibus labantibus balfarnum Euonymi l. i.p. 340. P. & 346. M, & l. 2. p 379. M Lapis medicamentofus Crollii p. 271. num. 4. Aqua mellis, &c. Rubeus/. de deflill. fett. 3. p. 140. Sai abfyntbii. Codronchius ì. de fai. abfynth. p. 302. Oleum è croco Martis ; Se oleum è nuce myriftica. Item oleum vitrioli in vino rubro, in quo plantago incoóla lìt. Georg. Phaedron in Jatrochym.

V itiis in numero. Alopecia medicamentum Paraceli! I. de prap. antim. tu t. Se 1. de apojl. c. 14. Calculo aqua itercoris columbi. Euon. I. 1. p, 84. Sai margaritarum. Crolliusp. 163. »«>».8. Sai coralliorum in aqua ononidis. Crolliusp. 166. num. 12. Elixir proprietatis Paraceli! apud; Grollium p. 170. cálcu los renum rumpit. Tartarum vitrioli» oleum fuccini, fpiritus aut oleum terebinthina:. Jo. Finchius in Enchiridio Hermético Dogmatico. Deilillatio ex marchafita argentea Mullerus in Chymiatria p. 124. F. Maculis Se excrefcentiìs oculorum fpagyrica plumbi prasparatio. Quercet. in fpagyr. medie, prapar. c. f . p. 7 f . M. Extemporanea medicamenti parandi ratio Euonym. /. 1, t. 2.80. P . Aqua compofita Euonymi 1. 2. p. 139. F. N n 3 Ocu*

z$ 6 M. A URE l i i S e t e r i s i Ocuìorum 6? faciei macula aqua v itx Euon. I. i. pag. 131. Macula oleum papyri. Euon, l. i . p. 328. Oculos clarificans aqua tormentili». Euony. I. z.p. 81. M. Aqua focialis Jolephi Donzelli in Antìd. Neapolitano. Macula ocuìorum aqua Euonymi l. z.p. i yj. F. Se 140. P . Ocuìorum claritati paraneve medicamen Guertasi in App. p. 242. F. & 243. F. & ¿44. F. Aqua è faccharo J. C x f. Arantius /, de tumor. c.de pteryg. p. 1^4. ' Oleum è tartaro crudo deftillato magnimi ocuìorum eli collyrium. Paracelfus Manuali z.

V itiis in meatu. Difficultati urinre fai cbamxmeli. Euonym./. z. p. 482. Fioravanti balfamum artificiale deferiptum /. z. Capriciorum C.Af.p.QZ. Deilillationes vari» apud H . Rubeum /. de defiill. fedi. 3, p. 1 f i . P.

V itiis in fuperficie. 'itinere oleum chalcanthi. Crollius. Fioravanti ballamum artificiale l. z. Capr. c. 4. p. p2. Oculis expalpebratis 6? feobiofts (derbiofos vocat Odtavius Horatianus) Euonymus /. 2. p. 130. deftillationem, matrem balfami vocatam, proponit. Ocuìorum maculis oleum laterinum, oleum fceniculi, ole um fuccini, Crollius pag. ipj. F. & ip8. P . Aqua ovi albuminis. Euon. I. 1. p. 83. JLepra medicamen ex ranis. Euon. I. 2. p. po. M. Medicamen ex ftibio. Libavius l. 2. Alchym. tr. 2. c. i j . F . Scabiei lapis medicamentofus Crollii. p. 272. num. 7. Compofitio Paracelfi Chir. magn.part. 4. /. p. c. 3. & 4. Medicamen ex oleo lithargyrii. Guertxus;«i?p/>. ad Mizal. cent. p. 218. M . Aqua Se oleum myrrhx. Idem ibidem p. 23P. F. Impetigini faccharum Saturni. Crollius p. 274. num. 4. Oleum plumbi. Euon. par. i.p. 174. Medicamentum è fcilla. Libavius Alcbym .l.z.tr.z.t. 1 7 .F. Oleum

T rim em bra C hirurgia. 287 Oleum Paracelfi. Libavius Alch. I. z. tr. z . e. 17. F. Albore deilillatio Paracelfi /. de apoft. c. 42. ■ qt. ftanni, plumbi, argenti an. 5j aq. album, ovorum deltillatorum M . M . 8cc. Tartari praeparatio Phil. Mulleri l. 3. c. 3. Faciei maculis & pannis oleum lithargyri. Polych. I. 2. cujus artem eo loco leges. Morphea oleum fraxini. Euonymus 1. 1. tit. de el.p. 324. & Nicolaus Florentinus fer. 7. tr. 6.fum. z. c. 14. Lac virginum. Baricellus. AlcoU. ijì. Realgar. preparati, fucci chelidoniae an. q. f. ad ung. Paracel. I. de apoft. c. i f . Cicatricibus delendis icemolliendìs oleum terebinthina:. Euon. I- i.p. 316. F. & l. z.p. 270. P. Aliud loco balfami Euon. I. 1. p. 340. F. Medicamenta & oleum talci. Quercetan. Sclopet. par. z. c. z. F. p. 101. F. 8c 102. P. Cicatricibus pulcris reddendis oleum cerae. Guertaeus Appen dice p. 246. M. Maculis oleum juglandis. Libavius Fora. x. fyntagm. pag. 4 1?- FItera oleum frumenti. Euon. I. \.p. 303. M . Et oleum lithargyri. Euon. I. z. p. 31)3. M. Aqua laudatiffima Euon. ì. 2. p. 136. M. Faciei maculis medicamentum Euon. I. z.p. 248. P . Item aliud G uatici in Appendice p. 228. M. Aqua deilillatie falicis. Ho\\enusinopertprati.c. 6p. p. 687. Lithargyri argentei & aceti deilillatio per nos experta. Medicamentum Paracelfi l-deapoft. c.43. SiDorn.p. 128. M . Mcdicamen Crollii p. 277. M . Dentium feeditati medicamentum Baptiftac Codronchii l.de fole abfynthii p. 302.

T)e v itiis in fila ta untiate. Cl)lceribus omnibus in curata difficilibus. Uleeribus communiter & quaqua parte difficilibus diafulphur Rulandi. Vecher. Antid. fpec. /. 2. c. de empi, pag. 97z. Sai

¿88

M. A u r e l i i S e v e r i n i Sai corallorum Crollius pag. 166. F. Item oleum aeris Andernaci. Antimonii balfamum aut oleum. Parac. /. de conira£lur. trail, z. cap. 3. Anthos Paracelfi Ch'ir, parie. I. 3. c. 3. Sc Dorn. p . n . M . Auri balfamum Paracel. Chir. parie. I. z. c. 7. Se Dorn. p. 17. F. Auripigmenti oleum vel arfenici balfamum Parac. I. de con trail. trail, z. c. z. Se Dorn. p. 18. P. Ferri balfamum aut oleum. Id Chir.par. 1. z. c. 7. & Dorn. p 6 y P . Idem remedium laudar etiam Libavius /. z. Alch. tr. i. c. 4. Aqua facchari Hieronymi Rubei in l. de deflillat. feil. 3. p. 161. quae Vjt.. aquae facch. opt. | j tereb. svj refinx pinus gß aq. ardentis §ij. Exhac abluta ulcera mirabili fucceflii curantur. Spiritus tartari Phil. Mulleri /. 3. c. 4. Item oleum 6 cjusdem lib. 3. c. z. Alchali ftibiatum. Libavius in Alchym. I. z. tr. z. c.de alchali campofitte pag. 377. Oleum è lateribus. Euon. ì. z. pag. 30Ì. F. Oleum plumbi. Quercct. I. de fpagyr. med. pretpar. pag. 77. Plumbum aqua regia refolutum à Fernelio propoiltum Se à me expertum. Prxcipitatus dulcís. Libav. 7. z. Alch. tr. 1. c. 6 .F . Balfama Se olea varia Paracelfi Chir. magn. part. z. I. 3. tr. 3. c. l. z. 3. 4. 6. 7. io. Se Dorn. pag. z i y Oleum dulce Saturni : quod 8c malìe omnibue patentibue probe facit. Georg. Phazdron Jatrochym. Curatio per antimonium Paracelfi l. de pr<ep. antim. Curatio per oleum Mercurii Paracelfi /. de pr<epar. capri. Balfamum ex tartaro Paracelfi apud Dornxum in prax. refiit. medic, pag. z u . F. Curatio per iàles prxparatos Paracelfi apud Dorn. in praxi p. 79. F. Ulcerìbue infiammatie oleum caphurse. Parac. I. de prapar. arfenici. Ulcerìbue humidie aqua vitae. Quam quidem fi libet morda cità-

T r i m i m b a i s C h i * i/ k g i a . z$0 citatis expertem feceris commiilu glycyrrhizas extrafti. Ulceribus putridis medicamen Euonymi in z. p. 1 51. quod mater balfami vocatum eft. Item putridis tufordtdis oleum talci parati V cchtrofynt. md. I. i.p. 3. M . Eflhiomeno medicamen per auripigmentum. Paracelfus I. dt prap. arfin. Aliud per lithargyrum. Parac. I. de preepar. ex argento & Dorn./>. 7. Mucagineum remedium Paraceli! apud Dorn, in praxi. р . 71. Per fai metallorum curatio. Parac. chir. magn. part. 3. /. 7. с. i . 6c Dorn p. 79. F. JJktribus herpeùcis Iß corroßvis cupri balfamus. Parac. chir. magn. part. 4. /. 10. & Dorn. p. 246. Unguentum magnum Fioravanti /. z. capr. c. 41. Oleum vitrioli. Matthiolus, Crollius, Mindererus. Ulceribus cacoëtbis oleum ovorum, Matthiolus. Acetum exftillatum. Rubeus de deßill. fed. ubi de aceto. Oleum antimonii. Euonym./wr/.i./». 364.&/.z./>. 314. P . Oleum Lullii. Euon. I. i .p . 349. Oleum juniperi. Euon. I. z.p. 287.. &: 31z. Flores butyri antimonii. Crollius./). 131. Oleum feu fpiritus falis. Crollius p. 15*3. Oleum fulphuris. Euonym.p^r. z. p. 347. F. Oleum auripigmenti. Floravant. I. 1. Chirurg, c. 107. Saccharum Saturni. Crollius p. 274. ». 3. Aqua loturae plumbi aqua forti foluti. Georg. Phaedron J attach. Butyrum antimonii. Baricellus Hb. 3. de fero. Medicatnentum Paracelfi Chir. magn. par. 4. /. 9. c. 3.4. Æ ris praeparatio. Quere. /. de fpag. pr*p. c. 4. E t aliud mcdicamentum ejufdem Quercetani Sdopet, c. 4. F. Plumbum aqua forti calcinatura. Fernclius in l. meth. Oleum caphuræ. J. Vecherus l. 1. Jynt. med. part. 3. pag. 246. Item oleum tartari : prsefertim autem bis ulceribus à lue ve nerea. Idem ibid. pag. 249. Area» Oo

ipo

M. A u r e l i i S e v e r i k i Arcanum tartari. Philippus Muilerus /. 3. c. 4. Dyfepulotis aqua juglandis, Euon. par. \ . p . 6 i. Oleum ex ovis compofitum. Euon. par. z . p. 297. M. Pulvis epuloticus Quercetani Sdopetarii c. f . F. Aqua aluminofa Euonymi /. z. p. 139. M. Oleum ovorum. Beguinus Tyr, cbym. cap, ilk. Defperatis balfamum cupri. Paracel, chir. parv. 1. a. c. 6 . & Dornxus in praxi p. i f f . FUlceribus depafcentibus. Lupo di£to medicamen Paracclfi cbir. parv. 1. z . :. 7. & Dorn, p. 90» Aqua ex talpa. Euon. l . i . p . 24p. 8c /. z . p. 12z. Item oleum ovorum. Euon. 1. z . p . 2 9 7 Sal Saturni. Crollius p. 274.». 3. Curatio per lithargyrura Parac. 1. de pr*p. litbarg. trail. 1. Alchalis. . . Libavius l. t . Alchym. trad. 2. c. 37. Ulceribus dolore confiidatis oleum ovorum. Beguinus eo cap. Hyperfarcofi oleum antimonii. Paracelf. apud Dorn, in praxi p. 9. M. Corrofivum. Alumen uftum & extin&um aceto, oleum ex arfenico per propriam fuam rcfolutionem, fo&um ex his unguentum. Paracelfus apud Dornasum in praxi p. 209. F. Cancro aqua aluminofa. Euon. I. 2. pag. 139.jp. Emplaftrum ftypticum Crollii pag. 270. num. 8. Oleum antimonii. Guertaeus pag. 236. M . Oleum chalcanthi. Montagnana. Aqua vita: cum admifta viriditatc rorismarini. Guertaeus in app. p. 229. F. Oleum ex vitellis ovorum cum additamento. Guertaeus/». 249. F. Liquores mifti quidam & dcftillati Guertaei ibid. Oleum ex plumbo, Si praecipitatum oleum tartari faepiifime abilra&um. Idem ibid. Aqua fortis. Guert. p. Zfo. Oleum arfenici. Andernacus apud Vecherum. Oleum antimonii. Paracelfus Cbir. parv. 1. 3. c. 3. & Euon. 1. 2. p. 306. P . Eflentia Mercurialis. Guertaeus. p. z i j . M. Aqua metallica. Euon. /. z.p. 138.

Aqua

T r im e m b r is

C h i r u r g i a .

ipt

Aqua aluminofa. Idem I. z. p. 142. M . Aqua fortis Euon. /. 1. p. 142. Sublimati 8c vitrioli deftillatio. Id l. 2. p. 147. F. Oleum c fimo canis. Idem /. 2. p. zpf. Oleum è ftercore humano. Idem /. 2. p. 82. M . Oleum juniperi, Idem /. 2. p. 287. F. Aqua compofita Euonymi cancrum omnino 13 ignei» fedans /. 1 . p. i f j . M . Se /. tod. p. 24f. F. Aqua tormentili*. Idem /. z.p. 81. P . Aqua philofophorum fecunda. Idem /. 2. p. 120. M . Alehali arfenici A. Libavii Alcb. I. 2. tr. 2. c. de alchati compofitis. Oleum vitrioli. Euon. L 2 p. 3P0. Se jp r. Oleum magnificum Euonymi/. z.p. 132. F. Oleum è ranis. Chalmetseus apud Vccherum. Utìguentum è realgarc Paracelfi Ch'ir. parv. /. 2. c. 7. 8c Dorn .p. 186. Caufticum Fioravanti l. i. ch'ir, c. 120. Eflèntia antimonii Florav. k 2. caprt. c. 60. Oleum lalis. Crolliusp. iy 3. ». 4. E ’mplaftrum ftypticum Crollii p. 270. ». 8. Lapis mcdicamentofus ejufdem p. 272. num. p. Sperniol'ae compofitum ejufdem p. zpy. ». y.. Sai Saturni. Idem p. 271. ». 11. Medicamen Quercetani Sclopet. par 11. c. -4. A Arfcnicum ter fublimatum & praeparatum. Idem t . 7 .F . N oli me tangere. Medicamentum Euonymi /. 1. p. 347. .

Deftillatio ejuidém l. 1. p. 3f2. P . Oleum juniperi. Idem/. 1. p. 322. F. Arfenici preparati medicamentum Philippi Mulleri /. 3. e. f .

mertuo medicamentum Euonymi l . i . p . 322. F. Oleum juniperi. Idem /. 2. p. 287. A*. Cauteriura Paracelfi /. de apofi. c. 8. Se Dorn. p. pz. P . iJ/oro aqua fortis. Euon. /. z,.p. 147. P. Miftura Paracelfi /. de apofi. c. 4 f. & Dorn. p. 114 . P . Oo a 17/-

292 M. A p r e l i i S e v e r i n i Ulceribus vetuflis Anthos Paniceli! Cbir. parv. I. 3. c. 3?. FHìute oleum fulphuris. Monachi in M.efuem. Oleum Lullii. Euonym. /. i p. 346. Oleum piombi. Libavius Alci). I.. 2. Ir. 2. na/i ifto. Olcuga juniperi Diod. Euchyontis Polych. I. 2. Aqua exitillata è multis. Euon. I. 2. p. 114. F. & u f . F . & 1 1 6. M. Aqua balfamica Euonymi /. 2. p. 146. P . Alia l■ t.p. 143. M . Alia l. 2. p. I4 f. P. Alia /. eod. p. 146 M . Alia 1. eod. p. 147. M, Alia /. eod. p. 148. M . Alia/, eod'.p. I4p. M . Alia/. eod. p. 297. M. Oleum falis. Croltius p. i f j . » - 4. Emplaftrum ftypticum Crollii p. 2.70. ». 8' Saccharum feu fai Saturni. Crollius p. 277. », 1 1. Medicamen Quercetani Sclopetar. c. 4. F. Praecipitatum cum butyro. Quercet. de fpag. med. prapar. c.6. JE.s calcinatum & prxparatum. Idem /. eod.c. 4. Arfenicum ter fublimatum. Idem t. eod. c. 7. F. Ceratum metallicum Paraceliì /. de prapar. auripigmenti. Potio prò fijlulis ex/iccandis ejufdem Ch'ir, magn. par. 3. /. 7. c. 1. Oleorum ferri , Saturni , Mercurii miftura. Idem Cbir. mag. par. 3. /. 7. c. 1. Fiftula lacrimali aqua exftillàta è caprimulgo. Paulus Spi n ella pharmacopoeus. Ulceribus fyphiHis unguentum Paraceliì Cbir. parv. pari. 4. /. io. & Dorn.pag. 269. P . Aliud Bovii libro , qui infcriptus eft Fulmenì p. f i . A. B. Lapis medicamentofus Crollii p. 271. ». 3.. Unguentum Fioravanti /. 2. capric. c. 41. p. 13<5‘Ulcufculis oris & exafperationi ab illitu argenti vivi profeftis oleum fulphuris cum aq. rof. vel plantag. contemperatum mirifice profuit noftrifque plurimis experimentis. Oleum falis nitri. Jo. Vecher. fynt. med. 1. 1. par. 3. p. 240. Ulceribus cum carie offis oleum calci*. Sylvius. Oleum vitrioli. Fallopius, Aquapendens.'Crato. Compofitio Quercetani' Sclopet. c. 3. circa F. & f . i r j . & alia

T r im e m r r is

C h i r u r g ia .

zp$

alia ejufdem apud Vcchcrum Antid. fpecial. I. z. c. de linim. camera generantibus p. 891. &c. U'.certbus dolentibus aqua regia Fioravanti/. z.Capric.cap. io. Rhagadibus oleum ceras. Bcguinus p. i f 1. Oleum lateritium. Euon. /. 1 . p. 406. & l. z. p. 305. P . ltem oleum tercbinthinse. Idem 1. z..p.zjo. M. Rhagadibus & pernionibus oleum rapi. Idem /. z. p. 278. Oleum plumbi cum vino. Guertaeus p• zi8 . F. Oleum ovorum. jo . Bcguinus eo eap.

‘Ulceribus fartium. Cutis exeoriationes cicatriiat oleum fraxini. Euon. I. z. p.287. Incendiofa urina aqua florum fambuci. Id. I. z.p. 81. Lepra aqua peculiaris ejuidem /. z.p. 140. F. Oleum falis. Crolliusp. 171. n. z. Finta oleum magnificum Euonymi /. z.p. 132. Item oleum ex ovis compofitum. Idem /. z. p. z97. Item oleum ex fimo puerorum. Idem /. z.p. 2py. P. Lapis medicamentofus. Crollii p. 272. ». 8. Auribus purulentis deftillatio Euonymi /. t . p . t f i . Narium ulceri feetido aqua ejusdem /. z. p. 1 $6. M . Oris ulceribus & qua; ab hydrargyrii medicamento funt, oleum fulphuris. Idem /. 1 . p. 176. Dilues hoc aqua rofacsa. Aqua fortis. Idem /. z.p. 141Sai Saturni. Crollius/). 174. ». 2Oleum vitrioli. Petrus Caliellus epìflola 8. Gingivarum putredini aqua deftillata Euonymi/. z.p. 136.M. Gutturis ulceribus fpiritus aluminis cura finapi. Beguinus Tyroc. chymico. . Mammarum ulceribus fai Saturni. Crollius p. 274. tt.iz. Vefica exeoriationi oleum lateritium. Euonymi 1. z.p. 406. M . Ulceribus partium laxarum £5? mollium , lingua , labiorum, palati, mentala , vulva , ani, liquorcs adftringcntes funto praeicripti} ut oleum tartari, oleum e refoluta aluminis fas c e , aqua aluminofa , oleum ferri. Peritosa!rupturisemplaftrum ftypticum Crollii p. 270.». io. Extra&um fymphyti. Vecher. ex Euonymo , ncc non. Qucrcetanus in Pharmae. reftituta. O o 3/ fc j-

¿í >4 M. A ir r e l u S e v e r i n i Peñe* corvkis olea na myrrhæ. Rúbeas l. de deßillat. feft. i ‘ P*&-

ifi-

Urina incendiof e ídem. Rubeus ibid.i

Fra/turis. Offibus fraíiis & vitiatis aqua vitæ Euonymil. i.p. i } i . B. Calvari#fratte linirneruum z. Quercet. apud Vechcrum Jintid. [pec. c. do linimentis pag. 8po. F. 8c 8 p i. P . 8c p. pjp. etiam z. Callis fraftis indurandis. crocus Mark's catagmaticis immiflus. Quercetan. Sclopet. part. z. c. j .p. U 2. P . Offi vitiate medi.camentum Quercet. Sclopet. part. z. c. 3. p. l i a. F. Se 1 13. P . z. Offibus vitiatis 8c fpine vento/# effónda férpentium 8c ole um caphuræ. Guertæus in appen. p. zi<5. P . Offiero/o oleum plumbi. Idem ib. pag. z i j . P. Dent¿bus cariofis aqua c radice pyrechri. Hier. Rubeus l. de deftiHat. fed. 3. pag. 140. Offa vinata & corrupta extrahens aquasAkoV« Euonymi /. 1. p. 3fp. 8c /. z. pag. 1 17. M .

'Dofmibus.. Dentimi <&/<;«•aqu» hyffopi. Euotu. part. t.p. 57. Aqua vitæ. Idem I. \.p. zyt. Oleum è lateribus. Idem L i . p. 363. Sc I. z.p. 407-. Oleum balfami. Idem /. 1. p. j y i . Oleum magnificum. Idem /. z.p . 132. Aqua laudatiflìma ejusdem /. z.p. 136.. Aqua regia Fioravanti /. z. Capric. c. io. Oleum ceras. Guertæus in Jppend. p. 247. Oleum caphuræ-, Rulandüs. Oleum fuccini. Crollius »»?». i 3. Odontalgicum ejufdem p. i;p8. F. 8c p. ipp. P . Sal abfynthii. Codtonchim libro proprio p. 302. Hamorrhoidum dolori balfamum fulphuris, quod-paratur ex floribus fulphuris 8c fpiritu terebinthinæ commiftis: Secretum 8c ufucomprobatumáRodericoFonfeca torn, i.conj. 27,.. Oculorum dolori à qualibet caufa oleum rutæ. Euon; par; u p. 30p. Lapis

T rimbmbris C h i r u r g i a. Lapis medicamentofus Crollii p. zyi. num. f . Nervofarum partium & articulorum doloribus oleum c lateribus. Euon. /. i . p . 369. Oleum terebinthinas. Quercet. fpàgyr. pr<ep. c. 3. Difcijforum dolori oleum ovi. Euon, l. z. p. zs>y. Calidis doloribus butyrura caphurae. Baricellus /. 3. de fero, ex Libavio. Doloribus è caufa frigida oleum terebinthinse- Euon. I. t, ». 316. P . Oleum juniperi. Idem l. i . p . 31z. Oleum iulphuris. Idem l. 1. p. 344. Oleum latericium. Idem /. 1. p. 370. F. Mater balfami. Idem l . z . p . 131, M . & 13z. F. Unguentum magnum Fioravanti/. z~ Capric. c. 41. Doloribus omnibus oleum cera:. Schenck. I. z. c. de atthrìt. p. 7 f f . c. i. Ai. D orf doloribus butyrum caphurae. Baricellus l. z. de fero, ex Libavio. Articulorum doloribus oleum è ligno hederae. Euon. /. 1. p. 3z 6 . Oleum cera:. Geftnerus, Andemacus, &C. Mater balfami. Euon . l . z . p . r 31. Oleum ex oflibus humanis. Idem /. z. p. Z94. Aqua fpermatis ratiarum. Solenander fed. 4. conf 24. I f chiudi oleum è llyrace. Quere, fpagyr. med. präp' c‘ 3. ìfchiadi & aliorum articulorum doloribus oleum flótum ànthos. Euon. /. z. p. 248. Podagra Crollii unguentum anodynum p. 246. M . Sperniolx medicamentum ejufdem^. 277. num. y, Aqua ebuli, iva: artética:, & verbafei. Qpefcet. de dogm. med. prap. c. v i i . Paralyft oleum Guer.tasi/>. 217* Oleum è lateribus cum additione vipera. Rub. de defili, fifi. z. Oleum Quercctani in Sclopet. c. f . Alia Jo. Finchii in Enchiridio Hermético-dogmatico. Seminis profluvio acetum ftillatitium cum acore cifri. Rubeus de defiiUat.feSl. 3.p. i f j . Gom

z$6 M. A u r b l i i S e v e r i n i Gonorrhoea vetußifßnue butyrum caphurae. Baricellus l. 3. de fero, ex Libavio.

Vulnerihus. Partium omnium communiter oleum Gulielmi è Saliceto f . chir. c. de ol. balfami, quod defcripfit & Euonymus lìb. 1. p. 340. M . Aqua balfamica Euonymi /. i .p . 346. Alia/.eodem p. 394. P . Aqua to rm en tili. Idem l. z.p. 81. Aqua balfamica ejufdem /. z. p. 114. & i i f . Alia ìb. p . ' 116.P . Prajcipitatum hydrargyri cum auro. Idem l. z. p. 16}. P. Aqua Angli. Idem l. z. p. 194. F. Aqua pretioià ejufdem /. z.p. ip8. P . Aqua cerae novae. Idem /. z. p. 218. P . Aqua balfami ejufdem l. 2. p. 220. P. Oleum juniperi. Idem l. z.p. 287. Oleum terebinthinae. Idem /. 2. p. 271. F. Oleum caryophyllorum. Idem l. 2. p. z6%. F. Oleum hyperici compofitum ejufdem l. 2. p. 240. M . Oleum è lateribus. Idem l. z. p. 302. F. Oleum mailiches. Quercct.Jpag. med.prapar. c. 3. Balfamum artificiale Fioravanti l. 2. Capr. c. 4. Flos Veneris. Libaviu* ex Paracelfo l. 2. Alchim, tr. 2. c. de flore Veneris. Oleum vulnerarium è ilibio Phil. Mulleri /. 3. c. 2. difflcìlibus praefertim laudatum. Elixir proprietatis Paraceli! Cr*llius/>. 172. »um. 17. Oleum vice balfami ferviens Euonymi p. z.p. 228. F. Oleum Fallopii. Idem /. 2. p. 224. F. Sai Saturni. Crollius p. 274. num. f. Oleum cerae. Guertaeus in append, p. 246. M . Oleum antimonii. Parac. Chir. min. i. de pr<tp. antimonii, & Chir. mag», par. 1. /. 1. c. 9. Emplaftrum ftypticum ejufdem apud Dornaeump. 2 f i . Oleum c butyro noftraobfervatione mirabile. Viride oleum vitrioli , vel oleum latcritium, & lotionc & infufione curat vulnera. De-

T r im e m b r is

C h i r u r <i i a .

zp7

Deftillatio Paracelfi l. de prepar. terebinthina, quse eft ij2. terebinth, tbj ariftol. rot.§iiij lumbric. terreftr. f v j Deftilla. Alia duo ibidem. Balfamelaea variaapud Veeherum antid. fpecial. c. proprio, item apud Euonymum l. z. c. de half. ol. & aquis. Oleum benedi&um Floravanti /. z. Capric. c. 43. Ungucntum vulnerarium Paracelfi Chir. mag. par. 4. /. 10. quod eft & apud Dornaeum p. 267. Oleum ex terebinthina & cera. Fallopius in Secretis Italicc confcriptis. Oleum ebalfamo orientali. Porta /. f . deftill. c. 6 . Pulvis ex cupro chymice praeparato. Paracelfus Chir. magn. par.i.l. z. c. p.quod c ft& apud Dornasumin praxi med. reflit. р . z 6 i. Alius pulvis conglutinans Paracelfi Chir. magn. par. 1 . 1. z . с. 7. 8c apud Dorn. p. zfp . Alius pulvis Paracelfi l. de prapar. ex magnete, quern dcferibit Dornaeus in pr. rejl. med. p. 240. Vulnerum cura per lithargyri & hydrargyri praeparatum. Dornaeus ex Paracelfi p. z f f . Curatio magnetica Paracelfi/. deprapar. perfie art<e, apud Dorn. p. 240. Item ejufdem ex l. q. Archidox. medicamen, quod 92. Samech ( I e.) tartarum optime combuftum & in albedinem calcinatum , cui circulatum addc minus. Deftilla poftmodum, ut ficciffimum caput maneat in fundo mortuum, utque vitrum omnino candeat. Poftea recens affundes iterum, uc prius. Idque tamdiu feceris, donee circulatum ab co dulce prorfum recedat, ut eft in feipfo. Tandem refolvi finas per fe ipfum. Quod refolutum erit, hoc eft remedium in vulnus : quod balfamum ad vulnus intitulari poteft. Oleum terebinthina:. Polychym. 1. z. §. 34. & Jo. Beguinus. Oleum lateritium. Paracelfus Chir. mag. par. 1 . 1. z. c. i f . ac Dornaeus in l.prax. med. refiitutapag. z 6 f. Oleum olivarum chymice prxparatum. Polych. 1. 2. §. 41. Oleum ovorum. Joannes Beguinus Tyroc. cbymic. c. 6 . Oleum myrrhae. Pp Oleum

zp8

M. A u r e l i i S ev e r i n i Oleum frumenti. Oleum cera;. Beguinus. Arfenici balfamum aut oleum fixum per fal urina;, deinde in oleum per feipfummetconverfum. Paracelfus chir.parv. I. z. c. 17. A qux vulneraria; Quercetani /. de dogmat. medie, prapar. p. 20f. Aqua vita; Arnaldi doílr. f. c. 17. aph. 3. Aqua ardens commaceratae liquiritiae ncbis ufitata, ítemque Se commacerati thuris contriti. Aqua delhllationis prima: thuris. Potiones vulneraria: Quercetani in Sclopetarioc.propriop. 149. Paracelfi potio apud Dornxum l. prax. med. refiit. p. 2>f8. & 2fp.

Vulneribus contu/15 oleum lateritium. Euon. I. z. p. 407. M . Balfamelxum ejufdem l. z.p. zzo. Aqua Angli ejufdem /. z. p. ipp. P. Oleum cera;. Guertxus in append. p. 247. Aqua cinerum Floravanti l. 1. ch'tr. c. 1 ip .& G c o rg . Phaedron Fura. Oleum refina; pinus. Florav. chir. I. 1. & difeurf. c. z 6 .

Vulneribus partium. Vulneribus partium internarum aqua centaurii. Euon. par. 1. p. 204. Capitis & peñoris vulneribus oleum aloes. Paulus Spinellus .pharmacopoeac feriptor. Fraclis ojjibus excludendis 1$ defquammandis prarcipitatus cum rhodomelitc. Jof. Quercetanus l. z. Sclopet. c. i.p. pz. Cerebri membrana vulneribus oleum ovorum. Fallopius l. de vuln. cap. & Beguinus Tyr. chym. Faciei vulneribus medicamentum Quercetani in Sclopet. c. z.p. 101. M . F. Oculorum vulneribus medicamentum écancris. Crollius tac. ip8. P . r & Cordis vulneribus Guertacus auri eíTcntiam ut expertum profeflus eít in Appendice pag. 217. F. Pudendorum ulcera aqua vita; curat. Lullius apud Euonymum, ubi de aq. vita. j f r.

T R.IM EM B R1S C HIR.URQI A. 2 £p Articulorum Se ìigamentorumvuìneribus medicamcntaEuonymi /. i. p. z i f . Mufculurum vuìneribus oleum ceree & tcrebinthinas. Nervorum vuìneribus liquor magnus Fioravanti apud Euon. l.z. p. 1 31 . F. Emplaftrum ftypticum Paraceli! apud Dornazum pag. zyi . Oleum butyri. Baricellus. Vaforum vuìneribus crocus Martis. Liquor magnus Fioravanti. Venarum orificia aperit oleum philofophorum. Jacobus a Partibus in Summuìa medicamentorum indicatrice. Membranarum capitis vuìneribus medicamentum Querceta* ni Sclop. p. 95Sclopeterum vuìneribus medicamenta Quercetani prapar. fpagyr. p. 77. F. & /. de dogmat. prapar. p. ¿31. Venenatis vuìneribus arfenici preparano. Quercetanus l. de /pag. med. pr<ep. c . j . F. Alia plura ejufdem apud Vecherum Antid.[pedali c.deungu. minus ufual. pag. 941 Oleum vitrioli. Quercet. de fpag. med.prapar. c. f. Preparano lapidis Armeni Se cyanei. Idem de fpag. prapar. c. 9. Butyrura arrhenici. Baricellus I. 3. de fero , ex Quercetano. Morfibas ferarum. Canis rabidi mrfibus prxparatio fulphuris, Se extra&io ex vitriolo per calcinationcm. Parac. Chir. magn. par. i. l . 3. c. 1. Emplaftrum ftypticum Crollii pag. 270. num. 6. Morfibus ferarum oleum rutas. P o r t a i . 3. de deftill.cap. 19. Serpentium iElibus oleum calamenthi. Idem lib. eod. cap. 13. Item oleum piperis. Idem l. 4. dejlill. c. f. /elibus beftiolarum aculeatis oleum amfi. Idem l. 3. deftill. c. z i. Ambufis aqua Euonymi l. 1. p. 174- F. Oleum plumbi. Idem ibid. Oleum ex ovis. Idem /. z.p. 2.97. F- & Lapis medicamentofus Crollii pag. 171. num. 13- cC pag. 274. num. 6.

5oo

M .

ü r e u i

e v e r i n i

Aqua ex filicis foliis 8c radice. Quere, de dogm.med. prap, c. 7. Aqua Quercetani Sclopetar. part. 1. c. 6. 6c medicamen aliud, forma linimenti p. Sy. P . 6c aliud part. z. c. z. P . & Antidot. Spagyrico pag. 148. & l.de dogm. mdic. prapar. p. z o f. Oleum ovorum. Euonym. I. z.p. 297. F. Linimenta varia Quercetani apud Vecherum Antidot, fpeciali c. de linim.pag. 893. 6c 894.

Vulncrum fymßtomatis variis. Putredini vulnerum oleum falis. Crolliusp. iyo. Item emplaftrum ftypticum ejufdem/^g^öd. F. Sc Quere, apud Vecherum Antid. fpecial. pag. 952. M . ‘Tumori, inftamntationi , Contrattura 6c Contußoni, balfamum vulnerarium Crollii pag. z66. mm. 2. Scp. 267. P. Fhemorrhague fperniolae. Crollius, pag. 276. M . 6c mm. 3. Quercct. Sclopet. c. y. p. dy. 66. 6c Antid. fpagyr. pag. 148. P. Item medicamentum Quercetani apud Vecherum Antid. fpeciali c. de ung. minus ufualib. pag. 928. F. 8c 929. P . Oleum vitrioli. Laurentius Hofmannus l. de ufumed.chyml Oleum Corallorum, Vccher.fynt. ntedic.lib. 5 .part. 3. Crocus Martis. Parac. tbir. min. pag. 204. M. Sanguinis conglobatui aqua feabiofte. Euon. /. z.p. 79, Oleum maftiches. Quercct. Sclopet. c. f . p. 139. M. Dolori oleum de croco. Decius Fortis pharmacopceus. Emplaftrum ftypticum Crollii pag. 270. mm. p. Spafmo oleum fanftum Euonymi l. 2. p. 2oy. P . Oleum terebinthinae. Idem /. z.p. z j f . M. Oleum fuccjni. Crollius/». 192.num. 3. Oleum ceras. Gucrtaeus Append.p. 246. M. Convulßs medicamentum Quercet. apud Vccher. Antid. fpec. c. de linim.p. 888. F. Vulneri infixis extrahendis emplaftrum ftypticum Crollii pag. 270. mm. y. Extrahendis h plaga Sclopetaria granulis medicamenta Querc.et. in Sclopet. F

POLY-

r i m e m b r i s

h i r u r g i a

301

POLYCHRESTA MEDI C A M E N T A C H Y M I C A In Externam medicinam felcéta, primum quae funt ex metallis philofophice praeparatis. EX

B E R N A R D O

P E N O T O

Se aliis.

CHI RURGI CO- CHY MICES T A R S

T E R T I A .

Aurum diaphoreticum. ancrum utrumque 6c ulcera omnia atque apoflemata interna curat. Contra omnia veneni genera rcroedium eft praeftantiflìmum, 6c contra morios omnes defperatos atque à medicis deftitutosj mo do non fit humidum in hominc prorfus extinftum. Itaque 6c à lepra mundat, 6c hydropicis fubvenit, cum oleo hellcboriac fulphure, diftante Raimun do. Podagre quoque atque elepbantiaß , ulceribus quibufque malignis, £c contagio venereo auxiliatur, fententia Paracelfi.

Argentum chymice pracipitatum . G r. viij. hydropem curat. E x quo metallo ex traft um ole um fißulis 6c cancro medetur fine ullo dolore.

Stannum philofophicum. Remedium eft lepra, morphee, flerpiginum, macularum f a ciei. 1 'uberculorutn oculorum inflammations dolorefque fedat. Or eulis membrana obduttis illitu per pennam auxiliatur. Ulcera Pp 3 ««-

pi M. A u r e u i S e v e r i n i omnígena fine ullo dolore ad cicatricem perducit , etiamfi vetulia & maligna fin t: recentia vero intra diem naturalcm perfanat. Tumorem diffipat:Sc contagium venereum ejufque fymptomata pellit. Oleura ftanni paratum á Vecbero infynt. med. ulcera & vul nera recentia Hor. 24. perfanat. ¿ E s philofophorum . Narium fiarcomata & polypos, item excrefcentes gingivarum carúnculas & <[uaruml\bet partium omnes eximir. Cicatricem, offufamque oculorum caliginem emendat. Tonfillas extuberantes & columellam dilapfam reprimit. Seáis vitia dcpellic. Furunculum in eolio vefica curat , cum oleo cerx emplaftro idóneo commiftum. Lepras 8t Scabicm quantumvis dijficilem curatu abio-it, cum nitro & cera miftum Papularum eruptiones cum vino cohibet. Alphum profligar, & feeditates omnes cmundat. Nomas fiftit. Cancrofis & ferpiginofts, noli fc? cacoéthis quibuslibet ukeribus & jifiulis medetur. Callos exterit. Pla gas cum oleo & cera cicatrice obducit. Fvinera ab inflammatione tuctur. Oleum aeris á Vechero paratum in fynt. med. cancrum ,pbagedanas, fiftulas, gangrenas, ulcera maligna curat. F err u m p h ilofop h ice prteparatw n. & Crocus M a rtes. Alopecias replet: gingivas firmat, ftabilit , roborat: fiabiem genarum exasquat: igni facro ac Perfico illitum ex aceto re fiílit: pápulas 5c eruptiones difeutit: leprofis, cancrofis,fifialofis, & ferpiginofis, nontis & ¡upo fuccurrit: Jdnguinem unde libet profluentem, quod & oleum chalybis fa cit, coercct pla gas conglutinar & obducit. T lw n b u m opera p h ilo fo p h tca . Ambufiis igne, aqua, o leo , quacumque re excoqucnte , fubvenit. Hxmorrhoidas curat. Excrefcentias in carne cohibet. hnem fderum aut Perficum reftinguit. Cava queque explet.

TRIMfiMBRIS

CHIRURGrA.

Sanguinem noxieprofitiertem cohibet. Ulceribus putridis 6c can' cro'ßs obiiftic.

Oleum fllumbi. Ophthalmia & epiphoris medetur. Tumorem ex calida intern* perie profe&um cum olco chamacmeli difcutit. Inflammati onei infuper Sc ambufla reftinguit ex panniculo cteruleo adhibicum. Vulnera ulceraque cava & maligna brevi explet, balfamum pretiofum utrorumque oleo terebinthino pcrmi^ itum. Oleum & fal Saturni ex prsparatione Georgii Phasdronis ex libro, qui Furnus dicitur, defcriptum externa 6c defperata mala eancrofaque ulcera fanat. Oleum plumbi a Vechero in Synt. medic. paratum ulcera 6c vulnera deplorata brevi curat. Convulfis 6c refolutis cum oleo terebinthina: medetur. Tumores cum oleo cham<£melino difcutit. Inflammationes 6c ambufla reltinguit.

Balfamum ex flum bo, Hujus parandi rationem docuit idem Penotus : quod probavit ulceribus: cancro, vitio quod dixerunt noli me tangere, vulneribus 6c plagis adhuc cruentis calidum adhibitum, polypo, atque aliis.

Oleum dulce M ercurii. Morbo Gallico univcrfim prodeft. Georg. Phtedron Jatrochym. Item , cancrum , fißulas, ßrpiginem , ulcera ferpentia, tubercula fquammoßa tollit; durities emollit j fcabiem , aliaque cutis vitia ex lue venerea fanat. Jo. Vecher./. i.Jynt. med. part. l-pag. 248.

C H I-

504

M. A u r e Lii S e ve

rini

C H IR U R G IC O -C H Y M IA T R IC A P O L Y C H R E S T A

alia ex ièmimetallis. Oleum fu lfh u ris . artini Ruiandi experimentis remedio eft Capillorum defluviis. Porrigini. Achoribus. Pujiulis faciei fadis. Faciei tumoribus. Juris abfceffui atque ulceri. Surditati. Vulneri veficte. Hernia aquofa. Tejlium tumori. Secundis retentis. Uteri gangranis cutn emplaftro diafulphuris. Chiragra. Ulceribus oris. Verrucis. Item, aliis omnibus Gallicis. Item, pbymatis frontis St pujiulis. Scabiei manuum, & faciei, & cervicis. Im petigini. Tumori feirrhofo cum diafulphure. Tophis cum diafulphure. Struma. Ganglio.Buboni. Eryfipela pedis. Hyperfarcoft Ulceribus & ahfceffibus maliguis. Vulneri. Uftura.

Balfamttm Jìilf hurts. Secundum Rulandum medetur phlegmon* communiter. Paronychio. Vulneribus. Aurium dolori.

Oleum fuccìni. Secundum Ruiandi fententiam fuccurrit Pattui difficili. Fatui mortuo propellendo. Secundis extrahendis oleum fuccini Se juniperi valet.

Oleum Heraclinum. Martini Rul. experientia medetur Canitiei. Phthiriaf. Spar fmo cynico. Odontalgia. Ranula. Lingua verrucis. Angina. /“ fchuria umbilico inun&um. Partus difficultati umbilico inun" àum . Fatui mortuo expellendo umbilico inun&um & gutti5 2,0. potum. Secundis retentis. Ulceri defperato crurium.

Oleum è lithargyro. Vecherii traditone in Synt. med. paratum tumores , f a-,ul ceratìones , ambufta, dolores ex intemperantia calila fanat. Ole-

IMIMBRIS

Hin.UR.GIA.

Oleum auripigmenti ex Jo. Vecheri Jynt. med. lib. i.part. 3 . cap. de medie. artife. Elepbantiafin abigit. Ani ulceribus, Schis,quae cicatricem agre ducunt, prodeft. Purgat, excrahit, ficcat. Suppurationes difeutit. Excrefcentias reprimir. Pilos evellit. Ulceribus narium orifquc conducit. Ulcera ferpentia, 8cc. curat.

Olei falphuris vires ex Bern. Tenoti traditione funt ha. Vim haber attrahendi peculiarem: non mediocrem vero tumorum 8c vomicarum materias abfumendi atque exficcandi: duritias, nodos, callofque remoiliendi, extenuandi, concoquend i: fordida detergendi atque expurgandi. Ad fummum adeo cfficax cft contra putredinem, ut ñeque vivum corpus, ñeque mortuum ad hanc tranfíre finat} fed adeo integre tuetur, uc nulla, vel coeleftis impreffio, vcl ab elementis profe&a corruptio, vcl ab ipfo jam ortu indutta obeíTe poffit. Valet ad pityriaftn , id eft, furfurationem capitis, intinóko lanco panno. Canitiem emendat. Cranii atque aliorum offium fragmenta extrahit. Aurium dolores, ulcera , vermes , aliaque vitia pellit: ipfafque etiam contufas curat. Oris ulcula, faciei pujlulas rubras, variólas, lichenes , lentiginem , morpbeam delct. Rimis labiorum & aliis, tubérculo fub lingua infantium, flrumifque illitum medetur. Dentium dolores decofto menthae ternis guttulis infufura cálido buccatu finit, ipfofque luridos tergit. Mammarum duritias nervorumque nodos & varices exasquat. Bubones lentos ex madido laneo panno mediocriter accendendo provocat. Ftffuras ani, fijlulas, apofiemata ? prurituniy procidentiam, cacarurn bamorrboidum dolorem, aliaque vitia illitu levi perfanat. Dolores luxatis fpafmumque levar. Paronycbium atque altos abfcejfus fuppurat & rumpit. Perniones fovet. Cutis foeditatem, fcabiem, contufioncs, varos, verracas exirait. Ulcera patria ac vetufta & ufque cancrum depurgat 8c obducit. Vulnera glutinat, etiam máxime cava 8cprofunda , carntm mire 8c citiííime procrean*. Ambujlis ex quolibet ignis O o modo

£05 M. A u r e l i i S e v e r i n i raodo fuccurrit. Venenatis ferarum morfibus occurrit. Hydrargyrium his, qui venereum contagem paifi co inuntti fun t, ab intimis ojjium medullis evocat.

Olei falls vires ex Bernardo Benoto. Putridis ulceribus ac vulneribus vitium una hora confumit. Cum oleo cerac vel terebinthinse dolores podagricos 8c tophos diicutit: membra cotrvulfa reftituit: abjcejjibus medetur: ramices curat. Jquam inter ctitem confumit. Phagedenas genitalium 8c nomas frtenat. Ad purulentas aures efficax eft. Oculorum hebetudines, albugines, 8c cicatrices delet.

Oleum de lateribusfive oleum benediPtum Diod. Euchi• onisfententia l. z. Tolyehymice 0. 9 . has habet vires . Calidum eft quarto gradu. Baffamum naturale fua partium fubtilitate refert, attrahit, rumpitj Sc variis morbis, praecipue autem quorum caitfafrigida eft, brcvi tempore fuccur rit. Ad refrigerationem membrorum totius corporis, capitis, cor dis t manuum, pedumque-y inun&um hoc oleum valet. Ad contuftones carnofarum partium & percuffmes inungitur, non folum in homine, fed in quocunque alio anifnali. Ad impotentiam motus ex frigiditate manuum atque ptdtnnye, 1ut accidit tempore hiberno. Ad recalefaciendum nervos refrigerates, vel ab apoplexia, vel accidentaria caufa frigida. E t fimiliter iis valet, quibus manut £5? caput tremunt, refoluto nimirum 8c confumro calore naturali. Confert etiam iis , qui per frigora ad motus f t habent ineptos: qucmadmodum 6?iis, quibus Struma collo, fub alts,pariibufque aliis adnatefcunt. Ad podagram frigidam., 8c pedum ad ambulandum mbecillitatem-y praterea quibuscollum inflatum aut humidtim eft, cum calore £s? difficultate movendi. Omncs omnium partium dolores demulget. Contra ’vermes auriurn efficaciffimum e ft, five v iv i, five mortui fint. Dolores ventris ex percujfione emitigat. Omnia apoftemata, five cruda , five concobla fanat: cruda ad

rim km b ris

h ìr u r g ìa

3»7

ad maturitatem perducit, atque digeriti idquemagis, fi ra dices liliorum alborum, vitellum o vi, caepae co&um fub cincribus caìidis, addideris, & empkftri forma impofueris. Lienem induratum ex frigido emollit, hume&at, & lenir 5 & calefacit. Confert ad ocuìorumfugillata immiffum cum fucco abfynthii 8c temporibus utrinque illinitum Se vertici capitis. Sequitur cnim immodicam cerebri frigiditatem Se malam complexionem videndi imbecillitas Se lachryma: frequentes. Oculorum enim valida, aut debilis a&io capitis Sc cerebri temperaturam prodit. Ad capitis tineam ungendo prodeft, quia malos vaporcs diffipat. O le ì la te r it iiv ir e s e x E u o n y m ìl. z .fr x te r e n a r r a ta s , Obducit vulnera, fi congrua inco&a pianta infe&um fit. Fijfuris pedum bìberms medetur. Excoriata veßca aut urethree. Palpebrarum Sc genarum inflatmibus, doloribus, Se ruboribus. läibus venencitis feorpionum, phalangiorum, Se anguium. Dolori fedis Se ani. Fi(tuia cuivis Ö* ulceri. Concreto circa caput fanguini, five ex abfcdTu , five percuffu. Herniofis, fi ipfi inun&o abfynthiùm cmplaftri modo fuperponatur. O le ì la te r itiì v ir e s e x B e r n . B e n o ti /. de med. chym. Oleum latcrinum, inquit, convenir omnibus morbis frìgtdis. Eft calcfadorium, penetrans, diffipans,8c difeutiensj mollitque dura. Medetur autem paralyfi, fpafino, doloribus dorfi, gonagra, podagra, arthritidi, nervorum ad fummam vitiis omnibus, Dolorem dentium in adverfam aurem inftillatum levat. O le ì ta r ta r i v ir e s e x Euonymo. I a. Delet maculas faciei, cutem dealbat ,ruborem alienum emen dai, pufiulas ocuìorum à lepra profetlas reprimit, verrucas martuum ac rcìiquarum partium eximit. . Q.q i Oleum

Oleum tartarí ex Euonymi lib. z. Vulnerum dolores fedat, ac perfe&e fanat. Plures admiran das facultates in ulceribus contumacibus, proferpentibus, putribus 8c cancrofts habet. Carnem fuperexcrefcentem auc putredinem eximir plagis. Cáncer ne exulceretur, prohibet: ulceratum vero, neferpat.

Olei falis nitri vires ex Bernardi Tenoti l. de nitri praparatione & ufu, Valens eft adverfus vitia cutis omnia, pujlulas, fcab'tem , lepram, ferpigines, alphos, navas, tubercula. Rationem ejus parandi deferibit idem author libro memorato.

Olei vitrioli vires ex Bern. *Penoto. Abjceffus purgar tollitqueaqua nympheae commiftum. Cancrum curatcum endivia: itemque ulcera cacoetbe, fiflulas^herpetas, ejlbiomenos, 8c phagtdxnas * ferpigines, impetigines, />«fluías, atque omnia Wra cutis vitia. Vifum acuit cum feeniculo. Eruptionem fanguinis 'e naribus íiílit cum rofis. Hamorrhoidas arcet cum verbafco. Vefica exulcerata fubvenit cum vefícariíe aqua.

Cajlelli mediei Romani libro de 170. olei vitrioli facultatibus , Itálica lingua confcripta.

£#

Ad lachrymas oculorum involuntarias cum aqua rofarum aut plantaginis inftillatum prodeft. Itemque ad aurium abfcejfus atque ulcera. Ad polypum 8c ozcenas cariefque ojjlum aut cartilaginum nafi, quas á venereo funt contagio, cum aqua plantaginis aut chelidonia:. Ad hamorrhagiam cum aqua roíarum naribus attraftum, aut cum aqua polygoni, plantaginifve ex pittaciis fronti applicitum. A d ulcera cacoetbe oris 8c lingua per Je. Inflammationi quoque lingua , gutturis, gula. Columella prolapfa , vel ulcerofa cum ligni Guajacini decoéto. Vermibus 8c dolori dentium per fe.

T rimembris C hirurgia. 309 Gingivi: humore aut putrìlagine luxatis cruentoque earundem affeftui, curri aqua plantaginis. Angina: cum aqua nucum viridium, &c. Ulceribus vefica: cum aqua equifeti, aut laéte fru&uum pi nete. Item , & lìmofia urina mìttum impedienti cum aqua hordei, & c. Morbis cutaneis. Alopecia ac tìneofa fcaUei capitis cum aqua chelidonia:. Eryftpela & rubori flammeo faciei cum aqua por tulaca:. ■ Scabiei, ac prurigini, ferpigini, lepra, cum aqua fumaria:, &c. Cancro ulcerato, herpeti, efthiomeno, phagedaña, gangrana, fphicelo , per fe. Calli: , porci: , acrochordonibus, marifeìs, thymis,ficìs ,& c . Offìum teredini, fifiulis, ulceribus corrofivis , & «fr«fculis à venerea contage profeétis, cum aqua rofacea. Profluviis fanguinis è venís fedis.

O leì aurifiigmenti vires ex Bern. Tenoto. Cum melle illitum craffitiem vitiofampartium extenuat. T erebinthina except um elephantiafin abigit. ulceribus, Schis, quae cicatricem agre ducunt, prodeft. Purgandi, extrahendi, ficcandi vim habet. Suppurationes difeutit. Adipe commiftum concoqucndi remollicndique vim habet. Crujías urendo excitât : quæ exerefeunt , reprimit. Pilos evellit : re fina exceprum alopecias explet : pityrìafe medetur. Narium orifique ulceribus, puflularum eruptionibus , cum rofaceo con d u c i, fordidaque ulcera purgat: itemque inveterata, manan tía, quæ cicatricem non admittunt, nec non fungís fl milia fàn a t, impurìtatemque carnis confumir. Ozanis , fiftulis, car burali: , gangranis , carcinomati, ramieibus, humore contra tti: , nervis pracifls auxiliatur, unguentis competentibus, linimentis aut oléis admiftum, fine his vero cum adhibendum eft, ter quatcrve illinitur.

Comfiof i t iones ex e'odem antfore. Ad ulcera fimplicicer hoc utitor. ol. auripigmenti, ol. myrrhse, ol. terebinthinæ, partibus æquis. M .

Qq 5

M .

v r e l i i

e v e r i n i

Ad ulcera purganda & carne implenda. i£. ol. arfenici, hydrarg. ana 3¡j. ol. ex vitellis ovorum | j . tereb. lotas §ij. litharg. M. V e l ita. jjì. auripig. 3»j. ol. vitell. ovor. 3x. tereb. dettili. 3 j. M .

Oleum falci ex Berti. Tenoto. Valens eft ad ulceraputrida fordidaque curanda : quorum hu morem difcutit ac dolora lenir. Rugas explanar, & cicatrices pulchriores reddic ac tenuiores. Rationem olei parandi faciloni ac brevem defcribit hic audfcor.

Oleum carbura ex B ern . Tenete. Camphora duodecies fublimata per fe igne leniifimo fa> pius volutato vafe tandem vertetur in oleum : quo cura fìcu millo bubones diflìpantur , & gonorrhoea vetußißima curatur.

Oleum terebinthina ex Euonymi l. x . Naribus illitum feabiem earum & rimas delct. Nervorum vitiis éc fpafmo commodum eft. Vulnera citiffime conglutinai, Plagas vero leviores intra diem naturalem obducit. Cum falvia extra&um paralyfin membrorum curat probate.

Oleum juniper i ex Euonymi l. 2. Praeftans eft in fiflulis, infeStionibus cutis, 8í malo mortuo tibiarum, ferpigine, cancro, vulneribus atquc ulceribus cacoethis.

Oleum è Ugno Guajacino ex B apt iß ce T o r ta l. dcßill. Ulceribus depafcentibus, fcabiei fera ,oris plagarum pratumidii Se callofis, gummi & pußulis fyphiliis ufu probatum.

Oleum ovorum cum pyretbro ß illa t. ex Euonymi l. x. de praparatìone. Oculorum expellit vitia vel gutta una inftillatum. Illita cxtinguit fiftulas. Cancrum & lupum curat, & úlcera difficilis conglutinatus , quasque nullis remediis vinci poflunt. Ficus Se puncluras quarum-

T rimembris C h ir u r g ia . rumlibetpartium, ac fcabicm capitis, {fineam vocant, ) abrafis pilis cuti affriétum perfanat. igne ambudis medetur. Oleum vero luteorum ovorum per expreflum igne fervefa&orum cum anferis axungia permiftutn, dobremincifi mem bri ac penis mirabilirer reroittit, ica ut Se fomnum inducat.

Oleum è cera exjìillatum ex Euonymi l. z. Cicatricibus gratiam conciliar, recentibus plagis nuper conglutinatis. Dura emollit : dolores fedat ram féliciter , ut quali rairaculo. Sic arthritidis podagraque acerbìtatìbus cito fubvenit. Vulneribus acque atque ulceribus probatum. Crepita 8c fijfa labia , corrofas vitio papillas inftaurat. Ex Bap. Portas l. y. deflill. c. n . fententia dolores nervorem mulcct, & millccupiatam fuæ ceræ vim refert. Rmphyfematis diffipandis belle facit experimento Hier. Fabricii l. de timor, c. io .

Oleum è me Ile elicitum ex Euonymi l. z. Vulneribus atque ittibus belle facit. Si vicies in balneo,fubaudi M aris, aut M arix,quod dicunt, fuerit exftillatumcum argento probatiilìmi predi > vifum cæ.cis reftituit. C^amquam Se fine argento extra&um valens ad oculorum hebetudinem facit Gentilis in conf. Corpora & carnes ì putredine tuctur.

A q u a ardentis, Jive Jpiritus v in i facultates ex Euon. I. z. Vannoi oculorum confumit: tenebras ipforum pellit: & humiditatem exficcat: calorem ruborentque difeutit : lachrymas cogit. Qculos fubverfos, ubi palpebra refoluU funt, illita refti tuit. Apofiemata ingutture rumpit. Vulnera, cancrum, fifiulant lotione curar. Tumores œdematofos difeutit: quam & (ede ma magnum fratti capitis abforpftfje refert Petrus Pigræus 2.4. chirurg. c. 9. Nervis ac mufeulis membrifque algore opprejfts auxiliatur : omnifque affettus dolorificos, qui in frigidis humoribus confiftunt, compcfcitac difeutit vi calorifica & fubtilitatc penetrandi. VA*

5I2

M. A u r e l . i i S e v e r i n i

V ARIORUM SALIUM M E D E L A E

B E R N A R D I

P E N O T I

lib. de medicamentis chym icis quarto.

Sai chelidonia. matricis tumorem P canis rabidi morfum.

robatus cft ad ac dolorem : ad marifcas cum sequali pondere phlegnsatis vitrioli miftus. Valet cen tra Item , cum melle rofacco ad unguen ti craflrtudiuem miftus »0» finit ulcera putrefeere. Bubmbus impofitum horum venenum attrahit. Cóntra ìupum aliale ul cera cancrofa & venenofa, membra etiam infrigidata, quas alias abfcindi debent, adhibica cjus aqua falfa ex lintco panno ahquoties, conducit. Qui ex alto vel ex equo ceciderit , colhfis imponat aquam hanc falfam defuper ex linteo. Scabw/bs hac falfa aqua fc lavare licet.

S a i abfynthii. Sanat marifcas interne fumtus : & vulnera putrida quaslibet infperfione mundat fanatque. E x aqua refolutus verrucasy varos, cicatrices pellit, carnemque explet. Podicis vitia mairicentque prolapfam madefa£tu fu* aquas reftituit. qux 8c pinnis intinga capitis furfures , ferpigines, lentigines, impetigìnes, lepram, aliamque ficciorem fcabiem illitu delet.

Sa i imperatoria. Membra frigidaii intermortua calefàcit. Contra-zlenenofarum ferarum iSlus valet. Tumoves pedutti curo melle roiaceoad crai* fitudinem unguenti miftus dif'cutit, atque omnes offium carniumane exerefeentias reprirait. Itcmque cum melle decoftus fiftulis univerfi corporis ^polypo 9pefforis ulceribus medecur. Suppuratìonem cito maturai, éc iànat.

S a l acanthi . ’vulgo branca urftna. Diflolutura tuberculis quibufvis, verrucis, varis, callisexcrefcen-

T m w e m b r ' i s G h .í * ü * * : i a . 5 *1 , crefcentibus adufque offibus utiliter imponiturs praefertim G fub luna: deliquiis folifquc occafum fuperligetur. S a l le v ijlic i. Tumorem coWi gargarizatum difcutit. Scabiem, porriginem, lentigimm, phthiriafin, ferpiginem curat. S a l p im p n e lla n ig r£ . Qualibet ulcera late fine corrofione depafcentia expurgat íanatque ¡ vermium in iifdem 8c carttis pútrida proceationem proniuet, foetoremque cmendat. S a l foen tciili montani. Ulceribus finuofts infperfum, vermes, putrilaginem & foetorem inhibet. Educendus autem ex parte fanguis drachmarura duarum pondere. Cum alumine in vino calente diuolutum gingivrs ruborem genutnum rcftituit, carnemque enafci facit. S a l fcsn icu li hortenjis. Cum butyro unguenti modo commiftum porrigines ulcerofas capitis & ferpigines corporis cxíiccat 8c fanat.

Sal carui. Polypos & htemorrhagiam curat. Ulcera & abfeefu s matricis obducit. E x vino decoftus vermes auriurn j gingivarum , atque ulcerum putridorum profligar. E x aqua dilutum venenatarum ferarum tftibus reliitit 5 ce abfceffibus vulva inje&um medetur.

Sal petrofelini. Generis cujufque tumores diffipat: 8c vino dilutum per utra£ que buceas diduótum prscfentancum adverfus ftomacacem elt rcmedium.

Sal verbafei. Tumorem colli gargarizatu difcutit. VJfum acuit ex aqua di lutum. Cum melle rofato ad craflitudmem unguenti deco ru m vermes exigir. E x Untéis puaceis irapoütusgRr r*°

JI4 M. A ü r e l i i S e v e r i »« tumefeentibus dißentifque cruribus a u t vents m e d e tu r . facro ¿C eryfipela -, q u o r u m dolorem le n it.

I te m

igni

Sai veronica. H u ju s o le u m v e l liq u o r puftulas, feabiem, 6c tnorpbeam, fißulas, & apoßemata c u r a t : & gallico* e tia m abfcejfus e x a c e to r o fa c e o fo lu tu s ip f e p e rfa n a t.

fu m a r ia . A q u a fo lu tu s

putribus tris ulceribus

ßc

venerea contagis

gar-

g a r iz a tu b e n e f a c it .

E x v in o d ilu tu s

&}/ galiopßs. fißulis mammarum m e d e tu r . JW eupatorii.

Aleóla re m e d iu m e f t c u m m e lle r o f a t o m ift u s . Scabiem,porriginem fiv e pityriaßn c u r a t e x a q u a te p id a d ilu tu s . Morfui ra bidi cams o c c u r r it . Ulceribus 6c pußulis à venerea contage prof«P.isì n c c n o n ambußis a u x ilia tu r . L i q u o r h u ju s

Sal p artet aria. ignésfacrosì adufla, condylemata, tumores, iu-

ßammationefque c u r a t. Sal pentaphylli. Fißulas c u r a t

in fp erfu s.

Venenis r e fift it.

Sa l arißolochia. G a r g a r iz a t u s gingivas a c dentes d e te r g i:. S a l plantaginìs.

Abfceffibus fyphylìis, Ô£ ulceribus vetußis, uleufeulis orisi & gutturis, Ö* alchola c u m m e lle r o fa to g a r g a r iz a tu s p r o f i c i t : e x a c e t o v e r o d ilu tu s ambußa r c f ic it . S a l p e r ß e a r ia .

/tichela

gutturis tumori

m e d e t u r .’- E x

m e lle c o & u s & cm -

rimembris

hirurg iá

jj^

cmplaftri modo impofitus/><*r//'«w tumoribus collififque prodeft. Ex aqua vero tepida folutus Se linceo exceptus extumefeentibus pudendi; ac bubonibus, ferpigìni, puftulifque venerea contagis auxiliatur. Vulnera vermibus fata purgat. Eryfipelas, ignei facros , berpetas, efthiomcnos, ex aqua rolacea & caphura cu rat. Ancylas, id eftj dißentiones artuum folvit fotu adhibitus. Capillorum defluvia impedii, impetiginem arcet, Se gutturis turnorem diflipat hauftus.

Sai ß m p h y ti. Gutturis abfctjfus Se ulcera cum melle curat ¡ntin&a penna.

Sal borraginis. Marifcìs, pufiulis, uìceribus, fißulis medetur.

Sal buglofß. Gutturis ulcera curat.

S a i benedilli* caryophyllat*. Oris ulcera Sc putrilaginem cum melle miftus emendat.

Sal bur f a p a ß oris. Ambuftis, abfee([thus, pedibus extumefeentibus, fcabieifquammofét acficc/e, venenatisf erarum morfibus medetur.

Sal centinodii. Vino dilutus putrilaginem oris emendat, vulnera conglutinat : ex aceto vero folutus eryfipelas, ambufia, tefiium inflammationes placat.

Sal euphraßa. Lachrymas otulorum coercet. Gargazaritus dolorem dentium levât. Serpiginem extergit. Igne ambufiis remedio eft.

Sal cornu cervi. Ulceribus ocularurn medetur. Dentes expurgar. Additus ace to fanguinis eruptiones cohibet.

FLO-

M. A.

FLORA

S e v e r in i T r im e m r r is C h i r u r g ia ^

V A N T I

C O M P O S IT IO N E S

Polychreftae in rem chirurgicam faeientes. eratum magnum Fioravanti. Magnus liquor. Balfamum artificiale Uiadis sur. cap. 48. d.e cujas viribus etiam Euonymus agit /. z. pag. 180. Oleum benediétum, & c. quod in chìrurg. pag. i8p. recitat idem ipfc autor, nec non Euonymus l. z. thefauri pag. z z i. P iiu lx aquilina. Aqua balfami. Lapis chirurgicus. Elixir vitx . Vera effèntia.

/■

IN D E X

I N D E RERUM

VERBORUM.

A. bfceffibus& .U lceribus cur com m u A nis vitìus. 4 7 . Abfceflus 8c Suppurationes quo v itìu gaudeant, ibid. A bforbentia variis generibus relata. 12 9 . ........ ■ cognita veteribus. 130. m édicam enta quæ. 273. A bforbentium m edicam entoium ufus. ï3ï-

A bftinentiæ m odi qui. 30. — -------- Ufus in acutis. 31. m— — __ in vulneribus, ibid, A bufus m edentium quis. ibid. A c e ti incom m oda quæ . ibid. ■----- ufus, generales qui. 1 9 7 .1 9 9 ., A ce tu m vulneribus cur adverfatiffim u m . 33. A c id a , in vulneTibus quædam co m m oda & quo tem pore. 33. ■ quando com petunt. jo . A cid oru m haud tan ta, quanta eft ace ti vis cur? 34. A dip is variorum ariimalium vis m edi ca quæ . 229. A djum enta exftim ulantia alyum quae fint. 28. A d m o n itio diætandi præfcripta quæ 44. ejus præfcriptionis caufæ. ibid. Adftringentia qua in re diftent ab aci di?. 120. —■ L e v ia . 121* Valentia, ibid. —' Valentiffim a. ibid. »■ " duplicia. ibid, quæ. 2 7 3 .

Adftringentium natura. 120. • ufus. ibid. ■- --------- triplex modus. 1 2 1 . ~ compofitiones- 2 7 3 ,2 7 4 , A d ilrid io an refrigeratio utra propinquior repellentibus. 1 1 7 , A d verfio vid u s quam fit neceffaria.

20,

A dulatio in m edicina quom odo dom inetur. 107 .•¿Egyptii quibus in morbis fcarificatu utantur. 53. 54. A e r a n folus potis fit obturare. 163. iE fis philofophorum vires. 302. Agglutinantia colletica & enaema cognatae naturae cum farcoticis. 167. Agglutinantium natura 8c difcrimina. 1 66. A lo e s ufus in quibus morbis conducat.

56 . ----- extra d i praeparatio. 76. 57. A lvu m cientia medicamenta quae. 22. —1 ’ Lenientium conditiones quae. 20. — ■ ■ adjtimenta. ibid. A lv u s luxatis refpondeatneceffum cur. 48 . hujus ratio, ibid. A m a ra ventrem excitantia quae fint. 2 2 . de his hiftoria. ibid. A m biguitates 8c difficultates in Galeni m edrcam ento quae. 21 j . harum folutio. ibid. Analogae partibus iilis carnes quae. 34, A nim adverfio quaedam in M edicos. 21 o A nim alia integra in ufum medicum venientia quae. 219 . A nim alium quadrupedum derifae par te s , carnes & vifcera quibus morbis ufui funt. 224. 2 2 5. 226. 22 7.

Hr 3

Airi-

I N D E X A n im a liu m

p a rte s

c o m p o iìtio n e s

p r z p a r a tio n e s &

in u f u m e d i c o . 1 3 4 .

& fa-

A n im a n t i* c a r n iv o r a r e v o m e n t ia

q u a :.

26. _ ________ v i v e n t i a d iffe rita q u i b u s m o r b is u fu i f i n t , 2 2 1 . 2 2 1 . 2 2 3 A n o d y n o r u m u fu s q u i s , r e q u iiit a q u a e . ..

ib id .

2 17. . —

c n u m e r a tio

fim p lid u m

q u a li s . 3 2 .

A n t i m o n i i p r a e p a r a t io q u a e 7 5 . 7 6 . A p o p h le g m a tifm u s

q u id u tilis . 6 8 .

A p p a r a m e l a tr itic e i

g e n e r is

quae. 3 5 . 36A q u a p u ra e x ililla ta

v a r ia

fo llic ita n d a m

a lv u m id o n e a 2 3 . q u o m o d o u fu i e li

c ic a tr ic i-

b u s o b d u c e n d is 1 6 4 . --------

c fp e r m a te ra n a ru m

114 .

____ . e x v i t i u m f t o l o n i b u s d e l l i l l a n s a d quae c o n d u c a t. 1 6 7 . ____

t e p id a c u i m o r b o f u b v e n i a t 1 7 2 .

-------- q u o m o d o

i g n i f a c u lt a t i b u s

par

fit. 1 8 2 . ____ q u ib u s v i t i i s c o n d u c a t . 1 8 3 , 1 8 4 . ____

U l c e r i b u s q u i d p r a e fte t.

____

q u id &

____

n i v a li s d o l o r i d e n t i u m

18 5.

a liis m o r b i s 1 8 5 . 1 8 6 . fu b v e n it.

193 . _____ c a lc is q u ib u s m o r b i s a p t a

19 4 .

____ _ f a b r o r u m q u ib u s m o r b i s u fu i e ft . 195. --------- m a r in a q u ib u s u t i l i s . 1 9 5 . A q u a e c a lid a e u fu s q u i s . 1 8 6 . -

--------

q u ib u s m o r b i s

fu b v e -

n ia t 1 8 7 . 1 8 8 . 1 8 9 . 1 9 0 . --------

a r d e n t is u fu s . 3 1 1 .

-------- f r ig id a e u fu s q u i -------- p e r m if t it is e

1 9 1 . 1 9 1 - I5>3-

quom odo

e x iic c e n t,

194 . -------- h o r d e i v i r t u s . ib id . -------- T h e r m a l e s

q u ib u s

A itenuantium & digerentium natura. ibid.

c o m p o iito r u m . 1 7 * " A n t o l o g i a E p ig r a m m a tu m

veniant. 196. A rgenti precip itati vires. 301. A fclepiadis inftitutum quom odo Iaudandum. 5. A ttenuantia duplicia funt. 1 2 6 .1 2 7 . ---------- - quom odo alterent. 126 . - -- ----- rem iffiori gradu caloris digerentia intenfo quom odo contieni.

m o r b is

con-

■ ■ — ufus. 127. A ttrahentia repellentibus contraria. 117. <— — . ■ expultricem adjuvant. 123 , — — .. .. quae fint. 2 7 5 . A ttrahentium fubftantia, qualitas. 122. - -------- — Ufus 123. 124. -. — enum erai io. 124. ----- a proprietate. ib id . ----- à vi putredinis. ibid. Attributa C hem icorum m edicam entorum quae. 3 ,4 . A uri diaphoretici vires. 30 1. B. alnea quibus m orbis conducant. 64. B ■ ■■■■ quibus non 64-65. Balneis naturalibus cur ulcera com m odè curentur. 64. Balneorum abufus qui.' ib id . Balfamelaeum Fioravanti quale. 168, Ballami legitim i nota quae. 104. ------ Sulphuris vires, ib id . ------ ex plum bo. 303. Bails m edicam entorum quae. 253. Bolus A rm onica in m edicam entis ulccrum quid conducat. 9. ----- Spagyrice preparata quae. 2 7 3 . B ra fficz ju s ad quid conducat. 29. Bronchocelae germ en quale ; & rem e dium . 59. B ufo cui m «rbo fuccurrat. 2 2 1. Bu-

R E R U M *T V E R B O R U M . Butyrum ex iucca Amygdalarom. 35.

C. ia non folum in qualitate vitium . 5 1. Cacochym caufa potiffimum ulcerum & quotuplex. ibid. Caecitas Tobiae. quom odo mire fublata.

io;.

Calefacientia quae. 1 7 1 , Calida & Sicca qusedam quom odo m olliant. 14 1. Calidum quom odo attrahat. 1 1 3 . Cancrorum ufua m edicus 1 1 3 . Caphurae vires. 1 1 3 . Cardani m edicam entum . i r . Caries ligni juglandi» quom odo alviduca. 1 3 . Carnem reparantia quo fenfu d iila . *59-

--------- - im pedicntia. ibid. Cam ium genera quotuplicia. 47. Caro quae edenda fit com m odi dima. *

----- affa cur ulcerofis utilior quam elixa. 18. Cafei ufus medicus. 1 3 7 ,! Cafeuj recens quando concedendo». *7-

Cataplafm ata quid & cui ufui. 1 6 5 , Cathaeretica qua:. 1 7 6 . Cathartica vide purgantia. 73 -77. Caufae praeceptionis circa cibaria q uotuplices. 44. Ceratum quid. 2 6 1. Liquidum G aleniquale, i n . pfìlii quod. t i p . rofaceum . ibid. *7" — e x viridi aere. iy » . Cerelaeum G avaffeti. n y . Cervi lachrym a q u id , ó r , ' •---- quom odo fodere» ricat. ibid,

Chiriatri officia quae. 99, Chironis duplex peritia Chirurgiae iz m edicam entorum q u a . ro r.^ Chirurgia quibua adjum entis coniun«Sa. r. — vel in operando fola eft vel utitur diaria & Pharmacia, r. 2. Chirurgus quibus praefidiis infirudlus effe debet. z . Cibaria incoram oda ulcerofis quae. 18. C ib i adftringentes in menfa fecunda qui. 50. Cibus corruptus in ventrículo cur alvum agitet. 27. C icatrix a quibus caufis inducatur. 163. C im icu m ufus. z z o . Clyfterum ufus omnibus notus. yS. Coalitus ulceris proxim i prsecipuum argum entum . 164. Cochlearum ufus. 223. C olla pifcium quibus m orbis m ilis. 23 8 . C om pofitio refrigerans quali», r 15. Condita quaedam 8c eorum fpecics. 36. Congruità» fecundum partes niìas ciborum quae. 34. C ontem platio ulcerum praetergreffam diaetam indicantium quae. 7. C orrofiva cur fepticis inabecilliora. 14 9 . ............... duplicia. ibid. C orrofivorum ufus. ibid. —— ■ gradus caloris. ibid. ■ ■ m odus agendi. ibid. C rém or ptifanae N eapoli qui. 37.. ......... .......... Romae. ibid. ■ Alicae. ibid. Crem oris alicae ufus. ibid. — ■ hordei parandi ratio. 39. C ro ci M artis vires. 302. Cruentado inflam m ationibus circa ca put & nares > 8cc. quid conducat.

Cucurbitulæ qaibus m orbis fuccurrant. ‘ 84.

C uneoli lignei quibus vinculis interponendi. 83 . Cutis nudata unde durefcat in veficulato corpore. 163. D. d n m fudorificum Fernelii. 63. DeDcoecretum Afclepiadis indudum quodnam . 1 5 . D e fe n fio C h e m ifta ru m qu ae. D e f i n i t i o C h ir u r g ia e

q u a te n u s

314 . D o d ri-

n ae f u b j a c e a t . 1 .

m edicam enti 8c ejus com*

D ifquifitio de vino q u a . 3 1 . 48. 4 9 , ■ D iflertatio Serapionis de univerfa fo Iutione corporis quae. 2 7 . D iureticorum ufus q u is, quibus m or bis connducat. 5:8-59. D ogm aticorum ratio de proritantibus a lvu m , qua ratione faciant. 1 7 . D orycn iu m em olliendo a q u o propolitum. 13 7 . '!> D ofis M edicam entorum quae. 2 5 5 . D ropacifm us quotuplex. 146 . D ropacifm i c o n fe d io . ibid. D ro p a x , quae m edicam ent! form a 8c ufibus quibus fit. 145. — praeparatio ejus quae fit. ibid. ----- valentis ejus m ateria, ibid. D urum quotu plex. 13 3 . D u x G aleno H ippocrates. 1 1 7 .

p o fitio . 1 4 9 . D e f r u t u r a q u i b u s m o r b is f u b v e n i a t . z o o . D e te r g e n tia lin t . _

p h arm aca

15 4 . -

—

quo

f u n t a m a r a , ib id . ■

—

eo ru m

d u p le x

m o d u s , ib id . 1

................................ -

D e te r g e n tiu m

m en . 15 5 . » —

quae.

17 6 .

e x p u r g a n tiu m

d ife r i-

■ ■■ t lfu s . ib id .

Diaeta quern ordinem aut locum caufae habet cum Chirurgia. 16 . --------

fe b r ic ita n tiu m q u ae. 9 1 .

D iffic u lta s 8c p e r ic u lu m t iu m u fu i m m o d i c o .

ex it

r e fr ig e r a n 5.

D igerentia quom odo fubftantiam tranfm utent. 126 . Dignitas & praerogativa m edicam entoru m quae. 1 0 0 .

D ifcretio tem porum cur obfervanda. 45*

D ifcrim ina D ropacifm i & q u ae -

o r d in e

Sinapifm i

14 7.

» ■— Phaenigmi Sc Sinapifm i. ibid. D ifcutientia q u s . 274.

" C ccathartica m édicam enta emplafticis contraria. 15 5 . ■ ■ ........ interna confirm ant vifeera.

ISS-

Edulia alba quæ . 39. ------ pro im becillis. 9 1. Elaeom elitis ufus in m orbis quibufdam quis. 10 7 . E m ollientia quæ. 2 7 5 . Em ollientium raodus triplex. 13 5 . Em plaftica cur contraria detergentibus,’ difeutientibus, diaphoreticis. 140. ■ — q u o mo d o différant a fuppirrantibus. 1 4 t . — — "■ '— — a m ollientibus. ibid. Em plafficorum nom en. 140 . Em plaftra quid. 2 6 3 . • obfervationes. 1 3 4 ,1 3 5 . Em plaftrum G u m m i T a cca m ah a cc*. 128.

Em*

RERUM

Em plaffici verbum am biguum . 1 4 1 . E m p la ftic o T u m

d e fin itio . 1 4 0 .

----- - ----- temperatura. 14 1. ----- ----- enumeratici. 14 1. Energia chem ica m ed icin a qualis. i s i . Enum eratio com poiìtionum quarundam admirabilium quae. 105. Epuloticorum enum eratio quae. 163. Errbinum quibus m orbis conducat. 68. Error m edentium qualis, 19. Efcharagoga G aleni quae. 15 1. EfcUaragogon cujus debeat effe facultatis. 1 5 1 . Efcharotica quam virtutem habeant. 15 1 , Efcharoticorum ufus in quibus vitiis.151. Efus carnis quando ulcerolis concedatur. 17 . * quando m axim e debeatur. 18. E x cre m e n ta : animalium quorundam quibus morbis utilia funi. 13 0 . E xh ortatio qualis ad segrotnntes. 108 . —~ — ............ — ' m edicos, ibid. E xficcantia difcutientibus affinia. 1 1 8 . — quae. 1 7 3 . Experim entum A p ii quale & ejufdem ratio, z z . %w~~ quoddam fangùinis hum ani.

168.

E. "p a m e s cur luxatis magnum praefidium.

iFarina . 48 praeparata

liord ei Gentilis qualis.

38-

Farris coquendi ratio qua:. 37. Faftus & ambitio Fioravanti quae. 3. Felicitas Chem icae medicinalis qualis.

101.

Ferri jphilofophice preparati vires. 3 0 1. Ficuum ufus. 144. Fim i variorum animalium vis m edica quae. 1 3 0 , 1 3 1 , 1 3 1 , 1 3 3 . Floravantus quo paéto Paracelfi laudem

fibi arrogaverit feliciter. 3.

VERBORUM. FJos ladlis q u id , ejus com m oda & ia^com m od 3 . 37. Foliorum viridium in m edendi ulceribus ufus quis. 1 4 3 - 1 4 7 . Fom enta quid. 65. Fom entorum & infeffuura cur eadem ratio. 65. Fonticulorum & V eiicatoriorum difcrimina quae. 66. Form a medicam enti com pofiti quae. • 1 5 6 -1 5 8 . Friétionis fubfidiis qui morbi leventur. 14.8. Friétio quando neceffaria. r 48. Fruétus qui ulcerofvs permittantur. 19. ----- pro varia occafione rerum liciti q u i. 3 4 .

-----

capiti confulentes qui. 35. G.

ahftom elitis virtutes & militates. 106. G Gargarifmus ad quid utilis. 68. Gelatina quid. 4 1. G enera cibariorum certa expofita quae. S0, G enus concretorum non m ollientiura triplex. 133 . Glutinantia carnem quae. 1 7 6 . ■ --- ----- farcoticis ìicciora. 166. —-------- quam rem prasftent. ibid. ■ ■ quom odo Accent, ibid. — ------- Emplafticis quom odo fimilia. 167. Glutinantium natura. 166. ---------- opus proprium. ibid. — - tem peram entum quale, ibid. ufus. 1É7, H. T T a lit u s ignis ad ulcus fub cicatrice valet exficcandum . 164. S f

H<&

I N D E X H ellebori tim o r quom odo vanus. ro<5. H elleborum quid & an tantopere extim efcendum . 73. Hier® m a g n x M ontui vires adm irandx. ,7 4 H ippocam pi m arini virtus. a io . H om erus de viétus ratione in vulneribus q uom odo fit intelligendus r j . — F onsingenioru m d i(ftu s.i0 4. H ordeatum Q uercetani & aliorum qua le. 38. 1■ cur fom no conferai. 39. H um eétantia quae. 1 7 1 . H um iditas alim enti quotupl»x. r i . H um idorum ufus qui. 1 1 4 - 1 1 7 . H um idum carnis & ovorum quale. 18. H um orum fingulorum fuis font Ichores proprii. 7 1 . H ydrargyrum tuto per os quom odo exhibitum . 10 6 . Hydrelaeum quibus m orbis convcniat. & ufui fit, i r r. H ydrom elitis virtus. 194 . ~ in m orbis ufus. 10 7 ..

Li ac quibus m orbis ufui fit. 100. — acidum qu o m o d o paretur. i o i . L adluca P linio quid. 6. Lapis Philofophorum quid. 5. Latinus Tancredus e frudtibus horariis haud p arcevoratis adftridtam alvum referebat. 1 6 .

Laus

H e r m e tic o r u m

p h arm aco ru m

73 . L e g a tio P a n d o rx qualis. 103. qux.

Leges

in f e p t i c i s

vandx.

a d h ib e n d is

qux

fe r-

130 .

L ign i G uajaci fudorifici prxparatio C hem ica q u x . 6o. Lingua nil melius in terris e ft, nil ea. dem pejus. 6. Linim entum quid. 1 3 6 . - ■■ — - defluxum atque inflammationem prohibens. 1 7 1 . L ix iviu m quibus m orbis conveniat. 194, M; agi® fcientia qu®. 104,

M a n d r a g o r ® f a c u lt a s q u ® . 1 3 6 .

1. T ch o ru m putrefcentium m odi vani ■ *- conjeétu rx. 7 1 . Idea Chirurgise. r. Incom m oda im probi viétus q u x . 6. — ----- frigoris H ippocratis quae. in . Induftria hom inum pofteriorum in m edicam entis. 100. Inedia quibus conveniat. 4 3 ,4 6 . Infeffionum ufus. 65. Infeffus arte parali qui. ibid. ' — ■------ e* aquis medicatis qui. ibid. Jura decoftorum animalium m edicam entofa quibus morbis utilia. 138 . Jus B raflìcx quibus morbis idoneum . 19 . Jufcula pifcium quorundam e lix o ru m , ad q u x conferant. 1 3 .

M a te r ia

m e d ic in a lis

in re b u s

c u m f tis

qu® . 10 3 . M a tu r a n tia ,

fu p p u r a n tia , m o llie n tia j

q u o m o d o f in t a f f in ia .

149.

M a tu r a tio , q u * . 1 3 9 . M a t u r a t iv u m q u a le . 1 7 3 .

M edicam en G a le n i, F e rn e lii, H o lle rii, F a b ricii, Herculis S a x o n ix ad bubones quale. 1 1 4 ,1 1 3 . ----------- ad eos qui lapfi funt e fublim i. 1 1 8 . M edicam ent« Chem ica qu®. 3. - — 1 Cornelii C elfi qualia. i n . ■■ ■— q uom odo purgent fanguinem . 7 1 . — 1 ■ ■' — q u * . 73. ----- -— repeHenria qu®. 84.

M edicam enti definitio & compofitio. 149 .

M e-

RERUM

M edicam entorum externorum to t font facilitates, quot corporis vitia. n o . — ---- fim plicium facultates & gradus. 1 5 1 . M edici diaetandi im periti quibus fim iles. i o . M edicus quae neceflario fcire debeat.

151. M elicrati feo mulfi utilitates in morbis quae. 10 5 , M el in placentularn deco& um quale m edicam entum . 153. M ellis utilitates. i© i. M ethodus com ponendi m edicam enta quae. 1 5 1 . MiiTio fanguinis futuris malis com m oda. 5 1. M olle 8c durum quid quibufdam. 13 3 . M ollibilia quae. ibid. M ollibilium fubftantia. ibid. — — — o b f e r v a t i o n e s . ibid. 1 3 4 . M ollientia ex genere fuppurantium quae. 140. M ora ulceris obducendi quae. 16. M orborum divifio. i j r . M ortales quom odo primitus inexperti chirurgiae. 100. M os Julii Jafolini in concedendis ovis qui. x8. M uilum quibus m orbis ufui fit. 19 9 . N. " ^ receffitas viftus glutinofi fub farcoi' dis procreationem . 49. — . fudorum in tenuibus defluxibus abolendis quae. 6 1. — . — m edicam entorum com ponendorum 1 4 9 - 1 5 1 . — ■ ■ . purgandi corporis in ulcerum vitiis. 70 . N e v ó le bellarium vulgare. 46. N ix deftillata quom odo alvum c ic t.1 3 .

~—

maximum repellens. 117 .

VERBORUM. O. enelaeum quibus morbis ufui fit. 1 0 8 -1 1 1 . O O en om eli quibus morbis ufui fit, 108 . O en o m elitis ufus quis. 194. O ler Auripigm enti vires. 305, 309. ----- B e n ed ici vide deLateribus. ----- Caphurae, 310 . ----- Cerae. 3 x 1 . ----- D ulce M ercurii. J03. ----- H eraclini. 304. ----- Juniperi. 3x0. ----- deLateribus. 3 0 6 ,3 0 7. ----- L atcritii. 307. ----- L ign i Guajacini. 310. ----- Lythargyrii. 304. ----- M ellis. 3 1 1 . ----- - O vorum cum pyretro. 3 i t . ----- - O vorum vis 8c virtus quae. 141.’ ----- Plurabi vires. 303. ----- Salis. 306. ----- Salis nitri. 308. ----- Succini. 304. ----- Sulphuris. 30 4 ,3 0 5. ----- T a lc i. 310 . ----- T artari. 3 0 7,3 0 8 . ----- Terebintliinae. ibid. ----- V itrioli. 3 0 8 ,3 0 9 . ■----- utilitates in morbis qúam plurimis. 1 0 1 ,1 0 3 . O m phacom elitis ufus quis. 10 7 . O pinio de Chirurgiae ufu quae. 3. ejus fundam entum . 4. ----- quorundam de A lvum praecipitantibus quae. 1 4 . ----- adverfa quorundam de abfiinentia acutorum qua*. 31. OftenGo quam fit neceflaria diaeta. 6. O fieocolla lapis Germanis ufitatus. 50. O v a quando concedenda. 18. O v i fecundum om nes fui partes ufus varius in m edicina. 1 3 8 - 1 4 1 . Sf i ' Oxal-;

Oxalm es live M u ri» in m orbis utilitates. 1 0 4 ,1 0 5 . Gxelaeum quibus morbis utile, i n ,

111. O x y cra ti virtus. 194. —-------- utilitates in m orbis. 203. 104. O xym elitis utilitates in m orbis quae. 10 7. P. anata quae & ejus ufus. 94. PPanatellae apparationes quaedam. 39. Panis lotus qui. 9 1 ,9 3 . ----- m edicatus qui. 3 s. .. — r— quibus m orbis utilis. 3 J-

Pappae formulae quae, 40. Paracelfus quom odo diaetae vim abftul$rit. 2. »■■■ — quom odo fibi ipfi contradicat. 2. Par m edicam entorum m odus quom odo fit vitio. i n . Partitio viftuum quid denotet. 45. Partitionis ordines & fpecies. 46. Pharm aca dogm aticorum quae. 79 . Pharm acia q uom odo infeparabilis a chirurgica. 100. PJrarmaciae com m oda chiriatro obvenientia. tbid. Phoenigm i m ateria. 148. n ratio utendi duplex, ibid. Pifces faxatiles quando ulcerofis concedantur. i8 r Piftum quid 92-94. PJacitum H erm eticorum quodnam . 24. Plum bi philofophice preparati vires. ? 302. Plum bum materia ceruffae, 114 . ¿•olychrefh quae. 266. fo m o ru m coquendorum rationes qu?e. 35-

Potulenta quibus morbis idónea fint. 4 1 , P otulentorum genera v a tia , quotuplicia. 4 2 , 43 • Præfidium m agnum ex longa fam e luxatis. 48. Profeffori quæ m édicam enta facienda. 108, Pronuntiatum G aleni de ufu tenuiffim i vidhis quod. 31.. Provocam enta externa hæm orrhoidum quæ. 5,7. Pfilothri ufus. 14$. Pulm enta firmiora pro debilibus. 3'3. Pulticula ex contrito pane quæ. 35. Purgatio in corporis vulneribus quæ . 77. ■ ■ ■■■ duplex. 70. Purgationis ufus qui. 69. ---------- neceffitas quando. 70. ■ ■ ■ fpecies nova. 7 1 . P yrotica quæ . 275. Pyroticorum fpecies quæ . X43. Pyroticum quom odo aquam educat, 148 .. Q-

attrahentium quæ. m . ' - --------- m edicam entorum quae.1 Q ualitas Q uercetani judicium de potionibus vul neraras. 78. R. " D achel cur pom a M andragora expetierit. 1 3 7 . R a refa cien te qualia & ad quos m or bos utilia. 2 75. R arefacientium ufus. 1 1 6 . R a tio dogm aticorum de alvum proritantibus, qua ratione id faciant. 1 7 . ----- mirabilis curandi M agica per Sym pathiam & antipathiam- 104. R atio-

RERUM

Rationes co gn o fcen d a r e flin d a fiam m a. n ò . R atio olei lavandi. 1 1 3 . ----- parandi olei Om phacitis. 118 , Refrigerantia q u a . 1 7 1 . Reparantia carnem q u a , 176 . Repellentia q u a . 1 7 1 , r quom odo différant à refrigerantibus. 116 . -------- — quom odo adhibeantur, ibid. cujus n atu ra. 1 1 7 . — duplici», ibid. — validifïima. r i 8. colletica, i r 9. Repellentium com probatio. ibid. ufus. 1 1 8. materia, ibid. Repurgantia m edicam enta interiorum atque exteriorum qua in re diffé rant. r y y . — -— Emplafticis con traria. ibid. Res q u ad am aqu o fa fubftantia q u a , z 3. Reflaurantium fo rm u la q u a . 40. R evulfio quorum ope fiat. 5 8 .6 7 .6 9 .110 Rhodom elitis ufus in morbis quis. 10 7 . Rolandi gladius quid. 5. Ros quom odo infigniter deterforius fit.

zr. R u p tu ra & apertioni q u a fuccurrant. 170 .

--— Centinodii. 315^ ----- - C h elid o n ia. 31 z — — Cornu C ervi. 3 15 . ----- Eupatori!. 3 14 . • - - E uphrafia. 31 y. ----- - Freniculi hortenfis. 313 . --------- - ■ ■ ■ montani, ibid. ----- F u m aria. 3 14 . ----- Galeopfis. ibid. ----- Imperatoria. 311. ----- - L eviftici. 313* ---- - Parietaria. 314 . ----- Pentaphylli. ibid. ■ -- Perficaria. 313. • -- Petrofelini. ibid. ----- Pim pinella, ibid. ■ -- Plantaginis majoris. 314. ------------------ minoris. 76. ----- Sym phyti. 3 t 5. --------

V e r b a fc i. 3 1 3 .

---- - V e ro n ic a . 314 . ----- V itrio li parandi ratio q u a . 6 z. Sanguinem fupprim entiaqua lint. 1 7 1. Sanguinis detradionem q u a perfuadeant. j z . — . — nom ine quid potiffim e fignificetur. 7 1 . — — m odi putrefcendi qui, 7 z. — ...... ....... duplices. ibid. - .... . corrupti v a ria co n je d u ra . ibid.-

S. Q a lis A bfynth ii vires. 3 1 a , ^ — • A canthi, ibid. ----- A n g e lica . 76. ----- A rifto lo ch ia. 314 . — B e n e d id a C a ryo p b yllata . 76.

3 IS—— — ~~— '-----

VERBORUM.

Borraginis. 315:. Bugloffi. ibid. B u rfa Paftoris. ibid. Car*i. 3 13 .

.— . variorum animalium ufus m edicus varius qui. z z 7 - z z 8 . Sanguis quom odo fanguinem vom enti detrahendus. ¡2. Sanitatis frudus citra moleftiam haud obtinetur. 108. Sarcotica q u a facia n t. 159. ■--------- unde com ponantur. j 6 i . ---------- quibus admifcenda. ibid. Sarcoticorum trad atio quanti m om enr ti. 160. enum eratio. i6 r . form a duplex. i6 z* Scan-

S c a n d e r b e g i g la d iu s q u id . j .

Scarificai io ad quae utilis. 53. _ . — 8c quibus m orbis. 54. S c r ip to r e s v o m it o r io r u m q u i. 8 2 . S e m p e r v i v u m p ra e fta n s F ern clio q u a le . x i3Sententia H ippocratis de ovis 8c cafeo recenti q u a . 1 7 , t8 . Septica unde dièta 8c quibus in morbis utilia. 150 . ----- - q u a 8c qualìa. 1 7 5 . Septicorum calor extrem us. i j o . . cralTa m ateria, cui facultas in h aret. 150 . -

g e n e r a c a llo s d e t e r u n t . 1 5 1 .

Septicum è calce probatiflim um 8c tutiflìm um . ibid. Seri utilitates in morbis. 2 0 1. Sinapifmi ratio parandi. 14 3 . -

Sudorífica ad quid conducant. 6x. Suffitus quibus m orbis conveniat. 65. ----- m ateria. 66. ----- ignis lo co quúm odo ferviat. 16 4 . Suppurantia quae. 1 7 5 . Suppuratio 8c m aturatio quom odo d if férant. 13 9 . Sylva m edicam entorum fanguinem expurgantium quae. 73 -76 . ----- materiarum in potiones vulne rarias venientium . 78. ----- A m brofii Paraei ejufdem. ibid. ----- detcrgentium 8c depurgantium . 156.

Syrupi S. A m brofii praeparatio, 8c v i res. 62. ----- vulnerarii q u i. 79.

u fu s . 1 4 4 .

Sinapifmo qui m orbi curentur.

144,

r45 -

Sinapifmus quid. 143. ---------- fi nihil agat quid agendum .

i 44

Sinapi ufus qualis. r44. Sorbitiones concoftiles abdom ini perfoffo q uom odo debeantur. 35. « in affe&ibus quae fint ma xim e offerendae, 36. Sparti parilis fudorifici praeparatio Chem ica. 60. Spiritus vini vires. 3 1 1 . Stanni philofophice preparati vires. 3or. Subftantia partis quom odo diffolvatur.

ira.

.............. fu b jed a repellentibus. 118 . Succus plumbi quis. 1 1 3 . ----- A ètii. 1 1 4 . Sudor quibus morbis conveniat. 60, 6 1. Sudores quando p r e c ip u i, & hornm rationes. 6 i , 6i ,

vini ad quid conducat. 28 . Tartarum T ém p ora in praefcribenda viftu u m

ratione quom odo confulenda. 3 1 . T e rra quom odo ufui eft obducendis cicatricibus. 164. Theriacae vis mira. 74. T o p h i 8c calculi quo calore gignantur. 134.

T um oribus inflam m atoriis qualis v i¿lus otferendus. 47. ■ ■ ■ frigidis qui viétus debcatur. ibid. V. arietas partium q uom odo infpicienda. 32. V Ventris leniendi adjum enta nova quae. 20. V cficatoria quain re a fínapifmis diffé rant. 14 7 . — ■■ • funt nova m edicam enta. ibid. V eficatoriorum difcrimina 8c ufus varii. 6 6 ,6 7 . V e fi-

RERUM

VERBORUM,

Vi<äus ratio ñeque folafanatfem per, ñe quales. 102. que fine ipfa rationes alise. 5. - --------- Herbarum quom odo a V i“ quom odo fe habeat ut interris quibufdam commendatae. io y . num principium , 15. V ifcerum repurgatio unde veniat. 148 ----- Abfceffibus & ulceribus com m u V itia m ollibilia quse miniroe. 133 . nis qu¡. 47. U lcera quom odo húmidas fuperfluitates ----- a C elfo horoini ftafluram paflo, ciborum fentiant. 19, qui conflitutus. 49. U lceris obducendi m ora unde veniat. ----- congruentes proprii ventrículo 16. qui. 4 s . U nguentum fanguinem cohibcns. 274. ~ — Se inflammationis termini qui, 48. V om icam aperientia quibus ufibus pa Vinculorum ufus qui. 83. ren tur. 15 3 . V in i calor quibus argumentis cogno- V om itus quibus affetfibqs & vitjjs ocfcatur. n 4. enrrat. 81. V inorum formulae quotuplices. 90. Urinae m edica vjs. 233. V inum quando in ulceribus conceda- U fus abftinentiae in acutis quis. 3 1. tur. 1 1 . ------ - in vulnerjbus quis. ibid. — 7— ad aquam quomodocomparctur. ■----- hirudinum quibusm orbisfitcom ibid. modus. 5 y. ----- quom odo fit detrimento vulneri- *----- tyrannifus medertdi qui. '79 , bus. 14 . ----- - contradi ad vid a return non na- — • L uxatis concedí non alienum . tu raliu m , qui. 86. A9 ----- m edicam entorum chiriatroeftne----- - adflringcns fraélis offibus quom o ceflarius. 100. do fit. j r . ' ■ chirurgo. 10 1. — - chalybeatum quod. 75. ----- - refrigerantium & in quibus. 110 . ------quibus morbis ufui. 19 6 . 1 9 7 . V u lg i enundatum de vino in Ulceribus ----- Lym phatum quas facultates ha quod. 14. beat in morbis. 208. V ulnera quom odo ad acutorum ratioV ires quatenus conferventur , cibannem accedant. 3 1. dum non ultra. 31. V ulneraos qualis m edicam entorum uV irtu tes m edicam inum Chem icorum fus fufficiat, 1 6 9 . 1 7 4 .

C O R R I-

C O R R I G E N D A . P*g- 3 - Un. 2 3 . lege 7* 7. XX. IO. 18 . 27* 36. 3 «. 16 . 43* 8 o. 37* 83. 3* 8 6. ult. X. 114 . no. 24* 123 . 3 i. 1x6 . 21. XXJ. 21. 146 . 33* 1 69, 3 3 *.

riven d i. quis ad arefaéh retentivam fim plicius caryophyllos 3. M e t h . vincula ove

xefrigerandum roborandas alii form am cernim us Paulus in c. 19.'

• i

18 4. Un,' II» legt Q u i idem Galenus ty fittm en, e r ad ex 19 3 . 3* trema

io ti *3* n i. 34* 2 19 . 19* 14 0 . 4* 6. 14 1. 142. 6. ubi C h ym ia IN

afinae Paulus adeps Calidum

papyri fine cera Chem ia M A R G IN E .

Pag. 6 ; . /«« theriacalis I j8 . grum o lattis

ta f.x x .

K ' g f ' M Sii

o vi